Back to Meskhi.Net

Back to Meskhi.Net

ნიკო ჩუბინაშვილი
ქართული ლექსიკონი რუსულის თარგამანითურთ,
სისტემისაებრ საბა-სულხან ორბელიანისა.
ხოლო ნაცულად იტალიანურთა ლექსთა, მისგან ზედმოწერილთა, დაირთვიან მხოლოდ ლექსნი ბერძულნი ანუ ლათინური, ქართულად მიღებულნი, მათითავე ასოებითა. არამედ ამგუარნი ლექსნი სომეხთა ანუ თურქთა ენისანი ზედვე მოწერილ არიან ქართულითა ასოებითა. ხოლო განსარჩეველად სომხურთა ლექსთა წინ უზისთ ასო ს და თურქთა - ასო თ.
1812-1825 წწ.
ალ. ღლონტის რედაქციით და გამოკვლევით (1961 წ. გამოცემის მიხედვით).
შემოკლებანი: ბალ., ხე, მცენ., ოთხფ., მფრ., მძრ., მწერ., თევზ.,
უ - უ ბრჯგუთი, ჳ - ჳ მახვილით.
ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ა	არს ხმოვანი ასო, დადებული თავად ყოველთა ენათა ანბანსა შინა. ქართულად ასოსა ამას ზედა ქარაგმიანნი ლექსნი არიან ესენი: ა~დ - არამედ; ა~ნ - ამინ. ამას ასოსა ზედა არიან ორნი მარცვალნი ზედდადებულნი ზმნათანი: აღ, აღმო; მდაბიურად: ა, ამო. ვითარ: აღვალ, აღმოვალ; აღვსწერ, აღმოვსწერ. გინა: ავალ, ამოვალ; ავსწერ, ამოვსწერ, არამედ სახელზმნათა შინა უკეთუ იპოვნების სხვა ღ, მაშინცა პირველი ღ სრულიად დაიტევების. მაგალითად: აღება (აღვიღებ), აღელვება (აღვაღელვებ), ამაღლება (აღვამაღლებ) და არა აღღება, აღღელვება, ანუ აღმაღლება და სხ. კუალად ითქმის: აექჳნ, აუარებდით ნაცულად აღექჳნ, აღუარებდით და სხ. ა ბოლოდ სახელთა ხმარებული შესცულის მათ: 1. მდედრობითად, ვითარ მეფე - მეფა, ჭაბუკი - ჭაბუკა, იგი - იგია და სხ. 2. კნინობითად, ანუ შეურაცხებითად, უფრორე სათჳითოთა სახელთა. მაგალითად: დავით სარდალი, სოლომონ მდივანბეგი, ანუ მდედრობითნი: თამარ მეფე, მარიამ ბატონისშვილი და სხ. ამათ შინა ასო ა უხამს არს, ხოლო დავითა მზარეული, სოლომონა ხაბაზი, თამარა დალალი, მარიამა მექათმე და სხ. არიან კნინობითნი. ამისგან ჰსჩანს, რაოდენ უსაფუძველო არს ჰაზრი, რათა ასოჲთა განირჩეოდენ ნიადაგ მდედრობითნი სახელნი. 3. რომელთამე რთულთა სახელთა შინა ბოლოს ი შეიცულების ა-ზედა. მაგალითად: გველთევზა, ძაღლნიორა, ორცხობილა, ხარისთუალა და სხ. ა? კითხჳთი მარცუალი, მდაბიურად ხომ? ли? (იოან. 21,15), გიყუარმეა? (ფსალ. 49,13), ვსჭამოა? ვსუაა? და სხ. ა შემოკლებული ზმნისაგან არს, სახელთა და ზმნათა ბოლოს ხმარებული, უფრორე მდაბიურსა შინა საუბარსა, ვითარ სახლია, ქალაქია ნაცულად სახლი არს, ქალაქი არს; ანუ ცივია, თბილია ნაცულად ცივი არის, თბილი არის; კუალად ცივა, თბილა ნაცულად სიცივე არის, სითბო არის; ეგრეთვე: მოსულა, მომზადებულა, განსრულებულა და სხ. ნაცულად მოსრულ არს, მომზადებულ არს, განსრულებულ არს. ამის გამო ხმარებულ არს ლექსი აობა ნაცულად არსება.
აბაზანა	სააბანოვე დიდი ტასტი, таз, или подвижная ванна, употребляемая в банях.
აბაზი	ოთხი შაური, ან 40 ფული, 20 копейшник серебра.
აბანაკება	აკარვება (შავთ. 73)
აბანო	სახლი დასაბანელი (3 მეფ. 2,35 და შემდგომი; ვეფხისტ. 337 და 1375), баня, ს. ბაღნის, თ. ჰამამ [არაბ.].
აბანოზი	(ხე) ეკალმუხა Эбенное дерево, растущее в Африке и Америке; ΄Έβανος, ΄Έβενος, Άμπανός, Άμπανόξυλον
აბბა	სირიულად მამა (მარკ. 14,36; რომაელ. 8,15), Άbbâ, Άββας, Abbas, atis
აბბატი
აბბატობა
აბგა	მახალიკი, პატარა ხურჯინი, უფრორე აბრეშუმისგან ნაქსოვი, უნაგირის წინა კეხზედ გარდასაკიდი (ნახე ვაშკარანი), небольшая переметная сумка.
აბდარი	წყალთა მნე, ზედამდეგი მერწყულთა და მრეცხელთა უწმინდურთა ადგილთათა, смотритель над водоносами и профосами.
აბებრება	კანის აბურცება, აშუპება დაწვისაგან, ожог
აბედი	გამოხარშული ხის სოკო, მსწრაფლ მომღები ცეცხლისა (ვეფხისტ. 1291), трут.
აბეზარი	მოუსვენარი, დაუდეგარი, შფოთი, თავისშემაწყენელი, несносный, беспокойный, докучливый.
აბეზარს მოსვლა	[соскучиться]
აბეკამაქი	ბალახების გამონახადი არაყი (კარაბადინში), травник, спирт из трав.
აბეჩხარი	ნავენახობი, გაოხრებული ვენახი, запущенный, необработанный виноградник.
აბეწულა	(ბალ.) კარაბადინში.
აბზინდა	(ბალ.) ნახე აფსინთი, полынь.
აბზინდა	თასმათა, ანუ ქსოვილთა რათმე შესაკრავი რკინის ბალთა, ეგრეთვე ფოლადისა, ვეცხლისა და სხ. საჩხულეტით ენითურთ, пряжка, застёжка.
აბი	ქაშთაჯი, пилюля თ. ჰაბ [არაბ.].
აბლაბუდა	ბუდე, გინა ქსელი დედაზარდლისა, паутина.
აბრა	ცოთი, გინა საჭარბავი, привесок для уравнения весов. თ. ჰაბრა.
აბრაგანი	არეკნება, ჩოგნისაგან ბურთის შეღმა აკურა, отталкивание мяча
აბრაკი	წურწუმა ალთაფა (ნახე სარწყულთან).
აბრამადი	ნაზირი (ნახე ნაზირთან)
აბრამიანი	ღვინის ბოღლიწო, თაფლითა ანუ შაქრით ზავებული, ამას გააკეთებენ ახალწელიწადს და შეინახვენ ვიდრე წინადღედმდე ნათლის ღებისა და მაშინ მიიღებენ.
აბრეშუმა	(ბალ.) ჭინჭარს შეეხვევა ეს ბალახი.
აბრეშუმი	ჭიჭნაური, шелк. სპარს. აბრეშუმ, თ. და ს. იფაქ.
აბურცება	აბებრება, ожог, обжог.
აბუტარაკი, აპუსტრაკი	(ბალ.) შხამა ბალახი.
აბუჩი, აბუჩალაკი	დაუპატიჟებელი და ძალადშევარდნილი სტუმარი, არაფრად მიჩნეული, гость незванный, или презренный.
აბჯარი	ზოგადი სახელი საჭურველთა და უფრორე ტანზედ საცმელთა ჯაჭუთა და მისათანათა ომსა შინა სახმართა. სახენი ამისნი იხილენ ლექსთა თანა ზუჩი და ჯავშანი (ვეფხისტ. 85, 222 და შემდგომი), доспех, броня, латы. თ. აბჯარ.
აბჯროსანი	აბჯრით მოსილი, ჩაჩნაგირი, латник.
აგარა	საზაფხულო სადგური, дача, Άγρός, თ. იალაღ.
აგარაკი	დაბა, ანუ სახნავი, გინა სავენახე ადგილი (მატ. 13,24 და შემდეგი 27,7 და შემდეგი), село, поле. ს. აგარაკ.
აგდება	(ავაგდებ) შეღმა შესროლა, вверх взбрасывать. // (ავიგდებ) განკიცხუა, გაქირდვა, осмеивать.
აგება	(ავაგებ) აღგება, აშენება (ვეფხისტ. 324), строить, созидать. // აცმა, გატარება ძაფისა ნემსის კურწში და მისთანანი, вдевать, продевать.
აგებულება	ცხოველთ შინაგანი შენობა, ანუ სტომაქი, телосложение, комплекция.
აგენნიტოს	აუგებელი, ანუ აუშობელი, Άγέννητος, нерождаемый (нерожденный).
აგერ	აი, აჰა, ანუ აწის შემდეგი (ნახე ესერა), вот, вот уже.
აგვისტალი	ნახე აღვისტალი.
აგვისტო	ქველთობისა, ანუ მარიალისა (ნახე ზოდიაქო), Август месяц, Αύγουστος.
აგორება	(ავაგორებ, ავგორდები) აღმართში ატანა გორებით, встаскивать, вскатывать, ანუ ასლვა გორვით.
აგრე	ეგრეთ, так.
აგრემც	მაინც, ანუ ნეტამც, так бы, хотя бы.
აგური	გამომწვარი ალიზი, кирпич. ს. ქარფიჩ.
ადამანტი	ნახე ადამასი (შავთ. 80).
ადამანტისა
ადამასი, ადამანტი	ალმასი (იერემ. 17,1; ამოს. 7,7), Адамант, алмаз, Άδάμας, διαμάντι.
ადამიანი	ადამის ტომი, ე.ი. კაცი.
ადგილი	სივრცე დასატევნელი, ანუ შეცვლილი რისგანმე, გინა [დაჩნეული] (ფსალ. 23,3 და 36,10 და შემდეგი; ლუკ. 2,7 და 11,1), место, დაჩნეული - ადგიდ, ადგილად, ადგილს (ოსე. 5,15), на место.
[ადგომა	(ავსდგები) სტოლიდამ ადგეს, დარჩეს სტოლზე, пусть останется от обеда]
ადვილი	არა ძნელი, ან მარჯვე (მატ. 9,5 და 19,24; ვეფხისტ. 234), легкий, удобный.
ადიდა	რკინის ფიცარი დახურეტილი გასაწევად მავთულთა, волочильная, стольная доска со скважинами разной величины, сквозь которую тянут проволоки.
ადლი	საზომი ხუთის ან ოთხის მტკავლის ოდენი, аршин. ს. გაზ, თ. არშუნ [სპ.]
[ადონაი]	{ებრაულად უფალი}
ადრე	დანიად, მსწრაფლ, ანუ უწინარეს ჟამისა (ფსალ. 36,2; მატ. 28,7), рано, скоро. ს ვაღ.
ადრეული	ადრე შემოსული, ранний.
ადრინდელი	დიდის ხნისა (ვეფხისტ. 290), давнишний. ს. ვაღუი.
ადუღება	(ავადუღებ) მდუღარედ შექმნა, вскипятить.
აედონი	(მფრ.) იადონი, ბულბული, ვარდის ჩიტი, соловей, Άηδόν, Άηδόνι, Άηδόνος, ხოლო მართვე მისი, Άηδόνάχι.
აეშაგი	მსტოვარი, шпион. თ. ჯაშუშ [არაბ.].
ავადობა	უძლებობა, სნეულობა, нездоровие, хворость.
ავაზა	(ოთხფ.) მომცრო ვეფხი (დარეჯანიანში), барс. თ. ბაარს [სპ.].
ავაზაკი	აშკარად მტაცებელი, მეკობრე და მარბიელი (მატ. 21,13); ლუკ. 10,30 და შემდეგი), разбойник.
ავაზანი	აუზი, ისარნები, бассейн. თათ. ჰაუზ (შავთ. 39).
ავაჯა	ხმამომაღლოდ და გაუგრძელებლად გალობა, ღიღინი.
ავბედი	ავის ბედისა, злополучный, злосчастный.
ავგარდანი	ლაპოტი, დიდი ჩამჩა, ковш.
ავგული	მრისხანე, ჯავრიანი, злой, капризный.
ავდარი	ცუდი დარი, წვიმიანი ტაროსი, ненастье, дурная погода.
ავენა	ბოროტის მოუბარი, злоязычный, злоречивый.
ავეჯი, ავეჯულობა	სახლის ჭურჭელი და რაგინდარა სახმარი, домашний скарб.
ავ-ზნე	ცუდის ზნისა, злонравный, недобронравный.
ავთრათი	ბარათი (ნახე წერილთან)
ავი	არა კეთილი, ცუდი, უბადო (ვეფხისტ. 30 და 399), злой, худой, дурной.
ავილი	ნესტვი, სალამური (იერემ. 48,36), цевница.
ავი მავნე	მდაბიონი უხმობენ მინდურის ალს, леший.
ავკაცობა	ცუდი საქმე, шалость; ვავკაცობ, шалить.
ავლი	ფერფლი, ნაცავი, ანუ ნაგავი, пепел, зола, сор.
ავლინი	სანაგვე (მამათ ცხ. 9,5), помойная яма.
ავმუცელი	მსუნაგი, გაუმაძღარი, обжора; ავმუცლობა, გაუმაძღრობა, обжорство, чревобесие.
ავობა	სიცუდე, дурнота.
ავპირი	ავენა, злоречивый.
ავჟანდა	უნაგირის უზანგო, стремя. თ. უზანგ. // პაიჭთა და შალგართა ფეხთა ქვეშე გამოსაკრავი ზორტი, подстремник.
ავრიტი	ხის ხრალთაგან შეგრეხილი თოკი (ნახე საბელთან).
ავსება	ნახე აღვსება
ავშანი	(ბალ.) მცენარებს გაჯიანთა და მლაშეთა ადგილთა ზედა.
ავშარა	სილა, ქორაკი, ულაგმო აღვირი, недоуздок. თ. ლოხტა, ს. პასუც (?).
ავშარაჯი	ხილთა, ანუ მხალთა წვენი, შაქრით შემზადებული, სასმელად, сироп.
ავხანა	სანეშტე, ფეხის ადგილი, отходное место.
აზავერი	ხარი საკიდარი (ზროხასთან ნახე) (1 ნეშტ. 12,40; ვეფხისტ. 458), вьючный вол.
აზარმაცი	დიდი კეტი ასაწევი სიმძიმეთა (ჯოხთან ნახე), рычаг.
აზარფეშა	ნოღართო, გრძელტარიანი სასმისი ვეცხლისა, серебряная чаша с ручкою. ს. ჰაზარფეშ.
აზატი	თავისუფალი, свободный, Άσύδοτος. თ. აზატ [სპ.].
აზევა	(ავზევ) აწევა, მაღლა აზიდვა, приподнимать.
აზიდვა	(ავზიდავ) იგივე აზევა (ვეფხისტ. 340) // მაღლა ატანა მრავალთა, встаскивать.
აზმნობა	ზმნობა უნდა (იქ ნახე).
აზნი	ს. ლ. {აზნი - (სპარს.) დიდგვარი, წარჩინებული, вельможа, знатный - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
აზნაური	თავისუფალი (გალატ. 4,22 და შემდეგი), свободный. ს. აზნივ. // წარჩინებული, უხუცესი ანუ დიდებული (მარკ. 6.21; საქმ. 13,5), старейшина (ლუკ. 19,12), высокого рода, высокородный (იერემ. 39,6), вельможа. //ხოლო აწ ჰნიშნავს კეთილშობილსა, дворянин, благородный.
აზნაურება	თავისუფლება, არავისი მონება (2 კორ. 3,17; გალატ. 5,1) свобода.
აზრი	იხილე ჰაზრი (ვეფხისტ. 361 და 520).
აზღუდი	ტანთსაცმელთა თეძოს თავს ქვემოთ ირიბად ჩაგდებული ნაჭერი.
ათაბაგი	არაბულად მამამთავარი, უმაღლესი მთავარი შემდგომად მეფისა. ტიტლო ესე მიეცა ახალციხის მთავარსა სერგის ჯაყელსა VI გიორგი მეფისაგან გარემო 1330 წლისა (იხილე ქართლის ცხ[ოვრება]), Атабек.
ათასი	ათჯერ ასი, тысяча. ს. ჰაზარ, თ. მინ.
ათასისთავი	უხუცესი ათასთა (მარკ. 6,21), тысячник, тысяченачальник. ს. ჰაზარაპეტ, თ. მინბაშ.
ათეული	ნაათალი, მეათედი ნაწილი (ებრაელ. 7:2,4 და შემდეგი) десятина // ათიანი, десяток.
ათვალწუნება	(ავითვალწუნებ) შეძულება, მოძაგება.
ათისთავი	ათთა ზედა უხუცესი (გამოს. 18,21), десятоначальник, десятник, десятский. თ. ონბაშ, ს. ტასნაპეტ. // ათეული, მეათედი ნაწილი, десятая доля.
ათლა	(ავსთლი), აჭრა, თხლად ასერვა.
ათრთოლება	(ათრთოლებს) აკანკალებს, дрожать, трястись (ათრთოლდების).
ათქჳრება	ხორცის გატენა სიმსუქნით ან დაზღმურდლვა. // ხილთა მცირედ სამწიფედ მოსლვა [разбухнуть]
ათქულეფა	ასულეფა, ძაღლთაგან ენით ამოჭმა წუნიანისა.
ათცხრამეტური	მთოვარის მოქცევა (ნახე ზედნადებთან), златое или золотое число.
ათძალი	ათსიმიანი საკრავი (ფსალ. 32,2 და 91,3), десятиструнный.
აი!	აჰა, შორისდებული ჩვენებითი, вот!
აიაზმა	ნაკურთხი წყალი სასხურებლად, Άγίασμα, святая вода.
აივანი	დერეფანი ან ეზო, двор. თ. აივან [სპ.].
აკავლება	пускать ростки
აკათისტო	დაუჯდომელი ნახე; Αχάθιστος, Акафист.
აკაკი	(ხე) ბრინჯის ხე, Άχαχια, каркас, акация, дерево.
აკანათი	სირთ მახე (იხილე მახესთან).
აკანკალება	კუალად ათრთოლება.
აკაპი	აკაფი (ნახე ალიკაპი)
აკარა, აკრა	ზღვის პირი კლდოვანი, ქედი ზღვიდან წარზიდული, мыс.
აკარვება, აღკარვება	(აღვიკარვებ) გარდანაცუალება ადგილისა კარვებითურთ (დაბად. 13,18), переходить, переселяться станом.
აკაური	(მფრ.) ასიდა, ჟრუნი (2 სჯული 14,17), цапля. თ. კლევი, ს. კარაპ.
აკელდამა	ებრაულად აგარაკი ანუ დაბა სისხლისა (მატ. 27,8; საქმ. 1,19), село или земля крови; ამისგან წოდებულ არს აკლდამა მიწაში შეკრული კამარა მკუდართა გუამთ დასადებად და მისვე ებრაული ლექსისგან დამა მიღებულ არს ქართულად ლექსი დაბა, რომელია სოფელი ან შენობა, ვითარ ახალდაბა, დაბნები, უდაბნო, უდაბური და სხ.
აკვანი	ჩჩვილთ სარეცელი სარწებელი, люлька, колыбель.
აკვეთა	(ავჰკვეთ, ავკვეთ) აღსპობა, დაცხრობა, прекращать, переставать.
აკვეცა	აღკვეცა (ავჰკვეც) აკრეჭა თმისა ახალ ნათელღებულისა, ანუ სამღუდელოთა თავისაგან კურთხევის დროს, постригать.
აკვიატება	(ავიკვიატებ) ცუდი საქმის გამოკიდება, ან დაჟინება. // (ავეკვიატები) გარდაკიდება, привязываться, навязываться.
აკიდება	(ავჰკიდებ, ავიკიდებ) დატჳრთვა საპალნითა (ვეფხისტ. 608 და 1100), навьючивать.
აკიდო	ჯაგანი, ხილნი ერთად შებმულნი წნელითა, перевясло, связь, пучек.
აკინძვა	(ავჰკინძავ) ქაღალდთ მიკერება ერთმანერთზედ.
აკინჭილება	აკვიატება.
აკლდამა	ნახე აკელდამა და საფლავი.
აკლება	(ავიკლებ) დარბევა, წარტაცება ქონებისა, грабить.
აკოლოთია	საგალობელი, წესი, ანუ შედეგი საეკლესიოს ლოცჳსა, служба церковная, Άχολυθία.
აკრა	(კონცხი ნახე) აკარა, мыс.
აკროსტიხი	(კიდურწერილობა ნახე), Άχροστιχίς.
აკუთა	მცირე თორნე, ანუ ქურასავით ქუაბის სადგამი ქჳსა, плита кухонная.
აკუმი	არც მამალი, არც დედალი, გინა ქალაბიჭა, Гермафродит, Hermaphroditus.
ალაბასტრი	ქუა მარმარილოს უმჯობესი, რომელიც გაითლების ჭურჭლად (მარკ. 14,3), алавастр, Άλάβαστρον.
ალაბულა	ჩალაბულა, ნოტიოთ სიმღურივე, ჩალითა და ბეწვით ნარევი.
ალაგი	გზა, ანუ კუალი (ფსალ. 8,8; მარკ. 1,3), стезя, место (იოან. 6,10), უალაგო ალაგას, не у места.
ალალო	ჰარალალო, მსოფლიოთ სიმღერის ჩასართავი, რომელიც გარდაუქმნიათ საეკლესიოს გალობისაგან ალლილუია, ვითა რუსული ай люли, люли, ამისივე ნაკვეთი არს ოროველი, ჰოროველო.
ალალი	(მფრ.) ოლოლი. ს. ჰალალ, თ. ლეი.
ალამი	მომცრო დროშა (ვეფხისტ. 339), штандарт, სპარსულად ალამ. // ანუ ნიშანი რამე შუბთა ზედა და მისთანათა, ან ნაჭერი რისამე ნიშნად (მუნვე, 1299), значек, флаг.
ალამდარი	მედროშე, ალანდარი.
ალანძვა	(ავლანზავ) ნაკვერცხალზედ შეგდება გამოსაცხობის პურისა ან მწვადისა საჩქაროდ, რომ გარედამ დაიწვას და შიგნიდამ უმი დარჩეს.
ალაო	ფქვილი დაწვიმული, რომელიც კარგად არ მოიზილება, არც გაღვივდება, закалина.
ალარვა	(ავლარავ) აქოქლვა, ერთმანერთზედ მიკერება ნაჭერთა გამოჭრილის ტანისამოსითა, რომელსაც შემდგომად დაედება სარჩული და დალიანდაგდება, шить на живую нитку.
ალატა	ალა, საფქვილე ალა {წისქვილის საფქვილე კასრი, чан для муки на мельнице - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
ალაფი	ნაშოვარი საქონელი ჟამსა ბრძოლისასა (ვეფხისტ. 449), добыча.
ალაფობა	(ვალაფობ) აკლება, დატაცება, აფორიაქება (მუნვე, 56), расхищать.
ალაფი	მეფქვილე, ფქვილის მოფარდული, лабазник, Άλερας, мучник თ. ალაფ.
ალაწოდა	უშვერად მაღალი.
ალდატი	ალქატი, ანუ ბიცი (იერემ. 17,6) сухота. ს. ალდაჭ.
ალერდი	(ბალ.) იონჯა, ნედლი ბალახი, свежая трава.
ალერსი	საამო სიტყვა, საამოვნო ლაპარაკი, ласка. (ვუალერსებ, ვეალერსები) სიამოვნით შემთხვევა, შეტკბობა (ვეფხისტ. 425, 460 და 463), ласкать,-ся, приветствовать.
ალვა, ალვახაზი	პუნგია, მოდუღებული და დაზელილი თაფლი საჭმელად. თ. ჰალვა [არაბ.].
ალვისხე	(ხე) სარო, კჳპაროზი (ვეფხისტ. 50 და 78), чинарное дерево. თ. სალვაღაჯ (შავთ. 49).
ალთაფა	აბრაკი, წურწუმა.
ალი	ცეცხლის ნივთი ზეაღმავალი და მანათობელი (ფსალ. 38,7 და 82,14), пламя, пламень.
ალი	მინდორთა და ტყეთა შინა ავი, მავნე, ქაჯი, леший (მდაბიონი ესრეთ ჰგონებენ და იმერნი უხმობენ ჭიმკად).
ალიზი	გამოუწვავი აგური (დაბად. 11,3; გამოს. 1,14; ისაი. 9,10), плинфа.
ალიკაპი	დანდალი, ხის აღვირი, кляп.
ალიონი	დილის სინათლის გამოჩენა უწინარეს მზის ამოსლჳსა (დილასთან ნახე), заря утренняя.
ალიოქოთი	არეულება, ამბოხება, тревога, смятение.
ალისარჩული	(ბალ.) სუნნელი ბალახის ყუავილი, ზაფრანის მსგავსი, ძოწეულის საღებავი.
ალისფერი	წითელის ცეცხლის ალისფრად, алый цвет.
ალკაპი	ფარდა საკრავთა {საკრავის ფერდა - საბას ლექსიკონი.}.
ალმაგი, იალმაგი	საომარი სამოსელი, ჯაჭუთა გარეგან საცმელი.
ალმასი	თუალი პატიოსანი (ადამასი ნახე), алмаз.
ალმაცერი	შეღმად ირიბი, ვითა გაშლილის თითების ცერი შეღმა დადგება.
ალმედად	მხარიღლივ (დარეჯანიანში კარი 9).
ალმური	ცეცხლის ალი კუამლითურთ შავწითლად აღმავალი (საქმ. 2,19), курение дыма, буря.
ალნება	ნახე შეალნება
ალო	ნახნავი მიწა მიზდად გუთნისდედისა, მეხრეთა, чередовое пахание на шести или на восьми быках, შებმულთა ხართა და სხ.
ალოვნება	ალოს მოხნვის დრო.
ალო	საბრი, ნაწვეთი სუნნელთა ბალახთა (ქებ. 4,14), алой (იოან. 19,39), алое, Άλόη.
ალუბალი	(ხე) ბალღოჯი, вишня.
ალქატი	მსუბუქი, მჩატე, დამშხალული (ვეფხისტ. 249 და 1455), рыхлый, дряблый.
ალღო	ნადირთაგან გრძნობა მონადირეთ მიპარვისა, чутье, сметливость. // კაცთაგან მიხდომა მომავლის განსაცდელისა, предчувствие.
ალყა	აბრეშუმის ძალი, ანუ მეტალლთ სიმი საკრავთათჳს, струна. // გარშემო დადგომილი ლაშქარი (ვეფხისტ. 967, 971 და 1217).
ალჩუ	ვეგის ზევითი გვერდი რაოდენვე ჩაღრმავებული, жох, რომლისაც მეორეს გვერდს ჰქვიან თოხანი, бок, თაფი, ჭუტი.
ამაგი	ზრუნვა, გულს მოდგინება, ვითარცა ამაგი და ჭირნახული, заботы и труды.
ამალი	ანაზდად შიმშილით მიბნედა (ვეფხისტ. 393)
ამალი	ზურგით ტჳრთის მზიდავი მუშა, носильщик, ношак. თ. ჰამალ.
ამანათი	ბერძულად საწინდარი, Άμανέτι, залог, заклад // რუსულად მზევალი, Аманат, заложник. // ქართულად ანაბარი, ე.ი. ნივთი მიბარებული ან გაგზავნილი ვისთანმე, вещь, отданная под сохранение, или посылка.
ამაო	ცუდი, უქმი, ბედითი (ფსალ. 5,2 და 11,9), суетный.
ამაოდ	ცუდად (ფსალ. 3,7; მარკ. 7,7), всуе.
ამაოდ მორწმუნე	ცუდმორწმუნე, გარდამეტებით მჩემებელი ღვთის მსახურებისა, ანუ რეგუნულად დამჯერებელი სიცრუვისა, суевер.
ამაოება	დაუდგრომელობა, უხანობა საწუთროსი (ფსალ. 4,2; ეკლესიასტ. 1,1), суета.
ამაოხრებელი	{ნახე აღოხრება}.
ამარად	მისს ნებაზედ, ანუ მისის იმედით, ვითარ დაშთომილი ღვთის ამარად, оставаться на произвол божий, на волю божию, შენს ამარად, в надежде на тебя.
ამართვა	(ავმართავ) აღმართება, მაღლა აწევა და დადგენა საჩინოდ (ვეფხისტ. 399).
ამარტა	ეშმის ქუა (ვეფხისტ. 264), яшма камень.
ამაღლება	(აღვამაღლებ, ავმაღლდები) მაღლა აწევა, ანუ ასლვა (ფსალ. 9,13 და 32; კუალად 26,6; კუალად 29,1), возносить,-ся, возвеличивать // დღესასწაული შემდგომად პასექისა მეორმოცესა დღესა მოსახსენებელად ხორცითა ზეცად ქრისტესისა, вознесение.
ამბა	ნახე აბბა.
ამბავი	იხილე ჰამბავი; ამბარი, ამბრა სუნნელი, იხილე ჰამბარი (ჩახრუხა. 61).
ამბარი	საფქვილე ზანდუკი, ანუ სახლი, ბეღელი პურის შესანახავი, хлебный амбар, магазин, Άμπάρι.
ამბარდარი, ამბარდანი	მუჯირი, მნე საამბარდნოსი, комиссар, смотритель хлебных магазинов.
ამბარჩა	ფარღული, მანიაკი.
ამბიონი, ამბონი	მაღალი ადგილი საკურთხევლის წინ გინა სამქადაგებელო და საფსალმუნე (აღსავალთან ნახე), Амвон, Άμβον, Άμβονος.
ამბორი	სულიერი მოკითხუა და შემთხვევა (ქებ. 1,1), лобзанье. ს. ჰამბორ.
ამბორება	(ვუამბორებ, ვეამბორები, ამბორს ვუყოფ) მიახლებით შემთხვევა (ფსალ. 84,10. მატ. 26.48), облобызать, -ся.
ამბოხი	დაუწმენდელი მაჭარი (ნახე ღვინოსთან), сусло.// შფოთი, არეულობა, ამბოხება, мятеж, тревога.
ამება, დაამება	(ვაამებ, დავაამებ) სიამოვნების მიცემა (იერემ. 23,16), прельщать, угождать // (მიამების) მხიარულების მიღება (ვეფხისტ. 24 და 833), приятно // სატკივრის დაამება, მოკლება, унимать боль.
ამეთჳსტო	თუალი პატიოსანი მიისფრო (ნახე სპეკალი) (გამოცხ. 21,20), Аметист, Άμέθυστος.
ამიანტოს	კლდის ქუა ესოდენ ლბილი, რომელ დაისთვის ბაბმბასავით, ხოლო ნასთი ანუ ნაქსოვი მისი არ დაიწვის ცეცხლთა შინა, горный или каменный лен, (შავთ. 13).
ამიანური	ბადიანი ქისა, ჯუზდანი.
ამიერ	აქეთგან, ანუ გამოღმა, отсюда, или по сю сторону.
ამიერ და იმიერ	აქეთ და იქით, ანუ გაღმა-გამოღმა (იოან. 19,18; გამოს. 26,13), сюда и туда, по ту и по другую сторону.
ამიერითგან	ამ ჟამიდამ (მატ. 23,39; ფსალ. 112,2 და 120,7), отсель, отныне.
ამინ	{(ებრ.) ჭეშმარიტად, ნამდვილად - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
ამინდი	კეთილშეზავებული ტაროსი მოსავალთათჳს, ანუ მოგზაურთა, погода, година.
ამირ, ამირა, ამირი	არაბულად უმთავრესი, ანუ უხუცესი, Эмир, отсюда Адмирал {ამირ-ალ-ბაჰრ - ზღვათ უხუცესი}, იხმარების უფრორე რთულად სხუათა ლექსთა თანა შემდგომთა.
ამირახორი, ამილახვარი	ვზინდართ უხუცესი, მეჯინებეთ უხუცესი (ვეფხისტ. 55), обершталмейстер.
ამირბარი	სახლთ უხუცესი (ვეფხისტ. 312 და შემდგომი, 331 და შემდგომი), обергофмейстер.
ამირეჯიბი	ეჯიბთუხუცესი, оберкамергер.
ამირმუმლი	ხალიფა, ბაღდადის ხემწიფე ძველთა მაჰმედიანთა, Эмир-Амуменине, т.е. повелитель правоверных.
ამირსპასალარი	უმთავრესი მხედართმძღუანი (ვეფხისტ. 40, 312 და შემდეგი), фельд-маршал.
ამისთანა, მაგისთანა, იმისთანა	ითქმის სამთა პირთადმი, ხოლო ზოგად მისთანა (ნახე ლექსი ესე), такой, таковой.
ამისთჳს, ამისგამო	კავშირი მიზეზობითი (ფსალ. 1,5 და 7,17), сего ради, по сему.
ამლაკი	ჭრელი ცხენი (ოთხფ.) თ. აბლაყი.
ამო	საამოვნო, სასიამოვნო, განსასვენებელი (ვეფხისტ. 34 და 121), приятный.
ამოდ	ნელად, სიამოვნით (ვეფხისტ. 425, 899), тише, легче или приятно.
ამობრძანება	(ამობრძანდა) ასლვა მაღალთა გუამთა, вверх пожаловать.
ამოგდება	(ამოვაგდებ) მაღლა ასროლა, взбрасывать // ამოფხურა, აღსპობა, искоренять, истреблять.
ამოგება	(ამოვიგებ) იმერულად გამორთმევა წაღებულისა, ან პოვნა დაკარგულისა, отыскивать, выручать.
ამოგლეჯა	(ამოვჰგლეჯ) ამოძრობა ან ამოხევა, выдергивать.
ამოდგმა	(ამოვსდგამ) ქვეიდამ მაღლა დადგმა, выставлять// ენის ამოდგმა (ამოვიდგამ) ითქმის ჩჩჳლთათჳს, ოდეს იწყებენ ლაპარაკსა.
ამოვარდნა	(ამოვარდება) ესე არს ვნებითი ზმნისა ამოგდება.
ამოვსება	(ამოვავსებ) ცარიელის ავსება პირამდინ, наполнять// (აღმოვივსებ) წყლის ამოღება, черпать.
ამოზევა	{ნახე აზევა}.
ამოზიდვა	(ამოვზიდავ) ამოწევა, ამოყვანა, ანუ ამოტანა მრავალთა (ვეფხისტ. 254), вытаскивать.
ამოთლა	(ამოვსთლი) ღრმად ამოჭრა რბილისა რისმე, вырезывать.
ამოთხრა	(ამოვსთხრი) ამოჭრა მიწაში ღრმად ორმოთა და მისთანათა, выкапывать, вырывать // ამოჭურეთა ხისა რკინის იარაღით выдалбливать // გქანდაკება ხეთა და ქუათა ზედა ბეჭდისა, სახისა რისმე და სხ., изваять, вырезывать печать и т.п.
ამოკვეთა	(ამოჰვკვეთ) ამოთხრა, ამოჭრა, вырезывать, выкапывать // გაუქმება ცუდისა რისმე წესისა, отменять, уничтожать.
ამოკიჟუა	(ამოვიკიჟავ) ცალი თუალის მცირედ მოხუჭვა.
ამორეხვა	მეტად გაძღომა (ოსე. 13,6), насытиться до исполнения.
ამოსავარდნელი	ღირსი ამოფხურისა, დაკარგვისა, изверг.
ამოსკუნა	(გულს ამოვისკუნი) სლუკსლუკით ტირილი, ამოხვინჩვა გულისა (ვეფხისტ. 89), рыдание.
ამოსლვა	(ამოვალ) მაღლად ასლვა (ვეფხისტ. 1318), восходить.
ამოსრუტვა	(ამოვსრუტავ) ამოწოვნა ნოტიოსი ბაგით, მასრით, ტუმბოთი და სხ., высасывать.
ამოტუზვა	(ამოვიტუზები) მოფარება, მალვით დგომა, стоять украдкою.
ამოფხურა	ნახე აღმოფხურა (ვეფხისტ. 556).
ამოქოლვა	(ამოვქოლავ) ქვით ამოშენება.
ამოღება	(ამოვიღებ) აღმოხმა, შთადებულის ამოზიდვა, вынимать, доставать.
ამოშენება	{ნახე აშენება}
ამოცოხნა	იხილე აღმოცოხნა.
ამოძრობა	(ამოვაძრობ) ამოწევით ამოღება, ამოგლეჯა, вытаскивать, выдергивать.
ამოწევა	{ნახე აწევა}
ამოჭრა	(ამოვსჭრი) ამოკვეთა, ამოთლა, вырезывать.
ამოჭურეთა	(ამოვსჭურეთ) ამოჭრა ხეთა საჭურეთლითა, выдалбливать ножом.
ამოხუნეშა	(ამოვიხუნეშ) ამოკუნესა, ამოიხრვა დიდის სულის კვეთით, вздыхать.
ამპარტავანება	ზუაობა, თჳსება ამპარტავანისა, (ფსალ. 30:19,24; მარკ. 7,22), гордыня, гордость, (ვამპარტავნობ) гордиться (ს. ვ. მოსეს 3)
ამპარტავანი	დიდების მნდომი, სწავლის მოთაკილე და უმსგავსოდ გულმაღალი (ლუკ. 1,51); ფსალ. 17,26), гордый.
[ამპიწი	слово лат. ambitiosus {ambitio - კანდიდატების გარშემო ტრიალი, ანუ წრეში სიარული თავის მოწონების მიზნით}]
ამრეზი, ამრეზილი	მოქურუხებული, გაბუტვილი, надутый, нахмуренный, грозный.
ამრეცი	მცირედ აღმართი, ვითა დამრეცი მცირედ დაღმართი, покатый.
ამტუტება	(ავამტუტებ) არევა მიშლა-მოშლა, აფორიაქება, расстраивать, нарушать порядок, тишину.
ამფსონი	პურის მტე, ანუ ამქარი (ფსონი ნახე), сотоварищ, артельщик.
ამქარი	ერთის ხელობის ოსტატი, соремесленник одного цеха с кем. ს. ჰამქარ.
ამქმელი	ბებია, მეანი, დედათ მოურავი (გამოს. 1,15 და შემდეგი), баба, повивальная бабка.
ამღურევა	(ავამღურევ) ნოტიოთ არევა (იოან. 5,4; ეზეკ. 34,19), возмущать, смущать воду и т.п.
ამყოლი	თან ადევნებული, მიმდევი. // კარის წირთხები, ჩარჩოები, косяк у дверей, обвий.
ამხანაგი	მოძმე, მოყუასი, ანუ მონაწილე (ვეფხისტ. 24, 254 და 430), товарищ.
ამხედრება	(ავმხედრდები) ცხენს შეჯდომა ლაშქართა, сесть на лошадей, поехать, (ჩახრუხა. 13, 39).
ანაბარი	ამანათი მიბარებული ნივთი, вещь порученная, вверенная под сохранение.
ანაგები	აგებულება, შენაწევრებულება (დან. 7,15), состояние, состав, телосложение. // ვითარება კეთილი, ანუ უდარესი ძნიად შეძრვადი (კატიღ. ანტ. 160), навык (შავთ. 19) // აშენებული.
ანაგული	გაჩეჩისაგან დანარჩენი რიოში მატყლისა, ანაჩეჩი, вычески.
ანაზდი, ანაზდეული	უეცარი, მოულოდებელი (ამბაკ. 2,7), внезапный; ანაზდად, უეცრად (ვეფხისტ. 202, 1071, 1366), вдруг, внезапно.
ანალოღია	საწიგნე, მაღალი სკამი წიგნთ დასადები წასაკითხად, налой, Άναλόγιον.
ანამტკიცი	გამტკიცულის ფქვილის ანაცერი ქატო.
ანაფორა	სამღუდელოთა ზეიდამ საცმელი სახლებგანიერი პალეკარტი, ряса, άπανωφόρι, άπανωφόρημα, ხოლო Άναφορά ჰნიშნავს მოხსენებასა, თხოვასა, доношение, прошение // ანუ არს რიტორული ნაკვეთი, რომელთა განმეორება, ოდეს ერთი და იგივე ლექსი დაიდების თავად რაოდენთამე შინა წევრთა პერიოდისათა, მაგალითად, სიყვარული სულგრძელ არს, სიყვარულსა არა შურნ, სიყვარული არა განლაღნის და სხ. (1 კორ. 13,14; მუნვე მუხლ. 8). გინათუ რაოდენჯერ განმეორების და ესე ვითარნი, анафора, повторение.
ანბანი
ანგაარება	უსამართლოდ შეკრება, მოხვეჭა (ფსალ. 118,36; მარკ. 7,22), лихоимство, корысть, корыстолюбие.
ანგაარი, ანგარი	უსამართლოდ შემძინებელი (1 კორ. 5,10), лихоимец, сребролюбивый, корыстолюбивый.
ანგარიში	რიცხჳ, სათუალავი (ვეფხისტ. 76), счёт, расчёт.
ანგელოსი	ქადაგი, მომთხრობელი (მარკ 1,2), ангел, вестник, Άγγελος. // არსება გონიერი, უსხეულო, დასაბამიერი, წინაშე ღმრთისა მდგომელი (ნახე დასი) (ფსალ. 8,5 და 103,4).
ანგელოსებრივი, ანგელოსური.
ანდაზა	მორფი, მაგალითი, пример, форма.
ანდამატი	ნახე ადამანტი (ვეფხისტ. 1332).
ანდე	მცირედ ხედვა ბნელაში, ანდეზედ, наугад.
ანდერძი	დავედრებული სიტყვა, ანუ წერილი მიცვალებულისა, გინა შორად წარმავალისა (ებრაელ. 9,17; ვეფხისტ. 777 და შემდეგი), завещание. // აღთქმა, პირობა (იერ. 11,10 და 22,9), завет.
ანდერძნამაგი	ანდერძის წერილი, духовное завещание, письменное.
ანდრიანტი	აღალმა, ძეგლი, გამოქანდაკებული სახე მეტალთაგან, ქუათა, ანუ ძელთა, Άνδριάντιον, истукан, кумир, статуя, болван.
ანეული	გაზაფხულის ნახნავი (იერემ. 4,3), поле, посеянное весною (შავთ. 55).
ანთება	ნახე აღნთება (ვეფხისტ. 895). // სნეულის დიდი სიცხე, воспаление.
ანთიმონი	სურმა, მოშავო ლითონის ქუა გოგირდიანი, Антимоний, сурма, Άντιμόνιον.
ანთრაკი	ნაკვერცხალი, жар, горящий уголь, Άνθραχιά. //თუალი პატიოსანი ცეცხლისფერი (სპეკალი ნახე) (დაბად. 2,12; ფსალ 18,10), анфракс, Άνθραξ (შავთ. 51). // მუწუკი ფრიად ტკივილიანი, ბედნიერი, карбункул, род чирья.
ანთჳპატი	მოადგილე ჳპატისა (ნახე ჳპატოსი) (საქმ. 13,7), проконсул, Άνθύπατος.
ანისული	(ბალ.) ცერეცო, რომლისა თესლი არს სუნნელი და სამკურნალო, Анис, Άνιδον.
[ანკანაკი	ნახე ლახვარი]
ანკანაკობა	ლხინობა და სიმთურალე (იერემ. 16,8), пир, пиршество.
ანკარა	(მძრ.) უშხამო გველი, გველხოკერა, уж.
ანკარა	ითქმის ზედშესრულად, ვითარ წყალი ანკარა, ე.ი. ფრიად სუფთა, чистая, прозрачная вода.
ანკესი	წილკავი რკინისა, წურილი ნემსკავი, удица, Άγκιδτρι.
ანტაკრად	პირისპირ წინამებრძოლად (საქმ. 7,51), Άντικρυ.
ანტიჶონი	აღსავალი ნახე, Άντιφωνον.
ანტლია	წყლის ამოსაღები ტოლჩა, черпало, Άντλίο.
ანუ, ან	თუ, გინა კავშირი განწუალებითი (მატ. 6:24,25 და შემდეგი), или.
ანჳქითი	ნახე ონჳქითი.
ანჩხლი	კაპასი, გლისპი, გულპილწი, сердитый, капризный.
ანცი	ცელქი ყრმა, резвый, шалун.
ანძა	ნაქუსი, ძალა, ძელი ამართული (ეზეკ. 27,5), ядрило, щегла, мачта, кол. თ. დირაგ.
ანწლი	(ბალ.).
ანჯამა	კართ მისაკრავი რკინის კილო, петли у дверей, окон и т.п.
ანჯმნი	სააჯმნო, აშკარა, საქვეყნო, явный, гласный, публичный.
აობა	მყოფობა არსებისა და შემთხვევისა (ა-სთან ნახე).
აოშვა	(ავოშავ) ნახნავთა მეორედ გარდახნვა, перепахивать.
აოხრება	ნახე აღოხრება.
[აპაგანგი	ნახე გრივი]
აპანი და აპანისი	იანვარი (ნახე ზოდიაქო)
აპაური	სამალდი, უღლის ტაბიკთ მოსაჭირებელი თოკი, შებმული ხართ ქედსა ქვეშე (ფსალ. 2,3), узы.
აპოთიკი	საკუჭნაო, სახლი შესანახავი სახლის სამზადისთა, ხოლო საკუთრად ეწოდების სამკურნალოთა წამალთა საცავსა, Аптека, Άποθηκη
აპოკალიპსი	გამოცხადება, წიგნი წმიდისა იოანე მახარობელისა, откровение, Άποκάλυφις.
აპოხტი, ახტაპოტი	გამხმარი პოხილი ხორცი ოთხპერხთა, მფრინველთა, ანუ თევზთა: ლორი, ოფიტონი, შაშხი და მისთანანი, ветчина (ხოლო ბარუქის წიგნსა შინა 6,27, მგბარს ეწოდება) варить.
აპრიალება	(აპრიალდების) საჩქაროდ აგზნება ხმელის შეშისა.
აპრილი	იგრიკა (ზოდიაქო ნახე), Апрель, Άπρίλλιος.
აპუტარაკი	(ბალ.) ნახე აბუტარაკი.
არ, არა	უკუთქმითი მარცუალი (ნახე ვერ), (ფსალ. 1,1 და შემდეგი), не // ზოგჯერმე იხმარების ბრძანებითადცა, ხოლო ნიადაგ ბრძანების დამნიშვნელი არს ნუ.
არაკი	ზღაპარი, იგავი (ვეფხისტ. 844), басня, сказка. ს. არრაკ.
არამედ	მაგრამსავით, კავშირი განრემზომობითი (ფსალ. 1:2,4), но.
არამი	ნახე ჰარამი (ვეფხისტ. 693 და 1292).
არამონი, არაონი, რამონი, რიმონი	მცირე საწინდარი, задаток. თ. ბეი.
არარა, არარაჲმე	არაფერი (ფსალ. 75,5), ничто; შეუძლებელი არს, ვერარა და ბრძანებითი ნურარა იხილენ თჳსთა ადგილთა.
არაყი, რახი	არაბულად ოფლი, რამეთუ სასმელი არაყი არს ქუაბის ოფლი, арак, водка, ρακί, ხოლო ორნახადი არს აბეკამაქი, двойной спирт. თ. დუათეშ.
არაწმინდა	საძაგელი, უწმინდური; სული არაწმინდა (ნახე სული), нечистый.
არაწმინდება	განშორება სიწმინდისა და უმანკოებისაგან (მატ. 23,27), нечистота.
არახჩინი	იარაღჩინი, თალფაქი, скуфейка, колпак.
არგანი	ჯოხი საბრჯენელი (ნახე ჯოხთან) (ფსალ. 22,4), палица, палка.
არდაბაგი	სარკმელი, ანუ გასავალი დოლაბი (ეზეკ. 42,12), проход.
არდაგი	მანდილი, წელზედ მოსაფენი ფეშტამალი (მარკ. 14,51 და 15,46; იოან. 13,5 და შემდგომი), лентие, полотно.
არდადეგი	ჟამი ზაფხულისა, ოდეს მზე შევალს ლომის ზოდიაქსა შინა, каникулы.
არდი	(ბალ.) შინაური ვარდკაჭაჭა, донник.
არდი, არდიფრუ	ანაზდი (ნახე ჟამი) [კავშ.].
არე	ოთხი კუთხე ხმელეთისა, ანუ ოთხი დრო წელიწდისა. // საკუთრად გაზაფხული (ფსალ. 73,17), весна, 'Εαρ, 'Εαρος // სანახები, გარემონი ადგილნი, ანუ თემი, მხარე (ვეფხისტ. 341, 309, 361, 1320).
არეას	მარიხი (ნახე ცთომილნი), Марс планета, Άρης.
არევა	(ავრევ, ავურევ) აღრევა, ურთიერთარს შეზავება სხვადასხუათა ნივთთა, смешивать, примешивать. // მოშლა, შეშლა, мешать, расстраивать.
არეკნება	(აირეკნებს, აირეკნა) ასხლეტა ან გარდაცემა, отражать, отражение.
არემარე	გარეშემო სანახები (ვეფხისტ. 197), окрестность.
არემარედ	აქა-იქ, местами, по местам.
არეულობა	აშლილობა, დაუდგრომელად ცხოვრება, ან აფორიაქება, замешательство.
არვე	ფარა თხათა და ცხუართა (ჯოგი ნახე) (დაბად. 26,14), ფსალ. 49,9), стадо.
ართრონი	წევრი სიტყჳს ნაწილთა, член, Άρθρον, Articulus.
არიოთი	(ბალ.) გარეული ბალახ-ბულახი (4 მეფ. 4,39), дикое зелие.
არიფანა	ყრმათ საერთო პურობა (ნახე სერი და ფსონი).
არიფი	პურის მტე, ანუ შესაკუთრებული, შინა ყმა (ვეფხისტ. 1155).
არმაღანი	შორით მორთმეული ძღვენი (ვეფხისტ. 456 და 1223).
არმენაკი	წმიდა ტილო, ნარმა, სიდონი (მატ. 27,59), полотно.
არმური	ალმური, ღრუბელ-ნისლი ქარიანი და ელვიანი (იობ. 38,1), буря.
არნადი, არნაბი	ტარიანი ფიცარი ბზისა და ხუავის სახვეტი კალოზედ.
არნი	გარეული ცხვარი, тунь (?) {тур}.
არონა	პატარა გუთანი (ნახე ერქუანთან).
არსება	რომელიცა პირველ არსისთჳს მიიცთომვის და რომელსა შინაცა არს კმაჲ მიზეზი, თუ რაჲსათჳს სხვაცა არს მას შინა, ანუ შესაძლებელ არს ყოფად (მეტაჶ. ბაუმ. §27), существо. // ნივთი მექონი ყოფისა, ანუ შინაგანი ძალი მისი (შავთ. 1; ვეფხისტ. 1350; ფსალ. 88,47), состав, век (?).
არსებითი	{არსებიანივე, არსებიანივით - საბას ლექსიკონი}.
არსი	რაჲცაღა შესაძლებელ არს, ე.ი. რომლისა ყოფა არა წინააღმდგომ არს (მეტაჶ. 24), ანუ მყოფი არსებასა შინა (ვეფხისტ. 1; შავთ. 89).
არსობისა	არსების პური, სახმარი ცხოვრებისათჳს, მდღევარი (მატ. 6,1), насущный.
არტალა	საკლავთ უკანა ბარკალი, ანუ წვივი, голенище.
არტაში და არტახი	გარეშემოსაკრავი ქარშიკი ჩჩჳლთა აკუნისა, пеленка. // ანუ მოტეხილთა ძუალთა შესაკრავი. // გასათლელთ ძელთა მაგრად დამჭერი ქანჩი.
არღა, არღარა	აღარ შემდგომს დროს არა (მატ. 26,29), к тому не, уже не, более нет, უკუთქმა მომავლისა დროსათჳს.
არღავანი	ქუა მეწამული (ვეფხისტ. 933), камень порфировый.
არღვევა	(ავარღვევ) დაკერებულის დახსნა, დაშლა, отпороть. // აქცევა შენობისა, сломать.
არშია, აშია	მოვლებული რამე ვიწროდ ნაკერთ კიდურებზედ, кайма.
არშივი	წილი, კერძო, доля, пай, паек.
არჩევანი	არჩევა // რჩევა, ვეზირობა, მოლაპარაკება საქმეზედ შეკრებულებაში, совет, совещание.
არჩვი	(ოთხფ.) ფსიტი.
არცა, არცაღა	არღა, აღარც (მატ. 5,15 და 8,10), ни, ниже.
არძანი, არძანიკი	დიდი ლოდი ან მარილის ქუა (ნახე უარძანიკო).
არწივაკი	სახლის მეორე ძელი.
არწივი	(მფრ.) ორბი (ეზეკ. 1,10), орел. ს. არწვი. // მრგუალი ფეხთა ქვეშე დასაგები მღუდელთ მთავართა, რომელსა ზედაცა გამოსახულ არს მფრინველი ესე, орлец архиерейский.
არხი	რუ, რუსხმული, канал, канава. თ. არხ.
არხიდიაკონი	უპირველესი იეროდიაკონთაგან, მხლებელთა მღუდელთ მთავრისათა (ნახე დიაკონთან), архидиакон, Άρχιδίακονος.
არხიეპისკოპოსი	უპირატესი ეპისკოპოსი, архиепископ, Άρχιεπίσκοπος.
არხიერი	მღუდელთ მთავარი (იხილე იერარხი), архиерей, Άρχιερεύς.
არხიმანდრიტი	მონასტრის განმგებელი უფროსი, архимандрит, Άρχιμανδρίτης.
არხინოტარი და პროტონოტარი	მწერალთ უხუცესი, მდივანი, архинотарий, секретарь, πρωτονοτάριος.
არხილი	თხელი ბზარი (თოვლთან ნახე)
არჯაკელა	(ბალ.) არჯიოკა, ზერჩო, ორჯიოკი, черпула.
არჯასპი	ძაღა, მიწალები, მომწუანო შავის საღებავი, ხმარებული ტყავთათჳს მეპრატაკეტაგან, ანუ მელნისთჳს, купорос.
[არჯიოკა	ნახე არჯაკელა]
ასაბია	მტერზედ საომრად თანმიმყოლი, совраждебник, союзник с врагом.
ასაკრავი	ერქუანთ და ურემთ საბმელი.
ასამაღლებელი	ლოცუათა დასასრულებელნი ლექსნი, ხმამაღლად სათქმელნი მღუდლისაგან სადიდებლად წმიდისა სამებისა, возглас.
ასარი	დინარის მეოცედი წონა ვეცხლისა, ანუ დანგი (ნახე საწონთან) (მატ. 10,29), ассарий, мелкая монета.
ასე, ასრე	ესრეთ, так, ასეთი ესრეთი, такой.
ასთაკვი	(მძრ.) დუმიანი დიდი კიბო.
ასიდა	(მფრ.) მიმინოს ჰგავს, ღამით ხედავს, ამისთჳს ღამურად უხმობენ, ზოგგან ყარყატი სწერია (იერემ. 8,7), еродия.
ასისთავა	(ბალ.) авран.
ასისთავი	უხუცესი ასთა ზედა (მატ. 8,5), сотник.
[ასკეცი	ასკეცი შვენება მოემატება, ვისრ. {ასჯერ აღებული, ასმაგი - ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი არნ. ჩიქობავას რედაქციით.}]
ასკილი	(ხე) ველური ვარდი, шиповник, дикая или лесная роза.
ასლი	არაბულად ნამდვილი, подлинный, настоящий.
ასლი	(ბალ.) აჭარა, აჭარული ბრინჯი (გამოს. 9,32), жито (ეზეკ. 4,9), пыро, рис, полба.
ასმენაკი	ნადირთ შესაპყრობი მახე (იხილე ბადესთან), тенето.
ასო	წევრი, ნასხამი გუამისა (მატ. 5,29), уд, член. // თჳთოეული კერძო წერილისა, буква, письмена, литера.
ასომთავრული ან მრგულოვანი	დიდრონი ასოები, заглавные буквы.
ასპარეზი	სტადიონი ან სარბიელი (1 კორ. 9,24), поприще. // მეიდანი, სათამაშო ადგილი, ანუ მინდორი (ვეფხისტ. 1101 და 327; შავთ. 44), сцена, площадь, цирк.
ასპარეზობა	თამაშობა ასპარეზზედ, რბოლა, ჭენება და სხ. (ნახე თამაშობა), Гимнастика.
ასპიროსი	აფროდიტი (ნახე ცთომილთან) (ვეფხისტ. 951).
ასპიტი	(მრძ.) გველი ფრიად გესლიანი (ფსალ. 57,5 და 90,13), аспид.
ასპიტი	შავი ქუა ფილაქანი, დარქმეული იაშმისა ან იასპის ფერისაგან, аспидная доска.
ასრე	ნახე ასე.
ასტამი	ტარიანი ფართო რკინა ცომის ასაფხეკი, скобка.
ასულეპა	ათქულეფა
ასული	შვილი ქალი (ნახე კაცთან) (მატ. 9:18,22; ფსალ. 44,9 და შემდეგი), дщерь, дочь.
ასური	ასურელი, сириянин. ასურეთი, ასურასთანი, სირია (მატ. 4,24; საქმ. 20,3), Сирия. ს. აისორ.
ასფალტოსი	შავი კუპრი (დაბად. 11,3), брение, жидовская смола, Άσφαλτος.
ასხმა	(ავასხამ) მაღლა აყვანა მრავალთა, брать, вести наверх. // მძივთ აგება ძაფზედ (ნახე სხმა), низать, нанизывать.
ატამი	(ხე) персик. თ. შავთალუ [სპ.].
ატანა	(ავიტან) მაღლა აზიდვა, сносить на верх, поднимать.
ატაცება	(ავიტაცებ) ძალად ანუ საჩქაროდ აღება, хватать, похищать.
ატაცებული	გასტერებული ანაზდის სიხარულით ან შიშით, восхищенный, пришедший в изступление.
ატეხა	(ავსტეხ) აგლეჯა, взламывать, вздирать. // აღძრვა, აღზრზინება, подзадоривать, поджигать. // (ავიტეხ) დაჟინება, заупрямиться.
ატკრეცა	(აიტკრიცება) მცირედ ალანძღვა, გაწითლება.
ატკრეცილი	წამოწითლებული.
ატლასი	ფარჩა აბრეშუმისა, атлас, материя (ვეფხისტ. 465), Άτλάςι.
ატლასი	წიგნი ღეოღრაფიულთა კარტათა, атлас географических карт, Άτλας.
ატმოსფერა
აუარებელი	თქმად შეუძლებელი, неисповедимый. // უთუალავი, несметный, несчетный.
აუგი	სარცხჳნელი, საკდემელი სიტყვა ან საქმე (ვეფხისტ. 367, 1083, და 1223), срам, срамота.
აუგიანი	სააუგო, სასირცხვილო (მუნვე, 189), срамный, зазорный.
აუზი	ავაზანი. ს. ჰაუზ.
აურზაური	შეუპოვარი, თავხედური, ლაღური, дерзкий, грубый.
აუშტარი	ოსტიგანი, სასმელ-საჭმელთ მნე, эконом. თ. აუშდარი.
აუცილებელი	მიუცილებელი, თანაწარუვალი, თანაწარუხდომელი, неминуемый, необходимый.
აფაური	ერთგუარი სალესავი (ნახე სასრევთან).
აფთარი	(ოთხფ.) (იერემ. 12,9), Гиена.
აფთექა
აფთი	მახვილი ფართო პირიანი და ტარგრძელი (ქართლის ცხ., რუსუდანისთჳს), алебарда.
აფთიონი, აფქიონი	ტიმონი ნახე (შავთ. 23).
აფოლხვება	მოშვება, მოდუნება (ვეფხისტ. 387).
აფორიაქება	(ავიფორიაქებ) აკლება, აოხრება.
აფრა	ნავთ იალქანი (საქმ. 27,17), парус, აფრის ქსელი იგივე (ისაი. 33,23), ветрило.
აფრაკი	პირმრუდე ფიცარი.
აფროდიტი	ნახე ცთომილთან, венера планета, Άφροδίτη.
აფსინთი	(ბალ.) აბზინდა (გამოცხ. 8,11), полынь, пелынь, Άφινθεά, Άφίνθιον.
აფსკა	ფრიად თხელი კანი (ქერქტან ნახე).
აფუტკნვა	(ავფუტკნი) არევა, აქოთება, перемешивать.
აფხურა	ნახე აღფხურა (ვეფხისტ. 187).
აქ, აქა	ამ ადგილას (მატ. 24,23), здесь, или сюда; ესე ეკუთნვის პირველსა პირსა, ხოლო მეორესა - მანდა და მესამესა - იქ, იქი, მუნ.
აქამომდე	ამ ადგილად, ანუ ჟამადმდე (მატ. 24,21), доселе.
აქავება, აქავლება	(აჰქავა, აჰკავდების) აშლა ქავილისა ანუ ფხანისა, засвербеть.
აქანდაზი	ფითხი, ცეცხლის ასაღები ასტამი ან პატარა ნიჩაბი.
აქატი	აღატი (ნახე სპეკალი) (გამოს. 28,19 და 36,18), ахат, агат, камень дорогой.
აქეთ	ჩემკერძო, сюда; აქეთი ამიერი.
აქიმი	მკურნალი, лекарь, медик (ვეფხისტ. 348). თ. ჰაკიმ, ჰეკიმ [არაბ.].
აქლემი	(ოთხფ.) (მატ. 3,4 და 19,24 კუალად 23,24), верблюд, ცხოველსა ამას ახტასა ლოინი და ნარი, ხრდალსა - ჯამა, შვილსა მცირესა - კოზაკი, მოდიდოსა - დუკტი.
აქმა	(ავიქუამ, ავექმი) ნახა აღქმა.
აქოთება	(ავაქოთებ) აფუტკნვა, არევა, აშლა.
აქოლვა	(ავჰქოლავ) ქვით ამოშენება, ამოქოლვა.
აქოქლვა	(ავჰქოქლავ) ალავრა ან საჩქაროდ ერთმანერთზედ მიკერება საკერავის ნაჭერთ რიგზედ მოსაყვანად, сшить на живую нитку.
აქცევა	(ავაქცევ) არღვევა, მაღლა შექცევა, взрывать // (ავუქცევ) გზის დაგდება, объехать, разъехаться.
აღალი	ბაკი. ს. აღალ.
აღალმა	ანდრიანტი, статуя, Άγαλμα.
აღაპი	სიყუარული, მეგობრობა, Άγάπη, ძველთა ქრისტეანეთაგან შემოღებული პურობა ეკლესიის კარზედ მოსახსენებელად მიცუალებულთა, რომლისათჳს უცოდებიათ აღაპი, поминки.
აღარ, აღარა	(ნახე არღა), уже нет.
აღატი, აღათი	აქატი ქუა აყიყი, агатовый камень, Άγάθη, Άκάτης.
აღაჯი	ერტი საათის სავალი (მილი ნახე), миля, агач.
აღბეჭდვა	(აღვბეჭდავ) ბეჭდის დასმა, запечатлевать. // მირონის ცხება.
აღბორგება	(აღვაბორგებ, აღვბორგნები) აღშფოთება (შავთ. 93), взбесить, -ся.
აღგება	(აღვაგებ) აშენება (ისაი. 45,7) зиждать, созидать, строить.
აღგვა	(აღვგავ, აღვგჳ) ანიავება (ფსალ 1,40), взметывать.
აღგზება	(აღვაგზებ, აღვეგზნები) ანთება, აპრიალება (ფსალ. 17,8; დან. 3,11) воспламенять, [возжигать].
აღდაჭი	ალდატი, ბიცი (იერემ. 17,6), сухота.
აღდგენა, აღდგინება	(აღვადგენ, აღვადგინებ) წამოყენება, წარმოდგენა (მატ. 3,9), возстановлять, воздвигать, производить // აღშენება, ანუ განახლება, ახლად აღგება (2 ნეშტ. 24,13 და 2; მაკაბ. 14,33; იოან. 2,19). // აღმართება, უკეთესს მდგომარეობაში მოყვანა (ფსალ. 144,14). // მკუდრეთით აღდგინება, განცხოველება (იოან. 12,1), воскрешать შენ გეტყჳ აღდეგ და აღიღე ცხედარი შენი (მარკ. 2,11)
აღდგომა	(აღვსდგები) დადგომა, წარმოდგომა, აღმსთობა (დაბად. 20,8; მარკ. 2,11), восставать, вставать. // მიხდომა, ზედა დასხმა (ფსალ. 3,1; დაბად. 4,8; რიცხ. 14,35). // აღჭურვა, შებმა ბრძოლად (2 ნეშტ. 24,23). // ამოსლვა ქარისა, ავდრისა და სხ. // განცოცხლება, აღდგომა მკუდრეთით (ლუკ. 20,37 და 8,55; კუალად 25,34), воскресать.
აღდგომა	საუფლო დღე პასექისა მოსახსენებელად მაცხოვრისა ჩუენისა მკუდრეთით აღდგომისა, светлое воскресение.
აღება	(აღვიღებ, ავიღებ) აზიდვა, მოსმა ხელის დავლებით (მატ. 11,29 და 24,18; კუალად 25,1) брать, принимать. // გამორთმევა სხუათაგან ხელდახელ, ანუ გამოგზავნით, взимать, брать, получать // მოგროვება, აკრეფა, брать, сбирать, прибирать, подбирать // აღება პირისა ე.ი. გაღება, განსმა (ფსალ. 37,4 და 77,2) отверзать (уста).
აღება, აღებანი, აღების ღამე	ანუ დღენი მარხვათ შემოსლჳს წინა დღენი ანუ ღამე, заговение.
აღებმიცემა
აღელება, აღელვება	(ავაღელებ, აღელდების) აღძრვა ზღუათა, ფურთუნი, волновать, -ся.
აღვიარება	სარწმუნოების წარმოთქმა (ნახე აღსარება), исповедание веры.
აღვირედი	რახტი, ოქროთი დაფერილი და მორთული ლაგამი.
აღვირი	ურგოლო ლაგამი (4 მეფ. 19,28; ფსალ. 13,9), бразда, узда, удило.
აღვისტალი	ეჯიბი, ნაიბი, августал, префект, наместник.
აღვლენა, აღვლინება	(აღვავლენ, ვლინებ) ზე აგზავნა, შეწირვა, воссылать, возносить.
აღვსება (აღვავსებ, აღვივსები)	სავსედ შექმნა (დაბად. 1,22; ფსალ. 25,10; ლუკ. 5,7), наполнять, исполнять, -ся // ვის შორისმე წარმოება რისამე (ფსალ. 15,10; იოან. 16,6). // შესრულება, გათავება.
აღვსების დღენი	საუფლოს პასექის წინა დღენი.
აღზავება	განზავება (ნახე შეზავება).
აღზავებული	შერეული, აღრეული (მატ. 27,34), смешанный, растворенный, разведенный.
აღზუავება	(აღვზუავნები) გაამპარტავნება, განლაღება, возгордеть, заспесиваться.
აღზრდა	(აღვზრდი, აღვიზრდები) განზრდა, გაზდა, воспитывать, -ся, вскормить, -ся.
აღზრზინება	(აღვაზრზინებ) აღშფოთება, ატეხა (საქმ. 14,2; ვეფხისტ. 1260), озлоблять, раздражать, подзадорить.
აღთქვეფა	(აღვსთქვეფ) არევა, გაქნა, გათქვეფა (ეზეკ. 32,13), возмущать.
აღთქმა	(აღვსთქუამ) შეთქმა, აკვეთა, საზღურის დადება, რათა არა გარდახდეს, сделать обет, зарекаться. // (აღვუთქვამ) დარწმუნება აღსრულებისათჳს რისამე (ტიტ. 1,2), обетовати, обещать, -ся // დაპირება, შერიგება, ფასის გარდაკვეთა (მატ. 20,2 და შემდეგი), договариваться (ფსალ. 24,10 და 43,17; კუალად 49,16), завет (გალატ. 3,16), обет.
აღიელი და მარღი	თუალთეთრი უშვერი, ცხურისფერთა თუალთა ეწოდების გრემა, უფრო მოთეთროთა და შვენიერთა - ჟივჟავი და ჟუჟუნა, მოლურჯოდ ჭრელთა - ჭროღა და მაჩხი.
აღივება	(აღივდების) აჯეჯილება ხახვის თავთა და მარცვალთა ნოტიოს ადგილში.
აღკაზმა	(აღვკაზმავ) მორთვა, განშვენება, მოკაზმა, убирать.
აღკარვება	ნახე აკარვება.
აღკვეცა	ნახე აკვეცა (დაბად. 41,14), остригать.
აღკმევა	(აღვაკმევ) საკმეველის აკომლება, დაკმევა შესაწირავად, воскурить.
აღლევა	(აღვლევ) გალევა, მოლევა, ანუ აღსპობა. // ძველთა საჶილოსოჶოსოთა წიგნთა შინა აღლევა უხმარიათ ანალიტიკას მაგიერ (კატიღ. ანტ., § 28, 32).
აღლესვა	(აღვლეს, -სავ) საჭურველთ პირის განმახვა (ფსალ. 51,2 და 63,3 და 139,3), вострить, изощрять.
აღლოშნა	(აღვლოშნი, -ნავ) ალოკვა ანუ მოძოვნა (რიცხ. 22,4), потреблять.
აღლუმი	მეომართ ლაშკართ, გაჩხრეკა (ვეფხისტ. 398), смотр войска.
აღმა	კვეიდამ მაღლა, შეღმა, вверх.
აღმართება	(აღვმართებ) აღდგინება, დადგინება (ფსალ. 144,15) восстановлять, [воздвигать, воздвижение]; (აღვემართები) ადგომა, გამართვა (მუნვე 19,8), исправляться.
აღმატება	(აღვემატები) უაღრესობის ქონება სხუათა ზედა (ფსალ. 37,4), превосходить.
აღმაფრენა	(აღმა-ვჰფრინავ) გონებით აღსლვა მაღალთა ჰაზრთა შინა (ვეფხისტ. 27, 29), воспарять.
აღმახვა	(აღვმახვავ) აღლესვა რკინის საჭურველთა (ისაი. 44,2), навострить.
აღმკული	განშვენებული, მორთული, მოკმაზული (ფსალ. 143,12), преукрашенный.
აღმოვსება	ნახე ამოვსება.
აღმოთხრა	(აღმოვსთხრი) ნახე ამოთხრა (ფსალ. 7,19), ископать.
აღმოკითხვა	(აღმოვიკითხავ) წერილთ გამოცნობა, ანუ წარმოთქმა ხმით (მატ. 19,4 და 24,15), читать.
აღმონთხევა	(აღმოვანთხევ) პირიდამ წამოსხმა, წარმოთხევა (იგავ. 23,8), изблевывать.
აღმოსავალი, აღმოსავლეთი	მზის ამოსლჳს მხარე (მატ. 2,1 და შემდეგი; შავთ. 3), восток.
აღმოსლვა	(აღმოვალ) ქვეიდამ ზევით კერძო ძრვა, ამოსლვა (მატ. 5,45), восходить, всходить.
აღმოფუვილი	რევა ფუთფუთით, ფუვილით (ამოს. 7,1), кишение.
აღმოფხურა	(აღმოვჰფხური) ძირით ამოღება, ამოგდება (მატ. 13,29), восторгать, {исторгать} выдергивать.
აღმოქმნა	(აღმოვიქმ) ამოთხრა ანუ ამოტანა შენებით (2 სჯული. 6,11), ископать.
აღმოყუანა, აღმოყუანება	(აღმოვიყუან, -ნებ) მაღლა ამოზიდვა (ფსალ. 29,3), возводить.
აღმოჩენა, აღმოჩინება	(აღმოვაჩენ, -ჩინებ) უცილობელად წარმოჩინება, დანახება სინამდჳლისა სიტყჳსა, ანუ საქმისასა კმაჲთა მიზეზითა, доказывать.
აღმოჩინება	იგივე სახელზმნად, доказательство, довод, demonstratio.
აღმოცენება	(აღმოვაცენებ) მიწით აღორძინება მცენარეთა (დაბად. 1,11), произрастать, (აღმოსცენდების) იგივე ვნებითად (დაბად. 2,5; მატ 13,15 და შემდ.), прозябать.
აღმოცოხნა	(აღმოიცოხნის) რომელთამე ოთხფერხთაგან პირში ამოღება ნაჭამთა და მეორედ დაღეჭით შთანთქმა, жевать, изрыгать жвачку.
აღმოხდომა	(აღმოხდების) აღმოსლვა, ანუ აღმოცენება (მატ. 13,6).
აღმსაარებელი	სარწმუნოების მთქმელი, დამამტკიცებელი, исповедник. // ვნებული, წამებული სარწმუნოებისათჳს. // აღსარების მთქმელი, გასანდობი მოძღუართან.
აღმსთობა	(აღვიმსთობ) ადრე ადგომა, ასწრაფება (იერემ. 11,7; ფსალ. 62,1 და 77,34, კუალად 94,2), утренневать, предварять, рано восставать.
აღმქმელი	მიმქმელი, ნათლია, восприемник, крестный отец.
აღმღურევა	ნახე ამღურევა.
აღმხედრება	ნახე ამხედრება.
აღნაგი	ნაშენი, აღგებული, устроенный.
აღნადგინები	უზომოდ გარდამეტებული ვალის სარგებელი (ფსალ. 14,5; მატ. 25;27), лихва, рост (ნ. აღდგენა).
აღნაქუსი	ფრასი, ჶრაზი გუარი წერილთ შეთხზჳსა, слог, штиль, [синтаксис, გაიოზის ღრამ. ნ. ანაქვსი, ткань, шткание].
აღნთება	(აღვანთებ) ცეცხლის მოკიდება სანთელთა და მისთანათა (ფსალ. 17,28), возжигать.
აღნიშნვა	(აღვნიშნავ) დადება, დასმა ნიშნისა.
აღორთქლვა	(აღიორთქლვის) დაკლება ორთქლითა, ანუ სრულად აღლევა ნოტიოთა, испаряться, испарение.
აღორძინება	(აღვაორძინებ, აღორძინდების) მომატება ანუ მოძრავობა მოზარდთა სხეულთა უმეტესისა მიმართ (დაბად. 1,22 და შემდეგი; მატ. 6,28), расти, возрастать (ფსალ. 104,24 და 1 კორ. 3,6), возрастить, вырастить.
აღოხრება	(აღვაოხრებ) დაქცევა, დაშლა, დარღვევა, განადგურება (ფსალ. 9,6), разрушать, разорять.
აღპარსვა	(აღვჰპარსავ) აკრეჭა, აკვეცა (ისაი. 22,12), остригать.
აღრალები	ესრეთ იწოდებიან: ამარტა, ბროლი, ლაჟვარდი, ქარვა, ძოცი და მისთანანი, ხოლო სპეკალი ეწოდების ალმასსა, იაგუნდსა, ლალსა და სხუათა თუალთა პატიოსანთა.
აღრევა	(აღვურევ, აღვირევი) არევა აღზავება (ფსალ. 103,35), смешивать, -ся.
აღრიბაღრი	წელებისა და სადურიტის მწვადი.
აღრიცხუა	(აღვრიცხავ) დათულა, რიცჳს გამოცნობა (ფსალ138,18), исчислять, счесть.
აღრჩევა	(აღვარჩევ) მრავალთაგან გამორჩევა უკეთესისა, выбирать, избирать.
აღსავალი	ქვეიდამ ზე ასასვლელი და რაჟამს ზეიდამ ქვეშთავალთ, ვუწოდებთ მას შტასავალად, ხოლო აღსავალნი არიან: კიბე ხეთა და ფიცართაგან ქმნილი დანდალოვანი; ხარისხი ქვითქირით შენებული; მექონოთი სრათა და ტაძართა კართ შესავალი ხარისხეული ბაქან-ბაქნად გარემოვლებული; მენაკი ცის მზობელობათა ხარისხი; კუარცხლბეკი დალიჭსა ზედა მჯდომარის ფერხთა სადგმელი; ამბიონი საკურთხეველთა ზედა აღსავალი. // გალობა აღსავალთა ეწოდების რვა ხმათაგან სათქმელთა მუხლთა უწინარეს საცისკროს სახარებისა, степень, антифон.
აღსაზრდელი
აღსარება	(აღვუარებ) ქება, დიდება (ფსალ. 9,4; მატ. 11,24), исповедывать, -ся. // განდობა ცოდუათა თჳსთა წინაშე მოზღუარისა, исповедываться. // (აღვიარებ) წარმოთქმა სარწმუნოებისა (რომაელ. 10,11).
აღსარება	ანუ აღვიარება სარწმუნოებისა ესე არს მრწამსი საქრისტიანო.
აღსასრული	დასრულება, გათავება (მატ. 13,39 და შემდეგი, 24,3 და შემდეგი, ფსალ. 38,4), конец, кончина, скончание.
აღსვარული	შესვარული, მოზელილი და გამომცხუარი (ლევიტ. 23:12,13), смешанный, спряженный.
აღსლუა	(აღვალ) მაღლა აღწევა (მატ. 5,1), взыти, всходить.
აღსპობა	(აღვსპობ) აღხოცა, აოხრება ანუ მოსრვა, истреблять.
აღსრულება	(აღვასრულებ, აღესრულების) გათავება (ფსალ. 19,4 და შემდეგი; ლუკ. 1,2 და შემდეგი), исполнять. // (აღესრულების) ახდენა (მატ. 1,22 და 2:15,17 და შემდეგი), сбываться. // გარდაცვალება (იგავ. 11,7; სიბრძნ. 4,7), скончаться (საქმ. 2,29), умереть, [აღსასრული].
აღტაცება	(აღვიტაცებ, -ბი) მაღლა ატანა (2 კორ.12,2), восхищать, -ся.
აღტეხა	იხილე ატეხა.
აღტყველვა	ორთავე ხელთა ზეამაღლებით შემოკურა, ტაშისცემა (ფსალ. 46,1), восплескать.
აღტყინება	(აღატყდების) აღგზება (ფსალ. 2,12), возгораться (გამოს. 3,2).
აღფრენა	(აღვჰფრინდები) ზეაღსლვა ფრენითა (ფსალ. 17,10 და 54,6), взлететь.
აღფუვება	(აღვაფუვებ) გაღვივება, მოდედება ცომისა (მატ. 13,33 და 1 კორ. 5,6), вскисать.
აღფქურევა	(აღვაფქურევ) აღგვა, ამტვერება (საქმ. 22,23), взметывать, бросать пыль.
აღფხურა	(აღვჰფხური) ძირით ამოგდება (ნახე აღმოფხურა) (მატ. 21,21; ფსალ. 51,5), исторгать, искоренять.
აღქმა	(აღვიქუამ) აღება ორისავე ხელით, მიქმა, გულთან დაჭერა, воспринимать. // (აღექმის) მიკურა, ვითა მიწებება (ფსალ. 21,15 და 136,6), прильнуть.
აღყუანა
აღყუავება	(აღჰყუავდების) გამოსლვა ყუავივლთა (ფსალ. 91,13 და შემდეგი), процветать.
აღშენება	(აღვაშენებ) აგება, დადგმა სახლთა და მისთანათა (ფსალ. 10,3 და 27,5), созидать, строить.
აღშკმა, აშკმა	(აღვაშკმობ, ვაშკმობ) დაღრენა პირისა, разинуть рот, пасть, зев.
აღშფოთება	(აღვაშფოთებ, აღვშფოთდები) განუსვენებლობა (საქმ. 20,10; შოთა 93; ჩახრუხა. 5 და 13), беспокоить, тревожить, -ся.
აღცრა	(ავსცრი) გაცრა, ანუ მიმობნევა (ლუკ. 22,31), сеять, сыпать.
აღძრუა	(აღვსძრავ, აღვიძრვი) განღვიძება, შეძრუა, двигать, трогать, побуждать, -ся. // არევა, აღშფოთება (ფსალ. 2,1; 30;20), шататься, смятение, мятеж.
აღძარცუა	(აღვსძარცავ) აქცევა, აშლა (მარკ. 2,4) ახდა, открывать.
აღწბა	(აღვსწბავ) ათქულეფა, შტანთქმა (3 მეფ. 18,38), поедать, поглощать.
აღწერა	(აღვსწერ) თჳთოეულად დაწერა (ლუკ. 1:1,3), описывать (კუალად 2,1 და შემდეგი), делать опись, описание, перепись.
აღჭურვა	(აღვსჭურავ, აღვიჭურვი) განმზადება საომრად საჭურველითა, вооружать, -ся.
აღხდომა	(აღვხდები) მაღლა ასლვა (ფსალ. 17,10) восходить.
აღხილვა	(აღვიხილავ) თუალთ განღება (მატ. 11,15), прозирать. // მაღლა ახედვა (მუნვე, 17,8), возодить очи.
აღხმა	(აღვახვამ) გაღება (ფსალ. 23,7 და 50,15), отверзать, отворять. // (აღვიხუამ) აღება (ვეფხისტ. 338), брать, принимать.
აღხოცა	(აღვხოც) აღსპობა, უჩინო ქმნა (ფსალ. 9,5 და 11,3), потреблять, истреблять, изглаждать.
აღსნა	(აღვხსნი) აშვება (მატ. 21,2; მარკ. 11,2), отрешать, отвязывать. // განმარტება, თარგმანება, изъяснять.
აყვანა	იხილე აღყვანა.
აყირო	კვახი (ბალ.) ნახე გოგრა (იობ. 4,9), тыква.
აყაყი
აყიყი	აღატი, აქატი, ახატი, (ვეფხისტ. 1136), агат.
აყრა	(ავჰყრი, ავიყრები) სხუაგან გარდასხლება, переселять, -ся. // აძრობა, აცლა, снимать, сдирать.
აყუდება	(ავეყუდები).
აშარული	ლერწმის კალთა (შარაგულთან ნახე).
აშენება	(ავაშენებ, ავშენდები) აგება (აღშენება ნახე). // გამდიდრება, გაჩენა სახლკარისა, მამულისა და სხ.
აშიკი, აშუღი	არაბულად ტრფიალი.
აშიკობა, აშუღობა	ტრფიალება (ვეფხისტ. 24, 25, 356, 366).
აშკარა	ცხადი, საანჯმნო, явный, гласный.
აშკი	მავთული, მეტალთაგან გაწეული მკედი.
აშკმა	შკმობა (ვაშკმობ) (ნახე აღშკმა).
აშლა	(ავშლი, ავიშლები) არევა ან მიმოფანტვა, смешивать, смущать, или разбрасывать. // (ავშლები) ითქმის სენთათჳს, ე.ი. მოუვლის, находит на кого болезнь.
აშლილობა	არეულობა, დახსნა ზავისა და ერთხმობისა, раздор, разладица.
აშრიალი	ქორის დასაჭერი ბადე თავსდასაცემი (ნახე ბადესთან).
აშუპება	(აშუპდების) გასივება, დაჯირჯვება, опухнуть.
აჩაჩა	ოქოქა (ნახე ერქუანთან).
აჩემება	(ავიჩემებ) დაჟინებით გამოკიდება რისამე საკეთილოდ თუ საავოდ.
აჩრდილი	ჩრდილი (ფსალ. 22,3), сень, тень.
აჩქარება	(ავაჩქარებ) დაშურება, торопить, ускорять.
აჩხორვა	(ავსჩხორავ) ურიგოდ დაწყობა რისამე, громоздить, загромазживать.
აცილება	(ავიცილებ, ავსცილდები) თანაწარხდომა (ვეფხისტ. 252).
აცმა	(ავაცვამ) აგება, ზედ ჩამოცმა, вздевать, продевать.
აცორვება	(ავსცორდები) აბღოტება, შეღმა შეგლენა, взлезать.
აცრა	(ავსცრი) გაცრა, აღცრა, сеять, просевать. // (ავუცრი) დასერვა, აჭრა ყუავილისა, прививать воспу.
აძრობა	(ავაძრობ) კანის გაძარცვა, გახდა, აყრა.
აწ, აწე	ახლა (ფსალ. 2,10), ныне.
აწევა	(ავსწევ) მაღლა აზიდვა, поднимать, [ავაწევ, ავაწივე, აღმა ძლივ ავალ, ს.ლ.].
აწინდელი	ახლანდელი, ამ ჟამისა, нынешний.
აწურვა	(ავსწურავ) აკრეფა, მაღლა აწევა, подвязывать, подбирать.
აჭარა	ეწოდება თემსა; აჭარული ბრინჯი (ბალ.), ასლი, полба.
აჭიმი	ჭიმი, ან პირმონასკული თოკი ცხენის მოსაჭირები.
აჭინარი	ბარული ფეტვთ ჩამოსაკიდი.
აჭრა	(ავსჭრი) ათლა, ასერვა, ასკვეთა, срезывать. // (ავუჭრი) ყუავილის აცრა, прививать воспу. // (ავიჭრები) საჩქაროდ მაღლა ასლვა, вскакивать. // (აიჭრება) რძის აშრატება, ხაჭოდ შექმნა.
ახ!	შორისდებული სავაებო (ვეფხისტ. 1434), ах!
ახალგაზდა	ყმაწვილი, ანუ ცხოველი შეღერებული, молодой.
ახალთესლი	(ბალ.) დიკა, рожь.
ახალი	აწინდელი, ამ ჟამისა (ფსალ. 39,3), новый.
ახალკჳრა	თომას კჳრიკე, აღდგომის სწორი, фомино воскресенье.
ახალნერგი	(ხე) ხე ახლად დარგული (ფსალ. 143,12; ისაი. 5,7), новонасаждение.
ახალწელიწადი	დასაბამი, ანუ პირველი დღე წელიწდისა, новый год.
ახატი	აღატი, აქატი.
ახდენა, ახდომა	(ახდების) აღსრულება, сбывается, сбудется.
ახედვა	(ავხედავ, ავიხედავ) მაღლა შეხედვა, посмотреть, взглянуть на верх.
ახირება	(ავიხირებ) მიბრჯნა, დაჟინება წინდაუხედავად, упрямиться, упорствовать.
ახლა	ეხლა, აწ, ამ ჟამად, теперь.
ახლეჩა	(ავხლეჩ) აგლეჯა, აძრობა (ვეფხისტ. 266).
ახლო, ახლოს	არა შორს (მუნვე, მატ. 26,18), близко.
ახლო-მახლო	близкие.
ახმა	აღხმა ნახე.
ახო	სახნავად გაკაფული ჭალა, лог.
ახოვანი	ბრგე, ტანოვანი, ძლიერი, გულოვანი (შავთ. 11,57), мужественный, доблестный.
ახოვნება	გულოვნება, ძლიერება (ჩახრუხ. 93), мужество, доблесть.
ახორი, ახური	ცხენთ ბაგა, стойло лошади, Άχοΰρι.
ახს	(მახს, გახს, ახს) ახლავს, ახლოს არს (ფსალ. 21,11 და 84,9), близь.
ახსნა	(ნახე აღსნა, ახსნილი) დაუბმელი (ვეფხისტ. 49), отвязанный.
ახტა	(ოთხფ.) ცხენი აჯილღა, ანუ სახედარი მამალი, жеребец, დედალს ეწოდება ხრდალი და ჭაკი (ნახე ცხენთან).
ახტაპოტი	(ნახე აპოხტი) ლორი, ветчина, окорок.
[ახური	ნახე ახორი]
ახურმაგი	თოფრა ხართ პირის შესაკრავი, რათა ძნა ვერ შესჭამონ.
აჯა	(ვიაჯი, ვეაჯი, ვეაჯები) ვედრება, ხვეწნა, თხოვნა (ვეფხისტ. 274, 350 და 610, 714, 800, 855), просить, молить, умолять, прошение, просьба, мольба. // (ვუაჯებ) აჯის შესმენა, გავლენა, გაკითხვა, уважать просьбу.
აჯეჯი, აძეძი	აბრეშუმის ნაძირალი, მელნის ჩლა, гнездо чернильное.
აჯილღა	(ოთხფ.) ახტა, ცხენის კურატი, жеребец.
აჯიღა	ჩადრი, თერისტრო, ქალთ მოსაფარი თეთრი ზეწარი (ვეფხისტ. 1166).
აჯიღოსანი	ჩადრიანი, ჩადრმოსხმული (მუნვე, 483).
აჰა!	შორისდებული ჩვენებითი; აი, აგერ (მატ. 1:20,23; იოან. 1,29), се!
აჰა ესერა!	იგივე (ფსალ. 7,13).

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ბ	წინარე ასოსა რ ზოგჯერმე შეიცულების მ ანუ პ, ბრუდე - მრუდე, ბრჯა - მჯა, ბრპენი - პრპენი, ბრკე - პრკე, ბრტყელი - პრტყელი, ბრჭუალი - პრჭუალი, ბრწყალი - პრწყალი, ხოლო ზოგჯერ სრულიად დაიტევების ასო რ, ვითარ: ბრძანება - ბძანება, ბრჭე - ბჭე, ბრჭუალი - ბჭუალი, ბრდღვილი - ბდღვილი და სხ. კუალად ბ თჳნიერ ასოსაცა რ შეიცულების მ ანუ პ და ფ-ზედა, ვითარ: ბზინუარე - მზინუარე, მუწუკი იმერულად ბუზუკი, ბუწუკი, ბილწი - პილწი, ნაბერწკალი - ნაპერწკალი, ებისტოლე - ებისტოლე, სეფისკვერი - სებისკვერი. და ზოგჯერ ბ დაერთვის ლექსთა თავსა, ვითა თქმულ არს მ-თჳს, დასაშვენებლად ანუ თჳნიერ საჭიროებისა, ვითარ ჟირი - ბჟირი, ჟუვილი - ბჟუვილი, დღვილი - ბდღვილი და ბრდღვილი.
ბაასი	(ვბაასობ, ვებაასები) ბაასობა, ცილობა, პაექრობა, ლაპარაკში შებმა, прение, спор, диспут.
ბაბა	ჩჩვილნი ესრეთ უხმობენ პურსა, папа.
ბაბაჭუა	(მწერ.) ობობა დედაზარდლისა, паук.
ბაბილო	(ხე) რქა ვაზთა და სხვათა ნერგთა, ანუ შიმალი (ფსალ. 79,10), ветвь (ეზეკ. 31,8), отрасль, побежки.
ბაბრი	(ოთხფ.) ჯიქი, წავი, бобр, бобёр. {სფარსთ ენაა, ქართულად ჯიქი ჰქვია(ნ) - საბას ლექსიკონი}
ბაბუა	იმერულად პაპა, дед.
ბაბღანი	(მფრ.) попугай.
ბაგა	(ხე) ახალი ვენახი, ჩაყრილი წიდნები, новопосаженный виноградник.
ბაგა	გომურთა შინა კედელს წინ მიჭენებული ადგილი დაბმულთა ხვასტაგთა საჭმელის ჩასადებად (ისაი. 1,3; ლუკ. 2:7,12), ясли.
ბაგა და ბაქანი	შეჭრილთა კედელთა ძირი წინ წამოზეული თაროსავით რაგინდარას შესადგმელად სახლთა შინა, уступ в стене.
ბაგე	მრავლობით ბაგენი კაცთა პირის ორნივე ლაშნი (ფსალ. 11:3,16), уста, губы. // კიდური ნავისა (ვეფხისტ. 605), край судна, корм, нос. // კიდური მდინარისა, ტბისა და მისთანათა (ეზეკ. 47,7), берег речной, губа реки, озера и т.п.
ბაგინი	აღმართული სახე თაყუანის საცემელად (1 კორ. 9:13,14), святилище.
ბაგირი	მსხვილი თოკი (საბელთან ნახე), канат.
ბადაგი	მოდუღებული ტკბილი (ნახე ღვინოსთან), патока.
ბადახშანი	(შავთ. 39; ნახე ბალახშინი).
ბადე	ზოგადი სახელი მკედთა, ანუ მავთულთა თუალედად გამონასკულთა (ვეფხისტ. 300), сеть, сетка, сеточка, (მატ. 4,20 და შემდგომი, 13, 47; ოსე 7,12), мрежа, невод. // თევზთა სანადირონი ბადენი არიან: სათხეველი, სახვეპელი, სასროლი, ზეღმა, კოვზი, ოსარო, პეტაკი, სალიკი, ფარონი, ღრიპონი, ჩიჩქინური, ხელბადე, ხოლიხი და მისთანანი. // მფრინველთანი: აშრიალი, ოჯოჯი, ფაცერკოდი, ხოლო ნადირთა - ასმენაკი. ესენი იხილენ მახესთან. // მაქმანი, ანუ ნაქმანი არს ჭრელად ნემსული თავსაბურავად ქალთა ანუ კისერს მოსახვევად, გინა აბრეშუმის კარავი, кружево, ოქრო მოპიტალებული სამშობიაროდ. // ბადედ ითქმის ქსელი დედაზარდლისა.
ბადება	(ვბადებ, ვიბადები) ნახე დაბადება და კუალად მაბადია და ბადუა.
ბადენი	ლევიტელთ შესამოსელი სპეტაკი ანუ სახოვანი (დან. 10,5), риза льняная.
ბადვა	ბადება (ნახე ბადუა).
ბადია	დიდი ჯამი, რომლითაც ნადიმთა შინა მოიღებენ წნოვანთა და მუნით განუყოფენ მენადიმეთა, бадья, блюдо.
ბადიანი	(ბალ.) ბალახია სამკურნალო, бадьян.
ბადიმი	ორმოს პირი ამოგებული ხეებითა ოთხკუთხედ.
ბადისპირი	გალატოზის ლარო.
ბადიში	შვილის შვილი, внук.
ბადრაგა	მატარებელნი მოგზაურთანი უვნებელად მეკობრეთაგან (ვეფხისტ. 1027), конвой.
ბადრი	გავსილი მთუარე, полнолуние.
ბადრიჯანი	ბადლიჯანი (ბალ.).
ბადუა	(ვბადავ, ვბადებ) შექმნა, გაჩენა წარმოება, творить, производить.
ბავთი	სავალალოს ამბვის მოთხრობა (ეზეკ. 21,7; ოსე. 7,12), возвещение, слух скорбения; [მობავთე ამგუარის მოამბე; საბავთო სავალალო N 271]
ბავლი	(მფრ.) გასამარათვის ქორისაგან პირველ დაჭერილი მფრინველი.
ბავრაყი	ბაირაღი.
ბავრუკი, ბორაკი	ტბის ხაშურია, ოქრომჭედელთაგანხმარებული ოქროს დასადნობად, ვითა ნიშადური კალის დასადნობად (იერემ. 2,22), нитр, боракс, или бура.
ბაზარი	საფარდულო, სავაჭრო ადგილი (ვეფხისტ. 978 და 1450), базар, рынок, παζάρι. თ. ბაზარ [სპ.].
ბაზი	(მფრ.) სომხურად ქორს ჰქვიან, ხოლო ქართულად ეწოდების ზოგად მონადირეთა მფრინველთ: ქორთა, შავარდენთა, მიმინოთა და მისთანათა, რომელთაც ნემესიოს ორბად სახელსდებს, сокол.
ბაზიერი	დამგერშველი და ზედამხედველი ამა მფრინველთა (ვეფხისტ. 592), сокольничий.
ბაზიერთუხუცესი	უფროსი ბაზიერთა, оберегермейстер.
ბაზმა, ბაზმაკი	სანათი, სანთელი ანუ კანდელი (იერემ. 25,10; ზაქარ. 4.2), светильник. თ. ჩირაღ, ს. ჭრაქ.
ბაზმანდი	თილისმით შელოცვა დაწერილი (ნახე ტილისმა).
ბათალი, ბაითალი, ბეითალი ანუ პეიტარი	ცხენთ აქიმი, бейтер, коновал. თ. ბეითალ.
ბათმანი	5 ჩარექი (საწონთან ნახე), батман, 11¼ или 12 фунтов.
ბაია	გუგა თუალისა, შავი, მრგუალი საშუალსა შინა, სადაცა არს მხედველობა, зрачок.
ბაია	(ხე) რტო, ნოშო ფინიკისა, ანუ დანაკის კუდისა (იოან. 12,13), ваия, baia, βάιον.
ბაია, ბაო	ჩჩვილნი ესრეთ უწოდებენ ურთიერთსა.
ბაირაღი	დროშა, ალამი, знамя, μπαϊρακι, თ. ბაიდარ.
ბაკანი	ხის ჯამი. // კუვის ბუდე, რომელსა ძუალი სრულიად გარემოვლებული გარდა თავისა და ფეხების ადგილისა (ნახე ქერქი და ტყავკეცი).
ბაკი	მრგულად მოვლებული ღობე ან ფიცრული ხვასტაგთ დასაყენებელი (ზღუდე ნახე) (ეზეკ. 34,14), ограда, изгородь. // მზისა ანუ მთოვარის გარემო ზოგჯერმე ხილული ნათლის სარტყელი.
ბაკლა	(ბალ.) ხნდური ცერცვი, турецкие бобы. თ. ბაკლა, ფახლა [არაბ.].
ბაკუნი	ფეხის ხმა, ბასტანი, стук ногами.
ბალავარი	საძირკულის ქუანი დიდ-დიდნი (ნახე ქუა).
ბალაზინი, ბალზამი	სუნნელი და სამკურნალო ზეთი, бальзам, Βάλσμον.
ბალამწარა	(ხე) გარეული ბალი, вишня бешеная.
ბალანი	თმა ოთხფერხთა რომელთამე ცხოველთა (ნახე თმასთან) (დან. 14:26,27), волна.
ბალანტი	მცირე პარკი (ნახე ვაშკარანთან) (ლუკ. 10,4), влагалище, мешок, Βαλάντιον.
ბალასინი	ბალაზინი (შავთ. 51).
ბალახანა	სახლთა შინა ჭერის ქვეშ გადიცრული ადგილი რაგინდარას შესანახავი, антресоль досчатая, кладовая.
ბალახვარდი	(ბალ.) წყლის წიწმატი, крес-салат.
ბალახი	მოლი, მწუანე მდელო მინდორზედ მდგომი, ან გათიბული, трава, და რა გახმეს, თივა ეწოდება, сено.
ბალახში ან ბადახშანი	ლალი უმჯობესი (ვეფხისტ. და მისი განმარტება იხილე 3 და 5).
ბალბა	(ბალ.) ბალუქი, კორკოტანა, проскурняк, просвирка.
ბალბალუკა	(ბალ.)
ბალზამი	ბალაზინი, ვალსამონი.
ბალთა	მრავლ. ბალთები, ფართო აბზინდა შესაკრავი ზოსტერისა, ქამრისა, ხრმლისა და მისთანათა, застежки, пряжки.
ბალთვა	(ვბალთავ) ხშირად დაჭრა, დაკოდვა, დასერა, резать, рубить.
ბალი	(ხე) черешня.
ბალიოზი	ელჩი (ნახე მოციქულთან), бойло, венецианский посол в Цареграде, μπαϊλος.
ბალიში	თავის ქვეშ სადები სასთაული დასაძინებლად (ვეფხისტ. 404 და შემდგომი), подушка. // ხვეტთა, ბოძთა და მისთანათა თავს შესადგმელი ქუა ან ხე, ბუღაური.
ბალნურა	ცხენის სახურავი ღაზლისა.
ბალფოში	სკლატის საფენი. თ. ხალი, ჩაფუჩი(?).
ბალღამი ანუ ფელგამი	φλέγμα, ოთხნი ბალღამნი მოიხსენებიან ი. დამასკელის წიგნსა შინა და არიან აგებულებასა შინა კაცისასა და სხუათა ცხოველთასა იგივე, რაჲცა ხილულსა სოფელსა შინა ოთხნი ნივთნი: მიწა, წყალი, ჰაერი და ცეცხლი, რომელთაგან შენივთებულ არს გუამიცა კაცისა და არა იქმნების ესრეთ თანასწორ შეზავება მათი, რათა ერთი რომელიმე არა სჭარბობდეს მეორეთა და ესრეთ, ვისცა სჭარბობს მიწა, მას ეწოდება მიწის კერძი, ანუ მელანხოლიკოსი (μελάνος - შავი და χόλη - ნაღველი) თჳსება მისი არს მძიმე, დაფიქრებული, ანუ სევდიანი, ვისცა სჭარბობს წყალი, მას ეწოდება ფლეგმატიკოსი (φλεγματικός) და აქუს თჳსება გულგრილისა, ვისცა სჭარბობს ჰაერი, მას ეწოდება ხოლერიკოსი (χολεριικός), აქუს თჳსება ქარიანი და მხიარული, ვისცა სჭარბობს სისხლი, მას ეწოდება ცეცხლის კერძი ან სანგჳნიკოსი (Sanguinicus, ხოლო Sanguis სისხლი), თჳსება მისი არს მრისხანება ანუ გულფიცხელობა. ხარისხნი სიჭარბისა მათისანი არიან სხვადასხუა, რომელ ვიეთთა შორის იქმნებიან ფრიად გარდამეტებით და სხუათა შორის მცირედ და ძვილ შესამეცნებელ. ოთხნი ესე არიან სახენი საზოგადოდ, ეწოდება მათ ლათინურად ტემპერამენტი, темперамент, Temperamentum და ბალღამი (φλέγμα, არაბულად ნაზლა), ხმარებულ არს ნათესავის წილ. ოთხნი ბალღამნის მაგიერ ჯერ არს თქმად ოთხნი ტემპერამენტნი: მელანხოლია, ჶლეგმატიკა, ხოლერიკა და სანგვინიკა. ხოლო შინაგანისა აგებულებისა დაწყობილება არს ესრეთ; მიწის საცავი არს ელენთა, წყლისა - ნაღველი, ჰაერისა - ფილტჳ და სისხლისა - გული და ღვიძლი. ესენი საბას აღუწერია ლექსსა თანა რევმა, ρεΰμα, ток, поток, fluxus.
ბალღი	(ოთხფ.) მჭლე საკლავი (ნახე ცხოვართან).
ბალღოჯი	(ხე) მჟავე ბალი, ალუბალი, вишня.
ბამბა, ბამბაკი	(ბალ.) მცენარე გამომღები სასთველის ნაძენძისა, რომლისაგანცა გაკეთდებიან სხვადასხუანი ნაქსოვნი (ვეფხისტ. 1360), хлопчатая бумага, βαμβάκι.
ბანაკი	გუნდი სპისა, ლაშქარი, მხედრობა (ფსალ. 26,3 და 77,28), полк. // ლაშქართა სადგური, ბინა ურდო (საქმ. 21,34; ებრაელ. 13,11), стан. ს. ბანაკ.
ბანდი	უხმარი ძონძი. // წვრილი თასმა სახლატავი. // რომელიმე სენი ხვასტაგთა.
ბანდული	ლანჩებდაწნული ფეხსაცმელი.
ბანვა, ბანება	(ვჰბან, ვაბანებ, ვიბან, ვიბანებ) გარეცხა ტანისა წყალში (მარკ. 7,4; ვეფხისტ. 1375), купать, -ся.
ბანი	ერდო, სართული სახლისა (ვეფხისტ. 472), кровля, терраса. // კომლის ასავალი კერისა, ბუხრისა, труба у печи, камина и т.п.
ბანი	გალობაში ანუ საკრავში დაბალი და ბოხი ხმა, бас.
ბანოვანი	თავადთ დედა, ანუ საპატიო სახელი ქალთა (ნახე დედუფალი), дама.
ბანჯული	ცუდი და გრძელი ბალანი (ნახე თმასთან).
ბაო	მცირე ჩჩვილი (ნახე ბაია).
ბაჟი	ხარკი, მიზდი ტჳრთისა და სავაჭროთა, пошлина. თ. სახტარ.
ბარათი	მცირე ნაწერი (ნახე წერილთან), записка.
ბარამბო	(ბალ.) ფუტკართ მოლი, пчельная трава.
ბარამჩაი	(ბალ.) буквица.
ბარასტი	{ბარასტი - (თათრ.) ჩარჩი, барышник - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
ბარაქა	დალოცვა, კურთხევა, მადლი, უხვება, სავსება, обилие, изобилие, довольство, Μπερεκέτι, ლექსი ესე მიუღიათ არაბთა ებრაულიდამ, რომელია ბარუქ, ბარაქია, ე.ი. კურთხეული ან მადლიანი. ამისგან ითქმის ბარაქ-ალლაჰ, გაკურთხოს ღმერთმან, ანუ ქართულად ღმერთმან გიშველოს და რუსულად спасибо, т.е. спаси бог тебя.
ბარბაროსი	წარმართი (ფსალ. 113,1), варвар, Βάρβαρος.
ბარბაცი	(ვბარბაცებ) ტორტმანი უფრორე მთურალისა, шататься.
ბარბითი	მუღნი (ვეფხისტ. 177, 481).
ბარგი	სახმარი გზისა, საფენი, ავეჯულობა და მისთანანი (ვეფხისტ. 268, 1064, 1566), экипаж, груз, вещи.
ბარდა	(ბალ.) ცერცვის გუარია, стручки.
ბარდანა	თალისა, ძაძის ტომარა ბზისა ან ბამბის შთასადებელი. // (ბარდნის) ითქმის თოვლზედ, რაჟამს მსხვილად მოდიოდეს.
ბარდღალა	(მძრ.) გრძელი ჭუა მრავალფეხი.
ბარე	კიდეც (ვეფხისტ. 1216; ჩახრუხ. 35), уже.
ბარემ, ბარემც	მაინც, მაშასადამე, и так, ანუ კარგარამ, кстати.
ბარება	(ვაბარებ) დავედრება, დაბარება, მიბარება, поручать.
ბარვა	(ვბარავ) მიწის თხრა ბარით, копать землю заступом.
ბარი	რკინის ნიჩაბი პირიანი, ფეხის დადგმით სათხრელი (ვეფხისტ. 1106), заступ.
ბარი	ვაკე ადგილი მთის ძირში (ვეფხისტ. 945, 1343), степь, равнина. თ. ჩილი.
ბარისპირა	(ბალ.) зубчатка.
ბარკალი	თეძოს ქვეშეთი ძუალი (დაბად. 32,32), стегно, ляжка. // საკლავთ ნაოთხალი ფეხი, ვითარ წინა ბარკალი, უკანა ბარკალი, ფეშხოს ნახევარი.
ბარტყი	ბღარტი (მფრ.) მართვე მფრინველთა, ანუ წურილთა ცხოველთა, птенец, детеныш. // საკერავში ჩაგდებული პატარა ნაჭერი ან აზღუდი.
ბარტყულა	მონაზონთ კუნკულის გასაფარებელი ვარშამანგი, клобук.
ბარულა	ხის ბარი, სათხრელი.
ბარული	აჭინარი, ფეტვთ ჩამოსაკიდი.
ბარქაზი	გემი, დიდი ნავი, барка, Βάρκα. თ. ბარქაზ.
ბარცმანუკი	(ბალ.) მელის კუდა ნახე. ს. ბარცმანუკ.
ბარძაყი	მსხჳლი ბარკალი, თეძოს სიმსხოება, лядвея.
ბარძიმი	ფეხმაღალი სასმისი (დაბად. 44,2 და შემდგომი), чаша, საკუთრად ეწოდების საეკლესიოსა სიწმიდის ჭურჭელს, потир.
ბარჯი	სათევზაო გრძელი ჯოხი რკინის კავიანი, багор.
ბარხანა	ნახე ბარგი.
ბასრი	ფოლადი, რკინა (ვეფხისტ. 433, 1358), сталь. ბასრი ხმალი, стальная сабля.
ბასრობა	(ვბასრობ) გარდამეტებული კიცხევა, აგდება (ლუკ. 8,53; შავთ. 93), ругаться, издеваться.
ბასტანი	მაღლიდამ ჩამოვარდნილის რბილის დაცემის ხმა, глухой стук.
ბატასინი	(მფრ.) ზღვის იხვი, утка морская. თ. დენგის ორდაგ.
ბატი	(მფრ.) ღერღეტი (ვეფხისტ. 14, 55), гусь. ს. ბად, [საგ], თ. ღაზ.
ბატკანი	(ოთხფეხ.) ჩჩვილი კრავი (ნახე ცხოვარტან), барашек.
ბატკი	(ოთხფეხ.) ჩჩვილი თიკანი.
ბატონი	მეპატრონე, უფალი, господин.
ბაქანი	შეჭრილის კედლის მცირე რამ ვაკე, уступ в стене.
ბაქი, ბაქები	ზავთი, მუქარა, ანუ ტრაბახი, хвастовство.
ბაქმაზი	მურაკი ნახე.
ბაღა	კუს ბაკანი, გათლილი სავარცხლად, კილოფად და სხ., черепаховая кость.
ბაღანა	მცირე ტყვე.
ბაღვა	(გაბაღვა და გაბაღლარავება) გლეჯა, გაგლეჯა.
ბაღი, ბაღჩა	(ხე) სამოთხე, წალკოტი, ხილნარი, მტილი ხეხილთა (ვეფხისტ. 392, 402, 581, 1051 და შემდგომი), сад фруктовый, μπακτζές.
ბაღლინჯა	(მწერ.) клоп.
ბაყაყი	(ოთხფ.) მცირე გომბეშო ხმელისა, лягушка.
ბაყილო	(ხე) მდაბიოთა ესრე წაუხდენიათ ლექსი ბაბილო.
ბაყლი	შალალი წათხი, თხრიმლი, ჩირქი წყლულისა, материя, гной.
ბაცქი	ნახე ბატკი.
ბაძი	სხვის საქმის მოქმედი.
ბაწარი	მსხვილი ღაზლი შეგრეხილი (საბელთან ნახე) (ისაი. 5,27), ремень.
ბაჭია, ბაცაცი	(ოთხფ.) კურდღლის შვილი, зайчёнок.
ბახალა	(მფრ.) მართვე, ყორანთა, ჭილყუავთა, კაჭკაჭთა და მისთანათა (ნახე მართვესთან).
ბახტა, ბახტაკი	(თევზ.) палья.
ბახჩა	ბაღჩა, ბაღი (ვეფხისტ. 324 და შემდგომი).
ბაჟბაჟი	ჩანჩალი (სიარულში ნახე).
ბგერა	ხმა უსულოთა ნივთთა, ვითარ ქარისა, წყალთა, ეტლთა სლჳსა ანუ საკრავთა და მისთანათა, шум, звук.
ბგოლვა, ბგოლვილი	ნახე გბოლვა, გბოლვილი.
ბდვილი, ბღდვილი, ბრდღვილი	ნახე დღვილი.
ბდვინუა, ბდჳნუარება	(ბდჳნავს, ბდჳნვარებს) ბჟუტვა (მატ. 12,20), куриться.
ბდღუნა	(ვბდღუნი) დაკლულთ მფრინველთ გაწიწკნა.
ბე, ბეი	არამონი, задаток.
ბებერა	აბურცებული, აშუპებული ადგილი, прыщик.
ბებერი	ბერი დიაცი, დედაბერ, старуха.
ბებია	მამისა ან დედის დედა, бабушка, баба, βαβά. // მეანი, დედათ მოურავი, ყრმის ამჭმელი, бабка повивальная.
ბებკი	ძონძი, ветошки, ბებკული ძონძის ნაკერები (იერემ. 38,11), ветхие порты.
ბებლი	გრძნების მოქმედი, баальник.
ბეგარა	მებატონის სათხოვრისა და სამუშავოს აღსრულება, повинность, господская работа.
ბეგვა	(ვბეგუ, დავბეგუ) გალახვა ჯოხით, прибить, приколотить. // მარცვალთა გამორჩევა ჯოხის ცემით ჩენჩოსა და თავთავთაგან, выбивать.
ბეგთარა	მორკინული ჩასაცმელი საომარი (ნახე ჯავშანთან), латы.
ბეგი, ბეგობი	პატარა გორა.
ბედაური	(ოთხფ.) ცხენი გუარიანი, ანუ ჰუნე (ცხენთან ნახე), аргамак. თ. ბედაურ.
ბედეკი	დარღვეული ნაპრალი (4 მეფ. 12,5 და შემდგომი), ведек, расселина.
ბედენა	იმერულად სხუაობა, თაფაუთი, разница.
ბედი	სვე, ხვედრი, მოსასვლელი ვისზედმე კეთილი ან ბოროტი (ვეფხისტ. 18), судьба, ბედისწერა (ვეფხისტ. 113, 893), удача, (ისაი. 65,11), счастье.
ბედითი	ცუდი, უხამსი, უგვანი (ვეფხისტ. 11, 13, 23, 239, და 372), подлый, низкий, ничтожный, негодный.
ბედისწერა	განჩინება ბედისა, рок.
ბედნიერი	კეთილის ბედის მქონებელი, счастливый.
ბედნიერი	მუწუკი ფრიად მანკიერი (ნახე ანთრაკი)
ბევრეული	მრავალრიცხჳ (ფსალ. 3,6), тма, тмочисленный.
ბევრი	მრავალი (ნახე უმცირესი), много, многий. // წერილთა შინა ათიათასი (ნახე უშტი) (საქმ. 19,19), тма, 10/т.
ბევრჯერ, ბევრჯელ	მრავალგზის, მრავალჯერ (ვეფხისტ. 1276), много раз, многократно.
ბეზარი	{ბეზარი - შემაწყენელი, გამაბეზრებელი, докучливый, несносный, ნახე აბეზარი, ბეზარს მოყვანი, докучливый - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
ბეზეკი	ელუარე, ნათლიერი (ეზეკ. 1,14), везековый [светило].
ბეზირგანი	ნახე დიდვაჭარი.
ბეზღება	(ვაბეზღებ) დასმენა, შესმენა, наговаривать, доносить на кого.
ბეი	ნახე ბე.
ბეითალი	ნახე ბათალი.
ბელადი	ეტიკი, მატარებელი, გზის მცოდნე, путеводитель.
ბელეკონი	(ხე) კალანოსი, თერევინთო, ჩათლაქუჩი, ხერკინა (იასი. 1,30), теревинт.
ბელზებული	მთავარი ეშმაქთა (მატ. 12,24 და შემდგომი), веельзевул, люцифер, βεελζεβοΰλ, βελζεβοΰλ. {bá al zebub ებრაულად "ცეცხლთა მბრძანებელი"}.
ბელი	(ოთხფ.) დათვის ბოკვერი, медвежонок.
ბელიასი	ებრაულად ეშმაკი, ავი, მავნე (1 კორ. 6,15), велиар.
ბელტი	კორდის მონაკვეთი, მიწა ბალახიანი, дерн, კუშა.
ბელდარი	ღარის ხიდი, ხეეზედ გადებული ღარი რუს გასატანად.
ბელდოჯი	კედელში ფუღურო, промежуток в стене.
ბემი, ბემონი	(ტჳკი ნახე). ს. ბუმ.
ბერა	დანიშნული ადგილი დასადგომელად გაჯუფთებულთა მორბენალთაგან და ეგევითართა მოთამაშეთა (ჰელა ნახე).
ბერვა	(ვჰბერავ, ვუბერავ) სამშვინველით ან საბერველით ცეცხლის ანთება და გაძლიერება, дуть, раздувать. // ნესტუთა და ორღანოთა შთაბერვით ხმის გამოღება და ძნობა (ნახე დაბერვა). // თხიერი ავსება ჰაერითა, надувать. // ქართ ქროლა.
ბერი	მოხუცებული, ხანდაზმული, ბერი კაცი, старец. // მონაზონი, შავით მოსილი, монах, чернец. // უფროსი, ვითარ ხევის ბერი, старшина.
ბერიკაცი	მოხუცებული მდაბიურად, старик.
ბერილოსი	ბივრილი ნახე.
ბერტყა, ბღერტა	(ვბერტყ, ვბღერტ) ქნევა საფენთა ანუ ტანისამოსთა, გინა ჯოხის ცემა მტვერის გასაცვნელად, трясти, вытряхивать.
ბერწი	უზვი, მდედრი არა მშობელი (ფსალ. 112,9 და 36), неплодь, неплодная, яловая.
ბეღო და ბეღელი	სახლი საძნე ანუ საცავი მარცვალთა და ფქვილთა, ვითარ ამბარი, ორმო, ხარო, უმცირესს ეწოდება ხელამბარი და მის უფროსს - ჯიროლა (2 ნეშტ. 32:28,29), житница, амбар, магазин хлебный.
ბეჩი და ბეცი	ცეტი< გასტერებული (ხშირად იხმარების წოდებითად ბეჩავ), зевака
ბეცება	(ვებეცები) ცეცება (სიარულში ნახე).
ბეწვი	ერთი მკედი თმათა, ბალანთა და მისთანათა (ნახე თმა), волосок, волокно.
ბეწვი და ბეწვეული	მაღლის ფასის ტყავნი მხეცთა და ნადირთანი, გარდასაკრავნი ტანისამოსთა ზედა სითბოსთჳს, мех, мехи шубные.
ბეწვის კალამი	სამხატუარო გამოსაწერი სახეთა, кисть живописная.
ბეჭედი	სამკაული თითთა (ლუკ. 15,22; ვეფხისტ. 380, 1101), перстень. // მოჭრილი ღერბსა ზედასახელი ვისიმე, რომელსაც დაასმენ სიგელთა ზედა და მოწმობათა, ხოლო მოწერილობათა დასტჳფრევნ მის მიერ გარედამ, печать, герб. // ნიშანი რომლისამე სულიერისა საიდუმლოსა, ვითარ ბეჭედი ნიჭისა სულისა წმიდისა, ე.ი. მჳრონი, печать дара духа св. т.е. миро. // ბეჭედი ეწოდების სტამბათა შინა გამოსრულთა წიგნთა, არა ხელნაწერთა, печать, т.е. нерукопись.
ბეჭდის მცველი	მნე ბეჭდისა, хранитель печати.
ბეჭდვა	(ვბეჭდავ) დატჳფრვა, печатать.
ბეჭვა	(ვბეჭავ) ჩაბეჭვა, ქსოვაში ჩაკურა (ვეფხისტ. 789).
ბეჭტ საშუალი	მხართა შორის ადგილი (ფსალ. 67,13), междурамие.
ბეჭი, ბეჭები	ტანსა შინა ცხოველთასა ორნი ფიცარნი ძულისანი მხართა ქვეშა ზურგით კერძო (ფსალ. 65,10 და 128,3; ლუკ. 15,5), рамо, рамено, лопатка, хребет.
ბეჰემოტი	(ოთხფ.) ზღჳს კამბეჩი, бегемот, behemotus.
ბზა	(ხე) ბზის ხე (ისაი. 41,91) (ბაია ნახე), смерчие, пальма. ს. შიმშატა.
ბზაკუნი	(ებზაკუნება, მიებზაკუნება) უშვერი სლუა (ნახე სიარულში).
ბზარვა	დახეთქა (ნახე ბძარვა).
ბზარი	თოვლი ყინვისაგან დაბზარული (თოვლთან ნახე).
ბზე	ნალეწი ძნათა პურისა და ქერისათა (მატ. 3,12), плева, полова, солома.
ბზეწვია	(მფრ.) королек, покропивница.
ბზიკი	(მწერ., გამოს. 23,28), шершень, (ლევიტ. 11,22), аттак.
ბზინვა	(ბზინავს, ბზინვარებს) ელვარება ჭიქათა, მეტალლთა და მისთანათა (ბარუქ. 6,23), блистать.
ბზინვარება
ბზობა	ბაიაობის კჳრა, რომელია დღესასწაული ქრისტეს შესლჳსა იერუსალიმად, вербное воскресенье.
ბზუვილი	ბუზთ ხმიანობა (ბუზი ბევრი ბზუვის, ფუტკართან ყველა ტყუვის), жужжать, жужжание.
ბია	გარეული წურილი კომში.
ბიბილო	თავთა და ყბათა ქვეშე მფრინველთასა ამოსული ხორცი წითლად სავარცხელივით.
ბიბინი	(ბიბინებს) ქარისაგან მოძრავობით ფერდფერადობა მდელოთა.
ბივრილი, ბივრიტი, ბერილოსი, ბერილიონი, ბერილჳონი	ცისფერი თუალი ზღუათა შინა პოვებული (გამოცხ. 21,20; შავთ. 40), вирилл, берилл, аквамарин, Βήρυλλος, Βερυλλιθς.
ბიზი	მოკლე პალო მიწაში დასარჭობი სროლით სათამაშო ყრმათა.
ბიზოვანი	(ბალ.) თივა აბრეშუმის მსგავსი.
ბილიკი	ვიწრო გასავლელი (ნახე გზასთან), тропинка.
ბილწი, პილწი	არაწმინდა, საძაგელი, საზიზღი (ვეფხისტ. 10, 130; შავთ. 82), нечистый, мерзкий.
ბინა	დანიშნული სადგომი ანუ სამყოფი ადგილი ვისიმე, пристанище, жилище, квартира. თ. ბინა, ს. ბუმ. // საფუძველი, ვითარ ამ საქმეს ბინა არა აქუს.
ბინიანი	საფუძვლიანი, основательный.
ბინდი	შეღამება, დღის დასასრული და ღამის შემოსლვა (ვეფხისტ. 317), сумерки.
ბინძური	ნებსით მცონარი, неряха.
ბიჟიკი და ბიჟინა	ირმის ნუკრთ სახელი და ხადილი მათი.
ბირება	(ვაბირებ) მოცთუნებით მონადირება, მოზიდვა გაძრახება (საქმ. 6,11; მატ. 14,8), подучать, навождать.
ბირილჳონი	ბიროლი (ნახე ბივრილი) (გამოს. 28,20), вирилл.
ბირთჳ	მრგუალი ბურთი, ანუ ზარბაზნის გულა (გამოს. 25,35 და შემდეგი), круг, ядро.
ბირკი	ოქროს ღილი, ანუ ჭდე. თ. ბირკ (?).
ბისონი	ძველებურად ქსოვილი რამე ელვარე (ზეზი ნახე) (ლუკ. 16,19; ეზეკ. 27,16), виссон, Βύσσος. // სამღუდელთმთავრო შესამოსელი გარედამ, саккос (Архиерейский).
ბისტი	ფიფანური (ნახე ფოლი), грош.
ბისტი	თუალში ფრჩხილი, бельмо.
ბიცი	მლაშე მიწა უნაყოფო (ფსალ. 106,34; შავთ. 55), слановатый.
ბიძა	მამისა ანუ დედის ძმა (ვეფხისტ. 591), дядя.
ბიწი	მანკიერება, ანუ ნაკლებობა (ქებ. 4,7; დან. 1,4), порок.
ბიჭი	ბოშვი, ბოვში, мальчик, ბიჭები, ребята.
ბიჯება	(ვაბიჯებ) ბიჯის გარდადგმა, ნაბიჯით სიარული (ვეფხისტ. 1229), шагать (ისაი. 26,20), идти.
ბიჯი	ერთის ფეხის გარდადგმა და ნაბიჯი მეორის გარდანცულება რომელ ორივე ერთად შეიქმნას 5 ტერფი ფეხისა, ანუ ერტჳ მხარი, ხოლო ლაჯი ფეხების გაშორებით დგომა ერთს ნაბიჯზედ (ვეფხისტ. 77), шаг.
ბლაგვი	ბოკო, ჩლუნგი, გაულესავი, დალაბრა, тупой.
ბლანდვა	(ვბლანდავ) ხლართვა, ჩმახვა, საჩქაროდ მიბმა-მობმა, шить на живую нитку. // უთავბოლო ლაპარაკი, врать, болтать, городить.
ბლანტი	მოსქე სასმელი ანუ ღვინო, густой. // მფრინველი მძიმედ მფრინავი.
ბლარდნვა	(ვბლარდნი) შებლარდნა, გახვევა, შეხვევა, обвертывать.
ბლარჯი	ხმიადი (სომხურისაგან ბარაჭ), ბლარჯობა უცომოების კჳრა (გამოს. 12,15), опреснок
[ბლენცარა	ნახე გვიმრა]
ბლიგვი	ბლაგვი, ჩლინგი.
ბლიკვი	ქისტი (ნახე მუჭი), ბლიკუნა (ვბლიკუნი), ქურჯუნა, ჯგულემა, толкать.
ბლისტი	სათავისთავო ანუ სახალხო აგარაკი, ხოდაბუნი და მისთანანი (ნახე ხასი), господская земля, пашня.
ბლუ	ენაბორძიკი, ენაჩლინგი, заика.
ბმა	(ვაბამ) კრვა, მიკრვა, შეკრვა, вязать, привязывать.
ბმო	დიდი მუწუკი, болячка.
ბნდუ	ბნელად საჩინარი ან მიუმხუდარი უკუნი, темноватый, неясный.
ბნედა	(ვბნდები) ჟამად გრძნობისა და ცნობის მიხდა (ვეფხისტ. 13), впадать в обморок. // სენია ჟამითი ჟამად მომსლველი, падучая болезнь.
ბნედიანი	ამავე სენით გვემული, одержимый падечею болезнию.
ბნევა	(ვაბნევ) ფანტვა, დაბნევა, бросать, сыпать.
ბნელითი	ბნელი ადგილი (ნახე საპყრობილესთან), темница.
ბნელი	ნათლის მოკლება (დაბად. 1,2 და შემდგომი; მატ. 6,23 და 8,12; ფსალ. 10,2), тьма, темна, мрак и темный.
ბობოლი	(მძრ.) დიდი ჭია.
ბობღანი	დაირა, დაფი, ტყავგადაკრული საკრავი (ფსალ. 80,2 და 149,3), тимпан. // სხვაგან უხმარიათ ნაცულად ქნარისა, ვითა ებანიცა (მუნვე 32,2 და 42,4), гусли.
ბობღვა, ბორდღვა	ოთხზედ სიარული (ნახე სიარულში), ползать.
ბოგა	მცირე ხიდი მიწადაყრილი, ბოგირი მოდიდო ხიდი ან საგუბარი, плотина.
ბოგანო	უაგარაკო გლეხი, ეული, ტაბარუკი, бобыль.
ბოგანო	(მწერ.) მოსავალთ მავნე მწერი.
ბოდიში	სიტყჳთ და საქციელით კაცის სიამოვნება, ანუ დაურვება გულნაკლებობისა, извинение, учтивость.
ბოდვა	(ვბოდავ) როტვა, ბლანდვა, უქმი ლაპარაკი, врать, враки. // უგზოდ სიარული, бродить, блуждать.
ბოვრი	(მწერ.) დიდი ბუზი.
ბოზა	ფეტვის ბურახი, буза, μποζάς, თ. ბოზა.
ბოზი	როსკიპი (ვეფხისტ. 566, 569), блядь. თ. კახბა [არაბ.], ს. ბუოზ.
ბოიკი	(ოთხფ.) ორი წლის ხარი (ნახე ზროხასთან).
ბოკვერი	ბოხვერი (ოთხფ.) მოზდილი ლეკვო ლომთა, ვეფხთა და მისთანათა, львенок.
ბოკვი	(ხე) კორაფი, ქორაფი.
ბოკილი და ბოკელი	ქორის ფეხსაბამი თასმა ან ზონარი ვითა ბორკილი.
ბოკლვა	მობოკლვა ოქროს თმათ შემოხვევა მკედთა ზედა, ანუსხუათა მეტალლის აშკთა, გინა ქადათა ზედა ცომისა და ეგევითართა.
ბოკო	კიდურნაცვეთი იარაღი, тупой.
ბოლად	ბლომად, მრავლობით, სავსებით, оптом, гуртом.
ბოლი	კუამლი, дым; ბოლება (ვაბოლებ) აკომლება, курить
ბოლო	საქმისა ანუ ჟამის დასასრული конец. // კუდი მფრინველთა, თევზთა, გველთა და მისთანათა, хвост птичий рыбий и т.п. // კიდური გრძელთა ნივთთა ვითარ თავი და ბოლო ჯოხისა, ძელისა და მისთანათა. // ქვემოთი მდებარეობა ადგილთა მთაბარობის მიხედვით, ვითარ სოფლის ბოლო ზედამდებარით მამულებითურთ, низменность.
ბოლობეჭედა	(მფრ.) ранжа или соя.
ბოლოკარკაზი	(მფრ.) მიმინოს უმცირეა, ფრთანი მისნი იხმარებიან მოსართავად. ომაინ.
ბოლოკი	(ბალ.) редька.
ბოლონდელი	ნაბოლოვარი, უკანასკნელი, последний, ბოლონდელი სიტყვა.
ბოლოს, ბოლოს დროს	უკანასკნელ (ვეფხისტ. 790, 905), наконец, напоследок.
ბოლოს მოდება	(ბოლოს მოვუდებ) დასრულება, გათავება, доканчивать.
ბოლუქი	გუნდი (შავთ. 8) рота солдат, μπουλοΰκι.
ბოლუქბაში	გუნდისთავი, полководец.
ბოლქვი	(ბალ.) ბალახი, ძირი ხახვისა ან ნივრის გუარი, луковичные растения.
ბომონი	სვეტი კერფთა აღსამართავი (ისაი. 16,16), требище. // ანუ ტაძარი მათი (საქმ.17,23), капище.
ბონდი	გაბმული ხიდი, живой или подвижной мост.
ბონძიტა	პირმოტეხილი დერგი, ქილა და მისთანანი.
ბოჟი	ახალი პარკი ყაჭისა, кокона
ბორა	(მფრ.) ძერას ჰგავს და უდიდესი მისია.
ბორა და ბორანი	მაწონდასხმული საჭმელი.
ბორა და ბორაკი	ნახე ბავრუკთან.
ბორბალი	ფრთებიანი გინა კბილებიანი საბრუნავი მაშინათა, ვითარ წისკჳლისა, საჟამნოსი და ეგევითართა (ვეფხისტ. 1299 და 1405), колесо. თ. ჩარხ, ჩარხუფალანგ. // ქარი გრიგალიანი (მარკ. 4,37; საქმ. 27,14), ветр, буран, буря.
ბორბოქი	(ვბორბოქებ), სიანჩხლით მოუსვენრობა, დრტჳნვა და ლაპარაკი მდურვისა, беситься, ворчать.
ბორგა	(ვჰბორგ) განრისხება და აღტაცება გულისწყრომითა (ოსე. 9,8; შავთ. 5), изумление, встревожение. // გაგიჟება, შეშლა გონებიდამ (საქმ. 12,15 და 26,24 და შემდგომი), беситься, бесноваться.
ბორდღვა	ползти.
ბორეასი	ქარი ჩრდილოეთისა (ვეფხისტ. 1446), борей, βορέας.
ბორი, ბური, ბურუსი	ხმელი ნისლი მტვერის მსგავსი (ნახე ნისლთან). თ. ბურუს. [სიცხის ბორი духота].
ბორიალი	(ბორიალებს, აბორიალებს) ფრიალი, ფარფარი, веять, развеваться
ბორკილი	ფერხთ შესაკრავი ჯაჭვი რკინისა (ფსალ. 104,18), оковы, кандалы, ხელბორკილი არს შესაკრავი ხელთა (მარკ. 5,4; ფსალ 149,8), путы, ხოლო ქედისა დადიანური და სახივი.
ბორობანი	(ხე) ხე მაღალი კეთილ ჩრდილოვანი, შობის წინა დღეს საკითხავში (რიცხ. 24,6), ხოლო სრულს დაბადებაში სწერია: მაგრილობელი, дубровы осеняющиеся.
ბოროტი	ავი, ძვირის შემამთხვეველი, ვნების მომცემი (ფსალ. 7,4 და 22,4; მატ. 5,11), зло и злой (კულად ფსალ. 77,49 და 143,10), лютый (მატ. 6,23 და 12,39), лукавый.
ბოროტის მოქმედი	ძვირის მოქმედი, злодей.
ბოროტსვიანი	ავის ბედისა, შავსვიანი, злополучный, несчастный.
ბორტვა, ბორდღვა, ბღოტვა, ბობღვა	სიარულში ნახე
ბორცვი	სერი, პატარა გორა (ნახე მთა) (ლუკ. 3,5; ფსალ. 64,12 და 71,3), холм.
ბორძიკი	(ვბორძიკობ) ფეხის შებრკოლება, спотыкаться
ბორჯი	ბორჯალი (თათრულად ეწოდების ვალსა) ქართულად და იმერულად უხმობენ პაემანსა, ვადასა, срок.
ბორჯღლი	ხშირი კაპები ან როკები ხისა (გრჯღა ნახე), ბორჯღლედი ორკაპი (ისუ. 8,29), древо сугубое.
ბორჯღლიანი, ბორჯღლებიანი	ხე კაპებიანი.
ბოსელი	გომი, საძროხე სახლი (რიცხ. 32,16), коровий хлев, буйлятник.
ბოსტანა	(მძრ.) ობობას მსგავსი ჭია გესლიანი, სანეხვეთა შინა მძრომი.
ბოსტანი	მტილი, огород, μποστάνι თ. ბოსტან [სპ].
ბოსტნეული	მხალი და რაჲცა მოსავალი არს ბოსტნისა, огород.
ბოტვა	(აბოტებს, მიაბოტებს) დიდთა ცხოველთა სიარული, ვითარ სპილოსი და მისთანათა (ნახე სიარულში), валит, т.е. идёт.
ბოტი	(ოთხფ.) თხის ერკემალი (ნახე თხასთან), козёл.
ბოტოტი	სქელი და დიდი წვინტლი (ხრასტი ნახე).
ბოქვენი	პატარა მუცელი, დიდს მუცელს ქვეშეთი, подбрюшие.
ბოქონოტი, ბოქონოცი	არდაგი, წინ მისაფენი ფეშტამალი წელს ქვევით, передник, запон, ფეშტამალი.
ბოქოული	იასაული, ბოქოულთ უხუცესი, უფროსი მათი.
ბოღლამო	ხმელი თევზი მჟავით მგბარი.
ბოღლიწო	ღვინოში დამბალი პური საჭმელად.
ბოყვი	ხოკი, ხოკერი, ხის ქერქის ჭურჭელი, коробка.
[ბოყინი	рыгать, roter].
ბოშვი, ბოშვი	იმერულად, მარტვილი მესხურად, ყმაწვილი, ребенок, дитя.
ბოჩოლა	(ოთხფ.) გამოზამთრული ხბო (ნახე ზროხა), зимовалый телёнок.
ბოცომკალი	(მწერ.) დიდი მკალი, უფრო მოგრძე და ფეხმოკლე (ნაუმ. 3,15), мшица.
ბოძალი	ორპირი ისარი (ნახე ისართან).
ბოძება	უფროსისგან უმცირესისადმი მიცემა, ხოლო უმცროსისგან უაღრესთადმი ითქმის მირთმევა და ამად ვუბოძებ 1 პირსა შინა ძვირად იხმარების, თუ არა ფრიად უაღრესთაგან, жаловать, пожаловать.
ბოძი	ხის სვეტი, столбик из бревна.
ბოძკინტი	პატარა ბოძი ძველთა შენობათა გვერდიდამ შედგმული დასამაგრებლად, подпора.
ბოჭკო	ჩენჩილი ბეწვი ქუდთა ღართთა.
ბოხვერი	ნახე ბოკვერი
ბოხი	მსხვილი და დაბალი ხმა, толстый голосю
ბოხოხი	ხცურის ტყავი მოქნილი ან მისგან შეკერილი ქუდი.
ბოხჩა	ჩალთა ბუდე მოთხვითი, большой платок, узел. თ. ბოხჩა
ბჟირი	(ბალ.) უგულო ფეტვი და მისთანანი; კულად ბჟირი (ნახე ჟირი), ирха.
ბჟიტი	(მფრ.) მართვე წეროსი, სავათისა და მისთანათა.
ბჟუვილი	ნახე ჟუვილი.
ბჟუტვა	(ბჟუტავს) ბნელად და უნათლოდ ბდვინვა სანთელთა, ბაზმაკთა და მისთანათა, темно горит.
[ბრა	გაბრა, ბრაგვანი]
ბრაგა	სპონდიო, ზღუაში ქვა უხილავად, подводный камень.
ბრაზი	ცოფი, ძნელი სიცოფე.
ბრაზიანი	ცოფიერი, ბორგუნეული, მრისხანე, бешеный.
ბრალება	(ვაბრალებ) შესმენა, ბრალის დადება (საქმ. 23,28 და შემდეგი; ვეფხისტ. 1334), обвинять, оговаривать. // (ვიბრალები) შესმენის ქვემდებარება (მუნვე 26,7), быть обвиняему, оклеветаему. // (ვებრალები, მებრალება) სიბრალულის ქონება (ვეფხისტ. 636), жалеть, жалиться, иметь жалость.
ბრალეული	ბრალის მქონე, დამნაშავე, შემცოდე, виновный, виноватый, обвиняемый.
ბრალი	დანაშაული, შეცოდება (მატ. 19:3,10; საქმ. 13,28), вина.
ბრანგჳ	დათჳ (1 მეფ. 17,27), медведица (ფსალ. 79,14) уединенный дивий, полевой зверь.
ბრანძი	ბებკი, ცუდი ძონძი, ветошки.
ბრაწი	(ხე) გრაკლის ხე (დაბად. 30,37), стирокион.
ბრბო	დუნდგო, ვითრა ბრბო ხალხი.
ბრგე	კაცი ტანოვანი და წარმოსადეგი მშვენიერად, рослый, статный, взрачный.
ბრგჳლი და ბრყჳლი	შავი ნიშანი пятно. თ. ხალი [არაბ.]
ბრგუ და ბრგვილი	ნახე ენა ბრგუნილი.
ბრდღჳნვა	(ბრდღვინავს) ლომთ მუღრობა, ზახილი ანუ ტოტით მიწის გლეჯა მრისხანებისგან (რიცხ. 23,24; ჩახრუხ. 12), рыкать, реветь.
ბრდვინვა	ნახე ბრდღჳნვა.
ბრდოვილი	ნახე დოვილი/
ბრე	მტვერი ბზე ნარევი (ისაი. 29,5), прах.
ბრეცა	(ვიბრიცები), ფრანჭვა, თავ-ტანის გრეხვა უხამსურად, жеманиться, кривляться.
ბრიალი	(ვაბრიალებ) თუალთ ზე და ქვე ბრუნება. // საჭურველთ ტრიალება ჰაერში.
ბრილიანტი
ბრინჯაო	ორი წონა სპილენძი და ერთი წონა თუთია ერთად გარეული გაყვითლდების, რომელსა ოქრომჭედელნი უწოდებენ ბრინჯაოდ, მაფრახად და ტომბაკად, бронза, προΰντζος თ. ფირინჩ, ბირინჯ, ხოლო თითბერი არს ბუნებითად ყვითელი სპილენძი.
ბრინჯი	(ბალ.) ქრთილი გუარი თეთრი მარცუალი, (2 მეფ. 17,28), рис, сарацинское пшено.
ბრინჯის ხე	(ხე) აკაკი ნახე, акация, თ. დაღდაღაჯ.
ბრიყვი	უწურთნელი, უზდელი, რეგვენი, невежа.
ბრკენა, პრკენა, ბრყენა	(ხე) ოლე.
ბრკიალება, ბრკინუალება	ბრწყინვალება, ელვარება, ბზინვარება (ნაუმ. 3,3), блистание.
ბრკმა, ბრკოლა	(ვუბრკმობ, მებრკმის) ფეხის შეცთენა, ბორძიკი (დაბად. 27,36) запинать (იოან. 11,10), споткнуться (ფსალ. 55,13 და 114,7), поползновение.
ბრმა	უთუალო, უსინათლო, ვერ მხედველი (მატ. 9,27 და 11,5), слепой, слепец. // გონება დახშული, დაბრმობილი გონებით (ვეფხისტ. 708).
ბროლი	ბიროლი, დამანი, ბუნებით თეთრი ქუა გამჭვირვალე, ანუ ჭიქისგან შემზადებული (გამოცხ. 22,1), кристалл, хрусталь, ლექსი ესე წარმოებს ბერძულისაგან βήρυλλος, ლათინურად Beryllus (ნახე ბერილოსი, ბივრილი), ხოლო ბროლსა საქუთრად ეწოდება დამანი.
ბროწეული	(ხე, ეზეკ. 19,10), гранат.
ბრპენი	პრპენი, ტყვია ანუ კალა (გამოს. 15,10),олово (ეზეკ. 22,18), свинец.
ბრყვილი	იხილე ბრგჳლი.
ბრუ	თავის ტრიალი და თუალთ არევა (ნახე თავბრუ), головокружение, თავსბრუ დაესხა.
ბრუნება	(ვაბრუინებ) ტრიალება, მიმოქცევა (ვეფხისტ. 941, 952), вертеть, ворочать.
ბრუნვა	(ვბრუნავ) ტრიალი (მუნვე, 441), вертеть
ბრუნვა	ღრამმატიკულად ცუალება სახელთა და სხ. падеж, склонение.
ბრუჟი	ძალა სასმელთა, хмель.
ბრუტიანი და ბრუციანი	მარღი, თუალით შორს ვერ გამრჩევი, косой, кривой, близорукий.
ბრძანება	(ვბრძანებ) თქმა ან თქმული უაღრესისა (მატ. 1,24; ლუკ. 2,1; ფსალ. 2,7), повелевать, повеление.
ბრძანება	(ჰბრძანდების) ითქმის უაღრესთათჳს ნაცულად არს, ჰგიეს, იმყოფება და სხ. ამის გამო იშვიათად იხმარების 1 პირსა შინა, ამას სხვადასხვად განავითარებენ ზედდადებულნი მარცვალნი ვითარ: მობრძანება, დაბრძანება, წაბრძანება და სხ. изволит быть, пребывать, пожаловать, ხოლო უმცროსთათჳს იხმარების ლექსი ხლება, ახლავს (ნახე მუნ).
ბრძენი	ფრიად გონიერი, ანუ მეცნიერი (მატ. 11,25; ფსალ. 25,2), мудрый, премудрый.
ბრძმედი	მეტალლთ სადნობი ქურა (სიბრძ. სოლომ. 3,6; ფსალ. 25,2), горн, горнило.
ბრძოლა	დიდი შუღლი, ომიანობა, брань, война. (ვიბრძვი, ვებრძვი, ვჰბრძავ) შებმა (ფსალ. 34,1), побороть, воевать, сражаться.
ბრძვილი	წყლული, ანუ დაკოდილობა, ჭრილობა, рана.
ბრწკალი, პრწკალი	თხლად ანახლეჩი მეტალლისა, ხისა და მისთანათა.
ბრწამლი, ბურწუმელი	(ხე) ეკალი, ღიჭი (ნაუმ. 1,10), блющ.
ბრწყინვა	(ჰბრწყინავს) ელუარება, ნათება (ბრკიალი ნახე) (მატ. 5,16), светить, сиять. [ბრკიალებისაგან მოდის ეს სიტყვა, ხოლო ბრკიალება - იალ-ციალისაგან.]
ბრწყინუალე	ელუარე, ბზინუარე, ანუ ნათლის ფერი (ლუკ. 23,11), светлый.
ბრჭალი	გაშლილი ხელის ნები მცირედ თითების მოკაკვით დასაჭერად რისამე, მაგალითად, რომელსა (ღმერთსა) გიპრყრიეს ქუეყანა ბრჭალითა, სძლის პირის ხმა, გალობა 8 (ვეფხისტ. 832; შავთ. 35), длань. // ზოგგან ფეხის ჩონჩხი (დაბად 3,15; ფსალ. 55,6), пята. // ტოტი კლანჭიანთა ცხოველთა (ვეფხისტ. 901), лапы, когти.
ბრჭობა, ბრჭუალი	(ნავე ბჭობა) ბჭუალი.
ბრჯა	დადგმული ზვინი ძნათა, ძნეული, скирда.
ბრჯგუ	გვიან მოქმედი, ანუ გონებით მძიმე, ленивый, тупой. // ნიშანი ასოსა უ პროსოდიასა შინა.
ბრჯენა	(ვიბრჯენ, ვებრჯინები) სლუაში არგანის ხმარება, ანუ დგომაში მას ზედა დანდობა, опираться на палку.
ბტყვნა	(ვბტყვნი) щипать, ощипывать.
ბუ, ბუვი	თავდიდი მფრინველი ღამისა (ფსალ. 101,7; ლევიტ. 11,16; ვეფხისტ. 956), вран ночной, сова.
ბუბკა	წყალში გაქნილი და მოდუღებული ფქვილისა ან სახამებლის ფაფა, ხმარებული წიგნის მკურელთაგან დასაკერებლად ქაღალდებისა და სხ.
ბუბუნი	გუგუნი ნახე
ბუგვა	დაბუგვა ნახე
ბუგრი	მომსრველი (ეზეკ. 32,12; ოსე. 7,5), губитель. // კარაბადინში ეწოდების მსხმოთა მუწუკთა, ვითარ კუავილსა, წითელასა და სხ.
ბუდე	მფრინველთ ბუნაგი, ანუ ნადირთ ჩიბე (ფსალ. 83,3; ნაუმ. 2,12; ვეფხისტ. 215), гнездо. // შალითა წიგნთა, ანუ თვალთა პატიოსანთა და მისთანათა შთასადებელი (ვეფხისტ. 1359), футляр. // ხილთა და კერკთ ჩენჩო, ანუ წენგო (ისაი. 6,13), плюска. // ქუთუთო თუალთა (ზაქარ. 14,12), обочие. // ქარქაში საჭურველთა (ეზეკ. 21,3), ножны.
ბუდეშური	ყურძენი გრძელ მარცულიანი (ნახე ყურძენთან).
ბუერი	ბური (ნახე ბორი).
ბუზამკალი, ბუზანკალი, ბუზვი	(მწერ.) ხვასტაგთ მკბენარი მწერი (ლევიტ. 11,22), врух.
ბუზი	(მწერ.) ბოცომკალი, შავი მწერი (ფსალ. 104,34; იოილ. 1,4 და 2,25), мшица.
ბუზღუნი	(ვბუზღუნებ) დრტჳნვა, მურმური, ჩუმად სამდურავის ლაპარაკი, ბუდბუდი, ბუტბუტი, роптать, ворчать, ворчание.
ბუკი	რქის ნაღარა, ნობათი, ტაბლაკი (ვეფხისტ. 46, 414,444), набат.
ბუკობა	ბუკით თემთ შემოკრება, ბუკტაბლაკობა.
ბუკიოტი, ბუკნაწო	(მფრ.) პატარა ბუ (ლევიტ. 11,18).
ბუკტაბლაკობა	კურა, ცემა ბუკთა და ტაბლაკთა (შავთ. 45), бить в набат, набатить.
ბულბული	(მფრ.), ვარდის ჩიტი, ხმაშვენიერი, იადონი (ვეფხისტ. 83, 956, 1337), соловей.
ბულული	მაგოლი, თივის ხელეული, копна сена
ბუმბერაზი	[მუბერაზი] გმირი. ძლიერი, თავისთავ მებრძოლი (ქართლის ცხოვრება, გორგასლანისთჳს), витязь, поединщик.
ბუმბული	გერმა, ფრინველთ ნაკრტენი, пух.
ბუნაგი, ბუნაკი	ნადირთა, ანუ თევზთა სადგური ბუდე, берлога, гнездо.
ბუნება	ძალი მოქმედებითი თჳთოეულისა არსისა (კოსმოლოღ. § 162), натура, природа. // წესი ბუნებისა დაცვული ყოველთავე ქმნილთა შორის, чин естества. // თჳსება, თჳთება, მოდგმა (იაკობ. 3,7; ვეფხისტ. 1099), естество, природа.
ბუნებითი	განთჳსებული, განკუთნვილი ბუნებისად (რომაელ. 2,14 და 11:21,22), натуральный, естественный, природный.
ბუნი	ტარიშუბისა ანუ იარაღთა ხელთსაქმარისათა, черенок, древко.
ბუნიკი და ბურნუკი	სათიხარი, ხმლის ქარქაშის ბოლო.
ბუნიობა	დღე-ღამის გასწორება მარტსა სეკდემბერსა შინა, равноденствие, მოიქცეს რა მზე იუნისს საზამთროდ და დეკემბერს საზაფხულოდ, მას ჰქვიან ნაბუნიობი.
ბუჟი ან ბრუჟი	ნახე დაბუჟება, დაბუშება.
ბუჟღენდი	წითლის საღებავის ჭია, кошениль.
ბურანი	მსუბუქი ძილი და მოლანდება საფიქრებელისა რისმე.
ბურაული	(მფრ.) მწყაზარი ქორი, შავსა და წითელს საშუალი.
ბურახი	ბოზა ფეტჳსა, ქერისა და მისთანათა, брага.
ბურბურა	(ბალ.) ნედლი ქარქვეტი.
ბურბუშელა	(ბალ.) გოქშო, катипол, покатун.
ბურდო	ფეტვის ნალეწი, ანუ ბზის მტვერი (ვიეთნიმე ხმარობენ დურდოს მაგიერადაც).
[ბურენი	ნახე ბუჯერი]
ბურეჯი	ცომის ვარცლი.
ბურვა	(ვბურავ) დახურვა (ვეფხისტ. 514), крыть.
ბურვაკი	(ოთხფ.) დიდი გოჭი, боров.
ბურვილი	დახურვილი, დაფარებული, крытый, ბურვილი ტევრი, дремучий лес.
ბურთი	ბირთვი მეშისა სათამაშო, საასპარეზო (ვეფხისტ. 68), мяч, мячик.
ბურთაობა	(ვბურთაობ) თამაშობა ბურთითა (მუნვე, 64), играть в мячик.
ბური	ბურუსი (ნახე ბორი).
ბურნა, ბურნაკი	(მწერ.) ღვინის ქინქლა (მატ. 23,24), комар.
ბურნუთი	(ბურნაოთი თურქთ ენით ცხვირის ბალახი) დაფქული თამბაქო მოსაწევად, табак нюхательный.
ბურნუთი კოლოფი	ჭურჭელი ბურნუთისა, табакерка.
ბურნუკი	ნახე ბუნიკი.
ბურღული	მოხარშული და დაცეხვილი ხორბალი საკორკოტე, крупа.
ბურცი	опухоль.
ბურძგნა	(ვბურძგნი, გავბურძგნი) ცუდად გაწეწა თმათა, трепать, растрепать волосы.
ბურჯი	გოდოლი, დიდი კოშკი (ვეფხისტ. 1385), башня. // ზოდიაქოს ნიშანი, ეტლი, ვარსკულავთ ბურჯი (ნახე ზოდიაქო).
ბურჯღული	დიდრონი ნაპერწკალი.
ბუსნარი	კორდი მაღალბალახოსანი.
ბუტბუტი, ბუდბუდი	ბუზღუნი.
ბუტკი	გამონასკული ხილი შემდგომად დაყვავილებისა.
ბუქი	ქარიანი თოვლი (ნახე თოვლთან) (ვეფხისტ. 56, 720), вьюга, метель.
ბუქნა	(ვბუქნავ)მუხლზედ ჩაჯდომა ცეკვაში (ნახე თამაშობა).
ბუღა	(ოთხფ.) კურო, დაუკოდავი მოზვერი მოსაშენებლად შენახული (ზროხასთან ნახე), молодой бык. თ. ბუღა.
ბუღაური	სვეტისთავი, სამერხული, Архитрав, фриз.
ბუღრაობა, მუღურობა	ხართაგან რქებით ჭიდილი და მიწის გლეჯა.
ბუში	შობილი არა სჯულიერითა მეუღლეობითა, побочный сын, дочь.
ბუშტალეღვი	(ხე) ადრეული.
ბუშტი	ქანთილი, პარკი ცხოველთ შარდისა, пузырь, φοΰσκα, φουσκαλιδα. // წყალთა ზედა წვიმისაგან ამომჯდარი ბუშტები, რომელიც მსწრაფლ გაჰქრებიან და მისთანანი, пузырьки.
ბუჩქი, ბუჩქნარი	(ხე) დაბალი ფიჩხი (ნახე ტევრთან), куст, кустарник.
ბუცუცი	თუალთ ქუთუთოების დაბღნეძა.
ბურგი	(ოთხფ.) პატარა ზღარბი.
ბუწუწი	ცუდი თმა, ბურძგლი, გაბურძგნული (ნახე თმა).
ბუჭონი	დახალული ქერი, ხალი ქერისა.
ბუჭულა	პატარა წისქვილი. // იმერულად პატარა ფაცხა.
ბუხარი	კედელთა შინა სახლისათა დატანებული საცეცხლური, камин, камелёк. თ. ბუხერ.
ბუხუნი	(ბუხუნებს) ლომისა ან ღორის ბრდღვინვის ხმა, დრუხუნი, хрюкать, рыкать, реветь.
ბუჯერი	ბურენი, ჭურჭელთ შესაწყობი ხის თარო.
ბღავილი	(ბღავის) ცხვართ ხმიანობა, блеять.
ბღარტი	ბარტყი (მფრ.) მართვე მფრინველთა.
ბღვერა	(ვუბღვერ) სიძულილით ან რისხვით შეხედვა, коситься на кого, смотреть косо.
ბღლარძუნი	(ებღლარძუნება, ბღლარძუნობენ) უგვანის ჭიდილით თამაშობა.
ბღნეძა, ბღნეჯა	(იბღნიძება, იბღნიჯება) ღმეჭა, ღრეჯა, უმსგავსოდ შეჭმუხნა პირის სახისა (ვეფხისტ. 940), морщиться.
ბღოტვა	(ბღოტავს) ბორტვა, ბორდღვა, ოთხზედ სლვა (ნახე სიარულში), ходить ползком, ползать.
ბღუარი, ბღორი	ჩრდილოეთი (დან. 11,15; ზაქარ. 6,8), север. სხვაგან სამხრეთად სწერია (ფსალ. 77,26 და 125,4), юг, მაგრამ ჩრდილოეთი უფრო მართალია, რადგან ბღორი მიღებულ არს ბერძული ლექსისაგან ბორეასი და სამხრეთის სახელი არს სხვა (ე.ი. თემანი ნახე).
ბღუვილი	(ბღუვის) ხართ ხმიანობა реветь
ბღუნძვა	(ვბღუნძავ, ვიბღუნძები) შეკუმშვა, მოკრება ზღარბთა, წურბელთა და მისთანათა, сжимать,сжаться
ბღურიალი	(ბღურიალებს) ღავილი, ტირილი ცუდის ხმით (ნახე ტირილთან).
ბღუჯი	მუჭი, პეშვი (ნახე მუჭი).
ბძანება	ნახე ბრძანება
ბძარვა	(ვჰბძარავ) გაგლეჯა, დახეთქა, განბძარვა, მცირედ გატეხა, колоться, лопаться, или подмерзать.
ბჭე, ბჭენი	შესავალი სასახლეთა, ტაძართა, გალავანთა, ქალაქთა და მისთანათა (ფსალ. 9,13 და შემდგომი; ლუკ. 7,12), врата, ворота.
ბჭე, ბრჭე	შუაკაცი გამორჩეული მოჩივართაგან გასასინჯავად ცილობისა მათისა, მოსამართლე, მედიატორი (სამართ. ვახტ., ვეფხისტ. 949), медиатор, посредник.
ბჭობა	(ვბჭობ) სამართლობა, გაბჭობა, суд третейский. // განსჯა ვითარ კაცი ბჭობდა, ღმერთი ეცინოდა.
ბჭოვანება	ბჭენი, შესავალნი (სოფონ. 2,14), врата.
ბჭუალი, პჭუალი, ბრჭუალი	აგებულებისა შინა გათანგჳთ ტკივილი სხვადასხვას ადგილას, коль, колотье.
ბჯენა	(ვიბჯენ, ვიბრჯენ) ნახე ბრჯენა.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

გ	ქარაგმიანნი ლექსნი: გხნ~ - გიხაროდენ; გ~ი - გიორგი და სხ. ასოსა ამას ზედა არიან ზედდადებულნი ესე ზმნათანი: გან, გა, გამო, გარდა, გადა, გარდამო, გარდმო, გადმო. მაგალითად, განვაღებ, გავაღებ, გამოვიღებ, გარდავიღებ, გადავიღებ, გარდამოვიღებ, გარდმოვიღებ, გადმოვიღებ. ეგრეთვე სახელზმნანი: განღება, გაღება, გამოღება და სხ.გ იხმარების მაპიროვნებელად ზმნათა მეორისა პირისათა, რომელთაცა პირველსა პირსა აქუს მ, ვითარ მაქუს, გაქუს, მრწამს, გრწამს, მინდა, გინდა, მიქმნიეს, გიქმნიეს, მექმნა, გექმნა და სხ. [იხილე ასო მ].ეგრეთვე ყოველთა ზმნათა პირნაკლთა, რაჟამს მოქმედება მიეჩემების მეორესა პირსა, ვითარ: გიშენებ, გიშენებს, გიწერ, გიწერს. ანუ გაშენებ, გაშენებს, გწერ, გწერს, გიკითხავ, გიკითხავს, გაქებ, გაქებს და სხ.გ იხმარების ზოგჯერ ნაცულად კ, ვითარ: გალატოზი - კალატოზი, გატა - კატა, გერკი - კერკი, გურკა - კურკა, გვიცა - კვიცა, გრკალი - კრკალი, გრჯღა - კრჩხა, გრწყილი - კრწყილი; ზოგჯერ ნაცულად ღ: გრძილი - ღრძილი, გრუტუნი - ღრუტუნი; ანუ ნაცულად ქ: გეზად - ქეშად, გვიმრა - ქურიმა, გუფთა - ქუფთა, ბრგვილი - ბრყვილი.
გააბეზრება	(გავააბეზრებ) გაშფოთება, შეწუხება, обеспокоивать, наскучить, надоедать; ვნებიათად გაბეზრება ნახე.
გაადვილება	(გავაადვილებ, გავიადვილებ) ადვილ საქმნელ ყოფა (ვეფხისტ. 814).
გააზატება	(გავააზატებ) თავისუფლების მიცემა, освобождать, давать свободу, отпускать на волю.
[გაამაოება	(იერ. 23.16].
გაანჩხლება	(გავაანჩხლებ, გავანჩხლდები), გაკაპასება, გაგულისება, раздражать, рассердить, подзадорить.
გაარმება	(გავაარმებ, გავიარმებ) დამწარება, გაუგემურება, უსიამოვნება (ვეფხისტ. 998).
გააფთრება	(გავაფთრდები, გავააფთრებ) განძვინება აფთარივით, ожесточить, -ся, остервенеть.
გააფრაკება	(გააფრაკდების) გამრუდება ნედლთა ფიცართა გახმობისაგან, коробиться, покоробиться.
გააშკარება	გამჟღავნება (ნახე გამოაშკარება).
გაახლება	ნახე განახლება.
გაბარება	отдавать кому на воспитание (ნახე ბარება)
გაბალთვა	დაბალთვა ნახე.
გაბასრული	შერცხვენილი, გაწბილებული (ნახე ბასრობა) (ვეფხისტ. 622, 852, 1065).
გაბაღვა	გაბაღლარავება (ნახე ბაღვა)
გაბედვა	(გავბედავ) ბედზედ მიგდებით შემართება (ვეფხისტ. 62), осмелиться, решиться.
გაბედითება	(გავაბედიტებ) ბედითად შექმნა, გაცუდება (ვეფხისტ. 102), уничтожать, уничижать, -ся.
გაბეხრება	(გავბეზრდები) მოწყენა, შეწუხება, соскучиться.
გაბზეკა	გაშვერასავით.
გაბზარვა	(გავბზარავ) გატეხა მოუშორებლად, ითქმის უფრორე ჭიქისათჳს გაბზარული, колотое стекло и т.п.
[გაბიაბრუება]
გაბმა
გაბოგინება	(გავაბოგინებ) დამკვჳდრებასავით (ითქმის უკუთქმითად), არ გააბოგინა, не оставлять, потреблять.
გაბრა	(გავუბრი, გავიბრი) ანგარიშში ჩაგდება, зачесть, расквитаться; გაბრექა, выпрямливать (ნ. ბრექა {გაბზეკა - საბას ლექსიკონი.}).
გაბრიყვება	{ნახე ბრიყვი}
გაბრუჟვა	(გავიბრუჟები) დათრობა, упиваться, похмелиться.
გაბურძგნვა	ნახე ბურძგნვა.
გაბუტება	(გავიბუტები) შემოწყრომა უმძრახობით.
გაბუცება	(გავბუცდები) გაშტერებასავით.
გაბჭობა	გასამართლება (ნახე განბჭობა) (ვეფხისტ. 227, 837, 845, 1353).
გაგდება	(გავაგდებ) განდევნა, დათხოვით მოშორება, выгнать, выслать. // (გავაგდებ ე.ი. გამვარდება) ხელიდამ გაშვება, ронять, уронять.
გაგება	(გავაგებ) განგება ნახე. (გავიგებ) გამოცნობა, მიხდომა, уразуметь, добиться толку.
გაგებება	(გავეგებები) გასლვა შესამთხვევად, მიგებება, (ვეფხისტ. 664), выезжать на встречу.
გაგზავნა	(გავგზავნი) წარვლინება, посылать.
გაგლეჯა	(გავგლეჯ) გახეთქა, გახევა ან გაპება, раздирать, разрывать.
გაგლისპება	(გავგლისპდები) გაჯიქება, ახირება, მიბრჯნა, упрямиться, остервенеть.
გაგონება	(გავიგონებ) გონებად შეღება სმენისა მიერ, внимать, внять, გულხმება, გულის ხმა (ბარუქ. 1,22), разум.
გაგულისება	(გავაგულისებ, გავგულისდები) აღძრვა რისხუად გულზედ მოსლვა, გაგულპილწება (ვეფხისტ. 96, 111, 902), рассердить, раскапризить, -ся.
გადაბმა, გადაგორება, გადარგვა, გადარჩენა	და სხ. (ნახე გრდაბმა, გარდაგორება, გარდარგუა და სხ.)
გადაზიდვა	(გადავზიდავ) გარდატანა მრავალთა, перетаскивать, переноситью
გადასავალი	გზა მთათა ზედა, გორათა და მისთანათა, переход. // ამბავი, შემთხვეულება, ვისაც რა გარდახედია, приключение, похождение.
გადაფანტვა, გადაფარება	და სხ. (იხილე გარდაფანტვა, გარდაფარება).
გადაფითრება	(გადავფითრდები) ფერის მიხდა, წასლვა, побледнеть.
გადენა	(გასდის, გაედინების) გამოსლვა ნოტიოთა (ვეფხისტ. 49), вытекать, истекать, [протекатъ].
გადმოტანა, გადმოღება	და სხ. ნახე გარდმოტანა, გარდმოღება.
გადია	დედაკაცი ყრმათა მზრდელი, გამდელი, нянька.
გადნობა	(გავადნობ, გადნების) დნობა, დადნობა.
გადღლუვება	ცუდად გათხუნვა, გაწყალება ნახარშთა, разжидеть.
გაერთება	(გავაერთებ, გავერთდები) შემოკრებით ზიარყოფა განშორებულთა, соединять.
გავა	ხვასტაგთა და უფრორე ცხენთა ზურგის დასასრული, თეძოს ძულებიდამკუდადმდე ორსავე მხარეს.
გავაზი	(მფრ. ვეფხისტ. 212).
გავალაკი	სარეცელთ გარდასაფარი საჩრდილობელი (ქებ. 3,9), одр.
გავითარება	ნახე განვითარება.
გავლენა	(გავუვლენ, გავივლენ სიტყუასა, საჩივარსა) შესმენა, აღსრულება, внять, уважать.
გავსება	(გავავსებ, გავივსები) ავსება, შესრულება (ვეფხისტ. 34), наполнять.
გაზა, გაზაკი	წვივთ ნაკუთლის მსხვილის ძარღვის დასასრული ქუსლთან.
გაზაფხული	არე, წლის ნაოთხალი, საშუალო ზამთრისა და ზაფხულისა, რომელ არიან სამნი თთვენი: მარტი, აპრილი, მაისი (ნახე თთვე), весна.
გაზდა	(გავზდი, გავიზდები) აღზრდა, აღორძინება (ვეფხისტ. 34), воспитывать, возрастать, -ся; თქმანი: შენს გაზდას, შენმა გაზდამ, რასაც ნიშნვენ, ნახე მამაშვილობასთან, пожалуйста.
გაზეპირება	(გავიზეპირებ) ზეპირად დასწავლა, вытверживать, выучивать наизусть.
გაზი	მარწუხი, клещи.
გაზი!	ე.ი. გასწი, გასწივე, გზას შეუდეგ! შორისდებულად ხმარებელი, იძულება წარსლვისა, ანუ განდევნა, прочь! отойди! თ. ჰაიდე!
გაზომვა	ნახე განზომა და სხ., გაზრდა (ნახე გაზდა), განზრდა.
გათავება	(გავათავებ) გასრულება, სრულიად გაკეთება, დასრულება, доканчивать, доделывать.
გათანგვა	(გასთანგავს) ბჭულისა და სენისაგან შეხუთვა.
გათეთრება	(გავათეთრებ) განსპეტაკება, თეთრად შექმნა, выбеливать, побеливать.
გათენება	(გათანდების) დილის სინათლის შემოსლვა (ვეფხისტ. 140, 223), рассветает, рассвет.
გათლა	(გავსთლი) საჭრელის იარაღით გეკეთება სახმართა ნივთთა, ძელთა, ქუათა და მისთანათა, тесать, выдалбливать, вырезывать.
გათხაპვა, გათითხნა, გათხუნვა	(გავსთხაპნი, გავსთითხნი, გავსთხუნავ) ცუდად გასურა, испачкать, испакостить.
გათხელება	(გავათხელებ) სისქის მოკლება ან გახალვათება (ვეფხისტ. 721).
გათხოვება	(გავათხოვებ, გავსთხოვდები) ქალთ დანიშვნა, ანუ განქორწინება ქმართადმი, გათხოვილი (ვეფხისტ. 325), выдавать или выходить замуж.
გათხოვნა	(გავითხოვ) გაწვევა ხმალში საბრძოლად, ანუ სარჯელად თამაშობათა შინა, შრომათა და მუშაკობათა, вызывать на поединок, на игры, в запуски, в работу с соперником и т.п.
გაიაფება	(გავაიაფებ, გაიაფდების) გახშირება,ადვილად შოვნა (ვეფხისტ. 868).
გაის	გავლილს ან მომავალს წელს, в прошедшем, или в будущем году.
გაკავება	(გაკავებ) გაშლა, გაჭიმვა, растягивать.
გაკეთება	(გავაკეთებ, გაკეთდების) ქმნა, შექმნა, ანუ გაახლება, сделать, обделать, отделать, похорошеть, починять, или составлять. // აშენება ან გამდიდრება, обогащать, -ся.
გაკეთებული	პოვნიერი, зажиточный.
გაკვალვა	(გავჰკუალავ) კუალის გავლება, ანუ გზის დადება, проложить дорогу.
გაკვეთა	(გავჰკვეთ) გაჭრა (განკვეთა ნახე). // (გავუკვეთ) მიცემა მოსწავლეთადმი საქმისა დასასწავლად, ანუ მუშაკთადმი სამუშავოსი, давать, задавать урок, работу.
გაკურა	(გავაკრავ) გართხმა, ანუ ზედმიკერება. // (გავჰკრავ) შემოკურა, ანუ საჩქაროდ წასულა.
გაკიდება	(გავჰკიდებ) გაფენა რისამე გასაშრობად, вывешивать, развешивать. // (გავეკიდები) გადევნება გამოკიდება მლტოლვარისა (ვეფხისტ. 899), гнаться, погоняться.
გაკითხვა	(გავიკითხავ) განკითხვა, მოსმენა საჩივრისა, ანუ გასინჯვა საქმისა და გასამართლება (ვეფხისტ. 524, 855), судить, выслушивать, входить в разбирательство.
გაკილვა	(გავჰკილავ) გატრიზავება, გაწბილება, გახიახება, осмеивать, охуждать.
გაკმარება	(გავუკმარებ, ე.ი. კმარა, ნუღარ იტყჳ) სიტყჳს გაცუდება.
გაკმენდა	(გავჰკმენდ ხმას) გაჩუმება, გარინდება, замолчать, не пикнуть.
გაკრეჭა	(გავჰკრეჭ) გაპარსვა მაკრატლით, [о]стригать, стричь.
გალა	(ბალ.) მხალი დაწნული გასხმობად.
გალავანი	ზღუდე გარემოვლებული ეკლესიათა, მონასტერთა, ქალაქთა, ციხეთა და მისთანათა (ნახე ზღუდესთან), ограда.
გალალვა	(გავლალავ) განდევნა, გარეკა მრავალთა, отгонять, разгонять.
გალატოზი	კალატოზი, მაშენებელი სახლთა, კედელთ მდგმელი (4 მეფ. 12,12), стеноделатель, каменщик.
გალაღება	ნახე განლაღება.
გალევა	ნახე განლევა.
გალეული	მლევანი, ნალევა, ფრიად გათხელებული, დაწურილებული.
გალექება	(გავლექდები) დიდად დათრობა, გაჭირვეულება.
გალექსვა	(გავლექსავ) ლექსებად შეთხზვა, დაწერა (ვეფხისტ. 7), излагать стихами.
გალეწვა	(გავლეწ) კალოზედ ძნათა მოთელვა მკევრებით გამოსარჩევად მარცვალთა ბზისაგან, молотить, обмолачивать.
გალია, გალიაკი	მფრინველთა და მხეცთ შესაწყუდევი კალათი, დაფანჯრული მართულებისგან, ანუ დაწნული წნელებისგან (ეზეკ. 19,9), клеть, клетка. თ. ყაფაზ, καφάσι.
გალობა	(ვჰგალობ) საამო ხმა ლოცჳსა, ანუ ქებისა ღვთისადმი (ფსალ. 7.16 და 9,2; კუალად 64,1), песнь, пение. // ავაჯით მოთქმა სადღესასწაუოლოთა და ღვთისადმი სამადლობელთა სტიხთა (გამოს. 14,32 და 15.1; მატ. 26,30), петь, воспевать.
გალოპრილი	ხე ქერქ შემოძრობილი [облупленный].
გალუმბვა	(გავილუმბვი) ძრიელ დასველება, вымочиться от дождя.
გალხობა	(გავალხობ, გალხვების) გაყინულის შედნობა, растоплять, -ся, растаять.
გამაგრება	(გავამაგრებ) განმტკიცება, სიმტკიცის მიცემა, укреплять.
გამართება	(გავემართები) წარმართება, გზას გასლვა, გადგომა წასასვლელად სადმე (ვეფხისტ. 140), отправляться.
გამართვა	(გავმართავ) მრუდის გასწორება, ან გარიგება (ვეფხისტ. 399), поправлять, исправлять. // [выпрямить]. // მოშლილთა საკრავთა შეწყობა რიგზედ, настраивать, приводить в порядок. // გაწურთნა, გაგერშვა მფრინველთა, обучать ловчих птиц к охоте. // (გავიმართები, ხელს გავიმართავ) შოვნა საჭიროსა საფასისა, ссужаться.
გამარჯვება	(გავიმარჯვებ) მორევნა, ძლევა მტერთა, победа, побеждать, одержать победу. // (განმემარჯვების) კეთილწარმატება, მარჯვედ ქმნა (რომაელ. 8,28; ვეფხისტ. 895), поспешествует, удастся. ესრეთ შემთხვევასა შინა ურთიერთისასა ითქმის: გამარჯვება შენი, ე.ი. მსურს შენდა კეთილწარმატება და პასუხად მიეგების: გაგიმარჯოს, ხოლო გამოთხოვასა ზედა ითქმის: მშვიდობით და გამარჯვებით.
გამასპინძლება	(გავმასპინძლდები) სტიმართ დახვედრა პურობითა, угощать.
გამგე	განმგე, მნე, მოხელე კეთილმოურნე, управитель.
გამგონი	საქმის მიმხდომი, толковый, сметливый. // დამჯერი, დაუზარებელი მოსმენისა, послушный, сговорчивый.
გამდელი	მოახლეთ უფალა, უპირველესი შიმუნვართა ანუ მხევალთაგან (გამზდელი).
გამდიდრება	ნახე განმდიდრება (ვეფხისტ. 1057).
გამზითვა	(გავმზითავ) მზითევის მიცემა გათხოვილი ქალისადმი, снабжать, удовлетворять невесту приданным.
გამზრდელი	მზარდული, მამამძუძე, ლალა; ესე ითქმის კაცთათჳს, дедка, ხოლო ქალთათჳს გადია და წერილთ შინა დედამძუძე.
გამმარჯვე	გამარჯვებისა, წარმატებისა ხელის მომმარტავი, споборник, споспешествователь.
გამო	თანდებული ნათესავობითსა ბრუნვასა თანა ხმარებული (ფსალ. 17,13 და 19,2, კუალად 49,2), из, от, с, со, ხოლო ზმნათა თანა იხმარების ზედდადებულად (იხილე შემდგომნი).
გამოაშკარავება	(გამოვააშკარავებ) გამოჟღავნება, საქვეყნოდ თქმა, оглашать, оговаривать, [разглашать].
გამობრუნება	(გამოვაბრუნებ, გამოვბრუნდები) უკმოქცევა, возвращать, поварачивать, -ся.
გამობრწყინვება	(გამოვაბრწყინებ, გამობრწყინდების), გამოელვარება (ფსალ. 71,7), возсиять.
გამოგება	(გამოვაგებ) გარჩევით, კაფიად, გასაგონად თქმა სიტყჳსა. // დახვანჯულის ძაფის გამოშლა, ანუ ძნელის საქმის გამორკვევა (ვეფხისტ. 213).
გამოგებება	(გამოვაგებებ) გარეთ გამოტანა შესამთხვევად (ვეფხისტ. 279).
გამოდალაბრვა	(გამოვდალაბრავ) გამოკვეთა (ისაი. 9,10), иссекать, выдалбливать.
გამოდენა	(გამოვადენ) გამოშვება ნოტიოთა, истекать, выпускать, выливать. // (გამოსდის, გადენა ნახე).
გამოვლენა, გამოვლინება	(გამოვავლენ, -ვლინებ) გამომგზავნა, მოფენა (ფსალ. 42,3 და 56,3, კუალად 103,30; გალატ. 4,6), посылать.
გამოზამთრული	ზამთარგამოვლილი ხვასტაგი ერთის წლისა, зимовалый
გამოზიდვა	(გამოვზიდავ) გამოტანა, გამოღება ან გამოთრევა, выносить, вытаскивать.
გამოზოგება	(გამოვიზოგებ) მცირედ-მცირედ ხარჯვა, გრძელჟამ საკმარებლად, бережливо расходовать.
გამოზრდა	(გამოვზრდი) გამოკვება, შენახვა საზრდელითა (ფსალ. 22,2 და 30.3), воспитывать, пропитывать.
გამოთარგმანება	(გამოვსთარგმანებ) ახსნა, განმარტება (მატ. 13,36 და 15,15), сказывать, изъяснять, толковать.
გამოთრევა	(გამოვათრევ) გამოზიდვა, თრევით გამოტანა (იოან. 21:8,11), извлекать, вытаскивать.
გამოთქმა	(გამოვსთქუამ) გულის ზრახვჳსაზეპირ გამოღება ან შეთხზვა (ვეფხისტ. 6), изъясняться, выражать.
გამოთხოვა	(გამოვითხოვ) გათხოვნა, вызывать. // თხოვნა, ვედრებით მიღება (მატ. 27:20,58), выпрашивать, испрашивать. // (გამოვეთხოვები) გამოსალმება წარმავალისა, прощаться, прощание.
გამოკვება	(გამოვჰკვებ) გამოზრდა, დაოკება, прокармливать, продовольствовать.
გამოკვეთა	(გამოვჰკვეთ) გამოჭრა, გამოთხრა (მატ. 27,60), высекать.
გამოკიდება	(გამოვჰკიდებ, გამოვეკიდები) ნახე გაკიდება, погнаться.
გამოკრთომა	(გამოჰკრთების) ელვარების გამოჩენა (ნახე კრთომა) (ვეფხისტ. 65).
გამოკულევა	(გამოვიკულევ) გამოძიება, გამოძებნა კუალთა მიერ (ფსალ. 118,2 და 138,3), испытывать, исследовать.
გამოლაპარაკება	(გამოველაპარაკები) შესაუბრება, ხმის გაცემა, заводить с кем речь.
გამოლევა	(გამოვლევ, გამოილევის) დაცლა, დაცარიელება, выпорожнивать, совсем издерживать.
გამომეტება	{გამომეტება - (გამოვიმეტებ) არ დავზოგავ, არ დავრიდებ, не жалеть, не щадить - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
გამომჩვენება	დიდებულად გამოსლვა, торжественный парадный выход.
გამომჭვირვალი	გამჭვირვალი, ნათლის მაკრთომებელი (ვეფხისტ. 1282), прозрачный, сверкающий.
გამონასკუა	(გამოვნასკუავ) გამოსკუნა, შეკურა ნასკჳსა.
გამოპირვა	(გამოვჰპირავ) საჭრელთ იარაღთ პირის გამართვა.
გამორეკა	(გამოვრეკ) გარეთ განდევნა მრავალთა.
გამორეცხვა	(გამოვრეცხ) რეცხით გამოყუანა მწიკულისა, вымывать, выстирать.
გამორთმევა	(გამოვართმევ) მიღება, ჩამორთმევა, брать, получать, принимать.
გამორკვევა	(გამოვარკვევ) დარკვევა. // გამორჩევა, გამოშლა ხვანჯისა, выпутывать.
გამორიდება	(გამოვრიდებ, გამოვერიდები) დარიდება, მოშორება, გაცლა (ვეფხისტ. 899).
გამორჩევა	(გამოვარჩევ, გამოვირჩევ) უკეთესის მოძიება, აღრჩევა (ფსალ. 46,4 და 64,4), избирать.
გამორწყვა	(გამოვრწყავ, გამოირწყვის) მუწუკის გაჭრა ან გახეთქა და შალალის გამოდენა.
გამოსადეგი	სახმარად ვარგისი, სასარგებლო, потребный, выгодный.
გამოსადინელი	წყალთ გამოსავალი, სათავე (ფსალ. 106,33 და შემდეგი), исходище, исток.
გამოსავალი	გამოსლჳს ადგილი (ფსალ. 67,20 და 73,5) исход, исходище. // ზოგჯერ ჰნიშნავს მოსავალს, урожай.
გამოსაღები	ხარკი, ბეგარა, დებულება, подать, оброк, повинность.
გამოსახვა	(გამოვსახავ) სახის დადება, გამოხატვა, изображать. // (გამოვისახავ პირჯვარს) პირზედ ჯვრის გამოწერა, დაწერა, перекреститься.
გამოსვენება	(გამოვასვენებ) პატივით გამოტანა (ნახე მოსვენება).
გამოსლვა	(გამოვალ) შიგნიდამ გარეთ განსლვა (ფსალ. 16,2 და 18,5 და შემდგომი; მატ. 2,6), исходить, выходить.
გამოსული	კარგად გამხმარი კომლში (ითქმის ლორთათჳს), копченный
გამოსურმვა	(გამოვსურმავ, გამოვისურმავ) თუალთ ოლუა, сурмить глаза.
გამოსხმა	(გამოვასხამ) გამორეკა, გამოლალვა, და სხ. (ნახე სხმა) (მატ. 21,12; მარკ. 11,15), изгонять.
გამოტანა	(გამოვიტან) გარეთ გამოღება, износить, выносить.
გამოტაცება	(გამოვიტაცებ) ძალით გამოტანა (ამოს. 3,12), исторгать.
გამოტკპოლვა	დაწყლულება, დაშაშრვა, დასკდომა ტანისა (2 სჯული. 8,4), язвиться.
გამოტკპოლვილი და გამოტკპოლვარე	ბრძვილი დამწველი გამოხეთქითა შალალისათა (გამოს. 9,9), горящий струп.
გამოუკულეველი	ნახე გამოკულევა
გამოუცდელი	საქმეში გამოუვლელი, უნახავი, неопытный. // გამოუმწვარი ან გადაუმდნარი მეტალლი (ისაი. 1,22), неискушенный, неочищенный.
გამოფერდილი	ითქმის ორგუარად; ფერდებჩაცვივნული შიმშილით ან ფერდებგატენილი სიმაძღრით (ხვასტაგი).
გამოფრდა	(გამოვიფრდი) გამოცდა, მოხმარება (ეფეს. 5,16), испытывать, пользоваться.
გამოფრენა	(გამოვაფრენ, გამოვფრინდები) მფრინველთ გამოშვება ან გამოსლვა ფრენით,[вылетать].
გამოფხიზლება	(გამოვაფხიზლებ, გამოვიფხიზლებ) განფრთხობა, გამოღვიძება, вытрезвлять. -ся.
გამოქანდაკება	(გამოვჰქანდაკებ) ჩამოსხმა მეტალლთაგან სახისა, лить, выливать виды из металлов и т.п. // გათლა ანუ გამოკვეთა მისი ქუათაგან, ძელთა, ძუალთა და მისთანათა, გინა გამოჭრა, ამოთხრა მეტალლთა ზედა ძელთა და სხ. სახისა (ზირაქ. 45,13), изваяние резьба. თ. ჩოქურთმა.
გამოქანდაკებული	ამგუარად გამოქმნილი (2 სჯული. 4,23; სიბრძ. 15,4), изваянный.
გამოქნა	(გამოვჰქნი, გამოვიქმ) გაკეთება ტყავთა და მისთანათა, выделывать. // გაწურთნა მოზვერთა და ზაქთა უღელში.
გამოქცევა	(გამოვაქცევ, გამოვიქცევი) დაქცევა საშუალში, выломать. // გარეკა, გალალვა (ვეფხისტ. 299 და შემდგომი), прогонять, обращать, -ся в бегство.
გამოღება	(გამოვიღებ) გამოტანა ანუ გამოზიდვა, вынимать. // წარმოება, აღმოცენება (დაბად. 1:12,20 და შემდგომი; მატ. 7,17 და შემდგომი), производить, произносить, выводить.
გამოყუანა	(გამოვიყუან, -ნებ) (ფსალ. 30,4 და 65,11), изводить, выводить.
გამოშიგნვა	(გამოვშიგნავ) გამოწლვა, გამოღება შიგანურისა დაკლულთა წხოველთაგან, потрошить, выпотрошить.
გამოჩეკა	(გამოსჩეკს, გამოიჩეკება) კრუხთაგან კვერცხთ გამოტეხა საწიწილედ, высиживать птенцов.
გამოჩენა	(გამოვაჩენ) დანახვება, გამოტანა სანახავად, выказывать. // (გამოვსჩნდები, გამოვუჩნდები) გამოცხადება (მატ. 1,20 და 13,26); ფსალ. 4,6), являться, знаменаться.
გამოჩვენება	გამომჩვენება ნახე.
გამოჩინება	აღმოჩინება, წარმოჩინება, доказательство, довод.
გამოცანა	ასახსნელი სიტყუა (მაგალითად: ორნი არიან, ტოლნი არიან, დარბაზს ჩადიან, ჩაიმღერიან, ე.ი. ფეხსაცმელნი), загадка, шарада.
გამოცდა	(გამოვსცდი, გამოვიცდები) განხილვა, გასინჯვა (ფსალ. 25,2 და 65,9; მატ. 22:18,35 და შემდგომი), искушать, испытывать.
გამოცდილი	კაცი საქმეთა შინა გამოვლილი, ანუ მნახველი მრავალთა ადგილთა, опытный. // მეტალლი გასინჯული, პრობანაქნარი (ფსალ. 11,6), искушенный, пробованный.
გამოცემა	(გამოვსცემ) გამოღება, გამოტანა ნაყოფისა (ფსალ. 1,3), давать, приносить (плоды). // ხმის გამოღება, გამოხმობა, издавать голос. // წიგნთ დაბეჭდვა, издавать книгу, издание.
გამოცეხვა	(გამოვსცეხუ) გამოძეგუა ან გალეწვა (მსაჯულ. 6,11), молотить, обмолачивать.
გამოცულა	(გამოვსცული) ერთი მეორის მაგიერ დადგინება ან მიცემა, променять, переменять.
გამოცხადება	(გამოვაცხადებ) გამოჩენა (ფსალ. 50,6; მატ. 11:25,27), являть, открывать. // საქმეზედ წერილის შეტანა სასამართლოში, объявлять, объявление. // აპოკალიპსი, წიგნი იოანე მახარებელისა, откровение, апокалипсис.
გამოცხობა	(გამოვაცხობ) ნახე ცხობა-გამოცხობილი, გამომცხუარი, ნამცხუარი (ლევიტ. 2,4), печенный.
გამოძეგუა	(გამვსძეგუ) გამოცეხუა, ანუ გალეწა (მსაჯულ. 6,11), молотить.
გამოძიება	(გამოვეძიებ) გამოძებნა, გამოკითხვა (ფსალ. 76,2; მარკ. 9,16), изыскивать, исследовать.
გამოწახნაგებული	ნახე წახნაგი, (ეზეკ. 41,17), изваянный.
გამოწევა
გამოწერა
გამოწირვა	(გამოვსწირავ) წირვის შესრულება, отслужить обедню. // შეწირულის უკან წაღება, взять обратно пожертвованную
გამოწლვა	(გამოვსწლავ) გამოშიგნვა, выпотрашивать.
გამოწმენდა
გამოჭრა	(გამოვსჭრი) შიგნიდამ მცირედის მოკვეთა, вырезывать, иссекать. // გათლა ანუ გამოქანდაკება (გამოს. 28,11), ваяние. // დაჭრა სამოსელთა და სხვათა ნაქსოვთა შესაკერავად ტანისამოსთა, выкраивать, скроить. // (გამოვიჭრები) საჩქაროდ გამოსლვა, выскочить, выбежать.
გამოჭურეთა	ამოჭურეთა ნახე
გამოჭჳრვა	(გამოსჭჳრს) შიგნიდამ ბზინუარება ან საშუალ ნათლის გამოსლვა, свету сквозь проходить.
გამოხდა	(გამოვხდი) ზეთთა გამოწურვა თესლეულთა და ხილის გულთაგან, ანუ სასმელთა ორთქლით შეკრება ცეცხლზედ დუღილით, гнать, гонять, выгонять масло, водку и т.п.
გამოხდომა	(გამოხდების) გამოსლვა (ლუკ. 2,1), изыти, выдти, последовать. // ანუ გამოჭრა.
გამოხვება	(გამოვახვებ) გამოღება, გამოკლება, გამორიცხვა (საქმ. 5,2 და შემდგომი), утаивать, изъять.
გამოხვეწა	(გამოვხვეწ) ხის ჭურჭელთ გამოთლა, გამოჭრა ხვეწით.
გამოხმა	(გამოვიხუმ) გამოტანა (იერემ. 50,25), износить, выносить. // გამორთმევა, ჩამორთმევა (ვეფხისტ. 338, და შემდგომი), отбирать.
გამოხრვა	(გამოვხრავ) ძუალთაგან ხორცის გლეჯა კბილით.
გამოხსნა	(გამოვხსნი) დახვანჯულის გამოგება, выпутывать. // (გამოვიხსნი) ტყვეობიდამ განთავისუფლება, избавлять, искупать, выкупать.
გამოხურვება	(გამოვახურვებ) გახურვება ან გარდახალისება მეტალლთა (ფსალ. 11,5 და 65,9), разжигать, раскаливать, -ся.
გამჟღავნება	(გავამჟღავნებ) გამხილება, გამოაშკარება, (ნახე მჟღავნება) (ვეფხისტ. 438, 808), объявлять, оглашать. // (გავუმჟღავნებ) მითხრობა ბავთისა.
გამრავლება	გახშირება (ნახე განმრავლება), (ვეფხისტ. 10), умножать.
გამტყუნება	(გავამტყუნებ) მტყუვარად გამოჩენა, опорочивать, изобличать, доказывать ложным.
გამჩენი	დამბადებელი, შემოქმედი, творец, создатель.
გამცემელი	(ნახე განმცემელი), გამცემი, უხვი.
გამძლე	მაგარი, არა მსწრაფლ გასაცვეთი ან წასახდენი, прочный, терпкий.
გამჭჳრვალი	რასაცა საშუალ განვლის სინათლე, ვითარ ჭიქა, ბროლი და მისთანანი (ვეფხისტ. 1177, 1185), прозрачный.
გამჭრიახი	თავიანი, საქმიანი, დაუცადებელი საქმეში, решительный, деятельный.
გამხდარი	შექმნილი, გაკეთებული (ნახე გახდომა), сделапвшийся. // დამჭლევებული, ხორცდაცვივნული, похудевший
გამხელა, გამხილება	(გავამხელ, გავამხილებ) გააშკარება, გამჟღავნება (მატ. 1,19), обличать, оглашать.
გან	თანდებული ნათესავობითსა და მოქმედებითსა ბრუნვასა თანა ხმარებული, ხოლო ზმნათა თანა ზედდადებულად (ფსალ. 2,3, 8,12), от. // გან იხმარება ზმნისზედათა თანაცა ადგილობითთა, ვითარ: ერთგან, ორგან, ათგან, ზოგგან, სხვაგან, ყოველგან და სხ.
განა?	ზმნისზედა კითხჳთი, так ли, разве.
განაბვა	(გავინაბვი) ჩაჯდომა და უზრავად გება ჟამრავდენმე შიშისაგან.
განავალი	სკორე, помет.
განათლება	(განვანათლებ) ნათლის მოფენა (ფსალ. 12,3 და 17,28, კუალად 33,5), просвещать, -ся.
განათხოვრება	(გავანათხოვრებ) ნათხოვრის თხოვება.
განაპირება	(გავინაპირებ), განკიდურება, განშორება, усторонять от себя, крайность (ნახე განკიდურება).
განასკვა	(გავნასკუავ) გამონასკვა, ნასკვის შეკურა.
განაღა, განაღამცა	ეგრეთ დიაღამც (ვეფხისტ. 22, 38, 905), так, конечно.
განაჩენი	წერილით განსამართლებული საქმე (ვახტანგ მეფის სამართალი), მოს. 5, ნახე წერილთან), решение, определение, протокол.
განახლება	(განვაახლებ) დაძველებულის გაკეთება, ახლად შექმნა (ფსალ. 38,2 და 50,10; კუალად 102,5), обновлять, возобновлять, -ся.
განბანვა	(განვჰბან, განვიბან) დაბანა ტანისა, განსპეტაკება (ფსალ. 50,7), омывать.
განბნევა	(განვაბნევ, განვიბნევი) გაფანტვა, მიმოდაბნევა (ფსალ. 17,14 და 52,6, კუალად 140,7), разгонять, рассыпать, -ся.
განბოროტება	(განვაბოროტებ) განძვინება, ძვირის შემთხვევა, (ფსალ. 93,5 და 106,39), озлоблять.
განბრძნობა	(განვაბრძნობ) ზეგარდამო სიბრძნის მოცემა კაცთადმი (ფსალ. 104,22 და 145,8), умудрять.
განბძარვა	(განვჰბძარავ) დახეთქა, დაგლეჯა (იერემ. 15,3; ეზეკ. 13,11), растерзать (დან. 14:26,27), განიბძარა, рассеяться.
განბჭობა	(განვაბჭობ) (ნახე გაბჭობა), გასამართლება, решение, приговор.
განგაშა	ღავღავი, ჩოჩქოლი, ხრიანცელი ან მიმოდათქმა მრავალთაგან, шум.
განგდება	(განვაგდებ) განძება, განხვება (ფსალ. 2,3 და 50,11; მატ. 18,8 და შემდგომი), отвергать, изгонять.
განგებ	გაძრახ, საგანგებოდ, нарочно, с намерением.
განგება	(განვაგებ) გარიგება, რიგის მიცემა (1 ტიმ. 3,5; მარკ. 1,19; ფსალ. 111,5; ვეფხისტ. 437, 786), править, строить, устраивать, приводить в порядок. // (განვიგებ) გაგება, ცნობა (ფილიპ. 2,23), уведать, узнавать.
განგება, განგებულება	მზრუნველობა ღვთისა დაბადებულთათჳს (ვეფხისტ. 188, 432, 785), провидение, промысел божий.
განგებიანი	გონებით შორს დამნახველი, დახელოვნებული განგებასა შინა (ვეფხისტ. 32), прозорливый, проницательный.
განგმერა	(განვჰგმერ, განვჰგმირავ)) გმერა, მახვილის გაცმა, განწონა (გამოს. 19,13; საქმ. 16,27), устрелять, прободать, пронзать.
განგმობა	(განვჰგმობ) გმობილად თქმა, განგდება, отвергать.
განგოზა	(განვჰგოზ, -ზავ) გალესა, განსპეტაკება შენობათა, подбеливать, покрасить.
განგოზილი	გალესილი, შეღებული (მატ. 23,27; საქმ. 23,3), повапленный, подбеленный, окрашенный.
განგრაგნა	(განვჰგრაგნი) გახსნა, გაშლა შეგრაგნილისა (ეზეკ. 2,10), развивать, развертывать.
განგრძობა	(განვაგრძობ) გაგრძელება საქმისა ანუ სიტყჳსა (საქმ. 20,7; ფსალ. 20,4 და 22,6), простирать, продолжать, долгота, продолжение.
განგური	ოთხფერხთ გაცვივნული ბალანი (თმასთან ნახე).
განდგომა	(განვსდგები, განვუდგები) უკუდგომა ანუ ღალატი, отступать, отпадать, отложить, -ся.
განდგომილი	უკუმდგარი, უარის მყოფელი ანუ მგმობელი, отступник.
განდევნა	(განვსდევნი) განძება, გაგდება (1 იოან. 4,18), изгонять, отгонять.
განდიდება	(განვადიდებ) შესხმა, შემკობა ქებით, დიდებით (ფსალ. 14,51 და 19,5), величать, возвеличивать, -ся.
განდობა	(გავენდობი) ხვაშიადის მითხრობა (ვეფხისტ. 153, 431), открываться. // ზოგჯერ იხმარების აღსარების თქმად, исповедываться.
განებიერება
განვითარება	სწავლაში გამოვლა, образование, განვითარებული, სწავლაში გამოვლილი, образованный.
განვლა	(განვვლი) წარვლა, თანა წარსლვა, თანაწარხდომა (ფსალ. 41,5), проходить.
განვლთობა	(განვევლთი) განდგომა, გაყრა, განლთოლვა (მატ. 12,25), разделяться.
განვრდომა	(განვვარდები) განხვება, განდგომა (გალატ. 5,4), отпадать.
განვრცელება
განვრცობა	(განვავრცობ) განფართოება (მატ. 23,5; ფსალ. 4,1 და 34,21), распространять, расширять, -ся.
განზავება	(განვაზავებ) აღზავება, აღრევა ნოტიოთა ზომიერად (ფსალ. 101,9), растворять.
განზოგება	(განვაზოგებ) ზოგის მოკლება, განახევრება (ფსალ. 54,24), преполовить.
განზომა	(განვზომ, -მავ) ზომის ცნობა (ფსალ. 59,7 და 107,7), размерять.
განზრახვა	(განვიზრახავ) წინააღრჩევა, მინდომება, вознамериться, принять намерение. // გონების დაღრმობა განსჯასა შინა, ფიქრობა (მატ. 1,20; საქმ. 10,19), размышлять, размышление. // რჩევა, ჰაზრი, ჰაზრის დადება ან მიცემა (ფსალ. 65,4; ისაი. 5,19 და 14,26), совет.
გაზრდა	(განვზრდი) გაზდა, აღზრდა ჩჩვილთა (საქმ. 7,21), воспитывать.
განზრქელება	(განზრქნების) გამსხვილება, განფიცხება (მატ. 13,15), отолстеть, огрубеть.
განთესვა	(განვსთეს) განბნევა (ფსალ. 43,11), рассеивать.
განთიად	გათენებისას (ფსალ. 5,3 და 56,8), заутра, рано.
განთიადი	დილის მოახლება, გათენება, გარიჟრაჟი (ნახე დილა) (დაბად. 1,5 და შემდგომი; მარკ. 13,35), утро.
განთჳსებული	განსაკუთრებული, გაცალკევებული, განკუთნვილი (ზაქარ. 12,14), особенный, собственный.
განთქმა	(განვსთქუამ, განვითქმი) ხმის დაგდება ან დავარდნა, ამბვის გამოსლვა (მატ. 4,24), изыти, пронестись слуху.
განთქმული	სახელოვანი, ქებული, прославленный.
განთხევა	(განვსთხევ) განგდება, განძება, გალალვა (ფსალ. 59:1,10), отринуть.
განი	თანდებული ესე მოეკიდების ნათესავობითსა ბრუნვასა და თჳთცა იბრუნვის, ვითარ: კაცთაგანი, სახლისაგანი, კაცთაგანისა, სახლისაგანმან და სხ. окончание прилаг. им. - შინაგანი, -ნისა.
განი	სიგანი, ნიშანი ისართ სასროლი (გოდებ. 3,12), знамение на стреляние, цель.
განი	სიგანე, სივრცე, სიფართე, ширина; განიერი? ფართო, широкий.
განკაზმა	(განვჰკაზმავ) მორთვა, მოკმაზვა, განშვენება.
განკანონება	(განვჰკანონებ) კანონის დადება მერჯულეთაგან მოსანანებლად ცოდვისა, налагать эпитимью, κανονιζω.
განკარგვა	(განვჰკარგავ) განგება, გარიგება, распоряжаться, располагать.
განკარგულება	რიგი, რიგის მიცემა, распоряжение.
განკაფვა	(განვჰკაფავ, განვჰკფდები) მოუძლურება, გახდომა (ფსალ. 118,139 და 138,2), истаевать, изнурять, -ся.
განკაფული	მოუძლურებული, ღონეგამოლეული, გამხდარი, изнуренный.
განკვართული	კვართ გახდილი.
განკვეთა	(განვჰკვეთ) გაჭრა, გაპობა, рассекать. // დამხობა, ახდა სამღუდელოს ხარისხისა მძიმეს შეცოდებისათჳს, низлагать, извергать, лишать сана.
განკიდვა	(განვაკიდვებ) განაპირება, მიხდა (იერემ. 16,5), отымать.
განკიდურება	განაპირება, კიდეგანობა, крайность.
განკითხვა	(განვიკითხავ, განვიკითხვი) გასამართლება, სამართლისა, გინა სასჯელის გაჩენა ანუ მიცემა (ფსალ. 9:8,38; საქმ. 12,19 და 25,20), судить, осуждать, истязать. //გაკითხვა, გასინჯვა, გარჩევა (ფსალ. 7,9 და 10,5), испытывать. // დაძრახვა, გაკილვა (მატ. 7,1; რომაელ. 14,3), осуждать, охуждать. // სამართალი, განბჭობა (ფსალ. 35,6), суд, судьба.
განკიცხუა	(განვჰკიცხავ) გაქირდვა, აგდება (მატ. 27,31), поругаться, наругаться, осмеивать, порицать.
განკრთომა	(განვაკრთობ, განვჰკრთები) ანაზდად განკჳრვება და შიში (მარკ. 16,5 და შემდგომი; ამბაკ. 3,2), ужасать, -ся.
განკრძალული	თავშენახული, მორიდალი ცუდის საქმისა და შემთხვევისა, осторожный, скромный.
განკსუვება	განძვინება, ანუ გაქსუვება (ეზეკ. 2,6), рассвирепеть.
განკუთნვა	(განვიკუთნავ) სრულიად განსაკუთრება, დაჩემება, присваиваить, усваивать.
განკუთნვით	განსაკუთრებულად, განთჳსებულად (შავთ. 95), особенно, собственно.
განკურნება	(განვჰკურნებ, განვიკურნები) გამრთელება, მორჩენა სენისაგან (მატ. 8,7 და შემდგომი; ფსალ. 6,2), исцелять, -ся, лечить.
განკჳრება	(განვაკჳრვებ, განვჰკჳრდები) აღტაცებით გრძნობა უჩვეულოსა რისმე ხილჳსა, ანუ საოცრებისაგან (მატ. 12,23; საქმ. 8,9), удивлять, изумлять, -ся, дивиться.
განკფდომა	(განვჰკფდები) განკაფვა ანუ დაძველება (2 სჯული. 8,4; ფსალ. 6,7 და 31,3), обветшать (კუალად 71,7).
განლაღება	(განვლაღნები) აღზუავება), გაქეზება, возноситься.
განლევა	(განვლევ, განვილევი) მოკლება, ანუ უჩინო ქმნა (ფსალ. 63,6; ზაქარ. 9:4,15), исчезать.
განლთოლვა	განვლთობა ნახე (მარკ. 3,24), разделяться.
განლიგება	(განვლიგნები) გაშტერებით უხმობა, онеметь, остервенеть.
განლიგებული	უენო, ენამიხდილი, ენაჩავარდნილი (ბარუქ.), послание (იერემ. 40; შავთ. 83 და 102), немой, онемевший.
განმდიდრება	(განვამდიდრებ, განვმდიდრდები) მდიდრად შექმნა სიმდიდრის შოვნა, შეძინება, მოგება (2 კორ. 6,10; ფსალ. 64,9), богатить, обогащать, -ся.
განლტოლვა	(განვივლტვი) გაქცევა, გარიდება (ფსალ. 30,11), бежать.
განმართვა
განმართლება	(განვამართლებ, განვმართლდები) მართლად გამოჩენა (ფსალ. 50,4 და 72,13, კუალად 81,3), оправдывать, -ся.
განმარტება	(განვმარტებ, განვიმარტები) გაშლა, განვრცობა (ფსალ. 104,39; იგავ. 23,5), простирать, устремлять, -ся. // თარგმანება, აღხსნა, толковать, толкование, истолкование, изъяснение.
განმარტებული	უზაკველი, წრფელი (მატ. 6,22; საქმ. 2,46), простой, чистый, простосердечный.
განმგე, განმგებელი	მმართებელი, მნე, გამარიგებელი, правитель, распорядитель.
განმზადება	(განვამზადებ, განვემზადები) მზად შექმნა, შენახვა (ფსალ. 9,7 და 10,2; მარკ. 1,2 და შემდგომი), уготовать, приготовлять, -ся.
განმკაცრება	(განგამკაცრებ, განვემკაცრები) განკრძალვა, გაფრთხილება, остерегать. -ся.
განმრავლება	(განვამრავლებ, განვმრავლდები) რიცხვით მომატება (დაბად. 1,22; ფსალ.3,1 და 17,14), умножать, -ся. // არითმეტიკულად: ეგოდენ მოღება ერთისა რიცხჳსა, რაოდენიცა მეორესა აქუს ერთეული, умножение (в арифметике).
გამსტრობა	(განვიმსტრობ) დაზვერვა, გასინჯვა (გალ. 2,4), соглядать, подсматривать.
განმტკიცება	(განვამტკიცებ, განვიმტკიცები) გამაგრება, განძლიერება, ძალისა შეძინება (ფსალ. 36,17 და 103,15), утверждать, укреплять, подкреплять.
განფრდველი	მოფარდული, გამსყიდველი (ნაუმ. 3,4), продающий.
განმცემელი	შინაგანმცემელი, предатель, изменник.
განმწარება	(განვამწარებ, განვმწარდები) განრისხება, შეწუხება (ფსალ. 5,10 და 77:19,40), преогорчать, огорчать, -ся.
განმხილება	ნახე გამხელა.
განმხოლოება
განმხნობა	(განვამხნობ, გავმხნევდები) განძლიერება, სიმხნის მიცემა, поощрять, ободрять, -ся.
განპატიჟება	(განვჰპატიჟებ) განკანონება, გარდახდევინება, осуждать, подвергать наказанию, взыскивать.
განპება, განპობა	(განვაპებ, -პობ, განიპობის) შუაზედ გაჭრა, განკვეთა, გახეჩა, გახეთქა, ან გაგლეჯა (ფსალ. 17:13,15; კულად 140,7; მარკ. 15,38), разверзать, раздирать, рассекать, -ся, рассечь. // მფრინველთაგან ჰაერის განკვეთა ფრენითა, ანუ ნავთა და კაცთაგან წყლისა - ცურვითა.
განპოხება	(განვაპოხებ, განვიპოხები) გასუქება ანუ დაშვენება (ფსალ. 64,12). // სუნნელის ზეთის ცხებით შემკობა, გასუნნელება (ფსალ. 22,4 და 140,5), умащивать.
განრემზომი	ერთი მეორისა ფრიად წინააღმდგომი, противный, противоположный.
განრემზომობა	სრულიად განსხვავებულება, противоположность, განრემზომ ამისა, напротив того.
განრეცხა	(გავრეცხ) წყლით გასუფთავება ჭურჭელთა, სამოსელთა და მისთანათა, ხოლო ტანისათჳს ითქმის განბანა (მარკ. 7,4; ლუკ. 5,2), измывать, вымывать, стирать.
განრთხმა	(განვართხამ) გაშლა, გაჭიმვა, გაკავება, (ფსალ. 139,5; მატ. 12,13; საქმ. 22,25), простирать, протягивать, растягивать.
განრიდება	(განვარიდებ, განვერიდები) განრინება ანუ განრომა (ვეფხისტ. 801).
განრინება	(განვარინებ) გამოხსნა, გამოყვანა საშისროებისაგან (ფსალ. 30,1 და 32,16 და შემდგომი), избавлять, изнимать, спасать.
განრისხება	(განვარისხებ, განვრისხნები) ფრიადი გაწყრომა (ფსალ. 4,4 და 9:24,33), прогневлять, раздражать, -ся, гневаться. // დრტჳნვა, სამდურავი (მატ. 20,24 და 26,8), негодовать.
განრომა	(განვერები) თავის დაღწევა, გადარჩენა, მორჩენა, მორიდება (ფსალ. 59,4), убегать, спасаться (1 მეფ. 19,17).
განრღვეული	დახუთვილი, კუტი (მატ. 4,24; მარკ. 2,3 და შემდგომი), раслаблённый.
განრყუნა	(განვრყუნი, განვირყუნები) განხრწნა, წახდენა, გაქსუვება (ფსალ. 13,1 და 79,15), растлить, испортить, развратить, -ся.
განრყუნილი	წამხდარი, ან გაქსუვებული, испорченный, развратный.
განრჩევა	(განვარჩევ, განვირჩევი) გარკვევა, გაშორება ერთი მეორისაგან (მატ. 25,32), разлучать, разбирать.
განსაგებელი	სამნეო, სახელო, სამოურავო და მისთანანი (ფსალ. 108,8), управление.
განსაზავებელი	საეკლესიოთა სიწმიდის ჭურჭელთაგანი, რომლითაცა განიზავების ღვინო და წყალი, ანუ მოიღების მდუღარება. Ковш для теплоты из церк. сосудов.
განსაზღურვა, -რება	(განვსაზღურავ, -რებ) საზღურის დადება (ნახე საზღუარი) (ისუ. 13,7), определять, полагать предел.
განსასვენებელი	ადგილი განსვენებისა (ფსალ. 114,6 და 131,14), покой.
განსაფარდველი	გასასყიდი, продажное.
განსაცდელი	საფრხე, შესაბრკოლებელი (ფსალ. 17,29), искушение.
განსაწმენდელი	სალხინებელი, чистилище.
განსახლვა	განსახლებულობა, გარდასახლება სამკჳდროს ადგილიდამ, სხვაგან დასხლება (იერემ. 30,3 და 29,22), переселение.
განსახრწნელი	ხრწნილება, დახსნა კავშირისა ნივთთასა (ფსალ. 29,9; საქმ. 2:27,31), тление, истление.
განსვენება	(განვუსვენებ, განვისვენებ, ნახე შესვენება) (ფსალ. 54,6 და შემდგომი; მატ. 11,28 და შემდგომი), почивать, успокаивать, -ся.
განსივება	(განსივნების) დაშუპება, გაბერვა სიმსივნით (რიცხ. 5,22; საქმ. 28,6), распухнуть.
განსლვა	(განვალ) გარეთ გამოსლვა, ანუ გაღმა გასლვა (მარკ. 1,5; საქმ. 4,15), исходить, выходить.
განსპეტაკება	(განვასპეტაკებ) გათეთრება, გასუფთავება (ისაი. 1,18; ფსალ. 50,7; მატ. 5,36, მარკ. 9,3), белить, убелить, -ся.
განსქდომა	(გასქდების) განპება, გახეთქა, გაჩეხა (მატ. 27,51; საქმ. 1,18), распадать, рассесться, лопнуть
განსყიდვა	(განვსყიდი, განვისყიდები) განფარდვა, გაცულა საფასეზედ (საქმ. 7,9; ფსალ. 104,17), продавать, -ся.
განსძეებული	ძუძუგაშვებინებული (ისაი. 28,9), отдоенный, отнятый от млека.
განსწავლა	(განვსწავლი, განვისწავლები) სწავლის მიცემა ან მიღება (ფსალ. 2,10 და 17,37, კუალად 38,11), научать, наказывать, -ся.
განსხმა	(განვასხამ) გარეკა, გალალვა, (ნახე გამოსხმა) (ფსალ. 17,55), изгонять. // (განმესხმის) გამოსხმა, დასხმა, შერჭობა (ფსალ. 31,4), пронзать.
განსჯა	(განვსჯი, განვისჯები) გასამართლება (ფსალ. 66,4), судить, давать суд, рассудить. //მოქმედება გონებისა, რაჟამს დაამტკიცებდეს რასმე ანუ უკუსთქმიდეს, ე.ი. შეერთება ანუ განყოფა იდეათა (ლოგიკა ბაუმ., § 74), суждение, рассуждение. // გონება, ჭკუა, ძალი სულისა, პოვნად სრულთა იდეათა, суждение, рассудок. // წერილი, თხზულება რომლისამე საქმისათჳს გარდამოცემული, рассуждение, диссертация.
განტევება	(განვუტევებ) გაშვება, თავის დანებება, ხელის აღება (მატ. 14:15,22 და შემდგომი, კუალად 19,3 და შემდგომი), отпускать, пустить.
განტეხა	(განვსტეხ) ორად გახეჩა, ან წურილად დამუსრვა (მატ. 12,20 და 14,190, преломлять, переломлять.
განტჳნვა	(განვსტჳნავ) ტჳნის გამოდენა, размозжить. // დაქოლვა, მოკუდინაბა ქჳსა დაკრებით (გამოს. 19,13), побить каменьями.
განტისნვა	გავსება, გატენა, დაფარვა (იერემ. 43,12), покрыть.
განტფობა	გათბობა (ნახე ტფობა).
განიკვეთელი	განუჭრელი, რაჲცა არა განიკვეთების, არა განიწუალვის (ფსალ. 113,8), несекомый.
განუქმება	(განვაუქმებ, განუქმდების) გაცუდება, უქმად შექმნა, уничтожать.
განფარდვა	(განვჰფარდავ, განვჰფრდი, ლექსისგან ფარდი) განსყიდვა (ნაუმ. 3,4), продавать.
განფენა	(განვჰფენ, განვიფინები), განვრცობა, განმარტება, გაშლა (ფსალ. 44,2 და 61,8, კუალად 141,3), излиять, пролиять, -ся.
განფიცხება	(განვაფიცხებ, განვჰფიცხნები) გაჯიქება, მიბრჯნა, ახირება (გამოს. 4,21; ფსალ. 94:8,1), ожесточать, -ся.
განფიწლვა	(განვჰფიწლავ) ფიწლით განიავება (დან. 2,44), развевать.
განფრდა	ნახე განფარდვა, განფრდილი ნებსით დამონებული ჟამად ან სრულიად (რომაელ. 7,14), продан.
განფრთობა	(განვიფრთობ) გაშლა ფრთებისა (ეზეკ. 16,8), простирать крылья
განფრთხობა	(განვიფრთხობ) გამოფხიზლება ძილისაგან ანუ ღვინისა, გინა გაფრთხილება (დაბად. 9,24; კუალად 1 პეტ. 5,8), трезвиться, истрезвиться.
განქარვება	(განვაქარვებ, განჰქარდების) განბნევა ქარივით, წარხდომა (ისაი. 8,9), разорять (ფსალ. 36,20; რომაელ. 3,31), исчезать.
განქიქება	(განვაქიქებ) დიდად გაწბილება, გახიახება (ვეფხისტ. 26; შავთ. 15), осрамлять.
განქორწინება	(განვჰქორწინდები) გათხოვება, ქმრის შერთვა (მატ. 22,30), посягать, замуж выходить.
განქრევა	(განვანქრევ) წურილად დალეწა ან განიავება (სიბრძ. სოლ. 5,23; მატ. 21,44), сотрывать, раздавлять, рассыпать.
განქსუვება	ნახე განკსუვება, გაქსუვება.
განღვიძება	(განვაღვიძებ), განვიღვიძებ) გამოფხიზლება ძილისაგან, разбуживать, -ся (ფსალ. 56,8), пробудиться. // აღძრვა, იძულება, побуждать, убеждать.
განყოფა	(განვჰყოფ) განაწილება, განახევრება (ფსალ. 59,7), разделять.
განშვება	(განვიშვებ) გამხიარულება (გოდებ. 2,17), возвеселиться.
განშვენება	(განვაშვენებ) შნოს მიცემა, შემკობა (ფსალ. 143,12), украшать, -ся.
განშორება	(განვაშორებ, განვეშორები) შორად დადგინება, ანუ გაყრა, გაცალკევება (ფსალ. 21:11,19; მატ. 19,6), удалять, разлучать, -ся, отступать.
განჩემება	განწილვა, გაცალკევება, განწუალვა (ეზეკ. 45:1,4), отлучать, отделять.
განჩინება	განბჭობა, ფასკუნა სამართლისა, ანუ განაჩენი, приговор, решение (2 კორ. 1,9). // წინა განსაზღურება, предопределение, произвол.
განჩინებული	განსაზღურებული, განბჭობილი, предопределенный.
განცდა	(განვსცდი, განვიცდები) გამოცდა, გასინჯვა (ფსალ. 34,16 და 25,2; მატ. 4,1 და შემდგომი), искушать, -ся. // (განვიცდი) დანახვა, განხილვა, გასინჯვა (მატ. 7,3; ფსალ. 118:15,18), испытывать, усматривать, уразумевать.
განცემა	(განვსცემ) არ დანდობა, ღალატი (იერემ. 38,16; მატ. 24,10), предавать, выдывать, изменять.
განცოფება	(განვსცოფდები) გაბრაზება, აღბორგება, გახელება (რომაელ. 1,22), обезуметь.
განცჳფრება	(განვსცჳფრდები) ფრიადი განკჳრვება, изумляться.
განცხადება	(განვაცხადებ, განვსცხადნები) ცხადად გამოჩენა, გამოცხადება (ფსალ. 28,9 და 36,5, კუალად 79,1), открывать, объявлять, являть, -ся.
განცხადებულად
განცხრომა	(განვსცხრები) ლხინობა, მხიარულება სახიობითა (ფსალ. 67,3 და 118,14; ლუკ. 15,25) наслаждаться, веселиться, ликовать. // წარმგებლობა, роскошь.
განძარცვა	(განვსძარცვავ) გახდა ტანისამოსისა (მატ. 27:28,31; ლუკ. 10,30), совлекать, раздевать, снимать одежду.
განძება	(განვაძებ) განდევნა, განხვება, გაგდება (ლუკ. 4,29; იოან. 6,37; გალატ. 4,30), изженить, изгонять.
განძვინება	(განვაძვინებ, განვსძვინდები) განმწარება, განრისხება, განფიცხება, გაკაპასება, рассердить, -ся, рассвирепеть.
განძვინებული	გაანჩხლებული, გააფთრებული (ჩახრუხა. 12), разъяренный, рассвирепевший.
განძი	უნჯი, საუნჯე, საგანძური, ხაზინა დამალული, клад.
განძირვა	(განიძირვის) ძირის გადგმა (ისაი. 40,24), вкореняться.
განძლიერება	(განვასძლიერებ, განვსძლიერდები) ძალის მიცემა (ფსალ. 67,28 და 68,4), укреплять, -ся.
განძღება	(განვაძებ) საზრდელის მიცემა საკმაოდ, დაოკება (მარკ. 8,3; ფსალ. 80,16), насыщать, накормить.
განძღომა	(განვსძღები) საკმაოდ მიღება საზრდელისა (ფსალ. 77,29), насыщаться, напитаться.
განწესება	(განვაწესებ) გარიგება, წესის დადება, учреждать, постановлять, постановление.
განწირვა	(განვსწირავ, გაწირვა ნახე) отчаивать.
განწირულება	სასოწარკვეთილება, უიმედობა, იმედის მოკლება, отчаяние.
განწმენდა	(განვსწმენდ) წმინდა ყოფა (ფსალ. 18,12 და შემდგომი; საქმ. 21,26), очищать. -ся, очищение.
განწონა, განწონება	(განვაწონ, -ნებ) გმერა, საშუალ გატარება (ფსალ. 36,15 და 37,2), пронзать, вонзать.
განწუალება	(განვსწუალებ) განყოფა, განშორება (დაბად. 1:4,18); გამოს. 26,33), разлучать, разделять. // განკვეთა ყოვლადისა კერძოთა ზედა თჳსთა (ლოღიკა ბაუმ., § 71).
განხდა	(განვხდი) გარე განძება, გაგდება (ფსალ. 51,5; იოან. 9:22,34), отлучать, изгонять.
განხდომა	(განვხდები) გაღმა გასლვა (1 კორ. 10,1; ფსალ. 123,4), преходить, переходить, проходить. განხდების ჰამბავი (ნახე განთქმა), ხმის გასლვა (მარკ. 1,28; ფსალ. 18,4), разносится, пронесется слух.
განხეთქა	(განვხეთქ) გაგლეჯა, გახეჩა, დახევა (ფსალ. 2,3 და 29,11; მარკ. 5,4), расторгать, разрывать, растерзать. (ამისი ვნებითი ნახე განსქდომა), გახეთქა ქუეყანისა, распадение (ვახუშტ. ისტ.).
განხერხა	(განვხერხ) ხერხით გაჭრა (ამოს. 1,3), распиливать.
განხმა	(განვახვებ, განვხმის) გაღება, გახსნა, გაშლა (მატ. 3,16), отверзать, отворять, -ся.
განხმობა	(განვახმობ, განხმების) ხმელად შექმნა, ანუ გაშრობა (ფსალ. 73,15 და 101:3,4,12), иссушать, иссыхать.
განხრწნა	(განვხრწნი, განვიხრწნები), წახდენა, გარყუნა (1 კორ. 15,33; ფსალ. 77:38,45), растлить, -ся.
განხსნა	(განვხსნი, განვიხსნები) შეკრულის განთავისუფლება, აშვება, ახსნა (ფსალ. 104,20; მარკ. 1,7), разрешать, развязывать.
განხურეტა	(განვხურეტ) სადგისისა ან ლურსმის გატარება (2 სჯული. 15,17; ფსალ. 21,16), провертывать, просверливать, пронзать.
განხურვება	(განვახურვებ, განხურდების) გაცხელება მეტალლთა წითლად, раскаливать, разгорячать. // განხურვება გულისა, ადუღება, აღტაცება მწუხარებისა ან სიხარულისგან (ფსალ. 38,3; ლუკ. 24,32), гореть сердцем.
განჯაფა	ერთგუარი სათამაშოა.
განჯინა	ხის თარო კარებიანი მისახურავად, шкап в стене неподвижный.
გაოცება	(გავოცდები, გავიოცებ) განცჳფრება, განკრთომა საოცრებისგან.
გაპარება	(გავაპარებ) მალვით წაღება ან წაყუანა, уносить, отводить украдкою.
გაპარვა	(გავიპარვი, -რები) მალვით წასლვა, уходить украдкою.
გაპარსვა	(გავჰპარსავ, გავიპარსვი) თმათ მოკრეჭა მაკრატლით ან მოპარსვა სამართებლით, обривать, выбривать, выстригать.
გაპატიოსნება	(გავაპატიოსნებ) პატივის მიცემა, პატიოსნად გამოჩენა, чествовать, почитать, отдавать честь.
გაპენტვა	(გავჰპენტ, -ტავ) ბამბისა, ღაზლისა და მისთანათა გაფურჩნვა მშვილდის ლარზედ კინტის ცემით დასასთავად, взбивать бумагу, шерсть и т.п.
გაპლუტება	(გავაპლუტებ) გამტყუვნება, გაცრუვება, опорочивать.
გაპობა	(გავაპობ) ნახე განპება/
გაპურადება	(გავპურადდები) გამასპინძლება, ანუ გაცემა საჩუქრისა გამხიარულებისგან, расщедриться.
გაჟონვა	(გაჟონავს) მცირედ გადენა ნოტიოსი, უფრორე ხის ჭურჭელთაგან, вытекать.
გაჟღინთვა	(გაიჟღინთება) ცურის აღება ნაბდისაგან, რბილთა ხეთა და მისთანათა, размачиваться.
გარგარი
გარდა, გარდაისად	გარეშე, კიდეგან, მისგან კიდე (ფსალ. 17,31), разве, кроме, опричь.
გარდაბირვა	(გარდავჰბირავ) ერთმანეთში მტერობის ჩამოგდება, посеять между кем вражду.
გარდაბიჯება	(გარდავაბიჯებ) ნაბიჯის გარდანაცულება, перешагивать.
გარდაბმა	(გარდავაბამ) წვერთ მობმა ერთმანეთზედ, განასკვა, перевязывать, связывать.
გარდაბნევა	(გარდავაბნევ) გაფანტვა, გაბნევა, перебрасывать, разбрасывать.
გარდაგდება	(გარდავაგდებ) გაქნევით გასროლა, ანუ ზეიდამ ქვედამხობა (ლუკ. 4,29), низринуть, свергать. // (გარდავუგდებ) მდინარის გარდატანა სხუგნით, отводить реку в канаву.
გარდაგება	(გარდავაგებ) გარდაფენა, постилать, расстилать сверху. // წარგება, გაფლანგვა, გალევა, истощать, исстрачивать.
გარდაგვარება	(გარდაგვარდების) შეცვალება თჳსის მოდგმისა, перерождаться.
გარდაგორვება	(გარდავაგორვებ) გორვებით წაღება ან გარდაბრუნება (მატ. 28,2), отваливать, переваливать.
გარდაგრეხა	(გარდავგრეხ) ერთი მეორეზედ შეგრეხა, ссучивать. // (გარდავუგრეხ) თავის გარდაკავება, მოკაკვა.
გარდაგულვა	ნახე გუალე.
გარდადგინება	(გარდავადგენ, -დგინებ) ერთის ადგილიდამ მეორეზედ დადგენა, переставлять. // სახელოდამ დათხოვა, გარდაყენება, отставлять.
გარდადგმა	(გარდავსდგამ) სხვაგან დადგმა, переставливать.
გარდადება	(გარდავსდებ) ერთის ადგილიდამ მეორეზედ დადება, перекладывать, переложить. // საქმის დატევება ჟამადმდე откладывать, отложить дело далее. // გარდახვევა ხელთა ურთიერთისადმი მხართა ზედა. // გარდაკვეთა ვისთჳსმე ნიჭისა, ანუ მისის კერძისა, уделять, назначать. // გარდაედების) სნების შეყრა სხჳსაგან, заражаться.
გარდავლა	ნახე გარდასლვა.
გარდაზიდვა	ნახე გარდაზიდვა.
გარდათხრა	(გარდავსთხრი) სრულებით დათხრა, მოთხრა, перекапывать.
გარდათქმა	(გარდავსთქუამ) თქმა გალობისა თავიდამ ბოლომდინ.
გარდაისად	ნახე გარდა.
გარდაკვეთა	(გარდავჰკვეთ) მოჭრა, გადაჭრა, отрезать (ვეფხისტ. 1299 და შემდგომი). // (გარდავუკვეთ) შერიგება, დანიშნვა სამუშაოსი ან ხელფასისა, рядиться, порядиться.
გარდაკიდება	(გარდავჰკიდებ) აკიდება საშუალზედ ხურჯინისა და მისთანათა. // (გარდავეკიდები) აკვიატება, навязываться, привязываться.
გარდაკურა	(გარდავჰკრავ) ჯორის შემოკურა ზურგზედ, приударять палкою. // (გარდავაკრავ) შეშარტვა, შემოჭირება, გარდაბმა, перевязывать. // სარჩულისა ან ბეწვეულის დადება სამოსელთა ზედა, საფენთა და მისთანათა, подбивать подкладку или мех.
გარდამავალი	დამარღვეველი სჯულისა, შემცოდე (რომაელ. 2,25), преступник.
გარდამდები	სხვისაგან შესაყარი სნება, заразительный, прилипчивый.
გარდამოსლვა	(გარდამოვალ) მაღლიდამ ქვე შთამოსლვა (მატ. 8,1 და 24,17), сходить.
გარდამოცემა	(გარდამოვსცემ) მოცემა მაღლიდამ, ანუ სწავლის განმარტება, преподавать.
გარდამოხდომა	(გარდამოვხდები) დაბლა ჩამოსლვა, (ფსალ. 17,9; მატ. 28,2), снисходить.
გარდამოხსნა	(გარდამოვხსნი) ჩამოხსნა მიკრულისა, ჩამოშვება, ჩამოსვენება (მარკ. 15:36,46), снимать. // ხატი შთამოსვენებისა ქრისტესისა ჯვრიდამ და დასვენებისა მისისა საფლავად, რომელიცა დიდსა პარასკევსა წინადაიდების სამთხვევნელად ერისა, плащаница.
გარდარგუა	(გარდავრგავ) მხალთა და ნერგთა სხუაგან დარგუა სიხშოს მიზეზით, ანუ ადგილის ცულისათჳს, пересаживать, рассаживать.
გარდარევა	(გარდავურევ) ერთი მეორესთან აღრევა, перемешивать, смешивать. // (გარდვირევი) ჭკუიდამ შეშლა ან გასტერება მრავლის საქმისგან, смешиваться, помешаться. // (გარდაერევის) გარდამატება, მეტობით ქონება (ფსალ. 61,10; ფილიპ. 4,18), преизбыточествовать, иметь с избытком (იგავ. 31,30), предуспевать.
გარდარეული	არეული, აშლილი, перемешанный. // შეშლილი ჭკუვიდამ, помешанный, сумасбродный. // გარდამეტებული (2 კორ. 2,4 და 12,7), обильный, имеющийся в избытке, чрезвычайный (იუდა, [1,]16).
გარდართხმა	(გარდავართხამ) გარდაფენა, გარდაშლა, გაჭიმვა (ფსალ. 103,2), простирать.
გარდარჩენა	(გარდავრჩები) ჭირისა ან დევნისგან მორჩენა, избавляться, спасаться. // ნამეტანის დარჩენა, оставаться, быть в остатке.
გარდასავალი	ნახე გადასავალი.
გარდასახლება	(გარდავასახლებ) სხუაგან დასახლება (ნახე განსახლვა) (იერემ. 9,11), переселение.
გარდასლვა	(გარდავალ) მეორეს მხარეს გარდაბიჯება, переходить. // გარდახდომა სჯულისა, преступать, делать преступление.
გარდასხმა	(გარდავასხამ) გარდაღურა, გარდაქცევა, выливать. // გარდაღება ნოტიოთა სხვას ჭურჭელში, переливать. // (გარდავასხამ) დაჯდინება მრავალთა ერთის ადგილიდამ მეორეში (ნახე სხმა), пересаживать.
გარდატანა	(გარდავიტან) წაღება ერთის ადგილიდამ მეორედ, გარდაღება, перенашивать.
გარდატევება	(გარდავუტევებ) გარდაშვება (მარკ. 2,4; საქმ. 9,25), спускать, опускать.
გარდატჳრთვა	(გარდავსტჳრთავ) ტჳრთის ჩამოხდა, ანუ გარდადება სხუაგან, перегруживать.
გარდაფანტვა	(გარდავჰფანტავ) გარდაბნევა, გაფანტვა, перебрасывать, разбрасывать.
გარდაფარება	(გარდავაფარებ) დაფარება სიგრძეზედ ან სიგანეზედ, перекрывать, накрывать
გარდაფენა	(გარდავჰფენ) გარდაშლა, დაფენა, перестилать.
გარდაფრენა	(გარდავჰფრინდები) ფრენით გარდასლვა, перелетать.
გარდაქმნა	(გარდავიქმ) სხუარიგად გაკეთება, переделывать.
გარდაქცევა	(გარდავაქცევ, გარდავიქცევი) ძირს ჩამოგდება, დაცემა, დარღვევა, опрокидывать, испровергать, разрушать. // გარდაქმნა, გარდაცულა (ფსალ. 66,5 და 77,44), преложить, превращать, претворять. // გარდაბირვა, გულის გამოცულა (საქმ. 13,18), развращать, отвращать.
გარდაღება	(გარდავიღებ, გარდაიღების) გარდატანა, переносить. // გარდასხმა (ნოტიოთა), переливать. // გარდათარგმნა (ვეფხისტ. 16), переводить, перелагать, переложить; [წვიმამ გარდაიღო, дождик перестал].
გარდაღება	რიტორული ნაკვეთი, მეტაფორა, перенос, метафора.
გარდაღეღა	(გარდავიღეღ გულს) გარდაშლა, раскрывать грудь.
გარდაშენება	(გარდაშენდების) ამოვარდნა, ამოწყვეტა, переводиться, пересекаться.
გარდაშვება	(გარდავუშვებ) დაბლა ჩამოშვება, გარდატევება, опускать
გარდაცემა	(გარდავსცემ) გარდადება ერთისაგან მეორეზედ, передавать, отражать (от себя)
გარდაცვალება	მიცვალება (სიბრძ. სოლომ. 4,10), преставление.
გარდაცმა	(გარდავაცვამ) მშვილდის საბელში ისრის ჩაგდება და გაჭიმვა (ფსალ. 7,11 და 10,2), напрягать. // ღილის ჩაგდება კილოში, застегивать, вздевать.
გარდაწერა	(გარდავსწერ) ნაწერიდამ გარდაღება პირისა სხვას ქაღალდზედ, переписывать, списывать.
გარდაწყვეტა	(გარდავსწყვეტ) საქმის გადაჭრა, გასამართლება, решать.
გარდაჭდობა	ნაჭდობთა ურთიერთარს შეწყობა.
გარდაჭედა	(გარდავსჭედ) მოკურა გარშემო რკინისა და მისთანათა.
გარდაჭრა	(გარდავსჭრი) შუაზედ გაჭრა, перерезывать. // გარდაწყვეტა, решать, решение.
გარდახდა	(გარდავიხდი) ვალის მიცემა, უკუზღვა (მატ. 18,25 და შემდგომი), воздавать, заплатить. // აღსრულება დღეობისა, შექცევისა, ლხინისა და ეგევითართა, отправлять, праздновать.
გარდახდევინება	(გარდავახდევინებ) პატიჟის მიხდა დანაშაულისა წილ, взыскивать, наказывать.
გარდახდომა	(გარდავხდები) გარდახლტომა, გადარბენა (ფსალ. 17,29 და 103,9), преходить, перескакивать. // ცხენიდამ ჩამოხდომა (ვეფხისტ. 581), слезать с лошади. // სჯულის გარდასლვა (ლუკ. 15,29), преступать, делать преступление. // განვლა, თანა წარხდომა (მარკ. 16,1), миновать, проходить. // (გარდამხდების, თავს გარდამხდომია) შემთხვევა, გარდასავალი, приключиться.
გარდახვევა	(გარდავახვევ) ზევიდამ დახვევა, навертывать. // (გარდავუხვევ) გაბრუნება გზიდამ, поворачивать.
გარდახვეწა	(გარდავიხვეწები) გაქცევა, გარიდება, გასწრობა (ვეფხისტ. 617), избегать, уклоняться.
გარდიგარდმო	განზედ ანუ განრემზომ, поперек.
გარდმოდენა
გარდმოზიდვა	(გარდმოვზიდავ) გარდმოტანა მრავალთა ერთის ადგილიდამ მეორემდე, переносить, перетаскивать.
გარდმოტანა	приносить.
გარდმოღება	(გარდმოვიღებ) გარდმოდგმა, გარდაღება, ჩამოღება, отставлять, снимать.
გარდმოჩქერვა	(გარდმოსჩქერს) მაღალთა კლდეთაგან წყალთ გარმოდენა.
გარე	გარეთ, შინასგამო, შიგნიდამ (იოან. 11,43; ფსალ. 30,12), вон.
გარეგან	გარედგან, გარედამ, გარეშე, вне, извне.
გარეგანი	გარეთის პირისა, გარეთი კერძო (მატ. 23,25 და შემდგომი), внешний, внешность.
გარევა	(გავრევ, გავურევ) აღრევა, შერევა ერთი მეორეში (ვეფხისტ. 9, 342), смешивать.
გარეთ	კარზედ, გარეგან სახლისა (ვეფხისტ. 339 და შემდგომი), на дворе.
გარეთუბანი	ქალაქის გარეთ შენობა, предместие, фурштат. ს. ტაფითაღ.
გარეთხა	(ოთხფ.) ქურციკი, არჩვი, ჯიხვი, ჯერანი, ნიამორი და მისთანანი, дикая коза.
გარეკა	(გავრეკ) განდევნა მრავალთა, გალალვა, прогонять, разгонять.
გარემიქცევა	(გარემივაქცევ, გარემივიქცევი), გაბრუნება (ფსალ. 9,31 და 12,1), отвращать, -ся.
გარემოდგომა	(გარემოვადგები) გარშემოვლა, ანუ გარედამ დადგომა (ფსალ. 17,23 და 25,6), обходить, обступать, обдерживать.
გარემოზღუდვა	(გარემოვზღუდავ) ზღუდის მოვლება გარეშემო, ограждать, огораживать
გარემოს	გარეშემო, გარედამ მრგულივ (ფსალ. 11,7 და 30,13; იობ. 1,10), окрест, около
გარემოქცევა	გარემიქცევა, გამოტრიალება, обращение / გარემოქცევით წინაუკმო, обратно.
გარემოცვა	(გარემოვიცავ) გარემოდგომა, გარეშემოხვევა (ფსალ. 21:12,16), обходить, окружать.
გარესკნელი	გარეთი, გარეგანი (მატ. 8,12 და 22,13), кромешный.
გარეტება	(გავარეტებ, გავრეტდები) ჟამად გონების დაკარგვა (ვეფხისტ. 91), ошеломить, -ся.
გარეული	ველური, მინდურისა, дикий; გაგარეულებული, გარეულად შექმნილი, одичалый. // სხვაგნიდამ შემორეული შინაურებთან, ვითარ გარეული მამალი და სხ. чужой.
გარეშე	ზმნისზედა, გარეთ, გარედამ, გარეგან (მარკ. 7:15,18; ლუკ. 1,10; ებრაელ. 13,11 და შემდგომი), вне, извне. // გარდა, კიდეგან (1 კორ. 3,11; ფსალ. 17,31), паче, разве, кроме.
გარეშე	ზედშესრული, მსოფლიო და არა საეკლესიო, ე.ი. არა შეწყნარებული ეკლესიისაგან, ვითარ წერილი ანუ მწერალი, мирской, посторонний (მარკ. 4,11), внешний. // არა საზოგადო, კერძოობითი частный.
გარეშემო	გარემო, გარემოს, გარემოსი (ვეფხისტ. 1239), окрест, около.
გარეშემოუწერელი	უსაზღურო, საზღუარდაუდებელი, неописанный
გარეშერტყმა	(გარეშევარტყამ) შემოკურა, შემოსა, შემოხვევა გარემო (ფსალ. 29,11), препоясывать.
გარეშეცვა
გარეცხა	(გავრეცხ) განბანა, ჭურჭელთა, სამოსელთა და სხ., вымывать.
გარეწარი	მცონარი, წარმდები, უთაურად მოქმედი, нерадивый.
გარეწრობა
გართვა	(გავრთავ, გავერთვი) საქმის გამოკიდება, упражнять, занимать, -ся.
გართმევა	(გავართმევ, გავირთმევ სისლხსა) გამოშვება (ნახე გახსნა).
გართხმა	(გავართხამ, გავირთხამ) (ნახე განრთხმა). // (გაერთხმის) შიგ გაჯდომა, გავარდნა, проходить, проникать, расплываться.
გარი	გარეგანი, გარეშე (დან. 4,12), внешний
გარიგება	(გავარიგებ) განგება, რიგის მიცემა, распоряжать. // საქმის გარიგება, აღსრულება.
გარიელი	(მფრ.) аулык, совка.
გარინდებული	ტკივილთა და სენთაგან მოუძლურებული ან გასტერებული.
გარიჟრაჟი	განთიადი (ნახე დილასთან).
გარკვევა	(გავარკვევ) გარჩევა, გაგება, გამოცნობა, разбирать, добиваться толку.
გარნა	(კავშირი) მაგრამ (ფსალ. 38:6,11), обаче, однако. // (ზმნისზედა) გარდა, გარეშე (ფსალ. 14,31), разве, кроме.
გარსი	აფსკა, თხელი კანი, ვითა კვერცხის ნაჭუჭსა და ცილას შუა, ანუ ხახვსა შინა, ნიორსა და მისთანათა (ნახე ქერქი), скорлупа, [оболочка, თუალის გარსი].
გარუჯვა	(გავრუჯავ, გაირიჯვის) ცეცხლზედ შეტუსვა (ნახე რუჯვა),обжигать.
გარღვევა	(გავარღვევ, გაირღვევის) ნაკერთა ძაფების დაჭრა და გაშორება, пороть, распарывать. // შენობაში მცირედ გამოქცევა, выламывать, выломать.
გარჩევა	(გავარჩევ, გავირჩევი) გარკვევა, განრჩევა, დარჩევა, разбирать, перебирать, различать.
გარჯა	(გავრჯი, გავირჯები) თავდადებით შრომა (ვეფხისტ. 294), трудить, утруждать, -ся; (ნუ გაირჯებით) не беспокойтесь.
გასაგნვა	(გავსაგნავ) ვარჯისი საგანსა ზედა სროლითა (ვეფხისტ. 363), стрелять в цель.
გასავალი	ნახე გავლა/
გასათხოვარი ქალი	მოსწრებული საქმროდ, невеста.
გასამართავი	გამართვის მოქენე, требующий поправки, следующий к исправлению.
გასამართლება
გასამრჯელო	შრომის ფასი, плата, благодарность за труды.
გასანთლვა	(გავსანთლავ) სანთლის წასმა, наващивать, натирать воском.
გასატეხი	რაჲცა შესაძლო არს გატეხად, ломкий.
გასაღები	მოკლონთა კლიტე, რომლითაც გაიღება დაკეტილი, ანუ მოსამართავი საჟამოთა და მისთანათა, ключ, ключик.
გასაყარი	ჭერის საშუალ დიდი ძელი, რომელზედაც დანდობილი არიან კოჭები, перекладина.
გასესხება	(გავასესხებ) გავალება, გაცემა თეთრისა სარგებლით, отдавать в займы, на проценты.
გასვენება	(გავასვენებ) პატივით გატანა (ნახე გამოსვენება და მოსვენება).
გასინჯვა, გაშინჯვა	(გავსინჯავ) განხილვა, გაჩხრეკა, გამოძებნა, рассматривать, разбирать.
გასრესა	(გავსრეს) დაჟღულემა, დათრგუნვა, დალეწა, раздавливать, растаптывать.
გასტუმრება	(გავისტუმრებ) გაგზავნა, წარვლინება, отправлять, отсылать.
გასუქება	(გავასუქებ, გავსუქდბი) ხორცის მომატება კარგად შენახვით, откармливать, -ся.
გასწავლება	(გავასწავლებ) გამოცდა, გაწურთნა (ვეფხისტ. 905).
გასწორება	(გავასწორებ, გავსწორდები) თანასწორად შექმნა (მუნვე, 790), поровнять
გასხლვა	(გავსხლავ) მოკვეთა ურგებთა რტოთა ვაზთაგან (ნახე სხლვა) (შავთ. 87), очищать, обрезывать лозы виноградные.
გატანა	(გავიტან, გაიტან) შიგნიდამ გარეთ გაღება, выносить. // გაღმა წაღება, перевозить, переносить. // კაცის დანდობა, устоять кому в слове, не изменять.
გატანება	(გავატან) თან გაგზავნა, посылать что с кем.
[გატარება	проводить время].
გატეხა	განტეხა (ვეფხისტ. 5). // დარღვევა, დახსნა პირისა ან ფიცისა (მუნვე, 518, 525), нарушить клятву, слово.
გატიტულება	(გავატიტლებ, გავსტიტულდები) განშიშუშლება, განძრცვა, გახდა სამოსელთა ტანისაგან (ითქმის ნივთთჳსცა, обнажать.
გატლიკული	გაშიშვლებული (ნახე ტლიკვი), облупленный.
გატოპვა	(გავსტოპავ) ფეხით წყალში გასლვა (ნახე ტოპვა და სიარული).
გატრიზავება	(გავატრიზავებ) გაკმარება, გაწბილება, გაკილვა, აგდება, осмеивать.
გატუსვა	(გავტუსავ) დაკლულის ღორის ბალანთ ცეცხლზედ გარუჯვა და გასუფთავება ტყავისა.
გაუბედავი	застенчивый
გაუბედურება	(გავაუბედურებ) უბედურად შექმნა, сделать несчастным.
გაუმაძღარი	გაუძღომელი, დამშეული ან ხარბი (ვეფხისტ. 708), ненасытный, жадный.
გაუტანელი	დაუნდობელი, შეურჩენელი, ненадежный, изменчивый.
გაუქმება	ნახე განუქმება.
[გაუჯანჯლებლად]
გაფანტვა	(გავჰფანტავ) გაბნევა, დაბნევა, разбрасывать.
გაფეთქება გულისა	სიხარულით შეკრთომა (ვეფხისტ. 857), сердце забьет.
გაფლანგვა	(გავჰფლანგავ) უბრალოდ დახარჯვა, წარგება, გაფანტვა, растрачивать, проматывать.
გაფრენა	(გავაფრენ, გავჰფრინდები) გაშვება ან წასვლა ფრენით (ვეფხისტ. 212), пускать лететь, или полететь.
გაფრთხილება	(გავაფრთხილებ, გავჰფრთხილდები), დარიდება, მორიდება საშიშისაგან, предостерегать, -ся.
გაფუვება	(გავაფუვებ) აღფუვება, გაღვივება ცომისა, подквашивать тесто.
გაფურთხვა	выплюнуть.
გაფურჩნვა	(გავფურჩნი) ფურცლების დაგლეჯა, დასხვეპა ყვავილთა და შტოთაგან, щипать, общипывать цветы и т.п.
გაფუფქვა	(გავფუფქავ) მდუღარეში ჩადება დაკლულის ქათმისა, გოჭისა და მისთანათა ადჳლ გასაგლეჯად ბუმბულთა და ბალანთა.
გაფშიკული	ცუდად გამხმარი, გამრუდებული, გააფრაკებული; [გაფშეკა, покоробить].
[გაფცქუნა	лупить, გაფცქუნა კვერცხისა, лупить яйцо, გაფცქუნა ნუშისა, лупить, очистить миндаль].
გაფხაჭნა	(გავჰფხაჭნი) ფრჩხილით ან დანის წვერით გაკაწრვა, ხაზის დაჩნევა, исцарапать.
გაქანება	(გავაქანებ, გავექანები) საქანელაზედ რწევა შესაქცევად, качать, -ся. // სწრაფად გაქცევა, გაჭრა მიტანება, устремлять, -ся.
გაქარვება	ნახე განქარვება (ვეფხისტ. 107), рассеять.
გაქეზება
გაქექა	(გავჰქექ) გაჩხრეკა, გადაბრუნება, расшевеливать.
გაქირდვა	(გავჰქირდავ) განკიცხვა, აგდება, გაწბილება.
[გაქნა	смешивать (ნახე აღთქვეფა)]
გაქნილი	გამოცდილი, გაოსტატებული, прошлец, проидоха, плут.
გაქოფიტება	(გავაქოფიტებ) ტლანქად შექმნა, სახის მიცემა გაუსუფთავებლად, оболванить, сделать в черне.
გაქრობა	(გავაქრობ, გაქრების) დავსება ანუ უჩინო ქმნა, поглощать, -ся, исчезать.
გაქსუვება	(გავქსუვდები) ქსუდ შექმნა, одичать, дичиться.
გაქუსლვა	(გავჰქუსლავ) დაზის კურა ცხენისა, აჩქარება (ვეფხისტ. 212, 618), пришпоривать лошадь.
გაქცევა	(გავაქცევ, გავიქცევი) გაგდება, გარეკა, прогонять, обращать в бегство. // საჩქაროდ წასლვა ან გაპარვა, бежать.
გაღანამცა	განაღამცა, დიაღამც (ვეფხისტ. 498, 1295), конечно.
გაღვივება	(გავაღვივებ, გაღვივდების) ნახშირთ ცეცხლის მოკიდება და ნაკვერცხლად შექმნა, разводить огонь, раздувать. // ცომის გაფუვება, მოდედება, всквашивать тесто.
გაღვიძება	ნახე განღვიძება.
გაღიმვა, გაღიმება	(გავიღიმებ) გაცინება უხმოდ ბაგეთა მიერ (ნახე სიცილში) (ვეფხისტ. 65), улыбаться.
გაღმა, გაღმართ	ზმნისზედა, იმიერ, წიაღ, მეორეს მხარეს, по ту сторону.
გაღმრთობა	(განვამღრთობ) უკუდავად შექმნა.
[გაყენება	(გავუყენებ) послать в погоню, გავაყენებ, отстранять, განყრა, გაყრა (გავუყრი), продевать].
გაშავება	(გავაშავებ, გავშავდები) შავად შექმნა, чернить, очернить, -ся.
გაშვება	(გავუშვებ) განტევება, отпускать.
გაშველება	(გავაშველებ, გავშველდები) მოშუღლეთ გაშორება, разнимать ссору.
გაშვერა	(გაშვერილა) წინ წამოწეული რამე, торчать.
[გაშინჯვა]
გაშიშულება	(გავაშიშულებ) გატიტულება, обнажать.
გაშლა	(გავშლი, გავიშლები) გაფენა ან განმარტება, გახსნა შეკეცილისა, расстилать, растягивать руку, раздвигать.
გაშმაგება	(გავაშმაგებ, გავშმაგდები) გახელება, განძვინება (ვეფხისტ. 213), встревожить, -ся.
გაშორება	ნახე განშორება.
გაშოტვა	(გავშოტავ, გავიშოტები) ცუდად გაჭიმვა, გაშვერა, растягивать.
გაშრობა	(გავაშრობ, გავშრები) გახმობა, სისველის უჩინო ქმნა, высушивать, -ся.
გაშტერება	(გავაშტერებ, გავშტერდები) გაჩერება, უგრძნობლად გება მცირეს ჟამს გაკვირვებისაგან, зазевать, -ся.
[გაშფოტება]
გაშხლართვა	(გავიშხლართები) გაშოტვა, უშვერად წამოწოლა.
გაჩანაგება	(გავაჩანაგებ) წურილად გაზიდვა ცხადად ან მალვით, გამოლევა, щечить
გაჩენა	(გავაჩენ) ნახე განჩინება (ვაფხისტ. 70), определять, решать. // დაბადება, შექმნა, წარმოება, творить, производить, образовать. // (გავიჩენ, გაჩნდების) გაშენება ცხოველთა, მცენარეთა და სხ., заводить, -ся
გაჩეჩა	(გავსჩეჩ) გაწეწა მატყლის საჩეჩლით, теребить.
გაჩრა, გაჩხირვა	(გავსჩრი, გავსჩხირავ) დაუდევნელად გარჩმა, შეტენა, засовывать.
გაჩხრეკა	(გავსჩხრეკ) გაქექა, არევა ცეცხლისა, размешивать огонь. // წურილად გასინჯვა, გამოძებნა, разбирать, рассматривать.
გაჩხუპვა	(გავსჩხუპავ) წყალში გასლვა ფეხით (ნახე ჩხუპვა და სიარული).
გაცარცვა	(გავსცარცვავ) განძარცვა, ძარცვა, წართმევა სამოსელთა და სხვათა, грабить, ограблять.
გაცბუნება	შეშლა, გაშტერება (შავთ. 75).
გაცემა	(გავსცემ, გავეცი, გაეც, გასცემდი) მრავალთ მიცემა, დარიგება (ვეფხისტ. 49 და შემდგომი), раздавать. // განცემა, ღალატი, выдавать, предавать, изменять.
გაცვეთა	(გავსცვეთ, გაცუდების) ტანისა და ფეხის საცმელთ დაძველება, დაგლეჯა, изнашивать
გაცილება
გაცინება	(გავაცინებ) მიზეზის მიცემა სიცილად, смешить. // (გავიცინებ) ქმნა სიცილისა, (ვეფხისტ. 65), смеяться. // (გავსცინებ) დაცინება, აგდება, насмехаться.
გაცისკრება	გარიჟრაჟი (ნახე დილასთან).
გაცნობა
გაცრა	(გავსცრი) საცერში გატარება ფქვილისა, сеять, просеивать.
გაცრუვება	(გავაცრუვებ, გავსცრუვდები) ცრუდ გამოჩენა, გამტყუვნება.
გაცუდება	(გავაცუდებ) გაუქმება, წახდენა (ვეფხისტ. 1406), уничтожать. [браковать, неодобрять, охуждать].
გაძაბვა, გაძგიბვა	(გაიძაბვის, გაიძგიბვის) მცირედ გაჭიმვა ან გაყინვა.
გაძევება	(გავაძევებ) განძება, სხვანაირად გამოხვება.
გაძლება	(გავუძლებ) ძნელის მოჭირვება, (ვეფხისტ. 273, 288), переносить, выдерживать, претерпевать, устоять. // (გასძლებს) გვიან დაძველება ან გაცვეთა, долго держаться, носиться.
გაძნელება	(გავაძნელებ, გაძნელდების) საჭიროდ ან მრავალსაშრომელად შექმნა (ვეფხისტ. 636, 1334), затруднять, -ся.
გაძრახ	განგებ, განზრახვით, нарочно.
გაძრახება	(გავაძრახებ) დარიგება, სწავლება მობირებით, подучать.
გაძრვა	(გავსძრავ, გავიძრვი) მცირედ შერხევა (ვეფხისტ. 822), двигать, шевелить, -ся.
გაძღოლა	(გავუძღვები) ტარება სხჳსა წინა წარსლჳთ, ან გარიგება, водить.
გაძღობა	(გავაძღობ) ნახე განძღება.
გაძღომა	(გავსძღები) ნახე განძღომა.
გაწარი	გრძლად დასაგები ბადე მფრინველთ სანადირო (მახესთან ნახე).
გაწბილება	(გავაწბილებ) უკუწბილება, გაცუდება, შერცხვენა (ვეფხისტ. 59, 252; შავთ. 75), сконфузить.
გაწევა	(გავსწევ, გავიწევ) გაჭიმვა, გაფართოვება, тянуть, ратягивать. // გაწევა, გასწი (ნახე გაზი!).
გაწითლება
გაწურთნა	(გავსწურთნი) გასწავლება, გაგერშვა, приучивать.
გაწირვა	(გავსწირავ) გამომეტება, ხელის აღება (ვეფხისტ. 294, 579, 636, 941 და სხ.), отчаивать.
გაწიწკნვა
გაჭედა	(გავსჭედ, -დავ) გამაგრება ლურსმით ანუ სოლით, заколачивать.
გაჭიმვა	(გავსჭიმავ) ძლიერად გაწევა, растягивать.
გაჭრა	(გავსჭრი) განკვეთა მახვილითა, разрезывать. // (გავიჭრები) საჩქაროდ გავარდნა (ვეფხისტ. 31, 576), выбежать, побежать, полететь.
გახალვათება
გახამება	(გავიხამებ) სახამებლის წასმა, ანუ გავლება მას შინა, накрахмаливать.
გახანხლვა	(გავხანხლავ) ალანძვა მწვადისა.
გახარება	(გავახარებ, გავიხარებ) სიხარულის მიცემა, გამხიარულება (ვეფხისტ. 906, 1444), обрадовать, -ся.
გახდა	(გავხდი, გავიხდი) ტანისამოსის აცლა, მოშორება, раздевать, -ся.
გახდომა	(გავხდი, გავიხდი) შექმნა, გაკეთება, сделать, -ся. // დამჭლევება, похудеть.
გახედნა	(გავხედნი, -ნავ) გაწურთნა საჯდომთა ხვასტაგთა, выезжать, приучать лошадь к упряжи.
გახევა	(გავხევ, გაიხევის) ნაქსოვთა, ანუ ქარტის გაგლეჯა, გაფრეწა, раздирать, разрывать.
გახეთქა	(გავხეთქ) გაპობა. გულის გახეთქა ელდითა და მწუხარებით გულის გადაბრუნება (ვეფხისტ. 1426).
გახელება	(გავახელებ, გავხელდები) გააბეზრება, გაშფოთება, смущать, тревожить, -ся.
გახერხა	(გავხერხ) განხერხა ნახე.
გახეშვა	(გავხეშავ) გაჯრა.
გახეჩა	(გავხეჩ) გაპობა გრძლად, გაგლეჯა ხელით ან მახვილით.
გახვრეტა	ნახე განხურუეტა.
გახიახება	(გავახიახებ) განქიქება, უბადოდ და ავსახელად განთქმა, ошельмовать.
გახიზვა	(გავხიზავ) ხიზის წასმა (ნაცე ხიზვა).
გახირვა	(გავხირავ) გაჩხირვა, უადგილოდ დადება რისამე, засовывать.
გახლათვა	(გავხლათავ) მიბმა-მობმა არევით, დახლათვა.
გახლეჩა	(გავხლეჩ, -ჩავ) ხელით განპება ხილისა, პურისა და მისთანათა (ნახე ხლეჩა) (ვეფხისტ. 90).
გახმობა	(გავახმობ, გავხმები) განხმობა, სხვანაირად მოკლება სინოტიოსი (ვეფხისტ. 1337), иссушать, иссыхатьб засохнуть.
გახსენება	(გავახსენებ) სახელის თქმა მოხსენება, поминать, упоминать. // ანუ სხვისადმი მოგონება, напоминать. // (გავიხსენებ) გამახსენდების თჳსდამი მოგონება, вспоминать, вспомнить.
გახსნა	(გავხსნი, გავიხსნები) ნახე განხსნა. // (გავიხსნი, გავუხსნი სისხლსა, ხელსა) გართმევა, გამოშვება (ვეფხისტ. 358, 362), пускать, отворять, открыть кровь.
გახუზვა	(გავხუზავ) გაპარსვა, გაკრეჭა, расстригать.
გახურვება	(გავახურვებ) ნახე განხურვება.
გახშირება	(გავახშირებ, გახშირდების) ხშირად ქმნა, გამრავლება, учащать, умножать, -ся.
გაჯავრება	(გავაჯავრებ, გავსჯავრდები) გაგულისება, рассердить, -ся.
გაჯი	დამწვარი მიწა კირივით გასალესად კედელთა და მისთანათა, известь из жженной земли.
გაჯირვება	ძლიერად დასივება, распухнуть.
გაჯიქება	(გავსჯიქდები) ფრიად გაგლისპება, ახირება, упрямиться, остервенеть.
გაჯრა	(გავსჯრი) გაჭრა, გაჭედა.
გაჯუფთება	(გავსჯუფდები) გათხოვა, შებმა სირბილში, მუშაობაში და სხ., вызывать или выходить в запуски.
გბობა, გბოლვა	(ვაგბობ) ხარშვა, варить.
გბობილი, გბოლვილი	წუნიანი შეჭამადი (დაბად. 25,30; დან. 14,33; ანგია 2,13), вареный, варево.
გდება	(გდია) ერთს ადგილს დება ან წოლა (მრავალთათჳს ითქმის ყრა, ჰყრია), валяться. // (ვუგდებ ბადეს) სროლა метать, закидывать мрежу, невод бросать. // ვუგდებ ყურს (ნახე ყურის გდება; გდება (ვაგდებ). ვნებითად: ვრდომა (ვვარდები) მისის რთულებითურთ (ნახე თჳსთა ადგილთა).
გება	(ვაგებ) გაშლა, დაფენა, დაგება, стлать, постилать.
გება	(ვაგებ) შენება, აღშენება, აღგება, строить. // კუალად გება (კუალად ვაგებ), გარიგება, განკარგვა, განგება (მატ. 17,11), устраивать.
გება	(ვიგებ) მოგება ანუ (ვაგებ) წარგება (იხილენ თჳსთა ადგილთა ლექსნი ესე).
გება	(ვუგებ, მივუგებ), პასუხისგება ნახე.
გება	(ვჰგიე, ვჰგებ, ვეგები) ყოფა, დადგრომა (ფსალ. 9,7 და 36,19, კუალად 71:5,17), пребывать და სხ. (ნახე ეგების).
გეგმი	აღსაშენებელის ადგილის პირველ მოხაზული სახე, план, фасад
გეენია	ადგილი ჯოჯოხეტისა ცეცხლით სატანჯველი ცოდვილთა, (მატ. 5:22,29 და 10,28, კუალად 18,9), Геена, γέεννα. [დედანში სწერია γέενα. რედ. ალ. ღლონტი]
გეზელი	(მფრ.) მამალი ქორი, მიმინო და მისთანანი.
გეზი	უფრთო ისარი (ნახე ისართან), გეზად, პირდაპირ, სწორედ (ნახე ქეშად) {გეზად - ირიბად, ალმაცერად - ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი არ. ჩიქობავას რედაქციით}, параллельно, горизонтально.
გელა	თორნის საჩხრეკი კეტი.
გელაზი	ზეთის სახდელთა შინა დიდი მრგუალი ქუა გვერდზედ სატრიალებელი დასაღერღად გამოსახდელთა მარცუალთა, жернов маслобойный.
გელაქნური	(თავზ.) თევზი პოვებული გელაქუნისა ან სევანის ტბასა შინა, род форели.
გემება	(ვიგემებ) გასინჯვა გემოსი, ნახვა გემოდ (დან. 5,1; იოან. 3,7), вкушать, пробовать, отведывать на вкус.
გემება	ერთი ხუთთა გრძნობათაგანი, რომლისაცა ქვემდებარე არიან გემონი (ნახე საგრძნობელთან), вкус, вкушение (из 5 чувств).
გემო	ვითარება საჭმელთა, ანუ სასმელთა, ქვემდებარე გემებისა, вкус относительно к предметам, უპირველესნი სახენი გემოსანი არიან 4: სიტკბო, სიმწარე, სიმლაშე, სიმჟავე. ესენი რა შეიზავებიან ურთიერთარს, მეტნაკლებობით მისგან შეიქმნებიან მრავალგუარნი გემონი, რომელნიცა თჳსთა ადგილთა აღწერილ არიან.
გემოვანი, გემოიანი, გემიერი, გემრიელი	გემოკეთილი, вкусный.
გემსი, გვიმსი	ოფლისგან უწმინდურება (ნახე მწიკული).
გენია	ნახე გეენია.
გეონი	ხელშუბა (ნახე ლახვართან) (ისუ. 8,18), გეონითა ლახურითა, ჰოროლითა, с копием и проч.
გერგილი	სიმარჯვე, ხერხიანობა, ნიჭი საქმისა.
გერგილიანი	მარჯვე, ხერხიანი, способный, проворный, сметливый.
გერი	თან მიყოლილი შვილი, უკეთუ შვილიანმან ქურივმან კაცმან, ანუ ქალმან იქორწინოს მეორედ, მაშინ შვილნი იგი ახალთა მეუღლეთათჳს იქმნებიან გერნი, пасынок, падчерица, ხოლო ესენი ურთიერთისა იქმნებიან ნახევარძმანი, ანუ ნახევარდანი, сводные братья, или сестры.
გერილი	(უგერილებს) ითქმის წვიმისათჳს, რაჟამს ერთიანად წამოუშენს და კუალად გარდიღებს.
გერკი, კერკი	გამხმარი ხილი კურკიანი და საკუთრად შინდი.
გერმა	მფრინველთ თივთიკი, пух.
გერში	მცირედი ჭრილობა, გაკენწლვა სისხლადმდე (ლევიტ. 24,19), порок, контузия.
გესლი	შხამო გველთა და მისთანათა (ფსალ. 139,3), яд. // ჟანგი მეტალლთა (ფსალ. 77,46; იაკობ. 5,3), ржа, ржавчина.
გესლიანი	შხამიანი, შხამის მქონებელი, ядовитый. // ფრიად საწყენი სიტყვა.
გეჯა	დიდი გობა ხისა, ნავის მსგავსად ამოჭრილი (ნახე ნავი), бук, кадка, судно.
გვა	(ვჰგჳ) მოცოცხვა, ცოცხით გახვეტა ნაგვისა, мету, мести, выметывать.
გვადრაკი, გვალაგი	გუადრუცი (ნახე გუდარაკი).
გვალვა	ნახე გუალვა, [გვალვა засуха].
გვარილი	ნახე გორილი.
გვაჯი	ნახე გუაჯი.
გველაშაპი, გველვეშაპი	ფრთებიანი და ფეხებიანი გველი (მძრ.), дракон, чудовище.
გველაძუა	(მძრ.) გრძელი ჭია მძრომი. // მსოფლიურად მოუსვენარი, ჩხუბიანი ბოშვი, шалун, зверек.
გველთევზა	(თევზ.) угрь.
გველი	(მძრ.) გესლიანი მძრომი (მარკ. 16,18; ვეფხისტ. 891), змий, змея.
გველის მბრძოლი	(მძრ.) ანკარის მსგავსია, თავი მოშორებით აბია წვრილ კისერზედ (ლევით. 11,22), офиомах.
გველის წიწილი	(მძრ.) მართვე გველისა.
გველხოკერა	(მძრ.) ანკარა, уж.
გვემა	(ვჰგვემ) ცემა ანუ ტანჯვა (საქმ. 16,37), бить, наказывать. // იგვემების, სნეულებს (მატ. 8,6 და 17,15), страдать.
გვემა, გვემულება	სენი, სნეულება (მატ. 4,24; მარკ. 5,25, 29,34), болезнь, страсть, припадок. // ბრძვილი, დაჭრილობა, დაკოდილება (ფსალ. 34,15), рана.
გვერდა	პატარა გორის გვერდობი (მთა ნახე), косогор.
გვერდი	კაცის წიბო (დაბად. 2,21), ребро. // რომელიმე მხარე ადგილისა, ანუ ნივთისა (ფსალ. 47,2), ребро, бок, сторона (დაბად. 2,23). // წერილთ კაბადონი, страница.
გვერდი	საწყაო ჩაფი (ნახე კოკა და საწყაო).
გვერდობი, გვერდის ძირი	სადაც მთის გვერდა მცირედ გავაკდება (ნახე მთა), косогогор.
გვიან	ზმნისზედა, ხანდაზმით.
გვიმრა	(ბალ.) ჩადუნა, ფეტვი, ბლენცარა (ნახე კურიმა).
გვინი და გუნი	სიყვითლის სენი (2 სჯული. 28,22; ამოს. 4,9), бледность, златеница, желтуха (болезнь).
გვირაბი	კლდეთა შინა შეკაფული ვიწრო გზა, მაღლა ასასლველი (ვეფხისტ. 1232 და შემდგომი).
გვირგვინი	ნახე გჳრგჳნი
გვირილა	(ბალ.) ромашка.
გვირისტი	უკუგდებით კერვა ან ნაკერი.
გვიცა და არაგვიცა	ე.ი. გჳძს და არაგჳძს, ანუ გვიძევს, გინა გუაქუს და არა გუაქუს. საახალწლოდ გლეხთ დიაცნი გამოცხობენ ორს კვერს სხვადასხვა ნიშნებით, ერთს დაარქმევენ გვიცა და მეორეს არაგვიცა, სახლის ბედს იმაზედ დასცდიან, თუ პირველი ჩავარდა კუტად, ის იქნება უბედობა, ანუ უქონლობა და თუ დადგა, ის იქნება საბედნიერო, ამის გამო იმერნი პატარა ლავაშებს უხმობენ კვიცად.
გვიძინი	(მფრ.) გარეული ტრედი, дикий голубь. თ. იაზგოგაჩინ, ს. ვერაღუნაკ [ვაჲრი აღუნაკ].
გვრინვა, გრინვა	გრგვინვა, ხმა საგლოველი (იერემ. 9,20), рыдание.
გზა	ზოგად სავალი კაცთა (ფსალ. 1,1; მატ. 13,4), путь, дорога. თ. იოლ, ს. ჭანაპარ, ჭამფა. ვრცელს საურმეს გზას ეწოდების შარა და შარას აქეთ და იქით საქვეითოს ბილიკებს თანთანა; ცალკე ვიწროს გზას, ერთი კაცის სავალს - ბილიკი; გატკეპნილ თოვლთა, ანუ შამბთა ზედა - ქაშანი; კლდეთა ზედა ვიწროსა მიხვეულად სავალსა - წავარნა, გინა ჭარკვანა; ჯვარედინსა - მებოძირი.
გზავნა	(ვგზავნი)გასტუმრება, წარვლენა, გაგზავნა, посылать.
გზება, გზნება	(ვაგზებ, ვაგზნებ, ვაგზნები) ძლიერის ცეცხლის ანთება (ვეფხისტ. 266), разводить огонь, гореть.
გზირი	შულტი, სოფელსა შინა ქევხათ შემდეგნი კაცნი, რომელნიც ხმამაღლა ზახილით აცნობებენ და გამოუცხადებენ რასმე მოსახლეთა (ვეფხისტ. 1186), кличей, десятник сельский.
გზის და გზობას	არა იხმარებიან მარტივად, არამედ რთულად რიცხჳთთა სახელთა თანა: ერთგზის, ორგზის, სამგზის და სხ. (იხილენ თჳსთა ადგილთა), ვითა ხელობა.
გია	(ხე) ტვია (ვეფხისტ. 87, 13, 14), лиственница (და 1027).
გიდელა	ჩალისა ან წურილი წნელისგან დაწნული სკივრი (ნახე შარაგულთან), корзинка соломенная.
გინგილა	სადიაკონო ოლარი მხარზედ გარდასაკიდები გრძლად წინ და უკან, орарий диаконского облачения.
გინგლი	ბუსუსი თმა ჩჩვილთა (ნახე თმასთან).
გინდა	ზმნა 2 პირისა, დაერთვის ნაცვალსახელთა, ვინგინდავინ, რაგინდარა.
გინება	(ვაგინებ, ვიგინები) ურიგოდ ხსენება, შეურაცხება, გაუპატიურება (მატ. 22,6; ლუკ. 11,45), досаждать, обижать (1 პეტრ. 2,23; ფსალ. 82,16; ისაი. 16,6; ეზეკ. 32,12), укорять, злословить, ругать, бесчестить.
გიობა	გინება, გმობა, ძაგება (იერემ. 20,10), досадительство, хула.
გიორგობისთვე	ტირსიკონი, ნოემბერი (ნახე ზოდიაქო), ноябрь.
გიჟი	გონებანაკლები ან ჭკუაშეშლილი, сумасшедший, дурак, ამისნი სახენი 12 დაუდვიათ:
1. შმაგი	რომელი სიგიჟით ავნებდეს თავსა თჳსსა და სხვათაცა, азартный, встревоженный.
2. ხელი ან შეხმუხი	რომელი უცნობოდ გარბოდეს და არავის ავნებდეს, полоумный.
3. სულელი	ცნობამიხდილი, ვერ გამრჩევი სარგებელისა და სავნებელისა, ბებერთათჳს ითქმის ტუტუცი, глупый.
4. ცოფი	წინადაუხედავობით და სიბორგილით კეთილად ვერ განმსჯელი, бешеный, буйный.
5. ნაღულიანი	რომელი ჟამად უცნობო იქმნებოდეს მოუთმენელის მწუხარებით. რეტიანიც ამგუარივეა, задумчивый.
6. რეგვენი	რომელსა აკლდეს ზრდილობა და მცირედ ხელურს იქმოდეს, глупый, дурак.
7. ტეტრი	რომელსა აქუნდეს რაოდენმე მეცნიერება, გარნა ზუაობით ხელურს იქმოდეს, педант.
8. შლეგი	დაუცადებელად და თავგაწირვით მოუსვენარი ან отчаянный, თავზედ ხელაღებული.
9. შტერი	ფრიადითა აღორთქლებითა შინაგანთა ბალღამთათა საგრძნობელთ ორღანოთა მიხდილი და საქმეთა კეთილად ვერ მოქმედი. ამგუარივეა ცეტი და ჩერჩეტი, зевака.
10. ფეთიანი	ღამე საოცართა მოლანდებითა ჟამად ცნობა მიხდილი, беснуемый привидениями, ბნედიანი.
11. შეთიანი	სნეული ხელურად მქცევი ხშირად წამოვარდნით, ანუ უგუნურად უბნობით.
12. ხეტი	ტეტრის მსგავსი, სიყრმითგან გონებადაბრჯგუვებული ავის ზნის შეჩვევით და თუმცა შემდგომად სწავლა მოენებოს, არამედ სწავლით უმეტესად გარდარეულ იყოს, закоренелый, огрубелый, педант.
გიჟი	ზოგჯერ ჰნიშნავს ცელქსა, მოუსვენარსა, резвый, буйный, ხოლო ჭკვიანი მშვიდსა, смирный.
გირაგი	დიდი მანგანა ხისა, მოსაჭირებელი გასახერხავთა ძელთა, ანუ გასაქლიბთა მეტალლთა.
გირაო	წინდი, საწინდარი, залог, заклад. ს. გշრავ.
გირვანქა	8 კვერცხის წონა (საწონთან ნახე), фунт.
გიშერი	სათი, შავი ქუა ძვირფასი (ვეფხისტ. 3, 4).თ. სათ(?).
გიშრაფეთი	ზელილი კორკოტი. თ. ჰარისა(?).
გლა	(ვაგლი, ვეგლები) თავის გლა, მიხლა, ударять, -ся. რა გგლის, რა გრჯის, რაგგმა ან რას დასდევ.
გლახ!	შორისდებული სავაებო (იხილე რთულად ვაგლახ! (ვეფხისტ. 187, 290), горе! увы.
გლახა, გლახაკი	უპოვარი, უქონელო, ანუ დაცემული სიმდიდრისგან (ფსალ. 9:18,13 და 111,9; მარკ. 12,42), нищий, убогий, бедный. // ითქმის ნივთთათჳსცა და ჰნიშნავს ცუდსა, ბედითსა, ვითარ გლახა ღვინო, გლახა დანა, გლახა ნაწერი, худой, дурной.
გლემურძი	ღორის ხორცსა და ტყავს შუა მომსუქნო ადგილი.
გლესა	(ვგლეს) განგოზა, წასმა რისამე, გაგლესა, штукатурить.
გლეხი, გლეხიკაცი	მდაბიო, მსოფლიო მოსახლე, мужик.
გლეხური	გლეხთ შესაფერი, мужицкий.
გლეჯა	(ვჰგლეჯ) ხევა, მოხევა, დახევა, ანუ აღმოფხურა მცენარეთა, კრეფა ხილთა და მისთანათა (ვეფხისტ. 940, 1437), рвать, драть, дергать.
გლინვა	(გლინავს, ეგლინება) გველივით მუცლით ცორვა (სიარულში ნახე), ползать
გლისპი	ანჩხლი, კაპასი, ჯიქი, გაუგონარი, მიუკარებელი, упрямый, капризный, неприступный. // საღვთოსა შინა წერილსა დაუდვიათ გაპარსულის ადგილს (იერემ. 25,23), остриженный.
გლოვა	(ვიგლოვ, ვგლოვობ) ვაება, ტირილი (ფსალ. 29,11 და 77,63; მარკ. 16,10; იაკობ. 4,9), плакать, сетовать.
გლოვა, გლოვობა	შავის შემოსა ჟამ რავდენმე მიცვალებულთა ზედა (2 მეფ. 14,2), сетование, траур.
გლუ, გლუვი	უმქისო, უროკო, უხორკლო, гладкий.
გლუსუნი	(ვეგლუსუნები) ზედ წახეხება.
გმერა, გმირვა, გუმერა, გურემა	(ვჰგმერ, ვჰგმირავ, ვუგმერ) მახვილის კურა, განწონება, განგმერა, (იოან. 19,34 და შემდგომი; ვეფხისტ. 894), прободать, пронзать.
გმირი	დიდი და საზარელი ტანითა და უფროსღა ძალითა და საქმითა (ნახე იროელი) (დაბად. 6,4; რიცხ. 13,34; ფსალ. 18,6 და 32,16; ვეფხისტ. 6), исполин, великан, герой.
გმობა	(ვჰგმობ, ვიგმობი) გინება, გიობის წარმოთქმა (მატ. 12,31 და 15,19; მარკ. 7,2), хула, хулить, ругать, осуждать. // უარის ყოფა საღვთოთა საქმეთა, ანუ დახსნა სჯულისა (საქმ. 13,45; ვეფხისტ. 566), хулить, отвергать.
გმობილი	დაწუნებული, არა ქებული (ვეფხისტ. 1334), охужденный.
გმური	ხელშუბა (ლახვართან ნახე).
გნდე	ნიღრი, გარეგანი კიდე საჭრელთა, ვითარ დანისა, ხმლისა, ცულისა და მისთანათა, обух.
გნოლი	(მფრ.) გლონი (ვეფხისტ. 44).
გნომი	ძალი სულისა განხილვად მსგავსებასა ნივთთასა (მეტაჶ. ბაუმ. § 210), Γνώμη, ingenium.
გობა	ძელთაგან ამოჭრილი ჭურჭელი, სალაფავის ჩასასხმელინ შინაურთა ხვასტაგთათჳს (ვეფხისტ. 1375).
გოგვა	(ჰგოგავს) მფრინველთ ხლტომა ფეხითა მისაწონად (სიარულში ნახე).
გოგირდი	წუნწუბა, ჩექა, сера. ს. ქოქურთ. [წշწუმბ].
გოგმანი	გოგვა (ვეფხისტ. 16).
გოგო	მდაბიო გლეხის ქალი, девка.
გოგორა	მცირე ურმის თუალი, მხოლოდ მორგჳსგან შექმნილი მკურივად თჳნიერ ფერსოებისა და სოლებისა, უფრორე იხმარების ერქუანთათჳს.
გოგრა	(ბალ.) ბოსტნის მოსავალი, რომელიც არს სამგუარი: 1. გოგრა საკუთრად არს ქერქთხელი და მხლად საჭმელი; 2. აყირო ანუ კვახი, ქერქზრქელი მსგავსი სასმისთა, რომლისგან შეიქმონენ კოკოშას; 3. ხაპი კუახის გუარივე, არამედ უყელო, тыква.
გოგრახი	დიდი გოდორი და გოგოხი უმცირესი.
გოგუთი	თავმრგუალი ჯოხი, булава. თ. თოფუხ.
[გოდა	ნახე კოდი].
გოდება	მოთქმით ტირილი (ვჰგოდებ) (მატ. 11,17) (ნახე ტირილთან), плач (Иеремии), петь плачевные песни.
გოდოლი	ძეგლი, ბურჯი, კოშკი დიდი და მაღალი (დაბად. 11,4; ფსალ. 47,13; მატ. 21,33; ლუკ. 13,4), столб, башня.
გოდოლტაძრები	ბურჯებით ნაშენნი ზღუდენი ტაძრისანი (ფსალ. 121,7), столпостены.
გოდორი	წნული ჭურჭელი ნერგის წნელთაგან (ნახე შარაგული) (მატ. 14,20 და 16,9; ფსალ. 80,6), коша, кошница, короб.
გოვზა, გოვზაკი	დიდი სარწყული, ушат.
გოზაური	დიდი საღვინე (ნახე საღვინესთან).
გოზინაყი	ნუში ან ნიგოზი ნადუღს თაფლში გავლებული, პუნგია.
გოკინი	გოხინი, ყროყინი, ვირთ ხმიანობა, реветь, рев.
გოლი ანუ თაფლი გოლეული	გარდაუმდნარი ხვეზა თაფლისა, კიპრუჭი, თაფლის პურები, ახლად გამოღებული სკიდამ (ფსალ. 18,10 და 117,2; ლუკ. 24,42), сот, сотовый мед.
გამაზარი, გუამანსარი	წერილი გრძელი და გავრცელებული (ნახე წერილთან).
გომბეშო	(ოთხფ.) მეტად დიდი ბაყაყი, жаба.
გომბიო	პაწუა, პაწიკელა, პატარა გოგო მოსამსახურე,
გომი და გომური	ბოსელი, სადგური სახლი დიდროვანთა ხვასტაგთა, буйлятник, хлев, хутор.
გომიზი, გომფისი	ხის წებო, гумми, γόμι, γοΰμι.
გომიჯი	ჭრელი ხმიადი იმერული (ნახე პურთან).
გონება	ძალი სულისა თჳთოეულ განხილვად მოკიდულებასა საზოგადოთა ჭეშმარიტებათასა (მეტაჶ. ბაუმ § 212; ლუკ. 24,45), ум, или разум. // ჰაზრი, ფიქრი, გულის ზრახვა (მატ. 22,37; ლუკ. 1,17; ვეფხისტ. 59, 838), мысль, помышление. // (ვიგონებ) ფიქრობა, გულში ზრახვა (ფსალ. 76,5; ვეფხისტ. 213), думать, помышлять. // ზოგგან დაუდვიათ გონება ნაცულად სჳნდისისა, ვითა ნათესავი ნაცულად სახისა (რომაელ. 13,5 და 1 პეტრ. 3,16), совесть
გონი	მდაბიურად გონება, ჭკუა, განსჯა, ум, рассуждение
გონიერი, გონებიანი	სრულის გონების მქონი (მატ. 7,24; მარკ. 5,15), мудрый, умный, благоразумный.
გონიერდ	ჭკუვით, გონებიანად (იგავ. 23,1), умно, разумно.
გონჯი	მახინჯი, დაღრეკილი, სახიჩარი, ანუ ასონაკლები, урод.
გორა	საწყაო, 16 დოქს შთაიტევს (ნახე საწყაოსთან).
გორა და გორაკი	ბორცვი, მცირე მთა (ნახე მთასთან) (ვეფხისტ. 471 და 614), бугор.
გორანგო	ღორთ ზევითი ღოჯი ეშვის სალესავი.
გორგალი	ნასთი, ანუ მკედი მრგულად დახვეული, моток нитей.
გორგომიჭელა	პატარა ეტლი გოგორებიანი, ბოშვთა სატარებელი ხელთ დაბრჯენით, ფეხის ასადგმელად, ხოჭიჭი, ходулька.
გორდა	ხმალია ერთგუარი (ნახე ხმალთან).
გორვა	(ვჰგორავ) ცხოველთა მიწაზედ გარდაბრუნება (მარკ. 9:20,26), валяться. // ნივთთა ტრიალით სრბოლა ადგილზედ (ამოს. 2,13; ზაქარ. 9,15), катиться, вертеться.
გორვება	(ვაგორებ) ტრიალით ტარება, катить, перекатывать, переваливать.
გორილი, გვარილი	თივის თოკი (ნახე საბელთან (ვეფხისტ. 255).
გოროხი, გორახი	მიწა, ანუ ტალახი ქუასავით გამხმარი.
გოსპა, გოსპანი	ნაქსოვი ძვირფასი (მამათ ცხ. 19,19).
გოქშო	(ბალ.) ბურბუშელა.
გოშია	(ოთხფ.) პატარა ძაღლი, болонка (собачка).
გოშპელაკნი	ოქროს საყურენი, серьги золотые.
გოჩქოჩანა	ჩქართა შინა ადგილთა მდინარისათა ჩამჩქერვალენი ზვირთნი (ნახე წყალთან), водоворот.
გოჭა	(თევზ.) კობრი, сазан.
გოჭი	(ოთხფ.) ღორის შვილი, поросёнок.
გოხი, გოხინი	ღორთ საკერშილო ტუხინი.
გოჯეული	გოჯიდამ ნეკადმდე მტკავლის ზომა (ეზეკ. 40,5), дланный.
გოჯი	ცერი, წინა სახსარი, ანუ მისოდენი ზომა გრე. //კოჭი, ფეხის ჩონჩხი (3 მეფ. 18,21; საქმ. 3,7), плесна, ступня, кисть ноги.
გრაგნა	(ვჰგრაგნი) შეხვევა, წარგრაგნა, свивать, свертывать.
გრაგნილი	სიგლურად დახვეული წერილი, ანუ ქარტა დაუწერელი (ისაი. 8,1), свиток.
გრაკლი	(ხე) ბრაწის ხე.
გრგენა	(მეგრგინება) გრძნობა უსიამოვნოს შეხებისა სხეულისადმი, ვითა ღიტინი, щекочет, щекотливость.
გრგჳნვა, გურინვა	(გრგჳნავს, გურინავს) ხმა საზარელი ქუხილისა, მიწის ძრვისა და მისთანათა (ვეფხისტ. 1319; შავთ. 94), удар, треск грома, землетрясения и т.п.
გრგოლი	მცირე სალტე მეტალლთაგან შექმნილი თითთა შესაცმელი, ანუ ჯაჭუთა ასასხმელი და სხუათა სახმარებათათჳს (ესთერ 1.6; იობ. 40,21), кольцо, κρικέλι.
გრგუალი	(ნახე მრგუალი), круглый.
გრდემლი, გურდემლი	რკინის კუნძი მეტალლთ საჭედი, (იობ. 41,15; ვეფხისტ. 5), наковальня
გრე	გოჯი, ადლის მეთექუსმეტე ნაწილი, вершок
გრემა	მრეში, მქრქალი ფერი (აღიელთან ნახე), карий. თ. ნიმრანგ [სპ].
გრემლობა	(ვიგრემლებ) ოლვა, დაოლვა, გამოსურმა თვალთა საგრემელითა (ეზეკ. 23,40), утворять очи, сурмить.
გრეხა	(ვჰგრეხ) შესთვა ბრუნებით თოკისა და მისთანათა, крутить.
გრეხილი	დაგრეხილი, შესთული, крученый. // ქალთ სამკაული მძივებით ასხმული გულზედ ჩამოსავლები.
გრიალი	(გრიალებს) ხმა წისქვილთ ბრუნვისა, ეტლთა სრბოლისა და მისთანათა, დგრიალი, მუცელი გრიალებს, желудок бурчит
გრიგალი, გირგალი	ქარი ტრიალით მომბერავი, რომელიცა დახვევით ეკვეთება და განანქრევს რაჲცა შეხუდების (იერემ. 25,22; ვეფხისტ. 857), вихрь (ოსე. 13,12), ураган, согромождение.
გრივი	აპანაგი, ძველებური საწყაო თესლეულთა, ანუ მარცვალთა (რიცხ. 11,31 და 3 მეფ. 18,22), спуд.
გრიკი	(ხე) მთის ჟოლო (იერემ. 17,6), μυρικα [Το μυρικα ან ή μυρικά - ასეა ბერძნული ლექსიკონების მიხედვით. რედ. ალ. ღლონტი] земляной дым.
გრილი	მცირედ ცივი, სასიამოვნო სიცხის დროს (მატ. 10,42), студеный, прохладный. // ნივთი ცივის ბუნებისა, მხურვალის წინააღმდგომი, прохладительный (ითქმის უფრორე სამკურნალოთათჳს წამალთა).
გრილობა	(ვაგრილებ) დაჩრდილება, დაგრილება სიცხისაგან (მატ. 17,5), осенять.
გრკალი	გრგოლი, კარშიკი (გამოს. 25,26 და შემდგომი; ეზეკ. 16,12), кольцо.
გრკჳნვა	(ვჰგრკჳნავ) ჩჩჳლთაგან შეხარვით რეცა უბნობა მზრდელთამდი, лепетать.
გროვა	ხროვა, ჯგუფად კრებულნი ერთგუარნი ცხოველნი, толпа. // ზვინად მოკრებულნი ერთგუარნი ნივთნი, куча.
გროვება	(ვაგროვებ) დაფანტულის ერთად შეკრება, მოქუჩება, собирать в кучу.
გრუზი, გრუზა	თმახუჭუჭი, დაგრეხილი, кудрявый, курчавый, косматый.
გრუტუნი, ღრუტუნი	(გრუტუნებს) ტრედთ ხმიანობა, ворковать.
გრძელი	უმეტეს ზომისა ან წარზიდული (ვეფხისტ. 19 და შემდგომი), долгий, длинный.
გრძნება	(ვჰგრძნებ) მოგვობა, მოქმედება მოქმედება განსაკჳრვოთა საქმეთა ხელოვნებით, ანუ ეშმაკის მანქანებით (საქმ. 8:9,11; მიქია 5,11; ვეფხისტ. 567, 1228 და შემდგომი), волхвовать, чародействовать, волхвование, чародейство.
გრძნეული	მოგჳ, მოქმედი ეშმაკურთა საქმეთა (გამოს. 7,11; ვეფხისტ. 1288), волхв, чародей, ворожея, колдун.
გრძნობა	(ვჰგრძნობ, ვაგრძნობ, ვიგრძნობ) გაგება, შეგნება, მიხდომა (დაბად. 3,7; მარკ. 7,24 და 9,30; საქმ. 9,42; ვეფხისტ. 154, 430), чувствовать, понимать, разумевать. // ვაგრძნობ (ვახტ. სამ., მოსე 8), возвестить, дать почувствовать кому.
გრძნობის საცავი	საგრძნობელი ნახე.
გრწყილი	(მწერ.) კრწყილი (1 მეფ. 24,15), блоха.
გრჭო, გრჯო	წურილი ლატანი.
გრჯღა, კრჩხა	ხეთა ძირის მორთაგან განყოფილნი დიდნი რტონი, сук, ხოლო ამათ ზედა განყოფილთა ეწოდების ბორჯლი და მათ ზედა - რტონი, ветвь, და ნოშონი; კუალად უწურილესთა ხის წვერთა - კეწერო, კოწოლი და კუნწუხი, ხოლო უფურცლოსა ჩვილსა კეწერსა, ზამთრით ხვასტაგთა საკვებსა, - ნეკერი, სადა რტონი ორად განიყოფებიან, მას ეწოდების კაპი და მონაკვეთის რტოს ძირსა - როკი და ნუჟრი.
გუადრუცი	ფიცრის კოლოფი (ნახე ზარდახჩა) (იოან. 12,6), ковчежец, ящик.
გუალე, ჰგუალე	მდაბიურად გოლე (ზმნა ესე იხმარების მხოლოდ ბრძანებითად), იარე, წამოდი, წარვედ (ლუკ. 7,50; მარკ. 10,52; ვეფხისტ. 890), иди (იოან. 10,20), ჰგუალეთ, пойдем (საქმ. 10,20), გარდაჰგუალე, сойди вниз (კუალად საქმ. 16,9), წიაღმოჰგუალე, приди
[გუალაგი	ნახე ვაშკარანი].
გუალვა	უწვიმობა და მისგან განხმობა მოსავალთა ზაფხულის დროს (ვეფხისტ. 1337), засуха
გუამი	ტანი, სხეული კაცისა ცოცხლისა ანუ მკუდარისა (მატ. 5,29 და შემდგომი, კუალად 6,22 და 14,12, კუალად 1 კორ. 12,15), тело. // ჶილოსოჶიურად გუამი და პირი ერთი და იგივე არს. არისტოტელე განსაზღურებს ესრეთ: გუამი არს არსება განუკვეთელი, ბუნება სიტყუიერი და ქვემდებარება უზიარებელი (კატიღ. ანტ., § 79, 94 და 95 და შემდგომი), лицо, персона, ипостась.
გუამოვანი	პიროვანი, მისივე არსებისაგანი და განთჳსებული (ეზეკ. 47,11), ипостасный.
გუანება	(ვჰგავ, ვეგუანები, მივეგუანები) მსგავსების ქონება (ვეფხისტ. 64, 313, 945), походить, сходствовать.
გუარი	ნათესავი (ვეფხისტ 314), род. // განსაკუთრებული რიგი, сорт.
გუარჯილა, გორჯილა	ერთგუარი ხაშურია, რომელიც ცეცხლზედ იფეთქებს, და იხმარების შესამზადებლად თოფის წამლისა, ეგრეთვე სასმელ წამლადცა სიცხიანთ გასაგრილებლად, селитра.
გუაჯი და გუაჯიობა	კეთილი შური, რათა არა უდარეს იქმნეს სხვათაგან (ნახე შური), ревность.
გუბე	დაფოსოვებული ადგილები, წყლით სავსე (ნახე წყალთან) (ისუ. 8,29), ров, лужа, лужица, пруд.
გუგა	თუალის კაკალი, ანუ ბაია (ფსალ. 16,8; ზაქ. 2,8), зеница, зорочек.
გუგული	(მფრ.) кукушка.
გუგუნი	(გუგუნებს) ხმა ცეცხლის ნთებისა ან შორიდამ ბგერისა.
გუდა	გაუჭრელად გაძრობილი ტყავი ხვასტაგთა შთასადებელად რისამე. // იმერნი უხმობენ კუპრიელსა ტიკსაცა (ნახე ვაშკარანი და თხიერი).
გუდალი	უსწორო ნაკერი ალარულს ტანისამოსში.
გუდარაკი	საგბოლველი ან სადუღებელი ჭურჭელი, ვითარ ქუაბი, სიავი, ჩალხანა, ტაფა, ტაფაკი, კარდალი, ქოთანი, კოჭობი, ხალანი და მისთანანი.
გუდასტვირი	ჭიმონი, სოფლური სტვირი შთასაბერველი გუდითურთ, [волынка].
გუდაფშუტა	(ბალ.) ცუდი სოკო, გაბერილი და ცარიელი გუდასავით, дождевик.
გუჱრდი	გუჱრდი და სხ., იხილენ გველი, გვერდი.
გუთანი	სომხურია (ნახე ერქუანი), плуг.
გულადი	გულოვანი.
გულად დება	(გულად ვიღებ) გულში დანერგვა, внимать.
გულამოსკუნილი	გულამოხვინჩვით მტირალი (ვეფხისტ. 246, 1282).
გულანი	წიგნი სრულის წლის საგალობელთა, ხოლო რომელთა შინა ჩართულ არს ჟამნიცა, ეწოდება ჟამნგულანი.
გულარძნილი	ოღროჩოღრო, ღრანტეებიანი, ღირღოვანი გზა (ლუკ. 3,5), неровный, ухабистый. // ურჩი, დრკუ კაცი (ფსალ. 77,8; მატ. 17,17), строптивый, развращенный.
გულდებული	იმედდადებული, განმხნობილი იმედითა (მარკ. 6,50; საქმ. 27:22.25), ободренный, обнадеженный.
გულვება	(მეგულვების, მეგულება) იმედეულება ქონებისა ან შოვნისა რისამე, иметь в виду, в предмете, в запасе. // მონებება, განზრახვა (მატ. 2,13 და 17:12,22, კუალად 20,22; საქმ. 18:14,27), хотеть, предполагать.
გულვებადი	საგულვებელი, მოსალოდებელი, ожидаемый, будущий, имеющийся в виду.
გულთმეცნიერი	გულთა მხილველი, დაფარულთა გულისათა მხედველი ღმერთი (საქმ. 15,8), серцеведец.
გულთმისანი	რომლითამე ნიშნებით ან მიხდომით სხვათა გულის პასუხის შემტყობი, угадчик
გული	უმთავრესი ნაწილი ცხოველთა შინაგანის აგებულებისა, რომლისაგანცა მიმოიქცევის სისხლი ყოველთავე ძარღუთა შინა (ვეფხისტ. 4), сердце. // ჰაზრი, გულის ზრახვა (ფსალ. 4,5 და 19,5; ვეფხისტ. 837 და შემდგომი). // საშუალო სიღრმე ქუეყანისა, ანუ ზღჳსა (მატ. 12,40; იოან. 2,4; ფსალ. 45:2,3). // შინაგანი კერძო კვერცხისა, კაკალთა, ხილთა ნაჭუჭიანთა და მისთანათა. // კუალად ითქმის: ღვთის გულისთჳს, бога ради; ჩემის გულისთჳს, для меня, или для моего одолжения. // გული მეთანაღრება, ე.ი. არ მომწონს, არ მემეტება, მენანება, ითქმის უქმად წარგებულის რისთჳსმე, жаль, жалеть.
გულიდამ ამოღება	(გულიდამ ამოვიღებ) განზრახვა, დასკუნა რომლისამე საქმის შედგომისა უსათუოდ, предпринять, решиться.
გულითადი	მისანდო (საქმ. 13,22), усердный, по сердцу.
გულითადობა	გულით სიწრფელე (2 კორ. 8,9), искренность.
გულიო	(მფრ.) მომცრო ტრედი ველური.
გულის ამოსკუნა	(გულს ამოვისკუნი) ამოხვინჩვით ტირილი, рыдать.
გულის არევა	(გული მერევა), ზიდება, тошнить.
გულის გადალევა	(გული მელევა, გადამელევა) გააბეზრება, მოწყენა, скучать, скучно, тошно.
გულის გამოცულა	(გულს გამოვუცლი) გარდაქცევა, გარდაბირვა, отвращать, отводить.
გულის დაჯერება	(გულს დავაჯერებ) ნამდვჳლად ცნობა და სხ. (ნახე დაჯერება), удостовериться.
გულის დება	დადება (გულს ვუდებ, დავუდებ) იმედის მიცემა, გამხნობა, დამშვიდება (ვეფხისტ. 580), обнадеживать, успокаивать.
გულის ზრახვა	გულის პასუხი, ფიქრი, გულში ლაპარაკი (ლუკ. 24,38), помышление (საქმ. 10,19), размышлять.
გულის თქმა	(გული მითქვამს) გულით ნდობა, სურვილი (ფსალ. 9,23 და 20,2, კუალად 37,9 და 77,29 და შემდგომი), желание, вожделение, похоть, [страсть].
გულისობა	გულპილწობა (ნახე გაგულისება).
გულის პასუხი	ვისაც რა ფიკრი აქუს გულში, სხუათაგან დაფარული, дума.
გულისპირი	ტანისამოსთ გულზედ ქობა მიკერებული.
გულის რევა	გულის არევა.
გულის სათქმელი	სანდომელი, სასურველი (ფსალ. 18,10; დანიილ. 10:3,11), вожделенный.
გულის სიტყვა	გულის ზრახვა, გულის პასუხი (მატ. 15,9; მარკ. 7,21; ფსალ. 32,10 და შემდგომი).
გულის სრულება	(გულს ვისრულებ) აღსრულება გულის წადილისა, удовольствоваться, остаться довольным.
[გულის ტკივილი	соболезнование]
გულის ფიცარი	მკერდი, грудь.
გულის წადილი	გულისთქმა, ფრიადი ნდომა, სურვილი (ვეფხისტ. 686 და 694), сердечное желание.
გულის წყრომა	გამოჩენილი რისხვა, გაშფოთება, გაანჩხლება (ფსალ. 2:5,12 და 6,1, კუალად 37,1), ярость.
გულის ყური	ძალი მიხდომისა და დახსოვნებისა, острота ума, понятливость, догадливость.
გულის შემატკივარი	გულტკივნეულებით შემბრალებელი, მზრუნველი, сердобольный, попечительный, или попечитель.
გულისხმასმოსლვა	მიხდომა, გაგება, догадываться. уразумевать, понимать,
გულისხმიერი	ადვილად მიმხვედრი და დამხსომებელი საქმისა, сметливый.
გულისხმიერება	მალე მიხდომა საქმისა, сметливость.
გულისხმისყოფა	(გულისხმასვჰყოფ) ზედმიწევნით ცნობა (მატ. 13,14 და შემდგომი; ლუკ. 24,45), разумевать. // ჶილოსოჶიურად ძალი განთჳსებით წარმოდგენად ნივთთა (მეტაფის. ბაუმ. § 204) და ზედმიწევნილება იგივე არს, разум.
გულმავიწყი	მალე დამვიწყებელი, забывчивый.
გულმანკიერი	გულძვირი, ანუ ძვირის მხსენებელი, памятозлобный.
გულმდუღარე
გულნაკლული	მომდურავი, მგრძნობელი ვისგანმე შეწუხებისა, недовольный, обиженный.
გულნაკლულობა	სამდურავი, გულძვირობა (ვეფხისტ. 436), неудовольствие, претензия.
გულოვანი	გულადი, მხნე, უშიშარი, ახოვანი (ვეფხისტ. 729, 790), храбрый, неустрашимый.
გულოვნობა	უშიშრობა, არ შემცნრვა შიშისა (შავთ. 86), присутствие духа, неустрашимость; (ვჰგულოვნობ) მხნეობა (ვეფხისტ. 18), храбриться, мужаться, хранить присутствие духа.
გულპილწი	გარისხებული, გაგულისებული, сердитый, гневный.
გულპილწობა	(ვგულპილწობ) განრისხება, ჯავრობა/
გულსა დადება	(გულსა დავიდებ) დაპირება, მონდომება, გულიდან ანიღევა (მარკ. 16,19), хотеть, искать, предполагать.
გულსავსე	მადრიელი, არა მქონები გულნაკლებობისა довольныйю. // ცნობილი, ნამდჳლად გულის დაჟერებით (ლუკ. 1,2), извествованный, известный. удостоверенный.
გულის დაძმარვა	(გულს დამძმარავს) მეტის გაძღომისგან მჟავე ბალღამის მოსლვა საყლაპავთან.
გულს მოდგინე	მომჭირნე, მოსწრაფე, მეცადინე (მატ. 26,41), бодрый, прилежный.
გულს მოდგინება	მომჭირნობა, მისწრაფობა, მეცადინობა, прилежание, старание
გულმტკივნეულება	გულის შეტკივება, მოწყალებით ზრუნვა, сердоболие, милосердие.
გულუხვი	ფრიად უხვი, გამცემი, щедрый, прещедрый.
გულფიცხელი	შეუბრალებელი, უგრძნობელი, გულპილწი, უწყალო (ფსალ. 4,2), жестокосердный.
გულფიცხელობა	ულმობელობა, უგრძნობელობა, გაგლისპება (მარკ. 10,5 და 16,14; ზირაქ. 16,11), жестокосердие.
გულქანდი, გულქანი, გულქანდებული	ჩაფერადებული ქანდით ე.ი. ვარაყით, позлащенный, вызолоченный. თ. მუღარბარ.
გულულ	ქორის მახე კისერზედ გადასაცმელი, აშრიალა (მახესთან ნახე).
გულყრა, გულშემოყრა	(გულს მეყრება, შემომეყრება) ჟამად შებნედა გულის წუხილით, тошнить, в обморок приходить.
გულში ჩაფიქრება	(გულში ჩავიფიქრებ) დაღრმობა ფიქრში, ან მოგონება რისმე, задумывать, загадывать.
გულჩვილი	ფრიად მგრძნობელი, მცირედისაცა შეწუხებისა თჳსასა ანუ სხუათასა, чувствительный.
გულჩვილობა	ფრიადი მგრძნობელობა, чувствительность, щекотливость.
გულძვირი	გულნაკლული, მომდურავი (მატ. 5,23), недовольный, имеющий неудовольствие на кого.
[გულძვირობა	неудовольствие]
გულწითელა	(მფრ.) снигирь.
გულხმება	{გულხმება - (ვიგულხმებ) გულისხმა, ვიგულისხმებ - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
გუმანი	იჭვი, ჰაზრის მიტანა ვისზედმე საიჭვოს საქმეში, подозрение.
გუმბათი	კამარა მაღალი და მრგულად შეკრული, ვითარცა იქმნების ეკლესიათა ზედა და სხ., купол, κουμπές.
გუნდა	მრგულად შესორსალებული რაჲმე რბილი ნივთისაგან, ვითარ ხვეზა, ცომის გუნდა პურად გამოსაცხობი, თოვლის გუნდა და მისთანანი (დან. 14:26,27), гомола.
გუნდა	კრკოს მსგავსი ხილირომლისამე ხისა, ხმარებული მელნის გამოსახდელად და სხვად საღებავად, чернильные орешки
გუნდი	ლეგეონი, ლაშქარი ექვსი ათასი (1 მეფ. 10,5; მატ. 26,53; საქმ. 21,31; შავთ. 31), лик, легион, спира, полк. стая.
გუნდის თავი	ექსოვიტი, ერთის გუნდის უფროსი, полководец, полковник. თ. ბოლუქბაშ.
გუნდრუკი	სუნნელი, საკმეველი (მატ. 2,11), ливан, росной ладан.
გუნება	მდაბიურად გონება, ანუ შინაგანი მდგომარეობა სულისა, ვითარ თურქთა ენით ქეიფი. მაგალითად, ჰკითხვენ: გუნებაზედ როგორა ხარ? მიგება: კაი გუნებაზედ ვარ, ვერა ვარ გუნებაზედ, расположение духа.
გუნებანაქცევი	დედაკაცი ორსულობის ნიშნის მქონებელი, беременная, имеющая признаки беременности.
გუნი	ნახე გვინი.
გურდემლი	ნახე გრდემლი.
გურემა	(მგურემს მუცელს) შიგნიდამ ტკივილი, ჩხვერა, გმერა.
გურინვა	გოდება, ხმით ტირილი (იერემ. 9,20), рыдание. [ნახე გრგჳნვა].
გურიობა	არევით მიდევნება გულის თქმათა (სიბრძ. 4,12), парение похоти, [стремление].
გურიტი	(მფრ.) გარეული ტრედი ერთგუარი (ფსალ. 83,3; ლუკ. 2,24), горлица.
გურკა, კურკა	რომელთამე ხისაგანთა ხილთა შორის მაგარი გული, ვითა ძუალი, მაგალითად, ატმისა, ბალისა, ქლიავთა და მისთანათა, косточки во фруктах.
გუფთა	დაკეპილი ხორცი, გუნდავებად მოხარშული, котлеты. თ. კუფთა [სპ.].
გუში	კოდის ნაოთხალი (ნახე კოდი).
გუშაგი	ციხის დარაჯა, მეციხოვნენი (ნახე დარაჯასთან) (ვეფხისტ. 1381, 1387 და შემდგომი), гарнизон.
გუშინ	წინა დღეს, გავლილს დღეს (2 სჯული. 19:4,6; ებრაელ. 13,8), вчера, вчерась, вчерашнего дня.
გუშინს წინ	განვლილი დღის წინათ, после вчера, третьяго дня.
გუშინდელი	გავლილის დღისა (ფსალ. 89,4), вчерашний.
გუჯარი	დიდი სიგელი ეკლესიათ შეწირულობისა (ნახე წერილთან).
გუჯასტა	კუშტაბანი, კაბის საკილოვე, петлица.
გჳან, გჳანი	და სხ. (ნახე გვიან, გვიანი).
გჳრგჳნი	სამეფო თავსახურავი შარავანდედიანი (ფსალ. 20,3; ვეფხისტ. 45), венец, корона. // თავი შენობათა მრგულად ან ოთხკუთხად, ვითა გუმბათი და მისთანანი.
გჳრგჳნოსანი	გჳრგჳნის მქონებელი, венценосный.
გჳრგჳნოსან ყოფა	(გჳრგჳნოსან ვჰყოფ, ვიქმნები) გჳრგჳნის დადგმა, დაგჳრგჳნება, შემკობა გჳრგჳნითა (ფსალ. 5,12 და 8,5), венчать, -ся.
გძღარბი, ძღარბი, ზღარბი	(ოთხფ.) ესე არს უდიდესი, რომლისა სიდიდე არს ვიდრე მტკაველადმდე, ხოლო პატარას ჰქვიან გძუძი, ბუძგი და ზღჳსას - ექინი (ისაი. 13,22და 34,11), ёж, ежеве.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

დ	ასოსა ამას ზედა ქარაგმიანნი ლექსნი არიან: დბ~ა - დიდება; დბ~ლი - დიდებული. ასასოსა ამას აქუს ერთი ზედდადებული ზმნათა, რომელია და. მაგალითად: დავალ, დამაქუს, დავსწერ და სხ. სა იშვიათ დაერთვის ესე სხუათა ზედდადებულთა, დამო, ვითარ დამოკიდება, დამოდინება და სხ. დ დერთვის ბოლოდ სახელთა, ანუ მარტო, ანუ სხუათა თანდებულთა თანა და ჰნიშნავს მოძრავობასა. მაგალითად, წარვიდა მთად, ქალაქად, в горную, во град (ლუკ. 1,39), ცად მიმართ, на небо (მუნვე, 15,21), აღვიდა იერუსალიმად, во Иерусалим (იოან. 5,1), ვიდრე ნათესავადმდე, даже до рода (ფსალ. 48,20); ცადმდე, ღრუბელთადმდე, до небес и даже до облаков (მუნვე, 56,10); ზღუადმდე, მდინარედმდე, до моря и даже до реки (მუნვე, 79,11); სიღრმედ მიმართ ქუეყანად, во глубины, в землю (იონა 2: 4,7). ამგუარად დ დაესხმის სახელთა პირთასა და ჰნიშნავს მიღებასა წოდებისა ანუ ხარისხისასა. მაგალითად, ეკურთხა მეფედ коронован царем, დიდგინა მთავრად, მსაჯულად поставлен в князья, в судьи; ხელდასხმულიქნა მღუდელად рукоположен во священника, შედგა ბერად поступил в монахи და სხ. ესევე დაერთვის ბოლოდ ზედშესრულთა სახელთა და შესცულის მათ ზმნისზედად. ვითა კეთილი - კეთილად, ბოროტი - ბოროტად, შავი - შავად, თეთრი - თეთრად. ხოლო მდაბიურად ნაცულად დ ხმარობენ თ: კარგი - კატგათ, ავი - ავათ, სწორე - სწორეთ და სხ. (ნახე თ).
და	კავშირი შეერთებითი. მაგალითად: პეტრე და იოანე. ვსწერ და ვჰკითხულობ, и, союз; ეს დონ-ანი ნიადაგ დაიწერების მობმით, ანუ ზედშესრულად და ამითი განირჩევის სახელისაგან და, დაჲ და სხუათა ადგილთა, სადაცა და ერთად შეხუდებიან, მაგალითად, დავსწერ, დავიძინებ, გარდავალ, უჯერო არს ესრეთ: და ვსწერ, და ვიძინებ, გარ და ვალ და სხ., რამეთუ მობმა და არს მხოლოდ კავშირისა, ვითა ლათინური v.
და, დაჲ	ამით სახელითა უწოდებენ ურთიერთ ქალნი, შობილნი ერთისა დედ-მამისაგან, ეგრეთვე ძმანი მათნი (იოან. 11,1), сестра. // კუალად უწოდებენ მოლოზანნი ურთიერთსა.
დაავლება	(დავავლდები) მოუძლურება, მოღალვა ვეფხისტ. 28, 299), утомляться.
[დაამება	ნახე ამება]
დაარსება	(დავაარსებ) არსებად მოყვანება (შავთ. 97), осуществлять, творить, производить.
დაარსებული	არსებად მოსული, осуществленный, сотворенный.
დაბა, დაბნები	შენობა, სოფელი (იხილე აკლდამა) (მატ. 9,35და 10,11, კუალად 21,2; ლუკ. 5,17; იოან. 11,1), весь, село, селение.
დაბადება	(დავჰბადებ, დავიბადები) შექმნა, წარმოება, დასაბამის მიცემა, ანუ მიღება (ფსალ. 32:9,15; მატ. 19,4), созидать, творить, сотворить, ანუ შობა (ვეფხისტ. 7), рождение, // მთოვარის დაბადება, ე.ი. განახლება, нарождение луны, новолуние.
დაბადება	პირველი წიგნი მოსესი შექმნათა, ანუ შესაქმისა, книга бытия. // ესევე ეწოდების სრულიადსა წიგნსა ძველისა და ახლისა აღთქმისა, библия.
დაბადებული	ქმნული, რაჲცა დაარსებულ არს ღვთისაგან (ფსალ. 63,9 და 103,24), творение, тварь.
დაბალთვა	(დავბალთავ) მრავალთა დაჭრა, დაკოდა ან დახოცა, изрубить, перерубить.
დაბალი	არა მაღალი შესახედავითა სხვათ შესწორებულად, низкий; ხოლო მდაბალი გულით არა ზვავი, თავდაბალი (იხილენ თჳსთა ადგილთა).
დაბალითება	დაშოშმინება, остановить, унимать.
დაბანაკება	(დავიბანაკებ) კრებულად დადგომა ერთს ადგილს (გამოს. 15,27), ополчаться. // აღჭურვა, დადგომა სალაშქროდ (ფსალ. 33,7).
დაბანაკებული	დავანებული (გამოს. 14,9), ополчившийся
დაბანვა	(დავჰბან, დავიბან) განბანა, გარეცხა ტანისა (ფსალ. 25,6 და 71,13; მარკ. 7,3; იოან. 13,6 და შემდგომი), измывать, умывать, -ся.
დაბარება	(დავაბარებ) პირად შეთულა საქმისა სხვასთან, наказывать, поручать, сказать кому что; // (დავიბარებ) ბრძანებით ან თხოვით სხვაგნიდამ მოყვანინება ვისიმე, ან მოტანინება რისიმე, выписывать, вытребовать.
დაბარვა	(დავბარავ) ბარით გარდათხრა მიწისა, копать землю.
დაბაღი	მეპრატაკე, кожевник. თ. დაბაღ [არაბ].
დაბდაბი	დაფი და დაფდაფი (ნახე ვეფხისტ. 710 და შემდგომი, კუალად 1404).
დაბებკული	დაკონკებული, დაძონძებული (ისუ. 9,5; იგავ. 23,21), обветшалый, или рубище.
დაბეგვა	(დავბეგვ) ცემა, ანუ დაცეხვა, დაძეძკა, დაბეჟვა.
დაბეჟვა	(დავბეჟავ) ცემით დარბილება, მაგალითად, მკვახეთა ხილთა და მისთანათა, измять.
დაბერება	(დავაბერებ, დავბერდები) მოხუცება (ფსალ. 36,25; იგავ. 23,22), состареть, -ся.
დაბერვა	(დავჰბერავ) საკრავთ დაკურა შთაბერვით (ფსალ. 80,3), трубить, вострубить.
დაბეჭდვა	(დავბეჭდავ) დატჳფრვა, ბეჭდის დასმა (მატ. 27,66), запечатать, прикладывать, приложить печать. // სტამბაში წიგნის გამოყუანა, напечатать, издавать книгу в печать.
[დაბზარვა	подмерзать].
დაბინავება	(დავბინავდები) დასახლება, ბინის დადება, поселиться, принять оседлость.
დაბირი	აღმართებული თხემი წმიდა წმიდათასი (გამოს. 25,31 და 3 მეფ. 6,5), круги, давир.
დაბლა	ზმნისზედა, დაბლა ქვევით, внизу.
დაბლაგვება	(დავაბლაგვებ, დაბლაგუდების) მახვილი პირის მოცვეთა, დაჩლუნგება, притуплять.
[დაბლება	დაბლობი, низменность].
დაბმა	(დავაბამ, დავიბმი) თოკით მიკურა (მარკ. 11:2,4;ვეფხისტ. 49, 218, 1052), привязывать, -ся.
დაბნები	სოფლები (ნახე დაბა).
დაბნედა	(დავბნდები) ბნედა ნახე (ვეფხისტ. 321, 341 და შემდგომი), впадать в обморок, лишиться чувств.
დაბნედილი	ცნობამიხდილი, გულშემოყრილი (მუნვე, 303), лишившийся чувств.
დაბნევა	(დავაბნევ, დაიბნევის) გაბნევა, გაფანტვა (მატ. 27,5), повергать, бросать, набрасывать.
დაბნელება	(დავაბნელებ) ნათლის მიხდა, მოკლება (ფსალ. 68,23 და 104,28), помрачать, -ся.
დაბოლოვება	(დავაბოლოვებ) დასრულება, ბოლოს მოღება, оканчивать, -ся.
დაბოჭვა	(დავბოჭავ) მობოჭვა, დაჭერა, ხელსი ჩაგდება, поймать, схватывать, прибрать к рукам.
დაბრალება	(დავაბრალებ) ბრალის დადება, მიჩემება, обвинять. // ცილის წამება, наговаривать, оговаривать.
დაბრგვილება	ნახე დაბრყვილება.
დაბრეცა	(დავიბრიცები) ნახე ბრეცა, кривляться.
დაბრკოლება	(დავაბრკოლებ, დავბრკოლდები) საქმიდამ მოშლა, მოცდენა (ფსალ. 16,13), запинать, препятствовать, мешать. // შეცთუნება (მატ. 11,6 და 13,21; მარკ. 9,42 და შემდგომი), соблазнять, -ся.
დაბრმობა	(დავაბრმობ, დავიბრმობ თვალთა, დავბრმდები) თვალთა ხედვის მოკლება (იოან. 12,40; იობ. 17,7; ვეფხისტ. 1238), ослеплять, -ся.
დაბრუნება	(დავაბრუნებ, დავბრუნდები) დატრიალება, უკმოქცევა (ვეფხისტ. 268, 471), возвращать, поворачивать, -ся.
დაბრყვილება, დაბრგვილება, დაბრჯგუვება	დასუსტება, მოუძლურება, დაბლაგვება (დაბად, 27,1), притуплять, -ся.
დაბრჯენა	(დავაბრჯენ, დავიბრჯენ) დაირება, დანდობა (ვეფხისტ. 236), упирать, -ся.
დაბუგვა	(დავბუგავ) გარდაწვა, სრულიად დაწვა, жечь всё, выжигать.
დაბუჟება, დაბუშება	(დავუბუჟებ, დაბუჟდების) ხელისა ან ფეხის ჟამ რავდენმე უძრავობით დამძიმება სისხლის შედგომისაგან, ანუ ტკენისაგან და მცირედ ხან ვეღარ ხმარება (დაბად. 32,25 და შემდგომი), онемение, остановка крови в членах тела.
დაბურვა	(დავბურავ) გარდაფარება, მოხვევა (მარკ. 14,65; იოან. 11,44; გამოს. 26,34), закрывать. // (დავიბურავ, დავიბურვი) დახურვა, მოფარება (ისაი. 44,8), укрываться.
დაბუხება	ხელთა ან ფერხთ დაჯირჯვება მაგრა შეკრვისგან, распухнуть, затвердеть (как мозоль).
დაბღნეჯა, დაბღნეძა	დაღრეჯა (ნახე ბღნეჯა) (ვეფხისტ. 858), морщиться.
დაბძარვა	ნახე ბძარვა.
დაგდება	(დავაგდებ) დატევება (ფსალ. 26,9 და შემდგომი 70,9 და შემდგონი; ვეფხისტ. 153, 296), оставлять, бросать. // დაიგდებს, დაიგდო სენმა, ე.ი. გაგრძელდა. (დავუგდებ ყურს), [ослушиваться].
დაგება	(დავაგებ) დაფენა, გაშლა საფენთა (ვეფხისტ. 912), стлать, постилать. // დადგმა ტაბლასა ზედა სანოვაგეთა (მარკ. 6,41 და 8,6 და შემდგომი; ებრაელ. 9,2), предлагать, предложение хлебов. // დაზავება, მორიგება (2 კორ. 5,19 და შემდგომი; მატ. 5,24), примирять, -ся, примирение.
დაგერშვა	(დავგერშ, -შავ) გაწურთნა მონადირეთა ძაღლთა ან მფრინველთა, приучать к ловле охотничьих собак и птиц.
დაგვიანება	(დავაგვიანებ, დავიგვიანებ) დახანება, останавливать, -ся, замедливать, опаздывать.
დაგლა	(დავიგლი) გლა, დაგლეჯა, დაკაწრვა.
დაგლეჯა	(დავგლეჯ) განხეთქა, დახევა, изодрать, изорвать. // დაკრეფა, ამოგლეჯა მრავალთა, срывать, щипать, выдергивать. // კბენა ძაღლთა ან მხეცთაგან, искусать, растерзать.
დაგმობა	(დავჰგმობ) აგდება, გაკმარება, არ მოწონება (ვეფხისტ. 66, 900).
დაგვა	(დავჰგჳ) გვა, ცოცხით გასუფთავება იატაკთა და მისთანათა, мести, выметать.
დაგვა	(ვსდაგავ) დაწვა გულისა, მხურვალება (ვეფხისტ. 12), гореть.
დაგვარება	(დავაგვარებ, დაგვარდების) გაჩენა ნივთთა რომელისამე გუარისათა, ანუ მოშენება ხვასტაგთა, заводить, завести.
დაგულება	(დავაგულიბ, დავიგულებ) იმედეულება ქონებისათჳს რაჲსამე, иметь в виду, в предмете, запасе, запасать.
დადაბლება	(დავადაბლებ) მაღლის ქვე დაზევა, ან მოკლება სიმაღლისა, понижать.
დადაგვა	(დავსდაგავ, დავიდაგები) დაწვა, მხურვალება გულისა (ვეფხისტ. 151, 1287).
დადარნებული	მომზირალი, დარილით მზირად მჯდომი (გოდებ. იერემ. 3,10), приседей.
დადაღვა	(დავსდაღავ) დაღის დასმა, клеймить. // შემცოდეთტანის დაწვა გახურებულის რკინით, прижигать. // მოდუღება ზეთთა ცეცხლზედა დასაწმენდად, пережигать масло и т.п.
დადგენა, დადგინება	(დავადგენ, -დგინებ) დაყენება თჳსსა ადგილს (ფსალ. 8,6 და 9,20; კუალად 17,33), поставлять.
დადგმა	(დავსდგამ) დადგინება უსულოთა ნივთთა. // (დავადგამ) ზევიდამ დადება (ფსალ. 20:3,5), возлагать. // დადგმა, დადგენა მუხლთა, (დავიდგამ) დაჩოქება (მარკ. 1,40; საქმ. 7,60), преклонять колена, стать на колена.
დადგნობა	(დავიდგნობ, დავუდგნობ) გაძლება,устоять.
დადგომა	(დავსდგები) ფეხით შედგომა რომელსამე ადგისა ზედა (ფსალ. 1,1 და 80,1), стать. თუალის დადგომა (დაუდგება) დაბრმავება, ხედვის მოკლება.
დადგრომა	(დავადგრები) გება, დაშთომა (ფსალ. 60,7), пребывать, оставать, -ся.
დადი
დადე
დადება	(დავსდებ, დავუდებ) დაშვება ნივთისა ადგილსა ზედა (ფსალ. 38,1; იოან. 13,4), полагать, класть, დადება სულისა, თავისა, შეწირვა სიცოცხლისა (იოან. 10,11), полагать душу, жертвовать собою.
დადიანი, დადიანური	სახივი ქედისა (ნახე ბორკილთან).
დადნობა	(დავადნობ, დადნების) მკურივის ნივთის ნოტიოდ შექმნა სითბოსგან (ფსალ. 38,11 და 67,2), растапливать, -ся, таять.
დადოლება	(გადოლდების) опороситься.
დადრეკა	(დავსდრეკ, დავსდრკები) დახრა, მოხრა (ვეფხისტ. 466), наклонять, -ся.
დადრესა	(დავსდრეს) განდრესა, წახეხება, тереть, сладить.
დადუმება	(დავადუმებ, დავსდუმდები, დავიდუმებ) დაჩუმება, заставлять молчать (ვეფხისტ. 620), унимать, დაცხრობა ლაპარაკისა, დადგრომა დუმილით (ფსალ. 27,1; ლუკ. 9,36), премолчать, замолчать, умолчать.
დადუნება	(დავსდუნდები) მოშვება, დასუსტება, онеметь, ослабеть.
დაეფანი	დერეფანი (იერემ. 50,15), забрало.
დავა	საცილობელი, სალაპარაკო, ცილობა, спор, иск.
დავალება	(დავავალებ) ვალის დადება, დამადლება, одолжать.
დავანება	(დავივანებ) დასადგურება, დამკჳდრება, დაბინავება, დასახლება, დაშენება (დაბად. 26,17), обитать, вселиться, поселиться.
დავარდნა	(დავვარდები) უკან დარჩენა დაღალვისაგან, отставать от усталости. // ჩამოვარდნა, დავრდომა, упадать, ხმის დავარდნა განთქმა, განფენა, пронестись слуху.
დავედრება	(დავავედრებ) დაბარება, შეთულა, поручать (ვეფხისტ. 421, 469, 509), делать поручение, наказывать.
დავთარი	აღწერა, ანუ წიგნი შტასაწერი სახსოვართა, описание, или журнал, дневник, τεφτέρι. თ. დევთერ [ბერძნ. - არაბ.].
დავთარ ტარუღა	აღწერის მოხელე და შემნახავი მისი.
დავითნი	წიგნი ფსალმუნთა დავით მეფისა და წინასწარმეტყველისა, псалтырь.
დავიწყება	(დავივიწყებ) აღხოცა ხსოვნისაგან (ფსალ. 9:12,18), забывать.
დავლა	ალაფი ნაშოვარი (ვეფხისტ. 786; ჩახრუხა. 113), добыча.
დავრდომა	(დავვარდები), დაცემა, ან პირქვე დამხობა (მატ. 13,14 და შემდგომი, კუალად 17,6), падать.
დავრდომილი	სამდიდრისაგან დაცემული (ფსალ. 9:9,12,18), убогий, бедный, угнетенный.
დავსება	(დავავსებ) დაშრეტა, გაქრობა (ვეფხისტ. 212, 590), гасить, тушить.
დაზავება	(დავაზავებ, დავეზავები) დაგება, დარიგება, დამშვიდება, помирить, -ся, поладить.
დაზამთრება	(დავიზამთრებ) ზამთარს დადგომა სადმე (საქმ. 27,12), зимовать, перезимовать.
დაზარება	(დავიზარებ) ზარობა, გვიანობა, უნდომლობა საქმისა (ვეფხისტ. 360, 1372), лениться, мешкать.
დაზარებული	ზარმაცი, მცონარი, დაგვიანებული, ленивый.
დაზახება	(დავიზახებ) დაძახება, შეძახება, ხმამაღლად ღაღადება (ვეფხისტ. 443), закричать.
დაზგა	წიგნთ საბეჭდავი იარაღი მისის მომართულობით, ეგრეთვე სამუშაო სტოლი მკერვალთა, მექუდეთა და სხვათა ხელოსანთა, станок.
დაზელა	(დავზელ) ხელით თელვა რბილისა რისმე, ვითარ ცომისა და მისთანათა, ანუ ნიჩბით არევა კირისა შენობათათჳს, мять, мешать.
დაზვერვა	(დავზვერავ) განმსტურობა, მიპარვით გასინჯვა, подглядывать.
დაზვინება	(დავაზვინებ) დაგროვება, ზვინად დადგმა, დასხმა (3 მეფ. 18,33; გამოს. 6,12), воскладывать, накладывать.
დაზმა ხანისა	დროს გატარება, დადგომა გრძლად, დაგვიანება (ვეფხისტ. 661, 168, 1322).
დაზმული	იხილე ხანდაზმული.
დაზოგვა	(დავზოგავ) გამოზოგება ან გაფრთხილება, беречь, поберечь, пощадить.
დაზრობა	(დააზრობს, დასძრავს) ყინვისგან დაწვა, გახმობა, დასუსხვა (ვეფხისტ. 1337), вымерзать, отмораживать.
დაზულევა, დაზღულევა	(დაიზულევის, დაიზღულების) მომზღულევა, დარღვევა, ჩამოწოლა, დაქცევა, დანგრევა (2 პეტრ. 3,10 და შემდგომი), разоряться, разрушаться.
დაზღვევება	(დავაზღვევებ) ზღვედ დასხმა, вымостить, подмостить камнем или бревнами.
[დაზღმურდლვა	ნახე ათქჳრება].
დათანხმება	(დავეთანხმები) თანხმობის მიცემა, соглашаться.
დათენთვა	(დავითენთები) მოშვება ტანისა მზეზედ ძილისგან, ანუ სასმელთაგან.
დათესვა	(დავსთეს) შთაბნევა ანუ შთასხმა მიწასა შინა თესლეულთა აღსაორძინებელად მოსავალთა (ფსალ. 106,37; მატ. 13:19,24 და შემდგომი), сеять, посевать.
დათულა	(დავსთული) აღრიცხვა (ვეფხისტ. 1059), считать, насчитывать, (დავუთული) თულით მიბარება,отсчитывать.
დათმენა	(დავითმენ) მოჭირვება, მოთმენა, გაძლება (ფსალ. 9,18), терпеть, терпение.
დათმობა	(დავუთმობ, დავსთმობ) დათმენა (ფსალ. 26,14), потерпеть. // მიტევება შეცოდებისა, прощать, оставлять. // დანებება, ჩუქება, ან ხელის აღება (ვეფხისტ. 129), уступать, отказаться.
დათრგუნვა	(დავსთრგუნავ) ფეხით გასრესა, გატკეპნა (ფსალ. 7,5 და 55,1 და შემდგომი; მატ. 7,6), попирать, растоптать.
დათრევა
დათრთვილვა	(დასთრთვილავს) თრთვილით დაზრობა (ვეფხისტ. 175,177).
დათრობა	(დავათრობ, დავსთურები) გაბრუჟება ღვინით, ანუ სხვა სასმელით (ფსალ. 22,5 და 64,9; იოან. 2,10), упаивать, подпаивать, упиваться, напиваться.
დათჳ	(ოთხფ.) მხეცი, ბრანგჳ, медведь. // თანავარსკულავედი ჩრდილოეთისა, რომელსა მსოფლიონი უხმობენ რვილად, медведица - созвездие. // ბუღაურსაც ეწოდების.
დათხევა	(დავსთხევ, დაითხევის) დაღურა, დაქცევა (ფსალ. 78:3,10), промывать, -ся.
დათხოვა	(დავითხოვ) გაშვება, отпускать, отсылать. // უარის თქმა, отказывать. // (დავეთხოვები) გამოთხოვა წასასლველად, отпрашиваться.
დათხრა	(დავსთხრი) შეთხრა მიწისა (მატ. 24,43), подкапывать. // თუალების დათხრა, აღმოხდა, ამოჭრა თვალის კაკალთა დასაბრმავებლად, выколоть глаза.
დაირა	დაფი, ებანი, бубны.
დაისი, დაისით ლოცვა	ღამისთევა, პირველ ღამით გარდახდა მწუხრისა და ცისკრისა ერთად, всенощное бдение.
დაკავება	(დავიკავებ) დაჭერა, დახუთვა, брать, удерживать.
დაკავშირება	(დავაკავშირებ) გატეხილთა მატალლის ჭურჭელთა შეძერწება, დაკოწიწება გადნობილითა კალითა, ტყვიითა, спаивать.
დაკაკვა	დაკამკამება (ნახე დახამხამება).
დაკარგვა	(დავჰკარგავ, დავიკარგები) გადავარდნა უამბვოდ, потерять, пропадать. // ზოგჯერმე ითქმის დატყვევებად; დაიკარგა ლეკში, თათარში და სხ., попадать в плен.
დაკარგული	ურგებად გარდაგდებული, გადავარდნილი ან დატყვევებული (ვეფხისტ. 50, 1287), потерянный, пропавший.
დაკარვება	(დავიკარვებ) დავანება, დადგომა სადმე კარვებით (დაბად. 13,12), расположиться в шатрах.
დაკარწახება	(დავიკარწახებ) წვივთ გაშიშულება წყალში გასასვლელად.
დაკაფვა	(დავჰკაფავ) მოჭრა, მოკვეთა ფიჩხთა, ნოშოთა და მისთანათა (დან. 4,20), посекать, вырубать.
დაკაწრვა	(დავჰკაწრავ, დავიკაწრავ) დაგლა, დაფხაჭნა კანისა სისხლის გამოდენადმდე, нацарапать, исцарапать, -ся.
დაკემსვა	(დავჰკემსავ) წურილად დაჭრა, изрезать, нарезать.
დაკეპა	(დავჰკეპ) დაჩქლეთა, დაწურილება, დაჭრა, рубить, изрубить намелко капусту, говядину, и т.п.
დაკეპილი	(ხორცი, კომბოსტო და სხ.) წურილად დაჭრილი, битое мясо, капуста изрубленная и т.п.
დაკერება	(დავაკერებ) გაცვეთილზედ საკერებლის დადება, нашивать, пришивать.
დაკეტა	(დავჰკეტ) დახშვა, დაკრძალვა კართა, კლიტის დადება, запирать, замыкать.
დაკეცა	(დავჰკეც) გაშლილის მოხრა, მოკაკვა ან შეხვევა, складывать, сложить.
დაკვებება	(დაეკვებების) ლექსი ესე იხმარების ახალ წელიწადს ამაოდ მორწმუნეთა კაცთაგან, რომელნიც ჰგონებენ რეცა მას დღესა ვითარნი იქმნებიან შემთხვევანი სასიამოვნონი თუ უსიამოვნონი, ეგრეთ განატარებენ იგინი მრთელსა წელიწადსა.
დაკვეთება	(დავაკვეთებ, დავეკვეთები) დაცემა, დახეთქება, დახლა (ფსალ. 101,10), низвергать, поражать, повалить, -ся. // დაეკვეთების შეხუდების, შეემთხვევის, случается, попадается.
დაკვეცა
დაკიდება	(დავჰკიდებ) მაღლა შეკიდება (ფსალ. 136,2), обвешивать, повешивать, развешивать, -ся. // თავის დაკიდება, ჩამოკიდება, მოხრა, დაფიქრება (ვეფხისტ. 57), повесить голову, задумываться.
დაკირთება	დამონება (ნახე კირთება).
დაკირთებული	დამონებული (გალატ. 4,3), порабощен.
დაკლება	(დავაკლებ, დავიკლებ) დამცირება, დამდაბლება ან მოკლება (ფსალ. 8,5 და 20,2), умалять, унижать, лишать. // ფასის დაკლება ჩამოსლვა ფასზედ, сбавлять, спускать, уступать цену.
დაკლვა	(დავჰკლავ, დავიკლვი) საკლავთა ცხოველთა მოკლვა დანითა საჭმელად (ლუკ. 15:23,27; საქმ. 10,13), закалывать, заколоть скота на пищу.
დაკმაზვა	(დავჰკმაზავ) შეკმაზვა, მორთვა მრავალთა ცხენთა (ვეფხისტ. 603), ანუ ნავთა, седлать лошадей, снастить суда и пр. // დარკვევა ხორბლისა.
დაკმევა	(დავაკმევ) აღკმევა (ნახე კმევა), курить, накуривать.
დაკნინება	(დავაკნინებ) დამცრობა, დამდაბლება, уменьшивать, унижать, уничижать.
დაკოდვა	(დავჰკოდ, -დავ), დაჭრა, დაწყლულება (ვეფხისტ. 591), ранить, уязвлять. // შეშის დაჭრა, დაპობა (ფსალ. 73,6), рубить, нарубать, рассекать. // დასაჭურისება ცხოველთა, класть, холостить самцов животных, лишать способности деторождения. // გამოპირვა წისკვილის ქვებისა, насекать жерновы и т.п.
დაკოდილი	დაჭრილი, დასერილი (ვეფხისტ. 77, 196, 475), раненный, израненный. // დაჭურისებული, კოდილა, ჭედილა, кладеный, холощеный. насеченный.
დაკოწიწება	(დავაკოწიწებ) დაკავშირება ჭურჭელთა, უფრორე თიხისათა, спаивать.
დაკრება	ქჳსა ანუ ქვითა (დავჰკრებ) დაქოლვა, მოკუდინაბა ქჳს სროლით (მატ. 21,35 და 23,37); საქმ. 7,58 და შემდგომი), побивать каменьями.
დაკრეფა	(დავჰკრეფ) მოგლეჯა ხილთა, მხალთა და მისთანათა.
[დაკრვა	დაკურვა, бить; ცოტა რომი დაიკარ, налей себе немного рому]
დაკრულვა	(დავჰკრულავ) კრილად შექმნა, შეჩვენება, заклинать, заклятие, анафема.
დაკრუტვა	(დავჰკრუტავ) დაფახვა თვალთა, მცირედ დაჭუჭვა, зажмуриваться.
დაკრძალვა	(დავჰკრძალავ) დახშვა, დაკეტა, ფრთხილად შენახვა (მატ. 27,64 და შემდგომი; საქმ. 16,24), охранять, забивать.
დაკჳრვება	(დამიკჳრდების) დიდად განცჳფრება (მატ, 7,28 და 8:10,22; ფსალ. 47,6), удивляться. // თუალს დავაკჳრვებ დასტერება, გრძლად სინჯვა, всматриваться.
დალაბრა	ჩლუნგი, გაულესავი საჭრელი იარაღი, тупой.
დალაგება	(დავალაგებ) დარიგება, თჳს თჳს ადგილს დაწყობა მრავალთა, убирать, прибирать, устраивать.
დალალი	ფერეზიკი, სავაჭროთ მატარებელი განსაფარდველად, разносчик. სპ. დალლალ.
დალალი	ჭავლი, გრძლად დაწნული თმა ქალთ მოსართავად (ნახე თმა).
დალაპარაკება	(დაველაპარაკები) დაბაასება, შეცილება ლაპარაკით, заговорить, заспорить.
დალაქი	ვარსიმი, брадобрей, цирюльник, фельдшер.
დალბობა	(დავალბობ, დალბების) ხმელის დარბილება წყალში, намачивать, размачивать.
დალევა	(დავლევ, დაილევის) სმა, შესმა ნოტიოთა, пить, выпить. // გამოლევა, დასრულება, გათავება (ვეფხისტ. 596, 967), истощать, -ся, выйти в расход. სულის დალევა მოკდომა (მუნვე, 911), скончаться.
დალეკა, დალეკება	(დაილეკს) ძირს წასვლა თხლისა, низвергаться.
დალეწა	(დავლეწ) დამტურევა, დამუსრვა, დარეგვა (ვეფხისტ. 1043, 1355, 1391), раздавлять, раздроблять, [сокрушать].
დალიჭი	ტახტი დასაჯდომელი დიდებულთა (ნახე სკამი) (ქართლის ცხ. გოგრგასლანითჳს), трон.
დალორტება	(დავლორტდები) სრულიად დასველება, გალუმბვა, измочиться, намочиться.
დალოცვა	(დავლოცავ) მიცემა ლოცვისა, კურთხევისა, ლოცვით განმტკიცება (ვეფხისტ. 46, 793), благословлять.
დალპობა	(დავალპობ, დალპების) წახდენა ნივთთა ლპობითა, (ფსალ. 37,5; იობ. 19,20), сгноить, согнивать (ისაი. 14,11), гнилость.
დალტობა	(დავალტობ) დასველება (ფსალ. 6,6; ლუკ. 7,38), обливать, обмочить.
დალურსვა	(ცხენმა ყურები დაილურსა) შიშიგან, ანუ ალღოსგან ყურების ცქვეტა, აღმა აწევა და დაღება, მომზადება სასმენელად.
დალურსმვა	(დავლურსმავ) დაჭედა, ლურსმებით მიკურა, пригвоздить, приковать.
დალურჯება	(დავალურჯებ, დალურჯდება) დალებვა, ლურჯად შექმნა (ვეფხისტ. 571 და შემდგომი).
დამადლება	(დავამადლებ) დავალება, დამუნათება, одолжать, обязывать. // (დავუმადლებ) მადრიელობის მოხსენება, ან გარდახდა სიკეთისა (ვეფხისტ. 67), благодарить.
დამალვა	(დავმალავ, დავიმალები) დაფარვა, ფარულად შენახვა (დაბად. 3,8 და შემდგომი; მატ. 13,44 და 25,25), скрывать, -ся.
დამანი	ბროლი გათლილი ანუ მრგუალი, რომელიცა მზის სხივთა განჭვირვით ცეცხლს მოუკიდებს აბედსა და მისთანათა (იობ. 28,17), кристалл, зажигательное стекло.
დამართება	(დავმართებ) ქვედაღება, დაწევა, наклонять; (დავემართები) наклоняться, ქვედადრეკა. // ხელის დატანება, აღპყრობა (ვეფხისტ. 16). // (დაემართების, დაემართა) შემთხვევა, случиться.
დამარილვა, დამარილება	(დავმარილავ, -ლებ) მარილის შეყრა ან ჩადება მარილში (მარკ. 9,49 და შემდგომი), солить, посолить.
დამარხვა	(დავიმარხავ) შენახვა, დაცვა (ფსალ. 11,6; ლუკ. 2:19,51), хранить, сохранить, соблюдать. // (დავმარხავ) დაფლვა მკუდართა, დასაფლავება, схоронить, похоронить.
დამარხვება	(დამარხუდების) მარხვის დადგომა, შემოსლვა, наступление, начало поста.
დამასხი	(ხე) ერთგუარი ქლიავი და უფრორე დამასკოს ქალაქის ადგილისა, რომლისაგანცზ დარქმევია სახელი, слива, δαμασκενιά (ხე),δαμάσκενιόν, ხილი მისი.
დამატება	(დავმატებ, დავუმატებ) დართვა, შეძინება, прибавлять.
დამახვა	(დავმახვავ) განმახვა, აღმახვა, წამწვეტება, გათლა ან გალესა წვერისა, изощрять.
დამბადებელი	შემოქმედი, ღმერთი არსთა მაარსი, творец, создатель.
დამბალი	ნოტიოში გაჟღინთული რამე, вымокший.
დამბაჩა	ფიშტო, მოკლე თოფი, пистолет.
დამბლა	სენი ხელფეხისა და სრულიად ტანის დადუნებისა, паралич. თ. დამლა [სპ.].
დამბურა	დაფი, ბობღანი, тимпан, барабан, ταμπουράς, τάμπουρον, ταμπουρλον.
დამდაბლება	(დავამდაბლებ, დავმდაბლდები) დამცრობა, შეურაცხქმნა, ანუ დაჩაგურა (ფსალ. 34,13 და 43:19,25, კუალად 71,4), смирить, усмирять, унижать, падать.
დამდებელი
დამდურება	(დავიმდურებ) სხჳს სამდურავში ჩავარდნა, впасть в негодование, прогневлять. // (დავამდურებ) სამდურავის ჩამოგდება სხუათა შორის, поселить между другими негодование. // (დავემდურები) გულნაკლულად შექმნა სხვაზედ, негодовать, иметь неудовольствие на кого.
დამეტება	დამატება, დართული რაჲმე წერილსა შინა, прибавление.
დამზრალი, დამძრალი	ყინვისგან დამწვარი, დაზრობილი, წამხდარი (ვეფხისტ. 697), мерзлый.
დამზღულეული	მომზღულეული, ჩამოწოლილი კლდე, ანუ პლატე (ნახე ზღულევა), обрыв.
დამთურალი	(ნახე მთურალი) пьяный, хмельный.
დამთხვეული	გიჟი.
დამკრთალი	გაუბედავი, მკრთალი, მხდალი, робкий, застенчивый.
დამკჳდრება	(დავამკჳდრებ, დავიმკჳდრებ, დავემკჳდრები) სანიადაგოდ დადგომა, დაბინავება (ფსალ. 4,8 და 5,11, კუალად 22:1,5), вселять, -ся (მუნვე, 24,13 და 36,29), наследовать (კუალად 2,4 და 14,1 და 90,1), жить, обитать (მარკ. 7,17), наследствовать.
დამნაშავე	შემცოდე, ბრალეული, виновный, виноватый, или преступник.
დამოდინება	(დამოვადინებ, დამოედინების) წარმოდენა, ჩამოდინება, истачивать, -ся.
დამოკიდება	(დამოვჰკიდებ, დამოვეკიდები) ჩამოკიდება (საქმ. 5,30; გალატ. 3,13), повешать, висеть.
დამოკიდებული	ჩამოკიდებული, повешенный. // მექონი სხჳსაგან ყოფისა და მოქმედებისა, ვითა მიზეზოვანი, ანუ ბრძანებასა ქვეშე მყოფი, ხელის ქვეშე ვისიმე, зависящий, зависимый.
დამოკიდებულება	ქონება სხჳსაგან ყოფისა და მოქმედებისა, ანუ ყოფა უფლებასა და ბრძანებასა ქვეშე სხჳსასა, зависимость.
დამოკლება	(დავამოკლებ) შემოკლება, შემცირება (ვეფხისტ. 855), сокращать.
დამონება	(დავამონებ, დავიმონებ, დავემონები) მონად შექმნა, порабощать.
დამორჩილება	(დავამორჩილებ, დავიმორჩილებ, დავემორჩილები) მორჩილქმნა (ფსალ. 8,6 და 36,7; ებრაელ. 13,17), покорять, -ся, повиноваться.
დამოსვა	(დავმოსავ) მრავალთ ჩაცმევა (ვეფხისტ. 465), одевать.
დამოწაფება	(დავიმოწაფებ, დავემოწაფები) მოწაფედ შექმნა, приобрести ученика (საქმ. 9,36), последовать чьему учению.
დამოწმება	(დავამოწმებ) მოწმობის მიცემა წერილით ან სიტყჳთ, засвидетельствовать. (დავიმოწმებ) მოწმად მოღება ან ჩვენება ვისიმე, ссылаться на кого, на что, делать ссылку. // (დავემოწმები) დამტკიცება სხჳს ნათქუამისა, подтверждать, поддакивать.
დამპალი	წამხდარი სიმპალით, დალპობილი, гнилой.
დამრეცი	მცირედ დაღმართი, покатый.
დამსგავსება	(დავამსგავსებ, დავემსგავსები) დაგვანება, მსგავსად შექმნა (ფსალ. 27,1), уподоблять, -ся.
დამსჭუალვა	(დავმსჭუალავ) დალურსმვა.
დამსხურევა	(დავამსხურევ, დაიმსხურევის) დალეწა, დამტურევა,დარეგვა, раздроблять, разбить в дребезги.
დამტკიცება	(დავამტკიცებ) დამაგრება, მტკიცედ დადგინება (ფსალ. 32,6 და 40,12), утверждать. //გონებით დასკუნა, ჰაზრის დადება, утверждать, заключать, полагать.
დამტურევა	(დავამტურევ) დალეწა, დამსხურევა, раздроблять.
დამუსრვა	(დავმუსრავ) დალეწა, დამსხურევა (მარკ. 6,41; ფსალ. 36,24), преломлять, разбивать, -ся.
დამშევა	(დავამსევ, დავიმშევი) უსაზრდოოდ დაშთენა მშიერად, оголодить.
დამშვიდება	(დავამშვიდებ, დავმშვიდდები) მმდოვრება, დაშოშმანება (ფსალ. 82,1 და 88,9), укрощать, усмирять, -ся.
დამშხალული	მქისე, ხშირად დაბზარული, рыхлый.
დამცირება	(დავამცირებ) დაკნინება, დაპატარავება, умалять, уменьшать.
დამცრობა	(დავამცრობ) დამდაბლება, შეურაცხება, унижать, уничижать.
დამძიმება	(დავამძიმებ) სიმძიმით ქვედაწევა, დახრა, ანუ საქმის გაძნელება (საქმ. 15,19), отягощать, затруднять. // (დავმძიმდები) ჩაწოლა, შეჭირვება (ფსალ. 31,4 და 37,4), тяготеть, отяготеть.
დამწარება	ნახე გაარმება.
დამძრალი	ნახე დამზრალი, вымерзший.
დამწყსა	(დავმწყსი) ძოვება ცხოვართა, ანუ მოძღურება კაცთა (მატ. 2,6; იოან.21,16), пасти, упасать.
დამხობა	(დავამხობ, დავემხობი) პირქვე დაცემა (იოან. 2,15; ლუკ. 1,52; ფსალ. 51,5), низлагать, ниспровергать.
დამჯერო	დამჯერებელი, მორჩილი, გამგონი, послушный, сговорчивый.
დანა, დანაკი	ხელად სახმარი საჭრელი, მცირე მახვილი (ლუკ. 22,38; ვეფხისტ. 236), нож, ножик, меч. ს. დანაკ. უმცირესსა საჭრელსა კალამთა და მისთანასა ეწოდების ღინწი, ტარსა თან მოსაკვეცსა - ციღვი, მოდიდოსა საჭრელსა ვენახის ურგებთა რქათასა - სასხლევი, მოკაკულსა, ხის ჭურჭელთ გულის გამოსათლელსა - ხვეწი, ცუდსა და ბლიგუსა - ხიპი და დალაბრა.
დანა	თჳთოეული ერთგუართა ნივთთაგანი, ვითარ ექვსი დანა ვეცხლის კოვზი, ათი დანა ხელსახოცი და სხ. штука.
დანაბვა	(დავინაბვი) განაბვა შიშისაგან (იერემ. 8,9; ვეფხისტ. 363), устрашиться, испугаться.
დანავსვა	(დავნასავ, დაინავსვის) მოხიბლვა, გრძნებით შეკურა, თუალის კურა, обвараживать, заколдовывать.
დანაკის კუდი	(ხე) ხე ფინიკისა (იოან. 12,13), финик.
დანაკლულება	(დავანაკლულებ, დანაკლულდების) მცირედ-მცირედ გარდმოღება სავსის ჭურჭლისაგან, ხარჯვა, сбавлять, починать.
დანალეკი	ნახე დალეკი.
დანალვა	(დავნალავ) ნალების მიკურა ფეხსაცმელთა, ანუ ცხენთა ფეხებზედ, подковывать.
დანამასტაკი	თეთრი საკმელი, мастика, росной ладон белый.
დანანება	(დავანანებ, დავინანებ) შენანება დანაშაულისა.
დანარჩუნება	(დავანარჩუნებ) დაგდება, დატევება, оставлять. // (დავინარჩუნებ) მითჳსება, შენარჩუნება, присвоить.
დანარცხება	(დავანარცხებ) დაცემა, წაქწევა ძლიერად (ვეფხისტ. 859).
დანატრება	(დავნატრო, -რებ) ნეტარების შესხმა, ублажать. // ბაძით სურვილი, გვაჯიობა, завидовать, ревновать.
დანატრულება	(დავნატრულდები) ფრიადი ნდომა და ვერ შოვნა რისამე, ნატრულად შექმნა.
დანაყვა	(დავნაყავ) დაძეწკა, დაცეხვა, დაფქვა როდინით, толочь, истолочь.
დანაშაული	ბრალი, შეცოდება, вина, преступление.
დანაძლევება	(დავნაძლევდები, დავენაძლევები) შეცილება სანაძლეოს დადებით, биться в пары об заклад.
დანახეთქი	ნაპრალი წიასავალად შეუძლებელი, დიდი ფლატე მომზღულეული (ლუკ. 16,26), пропасть.
დანგი	წონა 3 კერატისა, ანუ 12 ქერის მარცულისა, ხოლო 20 დანგი 1/6 არს ერთი სატირი, ანუ ერთი დიდრაქმა (იხილენ ლექსნი ესე, გამოს. 30,13) цата; არამედ საზოგადოსა შინა ხმარებასა დანგი არს მისხლის მეექვსედი, ანუ ერთის ვეცხლის შაურიანის წონა, რამეთუ 6 შაური ძველი ტფილისის ვეცხლის ფული არს ერთი მისხალი. ესე იხილების ძველთა შინა თამასუქთა, სადაც ვითარება ვეცხლის ფულთა ესრეთ აღწერილ არს: ავიღე ამდენი თუმანი ქალაქის სირმა აბაზი ოთხ დანგიანი და სხ. (ნახე ლიტრასთან) [1/6 часть золожника].
დანდალი	კიბეთ შუა სიგანეზედ გახიდული საფეხურნი ფიცარნი. [ступень веревочных лестниц].
დანდალუკი	გჳნი, ანუ სენი თუალთა სიყვითლისა (2 სჯული. 28,22), бледность.
დანდობა	(დავანდობ) მძიმის რისამე დადგმა მაგარსა ქვეშე შესადგმელსა ზედა. // (დავინდობ) გატანა, შერჩენა ვისიმე ერთგულად, устоять в слове, пребыть кому верным. // (დავენდობი) ნდობა, მინდობა, იმედის დადება ვისმე ზედა, полагаться на кого.
დანდური	(ბალ.) მსუქანა, კატაკანო, портулак.
დანებება	(დავანებებ) დათმობა, ნებაზედ მიგდება, уступать, предоставлять. // (დავნებდები) სხვის ნებაზედ თავის მიცემა, поддаваться.
დანერბვა
დანერგვა	(დავნერგ, -გავ) დასხმა მცენარეთა მიწასა შინა (ფსალ. 1,3 და 79,9), насаждать. // დაშენება, დამკჳდრება კაცთა (ფსალ. 43,2; მატ. 15,13).
დანესტვა	დაბერვა, დაკურა ნესტუთა, ბუკტაბლაკთა და მისთანათა (ზაქარ. 9,14), вострубить.
დანეშტებული	დანაშთენი, დანარჩენი, სხვა, შემდგომი (ეზეკ. 41,11), прочий, остальной.
დანეცვა	(დავუნეცავ) პურის დამტურევა, ანუ დაგება (ისაი. 58,7), раздроблять.
დანთქმა	(დავანთქამ, დავინთქმი) დაღუპვა (ფსალ. 54,9 და 68:2,15; მატ. 14,30), потоплять, утопать.
დანიად	განთიად, დილით ადრე (მარკ. 16,2), зело, заутра, весьма рано.
დანიშნვა	(დავნიშნავ, დავინიშნები) აღნიშნვა, ნიშნის დადება, назначать, означать, -ся. // დაწინდვა, მადლის გარდახდა საქორწილოთათჳს, обручать, сговорить, сватать, -ся
დაობლება	(დავობლდები) დედისა ან მამის მოკლება, ანუ ორთავე ერთად, осиротеть.
დაოდვა	(დაოდავს) მოსავალთ წახდენა ცხარის მზისაგან ნაწვიმარზედ.
დაოკება	(დავიოკებ) მიცემა მრავალთადმი საკმაოს საზრდელისა, продовольствовать.
დაოლვა	{ნახე ოლვა}.
დაორსულება	(დაორსულდების) მუცლადღება, გუნებანაქცევად შექმნა დედათა (ვეფხისტ. 31,8), обрюхатеть.
დაპატიმრება	(დავაპატიმრებ) დატუსაღება, დასმა პატიმრად, брать под стражу, арестовывать.
დაპატიჟება	(დავჰპატიჟებ) მიწვევა, приглашать, просить.
დაპება	სამოსლისა დაპობა, დახევა, დაგლეჯა (მატ. 26,65), растерзать, раздирать.
დაპებული	დაგლეჯილი, დახეული (იგავ. 23,21), раздранный.
დაპირება	(დავაპირებ) განზრახვა, მონდომება, მომზადება (ვეფხისტ. 617), решаться, предпринимать. // (დავჰპირდები) პირობის მიცემა (ვეფხისტ. 135), обещать, дать слово.
დაპობა	(დავაპობ) დაჩეხა, დაჭრა შეშისა, рубить, колоть дрова.
დაპყრობა	(დავიპყრობ) დაჭერა, [воздерживать].
დაჟარვა	დაზრობა, დაძრობა სიცივით.
დაჟეჟა	(დავჟეჟ) დაბეგვა, გალახვა.
დაჟინება	(დავიჟინებ) ახირება, ატეხა, упорствовать, упрямиться. // (დავუჟინებ) იძულება, понуждать, настаивать.
დაჟღლა	(დავჟღლი, დაიჟღლების) მეტალლთ შედრეკა ადგილადგილ, ანუ დაბზარვა მარგალიტთა.
დარაბა	დუქანთ ასაფარები ფიცრები, გინა სხვა იმ სიზრქედ დახერხილი, дюймовая доска.
დარაზმულობა	რაზმი, დაწყობილება ლაშქართა (ვეფხისტ. 398), строй, колонна войска.
დარაკ	ნ. 1031, 1136. {დარაკი - (სპარ.) ფარი, щит, დარაკიანი, ფაროსანი, ფარით ჭურვილი, вооруженный щитом - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონ}.
დარანი	ნაპრალი კლდესა, ანუ მიწასა შინა.
დარაჯა	მცველი მიჩენილი დასაცველად (ვეფხისტ. 443, 572, 1104 და შემდგომი), караул, стража. ამისნი სახენი: გუშაგი ციხეთ დარაჯა, ანუ მეციხოვნენი, ებგური მაღლის ადგილიდამ მოდარაჯე, მსტოვარი, აეშაგი დამზვერავი მტერთა ადგილისა და ლაშქრისა (თურქთა ენით ჯაშუში), ტალა მოგზაურთა ღამის მოდარაჯე, დეტი დღისით შორიდამ მომზირალი, ხუმილი ანუ მხმილავი მცველი პატრონის კართა, ანუ ხვასტაგთა თანა რამის მთეველი, კერკეტონი ღამით მოარულნი ბოროტთა კაცთა შესაპყრობად.
დარაჯაგი, დარიჯაგი	უცხოთ სავანე, სადგური (ვეფხისტ. 1206).
დარბაზი	სასახლეთა შინა უდიდესი პალატი, ანუ სამეფოს გამომჩენების სახლი (ვეფხისტ. 140 და შემდგომი), зала, чертог, палата царская.
დარბაზ-ბატონი	სახელოა (ნახე კურატპალატი), камергер, или оберкамергер.
დარბაზობა	(ვდარბაზობ) დარბაზს კრებულობა შესაქცევად, ანუ გამოსამჩვენებლად (ვეფხისტ. 1111), аудиенция, торжественный прием в зале.
დარბაისელი, დარბაზისერი	დარბაზ-ბატონი, წარჩინებული, დარბაზს მქონებელი ადგილისა (ესთერ. 1,16), боярин, вельможа, придворный господин.
დარბევა	(დავარბევ) ნახე რბევა, грабить или штрафовать.
დარგვა	(დავრგავ) დასხმა, დანერგვა მცენარეთა, насаждать.
დარგი	თჳთოეული გვერდი ოთხკუთხისა განფენილებისა, ვენახისა, სახნავისა და მისთანათა. დარგი ზევითი, ქვეითი, აქათი და იქითი; бок, сторона, фланг. // ნაწილი სწავლათა (ვეფხისტ. 19), შაირობა პირველადვე სიბრძნისაა ერთი დარგი, часть, отделение. დარგსა თანა ითქმის მალი სახლთა და სართულთა თჳთოკერძო შესახედავი, ვითარ ზედათი მალი, აქეთი და იქითი, фасад, наружность. მხარე არს კერძო აღმოსავლეთისა, დასავლეთისა და მისთანანი, ვითარ მთისა, ზღჳსა და სხ., сторона, ხოლო ცალგნითი განჰყოფს ორად აქათსა და იქითსა, половина.
დარდი	ნაღველი, ზრუნვა, საურავი, საფიქრებელი, მწუხარება (ვეფხისტ. 83).
დარება	(ვადარებ, ვედრები) შედარება, (ნახე დარი), (ვეფხისტ. 81), сравнивать, -ся.
დარეგვა	(დავრეგავ) მაღლიდამ ჩამოწოლილისა, ანუ ჩამოქცეულისგან დალეწა და შემუსრვა, რაჲცა ქვეშე დახუდების, ვითარ სეტყჳსაგან, დაქცეულის კედლისგან და მისთანათა.
დარეკა	(დავრეკ, -კავ) ზართა ენის ცემით ხმის ამოღებინება, звонить. // კარის დარახუნება (ვეფხისტ. 1189), стучать, постучать, -ся. // ხეთაგან ხილის ჩამოყრევინება, сбивать фрукты с деревьев.
დარეტიანება	(დავარეტიანებ) გარეტიანება დაკურითა.
დარეცა	(დავრეც, დავირეც) დაფენა, დაგება постилать.
დართვა	(დავრთავ, დავურთავ) დამატება, შეძინება (ისაი. 26,15; ვეფხისტ. 506), присовокуплять, приложить. // დაფარვა (ფსალ. 103,3) покрывать.
დართვა	(დავართავ) ნახე დასთვა.
დარი	კეთილი ტაროსი (ვეფხისტ. 1027), ведро, погода, ხოლო ცუდსა ტაროსსა ეწოდების ავდარი.
დარიანი	მზიანი, უწვიმარი, უღრუბლო ტაროსი.
დარი	შედარებული, ტოლი ან ცალი, იმისი დარია, იმას უდრის (ვეფხისტ. 81, 333, 945), равный, или он ему пара, ровесник, или оно достойны друг друга, ხოლო მდარე ნაკლები, მდაბალი მასზედ, пониже, или уступает.
დარიგება	(დავარიგებ) სწავლება, მცნება, მოძღურება, наставлять. // (დავარიგებ, დავირიგებ) გაცემა, მიცემამრავალთადმი, раздавать.
დარიდება	(დავარიდებ, დავერიდები) მოშორება, განრიდება საშიშრისა რისგანმე, ანუ სნებისაგან და სხ, (ვეფხისტ. 115, 206, 899), удалять, беречь, -ся, избегать.
დარილი	(ვუდარილებ) ტურნება, მზერა თუ ჟამისძიება, подсматривать, искать случая.
დარისხება	(დავარისხებ) დაკრულვა, შეჩვენება.
დარიშხანა	მარგიმუშკი, მაკუდინებელი საწამლავი, арсеник, мышьяк.
დარიჩინი	კინამო, корица.
დარიჯაგი	ყალიბი, კალაპოტი, форма, калибер.
დარკვევა	(დავარკვევ) გამორჩევა ხორბლისა და სხუათა მარცვალთა ნაგჳსაგან და ჩენჩოსა ტაბაკზედ ბერტყითა, очищать, перебирать.
დაროშვა	დაღერღა ცერცვისა.
დარუპილპილი
დარქმა	(დავარქვამ) დახურვა სარქველისა ან პირქვე დადგმა, накрывать крышу, или наставлять вверх дном. // რქენა, რქენით განდევნა (ფსალ. 43,5), избодать.
დარქმევა	(დავარქმევ) სახელის მიცემა, წოდება, нарицать, наименовать. назвать.
დარღვევა	(დავარღვევ) გარღვევა, распороть. // დაქცევა, დაშლა, მოშლა (ფსალ. 10,3 და 88,40; მატ. 24,2 და 26,61), разрушать, разорять, -ся.
დარჩევა	(დავარჩევ) უკეთესთ გამოკრება, выбирать, отбирать, перебирать.
დარჩენა	(დავარჩენ, დავრჩები) დაშთენა, გადარჩენა, მონარჩუნება (ვეფხისტ. 566, 579, 1299), оставлять, оставаться, уцелеть. // გამოზრდა, შენახვა, содержать, довольствовать.
დარჩილვა	სპილენძით რკინის დაკავშირება.
დარჩობა	(დავარჩობ), დავირჩობი) მოშთობა სულის შეგუბებით, ანუ წყალსა შინა, удавлять, или утоплять.
დარჩომა	(დავრჩები) არს ვნებითი ზმნა (ნახე დარჩენა, დავარჩენ).
დარწმუნება	(დავარწმუნებ, დავირწმუნებ, დავერწმუნები) დაჯერებინება, დაჯერება, уверять, -ся.
დარწყმა მახისა	(დავარწყამ) დადგმა (ფსალ. 63,5), скрывать, поставлять сети.
დასაბამი	თავი, დაწყება, დასაწყისი (დაბად. 1,1; მარკ. 1,1; ფსალ. 110,10), начало (კუალად ფსალ. 77,51), начаток. // დასაბამი სოფლისა, დაარსება, გაჩენა მისი (მატ. 13,35 და 24,21, კუალად 25,34), начало, сложение мира.
დასავალი	მზის დასაბუდი, სადაცა დახდების, დაიმალვის (ფსალ. 49,1 და 106,3), запад, закат солнца.
დასავლეთი	მზის დასავალის კერძოდ მდებარე ხმელეთი ანუ მხარე (შავთ. 3), запад, западная часть света.
დასაზრვა	(დავსაზრავ) მოსაზრვა, ჰაზრით აღრიცხვა, ანუ განზომა, соображать, предначертать. ს. ვარაუდ(?).
დასაკლისი	ნახე დაკლება.
დასასრულ	უკანასკნელ, ბოლოს დროს (იგავ. 23,32), последи, наконец, напоследок.
დასასრული	ბოლო. დაბოლოვება, ბოლოს, მოღება (ფსალ. 144,3; იერემ. 18,19), конец, окончание.
დასაფარები	კატავასია საგალობელთა, ბოლოს სათქმელი მუხლი. // სახურავი, покрывало.
დასაფლავება	(დავასაფლავებ) დამარხვა, დადება საფლავში, погребать, похоронить.
დასაღონებელი, დასაღონარი	ძნელად მისახდომი, უღონოებად მომყვანი, недоумевательный.
დასაძრახი	სათაკილო, საძრახავი, предосудительный.
დასაწყისი	დასაბამი, ადგილი ან ჟამი სადიდგანცა დაიწყება რამე, начало.
დასახვა	(დავსახავ) გამოსახვა, ანუ სახით მიმსგავსება (ვეფხისტ. 647), изображать, или уподоблять.
დასაჯდომელი	ადგილი დაჯდომისა,დასასხდომი (ფსალ. 1,1), седалище.
დასერვა	(დავსერავ) დაჭრა, დაკოდვა, надрезывать, изрезывать.
დასველება	(დავასველებ) დალტობა ნოტიოთი რითმე (ისაი. 34,3), намачивать, намокнуть, измочить.
დასვენება	(დავასვენებ) პატივით დადება, ანუ დადგმა სადმე (ითქმის ხატთათჳს, მიცვალებულთა და სხ.). // (დავისვენებ) შესვენება, მოსვენება მცირეს ჟამს, отдохнуть.
დასთვა	(დავასთავ) დართვა, ტარის ბრუნებით კეთება მკედთა, прясть.
დასი	გუნდი, წესი ანუ ხარისხი ანგელოსთა, რომელნიცა არიან ცხრანი (ვეფხისტ. 162): 1. საყდარნი, 2. ხელმწიფებანი, 3. ძალნი, 4. მთავრობანი, 5. უფლებანი, 6. ხერუვიმნი, 7. სერაჶიმნი, მთავარანგელოსნი და 9. ანგელოსნი, чин ангелов. // გუნდი მხედრობათა, ანუ კრებული (მატ. 27,55; ვეფხისტ. 474, 545; შავთ. 46), кустодия, отряд (რიცხ. 26,5), сонм.
დასივება	(დასივდების) დაშუპება, დაჯირჯვება, ამობერვა რომელთამე ადგილთა სხეულისათა სისხლის მოდგომისგან, ანუ სინედლის მანკისგან, пухнуть, распухнуть.
დასკუნა	(დავასკუნი) სიტყჳსა ან საქმის დამტკიცება შეუშლელად (ვეფხისტ. 70, 310, 505), решить, положить сентенцию.
დასლვა	(დავალს) მზის ჩასლვა, დახდომა (მარკ. 1,32), заходить, закатиться (солнцу).
დასმა	(დავსვამ) დაჯდინება (მრავალთათჳს ითქმის დასხმა, ფსალ. 112,9), посажать. // დაწერა, ვითარ დასმა ასოსი, დასხმა ასოთა, ставить, поставлять. // დასმა მეფედ, ხელმწიფედ, მიღება, აღსარება მეფედ (ვეფხისტ. 36, 46), поставлять, признавать царем и пр.
დასმენა	(დავასმენ) დაბეზღება, შესმენა, оговоривать, делать на кого донос.
დასნატული	ნატით მოკრული, მოფენილი, მორთული, обитый сафьяном.
დასო	სიხშო მაღნარისა, ფიჩხნარისა და მისთანათა (ისაი. 9,18), чаща дубровна.
დასობა	დას-დასად დგომა, ჩარიგება.
დასობა	(დავასობ) დარჭობა ლახურისა, ისრისა და მისთანათა (ვეფხისტ. 4), вонзать, воткнуть.
დასოველება	ნახე დასველება.
დასრულება	(დავასრულებ) გათავება (მატ. 7,28 და 10,23, კუალად 19,1), скончать, оканчивать, кончить.
დასტა	24 ფურცელი ქაღალდისა ერთად დაწყობილი, десть бумаги, τεστές. // გუნდი, დასი მხედრობისა, взвод или отряд войска.
დასტამალი	მჩვარი გასაწმენდი ჭურჭელთა, ანუ პირდასაცმელი კოკათა და მისთანათა, тряпка, тряпица.
დასტამბო	(ბალ.) პუმპულა, პატარა ნესვი. თ. შამამ [არაბ.].
დასტანაგი	ქალთ სამკლავე (ისაი. 3,20), запястие, браслеты (მელავანდი ნახე).
დასტაქარი	ნახე დოსტაქარი (ვეფხისტ. 519).
დასტური	უსაცილო, უიჭველი, (ვეფხისტ. 129, 457, 582), решительный, точный. დასტურად მართლად (მუნვე, 128), подлинно. // ნების დართვა, позволение.
დასუნთქვა	(დასუნთქავს) გესლიანთა მძრომთაგან ზედ გარდავლით დაცოფვა, დაშხამვა, ცხოველთა ტანისა, ანუ ხილთა და მდელოთა ზედა დატევება შხამისა, რომელთაცა ჭამა სავნებელ იქმნების.
დასუსტება	(დავასუსტებ, დავსუსტდები) მოუძლურება, привесть в слабость (დან. 8,27), изнемогать.
დასუსხვა	(დავსუსხავ) ჯინჭრის ეკლიანთა ფურცელთა შეხებით დაწვა ტანისა, ანუ ყინვისა და სიცივისგან წახდენა მოსავალთა.
[დასქდომა]
დასწავლა	(დავასწავლი, დავისწავლი) სწავლის მიცემა, ან მიღება, დაჩვევა, научать, -ся.
დასწრება	(დავესწრები) დახვედრა, შეხდომა სხვასთან, случиться, присутствовать.
დასწრობა	(დავასწრობ) თჳსსა დროსა, ანუ უწინარეს სხჳსა შესრულება, успевать, или предупреждать.
დასხვეპა	(დავსხვეპ, -პავ) მხალთაგან დამპალთ ფურცელთ დაგლეჯა, გარჩევა, გაფურჩნვა, щипать, общипывать.
დასხდომა	(დავსხდებით) მრავალთ დაჯდომა (ფსალ. 131,12 და 136,1), сесть, садиться.
დასხლეტა	(დავსხლეტ, დასხლტება) უეცრად გავარდნა, გაგდება (ვეფხისტ. 1394), выронить, выскочить.
დასხმა	(დავასხამ) გადმოღება ნოტიოთა სასმისსა ზედა, ანუ წუნიანთა ჭურჭელსა ზედა და სხ. (3. მეფ. 18,34; მატ. 26,7; ლუკ. 10,34), возливать, наливать.
დასხმა	(დავასხამ) დანერგვა ხეხილთა და სხვათა მცენარეთა (დაბად. 2,8; მატ. 21,23 და 1 კორ. 3,6), насаждать растения.
დასხმა ხელთა	(ხელს დავასხამ) კურთხევა თავზედ ხელის დადებით, სამღუდელოს ხარისხის შემოსვა (1 ტიმოთ. 5,22; საქმ. 6,6), возлагать руки, рукополагать. // დაჭერა, დაპატიმრება (მატ. 26,50; საქმ. 5,18), возлагать, налагать руки, арестовать.
დასხმა	(დავსხამ) დაჯდინება მრავალთა (ლუკ. 9,14 და შემდგომი), сажать, рассаживать.
დასხმა	(დავსხამ) დაწყობა მრავალთა ნივთთა რიგზედ, ანუ სათამაშოთა ჭადრაკის პაიკთა და მისთანათა (მარკ. 11,7; ფსალ. 103,4), класть, полагать, ставить, поставлять. // შემოკრება, განკარგვა (საქმ. 1,7; ფსალ. 12,2 და 55,8, კუალად 73,4), ставить, располагать.
დასხმა	(დავესხმი) მტრისაგან უცებად მიხდომა, ზედადასხმა (ფსალ. 61,3), нападать, налетать.
დასხმა	(დაისხამს, დაისხა) მოსხმა, გამოღება ხილთა მცენარეთაგან (ერთისთჳს ითქმის მობმა), приносить плоды.
დასჯა	(დავსჯი, დავისჯები) გამტყუნება, ბრალეულად გამოჩენა (მატ. 12:7,34,41 და შემდგომი), осуждать. // გარდახდევინება, განპატიჟება (ვეფხისტ. 406), карать, наказывать.
[დატანება]
დატაცება	(დავიტაცებ) ტაცება მრავალთაგან, расхищать, расхватать.
დატევება	(დავუტევაბ) დაგდება, დაშვება, ხელის აღება, თავის დანებება, განშორება (მატ. 4:11,13,20 და შემდგომი), оставлять.
დატევნა	(დავიტევ, დავეტევი) საკმაოს ადგილის მიღება, ანუ ქონება (მატ. 19,11), вмещать, -ся.
დატეხა	დატეხილქმნა, დამხობა, დაცემა, поражение. // ვალის დატეხა ვალში ჩავარდნა, რომ ვერ გარდიხადოს, обанкротеть.
დატირება	(დავიტირებ) ტირილით მოთქმა (ვეფხისტ. 303, 814), оплакивать.
დატიტული	უზომოდ დამლაშებული, გარდამეტებით დამარილული (ნახე ტიტი), пересоленный чересчур.
დატკბობა	(დავატკბობ, დავსტკბები) სიამოვნის მიცემა, მიღება, услаждать, наслаждаться. // მიალერსება, სიამოვნით მიღება (ვეფხისტ. 531), обласкать.
[დატკეცა]
დატკეპნა	(დავსტკეპნი) ფეხით გაზერგნა, გასწორება (ეზეკ. 32,13; ვეფხისტ. 643, 1377), наступать, топтать.
დატუქსვა	(დავსტუკსავ) შერისხვა, пожурить, пощунять, побранить.
დატჳფრვა	(დავსტჳფრავ) დაბეჭდვა, ბეჭდის დასმა, დაჩნევა, запечатлевать.
დაუგვიანებელად
დაუდგრომელი, დაუდეგარი	უპირო, გაუტანელი, შეურჩომელი, непостоянный.
დაუდევნელი
დაუდევნელობა
დაუნდობელი	მუხთალი, გაუტანელი, არ დამნდობი, ненадежный, изменчивый.
დაუპატიჟებელი
დაურვება	(დავუურვებ) ზღუევა, გარდახდა, შეჯერიება (ვეფხისტ. 754), доправить, удовлетворить (ხშირად ხმარებულია ვახტანგ მეფის სამართლის წიგნში). // (დავიურვებ) გარიგება, რიგის მიცემა (ვეფხისტ. 458, 629), распорядить, устроить порядок. // სამურველით დაფხანა ცხენთა სხუათა ხვასტაგთა.
დაუსაბამო
დაუშრეტელი	უშრეტი, გაუქრობელი, неугасимый.
[დაუცადებელი	ნახე გამჭრიახი].
დაუცხრომელი	მოულევნელი, непрестанный, беспрерывный.
დაუჯდომელი	სავედრებელი შესხმა ყოვლად წმიდისა ღვთის მშობელისა, რომელიცა წარიკითხების ცისკრად მეხუთესა შაბათსა დიდმარხჳსასა, акафист, неседален.
დაფანტვა	(დავჰფანტავ, დავიფანტები) განბნევა, გაფანტვა (ვეფხისტ. 579).
დაფარგლვა	(ვახტანგის სამრთალი, VII, 103).
დაფარება	(დავაფარებ) დახურვა, покрывать, накрывать.
დაფარვა	(დავჰფარავ, დავიფარავ) შენახვა საფარველსა ქვეშე (ფსალ. 16,8 და 26,5; ვეფხისტ. 2), покрывать, сохранять. // დამალვა, მიფანიერება (ფსალ. 37,9 და 39,10; მატ. 11,25), утаивать, скрывать, -ся.
დაფარნა	პერექლი, სიწმინდეთ დასაფარებელი, воздух, воздух св. сосудов.
დაფახვა	(დავჰფახვავ) დახუჭვა თუალთა (ვეფხისტ. 293), зажмуриться, смыкать глаза.
დაფდაფი	დოლი (ნახე დაფი, დაბდაბი), барабан.
დაფეთება	(დაეფათების) ძილში მოჩვენება საოცრისა რისმე, ან ცხადივ შეშფოთება ამგვარისგან (ვეფხისტ. 286).
დაფეთიანება	(დავაფეთიანებ) მძინარის შეშინება საზარელითა რითმე ხმითა და ანაზდად გაღვიძება.
დაფენა	(დავჰფენ, დავუფენ) გაშლა, დაგება რისამე ფერხთა ქვეშე (მატ. 21,8 და შემდგომი), постилать.
დაფერადება, დაფერვა	(დავაფერადებ, დავჰფერავ) ჩაფერადება, ან დაფარვა ფერადითა, покрывать краскою, раскрашивать.
დაფი	ენაბი, ერთს მხარეს ეტრატგადაკრული დაირა, бубны, ხოლო დაფდაფი, დაბდაბი, დოლი ორსავე მხარეს გადაკრული, барабан.
დაფიონა	ცათ ელვარება ფერად-ფერადად ღრუბელთა შორის მზის ამოსლჳს წინ, ანუ დასლვაზედ (ნახე დილა), аврора, заря утренняя или вечерняя.
დაფლვა	(დავჰფლავ, დავეფლვი) დასაფლავება, დამარხვა მკუდართა (მატ. 8,21 და შემდგომი 14,2; საქმ. 2,29), погребать, похоронить. // ჩაფლვა, მიწაში დამალვა (მატ. 25,18), зарывать, закопать в землю.
დაფნი	(ხე) რაფინდი, дафна, лавровое дерево, δάφνη.
დაფრეწა	(დავჰფრეწ) წურილად დახევა (ვეფხისტ. 645).
დაფუკვა	(დავჰფუკავ) ჰაერის გამოშვება გაბერილის ტიკისგან და მისთანათა.
დაფუშვა	(დავჰფუშავ, დაიფუშვის) დაშლა, დამტურევა, დაქცევა, დარღვევა (ნაუმ. 1,6; ვეფხისტ. 571), разрушать, распускать.
დაფუძნება	(დავაფუძნებ, დავეფუძნები) დადება საფუძულისა, ჩადგმა საძირკულისა, ანუ მტკიცედ დადგინება რისამე (ფსალ. 8,3 და 23,2, კუალად 47,9), основывать.
დაფქუა	(დავჰფქვავ) (ნახე ფქვა), молоть, намолоть.
დაფხაჭნვა	(დავფხაჭნი, -ნავ) მრავალს ადგილს დაფხაჭნვა, დაკაწრვა, исцара[па]ть.
დაფხურა	(დავჰფხური) დაკაფა ძირითურთ (ზაქარ. 11,2), посекать.
დაქანცვა	(დავჰქანცავ, დავიქანცები) მეტად დაღალვა, измучать, -ся, устать.
დაქენჯნა	(დავჰქენჯნი) ტანჯვა, წვალება (2 კორ. 12,7), мучить.
დაქვეითება	(დავაქვეითებ, დავჰქვევითდები) ცხენიდამ გარდახდუნება, спешить, ანუ ჩამოსლვა და ფეხით სიარული, спешиться, слезать с лошади.
დაქირავება	(დავიქირავებ, დავჰქირავდები) ქირით დაჭერა, დადგომა მოჯამაგირედ, нанимать, -ся.
დაქოლვა	(დავჰქოლავ) ქჳსა დაკრება, ჩაქოლვა (ვეფხისტ. 1280), побить каменьем.
დაქორწილება	(დავაქორწილებ, დავჰქორწილდები) შერთვა მეუღლისა, браком сочетать, -ся.
დაქოქლვა	(დავჰქოქლავ) აქოქლვა.
დაქსაქსვა	(დავქსაქსავ, დავიქსაქსები) დახლათვა, დახვანჯვა, запутывать, спутывать, -ся. // საქმიდამ მოშლა, არევა ვისიმე, расстраивать, -ся.
დაქცევა	(დავაქცევ, დავიქცევი) დარღვევა, მოშლა (მატ. 21,12; ამოს. 4,11), испровергать, разломать, разорять, -ся. // დაღურა, გარდაქცევა, выливать, проливать.
დაღათუ, დაღაცათუ, დაღათუმცა	კავშირი მიშვებითი (მატ. 26:33,35), хотя, хотя бы.
დაღალვა	(დავღალავ, დავიღალები) დაშრომა, დაქანცვა სიარულით ან მუშაობით, утомлять, -ся, уставать.
დაღება	(დავიღებ) ქვედახრა, დაწევა, опускать, пустить вниз. // დაღება გულისა, ანუ სულისა მობრუნება, დამშვიდება (ვეფხისტ. 804, 912).
დაღებვა	(დავღებავ) შეღება მრავალთა, красить, окрашивать.
დაღერღვა	(დავღერღ, -ღავ) კბილით დამტურევა ძვალთა და მისთანათა. // წისქვილზედ ან ხელსაფქვავზედ მსხვილად დაფქვა ან გამორჩევა მარცვალთა ჩენჩოდამ.
დაღეჭა	(დავღეჭ, -ჭავ) კბილით დაცოხნა საჭმელთა, жевать, разжевать.
დაღვა	(ვსდაღავ) ნახე დადაღვა (ჩახრუხა. 94).
დაღი	ნიშანი დასმული სავაჭროთა ზედა, ანუ ხვასტაგთა გასარჩევად (ვეფხისტ. 581), клеймо, тавро. თ. დაღ [სპ.]. // იარაღი რკინისა, რომელსაც გაახურვებენ და დასდაღვენ ხვასტაგთა.
დაღმართი და ჩაღმართი	ზეიდამ ჩასაქანებელი გზა, ხოლო ქვეიდამ მიმავალთაგან ითქმის აღმართი და შეღმართი (ნახე მთა), покатость.
დაღმეჭა	(დავიღმეჭ, დავიღმიჭები) დაღრეჯა, შეჭმუხნვა პირისსახისა, [морщить лицо].
დაღონება	(დავაღონებ, დავღონდები) მწუხარებით დაფიქრება (ვეფხისტ. 251) опечалить, удручать, -ся, задуматься. // მიუხდომელობა, ვერ მოგუარება საქმისა, приводить в недоумение, недоумевать.
დაღონებული	დაფიქრებული, опечаленный, удрученный, задумчивый.
დაღრეკილი	დახუთვილი, დაგრეხილი სენითა (მატ. 15,31), бедный, увечный.
დაღრეჯა	(დავიღრეჯ, დავიღრიჯები) დაღმეჭა, დაჭკნობა პირისსახისა (ვეფხისტ. 57, 61, 101 და შემდგომი), морщиться, нахмуриться.
დაღრომილი	დაღონებული, ანუ დაღრეჯილი, задумавшийся.
დაღრძობა	(დავაღრძობ, დაიღრძობის) ბედითად ან შიმშილით ჩაკუდომა, წაღრძობა, околеть.
დაღრჭენა	(დავიღრჭენ) ღრჭენა, ღრაჭუნი კბილთა (ფსალ. 36,12), скрежетать, поскрежетать зубами.
დაღუდუდება	(დაღუდუდდების) მწერთ ნაკბენისგან ტანის დაწითლება ადგილ-ადგილ და ამოჯდომა (ნახე ღუდუდი).
დაღუპვა	(დავღუპავ, დავიღუპები) დანთქმა, ჩაძირვა წყალში, утопить, -ся, утонуть, погибнуть.
დაღურა	(დავღური, დაიღურების) დათხევა, დაქცევა ნოტიოთა (ვეფხისტ. 909), выливать, проливать.
დაყენება	დავუყენ თვალებს.
დაყვავება	(დავუყვავებ) დაამება, დამშვიდება ტკბილის საუბრით, приласкать.
დაყვავილება	(დაიყვავილებს) დაცვივნა ყვავილისა მცენარეთაგან, отцветать.
დაყვენვა	(დავიყვენ) მოპარსვა, მოკრეჭა, აკვეცა თმათა (საქმ. 21,24), стричь, остригать.
დაყივლება
დაყმედნა	{დაყმედა - მომშევა, დამშევა - საბას ლექსიკონი}
დაყოფა	(დავჰყოფ) დადგრომა სადმე, მოცდა ან დაგვიანება, пробыть, промедлить.
დაყოფა პირისა	(პირს დავუყოფ) გამტყუნება კაცთა, დადუმება, დაჩუმება (ფსალ. 62,11 და 106,42; ტიტ. 1,11), заграждать уста. // მხეცთ პირის შეყურა (ებრაელ. 11,33), заграждать уста, челюсти.
დაყუდება
დაშავება	(დავაშავებ) გაშავება, შავად შექმნა (მატ. 5,36), чернить, сделать черным. // შეცთომა, შეცოდება (ნახე დამნაშავე, ვეფხისტ. 741), провинить, -ся. // (დავაშავებ, დავშავდები) გვამის ასოს მოკლება, изувечить, -ся.
დაშავებული	შავად შექმნილი (ბარუქ. 6,20), очернелый. // მოკლებული რომელისამე ასოსაგან, увечный, изувеченный, калека. თ. ხეიბარ.
დაშაშრვა	(დავშაშრავ) შაშრით დასერვა, ანუ ფეხშიშველა სიარულით დაკაწრვა ფერხთა.
დაშენება	(დავაშენებ, დავეშენები) დასახლება, დამკჳდრება (ფსალ. 14,1; მატ. 2,23), населять, поселять, -ся, водворять.
დაშვება	(დავუშვებ, დავეშვები) დაღმა შთამოტევება, ან დადება, опускать, -ся.
დაშვენება	(დავაშვენებ, დაშვენდების) შნოს მიცემა, ან მიღება, украшать, -ся (ვეფხისტ. 65, 1230), пристает.
დაშთენა	(დავაშთენ) დატევება, დაგდება, დანარჩუნება, оставлять.
დაშთომა	(დავშთები) იგივე თჳთვნებითად (მატ. 24,2; მარკ. 12,19; ისაი. 11,11), оставаться.
დაშინება	(დავაშინებ, დავშინდები) შიშის მიცემა (ვეფხისტ. 1584), настращать.
დაშინჯვა	ნახე დასინჯვა.
დაშლა	(დავშლი, დაიშლების) დაფუშვა, დარღვევა, დაქცევა (ვეფხისტ. 526), разрушать, расстраивать. //(დავუშლი, დავაშლევინებ) არ მიცემა რჩევისა, ან ნებისა, არ მიშვება (ვეფხისტ. 504 და შემდგომი), запрещать, не дозволять, останавливать. // (დავიშლი) დატევება საქმისა, перестать, отставать, раздумать.
დაშნა	მოკლე ხმალი. // დანასავით გათლილი ძუალი ქსელთ საბეჭავად და სხ.
დაშოშმანება	(დავაშოშმანებ) გაანჩხლებულისა ან შეწუხებულის დამშვიდება, успокоить, угомонить, -ся.
დაშრეტა	(დავშრეტ, დაშრტების) დავსება, გაქრობა ანთებულის სანთლისა, ანუ ცეცხლისა (მატ. 12,20; ებრაელ. 11,34), гасить, угашать (მატ. 25,8; მარკ. 9,46 და შემდგომი), гаснуть, угасать.
დაშრობა	(დავაშრობ, დაშრების) გახმობა გუბეთა, ტბათა და მისთანათა (ვეფხისტ. 1238), осушивать, -ся.
დაშრომება	(დავაშრომებ) გარჯა, დაღალვა (ლუკ. 8,49), трудить, утруждать, утомлять.
დაშრომვა	(დავშურები) იგივე ვნებითად (ფსალ. 6,6; ლუკ. 5,5), трудиться, измучиться, утомиться.
დაშტანი	წიდოვნება დედაკაცთა (გოდებ. იერემ. 1,17), кровотечение (ეზეკ. 18,6), месячное.
დაშუპება	(დაშუპდების) დასივება, დაჯირჯვება, აშუპება, опухнуть.
დაშურება	(დავაშურებ, დავეშურები) აჩქარება, торопить, -ся.
დაშხამვა	(დაშხამავს) დასუნთქვა, გაშხამიანება, შხამის დასხმა, отравлять.
დაჩაგრვა	(დავსჩაგრავ, დავიჩაგრები) დაჯაბნვა, დაშინება, обижать, притеснять. // მცენარეთა სიხშოსაგან ერთი მეორის შეშთობა, заглушать (относит. к растен.).
დაჩემება	(დავიჩემებ) მითჳსება, რაჲცა არ ეკუთნვოდეს, присваивать чужое.
დაჩვევა	(დავაჩვევ) სწავლება, დაგერშვა, поваживать, приучать; (დავეჩვევი) შეჩვევა, გავარჯისება, привыкать.
დაჩი	{დაჩი, დაჩი! - (შორისდებული) ату, ату. - დავით ჩიბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
დაჩინჩება	(დავეჩინჩები) სავაჭროთა ფასის დაკლებაზედ შელაპარაკება, торговаться, цыганиться.
დაჩნევა	(დავაჩნევ, დაეჩნევის) ნიშნის დასმა, сделать знак, примету.
დაჩოქება	(დავაჩოქებ) მუხლმოდრეკით დადგინება, становить на колена; (დავიჩოქებ) დადგომა მუხლთა ზედა, стать на колени.
დაჩრდილება	(დავაჩრდილებ, დავიჩრდილებ) ჩრდილის მოფენა (ვეფხისტ. 703).
დაჩრიხული	(მფრ.) დასაფრენად მოზდილი მართვე მფრინველთა.
დაჩჩვილება	(დასჩჩვიან) დარბილება, განედლება (მარკ. 13,28), размягчаться.
დაჩხულეტა	(დავსჩხულეტ) ადგილ-ადგილ დახურეტა სადგისით, ან დანის წვერით (2 სჯული. 1,44), уязвлять, прокалывать.
დაცადება	(დავაცადებ) დაშლა, დაყენება (საქმ. 21,32), переставать.
დაცალიერება	(დავაცალიერებ) დაცლა, მოცლა.
დაცდა	(დავიცდი) დახანება, მოლოდება, მოცდა, подождать, погодить, повременить.
დაცდა	(დავსცდი) ავად ანუ კარგად შენიშნვა რომლისამე შემთხვევისა საბედნიეროდ ან საუბედუროდ (ზმნა ნახე). // (დასცდის, დასცადა) დახამშვა, ცუდის ან შეუჩვეველის ჰაერისგან ავად გახდომა ახლად მისულისა.
დაცდენა	(დავაცდენ, დასცდების) საგანში ნასროლის ვერ მიხვედრება.
დაცემა	(დავსცემ) წაქცევა (ფსალ. 3,7; მატ. 26,31), поражать, низлагать, повалить, (დავეცემი) იგივე თჳთვნებითად (ფსალ. 19,8 და 81,7), падать, упадать.
დაცემული ადგილი	ჩავარდნილი, დაბალი, низменное место.
დაცეხვა	(დავსცეხუ) დაღერღა, დაძეწკა.
დაცილება	(დავაცილებ, დასცილდების) დაცდენა, აცილება; (დავეცილები) შეცილება (ვეფხისტ. 199).
დაცლა	(დავაცლი) ჟამის მიცემა, დაცადება, дать время, срок, повременить. // (დავსცლი) დაცარიელება, გამოცლა, опрастывать, опоражнивать.
დაცმა	(დავუცვამ) ჭურჭელთა და მისთანათა პირის დახურვა საცობით, затыкать.
დაცვივნა	(დასცვივა) ჩამოვარდნა მრავალთა (ფსალ. 1,3), отпадать, ниспадать.
დაცოფვა	(დასცოფავს) გარდადება ცოფისა კბენითა ცოფიანთა მხეცთაგან.
დაცოხნა	(დავსცოხნი) დაღეჭა (ვეფხისტ. 913).
დაცუა	(დავიცუავ, დავსცავ) ფრთხილად შენახვა, დაფარვა (ფსალ. 18,11 და 36:28,34), сохранять. // დაზვერვა, დათვალიერება (ვეფხისტ. 72), наблюдать, осматривать.
დაცქერა, დაცქერება	(დავსცქერი, დავაცქერდები) თვალის დასტერება, наглядываться, всматриваться.
დაცქნაფება	(დავეცქნაფები) განაბვა ადგილზედ.
დაცხიკვება	(დავაცხიკვებ) ცხვირის დაცემა, чихать.
დაცხომა	(დაცხების, დაცხა, დამცხა) მზის სიცხის მოსლვა, ან გრძნობა სიცხისა (მატ. 13,6), становится жарко, чувствовать жар.
დაცხრობა	(დავაცხრობ) დაყენება, დამშვიდება, დაშოშმანება (საქმ. 19,35), утешать, унимать.
დაცხრომა	(დავსცხრები) დასრულება, დაწყნარება (საქმ. 13,10 და 20,1; კოლას. 1,9; ფსალ. 36,8), утихать, перестать.
დაძაბუნება	(დავიძაბუნებ) დაჯაბნა, დაჩაგურა, მორევნა, притеснять, превозмогать, брать верх. // (დავძაბუნდები) შეშინება (ვეფხისტ. 593, 730, 823), оробеть, струсить, потерять дух. // დაძველება, მოშლა, обветшать, прийти в ветхость.
დაძალვა	(დავსძალავ) მორევნა, დაჩაგრვა, დაძაბუნება, одолевать, брать верх.
დაძეწკა	(დავსძეწკ) დაცეხვა, დაბეგვა, დანაყვა, истолочь. // (დავძეწკ) დაგლა, მოქლეშა, ტკენა რისამე მოჭირებით, придавить, прижать.
დაძინება	(დავაძინებ) ძილის მიცემა, ძილში შეყვანა (დაბად. 2,21), усыплять. (დავიძინებ) მოსვენება, ძილში შესლვა ფსალ. 3,5 და 4,8), уснуть, заснуть, засыпать. // დაძინება, მიძინება, შესვენება, успение.
დაძინება	(დავსძინებ) დამატება, დართვა, შეძინება, прибавлять.
დაძლევა	(დავსძლევ) დაძალვა, დაჭარბება, пересиливать.
დაძმარება	(დავაძმარებ, დაძმარდების) ძმრად შექმნა, окисать, сделать, -ся уксусом.
დაძმარებული	მდაბიურად დაღონებული.
დაძრობა	(დავაძრობ) დაგლეჯა, ამოგლეჯა, вынимать, вытаскивать. // (დასძრავს) ნახე დაზრობა.
დაძრომა	(დაძურება) ძრომით სიარული, ღოღვა, ползать.
დაწალიკება	მწკრივად წასულა, идти гусем.
დაწამება	(დავსწამებ) დაბრალება, ბრალის დადება, обвинять, оговаривать.
დაწაფება	(დავეწაფები) ხარბად გაგრძელება სმისა წყურვილისგან, пить с жадностью.
დაწება	(დავაწებ) შეხება რისამე დასალტობად, ან პურის ამოვლება მარილში (ლუკ. 16,24; იოან. 13,26), обмакивать, омочать.
დაწებება	(დავაწებებ) წებოთი მიკურა, დაკერება, наклеивать, склеивать.
დაწევნა	(დავეწევი) მოწდომა გაქცეულისა და დაჭერა (ფსალ. 7,5), постигать, настигать, обогнать.
დაწერა	(დავსწერ, დავიწერები) მელნით და კალმით გამოხატვა ჰაზრისა (ლუკ. 1,63; იოან. 19,19 და შემდგომი; ფსალ. 68,28), написать, -ся.
დაწერა ჯვრისა	ნახე ჯვრის წერა.
დაწესება	(დავაწესებ, დაეწესების) დადება წესისა, რიგისა, განწესება, учреждать, постановлять.
დაწვა	(დავსწვავ, დაიწვის) ცეცხლით აღსპობა, განუქმება (მატ. 3,12; ფსალ. 45,9) сожигать. // დაწვა გულისა (ნახე ტკენა).
დაწვევა	(დავიწვევ)დაპატიჟება, დაჭერა შემთხვევით მისულისა ნადიმად, ან შესაქცევად.
დაწვენა	(დავაწვენ, დავსწვები) ადგილზედ ან ქვეშაგებზედ გართხმა, класть, полагать, поваливать.
დაწთობა	(დავსწუთების, დაეწვეთების) წვთებად ჩამოვარდნა ნოტიოსა, накапать.
დაწითლება
დაწინაურება	(დავაწინაურებ, დავსწინაურდები) წინ გაგზავნა, ანუ წასლვა, წასწრობა, выпереживать. // წარმატება საქმეში, способствовать к успехам, успевать.
დაწინდვა	(დავსწინდავ) დანიშნვა ქალ-ვაჟთა საქორწილოდ (ვეფხისტ. 1229). // (დავაწინდებ, დავაწინდრებ) საწინდრად მიცემა, დაგირავება.
დაწიოკება	(დავაწიოკებ) აღშფოთება, არევა, ანუ დაფრთხობა მფრინველთ, смущать, пугать.
დაწკარუნება	(დავაწკარუნებ) დარეკა მეტალლის წურილთა ჭურჭელთა, звонить.
დაწმენდა	(დავსწმენდ, დაიწმინდების) გასუფთავება, გამორჩევა რიოშთაგან, очищать, -ся (ეხეკ. 34,18), устояться.
დაწნეხა	(დავსწნეხ, დაიწნიხების) დაწურვა ყურძნისა საწნახელში, საქაჯელში, давить виноград (ისაი. 63,2 და შემდგომი).
დაწოლა	(დავაწვები) ზეიდამ დაჭირება, налегать. // (დავსწვები) ქვეშაგებში ჩაწოლა დასაძინებლად (ფსალ. 3,5 და 4,8) ложиться спать. // მშობიარობა ქალთა, родины, разрешение от бремени.
დაწრეტა	(დავსწრეტ, დაიწრიტების) სრულიად გამოდენა ნოტიოსი, დანაშურვა.
დაწუნება	(დავიწუნებ) არ მოწონება, გაწუდება, охуждать, браковать.
დაწუნებული	გაცუდებული, ნარჩევი, бракованый. // საღვთისა წერილში ზოგჯერ დაჩაგრული, დაჯაბნული (ფსალ. 102,6; საქმ. 7,24), обидимый, оскорбленный.
დაწურვა	(დავსწურავ, დაიწურვის) საწურავით ან ხელით გამოდენა ნოტიოსი, выдавливать, выжимать. // გამოწურვა, გარდაწურვა, გატარება რაშიმე ნოტიოსი (მატ. 23,24), отцеживать.
დაწუხვა	(დავიწუხავ) დაფახვა, დახუჭვა თვალთა (მატ. 13,15), смыкать, сомкнуть глаза.
დაწყევლა
დაწყნარება
დაწყლულება	ნახე გამოტკფოლვა.
დაწყობა	(დავაწყობ) დადება, დადგინება, დალაგება მრავალთა, класть.
დაწყუდევა	(დავაწყუდევ, დავეწყუდევი) დახშვა, დაკრძალვა, შენახვა დაკეტილში, содержать в заперте, заключать, -ся.
დაჭადრაკული	კუბო-კუბო, шахматный, клетчатый.
დაჭარბება	(დავაჭარბებ) დაძლევა წონაში ან დაძალვა, перевешивать, перетягивать.
დაჭედა	(დავსჭედ) ლურსმებით დაკურა, დალურსმვა, ან დანალვა, подковывать. // დაკოდა მამალთა ხვასტაგთა (ნახე ჭედილა), холостить.
დაჭენებული	წაქცეული, დარღვეული, გაქელილი სიარულით, დაშლილი (ფსალ. 61,3), поврежденный.
დაჭერა	(დავიჭერ, დავიჭირები) შეპყრობა გაქცეულისა, ანუ ნადირთა, ловить, поймать. // დაყენება (ვეფხისტ. 635, 790), удерживать, останавливать. // ლაშქრობით შოვნა ქუეყნებისა, завоевывать. // დაქირავება, მიღება მოჯამაგირისა ან მუშასა ფასით, нанимать. // დაპყრობა ადგილისა, занимать место. // სენისგან დახუთვა, გათანგვა, хватать, захватить (относится к болезни).
დაჭირება	(დავაჭირებ) ზევიდამ დაბრჯენა, დაწოლა, налегать, надгнетать. // (დავჭირდების) საჭიროდ შეხვედრა, понадобиться.
დაჭირვა	(დავიჭერ) ნახე დაჭერა (ვეფხისტ. 790).
დაჭკნობა, დაჭნობა	(დასჭნების) მოკლება ორძილობისა მცენარეთასა (ფსალ. 89,6; ვეფხისტ. 1269), увядать.
დაჭოჭება	намочить.
დაჭრა	(დავსჭრი) დაწურილება, დაკეპა, დაკემსა ჭრით, изрезать, нарезать. // დაკოდვა, დაწყლულება, ранить, уязвлять.
დახალვა	ნახე ხალა.
დახამრული	გონჯი, მახინჯი, урод, დახამშული.
დახამხამება	(დავახამხამებ) თუალთ ქუთუთოების ძრვა წამწამებითურთ, мигать, двигать ресницы.
დახატვა	(დავხატავ) ხატის გამოწერა, გამოხატვა (ვეფხისტ. 1363), изображать, написать живописью.
[დახამშვა]
დახამშული	დასნეულებული, დაცდილი ხაშმიანის ადგილისგან.
დახდომა	(დახდების, დახდა მზე, მთოვარე) დასლვა, ქვე შთასლვა მნათობთა (იოან. 2,6), заходить, закатиться.
დახედვა	(დავხედავ) ზევიდამ დაჭურეტა, надсматривать.
დახევა	(დავხევ, დაიხევის) დაფრეწა, დაგკეჯა (ვეფხისტ. 645), раздирать, разрывать.
დახეთქება	(დავახეთქებ) დანარცხება, დაკვეთება, დახლა, сбрасывать, ударять.
დახელება	(დავახელებ) მისწრობა, შეხვედრა, მოხელება, заставать.
დახელოვნება	(დავიხელოვნებ) შეჩვევა საქმისა, გავარჯისება, приучаться, практиковаться, навыкать.
დახელოვნებული	გამოცდილი, опытный, искусный, навыкший.
დახვანჯვა	(დავხვანჯავ, დაიხვანჯვის) დახლათვა, დაქსაქსვა, запутывать, спутываться.
დახვედრა	(დავხუდები, დავუხუდები) მტერთ პასუხის გაცემა, მოგერება, встречать, отражать, оборонять, -ся. // მომსლველთ მიღება, შესაფერად გამასპინძლება, принимать, угощать, подчивать.
დახვედრება
დახიზნვა	(დავხიზნავ, დავიხიზნები) დარიდება, დამალვა (ხიზნვა ნახე), прятать, -ся.
დახლა	(დავახლი) დახეთქება, ძლიერად დაცემა.
დახლათვა	(დავხლათავ) დახვანჯვა, დაქსაქსვა, არევა, запутывать.
დახნული	მოხნული ან გარდახნული (2 სჯული. 21,4), оранный, вспаханный.
დახოცა	(დავხოც) მოსრვა, მოკუდინება მრავალთა (ვეფხისტ. 1290, 1445 და შემდგომი), побивать, избивать.
დახრწევა	(დავახრწევ, დავეხრწევი) მრავლის ცდით გამოხსნა, გამოშვება, выручать, вырвать, -ся, выпутываться.
დახსნა	(დავხსნი) დარღვევა, დაქცევა, მოშლა (მატ. 5,17 და შემდგომი; იოან. 2,9) нарушать, разрушать, разорять. (დავხსნი, დავიხსნი) შველა, გამოხსნა ტყჳსა ან საწინდრისა (ფსალ. 16,12; ვეფხისტ. 1294), избавлять, выкупать. // (დავხსნდები) დასუსტება, მოუძლურება (მარკ. 8,3), ослабевать.
დახუთვა	(დავხუთავ) დაჭერა, დაკავება, არ დანებება, удерживать, захватывать. // გათანგვა სენისაგან, ტკივილისა ანუ ბჭვალისა.
დახურვა	(დავხურავ) დაბურვა, დაფარება, накрывать.
დახუჭვა	(დავხუჭავ) დაფახვა, დაწუხვა თვალთა, зажмуриваться, смыкать глаза.
დახშვა	(დავხშავ) დაკრძალვა, დაკეტა კართა (მატ. 6,5 და 23,14, კუალად 25,10), заключать, запирать, -ся.
დაჯაბნვა	(დავსჯაბნი, -ნავ) დაჩაგრვა, დაძაბუნება (ჩახრუხა. 16), обижать, притеснять.
დაჯდომა	(დავსჯდები) ჯდომით დასვენება (ფსალ. 1,1 და 28,10; მატ. 5,1), сесть, восседать.
დაჯერება	(დავაჯერებ, დავიჯერებ) დარწმუნება, სარწმუნოდ შექმნა (ვეფხისტ. 530, 1277), уверяться, верить. // (დავაჯერებ, დავსჯერდები) შეჯერება, გულსავსე ქმნა (ვეფხისტ. 18, 1289) удовлетворять, удовольствовать, -ся. // (დაიჯერების) ირწმუნების (ვეფხისტ. 1288). // (გულს დავაჯერებ) დარწმუნება увериться. // ერთზედ დანდობა, დაპყრობა გულისა (ვეფხისტ. 10), устремлять сердце.
დაჯერებინება	(დავაჯერებინებ) დარწმუნება, დაჯერება, удостоверять.
დაჯირჯვება	(დაჯირჯოვდების) დაშუპება, ფრიად დასივება, распухнуть.
დგიმი	ლაფათი, ქსელთ გამყოფი საფეიქროს სავარცხელი.
დგომა	(ვჰსდგა, ვსდგევარ) ფეხზედ გება თჳნიერ ჯდომისა და წოლისა (იოან. 21,4), стать, стоять. // ბინის ქონება სადმე, ცხოვრება სახლად, жить, находиться где.
[დგომა	გულის ზრახვად]
დგრიალი	გრიალი ნახე (ვეფხისტ. 1112).
დგუზი, დგუში	ზუმბა თოფთა ან ზარბაზანთა, გასატენი ჯოხი, шомпол
დება	(ვჰძე, ჰსძეს, ვიდევ, აც, აცს, აძს, აზევს, სრული დავიდევ) გება უძრავად (ვეფხისტ. 50), лежать.
დება, დადება	(ვსდებ, დავსდებ) ნახე დადება. // (მედება, მედების) ცეცხლის წაკიდება, დაგვა (ვეფხისტ. 1282).
დებულება	განწესება, დადებული გამოსაღები, ბეგარა.
დედა	მშობელი (მატ. 15,4; მარკ. 10:7,29 და შემდგომი), мать, матерь. // ითქმის მდედრთათჳს პატივისცემით ნაცულად დედაკაცისა (ლუკ. 1,28 და 10,38, კუალად 23,55), жена, т.е. женщина. // იღუმენია, ანუ დედათ დიაკონი დედათ მონასტერსა შინა. // დედა-მიწა ხმელეთი, матерная земля.
დედაბერი	მოხუცი, დედაკაცი, ბებერი, старуха
დედაბერებრი	დედაკაცური (1 ტიმოთ. 4,7), бабий.
დედა ზარდლისა	(მძრ.) ბაბაჭუა და ქსელი მისი აბლაბუდა, გინა ბუდე (ფსალ. 38,11), паук, паутина.
დედათ დიაკონი	ენკრატისი, ქალწულთ მონაზონთ უფროსი (სჯულის კანონში), диаконисса, игуменья, черница.
დედათ მოურავი	მეანი, ბებია, ყრმის ამქმელი, повивальная бабка.
დედაკაცი	ზოგადი სახელი მდედრთა, ხოლო პატივისცემით დედა ანუ ქალი (მარკ. 7,25 და შემდგომი), жена, женщина.
[დედაკაცური]
დედალი	დედათ ბუნებისა, მდედრი ცხოველი, ვითარ ოთხფერხი, მფრინველი, თევზი და მისთანათა, самка. // განთჳსებით ეწოდების დედალსა ქათამსა (ნახე მამალი), курица.
დედალოსი	(ოთხფ.) ქრცვინი, ყარყუმის გუარია.
დედა მთურალა	(მფრ. 2 სჯული. 13,15), сухолапль.
დედამთილი	ქმრის დედა (მატ. 10,35), свекровь.
დედამძუძე	გამდელი, მზრდელი ქალი, მდაბიურად გადია (4 მეფ. 11,2; რიცხ. 11:11,12), доилица, кормилица, или нянька, ხოლო კაცსა ეწოდების მამამძუძე და ლალა.
დედანი	ანდაზა წერის მოსწავლეთა пропись. // პირველი დასაბამი წერილთა, მხატურობათა და მისთანათა, оригинал.
დედაქალაქი	სატახტო, სამეფო, столица.
დედაშვილობა	რაჲსა მიმართობა დედისა შვილთადმი და გარემოქცევით (ნახე მამაშვილობა).
დედაწული	სახლობა, ჯალაბობა (რიცხ. 32,17), семейство, фамилия.
დედეული, დედისეული	დედისგან დარჩენილი ქონება მოძრავი, ხოლო უძრავსა ჰქვიან დედული, ვითა მამული (ნახე).
დედიდა	დაჲ დედისა, тётка, сестра материна.
დედის ნაცუალი	მეორე ცოლი ვისიმე მამისა და არა მშობელი, мачеха
დედობილი	დედის მაგიერი, დედად ხმობილი, званая мать.
დედოფალა	(ოთხფ.) თაგვის გუარია.
დედული	დედეული უძრავი ქონება, ვითა მამული - მამისეული.
დედუფალი, დედოფალი	ქალი მეფა, ანუ მეუღლე მეფისა (მატ. 12,42; საქმ. 8,27; ფსალ. 44,9), царица. // ქალბატონი (ფსალ. 122,2) госпожа. // დედოფალი ეწოდების მთავართა მეუღლეთაცა, ხოლო სხუათა დიდებულთასა - ბანოვანი, ქალთა მათთა გასათხოვართა - სეფექალი, სხუათა ჩინებულთა კაცთა ცოლთა - მანდილოსანი, გლეხთა დედაკაცთა - დიაცი და პატივისცემისათჳს - უსო და დიასახლისი. // новобрачная.
დევი	მსოფლიურთა ზღაპართა შინა მოგონებული ცხოველი რაჲმე, ვითარ ცხენ-კაცი, გველაშაპი, ანუ იპოკენტავრი (ვეფხისტ. 644 და შემდგომი), дракон, центавр, чудовище.
დევის სისხლი	ჯიგრის ფერი ფისი, რომლისამე ინდოურისა, ანუ ამერიკის ხისა, ხმარებული სამკურნალოდ და სამხატუროდ, წამლად, драконова кровь.
დევნა	(ვსდევნი) უკანით მიდევნება მოსაწევნად და დასაჭერად, ანუ შეჭირვება (ფსალ. 7,5 და 34,6, კუალად 68,26), гнать, погонять, преследовать (მატ. 13,21), гонение. // (სდევს) ე.ი. თან ახლავს (ვეფხისტ. 905, 920) сопряжено, сопровождает.
დევსურა, დევცეცხლა	(ბალ.) боярская спесь, войд-дрема.
დეზი	მხედართ ფეხის ქუსლზე მიკრული რკინა ცხენის საჩხულეტი (საქმ. 9,5; ვეფხისტ. 212), рожон, шпоры.
დეკანოზი	ათის თავი, ათთა ზედა უხუცესი, ეწოდების უპირატესსა მღუდელსა (ნახე პროტოპოპი), протоирей, десятоначальник, δέκαρχοσ, декан.
დეკემბერი	უკანასკნელი თთვე წელიწდისა, ქრისტესშობისა, ანუ ტირისდენი (ზოდიაქო ნახე), декабрь, δεκέμβριος.
დეკეული	(ოთხფ.) ნახე დიაკეული.
დელამოტი	ხაჭო, რძე შედედებული, შეყველებული, ახალი უმარილო, творог.
დელფინი	(თევზ.) დიდი ზღჳს თევზი, дельфин, δελφίν.
დენა	(ჰსდის) სლვა, მდინარება ნოტიოთა (ვეფხისტ. 7, 295), течь, течение.
დენთი	თოფის წამალი, ანუ სხვა ნივთი ამფეთქებელი, порох. თ. ბარუთ.
დერგი	ჭურთ უმცირესი ქილა (ნახე საღვინე და ჭური).
დერეფანი	სახლთ წინ ზედმობმული ჭერი უკედლოდ დახურვილი (ნახე დაეფანი), корридор, [открытая галерея]. თ. თალარ(?), ს. ტალან(?).
დესპანი	ელჩი (ნახე მოციქულთან), посланник. ს. დესპან.
დეტი	დარაჯა, შორით მხედველი (ნახე დარაჯასთან), бекет, отводной караул.
დვირე, დირე	ტივის ხე, გაუთლელი ძელი (ნახე ხესთან) (მატ. 7,3 და შემდგომი), бревно.
დვრინი, დრვინი	ფრიად დაბალი და ბოხი ბანი გალობაში.
დვრიტა	მაჭკი, ცხურის წელია ერთი, ყველის შესადედებელი.
დია	ზევსი, პლანეტი (ნახე ცთომილთან), Юпитер, Ζεύς, родит. Ζενός, или διός
დია, დიად, დიაღ, დიამცა, დიაღამც	ზმნისზედანი დამტკიცებითნი (ვეფხისტ. 197, 635 და შემდგომი), да, конечно, так.
დიადი	ფრიად მრავალი (ვეფხისტ. 143, 335, 385 და შემდგომი), премногий.
დიადიმა	სამეფო გჳრგჳნი (შავთ. 37), диадема, корона, διάδεμα.
დიათიკა	აღთქმა, ანუ ანდერძის წიგნი, завещание, духовная, διαθήκη.
დიაკეული	მდაბიურად დეკეული, წლის ფური უშობელი (ნახე ზროხასთან) (დაბად. 15,9, ფსალ. 67,30), юница, молодая корова.
დიაკონი	თანაშემწე მღუდელისა (1 ტიმ. 3,12), диакон, διάκονος, უპირველესსა მათსაეწოდების მთავარდიაკონი, ხოლო მონაზონად შემოსილსა - არხიდიაკონი და იეროდიაკონი, ეკლესისას შინა მკითხველსა - კერძო დიაკონი და ჳპოდიაკონი, რომელთაცა მსოფლიონი უხმობენ ზოგად დიაკვანს.
დიასახლისი	ქალი სახლში უფროსი, ანუ სახლის პატრონი, хозяйка.
დიაღ, დიაღამც	ნახე დიად
დიაცი	გლეხის დედაკაცი (ვეფხისტ. 535, 789), жёнка.
დიაცური
დიბა	ფარჩა მძიმედ ნაკერი, ანუ ნაქსოვი ოქრომკედითა, золотая материя, диба.
დიბლიგი	ნახე დუგლუგი.
დიდად	დიად, ფრიად, весьма, очень.
დიდადშვენიერება	ფრიადი შემკულება (ფსალ. 8,1 და 20,5, კუალად 103,1), великолепие, велелепие, велелепота.
დიდგუარი	საბატიოს გუარისა, წარჩინებული გუაროვნობით (ვეფხისტ. 982; შავთ. 46), высокородный.
დიდგულა	(ხე) бузина.
დიდება	ქება, მადლობა (ლუკ. 2,14), слава. // ჩინებულება, სახელოვნება (მატ. 25,31; ფსალ. 18,1 და 20,5).
დიდება	(ვადიდებ, ვიდიდები) ქების მიწერა, შესხმა (ფსალ. 14,4 და 49,15; მატ. 6,2), величать, славить, прославлять, -ся.
დიდებულება	მაღალი ღირსება, უაღრესობა (ფსალ. 70,21), величествие, величество.
დიდებული	ჩინებული, წარჩინებული შავთ. 46; ვეფხისტ. 982), знатный, славный. // დარბაისელი, მეფეთ წინაშე მდგომი (ვეფხისტ. 1001), вельможа, боярин.
დიდვაჭარი	მრავალთ საქონელთ მოფარდული (ვეფხისტ. 1057 და შემდგომი), купец именитый, первостепенный. თ. ბეზირგან, სოვდაგარ, ქეთხუდა [სპ.].
დიდი	სხუათა ზედა უმეტესი შესახედავითა, ანუ საქმითა, კუალად ფასითა, სიმძიმითა და სხ. (ნახე უმცირესი) (დაბად. 1,6; ფსალ. 47,1 და შემდგომი, 50,1 და 98,2 და შემდგომი; ვეფხისტ. 342), велий, великий.
დიდკაცობა	უფროსობა, боярство.
დიდკაცური	შესაფერი დიდკაცთა, боярский.
დიდრაქმნა	ფული ორდრაქმიანი (ნახე დრაქმა) (დაბად. 23,16), дидрахма.
დიდრონი	დიადი, დიდდიდი(მრავლობითი) (ვეფხისტ. 217).
დიდძალი	მრავალრიცხჳ, ფრიად მრავალი, საკმაო (ფსალ. 39,10; მატ. 18,12; მარკ. 5:11,21), многий, великий, многочисленный.
დიდხან, დიდხანს	გრძელ ჟამად (ვეფხისტ. 342), долго, დიდიხანია, давно.
დივანი, დივანბეგი	ნახე მდივანი, მდივანბეგი, διβάνι, ντιβάνι, диван, сенат турецкий.
დიკა	(ბალ.) ახალთესლი, გაზაფხულის სათესი ხვარბალი (იოილ. 1,11), пшеница, рожь.
დიკასტირია	სასულიერო სასამართლო, სამსჯავრო, дикастерия, δικαστήριον.
დილა	ჟამი გარიჟრაჟითგან ვიდრემე მზის ამოსვლადმდე და ვიდრემე შუადღემდეცა (ფსალ. 45,6 და 54,17; ვეფხისტ. 317, 399), утро, заутра. რამეთუ სადილი ეწოდების შუადღის სერსა (იხილენ ლექსნი ესე), ხოლო ჟამნი დილისანი შეუდგებიან ესრეთ: მცირედ დილის ნათლის გამოჩენას ეწოდება რიჟრაჟი, გარიჟრაჟი და გაცისკრება, შემდგომად მისსა უმეტესსა განათლებასა - განთიადი, დილაბინდი და ტრედისფრად გათენება და რა დღე-ღამე გაირჩიოს, ვიდრემე მზის ამოსვლადმდე ნათელსა - ალიონი, ხოლო დილით მზის ამოსლჳს წინ ელვარებასა ღრუბელთა ფერად-ფერადად - დაფიონა.
დილაჯი	წყარო, ანუ ნაკადული (ნახე წყალთან) (ვეფხისტ. 822, 840), ручей, родник.
დილეგი	ბნელეთი (ნახე საპყრობილესთან), тюрьма, темница.
დინარი	დრამა, დრაქმა, денарий, римская монета в 10 ассов, δηνάριον.
დინგი	ღორთა, ძაღლთა და მისთანათა ტუჩი ცხვირითურთ, рыло, морда. // მწერთ საწოვნელი ხორთუმი, хобот, хоботок. // საცეხველთა მომსხო წინა წვერი დასაძეგვად.
დინება	(ვადინებ) ქმნა დენისა, წარმოსხმა ნოტიოთა, источать.
დიოფალი	კნინობითი, ლექსისაგან დედოფალი.
დისკო, დისკოსი	ეწოდების მრგუალთაჭურჭელთა, თეფშსა, პინაკსა და მისთანათა და საკუთრად სიწმინდისთვის ფეშხუმსა საეკლესიოსა, дискос, discus, δίσκος. // ქართულად უხმარიათ დასანიშნველად სიმრგულისა მნათობთასა, ვითარ მზისა, მთოვარისა და სხუათა, круг, окружность, шар.
დისწული	შვილი დისა, племянник, -ца, т.е. сестрин сын, сестрина дочь (საქმ. 23,16).
დნობა	(ვადნობ, ვსდნები) მაგართა ნივთთა გალხვება, გადნობა, ნოტიოდ გარდაქცევა სითბოსგან (ვეფხისტ. 829, 953), таить, плавить, растаивать, расплавливать.
დო	ნადღვები მაწონი უცხიმო (ვეფხისტ. 1567).
დობილი	დად წოდებული, ხმობილი (ვეფხისტ. 888), званная сестра.
დოვლათი	ბედნიერება, სიმდიდრე, ანუ ძლიერება, შემძლებელობა, могущество, благополучие.
დოვლათიანი, დოვლათსვიანი	მდიდარი, ძლიერი, ღონიერი, შემძლებელი, მორჭმული (შავთ. 18), благополучный, могущественный.
დოინჯი	წელზედ ხელთა შემოდება, подбочениться руками.
დოლაბი	დიდი სარკმელი, ანუ განჯინა, окно, или шкап, τουλάπι. // დიდი წისქვილის ქუა, большой жернов мельничный.
დორა, დორაკი	ნახევარ კოკა (ნახე საწყაო და კოკა) (რიცხ. 28,5), ина, мера.
დორბლი	ჩჩვილთა ან სნეულთა პირმონადენი დუჟი (ნახე ხრასტი).
დორი	ზურგის მისაყრდნობელი ბალიში.
დოსტაქანი	მაშრაფა, დიდი სასმისი (ვეფხისტ. 482, 1156), кружок, чарка, большой стакан.
დოსტაქარი, დასტაქარი	ჯარრაჰ აქიმი (მუნვე, 519, 588, 884), хирург.
დოქი	იმერული საღვინე თუნგიანი, ან მეტი (კოკასთან ნახე).
დოშაქი	შათქუნი, ნაკრტენის დიდ ლეიბი, тюфяк.
დოში	ზუთხის გვერდი დამარილული და ლორად გამოსული, тёша, тёшка.
დრამა, დრახმა, დრაქმა	ძველებური წურილი ვეცხლის ფული, რომაულად დინარი (ლუკ. 15,8), драхма, δράμι, δραχμή. // ხოლო აწინდელი ბერძული დრახმა არს აბაზნახევარშაური ვეცხლის ფული, драхма, 22 и 1/3 коп. серебр. (ვეფხისტ. 1207). // წონა მისხლის ორი მესამედი ანუ 4 დანგი (ნახე წონასთან) (ვეფხისტ. 380). // საქართველოში დრამად უხმობდენ მღუდელთმთავრის მისართმევსა წლის დებულებასა მისის ეპარხიის გლეხტაგან, რომელნიცა კომლზედ გამოიღებდნენ პურსა თჳთო კოდსა, ან ნაკლებსა ადგილ-ადგილ მიხედვითა.
დრაჰკანი	დრაქმა, ანუ დინარი (მატ. 12,28 და 20,2 და შემდგომი; ვეფხისტ. 465), пенязь, денарий.
დრეკა	(ვსდრეკ) მიხრა-მოხრა, гнуть.
დრესა	(ვდრეს) ხეხება, სმა, ლესა, тереть, гладить.
[დრესო	ნახე ზღუდე].
დრკუ	ურჩი, უარშიო, ვერაგი (ფსალ. 17,27 და 100,4; საქმ. 2,40), строптивый, разврашенный.
დრო	ჟამი, ხანი (4 მეფ. 4,16; ვეფხისტ. 849), время.
დრონეული	ასოეული, სხსრებად დაჭრილი ხორცი (ლევიტ. 1,8), раздробленный.
დროული	ხანიერი, ხანში შესული, მოხუცებული, пожилой.
დროსა	ბაირაღი, ალამი, სალაშქრო ნიშანი რაზმთა ფერად ფერადი საცნობელად გუნდთა (ვეფხისტ. 399, 1027; შავთ. 31,75), знамя, прапор, или флаг. // საეკლესიო ალამი დახატული წმიდათა ხატებითა, хоругвь.
დრტჳნვა	(ვსდრტჳნავ) ბუზღუნი, ბუდბუდი, მურმური, საჩივარი, ანუ მდურვა უაღრესთა ზედა (ნახე რისხვა), (ფსალ. 58,15; მატ. 20,11; მარკ. 14,4), роптать, негодовать.
დრუნგილი, დრონგალი	მარმარილო (ჩახრუხა. 47), мрамор.
დრუხუნი	(დრუხუნებს) ღორის ბუხუნი, хрюкать.
დუბე	დაბალი ადგილი, ჩოლი (დიდდუბე ტფილისის ზევით მინდორი).
დუბეიდი	მაჯუნი (კარაბადინში).
დუბელა	წყალი ერთს ადგილს მდგარი და მზის სიცხით გათბობილი.
დუგლუგი	დიბლიგი, შუბისა ან თოფის ბოლო, приклад у ружья.
დუგმა	ხრიკი სპილენძის ან თითბრისა, крючки для застежки платья.
დუგუნი	საწათხე, ხორცთაგან მანკის სადინარი, განგებ შექმნილი, რომელსაც შეხვევის დროს დაეცმის წმიდა სანთელი, фонтакель.
დუდკო	თითთა და ფრჩხილთა შორის ხორცმეტი ან მეჭეჭივით გამოსული სატკივარი, ногтоед, ногтоедина.
დუდუნი	(ვსდუდუნებ) ჯუჯღუნი, უკაფიო ლაპარაკი, ან წიგნის კითხვა, რომ ხმის მეტი არა ისმოდეს რა.
დუდღუბა	(ბალ.), кондыряк.
დუკა, დუქსი	მთავარი, დიდი თავადი, герцог, dux.
[დუკტი	ნახე აქლემი].
[დულამი]
დულუმბო	(ხე).
დუმა	ცხუართ კუდის ქონი (ნახე ცხიმთან), курдюк у барана.
დუმილი	მდუმარება, ჩუმაობა (ქებ. 4,3), молчание.
დუნდგო	ბრბო, ჯგუფად სიმრავლე კაცთა, ვითარ დუნდგო ხალხი, დუნდგო ჯარი, толпа.
დუნე, დუნი	მოშვებული, სუსტი, слабый, слабкий, დუნედ, слабо, слабко, некрепко, не туго.
დუჟი	ფურთხი (ნახე ხრასტი), слюна.
დურაღი	(ოთხფ.) წლის ჯიხვი.
დურაღისკურა	კამბეჩთა და ცხენთა ავად გახდომა ზამთარ შეცივებისგან.
დურბინდი	შორსათვალე, ჭოგრი, ჭოგრიტი, подзорная труба, телескоп.
დურდო	გამოხდილი სასმელთ რიოში, რასაც პირს მოიგდებს, ხოლო ძირს დანალეკი არს თხლე და ტლე (ვიეთნიმე დურდოსა და ბურდოს არ განარჩევენ ხმარებაში).
დურეჯი, დურაჯი	(მფრ. ვეფხისტ. 338 და შემდგომი).
დუქანი	ხულა, ქულა, ქულბაგი, სავაჭრო ან სამუშაო სახლი, лавка.
დუქარდი	დიდი მაკრატელი მკერვალთა, ანუ საპარსი ცხვართა.
დუქსი	ნახე დუკა.
დუღილი	(დუღს) ცეცხლზედ შედგმულთა საგბოლისტა ქვაბთა ფოფინი, ქაფქაფი (ეზეკ. 24,5), кипеть, кипение. // ზღვათ ღელვა, ფურთუნი, მსგავსად დუღილისა, [закисать, ღვინო დუღს].
დუშალიკო	ძღვენთა და ფეშქაშთ მომტანის საჩუქარი.
დუშაყი	პალვანდი.
დუხჭირი	ავთვალადი, გონჯი, უშნო, უხამსი, (ვეფხისტ. 126; შავთ. 83), нескладный, неуклюжий.
დღე	ნათელი მზისა აღმოსლჳთ მისით ვიდრე დასლვადმდე (დაბად. 15,14; ფსალ. 1,5), день. // 24 ჟამი, ანუ ერთი დღე-ღამე, день, сутки, ყოველს ცისმარეს დრეს, ე.ი. მარადღე უკლებელად, всякий божий день.
დღეგრძელობა	მრავალჯამიერი სიცოცხლე (ფსალ. 90,16), долгота дней, долгоденствие.
დღეინდელი, დღევანდელი	მდგომარის დღისა, ამ დღისა, сегодняшний.
დღეისადმდე დღისა	ამ დღედმდე (ეზეკ. 2,3), до днешняго дня.
დღეისწორს	შვიდი დღით უწინ, ანუ შემდგომად, დრო ამისი განირჩევის დროჲთა ზმნისათა. მაგალითად, დღეისწორს მოვიდა, ესე არს განვლილი, ხოლო დღეისწორს მოვა, ესე არს მომავალი; ეგრეთვე დღეის თხუტმეტს - ორის კჳრის უწინ, ანუ შემდგომად.
დღეკეთილობა	ბედნიერად ცხოვრება, благоденствие.
დღეობა	საცნაური დღე უქმობისა, ან შექცევისა, ვითარ ჯვარობა (ნახე თამაშობასთან). // ვისიმე შობისა ან მოსახელის დღე.
დღეს	მდგომარესა ამას დღესა შინა (ფსალ. 2,7 და 94,7; ებრაელ. 13,8), днесь, сегодня.
დღესასწაული	საუფლო ან სასიხარულო დღე (ფსალ. 73:4,8; ლუკ. 2,41 და შემდგომი), праздник, торжество, დღესასწაულობა (ვდღესასწაულობ), გარდახდა დღეობისა, ზადიკობა (ფსალ. 75,11), праздновать, торжествовать.
დღვება	(ვსდღვებ) სადღვებელით მაწონის ნჯღრევა კარაქის გამოსაღებად.
დღითიდღე	მარადღე, დღე და დღე (ფსალ. 60:6,8 და 95,2), день на день, день ото дня.
დღისით, მზისით	დღის სინათლეში (ვეფხისტ. 1214), днем, среди белого дня.
დღიური	სამარადღეო, ежедневный. // დღიური მიწა, რაც ერთს დღეს მოიხვნის (საქცევი ნახე).
დღვილი, ბდღვილი, რდღვილი, ბრდღვილი	ახალი ფისი
დღლუ	თხელი ლაფი.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ე	ასო ე იხმარების რომელთამე ზმნათა შინა, რაჟამს მოქმედება მათი მიეჩემების საცნაურსა, რომელსამე პირსა. მაგალითად: ვუბნობ, უბნობ, უბნობს ეს ითქმის საზოგადოდ, говорю, -ришь, -рит, вообще, ხოლო მიჩემებით ვეუბნები, ეუბნები, ეუბნების, говорю, -ришь, -рит ему, т.е. известному лицу. ეგრეთვე ვლაპარაკობ, ვიბრძვი, ვისური ესე არს საზოგადოდ, ხოლო მიჩემებით: ველაპარაკები, ვებრძვი, ვესური და სხ. კუალად ე იხმარების ზმნათა შინა, ხოლო იგულისხმე ზმნა თჳთვნებითი, глагол возвратный, а не страдательный. მაგალითად: ვაბამ связываю არს შემოქმედებითი, ხოლო ვნებითი - ვიბმი ე.ი. სხჳსაგან, бываю связываем, страдат. და თჳთვნებითი возврат. ვებმი связываюсь. ეგრეთვე ვამზადებ, ვსწერ არს შემოქმედებითი, ვიმზადები, ვიწერები არს ვნებითი და ვემზადები, ვეწერები არს თჳთვნებითი. ზოგჯერ ე იხმარების ნაცულად ი, ვითარ ეჭვი - იჭვი.
ე! ეი!	შორისდებული, წოდებითი, эй! гей! ΄έ! ΄έ ι!
ებანი	დაირა, დაფი, (ფსალ. 67:24-26; ვეფხისტ. 1112), тимпан, გარნა უმრავლესთა ადგილთა შინა ჰნიშნავს ქნარსა, ანუ ჩანგსა, რომლისაცა სიმებსა თითებით სძნობენ (ფსალ. 56,8 და 70,22, კუალად 80,2, კუალად 97,5), гусли.
ებგური	მაღლით მხედველი დარაჯა, მხმილავი, მცველი (ნახე დარაჯასთან) (4 მეფ. 9,17; ეზეკ. 3,17; შავთ. 59), страж.
ებრ	თანდებული მსგავსების დამნიშვნელი და მიმღები ნათესავობითის ბრუნვისა (დაბად. 1,11 და შემდგომი; ფსალ. 19,4 და 27,4), по. // ხოლო ოდესცა მოვალს თავად ლექსთა, მაშინ დაერთვის ასო მ (ფსალ. 38,6), მებრ ხატად. // ზოგჯერ მოეკიდების სახელთა თჳნიერ ბრუნვისა და შესცულის მათ ზმნისზედად. მაგალითად: ანგელოსებრ, ლომებრ, გინა ანგელოსებრივ, ლომებრივ; კუალად მარცვალნი: ებრი, ებრივი, ებური შესცულიან მათ ზედშესრულად; ანგელოსებრი, -ებრივი; ლომებრი, -ბრივი; კაცობრივი, გინა ჩემებური, შენებური, ძველებური. // ხოლო მდაბიურად ეფ მოეკიდების მიცემითსა ბრუნვასა. ვითარ: ცხენსაეფ, ხარსაეფ, გინა ჩემსაეფ, შენსაეფ და სხ.
ეგე	ეგ ნაცვალსახელი ჩვენებითი (იხილე ესე) (მატ. 2:13,20), он.
ეგების, ეგება	იქნების, მოხდების, შეიძლების (იაკობ. 3,12; ვეფხისტ. 12722), может быть, статься, авось.
ეგევითარი, ეგეოდენი, ეგერა, ეგრეთ, ეგზომი	და სხ. იხილენ ესე და შემდგომნი.
ეგირი	(ბალ.) კოთხუჯი, ир.
ეგუტერი, ეკუტერი	სამწირველო მიშენებული ეკლესიასა თანა, придел.
ედემი	სამოთხის ადგილი (დაბად. 2,8), эдем, ΄εδέμ.
ევანი	ერქვანი, ღვედი, ჯამბარა (ნახე საბელთან) (ისაი. 15,8), ремень.
ევლოგია	ბერძულად კურთხევა (2 კორ. 9,5), εύλογία, благословление. // მსოფლიონი უწოდებენ კრავსა, რომელსაც პასეკის დღეს აკურთხებინებენ ეკლესიაში მოსახსენებლად მიცვალებულთა და დაურიგებენ ერსა პირის გასახსნელად.
ეზო	სასახლეთა შესახვედრი ადგილი მოზღუდვილი უსართულოდ (ნახე ზღუდე) (ფსალ. 28,2 და 95,8 და შემდგომი; მატ. 26:3,5,8 და შემდგომი), двор.
ეზოსმოძღვარი	ნივთი ნათლისა, ცეცხლისა და სიტფოსა, განფენილი მზისაგან სისტემასა შინა პლანეტთასა და გარეშემცველი ატმოსფერისა მათისა (ვეფხისტ. 287, 413; შავთ. 76), приставник, домоправитель, дворецкий.
ეთერი	არაბისტანი (დაბად. 2,13), эфир, αίθήρ, αίθέρος.
ეთიოპია	эфиопия, Αίθιοπία.
ეკალი	(ხე) ნერგი მჩხულეტელ ფხებიანი, ვითარ ძეძვი, ქაცვი და მისთანანი (დაბად. 3,19; ფსალ. 31,4 და 57,9), терние. // თჳთ ფხა გამოსული მცენარეთა ზედა, ვითა ნემსები (მატ. 13,7), ость, остие.
ეკალმიხა	(ხე) აბანოზი, შავი ხე, черное дерево.
ეკალძვალა	(ბალ.).
ეკკლესია	შესაკრებელი ტაძარი სალოცავად ღვთისა (ფსალ. 21:22,25 და 34,18), церьковь, έκκλησία.
ეკლიანი, ეკლებიანი	ეკლებმოსხმული (ვეფხისტ. 868), терновный, остистый.
ეკუდერი	ნახე ეკუტერი.
ელამი და ელამონი	ებრაულად დიდი კამარა, კარიბჭე, ანუ სტოვა (ეზეკ. 40,6 და შემდგომი, კუალად 44,3), елам, притвор. // ელამი საზოგადოს ხმარებაში მიუღიათ ნაცულად მარღისა, ან მრუდისა (ფსალ. 77,57), развращен, непрямой. // ამისგანვე შედგმულ არს ლექსი ელმად ცერი (ნახე ალმაცერი).
ელატი	(ხე) სოჭი, ნაძვის გუარია, ель, пихта, έλάτη.
ელდა	ელდისკურა, ელდისცემა (ელდას ვჰკრავ, ელდა ეცა), ანაზდის შიშით მიბნედა, ужас, ужасать, поражать, -ся.
ელეილნი და თროილნი	(ეზეკ. 41,8), სართულად ანუ ერდოდ აღუწერიათ, მაგრამ სხუათა ენათა დაბადებასა შინა ეს ლექსნი სრულიად არა იპოვებიან.
ელენთა	კაცთა და ცხოველთა შინაგანის შენობის ნაწილი, მოგრძე, ღვიძლზედ უფრო მოშავო, ზოგნი უხმობენ ტყირპად, მაგრამ ეს უფრო სენის სახელია, селезенка.
ელვა	(ელავს, იელვა) ღრუბელთ ურთიერთარს დრესისაგან ცეცხლის გამოკრთობა, რომლისაცა გასქდომისგან იქნების ქუხილი, молния блещет (ფსალ. 17,4 და 76,18, კუალად 96,4), гроза, молния.
ელვანა	ცეკვანა (მწერ.) ციცინათელა, წყალზედ შავნი ჭიანი.
[ელვარება	ელი, ები, ლელნი].
ელქაჯი	(ოთხფ.) თხა წინათ მავალი არვესა შინა (ნახე თხასთან).
ელქიმი, ელქუნი	სატკბურა, ბუგრი ტანისა, მქავანი, чесотка.
ელჩი	დესპანი (ნახე მოციქულთან).
ემბაზი	საბანელი ჭურჭელი (გამოს. 3:18,28), умывальница. // საეკლესიო ჭურჭელი, რომელსა შინაცა მღუდელი სამგზის შთაჰფლავს წყალში ნათლისღებადსა (შავტ> 99), купель для крещения, ხოლო ბერძული ΄έμβασμα, ΄έμπασμα ჰნიშნავს შესლვასა.
[ემე	быть, быть как].
ემირი	ნახე ამირი (ჩახრუხა, 58), эмир.
ემპლასტრო	მალამო, სალბუნი, пластырь, ΄έμπλαστρον, μπλάστρης, μπλάστρι.
ენა	პირსა შინა ცხოველთასა გრძელი ნაწილი, გემოვნების საგრძნობელი (ფსალ. 21,15 და67,23), язык. // გარდა ამისა კაცთათჳს სახმარი საუბრად (ფსალ. 5,9; საქმ. 2,3 და შემდგომი; იაკობ. 3,5 და შემდგომი). // საუბარი, ძალი სიტყჳერებისა (ვეფხისტ. 6, 8, 25 და შემდგომი), язык, словесность. // განსაკუთრებული გუარი საუბრისა თჳთოეულსა ერსა შორის (მუნვე, 29; საქმ. 22,2), язык, наречие, диалект. // კუალად ზართა საშუალ დაკიდებული სარეკელი, მახეთა შინა დასახლეტი, კლიტეთა და მოქლონთა დასაკეტი და მისთანანი, язык, язычек у колоколов, замков, и т.п.
ენაბრგუნილი, ენაბორძიკი, ენაჩლინგი, ენამძიმე	ბლუ, კაფიად ვერ გამომღები საუბრისა (გამოს. 4,10; შავთ. 14, 96, 107), косноязычный, гугнивый, заика.
ენამზეობა, ენამჭევრობა	მშვენიერმოუბნარობა, красноречие.
ენამჭევრი	ენამარჯვე, მშვენიერმოუბნარი (შავთ. 59, 83), красноречивый.
ენამჭვარტალა	პირღნიოში (ნახე ჭარტალა).
ენდალმა	ხარისხის ბოძების წერილი უაღრესთაგან (ნახე წერილთან), ένδαλτήριον, ставленая грамота, патент, диплом.
ენდრო	(ბალ.) ამ ბალახის ძირი არს წითლის საღებავი, марена, крап.
ენკენია	დღესასწაული ტაძართ განახლებისა წლითი წლად (დან. 3,3), обновление, έγκαίνια, έγκαινίασμα, -σμός.
ენკენისთვე	სეკდემბერი (ნახე ზოდიაქო), сентябрь.
ენკრატისი	მოწესე დედათაგანი, მოლოზანი, монахиня, έγκρατής.
ენოვანი	ავენა, გინა ზვავი და თავხედი ენითა (ფსალ. 139,12), язычный.
ენქერი	მარჯვენა გვერდზედ დასაკიდი ოთხკუთხი შესამოსელთაგანი ეპისკოპოსთა, არხიმანდრიტთა და სხუათა, палица.
ეპარხია	სამთავრო ანუ განსაგებელი ეპისკოპოსისა, Епархия, έπαρχία.
ეპარხოსი	ადგილის მთავარი, Епарх, έπαρχος.
ეპივატი	მხედარი, ანუ ნავსა შინა მსხდომნი (ეზეკ. 27,29), всадник.
ეპისკოპოსი	ზედამხედველი, მღუდელთმთავარი (1 ტიმოთ. 3,2), епископ, έπίσκοπος.
ეპისტოლე	მიწერილობა, ან მოკითხვის წიგნი (ნახე წერილთან) (2 პეტრ. 3,1) послание, ΄έπιστολή.
ეპიტაჶია	დაფლჳს გალობა, ანუ საფლავის ქჳს ზედა წარწერა, эпитафия, надгробие, έπιταφια.
ეპიტრაქილი	სამღუდელო ოლარი, эпитрахиль, έπιτραχήλιον.
ეპიტროპოსი	მნე, მიჩენილი, მოადგილე, ზედამხედველი, приставник, надзиратель, έπίτροπος
ეპიფანია	ზედსაჩინო, ზენაპირი, სიფრიფანა (სხეულთან ნახე), поверхность, έπιφάνεια
ეპრიანება	(იპრიანა, იპრიანებს) უაღრესსა ჰნებავს (1 პირში არ იხმარება), соизволять.
ეჟვანი	საჟღარუნებელი (გამოს. 28,33;ვეფხისტ. 781), звонец, гремушка.
ერბო	ზროხათა და ცხოვართა ნაწველთაგან გამოღებული სიმსუქნე (ცხიმთან ნახე) (ისაი. 7,15), масло коровье.
ერბოკვერცხი	ორთაგანვე ტაფამწვარი სანოვაგე, яичница.
ერგასი	ნახევარასი, ორმოცდაათი (მარკ. 6,40; ლუკ. 7,41 და 16,6), пятьдесят.
ერდო	სახლის ზედაკერძო ბანი (მატ. 10,27 და 24,17; საქმ. 10,9; ფსალ. 128,6), кровля, горница, терасса.
ერევინდე	მუხუდოს გუარია.
ერეტიკოსი	მწვალებელი, еретик, раскольник,αίρετικός, hereticus.
ერვისი	(მწერ.) მწერი, მოსავლის მავნე (იოილ. 2,25), сипль.
ერთად	ერთბამად, შეერთებით (ფსალ. 2,2), вкупе, вместе.
ერთარსი	ერთისა არსებისა მქონებელი (ითქმის წმიდისათჳს სამებისა), единосущный.
ერთარსება	განუკვეთელი ერთი არსება, единосущество.
ერთბამად	თანად, ერთად, ერთიანად, ერთობით (ფსალ. 13,3 და 30,13), вкупе, вместе, вдруг (კუალად საქმ. 1,14 და 19,29; რომაელ. 15,16), единодушно.
ერთბუნებიანი	მწუალებელი, ერთის ბუნების აღმსაარებელი ქრისტეს შორის, монофизит.
ერთგან	ერთს ადგილს, ერთად (ვეფხისტ. 790 და შემდგომი), вместе, вкупе.
ერთგზის, ერთგზობას	ერთხელ, ერთჯერ, единожды, один раз.
ერთგვარი	ერთნაირი, მსგავსი, ერთის გუარისა, სახისა და სხ., одинокий, единообразный.
ერთგული	გამოჩენით სანდო, გულითადი, შესაკუთრებული (ნახე ერთსული) (ვეფხისტ. 52, 149; შავთ. 11), верный, усердный.
ერთგულობა	გულითადობა, ერთსულობა (ვეფხისტ. 152), верность, преданность, усердие.
ერთ-ერთი	ორთაგან ერთი, один из двух, ანუ ერთურთი (ნახე ურთიერთი).
ერთთავიანი	ითქმის გამოხატულებისათჳს ცხოველთასა, ვითარ არწივი, ვეშაპი, და სხ., одноглавый. // ეგრეთვე შენობათათჳს ერთგუმბათიანთა და მისთანათა, одноверхий, однокупольный.
ერთი	სათვალავსა შინა პირველი ნივთი, რომლისაგან დაიწყების აღრიცხვა (დაბად. 1:5,9; ფსალ. 83,10), един, один. // ხოლო ვითა ერთი ღმერთი, რომლისა გარეშე არა არს სხვა (ეფეს. 4,6) един, единый. // კუალად ითქმის ერთი პური მაჭამე, ერთი წყალი დამალევინე. ერთი აქ ჰნიშნავს კერძოსა, რაოდენიცა ვისთჳს სახმარ არს.
ერთიანად	ერთბამად, ერთად, вдруг, вместе.
ერთიანი	ერთად შეკრებული, совокупный.
ერთმანერთი	ერთიერთი, ურთიერთი (ვეფხისტ. 9), друг-друга.
ერთმარცულოვანი	ერთის ხმოვანის ასოს მქონებელი ლექსი, ვითარ ძე, ძმა, ხე და სხ., односложное речение.
ერთმთავარი	თჳთმფლობელი პატრონი, თჳთხელმწიფე, единодержец, самодержец, монарх.
ერთმთავრობა	თჳთმფლობელობა, ერთხელმწიფება, единодержавие, единовластие, монархия.
ერთმთავრული	თჳთ ხელმწიფებრი, монарший.
ერთმორწმუნე	ერთის სარწმუნოებისა და სჯულისა, единоверец, единоверный.
ერთმოსახელე	სახელმოდგამი (ნახე ერთსახელი), одноименный.
ერთნაირი	ერთგუარი, ერთნაირად, ერთგუარად, одинаково.
ერთნებიანი	მწვალებელი, რომელიცა აღიარებს ქრისტეს შორის ერთსა ნებასა, ანუ ღვთაებრივსა, ანუ კაცობრივსა და არა ერთად ორსავე, монофелит, единовольник.
ერთობ	ერთიან, სრულებით (ვეფხისტ. 441, 769, 1287), совсем
ერთობა	მხოლოობა, ერთარსება ღვთისა, единство, единосущество. // ერთსულობა (ეფეს. 4:3,13), единение, соединение, единство.
ერთობით, ერთობლივ	ერთიანად, ზოგად, საზოგადოდ, вообще, вкупе. // ერთპირად, ერთსულობით (ფსალ. 51,14), единомысленно.
ერთპირად
ერთჟამიერად	ერთის გზობით, ერთხელობას, единовременно.
ერთსახე	სახისა მსგავსი სახითა ანუ ჭკუვითა, единообразный (ფსალ. 67,6), единомысленный.
ერთ-სახელი	რაჲცა მიითვალავს სახელსაცა და საზღუარსაცა სახელისასა (კატიღ. ანტ. §42),одноименный. აქა იგულისხმების ნათესავი. მაგალითად, ცხოველი არს გულისხმიერი და ცხოველი არს უგულისხმო, ანუ ქალაქი არს ტფილისი და ქალაქი არს ქუთაისი. რამეთუ სახელნი მიითვალვენ სახელსაცა და საზღუარსაცა თჳსისა ნათესავისასა. // ხოლო ერთმოსახელე, თანმოსახელე და სახელმოდგამი არს, რომელთა სახელი საზოგადო და, ხოლო საზღუარი სხვა (მუნვე, კატიღ. §41 და 102), соименный, მაგალითად, ქუაბი სპილენძის სიავი საგბოლისი და ქუაბი ნაპრალი კლდისა. ესენი სახელით არიან ერთ, ხოლო საზღურით სხვა. ამათ ეწოდების ბერძულად სინონიმია (ლოღიკ. ბაუმ. §68), συνονμία, sunonimia; ხოლო ომონიმია, Όμονυμία, homonymia არს, ოდეს ერთი ლექსი იხმარების მრავალთა შინა მნიშვნელობათა, მაგალითად, ამისად იხილე ბუდე და ხელი. // ერთსახელი და თანმოსახელე, განუკვეთელთა ეწოდების სეხნა, სეხნია, тезоименит, тёзка.
ერთსული	ერთხმა, ერთგული, შესაკუთრებული ვისთანმე სულითა და გულითა (ეფეს. 4,4; ფილიპ. 2,2), единодушный. შეისწავე, რამეთუ ერთსული ითქმის სწორთა შორის, ხოლო ერთგული უმცროსისგან უფროსისადმი.
ერთფერი	ერთგვარი ფერისა, ერთის ფერისა, одноцветный.
ერთღვთაება	აღსარება, ერთისა ჭეშმარიტისა ღვთისა, единобожие.
ერთწევროვანი	რიტორიულად: პერიოდი მექონი მხოლოდ ერთისა წევრისა, одночленный.
ერთხელ, ერთხელობას	ერთჯერ, ერთგზის, ერთგზობას, однажды, один раз.
ერთხელმწიფება	ერთმთავრობა, უმაღლესი უფლება მხოლოდ ერთის გუამისა, единовластие.
ერთხმობა	ერთსულობა, ერთობა, ურთიერთარს მორჩილება და სიყვარული, единогласие.
ერთჯერ	ერთგზის, ერთხელ (ფსალ. 61,11), единою, единожды.
ერი	ნათესავობა კაცთა, განსაკუთრებული ენითა, შთამომავლობითა, სარწმუნოებითა და სხ., народ, нация. // სიმრავლე კაცთა ერთად შეკრებილი (მატ. 5,1 და 8:1,18, კუალად 21,8 და შემდგომი და 27,15 და შემდგომი), народ. // ზოგჯერმე დაიდების ნაცულად მრავლობითისა კაცნი (ფსალ. 2,1 და 27,9 და 28,11), люди. // მრავალჯერ ჰნიშნავს მხედრობასაცა (მატ. 22,7; ლუკ. 2,13), воин, вонство.
ერისაგანი	ჯარისკაცი, მხედარი, მოლაშქრე (მატ. 27,27 იოან. 19,23 და შემდგომი), воин.
ერისთავი	თემისმთავარი, ანუ მხედარმტავარი (1 მეფ. 10,5), начальник (რიცხ. 14,5), старейшина (საქმ. 4,1 და 16,25), воевода.
ერისკაცი	მსოფლიო, არა საღუდელოთაგანი, светский, светского звания, мирянин. // მხედარი, მოლაჭქრე (საქმ. 10,7), воин.
ერის მთავარი	ერისთავი (საქმ. 23,5 და 28,16),воевода, князь людей, начальник в народе. // მხედართმთავარი (ისუ. 5,14 და 1 მეფ. 12,9), Архистратиг, военачальник.
ერკემალი	(ოთხფ.), ვერძი, მამალი ცხუარი, მნერბავი, დაუკოდავი მოსაშენებლად (ნახე ცხუართან), овен, баран.
ერმი	ოტარიდი (ნახე ცთომილთან), меркурий, планета, Έρμής.
ეროდია {ეროდიო}	(მფრ.) ასიდა, იშხვარი და ძველს დავითნში ყარყატის მაგიერ სწერია, еродия, цапля, έρόδιος, Herodio, dius, ordea.
ეროსანი	ერთა პატრონი, ყმიანი ანუ ლაშქრიანი.
ერქუანი	სახნეველი გუთანი, რომელსა შინა შეიბმის რვა და უმეტესი უღელი ხართა (შავთ. 55), рало, плуг, ხოლო ჯილღასა შინა ოთხი ან ხუთი უღელი, არონასა შინა ყევარი და აჩაჩასა ანუ ოქოქასა შინა ცალუღელი ხარი (ნახე გუთანი).
ერქუნა	(ვერქუნი, მოვერქუნი) ხნვა ერქუნითა, орать, пахать.
ერწო	(ბალ.).
ესე	ნაცვალსახელი ჩვენებითი (მატ. 3,17), сей, ხოლო იხმარების სამთავე პირთა შინა, ვითარ ესე, ეგე, იგი, ანუ ისი, რომელნიცა ხშირად შეერთდებიან პიროვანთა არსებითთა ნაცვალსახელთა, რომელ არიან მე, შენ, იგი და მათ მაგიერადცა დაიდებიან ორთავე რიცხუთა შინა, ე.ი. პირველ პირად ესე, მეორედ ეგე, მაგალითად, უბადრუკი მე ესე კაცი ვინმე მიხსნას ხორცთა ამათგან სიკუდილისათა (რომაელ. 7,24), რომელთა ესე (ჩუენ) ნათელ ვიღეთქრისტე იესოს მიერ და შემდგომი (მუნვე, 6,3), რომელი ეგე (შენ) ასწავებ მოყუასსა და შემდგომი (მუნვე 2,21), ვითა ეგე (თქვენ) გისწავიესთ ქრისტე იესო უფალი და შემდგომი (კოლას. 2,6), უფალნი ეგე (თქუენ) სამართალსა და სწორსა მისცემდით მონათა მათ (მუნვე, 4,1). ხოლო მესამე პირი, ვინათგან საზოგადო არს ჩვენებითთაცა და არსებითთა, ვითარ მე, შენ, იგი ანუ ესე, ეგე, იგი ამად მრავალნი მაგალითნი შესაძლო არიან პოვნად: ვეცხლი იგი, კაცნი იგი და სხ. თუმცა ზემორე მოღებულნი მაგალითნი აჩვენებენ, ვითარმედ ხსენებულნი ნაცვალსახელნი იხმარებიან არსებითთა თანა სახელთა თჳნიერ ბრუნვისა და რიცხჳსა, არამედ ზოგჯერმე ეთანხმებიან მათ ორკერძოვე. მაგალითად: ისმინე ჩემი, უფალო, უღირსისა ამის მონისა შენისა, ანუ უხმართა ამათ მონათა შენთა და სხ. ამათ ნაცვალსახელთაებრ იგულხმებიან რთულნიცა და სხმითგარდასლჳთნი მათნი, ვითარ ამისთანა, მაგისთანა, იმისთანა. ამისთანა ჰნიშნავს მსგავსსა მისსა, რაჲცა ეკუთნვის პირველსა პირსა; მაგისთანა - მსგავსსა მისსა, რაჲცა ეკუთნვის მეორესა პირსა; იმისთანა - მსგავსსა მისსა, რაჲცა ეკუთნვის მესამესა პირსა. კუალად ამგუარი, მაგგუარი, იმგუარი; ამოდენი, მაგოდენი, იმოდენი; ამსიმძიმე, მაგსიმძიმე, იმსიმძიმე; ამსიმაღლე, მაგსიმაღლე, იმსიმაღლე; ესევითარი, ეგევითარი; ესრეთი, ეგრეთი; ესზომი, ეგზომი; ესფერი, ეგფერი და სხ. კუალად ზმნისზედანიცა მათნი, ვითარ ამგუარად, მაგგუარად, იმგუარად; ამოდნად, მაგოდნად, იმოდნად; ესრეთ, ეგრეთ; ესევითარად, ეგევითარად და სხ.
ესე და ეს, ამა და ამისი, ამა და ამას	იხმარების ნაცულად სახელისა კაცთა და ადგილთასა, რაჟამს სახელნი მათნი არ ვიცით, ანუ მოვიღებთ მაგალითად, такой-то.
ესევითარი	ამისთანა, ამგუარი (ებრაელ. 7,26), таков, таковой.
ესერა, ეგერა	აი, აგერ, ასერ, ჩვენებითი ზმნისზედა, პირველის პირისაგან ითქმის ესერა (ფსალ. 38,18), ხოლო მეორისადმი - ეგერა (ფსალ. 49,17 და 58,3) се! вот, это.
ესზომი, ეგზომი	ამ ზომისა, ანუ ამდენი (ვეფხისტ. 868), столький, столько.
ესთა, ესთავე	ესრეთ, ესრეთვე, так, так же.
ესოდენი, ეგოდენი	ესდენი, ესეოდენი, ამდონი (მატ. 8,10 და 15,33; საქმ. 5,8), толикий, столько.
ესრეთ, ესრეთვე	ეგრეთ, ამგვარად (დაბად. 1,6 და შემდგომი; ფსალ. 1,4), тако, так, такожде, также.
ესფერი, ეგფერი	ამფერი, ამგვარი, такой, таковой.
ეტერი	(ბალ.) ოდოში ყანისა (ლევიტ. 2:14,16 და 23,13), зелёный клас, колос.
ეტიკი	გზის მცოდნე, მატარებელი, ბელადი, კოლაოზი, проводник.
ეტლი	ურემი კამაროსანი, დიდებულთ საჯდომი (ნახე ურემთან) (ფსალ. 19,7; საქმ. 8,28 და შემდგომი), колесница, коляска. // ხოლო ჭადრაკის სათამაშოსა ეტლსა ეწოდების რუსულად ладья (шахматная).
ეტლი	გარეშეთა წერილთა შინა ეწოდების თჳთოეულსა ცთომილსა, ანუ ბურჯსა, რომელია ნიშანი ზოდიაქოსი (ვეფხისტ. 273, 947, და შემდგომი, კუალად 1295), ამისგამო ითქმის: რა ეტლზედ დაბადებულა, ე.ი. რა ბედისა არის? родиться под влиянием какой планеты и проч.
ეტლის თუალი	ურმის თუალი (ეზეკ. 10,9), коло, колесо.
ეტრატი	ტყავის ქაღალდი საწერი, пергамент.
ეული	მოსული კაცი უმამულო, ბოგანო, ტაბარუკი, батрак, бобыль.
ეფუდი	ძველის სჯულის მღუდელთა საბურველი საცო, ან სამკლავე (მსაჯ. 17,5), ефод, έφόδ.
ექთი	მუქთი, მედადი, უფასური, даровой.
ექინი	(თევზ.) ზღჳს ზღარბი (სოფონ. 2,14), еж морской, род раковины, Άκινός, echinus.
ექსი	ჭკუა ანაგებად შექმნილი, навык, έξις.
ექსორია	პატიმრად წარგზავნა სხვაგან, ссылка, изгнание, заточение, έξορία.
ექსორიაქმნილი	პატიმრად წარგზავნილი, ссылочный, заточенный.
ექუსი	ორჯელ სამი, шесть, έξη.
ექუსუნჯი	(ბალ.) კანაფის გუარია, желтолён.
ეშვი	დიდი კბილი ტახთა, ღორთა, სპილოთა და მისთანათა, клык.
ეშვი	(ოთხფ.) თჳთ ტახი, ღორი ეშვიანი (ფსალ. 79,14), вепрь, кабан.
ეშმა, ეშმაკი	სატანა, სული ბოროტი, არაწმინდა (მატ. 7,22 და 17,18; ფსალ. 95,5), дьявол, бес. (ვეფხისტ. 111, 130), ეშმა. // ეშმაკი კაცი ვერაგი, ხელოვანი, ანუ მასხარა, проказник, или хитрец.
ეშმაკეული	შეშლილი ეშმაკისგან (მატ. 8:16,28), бесноватый.
ეშმაკობა	(ეშმაკობს) მზაკუარება, хитрить. // ავკაცობა, шалить, проказничать.
ეშმი, ეშმის კუა	ქუა ამარტა ანუ იასპი, яшма.
ეჩო, ეჩვი	ხუროთ ცული ძელთ სათლელი, რომლისაც პირი პირი ტარზედ შემოცმული აქუს არათუ გსწურივ, არამედ გარდიგარდმო და ხელეჩო პატარა ეჩვი (ისაი. 44,12), сечиво, топор.
ეწერი	(ხე) ხშირი ჭალა ველოვან-ნისლოვანი.
ეჭვი, იჭვი	არა დასტურად, არამედ მიხდომით შემოღება ცილისა (1 კორ. 10,25 და შემდგომი; 2 კორ. 5,7), сомнение, подозрение. ეჭვა (ვეჭუ, ვეჭვობ) ეჭვიანობა, იჭუნეულება (ფსალ. 118,39), непщевати (ვეფხისტ. 109 და შემდგომი), чаю, думаю, кажется.
[ეხლა	теперь].
ეჯი	ექუსი ათასი ნაბიჯი, ანუ მხარი (ნახე მილი) (ვეფხისტ. 471, 940), миля. თ. აღაჯ.
ეჯიბი	ხელჯოხიანი, მეფის წინაშე მდგომი (ვეფხისტ. 141), [привратник, камергер].
ეჰა!	შორისდებული წოდებითი, ანუ განკჳრებითი, მაგალითად, ეჰა, მთიებო!
ეჰინი	ექინი ნახე.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ვ	ქარაგმიანნი ლექსნი ამას ასოსა ზედა არიან: ვ~დ - ვითარმედ, ვ~ა - ვითარცა, ვ~ე - ვიდრე, ვ~რ - ვითარ. ვ დაერთვის თავად სახელთა თჳნიერ საჭიროებისა და არა რასმე ჰნიშნავს, თუმცა არა ესრეთ ხშირად, ვითარცა მ. მაგალითად, იგრი - ვიგრი, ზინდარი - ვზინდარი, იწრო - ვიწრო, იშ - ვიშ. ვ თავად ზმნათა არს მაპიროვნებელი პირველისა პირისა. მაგალითად, ვამბობ, ვაკეთებ, ვჰკითხულობ, ვსწერ და სხ. და ესრეთ უკეთუ ზმნანი ქართულნი ამას ლექსიკონსა შინა აღწერილ იქმნენ პირველითა პირითა, მაშინ იგინი სრულად შემოკრებულ იქმნებიან ამას ასოსა შინა, გარნა დაწერილ არიან მხოლოდ ძირნი მათნი, ე.ი. სახელზმნანი თჳს თჳსსა ადგილსა და შემდგომად მათსა ფრჩხილთა შორის დაწერილ არიან პიროვანნი მათნი ზმნანი, ვითარ უბნობა (ვუბნობ), კეთება (ვაკეთებ), წერა (ვწერ) და სხ. შეისწავე, რამეთუ ასოჲთა ვ გაპიროვნებულნი ზმნანი ჰნიშნავენ საზოგადოსა მოქმედებასა სამთავე პირთასა, ხოლო ოდესცა ზმნანი შეიცულებიან პირნაკლად და მოქმედება მიეჩემების პირველსა პირსა, მაშინ იხმარების მ, მაგალითად: მეუბნები, მეუბნების; მიკეთებ, მიკეთებს; მიწერ, მიწერს და სხ. ხოლო ოდეს მოქმედება მიეჩემების მეორესა პირსა, მაშინ იხმარების გ, მაგალითად: გეუბნები, გეუბნება; გიკეთებ, გიკეთებს; გიწერ, გიწერს და სხ. (იხილენ ასოთა თანა მ, გ, და უ). ვ ბოლოდ არს ნიშანი წოდებითისა ბრუნვისა სახელთასა, მაგალითად, მამავ, დედავ, ძმავ და სხ., კუალად ვი დაერთვის სახელთა დაბოლოვებულთა უ-ზედა ნაცულად ჲ (ნახე ჲ).
ვაგლახ!	ვაგლახმე! ვაჲ გლახ! ვაების ხმა (ნახე გლახ!) (ვეფხისტ. 621), горе! увы!
ვაგლახი, ვაგლახობა	იგივე (ვეფხისტ. 96, 233, 253, 418).
ვადა	პაემანი, ბორჯი, срок.
ვადა	ხმლის ტარი ჯვარედინი; უვადო ხმალი (ნახე ხრმალი).
ვაება	(ვვაებ) გლოვა, გოდება (ტირილთან ნახე) (ვეფხისტ. 329 და შემდგომი).
ვაზი	(ხე) ყურძნის ხე, лоза виноградная.
ვაზირი	ვეზირი (ვეფხისტ. 34).
ვაზნა	მუხტი, თოფის წამლის მასრა, ან ქაღალდში გახვეული გასატენი, патрон.
ვაკე	ბარი, თანასწორი, შანდაკი ადგილი (ისაი. 40,4), гладкий, ровный, равнина.
ვალ, ხვალ, ვალს	ზმნა უკანონო (ნახე სლუა, ანუ სიარული), ходить.
ვალალა, ვალალება	(ვვალალებ), ვაება, გოდება, კუნესა (ტირილი ნახე) (ოსე. 7,14), плакать, рыдать.
ვალანი	სახლთ გარემოვლინებული ფიცრის გალავანი (ნახე ზღუდესთან) (იერემ. 49,31), забрало, забор.
ვალება	(ვავალებ, ვივალებ) ვალის მიცემა ან მიღება (ვასხება ნახე), одолжать, -ся, давать, или брать в заем.
ვალი	გარდასახადი, ვახში, ვახჩი, долг. [გარდახდა ცის ვალისა; ცის ვალი დედამიწას არ შერჩება].
ვანი	სადგომი, ბინა (მარკ. 8,3; საქმ. 10:6,18 და შწმდგომი, კუალად 28,23), дом, пристанище, жилище, квартира.
ვაჲ	ხმა სავაიებო (მატ. 11,21 და 23,13 და შემდგომი; გამოცხ. 12,12), горе, βαϊ, βάκ.
ვაჲმე, ვამე, ვამი	იგივე (ფსალ. 119,5; ვეფხისტ. 340 და შემდგომი), увы мне.
ვაჲ შენი ბრალი	შენ მებრალები (ვეფხისტ. 908), жаль тебя.
ვაჟი	წული, ძე შვილი (ვეფხისტ. 11), сын, ребенок.
ვაჟინა	ხილთ წვენი შაქრითა ან თაფლით შეზავებული, сироп.
ვაჟკაცი	ახალგაზრდა მამაცი, молодец.
ვარ, ხარ, არს	ზმნა არსებითი (ფსალ. 1,1), есмь, ზოგგან ლესთა გასაწყობად დაუდვიათ; ვარიმე (მუნვე, 24,17), ხარი შენ (მუნვე, 2,7).
ვარაგი	ნამგლის გნდე.
ვარაყი	ქანდა, накладное, сусальное золото, βαράκι.
ვარგა	სახმარია, გამოდგება, годится.
ვარგისი	გამოსადეგი, годный.
ვარდი	(ხე, ვეფხისტ. 35, 49, 83, 1337), роза.
ვარდის ზეთი	გამონახადი ვარდის სინოტივე, სუნნელი, розовое масло.
ვარდისუბანი	სავარდე ადგილი, розовая аллея или кустарник. თ. გულისტან.
ვარდის წყალი	ნადუღი ვარდისა, розовая вода.
ვარდკანაფა	(ხე) თმიანა, ქარაძენძა, божие дерево, чернобыльник.
ვარდკაჭაჭა	(ბალ.) цикорий.
ვარდკოხა, ვარდგოხა	ქუნთრუშა, корь.
ვარდობის თვე	მაისი (ნახე ზოდიაქოსთან), май.
ვარვარი	(ვარვარებს) ლაპლაპი, უკომლოდ ნთება, წითლად ჩენა ალისა და ნაკვერცხალთა.
ვარზი	მახვილი (ცელივით, იერემ. 6,14), меч.
ვარია	(მფრ.) მოზდილი მართვე შინაურთა მფრინველთა: ქათამთა, ინდაურთა, ბატთა, იხუთა და მისთანათა.
ვარია	მომცრო სადღვებელი.
[ვარისი]
ვარმანდი	ანაფორა, პალეკარტი.
ვარსიმი	დალაქი, თავისა და წვერთა მპარსველი.
ვარსკულავი	ზოგადი სახელი მნათობთა ცისათა, ღამით ხილულთა (ფსალ. 8,3; მატ. 2,2 და შემდგომი), звезда
ვარსკულავედი	სამოსელი ხალასად ნაკერი.
ვარსკულავთმრიცხველი	ასტრონომოსი (შავთ. 2), звездочёт.
ვარსკულავკრებული, თანვარსკულავედი	რაოდენნიმე ვარსკულავი ერთად მდგომნი ცასა ზედა, რომელნიცა მიმსგავსებითა ცხოველთა, ანუ ნივთთა უწოდებიათ მათითა სახელებითა, ვითარცა 12 ბურჯნი ზოდიაქოსანი, კუალად ხომლი, გჳრგჳნი, ანუ ცხენის ნალი, დათვი, რომელსაცა მსოფლიონი უწოდებენ რვილად, და სხუანი, созвездие.
ვარსკულავმორბედი	ტატანი, ღამით მფრინავი ვარსკულავი, бродящие огни.
ვარშამანგი	თავმოსახვევი მანდილი, საბურველი, ანუ ბეჭთა ჩამოსაფარები სამხრე, ბარტყულა (გამოს. 28:4,37 და 39,40)клобук, кидарис, наглавие (ლევიტ. 8,9), увясло, митра (საქმ. 19,12), главотяж.
ვარცლი	მცირე ნავი, ანუ ცომის მოსაზელი ბურეჯი, корыто βατζέλι (τό βατσέλο - ასეა ცნობილი ეს სიტყვა ბერძნულ ლექსიკონებში ალ. ღლონტი). // ხონჩა, ტაბაკი (დან. 14:32,33), нощва, ночва
ვარძმი	უარის თქმა (ვერა ძმავ!). თ. ჰაშა.
ვარხვი	(მფრ. ფსალ. 101,7), неясыть, ხოლო ზოგგან ჶენიქსის მაგიერ დაუდვიათ (იხილე მუნ).
ვარჯი	ქოჩორი კაცტა (ნახე თმასთან) (ეზეკ. 24,23), власы. // მიმსგავსებით იხმარების შეფურცვლილთა ხეთათჳსცა.
ვარჯოვანი, ვარჯოსანი	ქოჩრიანი (იერემ. 3,6 და 17,2), лиственный.
ვარჯისი, ვარჯიში ვარჯისობა	(ვვარჯისობ) ხელოვნება, ზეპირება, твердить, упражняться.
ვასილისკო	(მძრ.) ერთგუარი გველია გესლიანი (ფსალ. 90,13), василиск, δασίλισκος.
ვასხება	(ვავასხებ) დავალება, ვალის მიცემა (ფსალ. 36,26), одолжать, в заём давать, (ვივასხებ) ვალის არება, ანუ ნათხოვრად მიღება (მუნვე, ფსალ. 36,21), занимать, заимствовать.
ვასხებითი	ნაცუალგებითი, ურთიერთარსი, რაჲსამიმართობითი, взаимный.
ვასხი	ვახში ნახე.
ვაქილი	ვექილი, თანამოსარჩლე სამსჯავროთა შინა ფასით (ვეფხისტ. 199) (სჳნდიკოსი ნახე).
ვაშა-ვაშა! ვიშ-ვიშ! ვახ! ვახაქ!	შორისდებულნი ესე ჰნიშნვენ ანუ საწადელის მიმთხვევასა, ანუ მუქარასა, აგდებასა იშნის მოგებასა და სხ. (ფსალ. 34:21,25; ვეფხისტ. 294), благоже, благоже! хорошо, хорошо! Э!, Э! // ზოგჯერ ვიშ, იშ, ვახ! იხმარებიან ნაცუალად ვაჲ, უჲ ან უშ!
ვაშკარანი	ზოგადი სახელი შთასადებელთა ჭურჭელთა ნაქსოვთა, ანუ ტყავისათა (დაბად. 44,8), вретище (მატ. 10,10), пира, сума (ლუკ. 22,16), мех, ესენი არიან: ბალანტი. გუალაგი, გუდა, ველავარაკი, თალია, თალისი, მაფრაშა, მანდიკი, მახალი, მახალიკი, პარკი, საცალო, ტომარა, ქისა, პავარაკი, საქუფთე, ურნატა, ტუნკია, ჩახვი, ჩალთა, ანუ შალითა, შულდაკი, ხალთაგუდა, ხურჯინი, აბგა, ჯალდანი, ჯუზდანი გინა ამიანური.
ვაშლატამა	(ხე) გარედამ ჰგავს ვაშლსა, ხოლო შიგნიდამ არს ატამი მისის კურკითურთ, адамово яблоко.
ვაშლი	ცნობილი ხილი, რომელიცა არს მრავალგუარი: თურაშაული, მაჟალო, ხომალდური, яблоко.
ვაშლის ხე	(ხე, ქებ. 2,3), яблоня.
ვაშტი	ეპივატი, მხედარი, მოლაშქრე (2 სჯული. 20,1), всадник.
ვაცი, ვაციკი	(ოთხფ.) მამალი თხა, ბოტი (იხილე თხასთან) (ფსალ. 49:9,13 და 65,14), козел.
ვაცირემი	(ოთხფ.) ხარირემი, ანუ ჯიხვი.
ვაცისწვერა	(ბალ.).
ვაჭარი	საქონელთ მოფარდული (მატ. 13,45; ვეფხისტ. 1019 და შემდგომი), купец. ს. ვაჭარ.
ვაჭრობა	საზოგადოობა ვაჭართა, купечество. // მოფარდულობა, აღებ-მიცემა, торговля.
ვაჭრობა	(ვვაჭრობ) მოფარდვა და განფარდვა სავჭროთა (ვეფხისტ. 978), торговать.
ვაჭრული	საკუთნავი, საფერი ვაჭართა (ვეფხისტ. 1245 და შემდგომი, 1390), купеческий.
ვახ! ვახაქ!	ნახე ვაშა!
ვახმი, ვახმიათი	ეკლესიის შეწირული მამული სარგოს მომცემი, ვითარ სახლნი, ვენახი, სახნავი, მტილი, კაპილიონი და მისთანანი, фундуш, церковные угодья.
ვახშამი	მწუხრის შემდგომი ნადიმი (ნახე სერი), ужин.
ვახში	გარდამეტებული სარგებელი ვალისა, აღნადგინება (გამოს. 22,25; იერემ. 9,6), лихва, рост.
ვეგი	სათამაშო კოჭი, ცხურის ფეხის ძუალი, ხოლო ზროხათასა ჰქვიან კორნატი.
ვედრება	(ვევედრები) ხვეწნა, თხოვა, აჯა (ფსალ. 6,9 და 16,1; მატ. 8,5, 31,34), молить, умолять.
ვედრი	აჯა, სახვეწარი, სათხოვარი, моление, прошение, просьба. // დავედრებული, დაბარებული, ნამცნები, შეკვეთილი (ლევიტ. 6,2 და 1 ტიმოთ. 6,20), поручение, предание.
ვეება	საოცერა, დიდი რამ უზომოდ, огромный.
ვეზირი	ვაზირი, მესაიდუმლოვე, თანაგანმზრახი, თანამზრახველი, визирь, министр, βεζέρες.
ველი	კორდი, მინდორი, ტრამალი (ფსალ. 64,11 და 77,43; მატ. 24:18; ლუკ. 2,8), поле.
ველის ყრდელი	(ბალ.) ვენახის ღიჭას ჰგავს და მწარეა (გამოს. 12,8), горькое зелье.
ველობი	ვაკე, ბარი ადგილი (ზაქარ. 7,7), подольная.
ველური	გარეული, მინდურისა, дикий; თაფლი ველური (ნახე თაფლი).
ველური ვირი	(ოთხფ.) კანჯარი (იერემ. 14,6), онагрь.
ვენახი	მტილი საყურძნე, ზვარი (მატ. 20,1 და შემდგომი; ფსალ. 79:8,14), виноградник. //ზოგჯერ ჰნიშნავს ვაზსა (იოან. 15:1,4 და შემდგომი), лоза.
ვეჟანი	შავმოიისფრო (რუხთან ნახე), сизый.
ვერ, ვერა	უკუთქმითი ზმნისზედა, მნიშვნელი შეუძლებლობისა (საქმ. 4,16), нет, не могу, ხოლო არა - უნდომელობისა, ამის გამო ვერ იხმარების ნაცუალად ზმნისა არა ძალმიძს, არ შემიძლია, მაგალითად, ვერ დავდივარ, не могу ходить, ვერ დავსწერ, не могу написать, არ დავდივარ, не хожу, т.е. не хочу ходить, არ დავსწერ, не напишу, или не хочу написать.
ვერაგი	მზაკვარი, ხელოვანი, მცბიერი, хитрый, коварный.
ვერაგობა	მზაკვარება, მანქანება, хитрость, коварство.
ვერანა	უშენი, უმკჳდრო, ნაოხარი ადგილი, пустошь, пустопорожнее место. თ. ხარაბა.
ვერარა, ვერარაჲმე	ვერაფერი, შეუძლებლობის უკუთქმა (ნახე არარა).
ვერსი, ვერსტი	რუსული საზომი გზისა, 500 საჟენი, გინა 1250 ბიჯი, ანუ 625 მხარი, უკეთუ 1 მხარი იანგარიშო ორ ნაბიჯად (მილი ნახე), верста.
ვერღარა
ვერცხლი, ვეცხლი	ძვირფასი მეტალლი, შემდგომად ოქროსა უმჯობესი სხუათა, ფერით თეთრი, ვინაცა ლექსი ესე თეთრი იხმარების ნაცულად ვეცხლისა, ოდესცა ჰნიშნავს საფასესა ფულსა (4,5 და 65,9; მატ. 10,9), сребро, серебро.
ვერცხლეული	შემკრებელობითი სახელი, დამნიშვნელი ვერცხლისგან შექმნილთა ნივთთა, серебро, серебрянные вещи.
ვერძი	(ოთხფ.) მამალი ცხუარი, ერკემალი (ფსალ. 64,13 და 65,14, კუალად 113:4,6) овен. // ნიშანი ზოდიაქოსი, რომელიცა მარტსა შინა მიითუალავს მზესა (ნახე ზოდიაქო).
ვერხვი	(ხე, ისაი. 41,19; ვეფხისტ. 139), тополь, осина.
ვეფხი	(ოთხფ., დან. 7,6), рысь (ვეფხისტ. 859 და შემდგომი), тигр или барс.
ვექილი	ვაქილი, მაგიერი მოსაქმე, агент, поверенный.
[ვეღარა	ნახე ვერღარა]
ვეშაპი	(თევზ.) დიდი თევზი ანუ ცხოველი წყლისა (დაბად. 1,21; იონ. 2,1), кит. ს. ვისაბ. კეტ. // დიდი გველი (დან. 14,26 და შემდგომი; ამოს. 9,3), змий, змей.
ვეცხლი	ნახე ვერცხლი. ვეცხლის წყალი ნახევარმეტალლი, მძიმე და ნოტიო, ртуть.
ვეძა	წყარო ბუნებითად მლაშე, ხმარებული საჭმელთა შინა მარილის მაგიერ (ნახე წყალი და მარილი).
ვეხნა, ვეხნები	ჭურჭელი სამსხვერპლოტა (იერემ. 52,12), чаша.
ვზინდარი	მეჯინიბე, конюх, конюший.
ვზინდართუხუცესი	მეჯინიბეთუხუცესი, ამირახორი, шталмейстер (ლექსნი ესე ხმარებულ არიან სიგელთა შინა იმერეთის მეფეთასა)
ვიგრი, იგრი	(ოთხფ.) ხულიკის მსგავსიცხოველი, უდიდესი მისი, რომლისაცა ტყავი არს ძულებით მოლურსმნილი და გააკურენ ქარქაშთა სასწრაფო საპირისწამლეთასა და სხუათა საომართა საჭურველთასა (ვ. გორგასლანს აქუნდა ფარი ვიგრისა, ქართლის ცხ.).
ვიდრე, ვიდრემე	სადა (ფსალ. 138,7; იოან. 14,5), камо, куда.
ვიდრე, ვიდრეღა, ვიდრეღარა	ვირემც, როგორც (ფსალ. 36,16 და 117,8 და შემდგომი), паче, нежели.
ვიდრე, ვიდრემდის	სადამდინ ანუ როდემდინ (ფსალ. 12,1 და შემდგომი, კუალად 17,37 და 56,1), доколе, дондеже.
ვიდრე, ვიდრემდე	მუნადმდე (ფსალ. 35,5 და 41,4, კუალად 49,1), даже до.
ვიეთი, ვიეთიმე	ზოგი, რომელიმე (მატ. 17,25), кий, некий, некто, некоторый (ებრაელ. 3,18), койже, который же.
ვით, ვითა	ვითარცა, როგორც (ვეფხისტ. 441, 537), как. // ვით ბოლოდ ჰნიშნავს ებრ, ლომსავით, ლომებრ.
ვითამ, ვითამც	მითამ, რეცა, будто, будто бы.
ვითარ	რაბამ, რაოდენ (ფსალ. 65,4 და 72,1 და 83,1), коль.
ვითარება	დაკვეთება მაგვაროვნებელი საქმისა თავსა შორის თჳსსა, ანუ სხვაობა სხვაობითა (კატიღ. ანტ. §159), качество. // გარემოება, მაგალითად, ჟამთა ვითარება, обстоятельство времени.
ვითარი	როგორი, какой, каковой.
ვითარმედ	კავშირი მიზეზობითი, что (ისაი. 2,2), яко. ვითარმედ და რომელ ანუ რამეთუ სხვაობენ ესრეთ: ზმნათა წარმოთა სულიერთა ძალთაგან, რომელ არიან: ვჰგონებ, განვსჯი, გამოვიხატავ, მახსოვს და სხ. ანუ გარეგანთა გრძნობათაგან, ვხედავ, მესმის და სხ. ამათ შეუდგებათ ვითარმედ. მაგალითად, ვჰგონებ, ანუ მესმის, ვითარმედ მოსრულ არიან, ხოლო ზმნათა წარმოთა სულიერთა ვნებეთაგან, რომელ არიან: მიხარის, მიკჳრს, მეშინის, ვინანი, ვსწუხ და სხ. ამათ შეუდგებიან რომელ და ღამეთუ. მაგალითად, მიხარის, მიკჳრს, რომელ მოსრულ არიან; გინა რამეთუ მოსრულ არიან; აქა ვითარმედ უჯერო არს; მეშინის რათა არა მოვიდენ.
ვითარცა	როგორც, ანუ რამეთუ (ფსალ. 1:3,4; ლუკ. 1,2), яко, как.
ვინ	ნაცვალსახელი კითხჳთი, მნიშვნელი პირისა, ხოლო ნივთსა ზედა იხმარების რაჲ (ფსალ. 14,1 და 23,3), кто? // ვინცა კულავ მოღებითი (ნახე ცა), ვინძი (ნახე ძი).
ვინა?	საიდამ (მარკ. 8,4; ლუკ. 1,43; ფსალ. 120,1), откуду, откуда?
ვინა, ვინცა	საიდამაც და ზოგჯერ დაიდების ნაცულად კავშირისა, მაშა, მაშასადამე, отсюда, из сего, посему.
ვინათგან, ვინაჲთგან	(კავშირი მიზეზობითი) რადგან, რადგანც (ლუკ. 1,1; ფსალ. 77,20), понеже, поелику.
ვინემც	ვირემც, ვიდრე, ვიდრეღა, нежели.
ვინძლი, ვინძლივ	(ზმნისზედა გასამხნობელი), თუმცა ძალგედგას, თუ კაცი ხარ.
ვირემც
ვირთაგვა	(ოთხფ.) ზაზუნა, დიდი თაგვი, крыса.
ვირთხა	(ოთხფ.) სინჯაფს ჰგავს, летяга.
ვირი	(ოთხფ.) სახედარი, დაბალი ჯორი, კარაული (ნახე ცხენთან) (მატ. 21,2 და შემდგომი), осел, ишак.
ვირის ტერფა	(ბალ.) белый копытник, матерник, мать и мачеха.
ვირკენტავროსი	ვირდევი, ვირკაცი, ანუ იპპოკენტავროს (ისაი. 13,22), инокентавр.
ვირფეხი	козлы под мостами.
ვისსონი	სამფეხი ხე წყალთ გასაღობავი, ნახე ბისონი.
ვიშ, ვიშ, იშ!	ნახე ვაშა
ვიწრო, იწრო	უგანო, არა მექონი საკმაოს სიფართისა (ვეფხისტ. 790), узкий, тесный.
ვლამი	ნახე ლამის.
ვლდომა	(ვვლდები) ხლტომა (ისაი. 35,7), скакать.
ვლენა, ვლინება	(ვავლენ, ვავლინებ) ტარება, ანუ გაგზავნა, водить, посылать.
ვნება	(ვავნებ) ძვირის შემთხვევა, დაჩაგრვა, დაჯაბნვა (ფსალ. 34,1 და 104,14; მატ.20,13; საქმ. 7,26 და შემდგომი), обижать. // (ვივნებ) ძვირის ხილვა, გამოვლა ტანჯვასა და მწუხარებასა შინა (მატ. 16,21 და 27,19), страдать, пострадать. // (მევნების) იგივე (1 პეტრ. 4:1,13) და შემდგომი; 1 კორ. 6,7), страдать, быть обиженным.
ვნება ხორციელი	სნეულება, ტანჯვა და მისთანანი, страдание.
ვნება სულიერი	მწუხარება, რისხვა, გულისთქმა, განკჳრვება, სინანული და სხ., страсть.
ვრაქია	ნახე მეჩეჩი.
ვრდომა	დაცემა, დავარდნა (ნახე დავრდომა).
ვრცელი	განიერი, ფართო (ფსალ. 103,25; მატ. 7,13), пространный, обширный.
ვსება	(ვავსებ, ივსების) ავსება, აღვსება, наполнять. // დავსება, დაშრეტა, გაქრობა, гасить, тушить.
ვუჲ! ვაჲ!
ვჰზამ, ჰზამ ანუ ვიზამ, იზამ	(ნახე ზმა და ზმნობა).
ვჰზი, ჰზი, ჰზის ანუ ზინ	მრავალ. ვსხედვართ, სხედვართ, სხედან (ფსალ. 46,9), сидеть, возседать. განვლილი ვისხედით (ნახე ჯდომა და სხდომა).

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ზ	ქარაგმიანნი ლექსნი: ზ~ა - ზედა. ზ ამას ასოსა აქუნ ზედდადებულნი მარცვალნი: ზე, ზედ, ზედა, ვითარ: ზეაღსლვა, ზესხდომა, ზედნადები, ზედმიწევნილება, ზედადართვა და სხ. ზ ზოგჯერ ზ შეიცულების ჟ, ანუ ძ, ვითარ: ზრიალი - ჟრიალი, შეზიზინება - შეჟიჟინება, ანუ ზარი - ძარი, ზირა - ძირაკი, ბზარვა - ბძარვა, ზახილი - ძახილი, ზროხა - ძროხა, კუალად იხმარების ზ ნაცულად ს, წინაშე ასოთა გ და დ, ვითარ: მზგავსი - მსგავსი, მიზდევს - მისდევს, დაზდევს - დასდევს, მიზდი - მისდი. ეგრეთვე ხმოვანთა შორის ასოთა: ანგელოსი - ანგელოზი, კათალიკოსი - კათალიკოზი, ანუ ნაცულად წ: აწევა - აზევა, იმერულად გაზი - გასწი, მუწუკი - ბუზუკი, და სხ.
ზაბილური	დაფი ანუ ეგევითარი რამე (რუსუდანიანში, კარი 4).
ზადი	კნინი რამე, ბრძვილი, ნაკლებობა, порок, недостаток. // გრძნობა სინაკლისა (ვეფხისტ. 116).
ზადიკი	სომხურად დღესასწაული, праздник. ს. ზატიკ, ზადკი. // ზოგგან დაუდვიათ პასექის მაგიერ (1 კორ. 5,7 და შემდგომი, საქმ. 12,4), пасха. // წიგნი საგალობელთა პასექიდამ ვიდრე ყოველთა წმიდათა კჳრიაკედმდე, триодь цветная.
ზადიკობა	(ვზადიკობ) დღესასწაულობა (1 კორ. 5,8), праздновать.
[ზავება	растворение]
ზავთი	ბაქი, რიხი, угрозы.
ზავი	თანხმობა, თანშეკრულობა, ერთსულობა, შერიგება (ვეფხისტ. 319), мир, союз, согласие. // შეზავება, ზომიერად შეერთება ნივთთა (ნახე მოზავება), растворение.
ზაზუნი	(ოთხფ.) сурок.
ზათქი	ბგერა, ჭექა, დიდის ხმის გაღება (ვეფხისტ. 968, 1169, 1400), треск, звук.
ზაკვა	(ვზაკვავ) ენით ჩემება სიყუარულისა, ხოლო გულში დაფარვა ბოროტისა (ფსალ. 5,9 და 14,3, კუალად 35,2) льстить. //(კუალად იხილე მატ. 26,4; მარკ. 7,22 და 14,1; ფსალ. 9,27 და 31,2), лесть, хитрость, ласкательство, лукавство.
ზაკული, ზაკვიანი	მზაკვარი, ვერაგი, მცბიერი (ფსალ. 11,2 და 16,1), льстивый, коварный.
ზალა	ნახე წალა.
ზალაყინი	ძალაყინი.
ზალვანი	ფეხის ხუნდი (ნახე ხუნდთან).
ზამბაკი, ზამბიკ ანუ ზაბაკი	(თევზ.) ზღჳს ნიჟარა მარგალიტის მოქმედი (ანდრ. კრიტელის თქმულში).
ზამბარაკი	საჟამოთა და სხუათა მანქანათა მძრველი დახვეული ფოლადი, пружина.
ზამბახი	(ბალ.) შროშანა, ландыш, лилия. თ. სუმბულ [სპ.].
ზამბილი	ჭილობისგან დაწნული პარკი (ნახე სფირიდი), кулёк, ζεμπίλι.
ზამბულაკი	დიდი თოფი, აქლემით სატარებელი, სპარსეთში ხმარებული, фальконет.
ზამთარი	წლის ნაოთხალი, დრო სიცივისა, ე.ი. სამი თთვენი: დეკემბერი, იანვარი, ფებერვალი (მატ. 24,20), зима.
ზანგი	შავი კაცი (ვეფხისტ. 120, 1129, და შემდგომი), черный, негр, мавр.
ზანგელა	შავწითელა, ინდუშა, მურა.
ზანდრაბეგი	ჭადრაკის მეფის მხედრულად გარდახტუნება.
ზანდუკი	სკივრი, კიდობანი (ნახე ზარდახშა), сундук, Σενδοϋκι. // პინაქსი, სარჩევი წიგნისა, оглавление.
ზანდური	(ბალ.) თათუხი პური, რომლისაგან გაკეთდება სამინდო, ხლარჩი ფქვილი.
ზანზალაკი	მცირე ზარი, колокольчик.
ზანზარი	(ზანზარებს) რხევა, ნძრევა შენობათა, მიწისა და სხ., трястись.
ზანტი	ზარმაცი, დაზარებული, ленивый.
ზანჯაფილი, ჯანჯაფილი	(ბალ.) კოჭა, инбирь, τζεντζεφύλι.
ზარადი	მუზარადი, საომარი თავსახურავი (ნახე ზუჩთან) (ვეფხისტ. 1369), кираса.
ზარაზონა, ზარაზონი	დიდი ეჟვანი ჯორთა, აქლემთა და მისთანათა შესაბმელი.
ზარაფი	მეკერმე, ფულის პატრონი ან დამახურდავებელი, банкир, меновщик, Σαράφης, Σεράφης. თ. ზარაფ [არაბ.].
ზარბაბი	золотая ткань.
ზარბაზანი	უდიდესი თოფი, ვიეთთამე ქვემეხი უწოდებიათ, пушка.
ზარდანჩო	(ბალ.) ბალახის ძირი, ყვითლის საღებავი.
ზარდახშა	შთასადებელი მაგარი ჭურჭელი, შექმნილი ფიცართაგან და მისთანათა (შავთ. 43), ესენი არიან: გვადრუცი, გოგროხი, გოდორი, ზანდუკი, კიდობანი, კოლოფი, სკივრი, ხვიმირა, ხოკი, ხოკერი, ящик.
ზარდიონი	(მფრ.) ცხრა მუცელა.
ზარზამინი	სარდაფი შენობათა ქვეშე, подвал.
ზარი, ზარა	სარეკელი რვალისა, დაკიდებული სამრეკლოთა ზედა ეკლესიათასა საცნობელად ლოცვის ჟამისა და სხ., колокол.
ზარი	ელდა, ანაზდი შიში, განკრთომა (დაბად. 9,2; საქმ. 10,4; ვეფხისტ. 333, 342, 576), ужас, трепет, страх. // შიშის ზარი, ანუ თავს ზარის დაცემა, გაშტერება შიშისგან, ელდის ცემა (ჩახრუხ. 60,61), поражение, изумление.
ზარი	ზრუნი, გოდების ბანი.
ზარი, ძარი	გოდორი შესანახათ სიმინდისა და მისთანათა, ანუ ქორთ საჯდომი გალია.
ზარმაცი	ზანტი, მცონარი, ленивый.
ზარნაშო	(მფრ.) დიდი ბუ (ლევიტ. 11,14), неясыть.
ზარობა	(ვზარობ, მეზარება) არა ნდომა საქმის გაკეთებისა, лениться.
ზარქაში	სირმა, სხეპლა ოქროსი ან ვეცხლისა განზიდული.
ზატიკი	ნახე ზადიკი.
ზაფრა	გვინი, დანდალუკი, სენი ნაღველის ბალღამის სიჭარბისაგან, желтуха, желчь.
ზაფრანა	(ბალ.) კრკო, ქურქუმა, სუნნელი ყუავილი ბალახთა, სერით ნარინჯი (ვეფხისტ. 344, 493, 679), шафран, ζαφράνι.
ზაფხული	წლის ნაოთხალი, ჟამი სიცხისა, ე.ი. 3 თთვენი: იუნისი, იულისი აგჳსტო (ფსალ. 73,17; მატ. 24,32), лето, жатва.
ზაქი	(ოთხფ.) კამბეჩის ხბო, მოზვერი (ნახე კამბეჩთან), молодой буйвол, теленок.
ზახება	(ვიზახებ) შეძახება ქადილით, მუქარით (ფსალ. 82,2), шуметь, возшуметь.
ზახილი	(ვიზახი, ვიძახი) ხმობა, კივილი, (ვეფხისტ. 221, 229, 267 და 583), кричать.
ზახი	ზავთი, ომახიანობა, ზახიანი ომახიანი, მაღალხმიანი, голосистый.
ზდა, ზდილი	ნახე ხრდა, ზრდილი.
ზე	მაღლა, ანუ ცათა შინა.
ზებინი	ნახე სებინი.
ზეგ	ხუალის ხუალ, ანუ ხუალის შემდგომს დღეს (2 სჯული. 6,20), утре, после завтра.
ზეგარდამო	ზეცით, ანუ ღვთისგან (იოან. 3,31 და 19,11; ფსალ. 77,23), свыше.
ზედა, ზედან	თანდებული მიცემითსა ბრუნვასა თანა ზმარებული (ფსალ. 3:1,8 და 8:1,6,9, კუალად 10,1; დაბად. 1:2,7,17; ვეფხისტ. 411), на, над, по.
ზედადართვა	(ზედადავრთავ) ზედ დამეტება, შეძინაბა (მარკ. 4,24), прилагать.
ზედადასხმა	(ზედადავსხამ) მაღლა შეჯდინება მრავალთა. // (ზედადავესხმი) მიხდომა მტრულად, нападать.
ზედადგვარი	ფეხებიანი რკინა ქვაბთა ცეცხლზედ შესადგმელად, таган.
ზედაკერძო	ზევიდამ, თავზედ (გამოს. 26,14), сверху.
ზედამდგომელი	ზედამდეგი, თავს მდგომი და რიგის მიმცემი საქმისა, ანუ მუშაკთა, надсмотрщик, надзиратель.
[ზედამისლვა]
ზედამხედველი	ვინც დახედავს მოქმედებასა ხელის ქვეშეთასა, დაარიგებს და გაუმართავს, надсмотрщик, ревизор.
ზედან	ნახე ზედა (ვეფხისტ. 29, 441), над.
ზედასზედა	ზედიზედ, ხშირად (საქმ. 12,16; ვეფხისტ. 42, 142, 843), часто, беспрестанно.
ზედაშე	ღვინო, ხმარებული ჟამისწირვასა ზედა სეფისკვერსა თანა, церковное вино. // მსოფლიონი უხმობენ ღვინოსა შენახულსა სთულის დროს პატარა ქოცოში, ვიდრე დღეობადმდე სალოცავის ადგილისა და მაშინ მოხდიან, თან წაიღებენ ნაკვების ზვარათურთ ეკლესიის კარს, სადაცა ნაწილსა ზედაშისა და დაკლულის ზვარისაცა მიართმევენ სამღუდელოთა. ზოგს დაურიგრბენ გლახაკთა და დანაშთენს მიიღებენ თჳთ მუნვე.
ზედაწარწერა	წიგნის სახელი, ანუ სზღუარი, эпиграф, заглавие. // დაწერილობა ფულთა ზედა, შენობათა, საფლავის ქუათა და ეგევითართა (მატ. 22,20), надпись.
ზედგარდავლა	(ზედგარდავივლი) გაქელვა, ფეხით გავლა რაზედმე, растоптать.
ზედმიწევნა	საფუძულიანი ცნობა. ზედმიწევნით საფუძულიანად, სარწმუნოდ, უიჭველად, основательно, достоверно.
ზედმიწევნილება	საფუძულიანი ცნობა მიზეზისა ნივთთასა, ანუ სრულებისა ხელოვნებათასა ესრეთ, რომელ იხმარების ლექსი ესე ნაცულად გულისხმისყოფისაცა (მეტაჶ. ბაუმ. 204), разум, разумение (ისაი. 33,6), хитрость.
[ზედმოწერილობა]
ზედნადები	მთოვარის განახლების საცნობელად მოპოვებული რიცხჳ, основание в пасхалии, ათცხრამეტურისა, რამეთუ მთოვარის მოქცევი არს 19 წელიწადი (იხილე ქრონიკოს), ხოლო მთოვარის განახლებიდამ მეორეს განახლებადმდე განვლის 29½ დღე, ანუ რაოდენითამე ჟამითა მეტნაკლები და ვინათგან: 1) თჳთოეულსა წელიწადსა აქუს 365 დღე და უკეთუ განამრავლო 29½ რიცხუსა ზედა 12 თთვეთასა, მაშინ დადგების 354 და ეს გამოსთუალო 365-დამ, დაშთება კუალად 11, მაშინ მთოვარე განახლდება თჳთოეულს წელიწადს 12 ჯერ, და კუალად დაშთება 11 დღე. ამას ეწოდების ზედნადები. ამას მეორეს წელიწადს დაერთვის კუალად 11, შეიქმნება 22. მესამეს წელიწადს - კუალად 11, შეიქმნება 33. აქედამ 30 გაუქმდება, დაშთება 3, რომელიც იქმნება მესამის წლის ზედნადები. ამ 3-ზედ, მესამეს წელიწადს დაერთვის კუალად 11, შეიქმნება 14 ზედნადები და ესრეთ აღირიცხება შემდგომითი შემდგომად, ესრეთ რომელ უკეთუ ზედნადები გარდასცილდეს 30, მაშინ ეს 30 გაუქმდების და დანაშთენი მისი იქმნება ზედნადები. 2) 19 წელიწადში ერთხელ 11 დღის მაგიერ დაერთვის 12. ესე არს გასასწორებლად მომატებულთა დღეთა ნაკისათა და მთოვარის მობრუნებისათა, რამეთუ 29½ დღეს გარდა კუალად რაოდენიმე ჟამი მეტნაკლებია. 3) უადვილეს დასანახავად ზემოთქმულისა დაერთვის აქა 19 წლის ტაბლიცა 1827 წლითგან ქრისტესით, სადაცა მეათექუსმეტესა წელსა 1842 ზედნადებზედ 26 დაერთვის 12, შეიქმნება 38, აქედამ 30 გაუქმდება, დაშთება 8 ზედნადები მეათშვიდმეტის 1843 წლისა (ტაბულა ნახე). ესე არს ათცხრამეტური მთოვარის მოქცევისა, რამეთუ ნიადაგ ცხრამეტ წელიწადში ამავე რიგით მობრუნდება შეუცვალებელად და უკეთუ გენებოს, 1845 წელთა მიათუალე 19, რომელიცა იქმნება 1846-დამ ვიდრემდე 1864-დმდე და იგინი დასხენ ამ ტაბლიცაში დასხმულთა წელიწადთა მაგიერ. ათცხრამეტური და ზედნადები ისევ ისინი დაშტებიან შეუცვალებლად და ესრეთ შემდგომითი შემდგომად. ხოლო მთოვარის განახლების ანგარიში, რადგანც დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს ვრცლად არის განმარტებული და საქართველოში მრავალთ იციან ზეპირად, ვიდრეღა უწიგნობათაცა, ამად არა შემოიტანების აქა. მხოლოდ ესე არს კუალად სათქმელი, ვითარმედ ვითარმედ მთოვარის ანგარიშსა შინა ზედნადებს დაერთვის კუალად ორი რიცხჳ: 1. ჰქვიან ნიადაგი და 2. თთვისთავი (ნახე თჳსთა ადგილთა).
ზედსაჩინო	ზენაპირი, ეპიჶანია (სხეულთან ნახე),
ზედშესრული	(სახელი) მნიშვნელი ვითარებისა არსებითისა სახელისასა, прилагательное имя.
ზევსი	დია, მუშთარი (ნახე ცთომილთან), Юпитер - планета, Ζεύς.
ზეზე	ფეხზედ, დგომელა, стоя, стоймя.
ზეზი	მკედი და სირმა ერთად შესთული ორფერად (ნახე ოქრომკედი) (გამოს. 28,33 და 31,4, კუალად 35,25), виссон, галун.
ზეთი	(ებრაულია) ცხიმი მოსავალთ მარცვალთა (იხილე ცხიმთან) (ფსალ. 4,7; მატ. 25,3 და შემდგომი), елей, масло постное.
ზეთის ხე	(ხე) ამისთა ხილთაგან გამიხდების ზეითუნის ზეთი (ფსალ. 51,8), маслина, масличина.
ზეთის ხილი	ნაყოფი ზეთის ხისა (საქმ. 1,12), оливки.
ზეიდალი	ერთრიგი ჯავშანია (იქ ნახე).
ზეითი, ზევითი, ზემოთი	მაღლა მყოფი, верхний.
ზეითუნი	ზეთის ხის ზეთი, оливковое масло. // ფერი ამ ზეთისა, оливковый, темнозеленый цвет.
ზეიმი, ზეჰმი ანუ ზაჰმი	გამომჩვენებლობა (ვეფხისტ. 74, 309, 311, 332).
ზეინკალი	ხელოსანი, მკეთებელი აბჯართა, ზეიდალთა, კლიტეთა და მისთანათა, слесарь. თ. ჩილინგდარ.
ზელა	(ვზელ) ხელით თელვა რბილისა რისმე, ვითარ ცომისა, თიხისა და მისთანათა, мять, месить.
ზემდგომელი	ზედამდგომი, ზედამდეგი (იგავ. 23,5), настоятель.
ზენა	ზემოთი, ზევითი, ზეითი (ვეფხისტ. 27, 785, 1025), горная.
ზენაკერძო	ზედაკერძო, ზეითკენ (ისაი. 10,9), выше.
ზენაპირი	ზედსაჩინო.
ზენარი, ზენაარი	ზეცათა შინა არსი. მესტიხეთ უხმარიათ ნაცუალად ღვთისა, ანუ მოჭირვებულის ფიცისა (ვეფხისტ. 236, 408, 416, 660, 696, 726), клясться, уверять небом.
ზეპვა	(ვზეპ, -პავ) ზერგნა, ტკეპნა საზეპელით.
ზეპირ, ზეპირად	უწიგნოდ თქმა ანუ კითხვა ნაწერისა, наизусть. // ზეპირად შეთულა ან დაბარება უწერილოდ, პირად შეთულა (ვეფხისტ. 407, 1314), словесно наказать, поручить сказать о чем (ვიეთთამე სეფურად დაუწერიათ, მაგრამ უკანონოა).
ზეპირება	(ვაზეპირებ სხუათა, ვიზეპირებ) წურთნა, დასწავლა, გავარჯისება უწიგნოდ თქმისა, учить, твердить наизусть.
ზერგნა	(ვზერგნი) ტკეპნა, ქელვა ფეხითან საზეპელით, топтать, мять.
ზერდაგი	(ოთხფ.) ჩალისფერი ცხენი, буланая лошадь.
ზერექვერედ სნეული	არც წოლით და არც სრულად მრთელი.
ზერჩო	(ბალ.) არჯაკელა.
[ზერქნა	ნახე ზერგნა].
ზესთა ზედათ, ზეშთა ზედათ	უმაღლეს, ზეიდამ, ზენაკერძო (ისაი. 2,2), превыше.
ზესთა ზესი	უზენაესი, ფრიად უაღრესი, უმაღლესი, высший, превосходный, преизящный.
ზესტა მჩენობა	ზვაობა, მაღლოობით მჩვენებლობა, высокомерие.
ზესი	ზენა, ზეციური (ვეფხისტ. 212, 800).
ზესკნელი	უმაღლესი ადგილი ზეცისა (ფსალ. 8,1), превыше небес (და 103:3,13), превыспренный.
ზეფიროსი	საამოვნო ნიავი დასავლეთისა, зефир, Ζέφυρος.
ზეღმა	ერთგვარი ბადე თევზთ სანადირო (ნახე ბადესთან).
ზეცა, ზეციერი	(ნახე ცა), ციერი (ფსალ. 10,4 და 13,2, კუალად 19,6; ვეფხისტ. 134, 1040).
ზეწარი	გარდასაფარებელი ეტლთა, აკვანთა, საფენთა, ანუ აჯიღა ქალთა (ვეფხისტ. 366), простыня.
ზეჯდომა	(ზევჰზი) მრავლ. ზესხდომა (ზევსხედვართ), ზედანაღჯდომა (მატ. 21,5; ფსალ. 75,6), возседать.
ზეჰარი	ზვავი, ზესთამჩენი (ამბაკ. 2,5), величавый.
ზვავი	უზომოდ ამპარტავანი, кичливый.
ზვავი	მთათაგან ჩამოზღულეული თოვლის გორა (ნახე თოვლთან), снежный отвал с гор.
ზვარა	შესაწირავი ხვასტაგი, მოზვერი ანუ მამალი, რომელსაც მსოფლიონი შეინახვენ დღეობადმდე სალოცავისა და მაშინ შესწირავენ (ნახე ზედაშესთან), ხოლო შესაწირავს ცხვარს უხმობენ საღვთოდ, на жертву предназначенный скот.
ზვარაკი	(ოთხფ.) კურო, მოზვერი (ნახე ზროხასთან) (ფსალ. 49,9 და 50,19), телец (და 65,14), вол (კუალად 67,30), юнец.
ზვარი	ადგილი, სადაც მზე დიდხანს მიადგება. // რადგანც ამგვარი ადგილი უკეთესია სავენახედ და სოფელთ მებატონენი მას გამოარჩევენ ამად ზვარი ეწოდება დიდსა ვენახსა მათსა, რომლისაც მუშაობა დებულებად აქუსთ მის სოფლის გლეხთა, ვითა ხოდაბუნისა, большой виноградник господский или помещичий
ზვევა	(იზვება, იზვების) ითქმის ხვასტაგთათჳს, რომელნიც შობენ (იერემ. 14,5), рождать, ამის გამო მშობელს ეწოდება მეზვი, ხოლო ბერწს - უზვი.
ზვერვა	(ვზვერავ) განმსტრობა, დაზვერვა, დარილი, подглядывать.
ზვერი	ბაჟი, ანუ ხარკი (რიცხ. 31,28; მატ. 17,25; რომაელ. 13,7), дань, пошлина.
ზვიადი	ზვავი, მოთაკილე ან თავმომწონე, спесивый, чванливый. ს. გოროზ.
ზვინი	გროვა თივისა, შეშისა და მისთანათა (გამოს. 8,14; რუთ. 3,7), стог.
ზვირთი	ზღუათა და მდინარეთა შინა დიდროვანი ტალღა ამოქანებული (ნახე წყალთან), волны.
ზვლევა	ნახე ზღულევა.
ზიანი	დასაკლისი, ზარალი (ვეფხისტ. 788, 1024), изъян, убыток. თ. ზარარ [არაბ.].
ზიარება	(ვაზიარებ, ვეზიარები) თანამონაწილედ შექმნა, მონაწილეობის მიცემა ან მიღება (2 კორ. 6,14; ებრაელ. 13,16; ვეფხისტ. 383), приобщать, -ся, общение, сообщение. // ერთი 7 საიდუმლოთაგანი ეკლესიასათა, რომელია მიღება წმინდათა საიდუმლოთა, причастие, евхаристия.
ზიარი	თანამონაწილე, თანაზიარი, сообщник, соучастник.
ზიდება	(აზიდებს) გულისრევა, ბალღამის დაძრვა სანთხევლად, отрыжкий, позыв на рвоту.
ზიდვა	(ვზიდავ) კიდებულის ტჳრთის ტარება, носить, таскать.
[ზიზინი	აბიბინება].
ზიზღი	გარემიქცევა შეძაგებისგან, отвращение, гнусность, [брезгливость].
ზიზღვა, ზიზღება	(ვიზიზღებ, მეზიზღება) უგემურად მიჩნევა, отвращаться, гнушаться, иметь отвращение.
ზითევი, მზითევი	გასათხოვარის ქალის მისაცემი ქონება სამშობლოს სახლიდამ, приданное.
ზილი	კრინი, წვრილი ხმა გალობაში, альт или дискант.
ზილი	(მწერ.) კოღო.
ზილფაროზი მამალი	(ბალ.) переполох мужской.
ზილფი	წინამო, კავები ქალთა (ნახე თმასთან), локон. ს. მაწაკ. // ზილფიაღი (ნელსაცხებელი ნახე).
ზინდანი	გრდემლი (ჩახრუხა. 76), наковальная. თ. სინდან [აზერბ. - არაბ.].
ზინდარი	ნახე ვზინდარი.
ზინზლი	წარმართთა სიმყრალის სუნი (ნახე სუნი).
ზიპი	თევზის ქონი (ცხიმთან ნახე).
ზირა, ძირაკი	(ბალ.) კულიავი, тмин, киман.
ზირაქი	(მფრ.) დიდი მფრინველი ფრთხილი.
ზირნიხა	სამხატურო წამალი, ყვითელი ქვა, оврипигмент.
ზმა	ლექსთ მაეგობა, ესრეთ რომელ ორთა ანუ რაოდენთამე ლექსთა შეერთებითა სხვა ლექსი გამოდიოდეს (ვეფხისტ. 1508), каламбуры. ამგუარად აღწერილ არიან შაირნი ჩახრუხაულნი და აბდულმესია შავთელისანი თამარიანსა შინა. მაგალითად, დაწერა ქვითა, და წერაქვითა ანდამატისა ცვილმყოფელისა, 80. ამაში გამოდის: წერა, ქუა, წერაქჳ. ანუ მეფეთა მარილი, ე.ი. მეფე თამარი, ანუ ზედა წარწერა მეფის ირაკლის ბეჭდისა: მე ფერხთ განბანილთა მიერ ეკლესია ვადიდე. ამაში გამოდის მეფე ერეკლე.
ზმა	(ვჰზამ, ვიზამ, ვაზმი) ქმნა, ქმნობა, მოქმედება (მარკ. 2,24 და 11,5) ვეფხისტ. 13, 221, 255, 519), деяти, делать.
ზმა	დაზმა ხანისა ნახე (ვეფხისტ. 1050).
ზმანება	(ვაზმანებ) გაზომვა, ზომით დატოლება, верстать, примеривать.
ზმანება	(მეზმანების) მოლანდება, მოსიზმრება, присниться, пригрезиться.
ზმარტლი, ზღმარტლი	(ხე) ხუთგული ხილი.
ზმილაკი	(ბალ.) სურო ანუ მისგან ნათხზი სფირიდი.
ზმირინი	მური სუნნელი და სამკურნალო (ესთერ. 2,12), смирна, мускат.
ზმნა	ზმა, ანუ ღრამმატიკულად მესამე ნაწილი სიტყჳსა, глагол (3 часть речи по грамматике).
ზმნა	(ვიზმნი) მისნობა (დაბად. 44,5), волхвовать. // ავად დაცდა რისამე, принять что за худое предзнаменование.
ზმნობა	(ვაზმნობ) განზრახვა, ცდა, ცდილობა (საქმ. 9,26 და ებრაელ. 11,29; ვეფხისტ. 1381), покушаться, попытаться.
ზმორება	(ვიზმორები, მაზმორებს) ტანში შეჟრჟოლება და გაჭიმვა.
ზმუვილი	(ზმუვის) დაბმული ზროხათ ხმიანობა საზრდელის ჟამს (ვითა ცხენთა ხვიხვინი).
ზმული	უფრო ხშირად იტყვის ხანდაზმული (იქ ნახე).
ზნე	რაც რამ ჩვეულებად სჭირდეს ვისმე კეთილი თუ ცუდი (1 კორ. 15,33; ვეფხისტ. 63, 941), нрав, обычай.
ზნექა	(ვიზნიქები) ნახე გამოზნექა.{ზნექა - (ვჰზნექ, ვჰზნიქე) მოვჰრავ, მოვჰკაკვავ, сгибать, (ვიზნიქები) сгибаться, гнуться - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
ზნეობა	ზრდილობა, ანუ ცოდნა მისი (ვეფხისტ. 8), нравственность, или нравоучение.
ზნიანი	ჟინიანი, ავის ზნისა, капризный. // შმორიანი ღვინო, ანუ ჭურჭელი მისი.
ზოგად	ერთად, ერთობით, თანად (დაბად. 22,6), вкупе, вместе, вообще.
ზოგადი	საერთო, საზიარო, საზოგადო, общий.
ზოგგან	ზოგს ადგილს, инде.
ზოგვა	(ვზოგავ) გაფრთხილება, დაზოგვა, გამოზოგვა, беречь.
ზოგი და ზოგიერთი	რომელიმე, ვიეთიმე (ვეფხისტ. 29, 794), иной, некоторый. // რაოდენიმე, კერძო, ნაწილი ანუ ნახევარი (ლუკ. 19,8; საქმ. 5,2), часть, половина.
ზოგსრე	კერძოდ, რაოდენმე (რომ. 15,15), отчасти, несколько.
ზოგჯერ	ხან და ხან, ჟამად-ჟამად, ოდესმე, иногда (ვეფხისტ. 741, 799), ზოგჯერ თქმა სჯობს არა თქმასა და სხ.
ზოდი	მეტალლი, ერთად შედნობილი მკურივად (შავთ. 44), слиток.
ზოდიაქო, ზოდია	სიმრგულე მზისა მოქცევისა წელიწდეულად, зодиак, Ζοδιακός, Ζωδιον; ხოლო განიწვალების ესე რიცხჳსაებრ 12 თთვეთა წლისათა, 12 კერზოდ ანუ ბურჯად, რომელთაგან თჳთოეულსა დარქმევია სახელი თანავარსკულავედისა მის, რომელიცა თჳთოეულსა თთვესა შინა მიითუალავს მზესა მიმოქცევასა შინა მისსა. ამათ თანავარსკულავედთადმი მსგავსებისაებრ ცხოველთა და სხუათა ნივთთასაგანკუთნვილ არიან სახელნი და ნიშანნი. ნიშანთა ამათ ეწოდების ზოდიანი ნიშანნი ცისანი, ანუ ნიშანნი ზოდიაქოსანი, რომელთაცა გარეშეთა შინა წერილთა უწოდებენ ბურჯად ანუ ეტლად. შესამეცნებელად ამისა წინადაიდების აქა, შემდგომი ტაბლიცა ჩვენებითურთ სახელთა თთვეთასა, რაოდენობისა დღეთა მათთასა და განკუთნვილთა მათდამი ნიშანთა ზოდიაქოსთა ( ტაბულა). და ესრეთ იანვარსა შინა მიითუალავს მზესა წყლის საქანელი, ფებერვალსა შინა - თევზნი, მარტსა - ვერძი, აპრილსა - კურო და შემდგომნი. კუალად შეისწავე, რამეთუ თჳთოეულსა ოთხსა წელიწადსა შინა ფებერვალსა დაერთვის ერთი დღე და შეიქმნების 29. ამ წელიწადს ეწოდების ნაკისა (იხილე მიზეზი ამისი ლექსსა შინა ნაკი. ხოლო უვრცელესად განმარტება ყოვლისავე ჰპოვო ჶიზიკურსა შინა ასტრონომიასა).
ზოზინი ანუ ზოზღნა	(ვზოზინობ) გვიანობა, ჯანჯლობა, არა მარჯვედ საქმობა (ვეფხისტ. 469), мешкать, лениться.
ზოლი	ნაქსოვთა შინა გრძლად ჩატანებული სხვა ფერი, полоса (в ткани)
ზოლზოლი	ჩაქსულა, სრელა ნაქსოვი, полосатый.
ზომა	რაოდენობა, ქვემდებარე განზომისა, ანუ განსაზღურებელი განფენილება, ხმარებული საცნობელად სივრცისა, სიგრძისა, გინა სიმაღლისა ნივთთასა (ნახე საზომი), мера протяжения.
ზომვა	(ვზომ, -მავ) ცნობა საზომითა სივრცისა, სიგრძისა და სხ., мерять.
ზომიერი	უმეტნაკლო, умеренный.
ზონარი	მრგულად ნაქსოვი მკედი, ანუ ოქრომკედი, шнур, шнурок, Ζωναρας, Ζωναράκι.
ზორვა	(ვზორავ, ვუზორავ) კერპთა მიმართ შეწირვა საკლავისა მსხვერპლისა, ანუ კმევა და ეგევითარნი (ფსალ. 105,37), жреть, пожреть, жертвоприношение.
ზორზოხი, ძონძროხი	კაცი ტანად მოდიდო, უშვერი.
ზორტი	გრძელი შესაკრავი სამოსელთა, ანუ წიგნთა, застежка.
ზოსტერი	ქამარი (ნახე სარტყელთან), пояс кожаный, Ζωστήρι.
ზოხოა	მხიარულება, გამომჩვენება საბატიური, (ბარუქ. 4,34), величание.
ზრახება	(ვაზრახებ) რჩევა, რჩევის მიცემა, დარიგება (1 კორ. 7:25,40), советовать, давать совет.
ზრახვა	(ვზრახავ) განზრახვა, მონდომება, მოწადინება (ფსალ. 13,6 და 19,4; მატ. 1,19), предпринимать, намереваться. // რჩევა, არჩევანი, დასკუნა რჩევისა (ფსალ. 1:1,5 და 30,13; მატ. 26,4 და 27,1), советовать, совещать, -ся. // გონებით ლაპარაკი, ფიქრი, ჰაზრი (ფსალ. 1,2 და 2,1, კუალად 5,10; მატ. 16,23), мыслить, размышлять, помышлять. // ვეზრახები ველაპარაკები (ლუკ. 22,4), глаголить, говорить.
ზრდა	(ვზრდი), ზდა (ვზდი) აღზრდა ჩჩვილთა, აღორძინება მცენარეთა (საქმ. 7:19,21), воспитывать, возращать. // გამოზრდა, გამოკვება, საზრდელის მიცემა, რჩენა, შენახვა (მატ. 6,26; ეფეს. 5,29; დან. 1,5), питать, кормить. // ზრდა სასოებისა, სიყუარულისა და სხ., ე.ი. ქონება (ვეფხისტ. 694, 1287), питать надежду, любовь и пр.
ზრდილი, ზდილი	კეთილად აღზრდილი, ზდილობიან. ალერსიანი, благовоспитанный, учтивый.
ზრდილობა, ზდილობა	კეთილად გაზდილობა, თავაზიანობა, благовоспитание, учтивость.
ზრდილობიანი, ზდილობიანი	ზდილობის მქონე, თავაზიანი, учтивый (ესე ითქმის პირისათჳს, ხოლო ნივთისათჳს ზდილური საქმე, პასუხი და სხ.).
ზრზინება	ნახე აღზრზინება (2 სჯული. 31,27), рвение.
ზრზოლა	ნახე ჟრჟოლა.
ზრიალი	ნახე ჟრიალი (ვეფხისტ. 1038, 1386, 1404).
ზრო	ღერო მცენარეთა, стебель. // ტარი ისართა და მისთანათა, деревко. // ტანადობა, შნო ტანოვნებისა, талия.
ზრობა	(ჰზრავს) ძრობა, დაძრობა (ვეფხისტ. 257, 1446).
ზროხა	(ოთხფ.) ცნობილი შინაური ხვასტაგი (ფსალ. 8,7), вол, ესე არს საზოგადო სახელი, ხოლო მამალს ეწოდების ხარი, დედალს - ფური, შვილთა მათთა -ხბო, წლამდე სახარეს ხბოს - ბოჩოლა, საფურეს - მოცედი, წელიწადზედ მეტს სახარეს - მოზვერი და ზვარაკი, საფურეს - დეკეული და დიაკეული, ორის წლისას ხარს - ბოიკი, ფურს - წიქარა, საკლავად სასუქს - უსხი, საკიდარს ხარს - აზავერი, დაუკოდელს ხარს - კურო, ბუღა და პრასი, შესაწირავს - კურატი და ზვარა, კუდა მოზვერს - კოკოზა, ბერწ ფურს - ურწანი, უზვი და ფურბერწი. კამბეჩთა და ირემტა მამალ-დედალნიც ხარ-ფურობით ითქმიან.
ზრუნვა	(ვზრუნავ) ცდა, ცდილობა, ნაღვლობა, თავს შედება რისთჳსმე (მატ. 6:25,27 და 13,22; იოან. 12,6), пещись, заботиться. // განზრახვა, ფიქრობა (ფსალ. 37,18 და 76:3,6), размышлять.
ზრუნი	გოდების ბანი მტირალთაგან (ნახე ტირილში).
ზრქელი	თუმცა ლექსი ესე წერილთა შინა ხმარებული, მდაბიურად ითქმის სქელი, გარნა ამათ შორის არს სხვაობაცა, ე.ი. მკურივთა ანუ მსხვილთათჳს ითქმის ზრქელი (ხე, კაცი და სხ. ფსალ. 143,13), толстый. ხოლო სქელი ითქმის ნოტიოთათჳს, ვითარ ზეთი, თაფლი და მისთანანი, густой.
ზუავი, ზუარაკი	და სხ. (ნახე ზვავი, ზვარაკი).
ზუჰალი, ზოჰალი	კრონოს (ნახე ცთომილი) (ვეფხისტ. 948), сатурн-планета
ზუვილი	ბზუვილი, ანუ ხმა გასროლილის ქჳსა, ჯოხისა და მისთანათა.
ზუზვა	(ვიზუზები) გამოემეტებლობა, წუწკობა, ან ზოზინი.
ზუზუნი	ზუვილი ან წუწუნი.
ზუთხი	(თევზ.) осетр.
ზუკი	ვიეთნიმე გარდაბრუნებით გამოსთქმენ კუზი, ზუკი.
ზულევა	ნახე ზღულევა.
ზუმბა	დგუში, шомпол.
ზუმბური	ლაქი თუ ლუქი, сургуч.
ზუმილი	უსისხლო ცხოველნი ზღჳსანნი ნიჟარიანნი, ვითარ ზამბაკი, раковина, улитка, მალვანი, ნიჟარა, ოსტრია, პინასი, პონგინი, სადაფი, სელქანი, სიფიანი, ტევთიდი, ხამანწკა და მისთანანი.
ზურგი	უკანაკერძო კაცთა, ანუ ზედაკერძო ცხოველთა (ფსალ. 20,12 და 68,23), хребет, спина. // ითქმის ნივთთათჳსცა ვითარ ზურგი მთისა, სენობისა და მისთანათა.
ზურგიელი	შაშხი, ზურგის კერძი დიდთა თევზთა და საკუთრად ზუთხისა, спинка.
ზურმუხტი	სამარაგდე, თუალი პატიოსანი (ვეფხისტ. 1359), изумруд, смагард.
ზურნა, ზურნაკი	სტვირი მესაკრავთა ანუ მწყემსთა (ნახე საკრავთან).
ზუფანი	მოკლე შუბი სასროლი (ნახე ლახვართან).
ზუფი	ლარი ანუ ფარჩა, უჭრელო, ღელვიანი, волнистая материя.
ზუჩი	თავს დასარქმელი საომარი რკინა, რომელსა უხმობენ კვერცხსაცა. წინათ და უკანით აქუს მოვლებული ჯაჭვის ბადე, რომელსა ჰქვიან ზარადი ხოლო მუზარადი არს ზუჩის მსგავსი, პირზედ აქუს საცხვირე, და ჩაფხუტი არს უზარადო, თხემსა ზედა აქუს მცირე პოლოტიკი, ჩაჩქანსა აქუს კისრის კერძოთა ზედა მცირე ზარადი და პირი ახდილი. ჩაბალახი არს ლიტონი ჯაჭვი თავსახურავი უპოლოტიკოდ (ხოლო ტანთსაცმელნი ჯაჭუნი იხილენ ჯავშანთან).
ზღაპარი	იგავი, ანუ მოგონილი ამბავი (2 პეტრ. 1,26 და 1 ტიმოთ. 4,7), басня.
ზღმურდლი	ღუდუდი, ანუ მცირე ფოლაქი ტანზედ.
ზღრუბლი, ღრუბლი	კარის შესავალს წინ დატანებული ძელი ფეხის დასადგმელად (გამოს. 12:7,22; შავთ. 61), праг, порог.
ზღუა	შესაკრებელი წყალთა (ნახე წყალი) (დაბად. 1,10; ფსალ. 8,8), море.
ზღუა, ზღვა	(ვზღამ, ვუზრამ) გარდახდა, ანუ პასუხის გაცემა, заплатить, отвечать.
ზღუარება, ზღვარება	(ვზღურების) მოსამზღურედ დგომა (საქმ. 18,7), быть подле, в смежности.
ზღვე	ქვაფენილი ან გაფიცრული ძელებით, мостовая, вымощенная камнем, бревнами.
ზღვევა	(ვიზღვევ, მეზღვევის) დაკარგვა, დაკლება, დაზიანება, (მარკ. 8,36), отщетить, потерять.
ზღვევინაბა	(გაზღვევინებ) გარდახდევინება ვალისა ან დანაშაულის მაგიერისა, взыскивать, доискивать, штрафовать.
ზღვენი	ნახე ძღვენი.
ზღუდე	გარემოვლებული კედელი, ანუ სხვა რამ სიმაგრე (ფსალ. 17,20 და 50,18), стена, ограда (კუალად ფსალ. 79,12 და 88,40; მატ. 21,33), оплот. სახენი ამისნი: გალავანი არს ნაგები ქვითკირითა ანუ ალიზითა გარემოს მონასტერთა, ეკლესიათა, სასაფლაოთა და მისთანათა; ვალანი ანუ ფიცრული არს გალავანი ფიცრისა; თარჯი არს გალავანი გარემოს ქალაქთა; ეზო სახლთა ზღუდე, მოვლებული განითი განად, ანუ სიგრძითი სიგრძედ, რათა საშუალს აქუნდეს ადგილი; სინდონი თურქთა ენით თეჯირი, კარვის ზღუდე; ბაკი, კარაბაკი და ტრუშული ხვასტაგთ სადგურად ფიჩხისა და წნელისაგან; ღობე ვენახთა, მტილთა, ბოსტანთა და მისთანათა გარემო შექმნილი ჯალჯისა და ძეძვისაგან; ძელყორე ქვით და ძელით მოვლებული ზღუდე; გისსონი გზათ შესაკრავი ზღუდე; ხირხალი გარემო ხნულთა და კალოთა მოზღუდვილნი ძელნი სამ ან ოთხ რიგად; კანკელი ეკლესიათა შინა საკურთხეველის გამყოფი ზღუდე; ლანძვი და თურქთა ენით მოაჯარი რკინათა ანუ ძელთაგან დაფანჯრული ზღუდე; გოდოლტაძრები ანუ დრესო ქვითკირის ზღუდე მაღალი, ადგილ-ადგილ კოშკებით ნაგები; მასარი ანუ მესერი, ზღუდე მსხვილთა ძელთაგან აღმა დასობილთა ერთმანერთზედ მიკრულთა; სანგარი ანუ პატნეზი მიწის ბეგობი ქვების ჩატანებით მტერთა დასხმის დროს ჩასაფრებისათჳს; ხიმი ზღუდე ლერწმისა, ლელისა და მისთანათა; კაწანი ძეძვი ზეაღმართებით მოვლებული.
ზღულევა, ზულევა	(იზღულევის, იზულევის) დაქცევა, ჩამოწოლა (ნახე დაზულევა, მომზულევა), обрушиться.
ზღჳს ძაღლი	(ოთხფ.) ძაღლთევზა, ფუკინი, тюлень.
ზჳნი, ზჳრთი	და სხ. ნახე ზვინი, ზვირთი.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ჱ

ასო ესე არა ოდეს მოვალს თავად ლექსთა, გარდა ამისსა ჱე, ჱე და არა, არა (იხილე ჰე, ჰე) (შავთ. 50).და სათუალავთაცა შინა ნაცლად ამისსა მრავალჯერ ხმარობენ ასოსოა ჰ, ვითა ითქუა შესავალსა შინა.ასო ჱ იხმარების მხოლოდ შემდგომად უ ბრჯგუთი, მაგალითად, გუჱმა, გუჱრდი, ქუჱყანა. გარნა არა შესაბამ არს დაწერა ესრეთ ყოველგან, სადაცა შეხუდეს ერთად ვე, მეტადრე დასაწყისსა შინა ლექსთასა, ანუ სადაცა წინაშე ვე არს ხმოვანი ასო. მაგალითად ვედრება, სავედრებელი, პოვებული, იგივე და სხ. ფრიად უხამს არს დაწერად: უჱდრება, საუჱდრებელი, პოუჱბული, იგიუჱ.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

თ	ქარაგმიანნი ლექსნი ამას ასოსა ზედა არიან: თ~ა - თანა, თ~ს - თჳს. თან და თანა დაერთვიან ოდესმე თავად სხუათა ლექსთა, ვითარ: თანმოსახლე, თანშეხედილი, თანამდები, თანამოძმე, თანახმა და სხ. ოდესმე თანა ბოლოს იხმარების, ვითა ებრი, ებრივი. მაგალითად, ამისთანა, ჩემისთანა ნაცულად ამისებრივი, ჩემებრი. ზოგჯერმე თ იხმარების ნაცულად ტ, ვითარ თბილი - ტფილი. თ ბოლოდ სახელთა და ზმნათა არს მრავლობითის ნიშანი, ვითარ: კაცთ, კაცთა, ცხოველთ, ცხოველთა, ვსწერთ, სწერთ, და სხ. მდაბიურად თ იხმარების ნაცულად დ ბოლოს არსებითთა და ზედშესრულთა სახელთა, რაჟამს შეიცულებიან იგინი ზმნისზედად: მაგალითად, კაცად - კაცათ, კარგად - კარგათ, ცუდად - ცუდათ და სხ.
თაბასარანი	დასხვეპული და დანიგუზული ჯინჭარი, ანუ სხვა მხალი.
თაბახი	ღრმა ტაბაკი, ანუ მრგუალი ვარცლი, корыто. // მრთელი ფურცელი ქაღალდისა, лист бумаги.
თაგალა	უბეწვო ქათიბი დაბამბული, მხოლოდ ძაღა შემოდებული. ს. ლაბადა.
თაგალი	გვირისტივით.
თაგვი	(ოთხფ. ლევიტ. 11,29) мышь. მამალდედალსა მათსა ეწოდება ხვადი და ძუ, შვილთა - წრუწუნა და ღლაპი.
თაგუნი	მსხვილძარღუნი, мышцы (შეშაძარღვი ნახე).
თაგუმარილა	თეთრი სიპი ქუაკაჟის გუარისა, ანუ კლდის ძარღვი (ქუასთან ნახე), кварц.
თავადი	საღვთოსა შინა წერილსა ხმარებულ არს მაგიერად ნაცვალსახელთა თჳთ ანუ თჳთ იგი (მატ. 3,4; ლუკ. 1,17; ფსალ. 9,8 და 23:2,10), сам, мой. // საზოგადოსა შინა ხმარებასა ეწოდების გუარდიდებულსა (შავთ. 46), князь, ანუ უფროსსა, მთავარსა (ვეფხისტ. 153, 769, 1048, 1052, 1212, და შემდგომი), начальник, старейшина.
თავაზა	(ვთავაზობ, ვეთავაზები) ალერსი, შეტკბობით მიღება, ласкать, приветствовать. // (ვუთავაზებ) მირთმევა რისამე ნიშნად ალერსისა, подчивать, дарить.
თავაზიანი	ალერსიანი, მოთავაზე, ზდილობიანი, ласковый, учтивый, почтительный, приветливый.
თავანკარი	ნამდვილი, უზადო, ურიოშო ანუ რჩეული, настоящий, чистый, цельный.
თავბრუ	თავისტრიალი, გაბრუვება, головокружение.
თავდადებული	თავგამომეტებული, თავისშემწირველი (ვეფხისტ. 149).
თავდები	თავსმდები, ვინც თავს იდვას სხვის მაგიერ პასუხის გაცემა, порука, поручитель.
თავდებობა	თავსდება, დადგომა თავდებად, поручительство.
თავება	(ვითავებ) შესრულება, გათავება პირისა, исполнять, сдержать слово. // (ვითავებ) თავზედ აღება, принимать, брать на себя.
თავზარის დაცემა	ფრიადი შიში, ანუ განკრთომა მოულოდნელად (ნახე ზარი).
თავზედ ხელაღებული	განწირული, სასოწარკვეთილი, თავგამომეტებული, отчаянный, -ная голова.
თავთა	თხელი ნაქსოვი აბრეშუმისა, тафта, ταφτάς.
თავთავი	ხუვილი, ოდოში პურის მოსავალთა (მარკ. 4,28),колос, клас.
თავთხელი	სადაცა მდინარეთა შინა, ანუ ზღვათა ესოდენ მოაკლდეს სიღრმე, რომელ სჩნდეს ქჳშა (ნახე წყალი), мель, отмель.
თავი	კისერს ზემოთი კერძო ცხოველთა, დამტევნელი უმთავრესთა საგრძნობელთა (ფსალ. 20,3; მატ. 10,30 და 14,8 და შემდგომი) глава, голова. // ზემოთი კერძო ნივთთა, ვითარ თავი და ბოლო ჯოხისა, ძელისა, ანუ თხემი მთათა და სხ. (ფსალ. 71,16; ვეფხისტ. 1032), верх, вершина. // გუმბათი ან გჳრგჳნი, მრგუალად მოვლებული შენობათა ზედა, голова, верх, купол. // პირველი უკანასკნელისა, ვითარ თავი პური, თავი ღვინო ე.ი. რჩეული, главный, первый сорт. // უფროსი, უმთავრესი კაცთა შორის, ვითარ ერის თავი, გუნდის თავი, ასის თავი და სხ. (ეფეს. 5,23; კოლოს. 2,10), глава, начальник. // დასაბამი საფუძველი საქმეთა (მატ. 21,40; დაბად. 2,10), глава, начало, თავიდამ დაწყება. // ნაწილი წიგნისა (ფსალ. 39,7), глава, главизна, часть книги. // კუალად ერთი თავი შაქარი, голова сахару; ორი თავი ხახვი, головка луку, луковица; სამი თავი კომბოსტო, 3 головки или кочны капусты. // თავმან მისმან იხმარების საფიცრად ვითა მზე (ნახე მამაშვილობა) (ვეფხისტ. 727, 733, 749, 1157 და შემდგომი). // თჳთ თავი თჳსი, сам, თავი მოსამრთლე, главный судья (Зак. Вахт., 4, თავთავის ადგილს).
თავიანი	საქმიანი, რიგის მიმცემი, деятельный, распорядительный.
თავიანობა	საქმიანობა, რიგის მიცემა, деятельность, распорядительность.
თავი თჳსი	ლექსი ესე იხმარების ნაცვალსახელისა წილ თჳთ, ანუ ერთბამად მისთანათა, ვითარ თჳთ თავი თჳსი (მატ. 23,31), сам себя.
თავის გაზვიადება	(თავს გავიზვიადებ) ზვაობით გაუგონლობა თხოვისა გაჭირვებაში, чваниться, упрямиться.
თავის გამოსაჯურება	(თავს გამოვისაჯურებ) ტრაბახით თავზედ აღება ძნელი საქმესა, რომელიცა ვერ აღასრულოს, хвастать, вызываться на трудное дело.
თავის დადება	(თავს დავსდებ) თავის შეწირვა, გამომეტება (ვეფხისტ. 717), положить себя, пожертвовать собою. // (თავს დავუდებ) თავს გამოდება, თავს შედება, გარჯა, ცდა, მხარკვა, прилагать старание, рачение, тщание.
თავისებური	თჳსის ნებისა, ანუ ზნისაებრი, по характеру.
თავისებურად	по свойски.
თავისთავად	თჳნიერ შეწევნისა სხუათასა, сам по себе.
თავისთავ ბრძოლა	ორთა კაცთა შებმა თჳნიერ მოხმარებისა სხუათასა (ქართლის ცხ.), единоборство.
თავისი	თჳსი, თვისი, свой.
თავისიანი	თჳსტომი, свойственник.
თავის მინებება	მიშვება, (თავს მივანებებ, მივუშვებ) ნების მიცემა, ნებაზედ მიშვება, давать волю.
თავის მომწონი
თავის მოწონება	(თავს ვიწონებ, მოვიწონებ) კვეხნა, ტრაბახი, хвастать, важничать.
თავისნება	თჳთ რჯული, ახირებული, თავისის ზნისა, своевольный, своенравный.
თავის პოვნა	(თავს ვიპოვი) მორჩილებიდამ გამოსლვა, брать волю, выходить из повиновения.
თავის საცო	ბალიში, სასთაული (ეზეკ. 13,20), возглавие.
თავის ტკივილი
თავისუფალი	არავისი მონა (1 კორ. 9,20; მატ. 17,26), свободный.
თავისუფლება	დაუმონებლობა, свобода.
თავის შენახვა	(თავს ვინახავ, შევინახავ) თავის გაფრთხილება, беречься.
თავის შველა	(თავს ვუშველი) თავის დახწევა, განრომა უბედურებისგან, спасаться, избегать.
თავის წინა	მარტო თავის თავად (ვეფხისტ. 359, 625), наедине.
თავლაფიანი
თავმდაბალი	მშვიდი, არა ზვავი, ანუ ალერსიანი, скромный, снисходительный, приветливый.
თავმოლიპული
თავნი	სათავნო, თეთრი გარდადებული სამუშავებლად მოგებისათვის და არა სახარჯოდ, капитал. ს. მაია.
თავობა	(ვითავებ) თავზედ აღება და გარიგება, принимать на себя, исполнять.
თავობა	ჩამომავლობა, ნათესავობა, поколение, колено родства.
თავსაკრავი	თავზედ მოსახვევი მანდილი ქალთა, головная повязка.
თავსაცილი	აგდება, კიცხვა, издевание, насмешка.
თავსგამოდება	(თავს გამოვიდებ) თავს შედება.
თავსდება	(თავს ვიდებ) თავზედ არება საქმისა, ანუ თავდებად დადგომა, თავება, брать на себя, ручаться. // მოთმენა, დათმობა, ან გაძლება, მოჭირვება (2 კორ. 11,1), быть снисходительным (მატ. 17,17), терпеть
თავსმდები	თავდები (საქმ. 17,9) порука, поручитель.
თავსობა	(ვთავსდები) მშვიდობიანად, თანახმად დგომა ერთმანერთთან, уживаться.
თავსშედება	(თავს შევიდებ) სრულის მონდომებით და ცდით საქმის შედგომა, постараться, заняться, приняться за что.
თავტაბიკი	უღლის საშუალში ჩასარჭმელი ტაბიკი ურმის თავზედ დასამაგრებლად, шворень деревянный.
თავქედი	თავკისრის სენი.
თავშავა	(ბალ.) душица, майоран.
თავშენახული	გაფრთხილებული ურიგოსგან, скромный.
თავშექცეული	მგლოვიარე, შეწუხებული, печальный, траурный.
თავშიშველი	ქუდდაუბურველი (ვეფხისტ. 70, 351).
თავცეცხლა	(ბალ.) чертополох.
თავხედი	თჳთრჯული, უგულისხმო (ნახე გიჟთან), грубый и глупый, дерзкий, невежда.
თათარა	ტკბილი კვერი, ფელამუში.
თათბირი	რჩევა (ვეფხისტ. 143, 420).
თათი	ჩჩვილთ ხელი, ручонка. // ტოტი მხეცთა (ვეფხისტ. 1064), лапа, лапочка.
თათმანი	თათებიანი ხელჯაგი, перчатка.
თათუხი	(ბალ.) ზანდური.
თათხვა	(ვსთათხავ) ავად ტუქსვა, пенять, счунять.
თაკარა	ჭიქათ სადნობი ქურა და შესაქმნელი ადგილი, стеклянный завод.
თაკილი	(ვთაკილობ, მეთაკილება) მართებული ან ზდილური უკადრისობა (ვეფხისტ. 199), щекотливость, благородная гордость.
თალა	ნახე ბარდანა.
თალათინი	ნატა, выросток, опоёк (кожа).
[თალარი	ნახე კოდი].
თალგამი	კომბოსტოს მსხვილი ღერო, ხვიტი, вилок, кочень.
თალისა	ბარდანა, ანუ უდიდესი ჩანთა ნატისა (ვაშკარანთან ნახე). თ. ბარდან, ჯალდან, [სპ.].
თალფაქი	არახჩინი, ქალფაქი, თავსახურავი, колпак.
თალქანი, თალხანი	ხმლის თასმის ჩასაწევი და ამოსაწევი აბზინდა.
თალხი	მოჭირებული ან სამგლოვიარო ფერუ, темный, траурный цвет. ს. მუქი.
თალხი ქუა	ჭიქის მსგავსი, იმ სითხედვე დაიპების და არა ადჳლ შეიმუსრვის, იხმარების სარკმელთა და სანათურთათჳს.
თამამი	თურქთა ენით სრული და ქართულად უხმობენ გამბედავსა, смелый.
თამასუქი	სესხისა და ვალის ხელწერილი, вексель, расписка. თ. სანათ [არაბ.], ს. მურჰაკ.
თამაშობა	(ვთამაშობ) შექცევა თჳთო გვარი (ვეფხისტ. 119, 323), играть, игра, игры. წერილთა შინა ნაცულად ამისა ხმარებულ არს მღერა და სიმღერა (გამოს 32,6; ვეფხისტ. 11,83), რომელიცა მსოფლიურისა ხმარებასა შინა ჰნიშნავს საეროსა გალობასა. ხოლო გვარნი თამაშობისანი არიან: ასპარეზობა, ჳპოდრომსა ზედა, მხედართა მიერ ანძათა და საგანთა მიმართ ისართ სრევა, ოროლთ ტრიალი მრავალგვარად, ბურთთა ცემა ჩოგნითა, ანუ ქვეითად რბოლა, ჭიდილი და ეგევითარნი. ამათჳს ზოგჯერმე იქმნების დანიშნული დრო, რომელსაც უხმობენ დღეობად. როკვა, ხლტომა სხვადასხვა რიგითა ტანის მოძრავობითა და რაჲცა სამუსიკოთა საკრავთა და ებანთა ზედა იქმნების მგოსანთა მიერ, როკვად ითქმიან: ცექვა, ბუქნა, კოჭა, თულო, ჩამბალალა, ჯუნდრუკი, ეგრეთვე ფუნდრუკი ვაჟთა და ხუნტრუცი ქალთა. კუალად ფერხისი ანუ ფერხული ვაჟთა და სამაია ქალთა, ხარდიორდა მოგვერდით ფუნდრუკი. კუალად თამაშობა ანუ მღერა ეწოდების შექცევასა ჭადრაკთა, ნარდთა და სხუათა სამორინოთა მიერ, ანუ კენჭებითა, ჩხირებითა, ვეგითა და მისთანათა, ხოლო ნავარდობა არს შესაქცევად სიარული ცხენითა ანუ ქვეითად საამოვნოთა ადგილთა ზედა.
თამბაქო	(ბალ.) ეს ბალახი უპოვიათ პირველად ამერიკის კუნძულსა შინა, რომელსა ჰქვიან თაბაგო ანუ ტაბაგო და მისგან დარქმევია სახელიცა, ხოლო შემდგომად გაუჩენიათ სხუათაცა ადგილთა. არამედ ქართულად თამბაქოს უხმობენ ჩიბუხით მოსაწევსა თუთუნსა, табак курительный,ταμπάκος, ხოლო ცხვირით მოსაწევსა - ბურნუთი და გლარჯი, нюхательный.
თანა	მნიშნველი მახლობლობისა, მოეკიდების ნათესაობითსა ან მიცემითსა ბრუნვასა, (ფსალ. 1,3 და 22,3), со, с, при. // თანა ბოლოს ლექსთა ებრი (ნახე ამ ასოს დასაბამში).
თანა არსი	მისვე არსებისა, მარადის თანად გებული, соприносущный, единосущный.
თანა გამზრახი	თანამზრახველი, საქმის მრჩეველი (ისაი. 9,6), советник.
თანად	ერთბამად, ერთად, (ფსალ. 34,26 და 39,14), вкупе, вместе.
თანადგომა	შეწევნა, მოხმარება (ლექსი ესე ხმარებულ არს სიგელთა შინა მეფეთასა), содействие.
თანავარსკულავედი	ნახე ვარსკულავთ კრებული.
თანაზიარი	მოზიარე, მონაწილე, საქმესა შინა, ანუ ქონებასა (მატ. 23,30), соучастник.
თანაზრახვა	ერთად საუბარი, ლაპარაკი, собеседовать.
თანალმობა	(თანავილმობ, თანამელმის) გულის შეტყივება სხვის მწუხარებაში, соболезновать, -вание.
თანა მაძს, თანამედვა	მმართებს ვალი, ანუ ქვემდებარი ვარ ბრალისა (მატ. 5,21 და 18,24), повинен, должен.
თანამდები	მოვალე, ქვემდებარე ვალისა, გარდასახადისა ან ზღვევინებისა (მარკ. 14,62 და 7,41), должник.
თანამდებობა	თანადები, მოვალეობა, должность, обязанность.
თანამეგზავე, თანამოგზაური	ერთად მგზავრი, თან მიმავალი, ამხანაგი გზასა შინა, спутник, сопутник, попутчик.
თანამედროვე	ერთის დროსი, ჟამისა, ერთს დროს ყოფილი სხვასთან, современник.
თანამეინახე	ერთად მჯდომი სხვასთან სერსა, ანუ ტაბლასა ზედა, совозлежащий, сосед за столом.
თანამემკჳდრე, თანამკჳდრი	მონაწილე სამკჳდრებელისა, сонаследник.
თანამესარეცლე, თანამემცხედრე	მეუღლე დიდებულთა, супруга (მიქია. 7,5), сожительница.
თანამეხმეობა	თანახმობა მუსიკელობისა (დან. 3,7), согласие (в музыке или пении).
თანამოსაგრე	ნახე თანმოსაგრე.
თანამოსახელე	სეხნა, სახელმოდგამი (ნახე ერთსახელთან), тезка.
თანამოსამძღურე	მემიჯნავე, მეზობელი, сопредельный, смежный, спограничный.
თანამოსაყდრე	თანაზიარი მეფობისა ანუ მღუდელთმთავრობისა, сопрестольный.
თანამოქალაქე	ერთის ქალაქისაგან, согражданин.
თანამოძმე	სახლის კაცი, მახლობელი, ანუ ძმობილი, собрат.
თანამოწამე	ერთბამად სხვასთან დამსწრე (ებრაელ. 2,4), сосвидетель.
თანამშრომელი	თანაზიარი შრომისა, сотрудник.
თანამწირველი	ერთბამად სხუათა თანა მსახური, მწირველი, сослужитель.
თანამწოლი	ხარჭა (დან. 5,2), наложница.
თანამჭოვარი	თანამლმობელი, გულის შემატკივარი (ფსალ. 68,20), соскорбящий, сострадательный.
თანანადები	ვალი, მოვალეობა, ვის რაჲცა თანა აძს ქმნად (მატ. 6,9) და 18,27), долг, должность.
თანასწორი	ტოლი, სხჳს ოდენი, ანუ ვაკე, равный, ровный.
თანაღრება	გულისა (ნახე გულთან).
თანაშემწე	მოხმარო, მშველელი, მეხვაიშნე (ფსალ. 82,8), заступник, помощник.
თანაწარვლა	(თანაწარვალ) ახლოს ან გვერდით გავლა (მატ. 27,39; მარკ. 6,48), мимо идти, миновать (საქმ. 20,16).
თანაწარუვალი, თანაწარუხდომელი	აუცილებელი, მიუცილებელი, неминуемый, необходимый.
თანაწარხდომა	(თანაწარვხდი) აცილება, ავაცილებ, განვარიდებ (მატ. 26,39; ლუკ. 22,42), мимо нести, пронести. // (თანაწარვხდები) გაცილება, აცდენა, თანაწარვლა (ფსალ. 36,36 და 140,10; ლუკ. 10,31), мимо идти, пройти, прейти. //დუმილით დატევება, დაჩუმება, миновать, промолчать.
თანახმა	ნებსით შედგომილი სხჳს ჰაზრისა. // ანუ მუზიკა ხმაშეწყობილი, согласный.
თანახმოვანი ასო	ღრამმატიკულად სხვჳს შეწევნით ხმის გამომღები, согласная буква.
თანაჯერჩინება	თანადმნებებლობა, დათანხმავება (საქმ. 8,1; რომაელ. 1,32), соизволение.
თანდებული	მეექუსე სიტყჳს ნაწილი, предлог, или послеположение (часть речи).
თანავარსკულავედი	(ვარსკულავკრებული ნახე), созвездие
თანთანა	საქვეითო ბილიკი შარა გზას აქეთ-იქით (ნახე გზასთან).
თანმენათესავე, თანმონათესავე	მისივე ნათესავისა ანუ გუაროვნობისაგანი, сродник. // კატიღორიულად სახენი ერთსა ნათესავსა ქვეშე დაწესებულნი.
თანმონაწილე	თანაზიარი, сопричастник.
თანმოსაგრე, თანამოსაგრე	თანადმოლაშქრე (ნახე მოსაგრე) (შავთ. 58), совоинственник, дружина воинов.
თანმოსახელე	ნახე თანამოსახელე.
თანშეზდილი
თანძუხათაია	ჩინეთს გაკეთებული წამალი ზუმბურის სახედ, ფერით წითელი, ყვითელი ანუ შავი, тензуй китайский, τενζ΄ούκι.
თანხმობა	იხილე თანამეხმეობა.
თანხმება	(ვათანხმებ) დაზავება ერთმანერთისა, დათანხმავება, соглашать, согласовать.
თანახმობა	(ვეთანხმები) თანაჯერჩინება, ნების დართვა, შედგომა სხჳს ჰაზრისადმი, соглашаться, согласие.
თარაზო	კალატოზი იარაღი გაბმულის ლარის გასასწორებელი კედელთ შენებაში (ნახე სანავში), уровень каменщика.
თარანგი	სალტე ხმალთა და თოფთა.
თარგმანი	განმარტება წერილთა და ჰაზრთა მათთა აღხსნა, толкование. ს. (?) თარქმან. // გარდაღება ერთის ენიდამ მეორეზედ, перевод.
თარგმნა, თარგმანება	(ვსთარგმნი, ვსთარგმანებ) განმარტება ან გარდაღება, толковать, или переводить.
თართი	(თევზ.) დიდი თევზი ზღჳსა, севрюга.
თარეში	მარბიელი, მკრეხელი, მტაცებელი ზედადასხმით, хищник.
თარო	ფართო ლაგვარდანი, ანუ გრძლად მიკრული ფიცარი კედელზედ ჭურჭელთ შესადგომად, полка в стене.
თარჯი	გალავანი გარემოს ქალაქთა (ნახე ზღუდესთან) (3 მეფ. 2,35 და შემდგომი), забрало.
თასი	ღვინის სასმისი უფრორე ვეცხლისა (ნახე სასმისთან), чаша, τάσι.
თასმა	გრძლად გამოჭრილი ბაწარი ტყავისა (ნახე საბელთან), ремень, тесьма кожанная.
თასუხა	რუმბი წყალთა საზიდო (თხიერთან ნახე).
[თაფაუნთო	ნახე ბედენა].
თაფი	ვეგის ზურგი, რომლისაც მეორეს მხარეს ჰქვიან ჭუტი.
თაფლი	სქლად შეზავებული სიტკბო, ფუტკართა მიერ შეკრებული ყვავილთა ზედა მდელოთა და ხეთასა (ფსალ. 18,10 და 80,16), мед. [თაფლი უცეცხლო сырец].
თაფლი ველური	იგივე გარეულთა ფუტკართაგან ქმნილი ხის ფუღუროთა შინა (მატ. 3,4), мед дивий, дикий.
თაფლის პური	გოლი, კიპრუჭი, сот медовой.
თაფლის სანთელი	ცვილი, წმინდა სანთელი, воск.
თაფლუჭი	დასათრობი სასმელი (ლუკ. 1,15), сикер, хмельной напиток.
თაფული	(ბალ.) ნათიბი ბალახი სახორომე.
თოქალთო	ცხენთ ზურგის დასაგები რამ უნაგირს ქვეშ, подседенильник.
თაქნაბადი	თექა, საფენი (და არა წამოსასხამი) ნაბადი, войлок.
თაღარი	ტაგანი, სამის კოდის საწყაო (ნახე კოდი), четверик, ταγάρι. თ. თაღარ.
თაღი	კამარა, კონქი, свод, арка.
თაღლითი	მორთული გარედამ და შიგნიდამ რიოში, поддельный, фальшивый.
თაყვანისცემა	(თაყვანს ვსცემ, თაყვანსა ვსცემ) თავის დაკურა, თავისა ან მუხლთმოდრეკით პატივის მიცემა (მატ. 2,2; იოან. 4,20 და შემდგომი), поклоняться.
თახვი	(ოთხფ.) бобр, თახვის ყაირი, бобровая струя.
თახჩა	სარკმელი, окно.
თაჯი	სპარსთა მეფის გჳრგჳნი, რომელსაც დაახვევენ მძიმედ ოქროს ქსოვილს, დილმანს და შეამკობენ 12 ჯიღითა (სომხურად თაგ და თაგავურ გჳრგჳნოსანი, ე.ი. ხელმწიფე), корона персидского государя, тажи.
თბე	ხაში, პურის ცომი, ანუ ახლად მოზელილი ცომი (გამოს. 12,34; რომაელ. 11,16 და 1 კორ. 5,7), новое, смешенное тесто. // ზოგგან ჰნიშნავს ხორციელსა კაცსა მოკუდავსა (შავთ. 73; ჩახრუხა. 98), смертный (человек).
თბილი	და წერილთა შინა ტფილი ცხელისა და გრილის საშუალო, теплый, ამგვარადვე ითქმის თბილისი და ტფილისი.
თბობა	(ვათბობ, ვსთბები) ტფობა ნახე, греть, -ся.
თეატრო, თეატრი	ადგილი შესაქცევთა სახილველთა, театр, θέατρον.
თებო	თმის ქერტლი (ნახე მწიკული).
თეგი	დასაბეჭდავი ნიშანი განსაშვენებლად წიგნთა შეკრულობისა.
თეეჲ	სასძლო პატიოსანი განსასვენებელი (ეზეკ. 40:8,12 და შემდგომი), θεε, чертог.
თევა	(ვათევ) ღამისთევა, უძილოდ გატარება ღამისა სნეულთა თანა, ანუ მოდარაჯეთაგან, გინა ლოცვისა თჳის, რომელ არს დაისი, бодрствовать, бдеть всю ночь.
თევზი	(თევზ.) ზოგადი სახელი ცხოველთა წყლისათა) (დაბად. 1,26 და შემდგომი; ფსალ. 8,8), рыба. // ნიშანი ზოდიაქოსი, რომელიცა ფებერვალსა შინა მიითვალავს მზესა (ნახე ზოდიაქო), рыбы, знак зодиака.
თევზიპარია	(მფრ.) луток.
თეზაფის წყალი	ოქროს დამადნობელი და ფრიად გესლიანი, царская или крепкая водка, Aqua tortis.
თეზაფის ქუა	шпат.
თეთრი	სპეტაკი, თოვლის ფერი (ზაქარ. 6,3), белый. // თეთრი ფული, ვეცხლის ფული (ნახე ვეცხლი).
თელა	(ხე) вязъ.
თელვა	(ვსთელავ) ზერგნა, მოთელა ნაბადთა და მისთანათა, валять.
თელი	(ოთხფ.) გოჭი ღორისა (ნახე ღორი), поросенок.
თელმუზი	დელამოტი, უმად გაკეთებული ყველი.
თემანი	სამხრეთი (ნახე ბღუარი) (ეზეკ. 47,19), (ამბაკ. 3,3), юг.
თემი	ერთი მხარე ანუ ნაწილი სამეფოსი (ვეფხისტ. 445, 643; ჩახრუხა. 11), область, провинция.
თენება	(თენების) გათენდება, დილის სინათლის შემოსლვა, рассветать.
თეორეტიკა	სწავლა ხედვითი (ხოლო პრაქტიკა საქმითა), теория, умозрительная наука, θεωρητική
თერიახი	თრიახფარუხი, სამსალის მკურნებელი, териак, θεριακή, θηριακή.
თერისტრო	აჯიღა, ჩადრი, თხელი ზეწარი ქალთ მოსაფარი (ისაი. 3,23), тончица.
თერმია, თერმუზი	(ბალ.) ლოპინარი, ხანდური, ხანჯკვალა ცერცვი, волчий боб, lopinum.
თერმონი	თბილი შაქრის წყალი ჩაისავით (მამათ. ცხ.).
თერძული	ორნატი, ხნული დათესილი (მაქსიმეს ხუთასეულში).
თესვა	(ვსთეს, -სავ) შთაბნევა, მიმობნევა ნახნავსა მიწასა შინა მარცვალთა თესლეულთა აღმოსაცენებელად ნაყოფისა (მატ. 6,26 და 13:3,4 და შემდგომი), сеять.
თესლი	მოსავალთ მარცვალი, ნაყოფის გამომღებელი, (დაბად. 1:11,29 და შემდგომი), семя. // ნაყოფი ცხოველთა (ისაი. 14,29). // ნათესავი, შთამომავლობა, თავობა ერისა (ფსალ. 9,26 და 32,11, კუალად 66,2; რომაელ. 4,17), язык, народ. // დასაბამი, მიზეზი რისამე.
თეფში	გაშლილი ჯამი (ნახე ლანკანი), тарелка.
თექა	უმჯობესი თაქნაბადი, войлок.
თეძო	მენჯის ძუალი (ფსალ. 37,7), лядвея.
თეჯირი	სინდონი (ნახე ზღუდესთან), ширма, перегородка.
თვალი	ნახე თუალი.
თვარემ	ნახე თუარამ.
თვით, თჳთ, თჳთონ	ნაცვალსახელი ესე მიეჩემების სახელთა, განსაკუთრებით საცნობელად პირისა, ანუ ნივთისა, თჳნიერ გარეშისა მაგიერობისა (საქმ. 16,37), сам.
თჳთება	ბუნებითი საკუთრება პირისა, ანუ გუამისა, особенность, личность.
თჳთი	განსაკუთრებული, особенный.
თჳთმპყრობელი, თჳთმფლობელი	თჳთპატრონი, თჳთხელმწიფე დამოუკიდებელად სხჳსა ზედა, самодержец, самодержавный, самовластный.
თჳთმხილველი	თვალით მხილველი, დამსწრე (ლუკ. 1,2), самовидец.
თჳთო ან თითო-თითო	ერთ-ერთი (მატ. 20:2,9), თჳთო დრაჰკანი, по пенязю или по одному, по одиночке.
თჳთოეული	თჳთო თჳთო, ერთ-ერთი ანუ კაცად-კაცადი (მარკ. 14,19; ლუკ. 14,18), каждый.
თჳთრჯული	თავისნება, ახირებული, მიბრჯნილი.
თჳთჭეშმარიტება
თჳთხმოვანი ასო	ღრამმატიკულად თავით თჳსით გამომღები ხმისა შეუწევნელად სხუათა, самогласная буква.
თჳნიერ	თანდებული ესე მიიღებს ნათესავობითსა ბრუნვასა და ნიშნავს: გარდა, გარეშე, კიდეგან (მატ. 14,21), разве, кроме, без.
თჳს, თვის	ესეცა თანდებული მიიღებს ნათესავობითსა ბრუნვასა (ფსალ. 6,4), ради (და 24,7), по, ради, за, о, об.
თჳსაგან	მარტო, თავის წინა (მატ. 24,3; მარკ. 6,31 და 9,2), наедине, уединенно, особо.
თჳს თჳსად	ცალცალკე, თჳთოთჳთოდ, порознь, поодиночке.
თჳსი	თავისი, საკუთარი, შესახვედრი (ფსალ. 1,3), свой.
თჳსტომი	ნათესავობით მოკიდებული ვისთანმე, თანმენათესავე, сродник, свойственник.
თჳსტომობა	ნათესავობა, родство, свойство.
თვლა, თვლემა	ნახე თულა, თულემა.
თთვე	თთუჱ, თთჳსა, მეათორმეტე ნაწილი წელიწდისა (ლუკ. 1:24,26,56 და შემდგომი), месяц (12 თთვეთა სახელნი და რიცხუნი დღეთანი იხილენ ზოდიაქოსთან).
თთვენი, თვენი	საეკლესიო წიგნი საგალობელთა სათთვეოთა წმიდათათა, четьяминея.
თთჳს დადეგი	ცნობა გზის მოქცევისაებრ, თუ რომელსა დღესა შვიდეულისასა, რომელი თთვე დადგება (ნახე ქორონიკონთან).
თთვის თავი	ესე იხმარების მთოვარის ანგარიშსა შინა ესრეთ, უკეთუ თთვე არს 30 დღიანი, მაშინ ნიადაგი და თთვის თავი ორნივე მიეთულებიან ზედნადებსა, ხოლო უკეთუ თთვე არს 31 დღიანი, მაშინ მხოლოდ მიეთულების ნიადაგი და თთვის თავი აღარ.
თია და თიადორა	დიდი ჯირკველი განუქარვებელი უფრორე კისერზედ, зоб, или нарост на шее.
თიაქარი	ფერდის ქარი, паховая грыжа.
თიბათვე	იუნისი, თთვე თიბვისა (ზოდიაქოსთან ნახე), июнь.
თიბვა	(ვსთიბავ) მკა ბალახთა სათიბელითა, ანუ ცელითა, косить, сенокос.
თივა	გათიბული და გამხმარი ბალახი (მატ. 6,30; ფსალ. 101,12), сено. // ზოგჯერ გაუთიბავი მწვანე ბალახი (მარკ. 6,39 იაკობ. 1,10 და შემდგომი; ფსალ. 71,16), трава.
თივთიკი	თხისური (ნახე თმასთან), пух козий, заячий и т.п.
თითა	თვალმარგალიტით მოოჭვილი გულისა ან შუბლის მოსართავი ქალთა, фермуар.
თითაყურძენი	ბუდეშური, მოგრძე თითების მსგავსად (ნახე ყურძენთან).
თითბერი, თუთბერი	(ბრინჯაო ნახე) желтая медь.
თითი	მწვერვალი ხელთა, ანუ ფერხთა კაცთა და კლანჭიანთა ცხოველთა (ფსალ. 8,3 და 143,1; მატ. 23,4; ლუკ. 16,24), перст, палец.
თითისტარი	თითებით საბრუნავი მანა მკედთ სასთველი, веретено, ხოლო ჯარით საბრუნავს ჰქვიან ჯარატარი (ნახე ტარი).
თითმავალა, თჳთმავალა	(ბალ.)
თითო-თითო	ნახე თჳთო, поодиночке.
თითქმის	ითქმის შეირაცხების, ლამის, почти.
თითქოს	ითქოს, ითქვას, მითამ, მითამც, как будто, как бы сказать.
თიკანი	(ოთხფ.) ციკანი, თხის შვილი (ნახე თხა) (მატ. 25,32; ლუკ. 15,29), козленок.
თინათინი	თჳრათენი, ანუ თჳთნათენი, სარკითა და მისთანათა რითამე მზის შუქთა კედელზედ ციალება (ვეფხისტ. 51), отражение солнечных лучей от зеркала и т.п. (მთოვარე ტჳფრული არგანმანათლებელი ნათელითა თჳსითა, არამედ ნათელი მისი არს თინათინნი მზისანი; რუსთველის გუჯარი, კარი 3).
თიოში	(ბალ.) შრეშა.
თირი	ლბილი კლდე, საშუალო მიწისა და ქჳსა, მჭადა ქვა (ნახე ქუასთან).
თირქმელი	ზოგადსა შინა ხმარებასა ეწოდების ორთა მკურივთა ხორცთა გულის უმცირესთა და სუკებთან მდებარეთა შიგანურსა შინა საკლავთასა, почки во внутренности животных. // წერილთა შინა: შინაგანი დაფარული ჰაზრი გულისა (ფსალ. 7,9 და 15,7, კუალად 72,21), утроба, внутренность.
თიხა	მიწა, რომლსა ზედაცა ვალთ, გინა აზელილი შესაქმნელად კეცის ჭურჭელთა (ფსალ. 17,42; იოან. 9,6; რომაელ. 9,21), брение, глина.
თლა	(ვსთლი) ჭრა, მოჭრა, თხლად და სწორედ, срезывать, отрезывать, тесать. // გათლა ქუათა პატიოსანთა, резать, гранить, гравировать.
თლილი	გათლილი, თლით გეკეთებული (ვეფხისტ. 5), граненый, тесаный. თ. თრაშ.
თმა	ბალანი ტანისა ცხოველთასა და საკუთრად კაცთა თავისა (მატ. 5,36 და 10,30), влас, волос. ერთსა თმათაგანსა ეცოდების ბეწვი (ხოლო ბეწვეული ნახე თჳსსა ადგილსა). ვაჟთა თმასა გრძელსა და სრულსა - ვარჯი. ვარჯისგან დაყოფილთა თითის სიმსხოდ ხუჭუჭად გრეხილთა და გარდატევებულთა - კიკინები, მრგუალად მოკვეცილთა და გარემო შემოპარსულთა - ქოჩორი, თხემის ნაპარსთა სამღუდელოთა კურთხევის დროს - კოჭიკური, ხოლო საეროთა ნაპარსთა - ჯენჯი, შუბლთასა თვალთ ზემოთ - წარბი, თჳთ თუალთა გარემოს - წამწამი, ცხვირის ქვემოთ ბაგეთასა - ულვაში, ნიკაპისა და ყბათასა - წვერი, ქალთა თმათა შვენიერად და გრძლად ნაწნავთა - დალალი და ჭავლი, საფეთქელთა და ყურთა საფარებლად ჩამოშვებულთა - ზილფი და კავები, სომხურად - მაწაკი, შუბლთა საშვენებელსა - წინამო და ღულამბარი; ბოვშთა, უასაკოთა პირსა ზედა - გინგლი და ბუსუსი, ცუდთა და მცირეთა ანუ თხელთა ბუჭუჭი, კაცთა ტანის თმათა - ფაჩუნი (ფაჩუნიერი ნახე). კუალად ოთხფერხთა ბალანცა ითქმის თმად (მატ. 3,4) влас, волос верблюжий. ხოლო ვიეთთამე აქლემის თმა დაუწერიათ სტევად; ცხოვართა და თხათა ნაპარსსა თმასა - მატყლი, არამედ თხათა ბალნის ძირსა ლბილსა თმასა - თხისური და თივთიკი, ზროხათა და სხუათა ხვასტაგთა და ნადირთასა - ბალანი, ძაღლთა და მხეცთა გრძელსა და ხშირსა ბალანსა - ბანჯული, ღორთა. აფთართა და მისთანათა ქეჩოსა და ზურგის სხჳლსა ბალანსა - ჯაგარი, ცხენთა, ჯორთა და ეგევითართა ქეჩოს თმასა - ფაფარი, კუდთასა - ძუა, ქაჩაჩისასა - საოლავი, მხეცთა გაცვივნულსა ბალანსა - განგური, ხილთა და ბალახთასა - ბუსუსი - და ჩინჩილა.
თმაოქროსი	ნახე ოქრომკედი.
თმენა	(ვითმენ) მოთმენა, მოჭირვება, გაძლება (ფსალ. 38,7 და 39,1, კუალად 61,5), терпеть, терпение.
თმობა	(ვსთმობ, ვუთმობ) მიტევება, მიშვება ან პატივება, сносить, спускать, послаблять. // თმობა, терпение, терпеливость.
თნება, თნევა	(ვითნებ, მთნავს) მოწონება, სათნოდ მიჩნევა (ფსალ. 24,12 და 39,13 და 50,19, კუალად 84,1), изволять, благоволить, одобрять.
თნებული	მოწონებული, კეთილად მიჩნეული, одобренный.
თოვა	(თოვს, თოვლს) თოვლი მოდის (ვეფხისტ. 847, 1584), снежит, снег идет.
თოვლი	ზამთრით ჰაერში გაყინული და შთამოცვივნული ცვარი წვიმის მაგიერ (ფსალ. 50,8 და 148,8), снег. რა შემოდგომის სიცივე ღამით ცუარსა დილისასა შეათოვებს, ვითარმე მიწათა გათეთრებადმდე, ეწოდების თრთვილი, უკეთუ დასთოვოს ტერფადმდე, არს ფიფქი და უმეტესი მისი - თოვლი. წვიმანარევი არს თოვლშხაპი. თოვლიანსა ნისლსა ეწოდება ბუერი; ხეთა ზედა შეყინულსა ბუერსა - ჭირხლი და უკეთუ შთამოცვივნული თოვლი დადგეს ხეთა ზედა, არს ქურხლი და ხურხლი. ქართა სასტიკთა თანა მონათოვსა ეწოდება ბუქი და სადა ქარმან შეაგროვოს - ნანქერი. თოვლსა შემაგრებულსა ყინვითა - ბზარი და მცირესა ფიფქსა შებზარულსა - არხილი. რა მზემან შეალბოს - ლეღმა, რა აჭრელდეს - ლილო. უკეთუ თოვლთა სიმრავლე, მთათა ზედა ვერღარა დატევნილი, მზის სითბოსაგან მოიმზულეს - ზვავი და გაზაფხულ თოვლის ნადენს წყალს - ლანქერი და ფშატალა.
[თოვლშხაპი	ნახე თოვლი].
თოთლო-თონთლო და ოთლო-თოთლო	თოხლი კვერცხი.
თოკი	საბელი საკმაოდ მსხვილი (ნახე საბელთან)) (ვეფხისტ. 254, 1388), веревка.
თომი	(ბალ.) საბანდულე მოლი, წურილი თივა, რომელსაც ჩააგებენ ბანდულებში.
თორნე	თიხისაგან შექმნილი უზიროდ დიდი სიავი პურის გამოსაცხობი, რომელშიაც შთააგზნებენ ცეცხლსა გასახურებლად და შემდგომად მიაკურენ ცომის გუნდებსა (ლევიტ. 2,4; მატ. 6,30), пешь, печь. ს. თონდირ.
თორნი	ტანთსაცმელი რკინის ჯაჭვი (ნახე ჯავშანთან) (იობ. 41,18; სიბრძ. სოლომ. 5,19), броня.
თოფი	ერთი დანა, ანუ ნაჭერი ნაქსოვთა, ვითარ ერთი თოფი სამოსელი, ოცი თოფი ჩითი, ლეინი და მისთანანი, конец, кусок, штука из ткани.
თოფი	ხელად საჭერი იარაღი ცეცხლის სასროლი, ружье. თ. თუფენგ, τουφέκι, τουφεκάκι. თოფი ჯაზაირი არს გრძელი, ყარაბინა - მოკლე და ზრქელი, ხოლო მაჟარი ან შაშხანა არს მსუბუქი და შიგნიდამ ლულა აქვს დაკუთხვილი. სიათა და თურგანი არს უდიდესი ზამბულაკი სრულიად დიდი, დამბაჩა ანუ ფიშტო - სრულიად პატარა თოფი.
თოფის წამალი	დენთი გუარჯილისაგან შემზადებული გასატენად თოფთა, ზარბაზანთა და მისთანათა, სასროლოდ სწრაფად აღგზებადი, порох. თ. და ს. ბარუთ, Μπαροΰτι.
თოფუზი	კომბალი ანუ ფავნი, булава, жезл. თ. თოფუზ, τοπούζι
თოფრა	{თოფრა - (სპარს.) მცირე ტომარა, торба, мешок - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
თოფჩი	ზარბაზნის მსროლი სალდათი, пушкарь, канонер, τοπτζής
თოფხანა
თოში	მდინარეთაგან პირპირ მონაქონები ნამტურევი ყინულთა (ნახე ყინული), льдина, глыба льду.
თოხანი	ვეგის გვერდი (ნახე ალჩუ), бок у альчика.
თოხარიკი	(ოთხფ.) იორღა, კეთილად მოსიარულე ცხენი, მერანი, иноходец. და ზოგჯერ ნიშნავს თჳთ სიარულსა მისსა (ნახე სიარულში).
თოხი	ფართო რკინის საჭრელი გრძელტარიანი, გასამარგლად მტილთა და ბოსტანთა.
თოხლი	(ოთხფ.) წლის ცხვარი (ნახე ცხოვართან).
თოხლოკვერცხი	შემწვარი ან მოხარშული არა მაგრად, არამედ სახვრეტლად, яйцо всмятку.
თოხნა	(ვსთოხნი) ნახე მოთოხნა.
თრგუნვა	(ვსთრგუნავ) ფეხით გაქელვა, გასრესა (ისაი. 16,4), попирать.
თრევა	(ვათრევ) მიწაზე გდებით წარზიდვა, тащить, волочить (ფსალ. 72,9). // (ვეთრევი) ცუდად, უსაქმოდ სიარული (ნახე სიარულში), таскаться, шататься.
თრთოლა	(ვსთრთი) ძლიერი კანკალი, ჟრჟოლა, ძრწოლა (ვეფხისტ. 576, 617), дрожать.
თრთვილი	ცუარი შეყინული სიცივითა ღამისათა (ნახე თოვლი) (სიბრძ. სოლ. 16,29; ფსალ. 77,47; ვეფხისტ. 707), иней.
თრთჳლი	ნახე თრთვილი.
თრიახფარუხი	თერიახისგან შემზადებული წამალი, териак венецианский.
თრითინა	(ოთხფ.) სინჯაფი, белка.
თრიმლი	(ხე).
თრობა, თრვა	(ვსთურები, მთრავს) შეღვინიანება, შებრუჟება ღვინისგან (1 კორ. 11,21; საქმ. 2,5), упиваться, быть пьяну.
თრიალნი	ნახე ელეილნი.
თუ	კავშირი განწვალებითი, ანუ კითხჳთი (იაკობ. 5,13 და შემდგომი), ли? или? // ოდესმე თუობითა (ფსალ. 52,2 და 57,1, კუალად 94,7; ვეფხისტ. 524, 533) аще, аще ли, ежели, если. //ზოგჯერ დაერთვის ნაცვალთსახელთა: თუ ვინ, თუ რომელი, ანუ ზმნისზედათა: თუ ვითარ, თუ რაოდენ და სხ. (იხილე განმარტება ამისი ლექსსა თანა იგი).
თუალადი	კაის შესახედავისა, благовидный, приятной наружности.
თუალადობა	საამოვნო შესახედავობა, (ვეფხისტ. 1505), благовидность.
თუალთუალი	(ვუთუალთუალებ) თუალის მიდევნება, მზერა, подсматривать, подглядывать. // თუალით ნიშნება, мигать.
თუალთ შეუდგამი	რასაც თუალი არ გაემართვის, ფრიადის ნათლის სიცხოვლისგან (ჩახრუხა. 75).
თუალი, თუალისა, თულები	ცხოველთ ორღანო ხედჳს საგრძნობელი (მატ. 6,22 და 13,15 და შემდგომი), око, очи, глаз.
თუალი, თულისა, თულები	ესე გარდაღებულთა ჰაზრთა შინა ისპობს საშუალსა ხმოვანსა ბრუნვათა შინა და ნიშნავს: 1. ქუასა პატიოსანსა (ვეფხისტ. 380), драгоценный камень; 2. შენობათა შინა შეკრულსა კამარასა, თუალი ხიდისა და სხ. арка, ანუ გამოსახედავსა დოლაბსა, თუალი სარკმლისა, фортка; 3. გამოსადინელსა ანუ სათავესა წყაროთასა (იაკობ. 3,11), устье; 4. ბადეთა, ჯაჭუთა და ნაქსოვთა მოკიდულებასა ან გრგოლსა, очко, звено; 5. ურმისა ანუ ეტლის თუალთა, коло, колесо; 6. კუალად ითქმის მზისთუალი, солнышко, მარილის თუალი, რაკის თუალი, სასწურის თუალი და სხ. (იხილენ თჳსთა ადგილთა).
თუალით საჩინო	სახილველი, ანუ ნახული თვალითა, очевидный
თუალი კურა	(თუალსა ვჰკრავ) მსოფლიონი ჰგონებენ, რეცა ავის თუალისგან ვნებასა, ვითა დანავსვა, сглазить
თუალმანკიერი	თუალხენეში, მოშურნე, ანუ ავის თუალით მავნებელი, завистливый.
თუალუხვავი	მიუფერებელი, მართლმსაჯული (1 პეტრ. 5,17), нелицемерный, нелицеприятный.
თუალღება	მიფერება, პირფერობა (საქმ. 10,34; ეფეს. 6,9), лицемерие, лицеприятие (იუდა 16).
თუალჭრელა	მაჩხი (აღიელთან ნახე).
თუარა, თუარამ, თვარე, თვარამ	მუქარის სიტყვა, უკეთუ არა იქმ (დაბად. 30,1), аще, же, ни, если не (ვეფხისტ. 806, 908); иначе, а то, в противном случае
თუთა	(ხე) ბაღის ჟოლო, тут, тутовое дерево.
თუთი	(მფრ.) ბაბღანი, попугай.
თუთია	შეზავებული მეტალლი, ბრინჯაოს გასაკეთებლად ხმარებული ოქრომჭედელთაგან, цинк, туция, шпиаутер.
თუთუბო	(ბალ.) сухой уксус.
თუთუნი	ჩიბუხით მოსაწევი (თამბაქო ნახე), табак курительный, τουτοΰνι.
თუთქი	ღველფი, ცხელი ნაცარი.
თულა	(ვსთული) აღრიცხვა, დათულა, считать.
თულემა	(ვსთულემ, მთულემს), ლული, რული, ძილისგან მიზიდვა მჯდომარისა თავის კანტურით, дремать.
[თულო	ნახე თამაშობა].
თუმანი	სპარსულად თეთრის ანგარიშით ათი მინალთუნი.
თუნგი	ღვინის ჭურჭელი თიხისა, ხოლო საწყაო თუნგი არს კოკის მეთორმეტედი (ნახე კოკა და საწყაო), 8 бутылок
თუნი	ჭურჭელთ გამოსაწვავი ქურა.
თუნუქა	[бляха]
თურაშაული	(ხე) დიდი ვაშლი კაი გუარისა.
თურგანი	სიათა, მოდიდო თოფი.
თურე, თურმე	ზმნისზედა ესე იხმარების ზმნათა თანა დასანიშნველად საქმეთა სხუათაგან სმენილთა, ანუ შემდგომად დავიწყებისა მიხდომით აღხსენებულთა (ვეფხისტ. 583, 719).
[თურთ]
თურინჯი	(ხე) померанец.
თურმანი	ფარმანი.
თურქული	სენია ზროხათა და ცხენთა.
თურში	ქუათ საზიდი ხე, მარხილი.
თუ სადამე, უკეთუ	კავშირი თუობითი (ვეფხისტ. 22).
თუღი	ოსმანთ ფაშათ წინ სატარებელი ბაირაღი ცხენის ძუვისა, бунчук, τούι, τούγι.
თუღუნი	(მფრ.) თეთრი მიმინო, кречет.
[თუშმალი	ნახე მზარეულთმთავარი].
თუშფალანგი	ბრინჯის საწურავი ხინჯო.
თუხტი	ერთი სტილი, რომელიცაა 33½ მისხალი (ნახე საწონთან).
თუჯი	რკინისგუარი მეტალლი, არამედ უდარესი და უმაგრესი რკინისა, чугун, τούτζι
თქართქარი	სიცილი მრავალთა (ვეფხისტ. 1498).
თქაფანი	ნოტიოთ დაღურის ხმა ერთიან ხუფხუფით.
თქერება	ცხენზედ თამაშობა.
თქეში, თქოში ან თქორი	წურილი წვიმა (ნახე წვიმასთან).
თქვენ	არსებითი ნაცვალსახელი მრავლობითად 2 პირისა (ფსალ. 2,12), вы.
თქვეფა	(ვსთქვეფ) კოვზით რევა, ან შენჯღრევით გაზავება ნოტიოთა, взбалтывать, разбалтывать.
თქმა	(ვსთქვამ) საუბრის წარმოჩენა, ლაპარაკი, უბნობა (დაბად. 1,3 და შემდგომი; ფსალ. 4,6 და 12,4; ვეფხისტ. 741), говорить, сказывать. // შეთხზვა, ვითარ თქმა ლექსებისა და სხ. )ვეფხისტ. 5, 22), сочинять стихи. // თქმა გალობისა, სიმღერისა და სხ., петь, воспевать.
თქმული	ნათქვამი, ანუ შეთხზული, говоренный, сказанный, или сочиненный.
თქულეფა	(სთქულეფს) სულეპა, აღწბა, ამოჭმა ენითა წვენისა ძაღლთაგან და მხეცთა.
თქო, თქუა	ჰსთქჳ, სთქუ, უთხარ, იხმარების, რაჟამს სხჳს პირით შევუთულით ან დავაბარებთ რასმე სათქმელად მესამისადმი (ვეფხისტ. 1048), молвь, мол.
თქრიალი	მრავალთ ფეხის ხმა და უფრორე ჯოგთა ანუ ეტლთა, стук, топот.
თქრომა	შენთქრომა, მიფრენა შეჭიდება (იერემ. 9,10).
თხა	(ოთხფ.) ცნობილი შინაური ხვასტაგი, რომლისა მამალს ეწოდება ვაცი, козел, коза, დედალს - ნეზვი, შვილსა მათსა - ბატკი, მოზდილს - თიკანი და ციკანი, წლისას - წალი, სომხურად - ჩებიჩი, დაუკოდავს - ბოტი და საბოტეს - ვაციკი და ქოში, წინმოარულს - ელქაჯი. ესევე სახელნი ეწოდებათ ქურციკთა, ნიამორთა და მისთანათა, არამედ თიკანს მათსა უხმობენ ნუკრად.
თხაპა	(ვსთხაპავ) გასურა, გათხუნვა.
თხევა	(ვსთხევ) დაღურა, დათხევა, ღურა, лить, проливать.
თხევლა	(ვითხევლი) სროლა სათხეველისა ბადისა (მატ. 4,18), закидывать сети.
თხელი	სისქისა, სიხშოსა ანუ სიმტკიცისგან მოკლებული, ვითარ ნოტიო და მისთანანი, жидкий (ხოლო სხუათა ნივთათჳს ნახე სიფრიფანა), тонкий, мелкий, редкий.
თხემი	ზედეთი თავისა (ფსალ. 7,15 და 67,20), темя, верх.
თხემისა ადგილი	მაღალი ადგილი, სადაცა დასჯიდენ შემცოდეთა, ანუ წარიკითხვიდენ განჩინებათა სააჯმნოდ (მარკ. 15,22), лобное место.
თხზვა	(ვსთხზავ) წნვა, დაწნვა, შეწმასნვა (ფსალ. 49,19), плести, сплетать. // აღწერა, შექმნა, შედგინება წერილთა (შავთ. 1), сочинять.
თხზულება	შექმნილი, შეთხზული წერილი, сочинение.
თხზული	დაწნული (გამოს. 28,14), плетение, соплетеный.
თხიერაკი	ტიკჭორა (ივდით. 10,5), оплетен сосуд.
თხიერი	ტიკი, თხის თყავი ღვინის ჩასასხმელი (მატ. 9,17 და შემდგომი), мех, ხოლო ზოგად ნატის ჭურჭელი შთასასხმელი ნოტიოთა, რომელთაგან ტიკჭორა და თხიერაკი არს მომცრო. უდიდესი თხათა და მოზვერთა ტიკი და კუალად უდიდესი მისი ქეშელა და სრულიად დიდი ხართა ანუ კამბეჩთა - რუმბი. ესენი იხმარებიან ღვინისთვის. კოლოტი არს ტყავი ზროხისა ტკბილის ჩასასხმელი და ზოგჯერ იხმარების წყლის საზიდავადცა. თასუხა არს საკუთრად წყლის საზიდი და გუდა არს ჩასასხმელი ზეთისა, თაფლისა და მისთანათა. ხოლო იმერნი ტიკსაც უხმობენ გუდად და კუფრიელად. კუალად მათარა ნატისგან შეკერილი სამგზავრო სასმისი.
თხილამურა	გრკალი ფერხთ დასაკრავი სავალად დიდთა თოვლთა ზედა, რათა არა შთაეფლას მას შინა.
თხილი	(ხე) грецкой орех.
თხის რქა	* ნიშანი ზოდიაქოსი, რომელიცა მიითვალავს მზესა დეკემბერში (ნახე ზოდიაქო), козерог.
თხისური	თივთიკი, пух козий.
თხისფსელა	(ხე).
თხლე	ნაძირალი, დალექებელი სისქე ნოტიოთა (ნახე დურდო) (ფსალ. 74,9), дрождие, дрожди.
თხოვა	(ვსთხოვ, ვითხოვ) ხვეწნა, ვედრება (ფსალ. 2,8 და 26,4; მატ. 6,8), просить, прошение. თხოვნა (ვითხოვ, ვსთხოულობ) შოვნა, მოპოვება თხოვნით (მატ. 7,7 და შემდგომი), выпрашивать, испрашивать. // ცოლის თხოვნა დანიშვნა, свататься.
თხოვება	(ვათხოვებ) მიცემა რისამე დროებითად, отдавать что на время, на подержание. // გათხოვება, განქორწინება ქალის, выдавать замуж.
თხრა	(ვსთხრი, ვთხარე) ამოკვეთა, ამოთხრა მიწისა ბარითა, თოხითა და სხ. (ფსალ. 7,14 და 56,6), рыть, копать.
თხრამლი	წუთხი, შალალი.
თხრილი	გრძლად მიწის ნათხარი, მთხრებლი, ров, ხანდაკი.
თხრობა	(ვუთხრობ, ვუთხარ) თქმა ამბვისა, საქმისა მოთხრობა, ამბობა (ფსალ. 2,6 და 18,1; მატ. 28,7 და შემდგომი), возвещать, поведать, сказывать.
თხუნვა	(ვსთხუნავ) გათხუნვა, გათხაპვა, გასურა, გატალახიანება, марать, пачкать.
თხუნველა	(ოთხფ.) მთხუნველი, крот.
თჳთ, თჳთოეული, თჳსება	და სხ. იხილენ: თვით, თვითოეული და შემდგომი.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ი	ქარაგმიანნი ლექსნი: ი~ჳ - იესო, ი~ე - იოანე და ძველებურად ი~ჱლი - ისრაელი, ი~ელიმი - იერუსალიმი (იხილე შესავალსა შინა ასოთათჳს ჱ და ჳ). ასო ი იხმარების შემოქმედებითთა ზმნათა შინა, რაჟამს მოქმედება მიეჩემების თჳთ მოქმედსავე პირსა და და არა სხუათა. მაგალითად, ვსწერ, ვაშენებ, ესეწ არს საზოგადო, ხოლო მიჩე[მე]ბული თჳთ მოქმედისა პირისადმი, ითქმის: ვიშენებ, ვიწერ, იშენებ, იწერ, იშენებს, იწერს. ეგრეთვე პირნაკლად: მიშენებ, მიშენებს; მიწერ, მიწერს ანუ გიშენებ, გიშენებს; გიწერ, გიწერს. ეგრეთვე ი იხმარების ვნებითთა ზმნათა შინა. მაგალითად, ვიწერები და სხ. (იხილენ ასოთა თანა გ, ე, მ, უ და კუალად შესავალსა შინა ამის წიგნისასა უვრცელესად განმარტება ზმნათა). რომელთამე ლექსთა წინაშე ი დაერთვის ვ: იწრო - ვიწრო და სხ. (ნახე ვ). კუალად ი დაერთვის ზმნისზედათა: იბედივ, იგურდივ, იმგრძლივ, იმრგულივ და სხ.
ია	(ბალ.) ცნობილი ყუავილი გაზაფხულისა, гиацинт, фиалка (იისფერი, ნახე ისფერი).
იაბო	(ოთხფ.) ტაიჭი (ნახე ცხენთან), мерин.
იაგუნდი	იაკინთი, თუალი პატიოსანი (ვეფხისტ. 296, 324), яхонт, hyacinthus.
იადონი, აედონი	(მფრ.) ბულბული, ვარდის ჩიტი (ვეფხისტ. 757, 1244), соловей.
იავარი	ალაფი, ნაშოვარი, ნაფორიაქალი (იერემ. 17,3), расхищение, добыча.
იავარყოფა	(იავარვჰყოფ) აფორიაქება, აკლება (მატ. 12,29), расхищать.
იაზმა	იაზმის წყალი (ნახე აიაზმა).
იათული	ვეცხლის სასმისი სურა (ნახე სარწყულთან).
იაკინთი, ჳაკინთი	იაგუნდი (სპეკალთან ნახე) (გამოცხ. 21,20), иакинф, гиацинт, яхонт. // ანუ ფერი მისი მოლურჯო (გამოს. 31,4; იერემ. 10,9), синета.
იალკიალი, იალციალი	აქა-იქ ღრუბელი და შორის მათსა მჩენნი ვარსკულავნი.
[იალმაგი	ნახე ალმაგი].
იალქანი	აფრა, ანუ ალამი ხომალდისა, парус, или флаг. // პატარძლის გჳრგჳნი ჯვრის წერისა და ქორწილის დროს ხმარებული.
იალღოჯი	ფიცარი პირმრუდი, აფრაკი.
იამბიკო	ლექსი 5 ტაეპოვანი და თჳთოელს ტაეფს აქუს 12 მარცვალი, ямбические стихи, ιαμβικός.
იანვარი	აპანი (ნახე ზოდიაქოსთან), январь, генварь.
იაპოხტვა	ნახე აპოხტი.
იარა	დაჭრილობა, შალალი, წყლული, рана. თ. იარა.
იარაღი	ჭურჭელი რკინათა ანუ ძელთაგან, სახმარი ხელოსანთა: ხუროთა, კალატოზთა, მჭედელთა, მკერვალთა და ეგევითართა, инструмент, орудие художников. // საჭურველი მეომართა, თოფ-იარაღი და მისთანანი, оружие, доспехи военных. // ერთისა რომლისამე საგნისათჳს სახმარნი ნივთნი ან მორთულობა, ვითარ სუფრის იარაღი, ჩაის იარაღი, ცხენის იარაღი და მისთანანი, прибор, убор.
იარახჩინი	არახჩინი.
იაროხი	კასსია (გამოს. 30,24), кассия.
იასამანი	(ხე) ясаман, жесмин, Ίασουμί, γιασμί.
იასაული	მანდატური, ბოქოული, ხელჯოხიანი [есаул].
იასპი	ეშმის ქუა, თუალი პატიოსანი (ნახე სპეკალი) (გამოცხ. 21,18 და შემდგომი), иаспис, яспис, ϊάσπις.
იატაკი	სახლის ფსკერი (ნახე ფსკერთან) (ისაი. 25,12 და 26,5; დან. 14,18 და შემდგომი), земля, пол, помост.
იაფი	ნახე იეფი.
იაღლავაში	წამლებით შეზელილი და გამოცხობილი ლავაში დასადებად სიმსივნეთა და სხუათა სატკივართა.
[იახო	წამალი წელის ტკივილისა].
იბაკო, იპაკო	ბერძულად ჰნიშნავს ყურადღებასა და ეწოდების დღესასწაულთა შინა სათქმელსა მუხლსა შემდგომად 3 ან 6 საცისკროს საგალობელისა, კუალად ეწოდების ბერძულადვე კონდაკიცა, упакой, ύπακοή.
იბედივ	ანდეზედ, ბედის მიერი, ბედით მომხდარი, случайно, удачливо, на угад.
იგავი	არაბულია, მაგალითი, ანდაზა (მატ. 13:3,10,18 და შემდგომი; ფსალ. 77,2), притча, гадание.
იგი	ისი, ნაცუალსახელი მესამის პირისა (იხილე ესე) (ფსალ. 1:2,3 კუალად 2:4,5,9), он, тот. // იგი ხშირად იხმარების ნაცულად კავშირისა ცა ანუ თუ სხუათა თანა ნაცუალსახელთა და ზმნისზედათა, განსარჩეველად კითხჳთისაგან. მაგალითად, ვინ, ვიეთი, რომელი, რაჲ ანუ ვითარ, რაოდენ, სადა, ოდეს, რაჟამს? და სხ. მერტივად თქმა ამათი ჰნიშნავს კითხუასა, ხოლო ვინ იგი, ვინცა, ვიეთნი იგი, ვიეთნიცა, რომელი იგი, რომელიცა, რა იგი, რაჲცა, ვითარ იგი, ვითარცა, რაოდენ იგი, რაოდენცა, სადა იგი, სადაცა, ოდეს იგი, ოდესცა, რაჟამს იგი და სხ. არღარა არიან კითხჳთნი, არამედ კუალავ მიღებითნი საცნაურისა პირისა, ანუ ნივთისანი, გინა ადგილისა და დროისანი. გარნა ოდესცა ჰაზრი არცა კითხჳთი არს, არცა განსაზრურებით საცნაური, არამედ საიჭვო რამე და ჯერეთ უცნაური, მაშინ ნაცულად იგი და ცა იხმარებიან მარცვალნი თუ და ძი. მაგალითად, არ ვიცი თუ ვინ მოვალს, თუ სად მოვალს, განიგდეს წილი, ვინძი რა აღიღოს, ეგრეთვე ვითარ, ვითარძი და სხ.
იგიაჲ	მდედრობითად ხმარებულ არს მხოლოდ ერთსა ადგილსა (ნაუმ. 2,7), она.
იგრი	ნახე ვიგრი.
იგრიკი, იგრიკა	აპრილი (ნახე ზოდიაქოსთან).
იგურდივ	გარდიგარდმო, ანუ მეორე გვერდისა უკანა набок, поперек (დან. 13,18), задний.
იდად	მხიარულების ხმა, виват! (იერემ. 48,33), песни воспевать.
იდაყვი	მკლავის საშუალზედ სახსრის ძუალის თავი, ვითა ფეხისა არს მუხლის კვირისტავი, локоть.
იდოლი	კერპი; იდოლებრივი კერპულად (კავშ.), идол, ϊδωλον.
იდუმალ	ფარულად, მალვით, დუმილით (მატ. 2,7; ფსალ. 100,5), тайно.
იდუმალი	დაფარული, დამალული (ვეფხისტ. 263).
იელატი	(ხე) ელატი, ель.
იელი	(ბალ.) შავფაფარა, თაფლის გამრყუნელი, кошкара, шабина.
იერარხი	ბერძულად იეროს მღუდელი, არხოს მთავარი, ე.ი. მღუდელთმთავარი, ხოლო ზოგჯერ ითქმის წინაუკმოდ; არხიერი იგივე არს, іерарх, священноначальник, ίεράρχης.
იერლაყი	ოქმი (ნახე წერილთან), ярлык.
იეროდიაკონი	მონაზონად შემოსილი (დიაკონი ნახე), иеродиакон, ίεροδιάκονος.
იერომონახი	მღუდელთმონაზონი, ხუცესმონაზონი, иеромонах, ίερομόναχος.
იეროღლიჶი, ჰიეროღლიჶი	უწინარეს შემოღებისა საწერთა ასოთასა ძველნი ეგჳპტელნი ხმარობდენ რომელთამე სახეთა და ნიშანთა საცნობებელად ურთიერთისადმი ჰაზრთა თჳსთა; არამედ ამგუარი წერა არს ძნელად მისახდომი და ეწოდების იეროღლიჶი, иероглиф, ίερογλυφικός, hierogliphus.
იესო	ქარაგმით ი~ჳ, ბოლოდ ჳ ამისათჳს დაურთავსთ, რომელ ო და ჳ შეიქმნების უ და ებრაულად იესუ, მაცხოვარი, Иисус, Ίησοϋς, Jesus.
იეფი	არა ძვირი, მცირეს ფასისა (ვეფხისტ. 1054), дешёвый. // იეფი კაცი პურადი, გამცემი, чивый, тороватый.
იეფობა	სიმრავლე ნივთთა, მცირეთა ფასითა საშოვართა (ფსალ. 121,7), обилие, дешевизна. // პურადობა, უხვება (ვეფხისტ. 1545), чивость, тороватость. // იეფის გაიეფდების, განმდიდრდების (იერემ. 12,1), угобзитися.
ივნისი, ივლისი, იისფერი	ნახე იუნისი, იულისი, ისფერი.
ითიკა	ზნეობა, ზნეობისა და ზრდილობისა სწავლა, нравственность, ήθική.
იკანკლედი	დაკლაკნილი, მიმოხვეული (გზა, მდინარე და ეგევითარნი), извилистый.
იკონომოსი	სახლის მნე, განმგე, ეზოს მოძღუარი, эконом, домоправитель, Οίκονόμος.
იკორთა	ფიცრის თარო, полка дощатая.
იკოსი	დიდი მუხლი იბაკოს მოდგმით წასაკითხი, икос.
ილაღი, ჰილაღი	ტანტრაბეჩი, уховертка, ухочистка, χιλάλι. თ. ჰილალ [არაბ.].
ილეკტრო, ილეკტრიონი	ქარვე (ეზეკ. 1,4), илектр, электр, Ήλεκτρον.
იმარმენი	ნახე მარმენიო.
იმგრძლივ	გრძლად, სიგრძეზედ, вдоль.
იმედი	სასოება (ვეფხისტ. 503, 1287, 1299), надежда. თ. ჰუმუდ.
იმედეული	გულდადებული, обнадеженный.
იმიერ	იქით, იქითგან, გაღმა (ნახე ამიერ), по ту сторону.
იმლიკი	ახირებული, უცნაური, чудак.
იმპერატორი	კეისარი, император, Imperator.
იმპერატორული, იმპერატორებითი	შესახვედრი, შესაფერი მისი, საიმპერატორო, императорский.
იმპერია	საიმპერიო, საკეისრო, საბრძანებელი იმპერატორისა, империя.
იმრგულივ	გარემო, გარშემო, მრგულიად, вокруг, кругом.
ინაგა	(მფრ.) მომცრო ტრედეი, გურიტი.
ინადი	ქიშპი, ახირება, მიბრჯნა, ჯაბრი, упрямство, упорство, ίνάτι.
ინადიანი	ქიშპიანი, ახირებული, უდიერი, უჯათი, упрямец, упорный, ίνάτής.
ინათლებს, ინათლა	გათენდების (თენება ნახე), рассветает.
ინახი	ადგილი საჯდომი სუფრასა ანუ ტაბლასა ზედა.
ინახით ჯდომა	(ინახით ვჰზი) გვერდით, ანუ თანაჯდომა ტაბლასა ზედა (მატ. 8,11 და 9,10; იოან. 13:12,28), возлежать.
ინგლისის ჭურჭელი	ითქმის უფრორე საღვინეთათჳს, ხოლო თეფშთა და მისთანათა ქაშანური (ნახე ჭურჭელი და ქაშანური), муравленая, изразцовая посуда.
ინდიკტიონი	მცირე არს 15 წელიწადი და აღირიცხების 1 სეკდემბრიდამ, индикт, ხოლო დიდი ინდიკტიონი არს 532 წელიწადი (ნახე ქრონიკოს), индиктион великий.
ინდოური ქათამი	(მფრ.) индейка, курица индейская; ინდოური მამალი, индейский петух.
ინდუშა	მურა (ნახე რუხი).
ინთილა	სტომაქის მოშლა ბევრის ჭამით ან საწყენის საჭმლისაგან და ვერ მონელება, расстройство желудка.
ინოხი	რაინდი (2 ეფრემ) ანუ მგრძნობელი ძარღვი (ნემეს. 26).
ინჯილიკი	ჯიბლიბო, ქუთუთოს ბმო.
იობელიონ, ანუ იოვლიოს	ძველთა ებრაელთა დღესასწაული, რომელიცა გარდაიხდებოდა {ებრაულად ერკემლის რქა} ერგასსა შინა წელიწადსა ერთგზის და მაშინ განათავისუფლებდიან მონათა, მიუტევებდენ ვალთა და სხ., ხოლო შემდგომად რომის პაპათაცა დააწესეს {ყოველი 25-ე წელიწადი} მსგავსივე მისი, юбилей, jubilaeus.
იორდასალამი	(ბალ.)
იონჯა	свежая трава (ნახე ალერდი), прилистник.
იორღა	(ოთხფ.) კეთილმოსიარულე ცხენი (თოხარიკი ნახე).
იოტა	ხაზი, მცირედ წარზიდული (მატ. 5,18), иота, черта, ίώτα.
იპაკო	ნახე იბაკო.
იპოდიაკონი	(კერძო დიაკონი ნახე), поддьякон.
იპპოდრომი	ცხენთ სარბიელი, საჭენებელი ასპარეზი (შავთ. 39), конское ристалище, цирк, ίπποδρόμιον.
იპოპოკენტავრო ანუ კენტავრო	центавр, полкан, Κένταυρος.
ირაო	(მფრ.) დიდი მფრინველი.
ირემი	(ოთხფ.) გარეული ზროხა (ფსალ. 28,8 და 41,1, კულად 103,18), елень, მამალს ეწოდება ხარირემი, олень, დედალს - ფურირემი, лань, შვილსა მათსა ნუკრი, მოზდილს - შველი.
ირიბი	ურიბი, უსწორი, ან ალმაცერი, косой, ირიბად, наискось.
ირისე	ცის მშვილდი (დან. 4,20; გამოცხ. 10,1), дуга, радуга, ίρις, ϊριδος.
ირმის ბაწარი	(ბალ.) ჯონჯოლა სოკო.
იროელ, იროელნი	წარმართნი უწოდდენ კერძო ღმერთსა, ანუ ирой, герой, ήρωας, heros, herois, ნახევარ-ღმერთსა, რეცა შობილსა კაცთაგან და კერპთა მათთა, ироиня, героиня, ήρώϊσσα, heroina, ae.
ისავრო	(მძრ.) მსვენლოშა, ქამელეონი, хамелеон.
ის	ნახე იგი.
ისარი	მშვილდით სასროლი მცირე ლახვარი (ფსალ. 7,12 და 10,2), стрела, სახენი ამისნი არიან: საყალნო ფრთედაბალი და პიწურილი, რომელსა ხმარობენ თურქნი და ყივჩაყნი; სარჩა ზომიერი, ფრთემობრტყე და პირფართო; ქეიბური მისგან უგრძესი პირდიდი და ფრთემაღალი; ქიბორჯი სარჩის მსგავსი პირგანპებული და მომცრო; ბოძალი ქეიბურის მსგავსი, პირდიდი განპებული; ყოდალი სარჩისტოლო, ფრთოსანი, პირუწვერო და მრგუალი; ღრჯა ამისი უგრძესი, წვერმწვეტი, ჯვარედად ჩხირდასხმული; სეფქა ფრთემაღალი, გრძელი და გრკალშემობმული; გეზი უფრთო, უპირო; სამალი მტკაველზედ მეტი რკინის ღარით სასროლი; წინწკიტელა ცუდი ბოშვთ სამღერელი.
ისარნები	ავაზანი.
ისი, ის	ითქმის მიღმასთჳს, ხოლო ახლოსთჳს ესე (ნახე იგი და ესე), он, тот.
ისევ, ისევე	კიდევ, კუალად, еще, опять.
ისპანახი	(ბალ.) სპანძელი, шпинат, σπανάκι.
ისრე	იმგვარად, ეგრეთ, так; ასრე და ისრე, так и сяк.
ისრიმი	უმწიფო ყურძენი, ნაოჭი (ნახე ყურძენი) არაბ. ისრიმ.
ისტორია	აღწერა, მოთხრობა საქმეთა, повествование, дееписание, ίστορια, historia.
ისტორიკოსი	მეისტორიე, მწერალი მოთხრობათა, бытоописатель, ίστορικός, historiographus.
ისფერი	იისფერი (ვეფხისტ. 689, 783), фиалковый, фиолетовый (цвет).
ისხარი	წვიმა მსწრაფლი (ნახე წვიმასთან).
იულისი	მკათათვე, იუნისი თიბათვე (ნახე ზოდიაქოსთან,
იფნი	(ხე) падуб, ясень.
იფქლი	შემოდგომის სათესლე ხორბალი (ფსალ. 4,7 და 64,13; მატ. 3,12 და 13:25,29 და შწმდგომი), пшеница.
იქ, იქი	მუნ (ნახე აქა) (მატ. 24,23 და 26,36), тамо, там, или туда.
[იქაური]
იქით და აქეთ	აქათ-იქით, ორსავე მხარეს; იმიერ და ამიერ (ვეფხისტ. 352).
იქედნე	(მძრ.) გველი ფრიად გესლიანი (მატ. 3,7; საქმ. 28,3), ехидна.
[იქნება]
იქურიკისი	შიკრიკი ნახე.
იქცევისი	მბრუნავი (დაბად. 3,24), обращаемое, მმიობი.
იღლია, ღლია	მხრის ძირი, ე.ი. სიღრმე შორის მკლავის დასასრულისა და გვერდისა (იერემ. 38,12), пазуха.
იყი	ისაყი. {არაყი, რახი - საბა}
იშელი	საღორე სახლი, хлев свиней.
იშ! ვიშ! უში!	(ვეფხისტ. 329) (ნახე ვაშა).
იშვითი	არა ხშირად შესახვედრი, редкий.
იშნი, იშნის მოგება	(იშნს მოვუგებ) სხვის ბოროტზედ გახარება, упрекать, упрек. {იში, იშნი - მტრისაგან საყვედური, упрек (ვეფხისტ. 331) - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი. შეადარე: ნიშნის მოგება - გამარჯვებულის, გამართლებულის ტონით ვინმესთვის რისამე გახსენება, მოგონება (დაცინვის ელფერით) - ქართულის ენის განმარტებიტი ლექსიკონი არნ. ჩიქობავას რედაქციით}.
[იშტა]
იშხვარი	(მფრ.) შავი ლაკლაკი, ეროდიოს ასიდა, аист, цапля, бусель.
იჩქითი	ანაზდი (ვეფხისტ. 410).
იძრვისი	მოძრავი, რასაც აქუს სული ცხოველობისა და იძრვის, движущееся, всякое дыхание.
იძულება	(ვაიძულებ) დაჟინება ძალის დატანება (მატ. 14,22; ლუკ. 24,29; საქმ. 16,15), понуждать, принуждать, заставлять.
იწრო	ვიწრო (მატ. 7,13 და შემდგომი), тесный.
იწროება	გაჭირება; იწროება გონებისა [тесность ума]
იჭვი, იჭუნეული	ნახე ეჭვი, ეჭვიანი.
იჭუნეულობა	(ვიჭუნეულებ) არა დასტურად ცოდნა, ორჭოფობა, сомневаться.
იჭუნეული	ეჭვის მქონებელი.
იხვი	(მფრ., ვეფხისტ. 613) утка. პატარას ჰქვიან კოკონა, დიდს - სუსხური, შვილსა მათსა - ჭუჭული, ვითა ბატისას.
იჯარა	ვადით მიცემა, ანუ აღება მამულისა გარდაკვეთილის ფასითა, откуп, откупное содержание, аренда.
იჯრა	ერთი ჯერი ჭამადი.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

კ	ქარაგმიანი ლექსნი: კ~დ - კუალად, კ~ზი - კათალიკოზი, კ~ხლი - კურთხეული. კ იხმარების ნაცულად გ (ნახე ასო გ), ანუ ნაცულად ყ, მაგალითად: კასაბი - ყასაბი, კალხზედ - ყალხზედ, კალამი - ყალამი, კლერტი - ყლორტი, კაჩაღანა - ყაჩარანა, კუმაში - ყუმაში, ყველაკაი - ყველაყაი, კურდღელი - ყურდგელი, ნაბერწკალი - ნაბერწყალი, კოლაოზი - ყოლაოზი.ბოლოდ მარცვალი კი დაერთვის უმრავლესთა ლექსთა წერილის ენისათა განსარჩეველად მდაბიურთაგან. ვითარ: ბაზმა - ბაზმაკი, ბამბა - ბამბაკი, გლახა - გლახაკი, დანა - დანაკი, ეშმა - ეშმაკი, ზირა - ზირაკი, ზვარა - ზვარაკი, მუშა - მუშაკი, პინა - პინაკი, პიტნა - პიტნაკი. ესენი არა არიან დაკნინებითნი, არამედ ვინათგან ბერძულად მარცვალი კი არს კნინობითი, მაგალითად, ზონარი - ზნარაკი, სკამნი - სკამნაკი, ფანარი - ფანარაკი და სხ. ამად ქართულადცა რომელთამე ლექსათათჳს მიღებულ არს ესე კნინობითად, ვითარ წიგნი - წიგნაკი.
კაბა	ტანთსაცმელი კაცთა ანუ ქალთა (ვეფხისტ. 86, 480, 647), кафтан.
კაბადონი, კაპატონი	წერილთ ფურცლის ცალი გვერდი (ნახე კეფი), страница.
კაბალა	(ოთხფ.) გაბარებული ხარი სამუშავოდ ან ქირით, кабальный вол.
კაბალფანჩი	სანიჭარი სამოსელი, подаренное платье. თ. ხალათ [არაბ].
კაბდო	ფარცხის წინ მიკრული გრძელი ფიცარი.
კაბიწი	საწყავო მარცვალთა, სამი გრივი, ზოგგან ათას კოდად იანგარიშების, რომელია ხარვალი (ნახე საწყაოსთან) (ეზეკ. 45,11), хиникс (?).
კადნიერება	სითამამე, გამბედველობა, смелость, дерзновение.
კადნიერი	თამამი, გამბედავი, შემბედველი, смелый. // თავხედი, გლისპი, ლირფი (ვეფხისტ. 66), дерзкий, дерзок.
კადონი	ძელი ფრიალოთა ზედა გასადები ხარისხედად მოსწორებისათჳს მიწისა დასათესად. // დაბმულთა ცხენთა შორის გადებული ლატანი, რომ ერთმანერთს არ ერჩოლონ.
კადრება	(ვიკადრებ) გაბედვა (მარკ. 15,43; ვეფხისტ. 6, 15, 66, 80), дерзать, осмеливаться. // (ვჰკადრულობ) მიჩნევა, არ დაწუნება, удостаивать.
კადრი	გამბედველობა, შებედვა.
კაეშანი, კეეშანი	ზრუნვა, ნაღველი ანუ სევდა ხელად შემქმნელი, გინა სენად გარდაქცეული (ვეფხისტ. 170, 309, 881, 883), скука, забота, задумчивость.
კავი	თავმოგრეხილი იარაღი ხისა ან რკინისა, крюк, крючок.
კავი	ნავის ღუზა (საქმ. 27,29) котва, якорь.
კავები	წინამო, (თმასთან ნახე), пукли, локоны. თ. ზილფი [სპ.], ს. მაწაკ.
კავკავი	(კავკავებს) ღავღავი, მცირის ძაღლის ყეფა, тявкать. γαύγισις, γαύγισμα.
კავშირი	მატალლთა, გინა თიხის ჭურჭელთ დასაკერებელი კოწიწი, спайка. // სტიხიონი, ე.ი. 4 ნივთნი: მიწა, წყალი, ჰაერი და ცეცხლი, რომელთაგანცა არს სხელთ შემტკიცება და შენივთება (ვეფხისტ. 874, 1294), стихия, состав, элемент. // მეშვიდე ნაწილი სიტყჳსა ღრამმატიკულად, союз. // ძველი საფილოსოფოსო წიგნი პროკლესი ელლინურად გარდმოღებული იონე პეტრიწისაგან და შემდგომად ესევე გარდმოუღიათ სომხურიდამ უფრო ადჳლ გასაგონად, ამავე წიგნს ჰქვიან პლატონიკა, Платоника Прокла.
კაზმა, კაზმვა	(ვჰკაზმავ) მორთვა, შემკობა, მომზადება (ვეფხისტ. 710), убирать, украшать. // ცხენთ უნაგირის დადგმა, კმაზვა, შეკმაზვა, седлать лошадь.
კაზმული	მორთული, განშვენებული, убранный, украшенный.
კათაკმეველი	მოსანათლავი, განმზადებული ნათლის ღებად საქრისტიანოთა სწავლითა და მოძღურებითა, оглашенный, κατεχούμενος.
კათედრა	მაღალი დასაჯდომელი მღუდელთ-მთავართა, ანუ მქადაგებელთ სადგომი ხარისხი, кафедра, καθέδρα.
კათოლიკე	საზოგადო, საკრებულო ანუ მსოფლიო (ითქმის სარწმუნოებისათჳს), ანუ ეკლესიისა: ვითარ ერთი წმინდა კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესია, Воедино святую, соборную и апостольскую церковь, 8-й член веры, είς μίαν, αγίαν καθολικήν καί αποστολικήν εκκλησίαν.
კათოლიკე	ფრანგი, რომის ეკლესიის სარწმუნოებისა, католик.
კათოლიკოსი	უპირატესი მღუდელთმთავარი ეკლესიათა ზედა რომლისამე სამფლობელოსათა, ვითარცა იყო საქართველოსი, католикос, первенствующий епископ, καθολικός.
კათხა	ხის სირჩა, ძირიანი და მაღალი (ნახე სასმისთან), рюмка деревянная.
კაი, კაია	ნახე კარგი.
კაკა, კაკალი	მარცვალი (ლევიტ. 21,20), ятро, ядро.
კაკაბი	(მფრ. იერემ. 17,11), ряб, рябка.
კაკალაპური	მრგულად გამომცხუარი პატარა თეთრი პური, круглая булка, сайка.
კაკალი	მრთელი ხილი ნაჭუჭითურთ ნიგუზისა და მისთანათა, орех (воложский). // მარცვალი თესლეულთა (იმერულად), зерно. // თუალის კაკალი, შიგნითი სიმრგულე, გუგა, зорочек.
კაკანი	(კაკანებს) ხმიანობა კათამთა და კაკაბთა.
კაკაჩა	(მფრ.) ჭინო.
კაკაჩი	კაშკაში მთოვარისა.
კაკბის საკვნეტელა	(ბალ.).
[კაკვა]
კაკრა	კენკრა.
კაკულა	(ბალ.) ჰილი, кардамон.
კალა	ბტპენი, მეტალლი თეთრად დასაფერავი (ეზეკ. 22,18), олово, καλάϊ.
კალათი	მცირე გოდორი წურილთა წნელთაგან დაწნული (1 მეფ. 25,18), кошница, корзина, καλάθα, -θι, -θακι.
კალამი	საწერი ლერწამი, გინა ფრთა (3 იოან. 1,13; ვეფხისტ. 4, 233), трость, писчее перо, καλάμι. // ერთი კალამი, ორი კალამი ნუსხაში, статья в регистре. // სამხატურო კალამი (ნახე ბეწვის კალამი).
კალანდრა	კალენდრა, წიგნი სათთვეოთა აღრიცხვათა, календарь, καλενδάριον.
კალანოსი	(ხე) ბელეკონი.
კალაპოტი	დარიჯაგი, форма, колодка, καλαπόδι.
კალატოზი	გალატოზი, каменщик.
კალაქუა	ბალახთ ნადნობი მასალა საპნისა, поташ.
კალახი	მუხის ხე წყალში დებით გამაგრებული რკინასავით.
კალენდი, კალენდობა	თთჳს თავი (სჯულის კანონი), календы, καλάνδαι.
კალვა	(ვჰკალავ) სპილენძის ჭურჭელთ გათეთრება კალითა, лудить.
კალთა	წიაღი, лоно, недро. // ანუ ფესვი სამოსელთა, пола, подол. // ანუ კარავთა (ვეფხისტ. 550), намет. // გინა წარზიდულება მთათა და მისთანათა (ნახე მთა), отрасль гор.
კალია	(მწერ.) მკალი ბალახთა, кузнечик, саранча.
კალმასი, კალმასობა	კალოზედ პურის მოთხოვნა, მოგროვება (ვითა მუჩირობა ღვინისა).
კალმახი	(თევზ.) форель.
კალმახი	(სოკოა) ხეზე გამოდის, უფრო წიფელაზე.
კალო	მრგუალი ადგილი ძნათ გასალეწი (მატ. 3,12), гумно.
კალფაკი	(თალფაქი ნახე) колпак, καλπάκι, καλουάκι.
კალხზედ	ითქმის ოთხფერხთათჳს ოდეს განრისხებისაგან დადგებიან უკანა ფეხებზედ, ხოლო თავსა და წინა ფეხთა მაღლა დაიჭერენ, стать, становиться на дыбы или стать дыбом.
კამა	(ბალ.) რაზიანა, укроп.
კამათელი	ნარდის ფიცარზედ საგორებელი, ოთხკუთხედ საგორებელი ძუალი სათუალავისა, игральная косточка.
კამათობა	(ვჰკამათობ, ვეკამათები) ცილობა, შფოთი, ჩხუბი სიტყჳთ.
კამარა	კონქი, თაღი (1 ნეშტ. 28,11; შავთ. 61), свод, арка, καμάρα.
კამარედი	მცირე კონქი, კამარის მსგავსი, похожий на свод, καμαροειδής.
კამბეში, კამბეჩი	(ოთხფ., 2 სჯული. 14,5) буйвол, თ. ჯამუშ, ს. გამეშ, გომიშ. მამალს ეწოდება ხარკამბეჩი, დედალს - ფურკამბეჩი, буйволица, შვილსა მათსა - ზაქი.
კამენი	[ნახე მახარი].
კამილავკა	სამღუდელო კუნკულა მეწამულის ფერისა, камилавка, καμηλάυκι.
კამკამი	(კამკამებს) კაშკაში, მჭჳრვალება ელვარებით (შავთ. 40,45), мелькать. // ციმციმი ნაკადულთა, журчать.
კანაფი	(ბალ.) ექუსუნჯი, конопель, κανάβι
კანდელაკი	მნათე, კანდელთ მნე, возжигатель лампад, пономарь, κανδελάπιης. // ეკლესიის კრებულთა შორის, მღუდელი დეკანოზის შემდეგი, ключарь.
კანდელი	სანათი, ლამპარი ზეთის ასანთები, лампа, лампада, κανδήλι.
კანი	თხელი ტყავი (ნახე ქერქთან).
კანკალი	(კანკალებს, აკანკალებს) თრთოლა, ჟრჟოლა, дрожать, передрогнуть.
კანკელი	მოაჯირი დაფანჯრული, ანუ ბადე მავთულისა (გამოს. 27,4), мрежа (მსაჯულ. 5,28), решетка, перила, κάνκελον. // ეკლესიათა შინა ხატთა დასასვენებელი ზღუდე, განმყოფელი საკურთხეველისა, иконостас.
კანკლედი	იკანკლედი, ანუ ბადის მსგავსი ფანჯარა, решетчатый
კანკურა	ფიცრის სარეკელი, клепало.
კანონარხი	მგალობელთ დამძახებელი საგალობელთა წიგნიდამ, сказыватель стихир певчих, κανονάρχης.
კანონი	განწესება (მიქ. 7,4), правило, κανών, κανώνας, ხოლო κανόυι არს ზარბაზანი. // საკანონო, განკანონება ეკლესიურად ცოდვის საზღაური, епитимия, კანონი დავითნისა, რაოდენიმე ფსალმუნი, ორი დიდება, кафисма.
კანოხი	მესხნი უწოდებენ გაზაფხულს პირველ შებმასა ხართასა.
კანტი	მომცრო, სუსტი ანუ გამხდარი, ჭანი, тощий.
კანტური	(თავისა) უნებურად თავის ქნევა თულემისაგან качать головою от дремоты. // კანტური ფეხისა, ოთხ-ფეხს რომ ერთი ფეხი სტკიოდეს და ვერ ადგამდეს.
კანძი	ერთის ცხურის ნაპარსი.
კანჭი	წვივი.
კანჯარი	(ოთხფ.) ველური ვირი (ფსალ. 103,11), онагр.
კანჯო	მომცრო ნავი (იხილე ნავთან), лодка, ладья. თ. კანჯა.
კაპანი	ქუაღოჯი, ქვიანი ადგილი (ვეფხისტ. 397).
კაპარი	(ხე) каперсы, καππάρη.
კაპარჭი	ნიჟგორი, საფრთე, ნაკაპარნი, ისართ ქარქაში (ფსალ. 10,2; ვეფხისტ. 94), тул, колчан.
კაპარჭინა	(თევზ.) лещ.
კაპასი	ანჩხლი, გულპილწი, капризный, вспыльчивый.
კაპი	ხეზედ ან ჯოხზედ რტოს ძირი მოგრძედ (ნახე გრჯღა), сук, сучец.
კაპილიონი	პანდუქსიონი, ქარვასლა, გზათა ზედა აგებული სახლი მგზავრთა განსასვენებელად და სანოვაგეთა საშოვრად, кабак, харчевня, καπηλεϊον.
კაპოეტი	(თევზ.) мускун, хариус. თ. ყარაპალუხ.
კაპოეტი	(მფრ.) მფრინველი წელიწად გამოვლილი. თ. თულაქ.
კაპოეტი	(ბალ.).
კაპოეტი	ქუა მწვანე (დაბად. 2,12) (მარხვანთ საკითხავში ნახე), камень зеленый.
[კაპრუჭი	ნახე გოლი].
კაჟი	ტალი (ნახე ქუასთან) (იობ. 8,17), кремень.
კარბა	ქვაბის ყური, кербат.
კარაბადინი	წიგნი სამკურნალო, სააქიმო, лечебник.
კარავი	სამგზავრო სადგომი ტილოსგან შეკერილი (გამოს. 26,1 და შემდგომი; ფსალ. 14,1 და 18,4, კუალად 77,60), скиния, шатер, палатка, ანუ საჩრდილობელი ტალავარი (იასაი. 1,8), куща.
კარაკინი	კრკალი, გინა ფარგალი, циркуль, κρικέλλα.
კარაპა	ნავი მომცრო (ნახე ნავთან).
კარაული	(ოთხფ.) სახედარი, ხრდალი ვირი (დაბად. 22,3; მატ. 21,5 და 2; პეტრ. 2,16), осел, ослица.
კარაქი	წინწანაქარი ერბო, ახლად ამოღებული, გადაუმდნარი (ნახე ცხიმთან), масло сливочное, или чухонское свежее.
კარგი	რიგი, რიგობა (გამოს. 28,17 და შემდგომი), ряд. ს. კარქ.
კარგი	კაი, კეთილი, შესაბამი, რიგიანი (ვეფხისტ. ) Хороший, добрый. // კარგია, კაია, კმარა, довольно, полно. // კარგად კეთილად, რიგიანად ანუ საკმაოდ.
კარგვა	(ვჰკარგავ) წარწყმენდა, მოკლება, დაკარგვა, терять, лищаться (იკარგება, დაიკარგება), пропадать.
კარგვა	გარიგება, რიგის მიცემა (ნახე განკარგვა).
კარდალი	მომცრო ქვაბი, ქვაბქოთანი, ушат, дойник, καρδάρι.
კარდინალი	რომის პაპის კოლეგიის წევრი, უპირატესი ეპისკოპოსთა შორის. ამათგანი გამოირჩევა პაპადცა, შემდგომად გარდაცვალებისა პაპისა, кардинал.
კარვობა	მეშვიდის თთვის დღესასწაული ურიათა (ტალავრობასთან ნახე) (იოან. 7.2), потчение сени, постановление кущей.
კართნი ან კარსნი	კუთი, კუნთი, შეშაძარღვი (2 სჯული. 21,4; ისუ. 11,6), жилы, икры.
კართობა	რისხვა, ქადილი (ამოს. 1,11), гроза.
კარი	კედელთა შორის დატანებული შესავალი გასაღები და მისაგდები (მარკ. 1,33 და 2,2 და 16,3), дверь. // ეზო მეფეთა ანუ დიდებულთა, двор царский, კარისკაცი და სხ. придворный. / თავი წიგნთა, глава, отделение книги.
კარიბჭე	ეკლესიის შესავალს წინ კამარა დერეფანივით, ანუ სტოვა, паперть.
კარიდი	(თევზ.) თევზი ვეშაპის გუარი, палтус.
კარიოჶილა	(ბალ.) მიხაკი, მირონის სუნნელია, гвоздика, καρυοφύλι, καροφαλιά (ხე), καρόφαλον (ყუავილი მისი).
კარკარი, რაკრაკი	(კარკარებს, რაკრაკებს) კილიდამ სასმელი გამოდენის ხმა, ანუ ხილთა საშუალ კურკათ ხმა ნძრევისაგან.
კარკინო	(მძრ.) კირჩხიბი, კიბორჩხალი, ანუ სენი რკუდ წოდებული, рак, καρκϊνος.
კარსე	კარიბჭე, სტოვა (მსაჯულ. 3,23), притвор (ზაქარ. 12,2), преддверие.
კარშიკი	გრგოლი მეტალლისა, რაჲცა ჯაჭვულად გაყრილია ერთი მეორეში (გამოს. 26,2 და შემსგომი), крючки (და 27,4 და შემდგომი), кольцо, звено.
კარჩხანა	(თევზ.) карась.
კარჭაპა	ნავია ერთგუარი, карбас, коломенка.
კასაბი	ქონდაქარი, მეხორცე, мясник. თ. ყასაბ [არაბ.].
კასია	(ხე) ხე სუნნელი, დარიჩინის გუარი (ფსალ. 44,9), кассиа, κασία.
კასკასი	(ვჰკასკასებ) კისკისი, გულიანად სიცილი (ნახე სიცილში).
კასრი	ხის ჭურჭელი, გინა საწყაო რვის ჩანახისა, четверик.
კასსტირიონი	ქუა კალისა (ზაქარ. 4,10), камень из чистого олова.
კატა	(ოთხფ.)ციცა (ვეფხისტ. 323) მამალს ეწოდება ხვადი, кот, γάτος; დედალს - ძუ, кошка, γάτα, ჭრელსა და სუფთას - ხატაური, ველურს - კატუნი, შვილსა მათსა - კნუტი, კნოტი, котенок, котята, კნუტები.
კატაბანი	ტყუვილი (ვეფხისტ.472).
კატაბარდა	(ბალ.).
კატადუბოსანი	(მფრ.) ჭოტი.
კატავასია	ბერძულად გარდამოხსნა, ხოლო საეკლესიოთა გალობათა შინა უკანასკნელად სათქმელი ძილისპირი, რომელია დასაფარები, катавасия, κατάβασις.
კატანო	(ბალ.) შინაური მსუქანა, დანდური.
კატაპელტი	ძველებური საომარი დიდი მაშინა, რომლითაც ესროდიან დიდროვანთა ქვათა გამაგრებულთა შინა ციხე-ქალაქთა, ვიდრე შემოღებადმდე ცეცხლის სასროლთა საჭურველთა. ამავე მაშინასა შინა შთასმიდენ შემცოდეთა და განხერხდენ, катапульта.
კატაპიტნა	(ბალ.) კატარი, ცუდი პიტნა.
კატარრაკატი	ზალვანი ან სინოხი (ხუნდთან ნახე) (იერემ. 29,26), клада.
კატარღა	საომარი ნავი (ვეფხისტ. 603), каторга, галера. // ხოლო მდაბიონი უხმობენ მცირეს ტივსა მდინარეთა შინა განსასლველსა, паром.
კატასი	ტრაპეზის საბურავი ტილო.
კატის ბალახა	(ბალ.) მიწის საკმელა, асарон, балдырьян.
კატიხისის, კატეხიზმოს	საქრისტიანო სწავლა სარწმუნოებისა მოკლედ (ამისგან არს ლექსი კათაკმეველი, იხილე მუნ), катехизис, κατήχησις, catechismus.
კატუნი	(ოთხფ.) ველური კატა, дикий кот.
კატუჯარი	სირაჯა, ცხენის სენი ნაფაზივით.
კაფვა	(ვჰკაფავ) ჭრა, მოკვეთა ხეთა ძირითურთ, ანუ მოკაფვა რტოთა, сечь, рубить. // სრვა, ხოცა ლაშქართა (ვეფხისტ. 1406).
კაფიად, კაფიათად	გასაგონად ლაპარაკი (შავთ. 29), внятно.
კასანი	კაეშანი ნახე (ვეფხისტ. 825).
კაშკაში	(კაშკაშებს) მზისა, მთოვარისა და ვარსკულავთ ბზინვა მოწმენდილზედ, полное сияние светил небесных. // კუალად კასკასი, კისკისი.
კაშხალი	ჩხნდე.
კაჩა	მუხლის ძირის სადრეკი, კვირისთავს ქვეშ.
კაჩალო	კაპიანი ხე ხორცთ საკიდარი.
კაცადი და კაცადკაცადი	თჳთოეული კაცი (მატ. 18,35 და 25,15; ლუკ. 2,3; ფსალ. 11,2 და 61,12), каждый.
კაცთამოთნე	პირფერობით მასიამოვნებელი სხვათა სავნებელად (ფსალ. 52,5; ეფეს. 6,6), человекоугодник.
კაცი	ცხოველი სიტყჳერი, გულისხმიერი და მნებებელი (კატიღ. ანტ. § 237; ფსალ. 1,1 და 8,4), человек, муж. ლექსსა ამას დაერთვიან რა ზედშესრულნი სახელნი, გამოაჩინებენ ვინაობასა, მდგომარეობასა ანუ ხელობასა, ვითარ კაცი საერო, სამხედრო. სამღუდელო, მსახური, უცხო, სტუმარი და სხ. // კუალად კაცი განიყოფის მამაკაცად და დედაკაცად. მდაბიურად მამაცი და დიაცი (მარკ. 10,6), რა მამაკაცსა მიეთხოვოს დედაკაცი, პირველს ეწოდების ქმარი, მეორეს - ცოლი და ორთავე მეუღლე ურთიერთისა. ნაშობსა მათსა - შვილი; ხოლო მამრსა - ძე და ვაჟი, მდედრსა - ასული და ქალი. კუალად მამრსა ეწოდების წული მარტივად, არამედ რთული არს საზოგადო, ვითარ ძმისწული, დისწული, მაზლისწული, უფლისწული და სხ. (იხილენ ლექსნი ესე). // კუალად განიყოფების კაცი ჰასაკისაებრ ესრეთ: ვიდრე ხუთს წლადმდე ეწოდების უსუარი და ჩჩვილი, ხუთის წლიდამ ათხუთმეტს წლადმდე: ყრმა, ყრმაა, ბოშვი, ბოვში. ათხუთმეტის წლიდამ ოცდა ხუთს წლამდე: ჭაბუკი, ჭაბუკა და ახალგაზდა. შემდგომად ვიდრე ერგასის წლადმდე - სრული კაცი და შემდგომად - მოხუცი, მოხუცებული და მცხოვარი. ხოლო მდაბიურად მამრსა - ბერიკაცი, მდედრსა - დედაბერი და ბებერი და შემდგომად მისსა - მიხრწნილი. // ხოლო სხუათა რაჲსა მიმართობათაებრ, ვითარ ნეთესავობისა, უფროს-უმცროსობისა და მისთანათა სახენი ამისნი ჰპოვნე თჳსთა ადგილთა.
კაცის ჭია	(მძრ.) глист.
კაცისკლვა	ცოდვა წინააღმდგომი 6 მცნებისა (მარკ. 7,21), убийство.
კაცის მკლველი	მცოდველო წინააღმდგომი 6 მცნებისა (იოან. 8,44; საქმ. 3,14), убийца, человекоубийца.
[კაცობა]
კაწანი	ღობე ეკალთაგან (ნახე ზღუდესთან).
კაწაპი	წუღის ჩასაცმელი სასხლეტი საადვილოდ.
კაწახი	უმწიფური, მჟავე კოწამახი (იერემ. 31,29; ეზეკ. 18,2), кислый, неспелый, (ისაი. 18,5) недозрелый. ს. ქაცახ.
კაწკაწი	კბილთ ღრაჭუნი ძლიერის ნდომით.
კაჭაჭი	(ბალ.) ხმელი შამბის ღერი.
კაჭკაჭი	(მფრ.) сорока.
კაჭრობა	გველთ ხმიანობა, სივილი, სისინი.
კახპა	როსკიპი.
კბილი	ცხოველთა ყბათა შინა ამოსული ძვალნი დასაცოხნელად საზრდელისა (ფსალ. 3,7 და 34,16), зуб. ამათ შორის არიან წინა კბილნი ზევით და ქვევით და უკანა კბილნი შემდგომნი მათნი უფრო ზრქელნი, ხოლო სრულიად უკანასკნელნი, რომელნიცა ამოუვლენ კაცთა შემდგომად 20 წლის ჰასაკისა, ეწოდებათ საბრძნე კბილი - умные зубы. დიდს კბილსა, უშვერად ამოსულსა, ჰქვიან ღოჯი. რომელთამე მხეცთა წინათა და უკანათა კბილთა შორის აქუნ მოგრძენი კბილნი ფრიად მკვეთრნი და მავნებელნი, ამათ ეწოდების შუანი (ფსალ. 57,6), членовные зубы, ხოლო სპილოთა ტახთა და მისთანათა ფრიად გრძელთა ამგვართა ქვეითთა კბილთა ჰქვიან ეშვი, клык. და ეშვთ სალესავთა ზევითთა ღოჯთა - გორანგო, ცხენთა დიდსა კბილსა - სალაგმე.
კბოდე	ზღვათა და მდინარეთ პირი ფრიალო, ფლატიანი და ჩაუვალი (მატ. 8,32; მარკ. 5,13), берег, утес.
კბოდოვანი	ზღვათა შინა ადგილი კლდიანი, ანუ თხელი და ქვიშიანი, მეჩეჩი, ვრაქია, საშიში ხომალდთათჳს (საქმ. 27:17,29), сирт, мель, каменистое место.
კდემა, კდემულება	(ვიკდემ, მეკდიმების) ფრიადი სირცხვილი, შიში გმობისა (ფსალ. 34:4,26 და 43,15 და შემდგომი, კუალად 68:6,19), срам, срамота.
კდომა	(ვჰკუდები) სიციცხლისგან მოკლება (ვეფხისტ. 12), умирать.
კედარი	(ხე) ნაძვის გუარი, ფრიად მაღალი, кедр, κέδρος.
კედელი	ნაგები ზღუდე სახლთა და მისთანათა (ნახე ზღუდესთან) (ფსალ. 61,3; საქმ. 23,3), стена.
კედი	სამკუთხი ქვა.
კეეშანი	ნახე კაეშანი.
კევი	საცოხნელი მასტაკი.
კევრი, მკევრი	სალეწავი ფიცარი კოხებრასხმული.
კეთება	(ვაკეთებ) შექმნა რისამე, გაკეთება ანუ მოქმედება, მუშაობა, делать, работать.
კეთილად დგომა	კეთილმდგომარეობა, благостояние, благосостояние.
კეთილად მძლე	განთქმული ძლევითა, მძლეველი, добропобедный.
კეთილად წარმატება	წადილისაებრ საქმის აღსრულება, благоуспешность.
კეტილგონიერება	გონიერებით კეთილის აღრჩევა და მისდამი მოსწრაფება, благоразумие.
კეტილდღეობა	დღეკეთილობა, благоденствие.
კეტილზნეობა	შეუგინებელად დაცვა ზნეობისა, благонравие, добронравие.
კეთილი	(ზედშესრულად) სახიერი, ტკბილი (ფსალ. 117,1 და შემდგომი; იოან. 10,11), благий, добрый. // საუკეთესო, უაღრესი ანუ სასარგებლო (დაბად. 1,4 და შემდგომი 2:9,12; ფსალ. 132,1), добрый, хороший, хорошо.
კეთილი	(არსებითად) რაჲცა სრილჰყოფს კაცსა და მდგომარეობასა მისსა (§ 12 პრაკტ. ფილოს., ფსალ. 33:10,12,14; ზირაქ. 9,17), благо, добро.
კეთილის მოსურნე	მწადნელი ვისთჳსმე სიკეთისა, კეთილობისა, ბედნიერებისა, доброжелатель, -тельный.
კეთილის მოქმედი	ქველის მოქმედი, აღმასრულებელიკეთილთა საქმეთა, благотворитель.
კეთილის მყოფელი	გამაბედნიერებელი, მიზეზი დღეკეთილობისა (ფსალ. 12,7), благодетель.
კეთილის ყოფა	ქველის მოქმედება (ფსალ. 77,11), благодеяние.
კეთილმიდრეკილი	კეთილის ჰაზრის მქონებელი ვისთჳსმე, благосклонный.
კეთილმითვალული	სასიამოვნოდ მიღებული, благоприятный.
კეთილმორწმუნე	მტკიცედ აღმსაარებელი მართლისა სარწმუნოებისა, благоверный.
კეთილმოწლეობა	გულისშეტკივება, კეთილად მზრუნველობა, благоутробие.
კეთილმსახურება	სრულითა გულითა პატივისცემა ჭეშმარიტისა ღვთისა, благочестие.
კეთილსახე	სახიერი, მშვენიერი შესახედავით, благообразный.
კეთილსვეობა	ბედნიერება, დღეკეთილობა, благополучие.
კეთილსულობა	სიკეთე სულისა, გულით უზაკველობა, добродушие.
კეთილშეზავება ჰაერისა	კაი ამინდი, благорастворение воздуха.
კეთილშობილება	აზნაურება, ჩინებული გვაროვნება, благородие, благородство.
კეთილხმა	საამოვნო ხმიანი (ფსალ. 150,5), доброгласный.
კეთრი	სენი ფრიად საძაგელი და კნინღა უკურნებელი, რომელ გამოეს სრულიადს ტანზედ თეთრი მუწუკები ქერტლივით და დასქდება სიმპალით (ლევით. 13:3,8 და შემდგომი; მატ. 8,3), проказа, прокажение.
კეთროვანი	კეთრით სნეული (მატ. 8,2 და 26,6; ლუკ. 17,12), прокаженный.
კეისარი	რომის მეფე, იმპერატორი. სახელნი ესე შემოღებულ არიან ძველთაგან რომის ხელმწიფეთა (ლუკ. 2,1; ვეფხისტ. 312), кесарь, καϊσαρ, casar.
კეკელა, კეკლუცი	მოხდომილი ან მორთულობის მოყვარე (ნახე ლამაზი) (ვეფხისტ. 29, 398, 403, 951), щеголь, щеголиха, кокетка. // ზოგჯერ ითქმის ნივთთათჳსცა ანუ საუბართა (ვეფხისტ. 126), щеголеватый, приятный.
კელარი	მეკუჭნავე, ключник, целларий, κελλάρης, cellarius.
კელეონი, კელია	მცირე სენაკი, келия, κελλί, κελλεϊον.
კელეპტარი	სასანთლე ანუ კერეონი, факел, κερί, κεράκι.
კელმენი	მსხვილი ჭილობი, рогожа.
კელობა	(ვჰკელობ) მცირედ კოჭლობა (ფსალ. 17,45), хромать.
კემსა	(ვჰკემს) წურილად ჭრა.
კემუტი	დაჟინებული, ახირებული, упрямый. // გაბურძგნული ან მოთელილი თმა, растрепанный.
კემუხტი	ტარსიკონი, სამოგვე ფერადად შეღებული, сафьян.
კენ	კერძოდ ანუ მიმართ ვითარ ჩემკენ, შენკენ, აქეთკენ, იქითკენ და სხ., к, по (ვეფხისტ. 573, 591).
კენარი	კეკლუცი, მოხდომილი, კისკასი, ტანადი (ნახე ლამაზთან) (ვეფხისტ. 60).
კენკა	(ვჰკენკ, -კავ) მფრინველთაგან მარცვალთ კრეფა და ჭამა, клевать.
კენკრა, კაკრა	ხიჩატელი, გარეულს ხეზედ მოსხმული მარცვალი რამ ხილსავით, ягода.
კენტავრო	ნახე იპპოკენტავრო, κένταυρος.
კენტი	ცანჭკული, არა ლუწი, нечетное число.
კენტრო	სიმრგულის შუაწერტილი, средоточие, центр, κέντρον.
კენჭი	წურილი ქვა.
კენჭები	კრიალოსანი (მამათ. ცხ.) (ნახე ქვასთან), камушки.
კეჟერა	(ბალ.) თავდაუხვეველი, გაშლილი კომბოსტო (ნახე კომბოსტოსთან).
კერა, კერაკი, კერაკანი და ლანძვი	რკინის საცეცხლური ან გრძელი ზედადგარი, მუგუზურთ თავების დასადები (იერემ. 36,23), огнище.
კერასეული	სასმისი ღვინისა ხმარებული მონსტერთა შინა, красовуль, красоуля, κρασολάϊνον.
კერასი	წურილი სანთელი თაფლისა გრძლად ჩამოსხმული და დახვეული, κερί, κεράκι.
კერატი	(ოთხფ.) დაუკოდავი ტახი (ნახე ღორთან).
კერატი	4 ქრთილის მარცულის წონა (იხილე საწონთან), карат. თ. ყერათ
კერატი	(ბალ.) მხალია, ლობიოს ჰგავს.
კერეონი	კელეპტარი, დიდი სანთელი, факел.
კერვა	(ვჰკერავ) ნემსით და ძაფით გარდაბმა საკერავთა და სხ., шить.
კერკეტონი	ღამით მცველნი, ბოროტთა კაცტა შესაპყრობად მოარულნი, объезд или обход ночной.
კერკი, გერკი	გამხმარი ხილი და საკუთრად შინდი კურკიანად, ხოლო კურკებგამორჩეული არს ჩურჩა.
კერმა	წურილი ფული (იოან. 2,15), пенязь, мелкая монета. თ. ახჩაფარა.
კერპთმსახური	წარმართნი, მოსავი კერპთა (1 კორ. 6,9), идолопоклонник, идолослужитель.
კერპი	სახე კაცის, ანუ სხჳსა რისამე, რომელსა წარმართნი ესვიდენ ღმერტად (ისაი. 10,11), кумир (ფსალ. 95,7 და 113,12), идол. // კაცი ფრიად გლისპი, ჯიქი, შეუპოვარი, болван, упрямец.
კერშილობა	ნადირთ მაკინტალობა, მაკიანობა (ხურაობა ნახე).
კერძი	წილი თუ არშივი (ნაუმ. 3,8), часть, доля, паёк.
კერძო	ნაწილი, თჳთოეული ასო მრთელისა, часть (ნახე წინაკერძო, უკანაკერძო და სხ. თჳსთა ადგილთა) (ზაქარ. 14,4).
კერძო დიაკონი	არა სრული დიაკონი. შემდეგი მისი (ნახე დიაკონი), поддьякон.
კერძოვირი	(ოთხფ.) ნახევარვირი (ისაი. 66,20), меск, лошак, катер. თ. ყათარ.
კესი	ხომალდის აფრათ გასაბამი ლატანი, райна.
კესი	წუთის ნახევარი (ნახე ჟამი).
კეტა	(ვჰკეტ) დაკრძალვა, დახშვა, დაკეთა, запирать, замыкать.
კეტი	მსხვილი ხე ასაწევი რისამე, ანუ მტერთ მოსაგერებელი (ვეფხისტ. 267, 1031 და შემდგომი), рычаг или булава, дубина.
კეფა	ბერძულად ფიქალი, კლდე (არს სახელი კაცისა) (1 კორ. 9,5), кифа, κηφάς.
კეფა	თავის უკანა კერძო, затылок.
კეფანი	მაღალი ხუფი საჭმელთ სახურავი, крыша, закрыша. თ. ზარფუშ [სპ.].
კეფი	მრთელი ფურცელი წერილისა (იერემ. 36,23), лист писания, ხოლო ცალი გვერდი არს კაბადონი, კაპატონი.
კეცა	(ვჰკეც) გაშლილის შემოკრება წყობით.
კეცი	საზოგადოდ თიხა ჭურჭელთა (დან. 2,35), скудель, глина. // მსოფლიურად: მრგუალი ტაბაკი თიხისა, რომელსაც გაახურებენ და მას ზედა გამოაცხობენ პურთა, მჭადთა და მისთანათა.
კეცტყავი ანუ ტყავკეცი	ბაკანი კუთა, ოსტრაკოთა, კონხილიოთა სადაფთა, პინასთა და მისთანათა სიმაგრისათჳს მათისა, ხოლო ჩვილკეცი კიბოთა, კირჩხიბთა, ასთაკუთა და მისთანათა, ადჳლ შემუსრჳსათვის მათისა (ნახე ქერქი) (ნემეს. 1)
კეწერი	ხის რტოს წინა მწვერვალი (ნახე გრჯღასთან) (ეზეკ. 31,12), отрасль.
კეჭნა	(ვჰკეჭნი) ძელთა ზედა მცირედ ნიშნების დაჩნევა, ანუ ჭრა ჩლუნგის იარაღითა, делать насечки на дереве, бревне.
კეხი	უნაგირის ხე გათლილი და ჯერეთ შეუმოსავი, арчак.
კვალად, ად, კ~დ	კიდევ, მეორედ (იოან. 21:1,17), еще, опять.
კვალად გება	(კვალად ვაგებ) მოქცევა პირველსა წესსა ზედა, რიგის მიცემა (მატ. 17,11), устраивать. // ნაცვალგება, მაგიერის გარდახდა (ებრაელ. 11,26), мздовоздаяние, возмездие.
კუალი, კუალისა	კუალები ნაფეხვარი (ფსალ. 76,19; ვეფხისტ. 98, 286), след.
კუალი, კულისა	კულები მარგი ბოსტნისა, გინა გუთნით გავლებული ორნატი ხნულისა, борозда, гряда.
კუამლი, კომლი	მნთებარეთა ნივთთაგან ზეაღმავალი შავი ორთქლი თჳნიერ ალისა (ფსალ. 67,2; გამოცხ. 9,2), дым.
კვანტი, კვანტუღელი	ღვედის მაგიერ ლატანი გარდასაბამი უღელთა.
კვანჩხი	უძირო სირჩა (ნახე სასმისთან).
კვანწვა	(ვიკვანწები) მიმოგრეხა როკვაში უსულიანად, изгибаться в пляске.
კვანჯილი	ბაზთ ფეხის თია.
კვართი	პერანგი ანუ ჯუბა (ფსალ. 21,18; იოან. 19,21), хитон (მატ. 5,40), срачица.
კვარცხლბეკი	ფერხთსადგმელი საყდართა ზედა მჯდომარისა (ნახე აღსავალთან) (ფსალ. 98,5; მატ. 5,35), подножие.
კვახი	(ბალ.) აყირო (ნახე გოგრასთან).
[კვდომა	ნახე კდომა]
კვება	(ვჰკვებ) ჭმევა, ზრდა, გამოზრდა, გამოკვება, кормить.
კვებება	(ეკვებების) ნახე დაკვებება.
კვეთა	(ვჰკვეთ) ჭრა, პობა, განკვეთა (ვეფხისტ. 587), резать, сечь, колоть, рубить.
კვეთა	უწინარეს ლიტურღიისა მომზადება მწირველის მღუდლისაგან საუფლოთა ძღვენთა, проскомидия.
კვეთება	(ვეკვეთები) ჯახება, დატაკება (მატ. 7,25), нападать, устремляться, [кидать].
კვეთებული	ეშმაკეული, სნეული, ტანჯული გვემული ეშმაკისაგან, беснуемый.
კვერეული	ყველი მრგუალად შედედებული, ანუ მისებრი ზოდი ჩამოუსხმელის სანთლისა და სხ., круг сыру, воску, сала и т.п.
კვერექსი	დიაკონის სათქმელი ლოცვა, დიდი მშვიდობიანი, შეგჳწყალენი და სხ., ектения.
კვერთხი	მომცრო არგანი (ნახე ჯოხთან) (2 კორ. 11,25; ფსალ. 2,9 და 22,3), жезл, палица, палка (კუალად 44,6), скипетр.
კვერი	მცირე ხვედა ან ურო რკინისა (ისაი. 41,7; ვეფხისტ. 1332), млат, молоток. თ. ჩექიჩ.
კვერი	მცირე მრგუალი პური კრკალივით გამომცხუარი, გინა შაქრის პური და მისთანანი (ნახე პური), пряжма, крендель, баранка (2 მეფ. 13:6,7).
კვერნა	(ოთხფ.) ნადირი კაის ბეწვეულისა, куна, куница (ბარუქ. 6,21), кошка. თ. ზარდავა.
კვერცხი	დედალთა მფრინველთა და რომელთამე ქვეწარმავალთა და მწერთაგანცა დადებული მრგუალი და თეთრი ნაყოფის საცავი (ისაი. 10,14), яйцо. თ. იმურთა, ს. ძუ.
კვესი	ფოლადი, ანუ რკინა კაჟის შემოსაკრავი ცეცხლის გასაჩენად (ვეფხისტ. 193, 266, 1367), огниво. თ. ჩახმახ.
კვეტენა	თასმის ღილი.
კვეცა	(ვჰკვეც) ჭრა მაკრატლით, გაკრეჭა, стричь, резать ножницами.
კვეხნა	(ვჰკვეხ, ვიკვეხი) ტრაბახი, თავის ქება, მოწონება (ვეფხისტ. 1036), хвастать, хвалиться.
კვიმატი	კუმატი, კომეტი.
კვინტილა	გრძნეულთ ზეთი.
კვინჩხი, კურინჩხი	(ხე) дёрн (ягоды).
კვიპარი, კჳპაროსი	(ხე) სარო (ისაი. 41,19; ეზეკ. 31,8), кипарис, κυπαρίσσι, κυπάρισσος
კჳპრი	(ხე) ალვის ხე (ქებ. 4,13), кипри (?).
კჳრა	პირველი დღე შვიდეულისა, რომელია მზისა (ნახე ცთომილთან), воскресный день, κυριακή. თ. ბაზარ [სპ.], ს. გირაგ[ი].
კჳრაცხოველი	ახალკვირა, თომას კვირა, фомино воскресенье.
კჳრიაკე	შვიდეული, მსგეფსი, неделя, седьмица, κυριακή, κυριακός.
კჳრვა	(მიკჳრს) გაოცება (განკჳრვება ნახე), дивиться.
კვირისტავი	სასთველთა ტართა ძირის შემოსაცმელი მრგუალი ხე, ან ძუალი და მისთანანი. // მუხლის კვირისტავი, მრგუალი ძვალიმუხლის თავში მბრუნავი.
კვირტი	ჩენჩი მატყლისა მრგუალად მოთელილი, клочек шерсти, косма. // ვაზისა და მისთანათა კოკორი, почка виноградной лозы.
კვიცა	პური (ნახე გვიცა).
კვიცი	(ოთხფ.) ცხენის შვილი (ნახე კიცვი), жеребёнок. თ. თაი, ს. ქურაკ.
კულავ, კულა	მდაბიურად კულავ (თჳნიერ ბრჯგუისა უ, ნახე).
კულევა	(ვუკულევ) ახალწელიწადს მილოცვა ტკბილითა რითმე, შაქრითა, ხილითა და მისთანითა.
კულევა	(ვიკულევ) ნახე გამოკულევა.
კულიავი	(ბალ.) ზირის გუარი თესლი აქუს ამ ბალახსა, кимин кмин, тиман тмин.
კუნესა	(ვჰკუნესი) სულთქმა, ოხრვა, ვაება სნეულისა, ანუ მწუხარისა (2 კორ. 5,2), воздыхать, стонать.
კუნეტა	(ვჰკუნეტ) ხრამუნი, ხმელის დაცოხნის ხმა.
კუნიტი	მოდიდო ნატეხი მარილისა, შაქრისა და მისთანათა; და კუნიწი უმცირესი.
კურივი	ნახე მკურივი.
კურა	ნახე კრვა.
კი	იმერნი ხმარობენ ლაპარაკში ნაცულად დიაღ, да, так.
კიბე	ხარისხედი დანდალოვანი, უფრორე ძელთაგან შექმნილი საფეხურებით (ნახე აღსავალთან) (დაბად. 28,12), лествица, лестница.
კიბო	(მძრ.) ასთაკვი, рак.
კიბორჩხალა	(მძრ.) ცხრაფეხა, კირჩხიბა, рак круглой.
კიდარი	ვარშამანგი, თავსაბურველი გჳრგჳნი ძველთა იუდეანთ მღუდელთ მთავართა (ზაქარ. 3,5), кидар.
კიდე	ნაპირი, კიდური (ფსალ. 2,8 და 18:4,6, კუალად 117,22; ვეფხისტ. 424), край, конец, предел, угол. // პირი ზღჳსა ანუ მდინარისა (მატ. 13,1 და შემდგომი; ვეფხისტ. 1019), брег, берег.
კიდე, კიდეგან	გარდა, გარეშე, თჳნიერ; თან დებულნი ესე მჳჳრებენ ნათესავობითსა ბრუნვასა, თავად ითქმის კიდეგან და ბოლოდ განკიდე. მაგალითად, კიდეგან შეწევნისა, ანუ შეწევნისაგან კიდე (ვეფხისტ. 31, 273, 558, 794), кроме, мимо, без.
კიდება	(ვჰკიდებ) დატჳრთვა, ზურგზედ საპალნისა აკიდება, вьючить. // მაღლა შეკიდება, დაკიდება, вешать. // (ჰკიდია, ჰკიდავს) დაკიდებულად ყოფა, висеть.
კიდეგანი	განაპირებული, крайний.
კიდეგანობა	განკიდურება, განწირულება, крайность, [устранение].
კიდევ	კუალად, მერმეცა, მეორედ, опять, ещё раз. თ. გენა, ს. ელი.
კიდეც	განაღამც, уже.
კიდობანი	მსოფლიურად დიდი ზანდუკი ნამცხუართა პურთა შესანახავი (ზარდახშასთან ნახე). ს. გდობან. // ნოეს კიდობანი, რომელიცა იყო მსგავსი ხომალდისა (მატ. 24,38; ებრაელ. 11,7), ковчег (Ноев). // ფიცრის კოლოფი, რომელსა შინაცა იუდეანთა აქუნდათ დამარხულ ფიცარნი სჯულისანი (გამოს. 25,10; ფსალ. 131,8; ებრაელ. 9,4), кивот. // მოაბა, ანუ კეჯაო კაცთა შთასაცმელი სატარებლად, კუბო (გამოს. 2,3; ვეფხისტ. 572, 615), ковчежец. // გჳრგჳნი, ჯარგვალი, ძელნი მოჭდობით შეკრულნი სამ, ანუ ოთხკუთხედ.
კიდონტი	შავი ქუა მაგარი, გამოსაცდელი ოქროსა და ვეცხლისა (ნახე სასრევი).
კიდური	ნაპირი, კიდე, край.
კიდურწერილობა	შაირთა შინა თჳთოეულის ტაეპის პირველთა ასოთაგან შედგინებული ლექსი, აკროსტიხი, краестишие, акростих.
კივილი	(ვჰკივი) შორიდამ ხმა მაღლად ზახილი (ვეფხისტ. 1028, 1032), кричать.
კითარი	თითებით საკრავი ხუთძალი ანუ ათძალი, მსგავსი დიდი ჩონგურისა, гитара, κιθάρα.
კითხვა	(ვიკითხავ, ვჰკითხულობ) წერილთა აღმოცნობა, ანუ თქმა ხმით (საქმ. 8,28 და შემდგომი), читать. // შორიდამ მოკითხჳს შეთულა, посылать, свидетельствовать поклон. // (ვჰკითხავ, ვჰკითხულობ) გამოძიება პასუხისა (მატ. 2,4 და 21,24; საქმ. 1,6), вопрошать, спрашивать.
კიკინები	გრძელი თმები ხუჭუჭად (ნახე თმასთან), пукли.
კიკინი	(კიკინებს) თხათა ხმიანობა, блеять.
კილამონი, კილამურა	(ბალ.) зерлик.
კილი	ხორბლის, ანუ ბრინჯის ბუდე, шелуха.
კილი	მცირე რამ წუნი, ბრგვილი, აქედამ კილვა (ნახე გაკილვა), пятно, κηλίς.
კილიკი	ღაზლის ფიჩვი ტანის შესაწუხებელი რამე (წმიდის ნინოს ცხოვრება).
კილიტა	წურილი პეტალი, блестка, фольга.
კილო	ღილთა და კავთა ჩასაგდებელი (გამოს. 26,4). შემდგომთა შინა დაუწერიათ ღილი, петля, петлица.
კილო ისრისა	რომლითაც მშვილდის საბელს ჩაეგდება.
კილო	თუალის კუთხე, лузг, глузг или каток у глаз.
კილო	გალობისა მიმოსაქცევი სხვაობა ხმათა (იერემ. 48,32), напев, тон.
კილოდ	მარილის მიცემა, გარდამეტება, დაჭარბება, пересолить не много, передать соли.
კილოკავად	გადავლით, იგავად, мимоходом, стороною.
კილოს	დაჩნევა, ანუ დასხმა, დაჭრილსა და მისთანას რა მთელება დააჩნდეს.
კიმანება	ჭიხვინი, ანუ კივილი (ისაი. 10,30).
კიმელი	მცირე კუფხალი (ნახე მტევანთან).
კინამო	ხის ქერქი სუნნელი, დარიჩინი (ქებ. 4,14), кинамон, корица, χιννάμωμον (იგავ. 7.17).
კინაღამ, კინაღარ	კნინღა, ამპას, აპაპა, чуть не, чуть чуть, едва не.
კინენი	შუბის გუარია (ნახე ლახვართან), [დარეჯ.].
კინკილი	(ვჰკინკილებ) ცალფეხზედ სიარული, ფეხის კანტური.
კინკლაობა	(ვჰკინკლაობ, ვეკინკლავები) მცირე ომი, ჩხუბი, перепалка, перестрелка, небольшое сражение.
კინკლოსი	სქიმა ანუ ტაბლიცა, ცხრილივით შექმნილი წელთა აღრიცხჳსა, მოქცევათა მზისა და მთოვარისათა და სხუათა, цикл, κύκλος. თ. თარღუ, ს. ტომარ.
კინკრუჟა	(ხე) კუნკრუხელა, ან კენკრა ღვივისა და მისთანათა ხეთა ეკლიანთა, крыжовник.
კინტი	პენტელას საწკეპავი, მშვილდის საცემი.
კინძვა	(ვჰკინძავ) დაშლილთა ნივთთა მეტადრე ქაღალდთა დაშლილთა ნივთთა მეტადრე ქაღალდთა ერთად შეკრება და მიკერება, плесть, переплетывать.
კინწი	კისერი.
კიპკიპი	ხმიანობა ქორთა, შევარდენთა, გავაზთა და მისთანათა.
კიპრუჭი	გოლი, თაფლის პური, сот меду.
კიჟინა, კიჟინის დაცემა	მრავალთ ხმიანობა ასაგდებად, освистать. // ომში კივილი მეომართაგან.
კირთება	მონება, უღელი მონებისა, დაკირთება (გამოს. 20,2 და 2 სჯული. 5,6), рабство, работа.
კირი	ქვა დამწვარი და დალეწილი ფქვილივით კედელთ საშენებელად სიმაგრისათჳს, известь.
კირიელეისონი, კრიალოსანი	სავარდი, ასხმული მძივები სათუალავად, чётки.
კირკაჟი ან კირკატი	მაგარი რამ ძნელად გასაპრცქუნელი.
კირკინო	(მძრ.) დიდი კიბორჩხალა.
კირკიტა	(მფრ.) кобец.
კირკიტი	ნახე კირკაჟი.
კირჩხიბი	(მძრ.) ასთაკვი, კიბო, კარკინო და მისთანანი, рак. // მუწუკი მჭამელი რკუდ წოდებული. // წისქვილის ლითონის საპყრობი რკინა. // ნიშანი ზოდიაქოსი, რომელიცა იუნისსა შინა მიითუალავს მზესა (შავთ. 13) (ნახე ზოდიაქოსთან).
კირწიკორწა	კისერზედ გადაბრუნება.
კისერი	ქედი, უკანა კერძო ყელისა (ისაი. 30,28), выя, шея.
კისკასი	მორბედი, მსწრაფლი, მარჯვე, ცქვირტი (ამბაკ. 1,6; ვეფხისტ. 1386; შავთ. 11,51), борзый, проворный.
კისკისი	კასკასი (ნახე სიცილი).
კიტრანა	(ბალ.).
კიტრი	(ბალ., ვეფხისტ. 776), огурец.
კიშტი	კალათა (ნახე შარაგული), кошница (იერემ. 24,2).
კიჩერი	ქიშური (ნახე ყურძენთან).
კიცვი	(ოთხფ.) კვიცი ცხენისა ან ვირისა, მუტრუკი (მატ. 21:2,5 და შემდგომი), жребя, жеребя.
კიცხევა	(ვჰკიცხავ, ვეკიცხევი) აგდება, დაცინება (მატ. 20,19), поругание, осмеяние.
კლაკუნა	(იკლაკნების) მიმოხრით სლვა გველთა, მდინარეთა და მისთანათა, извиваться.
კლანჭი	ჭანგი ოთხფეხთა (ნახე ფრჩხილი), когти.
კლდე	მთა ანუ გორა მრთლად ქჳსა (ფსალ. 26,5 და 77,15 და შემდგომი; მატ. 27,60), камень, каменная гора, скала. სახენი ამისნი არიან: ტინი ფრიად მაგარი, აღმა ამართული; სალი და ქარაფი ვრცელი და მაღალი ნიამორთაგანცა ძნიად სავალი; თირი ლბილი და ადჳლ სათალი, რომლისაც ნატეხს ეწოდება მჭადაქვა და იხმარება სალესავად; კონცხი, აკრა თუ აკარა გრძლად წაშვერილი ზღვათა და მდინარეთა შინა შესული; ჭეო კლდე ფიქალიანი; გოხი ქჳთკირის მსგავსი; კბოდე ზღჳსა ან მდინარის პირის კლდე, ჩაუვალი ვითა პლატე; ბრაგი ზღვათა შინა დაფარული კლდე, სავნებელი ხომალდთათჳს. კუალად კლდეთა მაღალთათჳს ითქმის: კარკატოვანი, პიტალო, ფრიალო, ციცაბო და სხ. (იხილენ თჳსთა ადგილთა). კლდეთა შინა იპოვებიან მეტალნნი, მინერალნი და სხ., რომელთაც ეწოდების ქანი მეტალლთა, ქანი მარილისა, შაბისა, მარმარილოსი და სხ.
კლდის დუმა	(ბალ.) молодило.
კლდის თევზა	(თევზ.) пискарь.
კლდოვანი, კლდიანი	მქონებელი კლდეთა (მატ. 13,5), каменистый.
კლება	(ვაკლებ) დაკლება, არა სრულად მიცემა, лишать, сбавлять. // (მაკლს, მაკლია, მაკლდება) არა სრულად ქონება (ფსალ. 22,1 და 38,5; მატ. 19,20), лишаться, иметь недостаток. // კლება მთოვარისა (იკლებს მთოვარე, კლებაში შევალს), ущерб луны.
კლება	(ვიკლებ)აკლება, დარბევა, აფორიაქება, грабить.
კლემაქსი	კიბე, წიგნი იოანე სინელისა, лестница. книга И. Синаита, κλίμαξ.
კლერტი	ხმელი ღერი ფიჩხისა, ანუ გაკრეფულის მტევნისა (ისაი. 9,18 და 37,27; ოსე. 10,4), троскот.
კლვა	(ვჰკლავ) მოკუდინება, მოკლვა, убивать.
კლვადი	დასაკლავი, საკლავი ხვასტაგი (ფსალ. 43,23; იერემ. 12,3), закалаемый.
კლთოლვა	(ჰკლთის, ჰკლთოდა) დუღილივით.
კლიმატი	მხარე ქუეყანისა განსხვავებული ჰაერით, климат, κλίμα.
კლიტე	ბერძულად ჰქვიან გასაღებსა და ქართულადცა ზოგგან უხმარიათ გასაღებად (მატ. 16,19), მიგცნე შენ კლიტენი სასუფევლისა და სხ. (ვეფხისტ. 453), (ключ, κλειδί. თ. გილიდ, ს. ბალინქ. // ხოლო ზოგგან უხმარიათ ადგილსა დასაკეტთა მოქლონთასა და საზოგადოდცა ამას უხმობენ (ბარუქ. 6,17), კლიტეებითა და მოქლონებითა (ვეფხისტ. 1391), замок, замочек, замками и затворами (იოან. 2,7), заклеп.
კმა	გულსავსე, შეჯერებული (ლუკ. 3,14; იოილ. 2,11; ვეფხისტ. 503, 544), довольный.
კმა არს, კმარა	საკმარია, სამყოფია, კაია (მატ. 6,34 და 10,25; იოან. 14,8), довольно, достаточно, довлеет, полно, будет.
კმაზვა	(ვჰკმაზავ) დარჩევა, დაკმაზვა (კაზმა ნახე).
კმევა	(ვაკმევ, ვუკმევ) სუნნელთა საკმეველთა დაკომლება ცეცხლზედ შესაწირავად (ლუკ. 1,9 და შემდგომი; ვეფხისტ. 325), кадить, курить.
კმოლვა	(ჰკმის, ჰკმოდა) აკომლება, კომლის ასლვა (ფსალ. 103,32), дымиться, куриться.
კნატუნი	(ვაკნატუნებ) კვნეტა.
კნინი	მცირე ან შეურაცხი (ნახე უმცირესთან) (ქებ. 3,4), малый, маловажный, ничтожный.
კნინღა	კინაღამ, ძლივს, ანუ თითქმის (ფსალ. 72,2), в моле, едва не, чуть не, почти (საქმ. 13,44).
კნოტი, კნუტი	(ოთხფ.) კატის შვილი, котенок, კნუტები, котята.
კობალა	მსხვილი ტილო, ქათანი.
კობლვა	ბაზთაგან ჭანგთ შეკუმშვა და მისგამო ვერ დაჭერა ნადირთა.
კობრი	(თევზ.) გოჭა, сазан.
კოდალა	(მფრ.) ხეკოდა, дятель, пузатка.
კოდვა	(ვჰკოდ, -დავ) ჭრა, დაჭრა, დაკოდვა, рубить, ранить. // დასაჭურისება ხვასტაგთა, холостить самцов животных. // წისქვილის ქვების გამოპირვა, тесать, насекать жерновы.
კოდი	წონა 10 ლიტრისა (ნახე საწონი და საწყაო), вес в 2¼ пуда. // ხოლო საწყაოს კოდი არს ერთი კასრი, ანუ 3 ჩანახი, გინა მოდა; კოდის ნახევარი არს ფოხალი, ქილაკი და მათხირი; ფოხალის ნახევარი არს გუში; გუშის ნახევარი - თაღარი ან ტაგარი.
კოდილა	ჭედილა ხვასტაგი, кладеный, холощеный.
კოდრანტე	მწულილი, ფოლის ნაოთხალი (მატ. 5,26; მარკ. 12,42), кодрант, полушка, Quadrans, ntis.
კოვზი	მცირე ციცხვი მეტალლისა, ანუ ხისა, სახმარი დასასხმელად, ანუ საჭმელად წუნიანთა (ვეფხისტ. 1578), ложка, лжица.
კოზაკი	(ოთხფ.) აქლემის შვილი, верблюжёнок.
კოთხუჯი	(ბალ.) ეგირი.
კოკა	წყლის საზიდი ლაგვინი თიხისა ანუ მეტალლისა (ვეფხისტ. 1084), ушат, кувшин. // საწყაო კოკა არს 12 თუნგი; კოკის ნახევარი არს დორა ანუ ჭარიკი; დორას ნახევარი არს ჩაფი ან გვერდი; გვერდის ნახევარი არს დოქი.
კოკინი, კოკინება	(კოკინებს) ნახე გოკინი.
კოკობზიკა	შემოკლებით კოპწია, გარდამეტებით კეკლუცობის მიმდევი (ლამაზი ნახე), кокетка, щеголиха
კოკობი	(ბალ.) გაუშლელი კუავილი (ვეფხისტ. 131, 1494), почка цветов.
კოკოზა	(ოთხფ.) კუდა მოზვერი.
კოკონა (მფრ.)	პატარა იხვი.
კოკორი, კუკური	კვირტი, კოკობი, ხეთა რტოზედ გამოსული გაუშლელი ფურცელი, почка.
კოკოშა	კვახის გოგრისგან შექმნილი სასმისი, ოშმე.
კოკოცება	ქვითინი (ნახე ტირილთან), рыдание.
კოკური	сливной дождь.
კოლაოზი, კულაოზი	ყულაოზი, ეტიკი, ბელადი, გზის მაჩვენებელი (ვეფხისტ. 967, 1364), проводник.
კოლვიზმა	დიდი მარხულობა (მამათ. ცხ. 3,15).
კოლინჯანი	(ბალ.) ბალახის ძირია, калган.
კოლინჯი	დიდი მუწუკი უპეს ქვეით, ანუ სენი მისი.
კოლიო	მგბარი ხორბალი ან ბრინჯი თაფლით და შაქრით შეზავებული, წანდილი, коливо, кутья, κόλυβο.
კოლლურიო	სამკურნალო წასასხმელი თუალთა (ნახე საოლავი), коллурий
კოლოტი	სატკბილე ტიკი ზროხისა (ნახე თხიერი).
კოლოფი	მცირე ზანდუკი (ნახე ზარდახშა), сундучок, шкатулка (გამოს. 26,2), кошница. // ბურნუთის კოლოფი, табакерка.
კოლტი	ჯოგი აქლემთა, ანუ ღორთა (ნახე ჯოგთან) (ისაი. 66,6; მატ. 8,31 და შემდგომი), стадо.
კომბალი	თავმრგუალი ჯოხი, ჩომახი (ნახე ჯოხთან), булава, палица.
კომბოსტო	(ბალ.) ხვიტიანი ალხანა თავდახვეული, ანუ კეჟერა თავდახვეული, капуста.
კომეტი, კომიტი	კუდიანი ვარსკულავი, комета, κομήτης.
კომლი	კვამლი ნახე. // კომლეული სახლი, სახლობა, дым, семья, двор.
კომსი	ჩინებული აზნაური, граф, κόμης.
კომში	(ხე) ბაღის ბია, гунь, айва, пигва, квит. თ. ჰაივ. სახენი ამისნი: ბია, ბალაჩინი.
კონა	ეღთად შეკრული ყვავილი, მოლი ანუ ფიჩხი (გამოს. 12,22; ვეფხისტ. 852), букет, связка, пучок.
კონდაკი	იბაკო, кондак, κοντάκιον. // წირვის წიგნი, служебник.
კონდახი	თოფის ლულის ჩასასმელი ამოჭრილი ხე, приклад ружья, κοντάκι.
კონი	ორაგულის სანადირო ფაცერი, მდინარეზედ გაბმული, რომელშიაც ჩაიდგმიან პირშექცეული გოდრები (მახესთან ნახე).
კონი, კონისი	ორთავე თვალთ მხედველობა ერთად შეკრებული, конус.
კონკება	(ვაკონკებ) მიკერება ფრიად გაცვეთილთა სამოსელთა, დაკონკება.
კონკი	ბებკი, ბებკული, ძველი ფარატინი ცუდად დაკერებული.
კონკილა, კონქილა	ურმის თავის შესადგმელი ბოძკინტი.
კონსული, კონსულოსი	ძველსა შინა რომის რესპუბლიკასა თჳთოეულს წელს გამოარჩევდენ ორთა კონსულთა, რომელთაცა აქუნდათ ხელმწიფება, კნინღა თანასწორი მეფისა. // ხოლო აწ კონსული ეწოდების მოხელესა, წარგზავნილსა სხვასა შინა სახელმწიფოსა შესაწევნელად და დასაფარავად ვაჭართა თჳსისა ქუეყანისათა, консул, Consul.
კონქი	კამარა, თაღი, свод.
კონცხი, კუნცხი	კლდის აქარა (ნახე კლდესთან), мыс.
კონწოლი	კოწოლი ანუ მტევანი წაბლთა, წენგოთა და მისთანათა.
კონხილიო, კონქუთი	(მძრ.) მეწამული ლოფორთქინა, раковина, червлень, κογχύλιον.
კოპანო	ნავია ერთგვარი (ნახე ნავთან).
კოპი	მოუქნელი თასმა.
კოპია	პაჭენისი, პირი წერილისა, копия, κόπια.
კოპწია	კოკობზიკა ნახე.
კორაფი	ნახე ქორაფი.
კორბან	ებრაულად: შესაწირავი, ანუ სამღუდელო საუნჯე (მარკ. 7,11), корван.
კორდი	უხვანი და უმუშავო მინდორი აბალახებული (ისაი. 5,6; ოსე. 10,4; ვეფხისტ. 1507), лядина, луг.
კორიანტელი	სქელი კვამლი, ანუ მტვერი, ზეაღმავალი შავთა ღრუბელთაებრ, густой дым, пыл или туча дыму, пыли и т.п. // მუშაკთა თავპირზედ მტვერის გარდადენა. // გაშავება ფრიადის შიშით, მწუხარებით, ანუ სირცხვილით.
კორკოდილო	(მზრ.) ხვითქი, крокодил, κμοκόδειλος, თ. ნიანგ [სპ.].
კორკოტანა	(ბალ.) ბალბა.
კორკოტი	დაცეხვილი და მგბარი ხორბალი, გიშრაფეთი ანუ წანდილი, каша, κουρκόντι.
კორნატი	ზროხის ვეგი, бабка игральная, პოლტი.
კორომი	შუა მინდორზედ ჯგუფად მდგარნი ხენი (ნახე ტევრთან).
კორტნა	(ვჰკორტნი) კეჭნა, დაკეჭნა, მცირედ დაკოდვა ძელთა. // (ვიკორტნები) უზდელი ხუმრობა და ცემა ურთიერთისა ან ბღლაძუნი.
კორძი	ჯირკველი, ხორცმეტი,
კოტა	ხმლის ხეტარი, ქარქაშის ბოლო (ვეფხისტ. 601, 1377).
კოტვა	(ვჰკოტავ) ტოკვა, ტორტმანი, ცანცარი.
კოტვილი	ღომორის მეათედი (საწყაოსთან ნახე) (ეზეკ. 45,14), мера.
კოტორი	პურის ნატეხი (3 მეფ. 11,17), укрух, отломок хлеба.
კოტოში	რქა სისხლის გამოსაშვები, рог кровопускательный.
კოტრი	ნახე კუტრი.
კოფო	ურემთა, მარხილთა და მისთანათა ჭალებზედ შემოსაცმელი დანდალი.
კოღო	(მწერ.) ქინქლა, ბურნაკი, комар.
კოშკი	გოდოლი, არა ვრცელი მაღალი ციხე, გაცალკევებული ბურჯი (ვეფხისტ. 325, 511), башня
კოშტი	მკურივი რამე, ვითარ კოშტი სანთელი, კვერეულის ნატეხი და მისთანანი.
კოცნა	(ვაკოცებ, ვჰკოცნი) ამბორი, ამბორება (ვეფხისტ. 10,108), целовать, поцеловать.
კოცონი	შეშის ზვინი დაგროვებული, костер.
კოწამახი	კაწახი, მეტად მჟავე.
კოწახური	(ხე) барбарис.
კოწიწი	თიხის ჭურჭელთ საწებავი კავშირი, спайка глиняной посуды.
[კოწოლი	отрасль дерева]
კოწოლი, კოწლები	კეწერი, გინა ფოჩი თმის ნაწნავისა და მისთანათა (შავთ. 49), верхушки, кисточки.
კოჭა	(ბალ.) ბალახის ძირი საჭმელთ სანელებელი, инбирь. თ. ზანჯაფილ [არაბ.].
კოჭაკი	კართა, ზანდუქთა და მისთანათა მიკრული რგვალი რკინა, რომელზედაც გარდაეცმის რაზა და დაედების კლიტე.
კოჭვა	როკვა ბუქნასავით (ნახე თამაშობაში).
კოჭი	სათამაშო ვეგი, კორნატი, პოლტი, альчик.
კოჭი	ფეხის ჩონჩხი (ნახე გოჯი).
კოჭი	მოსელი, მცირე ძელი, გათლილი სართულთა ზედა გასადები, брус, балка.
კოჭლი	მკელობელი, ფეხდაშავებული (ისაი. 35,6; ვეფხისტ. 1542), хромой. თ. ჩოლახ.
კოჭობა	მცირე ქოთანი რძის შესადედებელი, горшочек. ს. კეჭუბ (?).
კოხი	მაგარი ქვა, რომლისაც ნამტურევებს ჩაუსხმენ სალეწავთა კევრთა ქვეშე (ნახე ქვასთან), дикой камень. // იმერნი უხმობენ სეტყვას, град.
კოხტა	თავის მომწონი, ანუ კოკობზიკა, хвастун или щеголь.
კოხუნჯი	იმერული ქალამანი.
კრავი	(ოთხფ.) ჩჩვილი ბატკანი (ნახე ცხვართან) (ფსალ. 113,4 და შემდგომი; იოან. 21,16), агнец.
კრაზანა	(მწერ.) მონავარი, оса, шершень, [ბალახია ერთი].
კრამიტი	კეცისა გინა თიხის ლორფინი, черепица, κεραμίδι.
კრაოტი, კრავატი	ფიცართაგან ქმნილი საწოლი, სარეცელი ფეხებიანი, кровать, κρεββάτι.
კრება	(ვჰკრებ) მოგროვება, შეკრება (ნახე კრეფა), собирать.
კრება	შეკრებულება მრავალთა ერთად (საქმ. 19,37), собор, собрание. // მსოფლიო კრება ესენი არიან შვიდნი მიღებულნი, რომელთა მიერ დაემტკიცა მართლმადიდებელი სარწმუნოება вселенский собор. // ადგილობითი კრება არს, რაჟამს ერთისა რომელისამე თემისა ეპისკოპოსნი და სხუანი სამღუდელონი შეჰკრბებიან საეკლესიოთათჳს საქმეთა, поместный собор.
კრებული	შეკრებულება (ფსალ. 7,7 და 15,3; მატ. 5,22; საქმ. 19,40), собор, собрание, сонм, сонмище, толпа. // ეკლესიის კრებული სამღუდელონი ერთისა რომელისამე ეკლესიისანი, причет. // კრებულად უხმობენ ხომლსა ვარსკულავთასა, რომელია პლიადი.
კრემორტარტარი	ხაჟურის მარილი მჟავე, cremortartaris.
კრეტსაბმელი	კარის ფარდა (მატ. 27,51), завеса, занавес.
კრეფა	(ვჰკრეფ) გროვება, მოგროვება, მოქუჩება, сбирать, подбирать. // გლეჯა მრავლობით ხილისა ხეთაგან და ბალახთა, ანუ ბოსტნეულთა და სხ., срывать.
კრეჭა	(ვჰკრეჭ) კვეცა, ჭრა მაკრატლითა, стричь.
კრეჭა	(ვიკრიჭები, კბილებს ვიკრეჭ) უშვერი სიცილი, ანუ აგდება, зубы скалить.
კრეხა	(ვჰკრეხ) ძარწვა, მიმძლავრება, грабить.
კრვა, კურა	(ვჰკრავ) ცემა, მიხვედრება თოფისა, ქჳსა და სხ., წიხლის კურა, (ვეფხისტ. 267, 899, 902), бить, ударять, драться. // კრვა ზარისა, რეკა, ударять в колокол.
[კრვა	(ვაკრავ) налепивать, наклеивать.]
კრვა	(ვჰკრავ) შეშარტვა, შეკურა ბარგისა, ვაშკარანთა გინა კონათა და სხ., связывать, перевязывать. // შეკინძვა ღილთა, ზორტთა, ხრიკთა და მისთანათა, застегивать, вздевать. // წიგნთ შეკინძვა, შეკაზმა, переплетывать.
კრვა	კურა (ვუკრავ) ძნობა, საკრავთ ცემა სახიობითა, играть на музыке.
კრთომა	(ვჰკრთი, ვჰკრთები) მცირედ ხლტომა, ნძრევა (ლუკ. 1,41 და შემდგომი), взыграться. // განკჳრვება, შეკრთომა, შეძრწუნება (ნახე განკრთომა), ужаснуться, обробеть. // (ჰკრთების, ჰკრთის) ელვარება ნათლისა (ვეფხისტ. 1294, 1327; შავთ. 45), сверкать, блистать.
კრიალოსანი, კრიანესული	(ნახე კირიელეისონი).
კრიახი	ხრიატი, მიწა ხშირად კლდიან ქვიანი.
კრიკინა	(ხე) გარეული ვაზი, რძღვამლი (ნახე ყურძენთან), дикий виноград.
კრინვა	(ვჰკრინავ) ძლივს ხმის ამოღება სნეულთა სისუსტით.
კრინი	გალობაში წურილი ხმა ზილზედ უმაღლესი, альт.
[კრინტი	пиканье, пикнуть].
კრიჭა	წისქვილთ ხვიმირას ქვეშ მიკრული პატარა ღარი ხორბლის სადენი.
კრკალი	მრგულად მოხრილი ხე ანუ რქა წვერით წვერამდე მობოკული, გინა სალტე მეტალლისა, обруч, κρικέλλα.
კრკჳნვა	ნახე გრკჳნვა.
კრკიალა	საჩინოდ სანახავი, მხიარული ფერი, яркий цвет.
კრკილი	(მძრ.) სხმილი, სრსვილი, ჩრჩილი ხორცისა, რომლითაც ჩასხმილავს.
კრკო	(ხე) მუხის ხე, ანუ ხილი მისი კენკრა (ნახე რკო), жолудь.
კროკო	(ბალ.) ზაფრანა.
კრონოსი	ზოჰალი (ნახე ცთომილთან), Сатурн планета, Κρόνος. თ. ზუჰალ [არაბ.].
კრტიმლობა	(ვჰკრტიმლობ, ვეკრტიმლები) უგვანი შუღლი ნიადაგ, ссориться, браниться.
კრტნა	(იკრტინება) მფრინველთაგან თჳსის ბუმბულის ჩიჩქნა.
კრული	დაბმული, შეკრული (ფსალ. 106,10), окованный. // შეუნდობელი, გაუხსნელი ცოდვისაგან (მატ. 16,19 და 18,18; ვეფხისტ. 314, 708, 1205 და შემდგომი), связанный, запрещённый. თ. ჰარამ.
კრუსუნი	(ვჰკრუსუნებ) სნეული კუნესა.
კრუტვა	(ვჰკრუტავ) თვალთ მოწუხვა ნახევრად.
კრუხი	(მფრ.) კრუტი, დედალი მფრინველი კვერცხებზედ მჯდომი გამოსაჩეკად, ანუ მართვეთ დედა, наседка.
კრუხუნი	(კრუხუნებს) კრუხის ხმიანობა, кудахчеть.
კრჩხვა	კაპებიანი ჭიგო (ნახე გრჯღა).
კრჩხიალი	(კრჩხიალებს, ჰკრჩხის) დაფთხობილი მფრინველთ ხმიანობა.
კრცხალი, კურცხალი	ნარბილი, ორ წელ უხნავი ნაწვერალი.
კრძალვა	(ვჰკრძალავ, ვეკრძალები) გაფრთხილება, ანუ დარიდება (მატ. 16,6 და შემდგომი, კუალად 18,10 და 24,4), блюсти, беречь, -ся.
კრწყილი, რწყილი, გრწყილი	(მწერ.), блоха.
კსინვა	(ჰკსინავს) საავდროდ აშლილობა ჰაერისა (მატ. 16,3), чермнуется, багрово.
კსუ, ქსუ	ნახე განქსუვება.
კუ, რკუ, კუვი	(ოთხფ.) (ისაი. 12,10), желвь, зелвь, черепаха. თ. ბაღა, [болезнь рак, веред].
კუალი, კუამლი, კუართი	და სხ. (ნახე კვამლი), კვალი, კვართი, და შემდგომი.
კუბა	ბელტი მიწისა, дерн.
კუბასტი	მაკინაკი, ქალთ თავსაბურავი ლეჩაქი (საქმ. 9,39), риза, покрывало, вуаль.
კუბო	მკუდართ ჩასასვენებელი კოლოფი, гроб дощатый, cubus.
კუბო	კიდობანი, ქეჯაო, შესაჯდომი კაცთა ანუ ქალთა, საკიდები აქლემთა ანუ ხელით სატარებელი (ვეფხისტ. 1416, 1440), носилки.
კუბოკუბო	ჭადრაკის გუარი, დაჭადრაკული, клетчатый.
კუდა	(ოთხფ.) უკუდო ან კუდმოჭრილი ხვასტაგი.
კუდბაწარა, კუდბახალა	ითქმის ყრმათათჳს მიმდევთა უკანით დედათა მათთა.
კუდბეწვა	(ბალ.) ღვარძლსა ჰგავს.
კუდი	ხერხემლის დასასრული გაშვერილი, ანუ დაღმა დაშვერილი უკანით ოთხფერხთა, ქვეწარმავალთა და მისთანათა, хвост, cauda. გრძელბალნიანსა კუდსა ცხენთა, ჯორთა და მისთანათასა ეწოდება ძუა; მოკლესა უბალნოსა ირემთა, თხათა და მისთანათასა - რიკი და ბალნიანსა - ჰოჭი, ფოჭი; ფართოსა ცხოვართა, თახვთა და ასთაკუთასა - დუმა, ხოლო კუდსა ფრთიანთა ცხოველთასა, ვითარ მფრინველთა, თევზთა და ეგევითართასა - ბოლო (ნახე თმა, ბოლო). // კუდი ტანისამოსთაცა და სხუათა ნივთთა გრძლად დაშვებული, ანუ მეთრევი რამე.
კუდიანი	კუდის მქონებელი, с хвостом. // კუდიანი ვარსკულავი კომეტა. // მდაბიონი უხმობენ გრძნეულსა დიაცსა, ведьма.
კუდმოკლე, კუდკვეთილი	უკუდო (ლევიტ. 22,23), бесхвостый.
[კუდმოზვერი	{კუდმოზუერი, კუდმოზუჱრი, კუდმოზვერი: თევზის საპყრობი საგოდრე - საბას ლექსილონი }].
კუდური	კაცი და კუდიანი დიაცი, გრძნეული, ворожея.
კუდუსუნი	ხერხემლის ქვემოთი კერძო, კუდს ზევით.
კუჱრი, კუჱრცხი, კუჱსი	და სხ. (ნახე კვერი, კვერცხი, კვესი).
კუზი	ღურკანი, მაღლა ამოსული ბეჭები მახინჯად, горб.
კუზიანი	კუზის მქონებელი, горбатый.
კუთი, კუნთი	კართი, სიზრქე ხორცთა ძარღვიანთა უფრორე წვივებს ქვეშ, икры.
[კუმაში	ნახე ლარი].
კუთვნა	принадлежать.
კუთხე, კუთხი	ორთა გვერდთა ერთად შესართველი ადგილი (იერემ. 31,38), угол. ს. ქუნჯ.
კუკი	ჭუპრა, მცირე სახე კაცისა ტანისამოსით, кукла.
კუკური	კოკორი ნახე.
კუკუხო	თეძოთ ძულების თავი.
კულა	ხისა ანუ ვეცხლის სასმისი ყელვიჭრო ან დაგრეხილი ხმის გამოსაღებლად სმის დროს (ნახე სასმისთან).
კულავ, კულავ, კულა	კუალად, კიდევ, მერმე, მასუკან ან შემდგომად (რომაელ. 11:6,7), еще ли (ვეფხისტ. 18, 19, 32, 533), ещё, при том, опять.
კულბო	ორმოს შიგნიდამ მოჩალული გვერდები.
კულევა, კულიავი	და სხ. ნახე კვლევა, კვლიავი.
კულმუხი	(ლურჯი) (ბალ.) выпадочная трава, оман.
კულუხი	ღვინის ღალა.
[კუმატი	{ნახე კომეტი}].
კუმაში	ნაქსოვი ლარი, кумач, κουμάσι.
კუმკუმა	წურწუმა, ვეცხლის კუტალი ან კულა (ნახე სასმისთან).
კუმპა	საპონი, мыло.
კუმის, კუმოდა, ჰკუმოდის	(ნახე კმოლვა).
[კუმშვა	{ნახე შეკუმშვა}].
კუნდიტი	ღვინო მგბარი და შაქრითა, ანუ სუნნელითა ზავებული (ტიბიკონში), гледвейн.
კუნელი, სკუნელი	(ხე) бересклет, боярышник.
კუნესა	ნახე კვნესა.
კუნთი	ნახე კუთი.
კუნკრუხელა	ნახე კინკრუჟა.
კუნკულა	მონაზონთ ქუდი, капишон, камилавка монашеская, κουκούλα. // მსოფლიურად ნათლიისგან დასანათლებელი გასახვევი ჩჩჳლისა მონათლჳს დროს.
კუნტი	კოშტი, მკურივი ანუ სრული.
კუნტრუში	(კუნტრუშებს) ხტომით თამაშობა ხვასტაგთა (სიარულში ნახე), прыгать, скакать.
კუნცხი, რკონცხი, კურცხლი	(ნახე კონცხი).
კუნძი	ძელთაგან მონაკვეთი ზრქელი და მოკლე მორი, ანუ მიწაში დანარჩენი ძირი, пень.
კუნძული	ჭალაკი, ხერთვისი (ვეფხისტ. 591), остров. თ. ადა.
კუნწი	ხილთ ღერო.
კუნწუბი, კუწუბი	მუდახილად მოხრილი.
კუნწუხი	კეწერი (ნახე გრჯღასთან).
კუნჭული	ქუნჩი, კუთხე ბადისა და სხუათა ნაქსოვთა.
კუპატი	პური ხორცითა ან კვერცხით გატენილი და მოხრაკული, пирог.
კუპვა	(ვჰკუპავ) ბაგეთ მოკრება.
კუპრი	შავი ნავთი, дёготь.
კუპრიელი	იმერულად ტიკი (ნახე თხიერთან).
კურატი, კურაკი	(ოთხფ.) კურო, ხარი დაუკოდავი (ნახე ზროხასთან), телец.
კურატპალატი	მოხელე ძველთა საბერძნეთის მეფეთა კარისა, ვითა სალთხუცესი, ანუ დარბაზბატონი, куропалат, гофмаршал, камергер.
კურდღელი, კურდგელი	(ოთხფ. (ფსალ. 103,18; ლევიტ. 11,5), заяц, заец, кролик, хирогрил(?).
კურთხევა	(ვაკურთხევ) დალოცვა, გამოცხადება სურვილისა სხჳს კეთილდღეობისათჳს (იაკობ. 3,10), благословление (რომაელ. 12,14; გალატ. 3,8; ებრაელ. 11,20), благословлять, -ся. // ქება, დიდება, ანუ მადლობა (ფსალ. 33,1 და 103,1). // სამღუდელოთაგან შენდობის მიცემა, ჯვარის გადაწერა, გამოსახვა საეროთა ზედა. // სამღუდელოს ხარისხის მიცემა ხელთ დასხმითა (საქმ. 14,23), посвящать, рукополагать. // კურთხევით, ანუ ლოცვის წართქმით განწმენდა (მატ. 14,19 და 26,26), благословлять, освящать.
კურთხევანი	წიგნი საკურთხებელი მღუდელისაგან მრევლთა შორის სახმართა სახლისათა, требник.
კურკა	(ნახე გურკა), косточки во фруктах, κουκούσι, κουκούτζι.
კურკუმა	ნახე კუმკუმა.
კურნება	(ვჰკურნებ) რგება, მორჩენა წამლითა, განკურნება (ფსალ. 37:3,7), лечить, врачевать, исцелять, исцеление.
კურო	(ოთხფ.) ნახე კურატი (ფსალ. 21,12; ისაი. 5,17), юнец, телец. // ნიშანი ზოდიაქოსი, რომელიცა მიითუალავს მზესა აპრილსა შინა (ნახე ზოდიაქო).
კუროს თავი	(ბალ.) ეკლიანი ბალახი, ტატაში (მატ. 7,16), репие, репейник. ს. ტატაშ, [волчица].
კურტაკი	ალმაგი, მოკლე ქათიბი (ვეფხისტ. 550), куртка
კურტანი	პალანი; საპალნის უნაგირი საკიდართა ხვასტაგთა: აქლემთა, ჯორთა, ვირთა და მისთანათა, седло вьючных скотов.
კურტუმი	მფრინველთ გავა.
კურცხლა	(ჰკურცხლა, გაჰკურცხლა), გაჭრა, გაფრენა, ჩქარად განლტოლვა.
კურწი	(ნახე კუნწი).
კუტალი	ხის ლულიანი (სარწყულთან ნახე) уполовник, κουτάλα. // ბაღის სარწყავთა ჩარხთა გარშემო მიკრული თიხის ქილები.
კუტი	უფეხო, განრღვეული, ფეხებდაშავებული, безногий. // თორნეში ჩავარდნილი პური.
კუტლეული	თეთრი ქალა შაქარი (კარაბადინში).
[კუტრი]
კუფხალი	კალათი, ხახალი (იერემ. 6,19), кошница. // ანუ კიმელი მტევნისა (ნახე მტევანთან), пародок (მიქია. 7,1).
კუშტი	ხუშტი, ხვესტი, გაბუტვილი, უბარი, უმძრახი, ან ქუში (ვეფხისტ. 10, 202).
კუწუბი	ნახე კუნწუბი.
კუჭეჭა	ავგული.
კუჭი	სტომაქი ცხოველთა, желудок. // მფრინველთ ფაშვი, пупок птичий.
კუხი	ისრიმი, ანუ სხვა ხილი მკვახე.
კჳპაროსი, კჳრა	და სხ. ნახე კვიპაროსი, კვირა.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ლ	შეისწავე ასოსა ამისთვის, ვითარმედ ქართულსა მდაბიურსა ლაპარაკსა ზოგჯერ აქუს ჩვეულება, უკეთუ ერთსა ლექსსა შინა არიან ორნი ლ, მაშინ უკანასკნელი ლ შეიცულების რ. მაგალითად, ლბილი - რბილი, წულილი - წურილი, ცალიერი - ცარიელი, ეგრეთვე გარემოქცევით უკეთუ ერთსა ლექსსა შინა არიან ორნი რ, მაშინ უკანასკნელი რ შეიცულების ლ, მაგალითად, ამირახორი - ამილახორი, მარგარიტი - მარგალიტი, მარტჳრი - მარტჳლი, ორჯერ - ორჯელ, სარდარი - სარდალი. ამასთანა ჯერ არს შესწავება, ვითარმედ უკეთუ ადგილობითთა სახელთა შინა არა იპოვების ასო რ, მაშინ ზედშესრულნი მათნი მიიღებენ მარცვალს ური. მაგალითად, მცხეთა - მცხეთური, დიღომი - დიღმური, თელავი - თელავური, თელეთი - თელეთური და სხ. ხოლო უკეთუ არსებითთა შინა იპოვების რ, მაშინ მიიღებენ მარცვალს ული. მაგალითად, გორი - გორული, მუხრანი - მუხრანული და სხ. მარცვალნი ესე ური და ული ეკუთნვიან სადაობასა ნივთთასა, გარნა ოდესცა ითქმის სადაობისათჳს პირთასა, მაშინ ყოველთავე დაერთვის ელი, მაგალითად, (კაცი) მცხეთელი, დიღმელი, გორელი, თელაველი, თელეთელი, მუხრანელი და სხ. კუალად მადლიერი ითქმის მადრიელი, ძლიერი - ძრიელი, არამედ ლელწამი ითქმის ლერწამი, რული - ლული. ამ სახედვე ასონი ლ და ნ ზოგჯერმე შეიცვალებიან ურთიერთისა წილ, ვითარ ლაგაზი - ნაგაზი, ბალანი - ბანალი, გნოლი - გლონი, ლიტრა - ნიტრა, კონსტანტინე - კოსტანტილე და სხ. არამედ ესე უკანონო არს, ანუ მინალთუნი - მილანთული, უზალთუნი - უზანთული, მონაზონი - მოლაზონი.
ლაა, ლია	(მფრ.).
ლაბა, ლაპა	ბრინჯის ხარშო, შილაფლავი ან შორვა, кашица. // ტუხტისა, კომშის გულისა და მისთანათა სქელი ნადუღი, ხველის წამლად.
ლაბა, ლაბი	(ხე) ხიჩატელია ერთი.
ლაგაზი, ნაგაზი	(ოთხფ.) ძაღლი მწევრისა და კოფაკის საშუალი (ნახე ძაღლთან), ляговая собака.
ლაგამი	ცხენთ საკბილი რკინა გრგოლებიანი (4 მეფ. 19,28; ვეფხისტ. 85,223), удило. თ. ლაგამ, ლოხტა.
ლაგანი	გარდაშლილი ტაშტი უფროვე თიხისა, лохань.
ლაგჳნი, ლაგჳნარი	პირფართო სარწყული, სარქვანი (ისაი. 5,10; მარკ. 14,13), скудельница, корчаг, ушат, кувшин, водонос, λαγένι, λαγήνα, λαγενάκι
ლადანა	თეთრი საკმელი სუნნელი, ладон, λάδανον.
ლავაში	თხელი და გრძელი პური. ს. ლავაშ.
ლავგარდანი	კედელზედ მიშენებული ვიწრო ბაქანი შნოსთვის, карниз.
ლავირინთო, ლაბირინთო	მთა ქვაბებ-მღვიმებიანი, ძნელად შესავალ-გამოსავალი, лабиринт, λαβύρινθος.
ლავიწი, ლავიწები	გულის კოვზს ზეიდამ ორსავე მხარეს გახიდული ძულები, ключица.
ლავრა	მონასტერი, მრავალთ მონაზონთ საკრებულო, лавра, большой монастырь, λαΰρα.
ლაზარეთი	სასნეულო სახლი, лазарет, больница, λαζαρέτον.
ლაზიერი	ჭადრაკის სათამაშოს პაიკებში ვეზირი, ферзь.
ლაზღანდარა	ლიზღი, უშვერად მოხუმარე, нахальный, [балагур].
ლაინა, ლაინი	(მფრ.) ღალღის მსგავსია, агарь.
ლაინი, ლეინი	ნარმა შეღებული, бурмет.
ლაკარტი	ბაწრის საგრეხი კავი.
ლაკვა	ნაგები ჯურღმული (ნახე მთხრებლი).
ლალა	მზარდული, მამამძუძე (ხოლო ბერძულად ბიძა), дядька, λαλάς.
ლალვა	(ვლალავ) გალალვა, გარეკა მდაბიურად, гнать, прогонять. // კრტიმლობა, შფოთი, შუღლი, (2 კორ. 2,24; იაკობ. 4,1), свара, ссора.
ლალი	წითელი თვალი ძვირფასი (ვეფხისტ. 324, 477), рубин. თ. ლალ.
ლალუკი	მცბიერი, ვერაგი.
ლამაზი	მოხდომილი, საამოვნის შესახედავისა, ან მორთული (ვეფხისტ. 16; ჩახრუხა. 78), прекрасный, приятный. თ. გოზალ, ს. სირუნ. მწყაზარი არს ლამაზზედ მეტი; შვენიერი და შნოიანი სრულის სიკეთით შეფერებული; ტანადი და კენარი, შვენიერი ტანითა; სალუქი - კაცი მოყვარე შემკობისა და მორთვისა, ხოლო ქალთათვის ითქმის კეკელა, კეკლუცი, კოკობზიკა და კოპწია; სანდომი კეკლუცი იყოს თუ დუხჭირი, მაშინც სანახავად საამოვნო, სახიერი - სახითა და საქმითაც კეთილი და ქველისმოქმედი; ნატიფი - მოხდენილად ტანადი; ტურფა - საამოვნოდ შვენიერი და ნარნარი, მკჳრცხე; უსული - ტურფად საამოვნო; ჰაეროვანი - კეთილსახოვნად მოხდენილი.
ლამაზობა	მორთვა, მოკმაზვა (ვეფხისტ. 1111), щеголять, щегольство.
ლამბი	ლარი, ბაწარი, ანუ თასმა მშვილდისა, სეფქისა და მისთანათა (ნახე საბელთან), тетива.
ლამი	შლამი, შავი ქვიშა საფლობი, ил.
ლამის, ლამობა	აპირებს, ეგულვება, ანუ თითქმის, почти, почитай (ვეფხისტ. 17). // გინა სურვილით მესწრაფების (მუნვე, 360, 981), желать.
ლამპარი	სანათი, ასანთები კანდელი (მატ. 25,1 და შემდგომი), светильник, λαμπάδα.
ლამუნი	(ველამუნები) მიტანება, ნდომით მიწევა, добиваться, домогаться.
ლანგანი	მუშაითთა ხელსაჭერი გრძელი ლატანი.
ლანგარი	დიდი სინი (ლანკანი ნახე).
ლანგი	უმჯობესი სალესავი (ნახე სასრევთან).
ლანდი	მოჩვენება, მოლანდება, призрак, привидение.
ლანდრა	მსხვილი სკლატი, толстое сукно.
ლანკანი	ლაკანი, ლანგარი, დიდი თეფში (გამოს. 29,3), кош (მატ. 14:8,11); блюдо; ხოლო ზოგად ლანკანი ეწოდების ჭურჭელთა, ტაბლასა ზედა სახმართა სანოვაგისათვის, ვითარ თეფში, ნალბაქი, ფეშვენი, ტმოშტი, სინი, ჯამი, ბარქაში, ფიალი, ფიალჯამი, პაროფსიდი, თასი, ჯამთასი და სხ.
ლანქერი	ნახე ლიანქერი.
ლანჩა, ლანჩები	ფეხსაცმელთ ძირი (ნახე ფსკერთან), подошва обуви.
ლანძვი	შეცთომით დაუწერიათ ფანჯარად {ლანძჳ - ფანჯარა - საბას ლექსიკონი}, გარნა საღუთოსა შინა წერილსა ჰნიშნავს მანკანსა, კერასა, საცეცხლურსა ან ცეცხლაპირსა (ნახე კერა) (გამოს. 27,4 და შემდგომი; იერემ. 36,23), огнище.
ლაპარაკი	(ვლაპარაკობ) უბნობა, საუბარი, говорить, разговор.
ლაპი, ღლაპი	(მფრ.) უნაკრტენო მართვე მფრინველთა (ნახე მართვე). // ჯერეთ უბალნო წრუწუნა თაგუთა და მისთანათა.
ლაპლაპი	(ლაპლაპებს) ვარვარი, გინა წითლად ელვარება დადნობილთა მეტალლთა.
ლაპოტი	დიდი ციცხვი ან ჩამჩა, ковш. თ. ავგარდან(?).
ლაჟვარდი, ლაჯვარდი	ლურჯი ქვა (ვეფხისტ. 944, 1268), лазурь (камень).
ლაჟი	(თევზ.) თ. გუმიშპალუხ.
ლარვი	ორრიგი მოსავალი ერთს საყანურში.
ლართხი	ურემთ ძირის გასაკრავი ფიცარი.
ლარი	განძი, ხაზინა, საუნჯე, სალარო, საჭურჭლე (ვეფხისტ. 55; ჩახრუხა. 18), казна, казначейство.
ლარი	კუმაში, ნაქსოვი ფარჩა, шелковая материя, ткань.
ლარი	ხვასტაგთ ნაწლევი შეგრეხილი მშვილდის ლამბად, გინა ძალად საკრავთა (ნაუმ. 3,8), струна или тетива.
ლარნაკი	ლუსკმა, ქვათა ანუ მეტალლთაგან შემზადებული საცავი წმიდათა ნაწილთა, урна, ваза, или рака св. мощей, λάρναξ.
ლარო	ბადის პირი, კალატოზთ ბაწარი, კედელთ საშენებელად გასაბმელი, რომელსაც გაასწორებენ თარაზოს შვეულით.
ლასლასი	(ლასლასებს) უღონოდ სიარული ან ფრენა (ნახე სიარულში).
ლასტი	წკეპლებისაგან დაწნული ჭილობი.
ლატანი	წურილი და გრძელი ხე, жердь.
ლაფათინი	დგიმი, ფეიქართ საქსოვრის სავარცხელი ლერწმის ჩხირებისგან შექმნილი, [гребень].
ლაფანი	ხეთ ქერქი გრძლად დახეული შესაკრავად რასამე (ნახე ქერქთან).
ლაფერი	ფართო კოვზი, საჭმელთ გასაყოფი, разливная ложка. თ. სუფრაყაშული [არაბ.].
ლაფი	თხელი ტალახი, жидкая грязь.
ლაქი, თუ ლუქი	ზუმბური, сургуч.
ლაქლაქი	(ლაქლაქებს) ლაშლაში.
ლაქუცი	(ელაქუცება) ძაღლის ალერსი.
ლაღანაკი ან ლოღარიკი	ცალსასწორა, безмен. თ. ყანთარ [არაბ.].
ლაღანოსი	პურით ტაფამწვარი, хлебенное.
ლაღი	გარდამეტებით კადნიერი (რამაელ. 1,30; ვეფხისტ. 395), величавый, наглый, дерзкий, грубый, нахальный. // თამამი, გამბედავი, ანუ ნებიერი (ვეფხისტ. 65, 97, 122, 422), смелый, резвый, вольный, смельчак. // გარეული, ქსუ (მუნვე, 581), дикий.
ლაღობა	(ვლაღობ) ზდილურად გაბედვა ხუმრობისა (ვეფხისტ. 60, 80, 83, 1366), смело обходиться, резвиться. // ალერსობა ერთმანეთთან (მუნვე, 136, 899, 1089), любоваться, вольничать. // განუკრძალველი კადნიერება, наглость, дерзость, нахальство.
ლაღოზა	წურილი სარი.
ლაყაფი, ლაყბობა	უგვანი საუბარი (ვეფხისტ. 1587), враки, враньё.
ლაყუჩი	თევზთა ღაწუთა შორის ნაკეც-ნაკეცი ღრაჭები წყლის გამოსაშვები, жабры
ლაშა, ლასა	ასურთა [?] ენითა: მანათობელი, ანუ ბრწყინვალე. სახელი ესე ეწოდა თამარ მეფის ძეს გიორგი IV (ჩახრუხა. 9, 35, 95), ამისგან დაურქმევიათ ლაშაის, ანუ ლაშარის ჯუარი. სჩანს, რომელ ნაქონი მისი არს და ფშავ-ხევსურნი ფრიად ესვიან მას და პატივსცემენ.
ლაში, ლაშები	ზემოთი ან ქვემოთი ბაგე, კბილთ დამფარველი, губа, губы.
ლაშლაში	(ლაშლაშებს) ტარტარი, მრავალი და ცუდი ლაპარაკი.
ლაშქარი	სპა, ჯარი საომრად განმზადებული, ანუ მხლებელი მეფისა (ვეფხისტ. 44, 55 და შემდგომი), войско, воинство. // ზოგგან: სიმაგრე, სანგარი (ლუკ. 19,43), острог, окоп.
ლაშქრის მძღვანი	სარდალი, ერისთავი, მხედართმძღვანი, სპასპეტი (ეზეკ. 23,12), воевода.
ლაჩკვია	ცაცია, ტაკვია, მარცხენის ხელის მხმარებელი, левша.
ლაციცობა	(ველაციცები) აშიკთ ალერსი, თამაშობა (ვეფხისტ. 1143), любоваться.
ლაწირაკი	მოუსვენარი, დაუდერაგი, ცელქი, გველაძუა ბოვში, шалун, повеса, зверёк.
ლახანა	(ბალ.) თავდახვეული კომბოსტო, ვიეთნი უხმობენ ალხანად, кочанная капуста, λάχανα.
ლახვარი	პირფართო საჭურველი რკინისა ბუნგრძელი (იოან. 19,34; ვეფხისტ. 4), копье. ეგრეთვე შუბი, ჰოროლი და ანკინაკი არიან ორპირი, ბუნგრძელი და არა ეგოდენ ფართო; კინენი იგივე, არამედ ტარმსხვილი; გმური პირფართო და ბუნგრძელივე; სათხედი და მაზრაკი ბუნმოკლე, ვიეთნი ხელშუბას უხმობენ; გეონი მოწლო, პირსამძგიდე, ბუნზომიერი, რომელსა სპარსნი ხელად იპყრობენ სიმსუბუქისათვის, ხიშტი, ანუ სპადა პირგრძელი, ძგიდემოკლე ტარკოტა; ლიბანდიკი და ზუფანი მსგავსი გეონისა, ბუნმოკლე, შორით სასროლი.
ლახლახი	ლაღლაღი, ანუ ლასლასი (ნახე სიარულში).
ლახოსტაკი	თმათ საღებავი წიდა გადამდნარის რვალისა, кровавик.
ლახტი	საცემი ან საომარი, გრძელი, უტარო მათრახი, დაწნული თასმისაგან, ანუ მეტალლისა (ნახე მათრახთან) (ვეფხისტ. 645, 1099).
ლაჯი	ერთს ნაბიჯზედ ფეხების განშორების დგომა (ნახე ბიჯი), шаг.
ლაჯიანი	ნელა მოსიარულე, ზარმაცი.
ლბილი	რბილი, ჩჩვილი, ქორფა, არა მაგარი (ვეფხისტ. 5, 1454, 1457), мягкий.
ლბობა	(ვალბობ) დასველება, დარბილება, размягчать, размачивать.
ლბუნება	კურნება სალბუნითა (ოსე. 6,2), уврачевать.
ლებანი	ნიგუზის გულის ნახევარი.
ლები	ლიბრი, დალურჯებული (ვეფხისტ. 299, 491, 703; ჩახრუხა. 100), багровина.
[ლებოვანი	{დალურჯებული, имеющий синее пятно от ушиба - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
ლეგა	ნაცრისფერი (რუხასთან ნახე), серый.
ლეგატი	რომის პაპის ელჩი, დესპანი (ნახე მოციქულთან), легат, legatus.
ლეგეონი, ლეგიონი	გუნდი მხედრობისა ძველთა რომაელთასა (მარკ. 5,9), легеон, legio, -onis; თჳთოს ლეგეონს აქუნდა 3000, ანუ 6000 და ვიდრე 10.000 კაცი, ხოლო მეოთხედი ნაწილი ლეგეონისა იყუნენ ცხენოსანნი და და სხუანი - ქვეითნი. ლეგეონი განიყოფებოდა კოჰორტებად, cohorta. თჳთოს კოჰორტას აქუნდა 500 კაცი და კოჰორტა - 5 ცენტურიად, რომელია 100 კაცი, centuria.
ლევა	(ვილევი) შელევა, დათმობა (ვეფხისტ. 806).
ლევა, ლევნა	(ვლევ, ვილევი) მოკლება (ვეფხისტ. 17, 953), истощать, -ся, убывать. ზმნა ესე მიიღებს სხვადასხუათა ზედდადებულთაგან მრავალგვართა მნიშნველობათა: აღლევა, განლევა, დალევა, მოლევნა და სხ. (იხილენ თვისთა ადგილთა).
ლევიათანი	(ქვეწ.) ხვითქი, კორკოდილო, ანუ ურჩხული, левиафан.
ლევინტონარი	მოკლე მაზარა, საბეჭური მონაზონთა.
ლეზვი	თხელი დორბლი (ხრასტი ნახე), слюна.
ლეიბი	მატყლის დოშაკი, тюфяк. თ. ნაალ [არაბ.].
ლეკვერთხი	წვივსაკრავი, საკვართული.
ლეკვი	(ოთხფ.) შვილი ძაღლთა, მგელთა, ტურათა და მისთანათა, щенок, ლეკვები, щенята. // ზოგგან ეწოდების ლომის ბოკვერსაცა (ფსალ. 16,11 და 103,21; ვეფხისტ. 39), скимен, львенок.
ლეკი	თხლე ნოტიოთა, ძირს დალეკილი სისქე, гуща, дрожжи.
ლეკი	თემი კავკასიის მთაში მკჳდრთა, ლეკოსის შთამომავლობათა (ქართლის ცხ.), лезгины.
ლეკური	სალეკო, ლეკთ შესახვედრი, лезгинский. // ლეკური ხმალი უვადო (ნახე ვადა და ხრმალი), ლეკური როკვა, лезгинка.
ლელენგო	უფოველი ნაზუქი, ხმიადი (ლევიტ. 2,4), опреснок.
ლელი	(ბალ.) წვრილი ლერწამი, ფართო და გრძელფურცლოვანი (ნახე ჭილი) (იობ. 8,11 და 40,16), рогожа, осока, ситник.
ლელწამი, ლერწამი	(ხე) მაღალი ჩალა უგულო, მუხლებად დაყოფილი, მუხლებზედ ჰქონან გრძელნი ფურცელნი. მცენარებს ჭაობთა ადგილთა შინა. ღერთა მისთაგან შეიქმონენ ხელსაჭერთა კვერთხთა (მატ. 11,7 და 12,20), трость, камыш. // ამ ლერწმისგან შექმნილი საწერი კალამი (ვეფხისტ. 952), трость писчая. // რომელთამე მხარეთა შინა ძირთა მათთაგან გაკეთდების შაქარი და მას ეწოდება შაქრის ლერწამი, сахарный тростник. // ზოგგამ ეწოდება ღეროსა, ანუ ზროსა მცენარეთასა (ისაი. 1,31), стебель. // ლერწამი საზომისა სამართი კალატოზთა, ანუ თურქთა ენითა შიმშა, ზომით ექვსი მტკაველი (ეზეკ. 40,3) трость мерительная.
ლენდი	ლენტიონ, არდაგი, გრძელი მანდილი, лентие, λεντίω, [λέντιον].
ლენცოფა	(ბალ.) белена.
ლეჟერი	ნედლი, ცუდი შეშა, ანუ ნაკოდალი მისი.
ლერწამი	ნახე ლელწამი.
ლესვა	(ვლეს, -სავ) მახვილთ აღმახვა, გამოპირვა, вострить, править. // ხუთოთა და სხვათა სამკურნალოთა წამალთა გახევა ნოტიოთა შინა, тереть, растирать.
ლექა, ლექი	გალექებული, გაჭირვეულებული, დიდად მთურალი.
ლექსი	სიტყვა თჳთოელი რვათაგან ნაწილთა სიტყვისათა, слово, речение, λέξις. // ზოგჯერ უხმარიათ ნაცულად სტიხთა და შაირთა (ვეფხისტ. 5, 16), стихи.
ლექსიკონი	ენათ თარგმანება, ანუ ლექსთ გამოძიების წიგნი, словарь, λεξικόν.
ლეღვი	(ხე, მარკ. 11,13; იაკობ. 3,12), смоква, фига, винные ягоды. თ. ინჯირ, ს. თუზ. სახენი ამისნი: ბუშტა ლეღვი, ადრეული.
ლეღოვანი, ლეღუნარი	ბაღი ლეღვისა (ფსალ. 104,2), смоковница.
ლეღუსულელი	(ხე) გარეული ლეღვი (მუნვე, 77,47), червичие, полевая смоковница. // ლეღვის ხე (ლუკ. 19,4), смоковница.
ლეღვის კვერი	ასხმული ლეღვის ჩირი.
ლეღმა	ბზარი თოვლი, რა მზემან შეალბოს (ნახე თოვლთან).
ლეში	მძოვრი, ან ცუდი ხორცი საკლავთა, труп, λέσι [падаль, падалище].
ლეშტერი	სეტყვიანი ღვარი (ნახე წყალთან).
ლეშურა	(ბალ.)
ლეშხი	ხეთ ფურცელთაგან ჩამოცვივნული წვიმის ცვარი (ნახე წვიმა).
ლეჩაქი	კუბასტი, მაკინაკი, ჩიქილა, ქალთ თავსაბურავი, личак, вуаль. ს. ლაჩაქ.
ლეწა, ლეწვა	(ვლეწ, -წავ) ძნიდამ ხორბლის გამოფშვნეტა კალოზედ კევრის ტრიალით, молотить. // დამტურევა, დამუსრვა, დარეგვა (ნახე დალეწა), раздроблять, разбивать в дребезги.
ლეჯა	წენგოს ნაპობი ქერქი.
ლვილი, ლილვი	ბადის საქსოვი ჩხირი, მაქო.
ლია, ლამი	ანუ ტალახი (ნახე საფლობთან).
ლიანდაგი	სარჩულსა და საპირეს შუა გავლებული ნაკერები, дорожка. // (ვალიანდაგებ) ამგვარად შეკერვა, прошивать.
ლიანქერი	დამდნარის თოვლის ნადენი ღვარი (ნახე წყალთან და თოვლთან).
ლიბანდაკი, ლიბარდა	მოკლე შუბი სასროლი (ნახე ლახვართან), алебарда.
ლიბრი, ლები	ჩალურჯებული (რუხასთან ნახე) (იგავ. 23,29), синий.
ლიბრი, ლირფი, ლირწი	ურიცხჳ, გლისპი (იერემ. 8,5), бесстыдный.
ლიგჳრიონი	თვალი პატიოსანი, ზოგგან პოგჳრიონი სწერია, მაგრამ შეცთომაა (სპეკალთან ნახე) (გამოს. 28,12; შავთ. 40), лигвирий.
ლივლივი	(ლივლივებს) წყალთ ციმციმი, მცირე ღელვა. // მფრინველთ ლივლივი (ნახე სიარულში).
ლიზღი	უშვერად და ურიდლად მოხუმარი, нахальный.
ლიზღობა	უშვერი ხუმრობა (ვეფხისტ. 1071), нахальство, кощунство.
ლითონი	ქანი მეტალლთა ანუ სპეკელთა, სადაცა იგინი ოპოვებიან, рудник, рудокопия. თ. მადან, მაღარ [არაბ.], ს. ქან. [უნდა იყოს ჰანქ, რედ. ალ. ღლონტი].
ლითონი	გრძელი რკინა შუაზედ ამოხურეტილი, რომელსაც ჩამოაცმენ ბორბლის თავსა და გასჭედენ წისქვილის ზემოთს ქვაში, რომელიც იმითი ბრუნავს, [железная жердь мельничная].
ლიკლიკა	(ოთხფ.) პატარა ქურციკი.
ლილა	ლურჯი საღებავი (ვეფხისტ. 394), синяя краска; ლილის ფერი, лиловый цвет.
ლილიფარი	(ბალ.) ნინოფი, მზისუჭურიტე, подсолнечник, трава.
ლილო	თოვლი აჭრელებული, აქა-იქ გამდნარი (ნახე თოვლთან).
ლიმენა	ნავთსადგური, пристань, гавань, λιμένας
ლიმონი	(ხე) лимон, λεμόνι.
ლინგი	ხლინგი, ფანდი, ანუ ფიცრის გნდე, კიდური.
ლინი	რვალის საჩხარუნებელი.
ლიპი	მოლიპული ყინვისაგან, ანუ სისველისაგან, სასრიალებელი, სასხლეტი, скользкий.
ლირბი, ლირფი, ლირწი	თავხედად ურცხჳ (ნახე ლიბრი).
ლირწება	ურცხვობა, უწესობა (გალატ. 5,21; შავთ. 82), бесчинство.
ლიტანია	დიდებით სიარული, крестный ход, процессия, λιτανεια.
ლიტანიობა	(ვლიტანიობ) კრებულით ლოცვა, ცერემონიის გარდახდა (ფსალ. 44,13).
ლიტი	დიდს მწუხრზედ დამატებული ლოცვა ჩინებულთა დღესასწაულთათვის ეკლესიის საშუალ გარდასახდელი, лития, λιτή.
ლიტონი	მარტივი, ცარიელი, უბრალო ანუ მდაბიო, простой.
ლიტრა	ოცის სტილის წონა (იხილე საწონთან), 9 фунтов весу. // ხოლო ძველებური ლიტრა იყო უმცირესი საწონი, ერთი მნა, ანუ აწინდელის გირვანქის ოდენა (იოან. 19,39), литра, фунт, λίτρα.
ლიფი	გასანთლული ლარი ან სამოსელი, вошанка. თ. მუშამბა.
ლიფლიფი	ფანარი.
ლიფსიტა	(თევზ.) წვრილი თევზი, бельчуг, белая рыбка.
ლიქნა	(ვლიქნი) მიფერება, მიალერსება მოსაცთუნებლად (შავთ. 46), ласкательствовать.
ლმობა	(ვილმობ, მელმის) ტკივილი, გრძნობა ვნებისა (იგავ. 23,35), болеть, болезновать.
ლმობიერი	ალერსიანი, შემტკბობი, ან გულჩჩვილი (ვეფხისტ. 463, 531, 1467), умильный, ласковый.
ლმობიერება	გულმტკივნეულება (ფსალ. 59,3), умиление.
ლმობილი	ტკივნეული (ვეფხისტ. 1466), болезнующий.
ლობიო	(ბალ.) მდელო გამომღები მარცვალთა პარკებითურთ, боб, фасоль.
ლოგინი	საწოლი ქვეშაგების გასაშლელი, ანუ სარეცელი, კრავატი, спальня, постель или кровать.
ლოგორო	კონა ფოთლებისა, веник из листьев.
ლოდა, ლოდავი	ბადია, ანუ ჯამი სანოვაგის მისართმევი.
ლოდი	დიდი ქვა (ნახე ქვასთან) (ისაი. 8,14; მატ. 21,42 და შემდგომი; იოან. 11,38 და შემდგომი), камень.
ლოდინი	(ველი, ველოდები) მოცდა, მოლოდება (ფსალ. 103,27 და 118,95 და 141,7), чаять, ждать.
ლოთი	მემთურალე, пьяница, ლოთობა (ვლოთობ) მომთურალობა, пьянствовать.
ლოინი	(ოთხფ.) ნარი, მამალი აქლემი.
ლოკა	(ვლოკ, -კავ) ლოშნა, ენის წასმა, ანუ აღწბა ენით, лизать.
ლოკოკინა	(ქვეწარ.) წურილი ლოფორთქინა, устрица, улитка.
ლომთევზა	(ოთხფ.) ზღვის ცხოველია, ხმელადაც სცხოვრობს, морж. თ. შირმაია [სპ.]
ლომი	(ოთხფ.) ნადირთ მეფე (ფსალ. 7,2 და 16,11), лев, λέων, λεωνταρι. // ნიშანი ზოდიაქოსი, რომელიცა მიითუალავს მზესა იულისში (ნახე ზოდიაქო).
ლომის ფეხა	(ბალ.).
ლოპინარი	(ბალ.) ხანჭკალა ცერცვი.
ლოპო	ქერქშემოძრობილის ხისა და მისთანათა ნოტიო ლიპი
ლოპრი	ლოშქრი ნახე.
ლორი	შაშხი, გამხმარი ხორცი (აპუხტი ნახე), ветчина, окорок.
ლორფინი, ლომფინი	ფიქალთაგან შექმნილი კრამიტი, черепица из плит на куполах.
ლორწო	წებოვანი წყალი, უფრორე თევზთაგან, ოდესცა მოკუდებიან უწყლოდ.
ლოსი	(ოთხფ.) ჩრდილოეთის ნადირია, ირემს ჰგავს, лось.
ლოფორთქინა	(ქვეწარ.) დიდი ლოკოკინა, байдарка.
ლოქო	(თევზ.) ღლავი, сом.
ლოქორა	(ქვეწარ.) ზღჳს ლოკოკინა.
ლოღარიკი	ნახე ლაღანაკი.
ლოღნა	(ვლოღნი) უკბილოსგან დაცოხნა საჭმელისა ღრძილებით.
ლოყა	ღაწვი, щека.
ლოშნა	(ვლოშნი), ლოკა, (ფსალ. 71,9; ლუკ. 16,21), лизать.
ლოშქრი, ლოპრი	დორბლი ოთხფერხთა (ნახე ხრასტი).
ლოცვა	ღუთისა მიმართ გონებით აღსლვა და თხოვა ჯეროვანთა (ფსალ. 4,1 და 16,1), молитва. // ლიტანიობით ანუ კრებულად ღუთის მსახურება ეკლესიასა შინა, ვითარ მწუხრის ლოცვა, вечерня, ცისკრის ლოცვა, заутреня, დაისის ლოცვა, всенощная და სხ.
ლოცვა	(ვლოცავ) ვედრება, ხვეწნა (საქმ. 11,23; რომაელ. 15,17), молить, умолять, убеждать, упрашивать. // მდაბიურად: დალოცვა, კურთხევა, благословлять, (ვულოცავ) ლოცვის წაკითხვა სხჳსადმი (მივულოცავ), დღესასწაულის მილოცვა. // (ვილოცავ, ვლოცულობ) ლოცჳსა, ვედრების აღვლენა ღუთისადმი (მატ. 6,5 და შემდგომი), молиться (საქმ. 10,9).
ლოცვანი, ლოცვაები	წიგნი ლოცვისა, молитвенник.
ლოხი	ზანტი, ზარმაცი, მძიმე ცხოველი.
ლოხორი, ლახორა	ჯოლღო, ცარცის ანაცარი. თ. ნუხალა [სპ.].
ლპობა, ლპოლვა	(ლპების) გახრწნა ნივთთა ტენისაგან (ნახე დალპობა), гнить.
ლტობა	(ვალტობ) დასველება, დალბობა (ნახე დალტობა) (ვეფხისტ. 1270), мочить, намачивать. // ცრემლით ლტობა (ვეფხისტ. 909), утопаться в слезах.
ლტოლვა	(ვივლტი) გაქცევა, გარიდება, გარდახვეწა (ნახე სიარულში) (ფსალ. 61,1; მატ. 2,13), бежать, убегать.
ლუბრმა, ლუმბრა	მდინარის ადგილი, მდოვრე და ღრმა (ნახე წყალთან).
ლუდი	ქაშქის წყალი, ქერის თაფლუჭი, სასმელი, пиво.
ლუკმა	ერთი საცოხნელი ხემსი (ვეფხისტ. 913), кусок, λουκουμάς. თ. ლუხმა, ლოხმა [არაბ.].
ლუკუფხა	(ხე) ჭრელი ხე.
ლულა	წყალთ სადინელი სოლინარი მილი, труба водопроводная. // თოფის გრძელი რკინა გახურეტილი, винтовка ружейная.
ლულეინი, ლულიანი	კუტალი თიხისა, გინა ჭიქისა, лейка.
ლული	რული, თულემა (ვეფხისტ. 1205), дремота, дремание.
ლუმბა	ცხენის საჭედარი ნალი, подкова.
ლუნგი	ჩლუნგი, ბლაგვი, ბოკო, უმახვილო, тупой.
ლურსმანი, ლუსმანი, მუსმარი	სამსჭვალი (1 ნეშტ. 22,3), гвоздь, ჯიმბუკი მოდიდოა, ხოლო მანჭვალი - უდიდესი და უმსხოსია.
ლურჯი	მოჭირებულად ცისფერი (ვეფხისტ. 1336), синий.
ლუსკმა	ლარნაკი, მაღალი ტაგრუცი (ნახე საფლავთან) (4 მეფ. 23,14), могила (ვეფხისტ. 1359), рака.
ლუტი	ტლუ ნახე.
ლუფუნი	ლატანი ხეზედ მისადგმელი ზე აღსავალად.
ლუღლუღი	(ლუღლუღებს) სნეულისგან, ანუ შეშინებულისგან ვერ გამორკვევა ლაპარაკისა.
ლუწი	ორორი, უღლეული ცანჭკულელი, попарное, чётное число. ს. ჯუხტ, თ. ჩივთ [სპ.].
ლხენა, ლხინება	(ვულხენ, ვულხინებ) შველა, შემსუბუქება, პატივება (ვეფხისტ. 17), облегчать, послаблять (ფსალ. 64,3 და 77,38, კუალად 78,9), очищать (კუალად 105,30), умилостивлять (და 129,3), прощение. // (ვალხენ, ვილხენ) (ვეფხისტ. 828, 830), მიცემა ნუგეშისა, შვებისა, утешать, -ся.
ლხინი	შვება, ნუგეში, განცხრომა (ვეფხისტ. 13, 106), утеха, отрада. // პურობა წვეულობა, ნადიმობა (ესთერ. 2,18), пир, пиршество. თ. მეჯლის [არაბ.].
ლხინობა	(ვლხინობ) განცხრომა, შექცევა ლხინში, пировать, веселиться.
ლხობა	(ვალხობ, ლხვების) მცირედ შედნობა გაყინულისა, გალხობა, таять, оттаивать.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

მ	ქარაგმიანნი ლექსნი ამას ასოსა ზედა არიან: მდ~ის - მარადის, მრ~თ - მიმართ ანუ მომართ, მ~რ - მიერ, მღ~დლი - მღუდელი და ძველებურად მ~ფჱ - მეუფე. ასოსა ამას ჰქონან ზედდადებულნი ზმნათანი: მი, მო, მიმო, მიმოდა, მიდამო. მაგალითად: მიმაქუს, მომაქუს, მიმომაქუს, მიმოდამაქუს, მიმოდაბნევა და სხ.მრავალთა ზმნათა განვითარებულთა მარცვალთა მიერ მი და მო, არა აქუსთ განსხვავებული რაჲმე მნიშნველობა, გარდა ამისსა, რომე; მი ითქმის მესამესა პირისათვის, ხოლო მო პირველისა და მეორისათვის. მაგალითად: მოცემა ჩემდა, მოცემა შენდა, მიცემა მისდა; კუალად მოტევება, მოგება, მორთმევა ჩემდა, შენდა; მიტევება, მიგება, მირთმევა მისდა და სხ. ანუ განირჩევიან ზმნისზედათა მიერ აქა და იქი. მაგალითად: მოტანა აქა, მიტანა იქი, მოზიდვა აქა, მიზიდვა იქ, მოწვევა აქა, მიწვევა იქ. ესევე იგულისხმე თანდებულთათვის: მიმართ და მომართ. მაგალითად: ჩემდა მომართ, შენდა მომართ, მისდა მიმართ, ანუ მოკვეცილად: ჩემდამო, შენდამო, მისდამი (გარნა ზოგჯერმე იხმარების მი მეორესაცა პირსა შინა, მაგალითად: შენდამი მიცემა, მიტევება შენდა და სხ.). კუალად ასო მ დაერთვის თავად მრავალთა ლექსთა ქართულსა შინა ენასა ესრეთ:α. არსებითთა სახელთა და ნიშნავს: 1. სადაობასა პირისასა, თავად მ და ბოლოდ ელი. მაგალითად: აჩაბეთი, ეგრისი, ეგჳპტე, ამათგან შეიქმნების: მაჩაბელი, მეგრელი, მეგჳპტელი. გარნა აწყური - მაწყურელი, რუისი - მროველი. ესენი ეწოდებოდა საკუთრად მუნებურთა ეპისკოპოსთა, ხოლო სხვათა მუნ მოსახლეთა უწოდებენ: აწყურელი, რუისელი. კუალად სადაობისათვის პირთასა დაერთვიან თავად მე, მო, ბოლოდ ე ანუ ვე. მაგალითად: უდაბნო - მეუდაბნოვე, თემი - მოთემე, სახლი - მოსახლე, ქალაქი - მოქალაქე, ხევი - მოხევე და სხ.2. იგივე მარცვალნი თავად მე და ბოლოდ ე, ანუ ვე, ჰნიშნავენ პატრონსა ნივთისასა, ანუ მნესა მისსა. მაგალითად: მეაბანოვე, მეაბჯრე, მეკატრ, მენავე, მეხომალდე, მეციხოვნე და სხ.3. ესევე მარცვალნი ჰნიშნავენ ხელოსანსა ნივთისასა, მკეთებელსა მისსა, ანუ ვისცა რაჲცა აქუს სარეწავად თჳსად. მაგალითად: მებადე და მებადური, მეთევზე ან მეთევზური, მეველე, მეზურე, მენახირე, მეხბორე, მეცხვარე, მექათმე, მეპურე, მეღვინე, მექვაბე, მექუდე, მეპრატაკე, მეპრორე, მეურმე. 4. რომელთამე განორებით ხმარებულთა ლექსთა თავად დაერთვისთ მ და შესცულის შეურაცხებითად, ვითარ: არე-მარე, ახლო-მახლო, კიტრი-მიტრი, წილი-მილი, ხურდა-მურდა. 5. უმრავლესთა სახელთა დაერთვის თავად მ და არა განასხვავებს მნიშნველობასა მათსა, არამედ როგორც დასაშვენებლად. მაგალითად: ზითევი - მზითევი, სხალი - მსხალი, ტევანი - მტევანი, ღუდელი - მღუდელი, ძეხვი - მძეხვი, წნილი - მწნილი; ეგრეთვე ზედშესრულთა: კურივი - მკურივი, ებრი - მებრი (ნახე ებრ), რგუალი - მრგუალი, სუბუქი - მსუბუქი, სხვილი - მსხვილი, შვენიერი - მშვენიერი, და სხ. და ზოგჯერ არა საჭიროდ, არამედ კნინღა ურჩხადცა, ვითარ: ტრედი - მტრედი, შველი - მშველი, ცხუარი - მცხუარი. გარნა რომელთამე ლექსთა შინა განასხვავებს მნიშნველობასა. მაგალითად: დაბალი - რაოდენობით მცირე, ხოლო მდაბალი - გულით მშვიდი. კუალად დარი - თანასწორი, ხოლო მდარე - უფრო ნაკლები, ანუ ცუდი. β. ზედშესრულთა სახელთა დაერთვის თავად მო, ბოლოდ ო და დააკნინებს მნიშნველობასა მათსა. მაგალითად: დიდი - მოდიდო, მცირე - მომცრო, თეთრი - მოთეთრო, შავი - მოშავო და სხ. რომელნიმე ზედშესრულნი სახელნი, დაბოლოვებულნი მარცულითა ელი, ისპობენ მას დაკნინებასა შინა. მაგალითად: გრძელი - მოგრძო, თხელი - მოთხო, ტკბილი - მოტკბო, მსხვილი - მომსხო ანუ მომხო, წულილი - მოწლო. არამედ წითელი ითქმის მოწითლო, მოწითანო და მწითური. γ. მარცვალი მე დაერთვის თავად რიცხჳთთა სახელთა რაოდენობითთა და შესცულის მათ წესებითად ორითგან, ვიდრე დაუსრულებლადმდე. მაგალითად: მეორე, მესამე, მეოთხე, მეათე, მეათერთმეტე, მეოცე, ოცდამეორე, ოცდამეათხუთმეტე, მეორმოცე, ორმოცდამეექუსე, ორმოცდამეათე ანუ მეერგასე, მეასე, ასმეორე, ასმეშვიდე, მეათასე, ათასმეერგასე, მეათიათასე და სხ. ხოლო ოდესცა დაერთვის ამათ ბოლოდ მარცვალი დი, მაშინ ჰნიშნვენ კერძოსა. მაგალითად: მესამედი, მეოთხედი, მეათედი და სხ. δ. ასო მ დაერთვის ზმნათაცა: 1. მაპიროვნებელად პირველისა პირისა და მაშინ მეორისა პირისა იქმნების მაპიროვნებელი გ. მაგალითად: მაქუს, გაქუს, აქუს, მრწამს, გრწამს, ჰრწამს; მნებავს, გნებავს, ჰნებავს, და სხ. ეგრეთვე ყოველთავე უსრულესთა დროთა შინა: მიწერიეს, გიწერიეს, უწერიეს; მეწერა, გეწერა, ეწერა; მისწავიეს, გისწავიეს, უსწავიეს; მესწავა, გესწავა და სხ. შეისწავე, ვითარმედ ზმნანიცა: მაქვს, მრწამს, მნებავს, მინდა, მჯერა და სხ. თუმცცა იხმარებიან აწმდგომსა დროსა შინა, გარნა ესევითარი საქცევი მათი არს ვასხებულ უსრულესისა დროსაგან ვინათგან აწმდგომსა დროსა მათსა: ვიქონიებ, ვირწმუნებ, ვინებებ, ვინდომებ, ვიჯერებ, აქუს ჰაზრი რაოდენმე მომავლისა დროჲსა, ხოლო ვასხებული დროჲ უსრულესისაგან ჰნიშნავს სრულიად აწინდელსა. ამის გამო ზმნანი: ვიბოძებ, მივართმევ, მივულოცავ, და სხ. ვინათგან ჰნიშნვენ უფრორე მომავალსა, ამად უსრულესი მათი დაიდების ნაწულად აწინდელისა. მაგალითად: მიბოძებია, მომირთმევია, მომილოცავს და სხ.ამგვარადვე სხვათა ზმნათა პირველსა პირსა შინა გაპიროვნებულთა მარცულითა ვი დასანიშნველად აწინდელისა დროჲსა, აქუს გახშირებითი დროჲ სხვარიგად. მაგალითად: ვიკითხავ, ვილოცავ, ვიპოვი, ვიშოვი და სხ. რადგანც ესენი ნიშნვენ მომავალსა, ამად აწინდელსა დროსა შინა იხმარებიან გახშირებით: ვჰკითხულობ, ვლოცულობ, ვჰპოულობ, ვშოულობ. 2. ასო მ იხმარების კუალად პირნაკლთა ზმნათა შინა, ოდესცა მოქმედება მიეჩემების 1 პირსა მეორისაგან. მაგალითად: მიწერ, მიწერს, მიშენებ, მიშენებს და რაჟამს პირველისაგან მიეჩემების 2 პირსა, მაშინ იხმარების გ (იხილე ასო გ და უვრცელესად შესავალსა შინა ზმნათათვის). ხოლო უკეთუ მოქმედება არს მესამისაგან პირისა, მაშინ არღარა არს პირნაკლი, არამედ მიეჩემების სამთავე და პირველისადმი იხმარების კუალადვე ასო მ, მეორისადმი კუალადვე გ, მესამისადმი უ. მაგალითად: მიწერს, გიწერს, უწერს; მიშენებს, გიშენებს, უშენებს. ანუ ვნებითად: მწერს, გწერს, ჰსწერს; მაშენებს, გაშენებს, აშენებს და სხ. ε. ასო მ დაერთვის თავად ყოველთა შემოქმედებითთა მიმღეობათა. მაგალითად: მკეთებელი ანუ მაკეთებელი, მოქმედი ანუ მმექმი; მორწმუნე, მკითხველი, მწერალი, მავალი, მდგომარე, მჯდომარე, მწოლარე, მტირალი, მგლოვარე და სხ. ოდესმე მ შეიცულების ნ, მაგალითად: მანგალი - ნამგალი, მებოძირი - ნებოძირი, მორჩი - ნორჩი, მუგუზალი - ნაგუზალი, მუხუდო - ნუხუდო, ნამდჳლი - ნანდჳლი და სხ. და ოდესმე შეიცულების ბ (იხილე ასოსა თანა ბ).
მაარსი	არსების მომცემი, არსებად მომყუანი (ითქმის ღუთისათვის), сый осуществитель, ებრაულად იეჰოვა, Иегова.
მაბადია, გაბადია, აბადია	და შემდგომი მაქუს, иметь.
მაგალითი	ანდაზა, სახე, მორფი (იერემ. 19,22; ჩახრუხა. 51), пример.
მაგარი	მტკიცე, ძნელად გასატეხი (ისაი. 36,1; ვეფხისტ. 5), твердый, крепкий, жёсткий.
მაგდენი, მაგოდენი	ეგეოდენი, მაგის ტოლი.
მაგიდა	ტაბლა, მაღალი სუფრა, ფეხედი, стол.
მაგიერი	მოადგილე, მონაცვალე, наместник, преемник, или поверенный.
[მაგოდენი]
მაგოლი	თივის ბულული, ანუ ძირეული, копно сена.
მაგრა, მაგრამ	(კავშირი) გარნა, არამედ (ვეფხისტ. 407, 409), но, однако.
[მაგრობა, მაგრება	{მაგრობა - სიმაგრე, укрепление, крепость, ვმაგრობ) ვსძლიერდები, სიმაგრეს მოვიღებ, крепиться - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
მაგრილებელი	(ხე) ბორობანი.
მაგრობალი	(მფრ.) კრუხი კვერცხებზედ მჯდომი.
მადა	საზრდელის ნდობა, аппетит. თ. ჰიშტაია [არაბ.].
მადანი	ლითონის ქანი, рудник, завод.
მადაური, მანდაური	პური ფართო და განიერი.
მადე	სკა, რომელშიაც ჩასხმენ შინაურთა ფუტკართა და დაუტევებენ ველსა ზედა მოსანადირებლად გარეულთა (ნახე სკა).
მადლი	ნიჭი ანუ ძალი, ზეგარდმო მოცემული კაცისადმი აღსასრულებლად ნებისა ღუთისა (რომაელ. 1,5 და 1 კორ. 15,10), благодать. ს. შნორ. // მოწყალებით მიხედვა, სიყვარული (დაბად. 39,3; გამოს. 3,21; საქმ. 7,46). // შვენიერება, შნო (ფსალ. 44,2; იგავ. 4,9). // სათნოება, ქველისმოქმედება, კეთილი საქმე (ზირაქ. 7,36). // დამადლება, მაგიერის გარდახდა (ვეფხისტ. 626), благодарность. // მდაბიურად: ბარაქა, უხვება. კუალად ითქმის მადლია, ცოდვაა (ვეფხისტ. 271), богоугодно, или грешно.
მადლიანი	კეთილი, სახიერი, ქველისმოქმედი, добрый, добродетельный.
მადლის გარდახდა	კეთილისა წილ კეთილის მიგება საქმით, ანუ თაყვანისცემით, поблагодарить, отблагодарить. // ნიშნობა, დანიშნვა ქალ-ვაჟისა საქორწილოდ, сговор, помолвка.
მადლობა	მოხსენება ანუ აღხსენება მადლისა, ღუთისა მიერ ჩვენზედა მოვლენილისა და სიხარულით აღიარება მისი, ეგრეთვე კაცთადმი მადლის გარდახდა (1 ტიმ. 2,1), благодарение, благодарность.
მადლობა	მადლის გარდახდა, შეწირვა (1. კორ. 1,4; ეფეს. 5,20), благодарить.
მადლიერი, მადრიელი	სიკეთის მახსოვარი მადლობით, ანუ გულსავსე (ვეფხისტ. 382), благодарный, довольный.
მადლიერობა, მადრიელობა	გამოცხადება მადლობისა, გულსავსებისა (მუნვე, 143), благодарение, удовольствие, благоволение.
მაეგობა	ბაასი, პაექრობა, ვარჯისი, გამოძიება მეცნიერებისა საუბრით, ანუ წერილით, диспут, или упражнение литературное.
მაედანი	(ნახე მეიდანი) მეიდანი (ვეფხისტ. 353).
მავასხებელი	მოვასხე, ვალის მიმცემი (ისაი. 24,3; ლუკ. 7,41), заимодавец.
მავთული, მართული	მსხვილი აშკა, სიმი მეტალლთა, проволока.
მავი	მხიარული ფერი, ლურჯი, ანუ მომწვანო, μαβής, [μαβύς], μαυής, голубой.
მავნე	მავნებელი, ძვირის შემამთხვეველი (ნახე ავი, მავნე) (ვეფხისტ. 801).
მაზარა	მანდჳა, პალეკარტი, შავი შავი ზედწამოსასხამი, საბერო, მხრებში ნაოჭებიანი, монашеская мантия.
მაზეგ	ზეგის შემდგომს დღეს.
მაზლი	ქმრის ძმა, деверь.
მაზლისცოლი	შილი, ორთა ძმათა ცოლნი არიან შილნი, золовка.
მაზმანი	ბალნის თოკთ მგრეხელი.
მაზმაროთი	სააბანოვე დიდი ტასტი (იერემ. 52,19), умывальница.
მაზრა	თემი, სამოურავო, საერისთავო, округ, провинция.
მაზრაკი	შუბი (ლახვართან ნახე) (იოელ. 3,10; შავთ. 19), копье, ხოლო (იერემ. 6,23) ფარი, щит.
მაზრაპეტი	მაზრის მოურავი, განმგებელი, სატრაპეტი, ნაიბი, воевода, наместник, сатрап. თ. ჯანიშან [სპ.].
მათარა	ნატის სასმისი, შეკერილი ოთხკუთხედ (ნახე თხიერი).
მათითა	ფეიქართ საქსოვრის სამართი.
მათოთი	(ბალ.) შხამა ბალახი, болиголов, омег.
მათრახი	ტარიანი ცხენთ საწკეპავი სამ-ოთხ ღერი (ვეფხისტ. 86,95), кнут. ტაჯაგანიც ამგვარი არს, ხოლო შოლტი ძირს მსხვილად დაწნული და გრძლად თასმამობმული, ხართ საწკეპავი ლახტი და ჩელტი, უტარო, დაწნული თასმისა, ანუ მეტალლისაგან, ხოლო ჩალიჩი არს ტილოსგან.
მათხაბი	ციბრუტი, бурав, terebra.
მათხირი	მცირე ხის კასრი, კოდის ნახევარი (კოდი ნახე).
მაია	თავნი, სათავნო ამხანაგთა, капитал, артель.
მაიმუნი	(ოთხფ.) ქია, ანთარი, პითიკი, ციდამტკაველა (2 ნეშტ. 9,21), обезьяна, μαϊμοϋ.
მაინც	მაშინც, უკანასკნელისაებრ ღონისა, все-таки, или по последней, крайней мере.
მაისი	ვარდობის თთვე (ნახე ზოდიაქოსთან), май, μαϊος.
მაკე	(ოთხფ.) ორსული ხვასტაგი, брюхатая (относительно к животным), გარნა რუსულად ითქმის ფურთათვის стельная, ცხვართათვის суягная, ცხენთათვის сужеребая და სხ.
მაკება	(მაკდების) ორსულქმნა (დაბად. 30,40), зачинать.
მაკვილაკი	სიტყჳთ მაწყინარი, курьезный.
მაკინტალობა	მძუნაობა ზროხათა, კამბეჩთა და მისთანათა (ნახე ხურაობა).
მაკრატელი	ორკეცი იარაღი სარისველი. // ანუ მოსაკვეცი, ножницы. თ. მაზახ, დუქარდი [არაბ.], მგრატ.
მაკუკი	ანძაზედ შემოხვეული თივა. // ანუ თივის ზვინი.
[მაკურთხებელი]
მალა	ზურგის ძულის ნაკვეთი.
მალაკი	მცირე სფირიდი (მამათ. ცხ. 7,15).
მალამო	სალბუნი, ემპლასტრო, пластырь. თ. მაჰლამ.
მალაღური	(მფრ.) иволга, или ремез.
მალაჩინი	(ხე) წურილი კომში ან მსხალი საუკეთესო და გემრიელი.
მალე, მალიად	მსწრაფლ, საჩქაროდ, სწრაფად, (ისაი. 8:1,3), скоро (იერემ. 48,16; ვეფხისტ. 262), скороспешно.
მალემსრბოლი	გაგზავნილი საქმეზედ, ანუ წერილებითურთ, курьер, гонец. თ. ჩაფარ.
მალვა	(ვმალავ) დაფარვა, მიფანიერება, დამალვა, скрывать, прятать.
მალი	ჩქარი, სწრაფი (ნახე მალიად).
მალი	ნახე ხარაჯა.
მალი	ერთი მხარე სართულისა (ნახე დარგი).
[მალიად	ნახე მალი].
მალიგორად	თანშეზომით, ბევრს ბევრობით და ცოტას ცოტაობით (სამართალი ვახტ.), соразмерно, пропорционально.
მალოქი	(ბალ.) მალვა, ბალბა (იობ. 24,27), злак.
მამა	მშობელი, მამაკაცი, ვისცა უსხენან შვილნი (მატ. 15,4), отец. // მამად იწოდების ღმერთი, ვითა დამბადებელი ყოველთა. // მამად ითქმის სულიერი მოძღვარი და სხვანი სამღუდელონი. // ზოგჯერ ჰნიშნავს მამრსა მამაცსა (ვეფხისტ. 785), мужчина, молодец.
მამათმავლობა	სოდომური ცოდვა, мужеложство.
მამათმთავარი	მამათმამა, წინაპარი ნათესავობისა, ანუ ერისა (საქმ. 2,29 და 7,8 და შემდგომი), отценачальник, патриарх. // ესრეთ იწოდებიან ოთხნი უმთავრესნი მსოფლიონი ეპისკოპოსნი, патриарх вселенский. // და შემდგომად მათსა რომელნიმე სამღუდელონიცა მამასახლისნი, ვითა რუსულად благочинный.
მამაკაცი	კაცი მამრი (რომაელ. 11,4 და შემდგომი; 1 კორ. 7,16), муж, мужчина.
მამალი	ბუნებით მამრი ცხოველი: ოთხფერხი, მფრინველი, თევზი და სხ., самец, ვითა დედალი, самка. // განთჳსებით ეწოდების მამალსა ქათამსა, петух. // მამალ-დედლობით ითქმიან ნივთნიცა უსულონი, ვითარ ხრიკი, დუგმა, აბზინდიანი ბალთები და სხ. // მამალ-დედალთა რომელთამე ცხოველთა ჰქონან განთჳსებულნი სახელნი მოდგმისაებრ მათისა, ვითარ ხარი და ფური, ახტა და ხრდალი, ვერძი და ნერბი, ტახი და ნეზვი, ხვადი და ძუ და სხ. (იხილენ მათთა ადგილთა).
მამამთილი	რძლისთვის ქმრის მამა, свекор, ხოლო ქმრის დედა (ნახე დედამთილი), свекровь.
მამამძუძუ	მზარდული, ლალა, გამზრდელი კაცი (4 მეფ. 10,1), пестун, кормитель, дядька.
მამასახლისი	საქართველოსა შინა მეფობის ხარისხის შემოღებამდე ეწოდებოდა უხუცესსა ქართლოსის შთამომავლობათგანსა, ვითა უაღრესსა მმართებელსა და მოსამართლესა, მსგავსად ძველთა რომაელთა Pater familias.// აწ სოფელთა შინა უხმობენ ქევხასა, ანუ ნაცვალსა, сельский староста. // მონასტერთ მამასახლისი (ნახე წინამძღვართან), благочинный в монастырях.
მამაშვილობა	რაჲსა-მიმართობა მამისა შვილისადმი, საზოგადოსა შინა საუბარსა ხშირად იხმარების ლექსი ესე. მაგალითად: თუ მამაშვილობა გრწამს (ძალითად მდებარე არს, გაფიცებ), სწორედ მითხარ, заклинательное, или убедительное; ეგრეთვე პასუხი: მამაშვილობამ (იცის), სწორედ გეუბნები, уверительное; მსგავსად ამისსა იგულისხმე ლექსთათვის; დედაშვილობას და დედაშვილობამ, შენს გაზდას და შენმა გაზდამ, შენს მზეს და შენმა მზემ (ვეფხისტ. 692, 1286, 1293). მზე აქა ჰნიშნავს გარდაღებულად სიცოცხლეს. ამათგან დასაფიცებელნი იხმარებიან უხშირესად უფროსთაგან უმცროსთადმი, ვითა რუსულად пожалуйста, ხოლო დასაჯერებელნი უმცროსთაგან, ვითარმედ თავმან ჩემმან, თავსა ჩემსა (ვეფხისტ. 66) და მრავალნი ამგვარნი ითქმიან უაღრესთათვის.
მამაცი	ვაჟკაცი, მხნე მამაკაცი (ვეფხისტ. 789), молодец, храбрец.
მამეული, მამისეული	მამისგან დაშთენილი რამე, отцовский.
მამიდა	მამისდაჲ, тётка по отце, отцова сестра.
მამითადი	ნადიმი, პურობა მომკალთა მუშაკთათვის (ნახე სარი), помощь. სოფელთა შინა მებატონე, ანუ მოსახლეთაგანი ვინმე ჟამსა მკისასა განამზადებს ნადიმსა და მოიწვევს მეზობელთა თჳსთა მოსამკავად თჳსის მოსავალისა. ამისთვის ითქმის: დღეს ამა და ამ კაცს მამითადი აქუს, ანუ ჰქონდა.
მამინაცვალი	მეორე ქმარი ვისისამე დედისა, вотчим.
მამობილი	მამადხმობილი ვისიმე, ანუ მამის მაგიერი, званный отец.
მამობრივი	მამისად შესაბამი, отеческий.
მამონა	სიმდიდრე, ანუ სიმდიდრის ღუთაება (მატ. 6,24), мамона, μαμμωνάς.
მამრი	ბუნებითად მამალი ცხოველი, мужской пол. // მამაკაცი (დან. 3:8,12), муж, мужчина.
მამრობითი სქესი	ანუ ნათესავი, ღრამმატიკულად სახელნი მამრთანი, мужской род (в грамматике).
მამული	სამშობლო ქვეყანა (ლევიტ. 2:5,10; მარკ. 6,1; ლუკ. 4,23 და შემდგომი), отечествие, отечество, отчизна. // მამა-პაპისაგან დანაშთენი უძრავი ქონება, вотчина, поместье, родовое имение.
მამულის პატრონი	ადგილის მებატონე, вотчинник, помещик.
მამხობელი	(ბალ.) თესლი პურის მაშავებელი, головня.
მანა	მომცრო მარგილი, ანუ პალო (გამოს. 27,19), гвоздь (მსაჯულ. 4,21), кол, спица.
მანაჲ	შესაწირავი (იერემ. 4,5; ბარუქ. 1,10; ეზეკ. 45,25), дар, жертва.
მანათი	მანათობელი, светящийся, გინა მანეთი, მონეთი.
მანანა	ზეცით შთამოცვივნული საზრდელი, მსგავსი ქინძის თესლისა, ფერით თეთრი და გემოთი ტკბილი, მზე დაადნობდის. ებრაულად მანანა, რაჲაო; რამეთუ პირველად რა იხილეს, იკითხვიდენ რაჲაო? და მით ეწოდა მანანა (ფსალ. 77,24), манна, μάννα. // აწ მანანად უხმობენ რომელთამე ხეთა ნაწვეთსა, გამხმარსა და ტკბილსა.
მანგალი, ნამგალი	სამკალი, იარაღი (მარკ. 4,29), серп. ს. მანგალ.
მანგანა	რკინის ქანჩი, მჭედელთ იარაღი, тиски. μάνγανος.
მანგი	მარგალიტი (ხოლო თათრულად მთვარე) (ვეფხისტ. 120), განმარტებაში бисер.
მანდ, მანდეთ	მაგ ადგილს (ითქმის 2 პირისად. ნახე აქ) (მატ. 26,36), тут, там, туда.
მანდათური	იასაული, ხელჯოხიანი, მეფეთ გარემდგომი, ეჯიბი.
მანდათურთუხუცესი	უფროსი მათი. თ. ეშიკაღაბაშ.
მანდაური, მანდარი	(ნახე მადაური) ანუ მაგ ადგილისა.
მანდიკი	ხურჯინი, ანუ იახტანი (ვეფხისტ. 442).
მანდილი	ხელსახოცი, ანუ ცხვირსახოცი, плат, платок, убрус, μανδύλιον, μανδήλι, λάκι.
მანდილოსანი	ბანოვანი, ქალი საბატიო (ნახე დედოფალთან), дама, почетная женщина.
მანდრაგორი	(ბალ. დაბად. 30,14), мандрагор, адамова голова, μανδραγόρα; ეს ბალახი მოიბამს ხილსა ვაშლის მსგავსა, რომელიც არს მძიმის სუნისა, ხასიათი აქუს დამაძინებელი და ტანში გამწევი, გარნა აწ ხმარობენ მხოლოდ გარედამ დასადებად, რამეთუ დააცხრობს სიმსივნეთა.
მანდჳა	მანტია, მაზარა, μανδύας.
მანეთი	(ნახე მონეთი) ხოლო ქართულად უხმობენ უდიდესს ვეცხლის ფულს ხუთაბაზიანს, целковый.
მანიაკი	ფარღული გულის ჩამოსავლები მოოჭვილი (მსაჯულ. 8,26; ეზეკ. 16,11), пленица, ожерелие (დან. 5:7,16), гривна.
მანკანი, მანღალი	ლანძვი, საცეცხლე მეტალლისა ან თიხისა ზამთრით წინ დასადგმელი, жаровня, μαγκάλι.
მანკი	ზადი, ანუ ბრძვილი, დანაშთენი სატკივართაგან, порок. // ბიწი, მწიკული სულიერი.
მანკიერება	მანკის ქონება სულიერად, ანუ ხორციელად (ლუკ. 6,11), безумие, бешенство.
მანკიერი	სავნებელი (ჩახრუხა. 68), вредный.
მანტია	სამღუდელთმთავარო, ანუ საარქიმანდრიტო მაზარა ტერფებითურთ, мантия, μαντεϊον.
მანქანა	ოწინარი ხრახნილებითურთ ასაწევად სიმძიმეთა (1 მაკაბ. 5,30; ლუკ. 18,25), махина, машина.
მანქანება	მრავალგვარი ხერხი და ხელოვნება სავნებელად (2 ნეშტ. 26,15), хитрость.
მანძილი	სასვენი, გზაზედ დასადგომი ადგილი, станция. თ. მანძილ [არაბ.].
მანჭვალი	დიდი ლურსმანი ჩასარჭობი თავტაბიკსავით, шворень.
მანჭკვალა	(ბალ.) სოკო ხის კუნძისა, волжанка.
მანჯანიკი	აბრეშუმის ამოსახვევი ჯარა.
მანჯიკი	მომცრო მარხილი (ნახე ურემთან).
მაჟალო	(ხე) გარეული მჟავე ვაშლი, кислушка.
მაჟარა	მწნილი ჭარხლისა და მისთანათა.
მაჟარი	შაშხანა (თოფი ნახე), винтовка.
მაჟაური	(მძრ.) მატლი ხის გულის მჭამელი (ამბაკ. 2,11), хрущ.
მარაგი	ცა თხელის ღრუბლით შემოსილი, იალკიალი. {მარაგი - ცაჲ რა თხელითა ღრუბლითა შემოსილ იყოს, იგი არს მარაგი, ხოლო აქა-იქ ღრუბელი და ვარსკლავ-მჩენი იალკიალი არს. // კვიპრიანეს ცხ.: "ვისწავლე დაგება სიტყვათა და ზრახვა მარაგითა და მარაგი ზრახვითა". მარაგით-ზრახვა - არს სიტყვა ესრე გვარად სთქვა, ადვილ საცნაურ არ იყოს, არამედ ვითარცა ღრუბელი რამ(ე) ემოსოს, ანუ ორ-სამ რიგად გაისინჯოს. საბას ლექსიკონი}
მარადის	მიმდემად, ნიადაგ (ფსალ. 18,14), выну (ფსალ. 70,14), всегда (კუალად 94,10), присно.
მარადღამე	თჳთოეულს ღამეს (ფსალ. 6,6) на всякую нощь, каждую ночь.
მარადღე	თჳთოეულს დღეს (ფსალ. 7,10), на всяк день (მუნვე. 36,16), весь день, ежедневно.
[მარანდელი	ნახე საპონი].
მარანი	ღვინის საცავი სახლი, საღვინე, винный погреб, [винница].
მარაო	ხელთსაჭერი მოსაქროლი, веер, опахало.
მარაქა	ლხინად, ანუ სამუსაიფოდ შეკრებულება ქალთა.
მარბიელი	მტაცებელი, მძარცველი, მკრეხელი, грабитель, хищник.
მარგარიტი, მარგალიტი	ნიჟარათა შინა პოვებული მარცვალი, მრგუალი, გამაგრებული თეთრი და ელვარე, რომელიც სიძვირისა გამო მისისა აღირიცხების სპეკალთა თანა (მატ. 7,7 და 13,46; გამოცხ. 21,21), басер {бисер}, жемчуг, жемчужина, μαργαρίτης. ს. მარქრიტ.
მარგი	ბოსტნის რიგის კვალი სათესად (ნახე დარგი), гряда.
[მარიგილი	кол, спица].
მარგიმუშკი	დარიშხანა, Арсеник, мышьяк, arsenic.
მარგლვა	(ვმარგლი, -გლავ) ბოსტანთა და ჯეჯილთა შინა ცუდის ბალახების გამორჩევა და ამოგლეჯა, полоть.
მარგული	წყლული უმთელებელი, სისხლის სიმლაშისგან დაბადებული მჭამელი სრსვილი, [веред, рак].
მარდად, ნარდად	სამუშაოს ფასზედ შერიგება მრთლად გარდაკვეთით და არა დღიურად, на подряд.
მარდი	მკჳრცხლი, მარჯვე, ცქვიტი, მალე მორბედი, проворный, расторопный.
მარზაპანი	ნახე მაზრაპეტი (ვეფხისტ. 397, შავთ. 30).
მართ	მართლ, მართლად, ანუ სწორედ (ვეფხისტ. 3 და შემდგომი), точь, точно. რუსთველს ხშირად უხმარია ეს მარცვალი უფრო ლექსთ გაწყობისთვის. ამასვე დაერთვიან ზედდადებულნი: აღმართ, გაღმართ, დაღმართ, მიღმართ და სხ.
მართალი	კეთილმსახური, სათნოდ ღუთისა მცხოვრები (ლუკ. 1,6; ფსალ. 1,5 და შემდგომი), праведный, праведник. // ნამდჳლი, სწორე, ჭეშმარიტი, справедливый, истинный.
მართალია	დიად, დიაღ, სწორედ, ნამდჳლ, точно, правда, правда что.
მართება	(ვმართებ) მართვა, განგება, განმგეობა, править, управлять.
მართება	(მმართებს, მემართა) ვალის ქონება, თეთრის მოვალეობა, быть в долгу, должным. // თანანადების ქონება, თანამდებობა, მოვალეობა, иметь долг, обязянность (მართებს). // შეფერება, შვენება (ვეფხისტ. 8, 407), приличествовать.
მართებული	ჯეროვანი, სამართლიანი, შესაფერი, достодолжный, надлежащий, благопристойный. // ზდილი, თავაზიანი, პატიოსანი, учтивый, почтительный.
[მართებულობა]
მართვა	(ვმართავ) მრუდის გასწორება, править, поправлять. // მომართვა საჟამოსი და მისთანათა, заводить часы и т.п. // განგება, გარიგება, управлять, распоряжать.
მართვე	(მფრ.) შვილი მფრინველთა ორბით ვიდრე მწერადმდე (მატ. 23,37; ლუკ. 2,24; ფსალ. 83,33 და 146,9), птенец. არამედ რომელთამე მოდგმათა ჰქონან საკუთარნი სახელნიცა, ვითარ: ქულა ეწოდების მართვესა ქორთა, შავარდენთა, არწივთა, მიმინოთა და მისთანათასა; ბახალა - ყვავთა, კაჭლაჭთა და ეგევითართა; ლაპი და ღლაპი - ხოხობთა, კაკაბთა და სხ.; ბჟიტი - სვავთა წეროთა და მისთანათა; წიწილი - ქათამთა, ინდოურთა, ფარშავანგთა და მისთანათა; ჭუჭული - ბატთა, იხუთა და მისთანათა; ხუნდი - ტრედთა, გურიტთა, ქედანთა და მისთანათა; ჩოჩორი - მწყერთა; (მწერ.) ფუმფულა - ფუტკართა და ეგევითართა მწერთა.
მართლება	(ვამართლებ) სიმართლის მიჩემება, оправдывать, -ся. (ვმართლდები). // (ვემართლები) სამართალი მიმიძღვის, ანუ მართებულად ქცევა (ვეფხისტ. 31).
მართლმადიდებელი	მართლის სარწმუნოებით აღმსარებელი ღუთისა, православный.
მართლმორწმუნე	კეთილმორწმუნე, მართლის სარწმუნოებისაგანი, правоверный.
მართლმსაჯული	თვალუხვავი, მიუფერებელი სამართალსა შინა (ფსალ. 7,10), правосудный.
მართლუკუნ	პირუკუღმა, ზურგშექცევით (ფსალ. 9,3 და 43:10,18), вспять, назад.
მართული	ნახე მავთული.
მარი! მარე!	(შორისდებული) მომერიდე, ჩამოდეგ! берегись, посторонись, прочь!
მარიალისი, მარიამობის თვე	ანუ ქველთობისა, აგჳსტო (ნახე ზოდიაქოსთან).
მარიამ საკმელა	(ბალ.)
[მარგილი	{ნახე მარიგილი, მანა}].
მარილი	კლდეთა შინა პოვებული მლაშე ქვა, შაბის მსგავსი, რომელიც დაინაყების და შემდგომად დაიფქვის სახმარად სასჭმელთა შინა. დადნების წყალსა შინა თავით თჳსით, ამას ეწოდება ქჳს მარილი, ხოლო ზღვათა და ტბათა ზედა მოგროვებულსა - ხაშური, მარილის ქჳს ნატეხსა სპეტაკსა და გამჭჳრვალესა - მარილის თუალი, სხვასა ნატეხსა - კუნიტი და უმცირესსა - კუნიწი, დამტურეულსა დასაფქვავად - ხვიჟირი. კუალად არიან მლაშენი წყარონი ბუნებითად, ხმარებულნი მარილის მაგიერ და წოდებულნი ვეძად (ნახე წყალი), соль (მატ 5,13 და შემდგომი).
მარილიანი, მარილოვანი	დამარილული, ანუ მლაშე (ისუ. 15,2), сланый, соленый. სიტყვა მარილიანი (ნახე წყლიანი).
მარიხი	არეა, (ვეფხისტ. 950) (ნახე ცთომილთან).
მარმარი, მარმარილო	დრუნგალი, კლდის ქვა ფერად-ფერადი და უფრორე თეთრი, გაითლების ფრიად თანასწორედ, აქუს ელვარება და ნათლის გადაცემა სარკის მსგავსი. იხმარების განსაშვენებლად შენობათა (ბარუქ. 6,71), мрамор, μάρμαρον.
მარმენიო, იმარმენი	ბედი, სსვე, ხვედრი, ბედისწერა, рок, судьба, участь, είμαρμένη. თ. ჰარჯალ(?).
მარნა	(ხე) წვრილი ტირიფი ვენახის ასაკრავი; მარნეული ჭალა მარნისა (ნახე ტევრი და ტირიფი).
მარსი	ნარდის თამაშობა ერთგვარი.
მარტაცი	ქაშანურის ჭურჭელი ჭრელად შექმნილი.
მარტი	მირკანი თთვე (ნახე ზოდიაქოსთან), март, μάρτιος.
მარტივი	საკუთრად მარტოი, შეუზავებელი სხუათა თანა, простой.
მარტო	ერთი ცალკე, თავის თავის ამარა (მატ. 14,23 და 17,7; იოან. 16,32), един, один.
მარტოობა	განმხოლოება, თავის წინ გება (ვეფხისტ. 31), уединение.
მარტორქა	(ოთხფ., ფსალ. 21,21 და 28,7, კუალად 77,69 და 91,10), единорог.
მარტჳრი	მოწამე, ტანჯული, ანუ თუალით მხილველი, мученик, свидетель, μάρτυρας. ს. მარტიროს.
მარტვილი	მესხურად ყმაწვილი, ბოშვი.
მარტჳლია	მეერგასე დღე, სულის წმიდის მოსლვა (1 კორ. 16,8), пять десятница, πεντηκοστή.
მარქაფა	(ოთხფ.) ჯინიბი, მეორე ცხენი, запасная лошадь. თ. იედაგ.
მარღი	თუალ თეთრი, ანუ მცირედ ელამი (აღიელთან ნახე).
მარღუჟი	ზორტულად შეკრული საბელი, петля у веревки.
მარჩბივი	მრჩობლად დაბადებულნი ცხოველნი ანუ ერთი ცალი მათი (ქებ. 4,5; იოან. 20,24), близнец. // ნიშანი ზოდიაქოსი, რომელიცა მიითუალავს მზესა მაისში (ნახე ზოდიაქო), близнецы.
მარჩილი	ძველი ქართული ფული, ხშირად მოხსენებული ვახ. მეფის სამართლის წიგნსა შინა, აწინდელი სამი აბაზის ვეცხლის ფულის ფასია; ხოლო იმერეთსა შინა აწსა ხმარობენ თეთრის თულაში და ჰნიშნვენ 6 შაურს, ან რუსულს ერთ რუბლს სავს ფულსა, რამეთუ მარჩილს სთულიან ასს ფარად და ფარად უხმობენ კაპეიკს.
მარცვალი	თესლი მოსავალთა (მატ. 13,31 და 17,20; იოან. 12,24), зерно. // მრგვალი კერძოკი სხვათაცა ნივთთა, ვითარ ქვირითისა, მარგალიტისა, სპეკალთა, მძივთა და მისთანათა. // ღრამმატიკულად: ნაწილი ლექსისა ერთის ხმოვანის ასოთურთ, слог, склад.
მარცხენა	მხარე პირისპირ მარჯვენისა (მატ. 25:33,41), шуий, левый.
მარცხენე	ხელი მარცხენა (მუნვე, 6,3), щуйца, левая рука.
მარცხი	უბედობა, მოშლა საქმისა, ანუ დაკლება, ზიანი, ущерб, неудача, расстройство. // მარცხი ეწოდების კაცსაცა არა მარჯვესა, უგერგილოსა, და რასაც საქმეზედ დადგეს, წაახდინოს.
მარცხულ ანუ მარცხნივ	მარცხენას მხარეს (მატ. 20:21, 23), ошую, на лево, или по левой стороне.
მარწუხი	ტკეცი მჭედელთა, დასაჭერი გახურებულის რკინისა (ისაი. 6,6), клещи (გამოს. 27,10), მარწუხები, ე.ი. წვერები, верхи.
მარწყვი	(ბალ.) მელის კაკალა, უელი, клубника.
მარხილი	უთულო ურემი, ხელნებით სათრეველი, сани, санки, ამისსა მომცროსა ეწოდება ციგა და მარჯანიკი (ნახე ურემთან).
მარხუა	ეკლესიისაგან დაწესებულნი დღენი არახმევისათვის, ხორციანთა, ანუ თევზიანთა სანოვაგეთა (ისაი. 1,14; საქმ. 27,9), пост.
მარხუა	(ვიმარხავ) შენახვა, დაცვა, გაფრთხილება (ფსალ. 38,1 და 77,10, კუალად 118,8 და შემდგომი), хранить, сохранять. // (მარხულობა ნახე) (მატ. 4,2 და 6,16 და შემდგომი) поститься, воздерживаться, воздержание. // (ვმარხავ) დამარხვა, დაფლვა მიცვალებულთა, хоронить, похоронить.
მარხუანი	წიგნი საგალობელთა, რომელნიცა წარიკითხებიან ეკლესიათა შინა მეზვერისა და ფარისეველის კვირიდგან სრულიად დიდმარხვასა ვიდრე პასექამდე, триодь постная.
მარხულობა	(ვმარხულობ) აღსრულება მარხვისა უჭმელობითა, აკვეთა ხმევისა სასმელ-საჭმელთასა მარხვის დღეთა შინა, поститься.
მარჯანი	(მფრ.) მცირე ბაზი, თუალშავი.
მარჯანი	წითელი მძივები ზღვათა შინა პოვებული რომელისამე ხისაგან (ნახე ძოწი), кораллы, корольки, монисты, არამედ იპოვების შავი და თეთრიცა.
მარჯვე	მოხერხებული, შესაფერი, წარსამატებელი (მატ. 26,16; მარკ. 6,21), удобный, удачный, способный. // მარჯვე კაცი, მარდი, გერგილიანი, удалый, проворный, ловкий.
მარჯვენა	მხარე მარჯვენის ხელის კერძო (მატ. 25,23; და შემდგომი), десный, правый.
მარჯვენე	ხელი, რომელსაც ვხმარობთ მისაღებად საზრდელისა, საწერად, სამუშაკოდ და სხვ. (ფსალ. 25,10; მატ. 6,3), десница, правая рука.
მარჯვენით, მარჯულ, მარჯუნივ	მარჯვენას მხარეს (ფსალ. 15:7,10; მატ. 27,38), одесную, на правой стороне.
მასათი	ბასრის სალესავი (ნახე სასრევტან).
მასალა	ნივთი საშენებელად, ანუ შესამზადებელად რისამე, материал. // სიტყვა სამაგალითო, საამდაზო, поговорка. // სანოვაგეთა საჭმელტ სანელებელი, снадобье.
მასარი	ნახე მესერი.
მასესხებელი	ვალის მიმცემი (მავასხებელი ნახე), заимодавец.
მასკნე	გოგრისა ან ვაზის რქა, რომელიც ძაფივით შეეხვევა ხეთა (ეზეკ. 17:7,10), грудие, гроздие.
მასკულავი	მდაბიურია (ნახე ვარსკულავი).
მასპინძელი	პურისა უფალი, დამხვედრი სტუმართა თავისს სახლში (ვეფხისტ. 719 და შემდგომი, 1061, 1454), хозяин, хозяйка при пиршестве.
მასპინძლობა	(ვმასპინძლობ, ვუმასპინძლებ) წვეულება, დახვედრა სტუმართა (მუნვე, 363, 1002, 1069, 1353), угощать, хозяйничать.
მასრა	მოკლე ნაჭერი ლერწმისა საზედაოს დასახვევი, цевка. // ამგვარივე ნაჭერი ლერწმისა, ანუ სილინარი ხისა, ძულისა და მისთანათა, ცასაყრელი ერთის სროლის ტყვიაწამლისა თოფისთუის, მასრები ესე ჩაიწყობიან სასწრაფოში, трубочка камышевая, деревянная или костяная, вместо зарядного патрона употребляемая.
მასტაკი	თეთრი კევი, мастика, μαςίκι.
მასტაო ანუ მასტაფა	დო ხორცითა და ბრინჯით ნამზადი.
მასტიკი	ფეიქრის იარაღია.
მასხარა	შემაქცევარი, ხუმარა ან ლაზღანდარა, шут, μασκαράς.
[მასხარობა]
მატაკარანი	სუფრის გამგებელი, სალთხუცესი, მეტაბლე, распорядитель стола. თ. სუფრაჯ [არაბ.-თურქ].
მატაროცი	წარამარა არასათქმელის წარმომთქმელი.
მატება	(ვუმატებ, ვიმატებ, ვმატულობ) სიდიდის ან რაოდენობის შეძინება, прибавлять, -ся, успевать.
მატიანე	საღუთო და საეკლესიო ისტორია ძველისა ან ახლის აღთქმისა. იხილე დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს: საძიებელი მატიანეთა, ანუ გრაგნილი რომელსა ზედაცა აღწერილ არს ესევითარი ისტორია (ეზეკ. 3,1 და შემდგომი), свиток.
მატიტელა	(ბალ.) спорыш, гусиная пажить.
მატლი	(მძრ.) ჭია ქვეწარმავალი (ფსალ. 21,6; მარკ. 9,46), червь
მატრაკვეცა	მხევლის მხევალი, პაწუა, პაწიკელა.
მატური	სასაფლაოზედ მცირე გალავანი, მოვლებული ერთის ნათესავის მიცვალებულთათუის (ნახე საფლავთან), божница.
მატყლი	ცხურის ბალანი (ნახე თმასთან) (ფსალ. 147,5; გამოცხ. 1,14), волна, ярино, шерсть.
მაუდი	სკლატი, ლანდრა, сукно. თ. მაჰუდ.
[მაუწყებელი]
მაფრაშა	გვალაგი ან გულაგი, ნატის ტომარა (ვაშკარანტან ნახე), чемодан.
მაფრახი	სინა, ბრინჯაო.
მაქანარი	ხევის პირი ფლატიანი (იერემ. 50,44), სლავენურში სწერია рыкание.
მაქმანი	ანუ ნაქმანი, ბადე თხლად ქსოვილი მერდინევით (ნახე ბადესთან).
მაქო	ფეიქრის იარაღი, შუაზედ აქუს ნახურეტი მასრის ჩასადები და ქსელს შუა გატარებითა შეაქსოვს საზედაოსა (1 მეფ. 17,7), ткальный челнок, орудие ткущих, коим проводится уток.
მაქური	სუფთა სალესავი ქჳსა (ნახე სასრევი).
მაღაზია, მაღაზეინი	ამბარი, ანუ ქულბაგი, магазин, μαγαζί.
მაღალი	მანღალი, მანკანი, жаровня.
მაღალი	ქვეიდამ ზე განვრცობით უმეტესი სხუათა (მატ. 4,8 და 17,1), высокий. // ხშირად იხმარების ნაცულად ღმერთი (ფსალ. 7,16 და 9,2, კუალად 45,6), вышний, всевышний. // ზოგჯერ დაერთვის სხუათა ლექსთა დასანიშნველად უმეტესისა, უაღრესობისა: მაღალკეთილშობილი, მაღალპატივცემული, მაღალგვაროვნება, მაღალმხედველობა და სხ.
მაღალნი	ე.ი. საკურთხეველი (იერემ. 19,5), высокая.
მაღანიკონი	ჭურჭელი რამე, ეკლესიის მნეთაგან ხმარებული განსაზავებელად ღვინისა (ნახე ტიბიკონში).
მაღდანოზი	(ბალ.) ოხრახუში, бутень, петрушка, μακεδονήσι
მაღი	მაგი, მოგჳ, გრძნეული (შავთ. 85), маг, μάγος.
[მაღლა]
მაღლად	ზევით, вверху, или вверх.
მაღლოობა	(ვმაღლოობ, ვმაღლოი) ზვაობა, ზესთამჩენობა, высокомудрствовать, -ствование, высокомерие.
მაღნარი	ხშირი და შამბიანი ტევრი მთათა შინა (ნახე ტევრთან) (ფსალ. 28,9 და 73,5, კუალად 82,14), дуброва.
მაღნიტი	ქუა მიმკურელუ რკინისა (შავთ. 18), магнит, μαγνητής.
მაღრანი	(მფრ.) თ. თულაშ(?).
მაღრიბი	აღმოსავლეთი არაბულად (შავთ. 2), восток.
მაღრიბელი	აღმოსავლეთისა (ვეფხისტ. 958), და მაღრიბული (ითქმის ნივთისათუის), (ვეფხისტ. 1178), восточный.
[მაყალი	жаровня. ნ. მაღალი]
მაყარი	ძმადი სასიძოსთან მიმყოლი ქორწილში, шафер, дружка, ხოლო ქალის მიმყოლს ეწოდება მდადე და მძლიონი.
მაყვალი	(ხე) ежевика, команика.
მაყლოვანი	(ხე) ბუჩქი მაყვალთა (საქმ. 7,30), купина, терновый куст.
მაშ, მაშა, მაშასადამე	კავშირი კიდურმდგომებითი (ვეფხისტ. 251, 634), следовательно. თ. ბას [სპ.].
მაშა	(ბალ.) ცეცქა, სამარხო ოსპის მსგავსი.
მაშა	ტკეცი, მარწუხი ცეცხლის ასაღები, клещи.
მაშია	საქალო ფეხსაცმელი, მორთული ქოშები, женские башмаки с каблуками. თ. ბაშმაღ.
მაშინ	ზმნისზედა დროებითი, შეუდგების ლექსთა ოდეს, რაჟამს (ფსალ. 2,5 და 50,19; მატ. 2,16 და შემდგომი), тогда.
მაშინკა	მაშინაც (ნახე მაინც).
მაშკი	კალთა კარვისა, ანუ წამოსასხამისა (მსაჯულ. 4,18), одежда.
მაშრაფა	ფართო სტამნი ბროლისა, ანუ ჭიქისა, кружка хрустальная, или стекляная, μασδαπας.
მაშრიყი	დასავლეთი არაბულად (ვეფხისტ. 958; შავთ. 2), запад.
მაშტარი	სახაზავი ოჟორა, სამართი, правило, линейка, масштаб.
მაშურალი	დარალული (მატ. 11,28; იოან. 4,6), труждающийся, усталый, утомленый.
მაშფალა	კოკების ჩასადგმელი ხეები საზიდრად.
მაშხალა	ფაკელი, სასანთლე რკინისა ზედსადგმელი სანათთა ქონისა, ან ზეთისათა. ს. მაშხალა.
მაჩვი	(ოთხფ., ლევიტ. 11,6) заяц, барсук, язвец.
მაჩვზღარბი	(ოთხფ.) дикобраз.
მაჩქათელა	(მფრ. - ოთხფ.) თაგვი ფრთებიანი, ღამურა, მღამიობი, непотырь, летучая мышь. ს. მაშკათ. [უნდა იყოს ჩշღჯიკ - რედ. ალ. ღლონტი]
მაჩხი	თვალჭრელი (ნახე აღიელთან).
მაცთური	მაცდენელი, კეთილის საქმის მომცლელი, ანუ ბოროტისადმი მიმზიდველი, соблазнитель, обольститель.
მაცილობელი	მეშფოთარი, ცილობის მოყვარე (რომაელ. 10,21), пререкающий, упорный.
მაცხოვარება	ცხოვრების მოცემა (ფსალ. 9,14 და 12,5; კუალად 40,1), спасение.
მაცხოვარი	მხსნელი, მომცემი ცხოვრებისა (სახელი ესე მიეწერების იესუ ქრისტესა მაცხოვარსა კაცთასა) (ფსალ. 26:1,9 და 23,5; იოან. 4,42), спас, спаситель.
მაძღარი	საზრდელით გულსავსე ქმნილი, сытый.
მაწაწური	ტყავ-კორა, ჭურთ ამოსარეცხი, ამოსაწმენდი ოფიჭო.
მაწვეველი	მოსაწვევად მიჩენილი (გამოს. 5,6), приставник.
მაწოვარი	ჩჩვილის მაწოვნებელი დედა, ანუ ძიძა.
მაწონი	წველა, შედედებული რძე, квашеное молоко. ს. მაწუნ.
მაჭარი	ახალი დაწურვილი ტკბილი (ნახე ღვინოსთან) (ვეფხისტ. 1021), молодое вино, сусло.
მაჭი	ერქუნის სახელური.
მაჭკი	დვრიტა.
მახა	(ბალ.) ერთგვარი მოსავალია, ასლს ჰგავს.
მახათი	დიდი ნემსი, ღაზლის ტომრების ან ჭილობის საკერავი.
მახალი	მანდიკი ან ხურჯინი.
მახალაკი	აბგა (ნახე ვაშკარანთან) (ვეფხისტ. 1002), переметная сума, сумка.
მახარებელი	ხარების აღმწერი, евангелист, благовестник.
მახარი	კოლოტის პალო, კამენი, სარგილი.
მახარობელი	სასიხარულოს ამბვის მომტანი (ვეფხისტ. 669).
მახე	ზოგად ნადირთ შესაპყრობი ასმენაკი (ფსალ. 9,15 და 24,15), сеть. 1. მახენი მხეცთანი არიან: საფრხე ანუ ხაფანგი, შემზადებული რკინათა, გინა ხელთაგან, რომელთა დაჰფლვენ, ანუ დამალვენ მარჯვეთა ადგილთა ქვეშე ფერხით გასაბმელად დიდთა ნადირთა; ისხერტი არს შემზადებული ძელთაგან თავს დასაცემად მათდა; სარეგვავი ამგვარივე შესაპყრობი მხეცთა დიდთაგან, ვიდრე თაგვამდე, შემზადებული სხვადასხვა რიგად; ირეჭი ხეთა და თოკთაგან შექმნილი, რათა ფერხით მაღლა შეჰკიდოს ნადირი; საფეხო ნა საიფეხი თოკით ადგილზედ დაბმული სხვარიგად, რათა შეუპყრას ფერხი; ჯიღამშვილდი ტევრთა შინა მომართული მშვილდისარი, რომელსაცა გამვლელი ნადირი შესძრავს, დასხლეტება და დაეცემა. 2. მახენი მფრინველთ სანადირონი არიან: ილინჯა გალიათ მსგავსი სირთათუის; აკანათი ძუვითა კისერთ გასაბამი ან ჩხირით დასასხლეტი; პოტიკო მახე ხოხობთა და კაკაბთა; ფაცერკოდი ტრედთა შესაპყრობი გრკალითა მშვილდითა შემზადებული; აშრიალი და ოჯოჯა ქორთ თავსდასაცემი ბადე; გულყო ქორთავე კისერს გარდასაცემი მახე; გაწარი მწერთა გნოლთა და მისთანათათუის გრძლად ნაგები ბადე.3. საკუთრად ლექსი ბადე არს ქსოვილი სანადირო ზოგად ოთხფერხთა (იხილე თჳსსა ადგილსა). სხვანი თევზთა სანადირონი მახენი არიან: კონი ან ფაცერი ორაგულთა, საფიჩხულე ფიჩხულთა, ოჩხი სხვათა წურილთა თევზთა და სხ.
მახვა	(ვმახვავ) გასწორება, გამწვეტება მახვილთ მწვერვალისა, ანუ განმახვა პირისა (ვეფხისტ. 502), вострить.
მახვილი	მკვეთრი საჭურველი (ფსალ. 36,14 და შემდგომი; ლუკ. 22:36,49,52), меч; სახენი ამისნი: დანა, სატევარი, ხანჯალი და სხ. (ნახე ლექსსა თანა ხრმალი).
მახვილი	იხმარების ზედშესრულადცა და ჰნიშნავს მკვეთრსა, მჭრელსა, გამჭრიახსა. მაგალითად: თვალი მახვილი, ანუ ხედვა მახვილი, სმენამახვილი, გონებამახვილი და სხ., вострый.
მახვილი	ნიშანი პროსოდიისა, რომელთაცა მარცვალთა ზედა ლექსისათა ამაღლდების ხმა, რომელია ('), ударение в правописание. შეისწავე, რამეთუ ქართულსა ენასა შინა ორმარცულოვანთა და სამმარცულოვანთა ლექსთა შორის პირველსა ზედა მარცვალსა ამაღლდების ხმა. მაგალითად: კ'აცი, მდ'ინარე, ხოლო ოთხმარცულოვანთა და უმეტესთა შორის ამაღლება ხმისა იქნების დაბოლოვებითგან მესამესა ზედა მარცვალსა. მაგალითად: კაც'ისაგან, მდინ'არისა, მდინარ'ისაგან, დ'იდება, დიდ'ებული, დიდებ'ულება, დიდებულ'ებითა, დიდებულებ'ითითა და სხ. ცნობა ამისი ფრიად სახმარ არს შეთხზვასა შინა ლექსთა, ანუ სტიხთასა, რომელსა ეწოდების პოეზია. ხოლო განმარტება ამისი ეკუთნვის ნაწილსა ღრამმატიკისასა, რომელია პროსოდია ანუ ლექსთგამოღება და მოკლედ ჯერ არს შესწავება, ვითარმედ სტიხთა შინა ორნი და სამნი ლექსნი შეერთდებიან ესრეთ, ვითა რთულნი, ანუ ერთი ლექსი მრავალმარცულოვანი დაიდების, ვითა განყოფილი მიხედვითა ხმის ამაღლებისათა. საზომი ამათი ადვილად განისაზღურების ყურადღებითითა წარკითხვითა ძველთა მესტიხეთა წიგნთათა, მაგალითად: რო˘მე˘ლმაˉნ შე˘ჰქმნა˘ საˉმყა˘რო˘ ძაˉლი˘თა მი˘თ ძლი˘ეˉრი˘თაˉ.
მახინჯი	სახიჩარი, გონჯი, დახამრული, урод.
მახიობელი	მაკვილაკი, მასხარა, ხუმარი, шут.
მახლახი	საფეიქრო იარაღი. თ. ანგა (?), ს. მახლახ.
მახლობელი	ახლო მყოფი (ფსალ. 33,18; მარკ. 1,38), ближний, близкий.
მახმური	(ბალ.) ხავერდი ყუავილი, ანუ ნაქსოვი, бархат, цветок или ткань.
მახოხი	ქატოს შეჭამადი მჟავე, кисель из отрубей.
მახრუტი	ჭიქის სასმისი ჭრელებული (ღუთის მეტ.).
მახსოვარი	ძველის საქმის მცოდნე, ანუ მომსწრები, старожил.
მახტა, მახთა	გარდაკვეთილი ხარკი (პახტა ნახე).
მაჯა	ხელის ნებთა დასასრულის სახსარი, სადაც სცემს ძარღვი სიცოცხლისა, пульс. // თჳთ ჩონჩხი ხელისა იმ სახსრამდე, кисть руки.
მაჯაგანი	ტყავთმოსაქნელი პირიანი რკინა.
მაჯლაჯუნა	ას სენი მოვალს ძილსა შინა სისხლის შედგომისაგან. მძინარეს ჰგონია, ვითარმედ დააწვა ვინმე, ანუ ერკინა და გვიან განიფრთხობს.
მაჯნად	მუქთად, ცუდად, უფასურად, даром, туне.
მაჯუნი	დუბეიდი, варение, или кашка лекарственная, μαντζούνι.
მბადი	(შემოკლებით) დამბადებელი, შემოქმედი, творец.
[მბაძავი]
მბდჳნვარე	პატრუქი ბაზმაკისა რა დაშრეტას ლამოდეს, ხან ამოენთებოდეს და ხან ჩაქრებოდეს (ნახე ბდჳნვა) (მატ. 12,20), курящийся.
მბრძანებელი	მქონებელი უფლებისა და ბრძანებისა, повелитель, начальник.
მბრძოლი	მებრძოლი, ანუ წინააღმდეგი, супостат.
მგალობელი	გალობის მცოდნე და მოქმედი, певчий, певец.
მგამა, გგამა	ანუ გაგვა, ჰგამა, ჰგაოდის მენაღულება, რა მგამა რა მენაღვლება (ვეფხისტ. 784), какая мне нужда; არა მგამა არ მენაღულება, არ დავსდევ (კუალად 118, 316, 501, 741).
მგბარი, მგბოლვარე	ნადუღი, ნახარში (გამოს. 12,9), вареный.
მგე, მგები	არსი, მოუკლებელი თჳთებასა ზედა თჳსსა, сый, сущий.
მგებელი	ამგებელი, ანუ პასუხის მიმცემი (ნახე გება).
მგელი	(ოთხფ., იოან. 10,12), волк.
მგზავრი	მოგზაური, путник, попутчик, или оказия.
მგლის სოკო	(ბალ.) воловянка, волнуха.
მგლოვარე	მგლოვიარე ჭირისუფალი, გლოვის მოქმედი მიცვალებულთა ზედა (2 მეფ. 14,2; ფსალ. 34,14), сетующий, оплакивающий, траурный.
[მგმობი	ნახე გმობი].
მგორვალა	(ხე) პილპილი, перец.
მგოსანი	ვაჟნი გინა ქალნი მომღერალნი ებანთა ზედა და ბარბითთა ხმითა სამუსიკოჲთა; ანუ მგოდებელნი გლოვისანი (მატ. 9,23; ვეფხისტ. 119, 1451), сопец, свирельщик. თ. ქოჩაგ.
მგრაგნელი	(მძრ.) ჭუა ფოთოლთ შემჭამელი (2 სჯული. 28,39), червь (იოილ. 2,25), гусеница.
მგრგლოვანი, მრგლოვანი	ხელი, ასომთავრულით ნაწერი (ნახე მრგუალი), писанное уставом.
მგრძნობელი	გრძნობის მქონებელი, чувствительный, признательный.
მდაბალი	არა ამპარტავანი, მშვიდი, გულით უზვავო (ფსალ. 17,27 და 33,18; მატ. 11,29), смиренный, смирный; ხოლო დაბალი რაოდენობით არა მაღალი (ნახე თჳსს ადგილსს), [нижний, უმდაბლეს].
მდაბიო	მსოფლიო, გლეხი, ლიტონი კაცი, простак, посельник. // სოფლური, გლეხური, простонародный.
მდაბრ, სახლ-მდაბრ	სახლითი სახლად (საქმ. 2,46), по домам.
მდადე	მძლიონი დიაცი, ძმადი სძლისა ქორწილში, посаженная мать, или дружка невесты.
მდარი	უკნინესი, რაოდენმე ნაკლები (ნახე დარი და უმცირესი), низший, худшей доброты.
მდგმური	დროებითად სახლში მდგომი, жилец.
მდგნალი	(ხე) ტირიფია ერთგუარი (ნახე ტირიფთან). თ. ბედმუშკი [სპ.].
[მდებარე]
მდედრი	ცხოველი დედათ ბუნებისა (ვითა მამრი) женский пол, или женска пола (ჩახრუხა. 12).
მდედრობითი სქესი, ანუ ნათესავი	ღრამმატიკულად: სახელნი მდედრთანი, женский род по грамматике.
მდედრული	დედაკაცური, женоподобный.
მდევარი, მდევნელი	უკანით მიმდევი მისაწევნელად (ვეფხისტ. 96, 551). // მაწუხებელი, მაჭირვებელი (ფსალ. 7,1; იერემ. 51,31), гонящий, гонитель. // მდევარნი სახელთანი, ანუ ზმნათანი, ღრამმატიკულად თჳსებანი მათნი.
მდელო	(ბალ.) მწანვილი, ბალახი (იასი. 19,7;შავთ. 57), злак, зелие. // არიან მდელონი განმასპეტაკებელნი, ვითა მდელო მრეცხელისა (მალაქ. 3.2), яко мыло перущих.
მდიდარი	მრავლის მქონებელი (ფსალ. 33,10 და 47,3; მატ. 19,22 და შემდგომი), богатый.
მდივანი	მწელალ-მწიგნობარი, მხლებელი ვისიმე საწერად ბრძანებათა მისთა და საქმეთა, письмоводитель, секретарь, διβάνι, ντιβάνι.
მდივანბეგი	მსაჯული, მოსამართლე, სასამართლოს წევრი, советник, член совета.
მდინარე	დიდი წყალი დინებით წარმავალი (ნახე წყალთან) (ფსალ. 64,9 და 73,15, კუალად 136,1), река, текучий (ნახე დენა). // მდინარედ ითქმის ნადენი სისხლი, ცრემლი და სხ., поток крови, слез и пр. // მდინარე ეწოდების სამღუდელთმთავროთა მანტიათა ზედა გრძლად დაკერებულთა ფერადთა ლენტთა ზოლზოლად, источники на архиерейской мантии.
მდოგჳ	(ბალ., მატ. 13,31 და 17,20), горчица, зерно горчичное. თ. ხარდალ. [არაბ.], ს. მანანხუტ [უნდა იყოს მანანეხ - რედ. ალ. ღლონტი].
მდოვრე	წყნარისა და ჩქარის საშუალო.
მდრტჳნავი	შეუჯერებელი მოჩივარი (იუდა. 1,16), ропотник.
მდუმრიად	ხმის ამოუღებლად, უჩუმრად, ნელა (მსაჯულ. 4,21), тихо, безгласно или внутренно.
მდურვა	(ვემდური, -რები) გულნაკლულობა, არ მადრიელობა (ვეფხისტ. 113, 640), негодовать, быть недовольным.
მდღევარი	სამარადღეო, ежедневный.
მე	ნახე შესავალი ამის ასოსი, მეათე.
მე	ნაცვალსახელი არსებითი 1 პირისა (ფსალ. 2:6,7), я, аз. თ. მან, ს. იეს.
მე	შეერთდების ზოგჯერმე სხუათა ნაცვალსახელთა და ზმნისზედათა. მაგალითად: ვინმე, რაჲმე, ვიეთიმე, რომელიმე, ანუ ვითარმე, ოდესმე სადამე და სხ., некто, нечто, некогда.
მე	კუალად შეერთდების კითხჳთსა მარცვალს ა? მეა? (ფსალ. 72,11; საქმ. 8,30), ли?
მეაბანოვე	აბანოს მნე, банщик. თ. ჰამაჯი [არაბ.-თურქ.], ს. ბაღნისპან.
მეაბჯრე	მნე აბჯართა და საჭურველთა (ვეფხისტ. 201), оружейничий. თ. ჯაბადარ [სპ].
მეათძალე	მძნობელი, მკურელი ათძალისა (გამოცხ. 18,22), гудец.
[მეამბრე]
მეანი	დედათ მოურავი (ბებია ნახე).
მეაფქიონე, მეაფრე	ნავის აფრათ განმგე, правящий парусами на судах. თ. იალქანჯი.
მეაქლემე	აქლემთ მცველი, ანუ გამრეკი, держатель или погонщик верблюдов. თ. სარვან [სპ.].
მეაღსარებე	აღსარებით გამანდობელი, მოძღუარი.
მებადე, მებადური	მესალიკე, თევზის მონადირე ბადით.
[მებაჟე]
მებატონე	მეპატრონე, მამულის პატრონი, помещик, господин.
მებაღე	ბაღის მეპატრონე, ანუ ზედამდეგი (ვეფხისტ. 1053 და შემდგომი), садовник.
მებოძირი, ნებოძირი	ჯვარედინი გზა, სადაც მრავალნი გზანი ერთად შეჰრკბებიან (ნახე გზასთან) (მატ. 22,9), исходище путей, перекресток, распутие.
მებრ	ნახე ებრ, [მებრხატად].
მებრძოლი	მბრძოლი, მოლაშქრე (ზაქარ. 10,7; ვეფხისტ. 8), ратник, воин.
მეგობარი	შესაკუთრებული ვისიმე უზაკველითა და ვასხებულითა სიყვარულითა, ანუ თანაზიარი ჭირისა და ლხინისა (ფსალ. 37,12; ლუკ. 11,5 და შემდგომი; იოან. 15,14 და შემდგომი), друг, приятель. თ. დოსტ [არაბ.].
მედად	უფასოდ, მუქთად, გინა ცუდად (ისაი. 52,3), туне.
მედავითნე, მოდავითნე	დავითნის მკითხველი, псаломщик.
მედასე	განმგე დასთა, ანუ დასისაგანი.
მედგარი	მცონარი და მზაკუარი (მატ. 25,26), ленивый. // გაანჩხლებული (ვეფხისტ. 571, 899; შავთ. 75), разъяренный, неистовый.
მედგური	მდგმური.
მედიდური	ზვავი, ანუ გამომჩვენებით მქცევი, величавый.
მედრეკანე, მედრეკი, მდრეკი	რაჲცა იდრიკება, იხრება, მოქნილი, гибкий.
მედროვე	კეთილის დროის მქონე, ვისაც დრო მსახურებს, временщик.
მეებნე	მძნობი, მესაკრავე ებანთა (ფსალ. 67,24), тимпанник, -ца.
მევაჟინე	მეშარბათე, სასმელთ მნე (ნახე ვაჟინი).
მეველე	მინდურის მოსავალთ მცველი, რათა ხვასტაგთ არა გასძოვონ.
მეზანდუკე, მეზარდახშე	მკეთებელი ზანდუკთა და ზარდახშათა.
მეზვე და მეზვი	(ოთხფ.) ხვასტაგი მშობელი, ხოლო უზვი ბერწი (ნახე ზვევა)
მეზვერე	მებაჟე, ზვერის ამღები (მატ. 9,9 და შემდგომი), мытарь, пошлинный сборщик.
მეზურე	ზურის მცველი, ზედამდგომელი, ანუ მუშაკი.
მეზობელი	ახლოს მდგომი, ეზოს გვერდით მოსახლე (იერემ. 6,21), сосед.
მეზობლად	მახლობლად, გვერდით (დან. 13,4), смежно, рядом.
[მეზღაპრე]
მეთევზე, მეთევზური	მონადირე თევზთა, ანუ მოფარდული მათი (ისაი. 19,8), рыбарь, рыбак.
მეთვალე	თუალის მადევნებელი, მიჩენილი დასაზვერავად, фискал.
მეთქი	ე.ი. მე ვსთქჳ, იხმარების რაჟამს თჳსსა ნათქვამსა მოუთხრობდეს ვინმე, ხოლო სხჳს ნათქუამზედ იხმარების ო.
[მეიგავე]
მეიდანი, მაედანი, მოედანი	მინდორი, ფორე, მერუდე, საასპარეზო (ვეფხისტ. 20,68), площадь, μεϊδανι, μειντάνι.
მეინახე	ერთად მჯდომი პურის მტედ (მატ. 14,9 და 22,10 და შემდგომი), возлежащий, сосед, гость (за столом).
მეისტორიე	ისტორიკოსი, მემატიანე, მწერალი მოთხრობათა, историк.
მეკალოვე	მლეწელი, მუშა კალოზედ (2 სჯული. 25,4), молотящий.
მეკარე	კარის მცველი (მარკ. 13,34; იოან. 10,3), вратарь, привратник, придверник, швейцар.
მეკერმე	კერმის შემკრები, ფულის დამახურდავებელი (მატ. 21,12; მარკ. 11,5), торжник, меновщик.
მეკეცე	მეჭურჭლე, თიხის ჭურჭლის მკეთებელი (ფსალ. 2,9; იერემ. 18,3), скудельник, горшечник.
მეკობრე	მტაცებელი, ავაზაკი უფრორე ზღვათა შინა (ვეფხისტ. 55, 194, 196, 1023 და შემდგომი), корсар, пират, грабитель.
მეკომლე, მეკომური	მოსახლე, житель, обыватель.
მეკულე	მეძღუნე მომკულევი ახალწლისა (ნახე კულევა).
მეკუჭნავე	საკუჭნაოს მცველი, ключник.
მელავანდი, მელევანდი	დასტანაგი, ხელსაბამი სამკაული (რიცხ. 31,50), чепь, запястье, браслет.
მელანი	შავი გინა სხვა ფერი შეზავებულება საწერად (3 იოან. 1,13; ვეფხისტ. 4, 952) чернила, μελάνι. თ. მურაქაფ. [არაბ.], ს. თანაქ.
მელეული	ფეტვის ზნეული, ჩერგილი, сноп или скирд проса.
მელექსე	მოშაირე, მოლექსე, მთქმელი და მწერალი ლექსთა (ვეფხისტ. 20 და შემდგომი), стихотворец.
მელი, მელა	(ოთხფ. ფსალ. 62,10; მატ. 8,20), лиса, лисица.
მელისკაკალა	(ბალ.) წურილი მარწყვი.
მელისკუდა	(ბალ.) მელისსა, ბარცმანუკი, мелисса, гулявица, чертовы жабры.
მელნის თევზი	(თევზ.) აქუს შავი ნაღველი, ვითა მელანი.
მელობიე	ლობიოს მარცულებით მისანი, ვითა მექერე.
მელოტი	თმა გაცივნული, лысины, или лысый.
მელსაპეპონი, მელასპეპონი	(მცენ.) საზამთრო, ანუ ნესვი (რიცხ. 11,5), дыня, арбуз. თ. ხარფუზ [სპ.], ს. მელსაპენ.
მელტავრო	აფროდიტის ცა, ანუ ორბიტი (ნახე ცთომილთან).
მემათრახე	მეომრის მწურთნელი, სამართალი (მეფ. ვახტ.).
მემამულე	მემკჳდრე, მამულის პატრონი (ვეფხისტ. 527), наследник.
[მემანი	წვეულობა (ვეფხისტ. განმ. 472), მენიანი კაბა, მუნვე].
მემარნე	მარნის მცველი, ანუ პატრონი, погребщик.
მემატიანე	მეისტორიე, მატიანეთა მწერალი.
მემიჯნავე	მოსამძღურე, смежный.
მემკჳდრე	მეპატრონის შემდეგი, მაგიერი შემდგომად მისსა, მკჳდრი (ვეფხისტ. 556), наследник.
მემორინე	მოთამაშე ნარდთა, ჭადრაკთა და მისთანათა (ნახე მორინე), игрок.
მემრუშე	კაცი ცოლოსანი, გინა ქალი ქმროსანი, მცოდველი წინააღმდეგად 7 მცნებისა (ებრაელ. 13,4), прелюбодей.
მემტილე	მებაღე, ანუ მებოსტნე (იოან. 20,15), вертоградарь.
მემუქარე	მრისხანე, მუქარის მქონებელი (ვეფხისტ. 341), грозный.
მემუჩირე	სთველში მავალი ტკბილის საშოვრად (ნახე მუჩირი).
მემღერე	ამგდები, დამცინებელი (ისაი. 3,4), ругатель.
მემცხედრე	ნახე თანამემცხედრე, თანამესარეცლე.
მენა	კახნი ტაგარს უხმობენ. {მენაჲ - (ინგილ.) თიხის ნახევარქვევრა, რომელშიც ბაწრებსა და შალებს ღებავენ, ქართული კილო-თქმათა სიტყვის კონა, შემდგენელი ალ. ღლონტი, გამომცემლობა "განათლება", თბილისი, 1984}.
მენავე	მეხომალდე, ნავის პატრონი, უფალი, шкипер, хозяин корабля, корабельщик. // ნავის მუშაკი, ვითარ მეპრორე, მეაფქიონე, ნავტე და სხ. (საქმ. 27:27,30), матрос, ναύτης. ნავითმავალნი, ნავში მსხდომნი, იხილე დიდსა შინა მშვიდობიანსა: მენავეთა, მოგზაურთა, სნეულთა და სხ. (იონა1,5; ვეფხისტ. 959), мореплаватель, пассажир, плавающий на корабле.
მენავეთმოძღუარი	მეპრორე, მესაჭე, ნავკოსალარი, ნავის მატარებელი (საქმ. 27,11), кормчий, ναύκληρος
მენაკი	ხარისხი ღირსებისა, ანუ ცის მზომელობისა (ნახე აღსავალთან), градус.
მენახირე	მეზროხე, ზროხათ მაძოვებელი მწყემსი, коровий пастух.
მენიჯგორე	ნიჯგორალი, მეკაპარჭე, კაპარჭის მნე.
მენჯები	თეძოს თავები გავაზედ.
[მენჯი]
[მეოინე	{ქანდირბაზი, მიზმოსი, თვალთ მაქცი, фигляр, фокусник, штукарь. დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}]
მეომარი	მებრძოლი, მოღვაწე, გამრჯელი ომში (ვეფხისტ. 18, 32), ратник, воин.
მეორწილე	განმაორებელი (ეზეკ. 43,2), усугубляющий.
მეოტი	გაქცეული, განლტოლვილი, გარდახვეწილი (გამოს. 23,27), бегун (2 სჯული. 19,4), убежавший (ფსალ. 17,40; ჩახრუხა. 16), обращенный в тыл, бегство.
მეოხება	შუამავლობა, შველა, შეწევნა, ოხა, предстательство, ходатайство.
მეოხი	შუამავალი, შემწე, მფარველი, ходатай.
მეპასუხე	მიმგები, მიმცემი პასუხისა, ответчик.
მეპატრონე	მებატონე, პატრონი, უფალი, владетель.
მეპრატაკე	ტყავების მკეთებელი, მოქმედი, დაბაღი (საქმ. 10,6 და შემდგომი), усмарь, кожевник. //ზოგგან მკეთებელი, მკერავი კარვისა (საქმ. 18,3), скинотворец, кто делает палатки (ძირი ამისა არს ბერძულის ლექსისაგან πρόβαρον, προβατάκι, ცხვარი და προβατήσιος, ცხურის ტყავი).
მეპრორე	მესაჭე, მენავეთმოძღუარი (იაონა 1,6), кормчий, кормщик, (ხოლო πρώρα ანუ πλώρι წინანი ხომალდისა, ანუ ნავისა, корма, სადაცა ჰზის მესაჭე, ანუ მეპრორე და ჰმართავს).
მეპურე	პურის მცხობელი, ანუ მოფარდული, хлебник. თ. ჩოსაქჩი.
მეჟამნე	მესაათე, საჟამოს მკეთებელი, часовой мастер; ხოლო მოჟამნე ჟამნის მკითხველი (ნახე თჳსს ადგილასს).
მერამლე	რამლით მისანი (ნახე რამლი). თ. რამლჩი [არაბ.-თურქ.].
მერანი	(ოთხფ.) ტაიჩი, კეთილმოარული, თოხარიკი, იორღა (ნახე ცხენთან) (ვეფხისტ. 94, 202), мерин.
მერანობა	თოხარიკი (ნახე სიარულში).
მერდინი	თხელი საპერანგე აბრეშუმისა, თავთის გვარი.
მერე, მერეთ, მერმე	მერმეცა, აწის შემდგომად, მასუკან (ფსალ. 76,8), паки, потом, после.
მერედე, მერედი	მდინარის კიდეს დაცემული ვაკე ადგილი, ანუ მეიდანი, ფორე, равнина, площадь.
მერიქიფე	ღვინის მწდე.
მერმე, მერმეცა	კუალადცა, კიდევაც (ფსალ. 8,7 და 73,9, კუალად 77,16), еще, ещеже, ктому.
მერმის	გაის, მომავალს წელს, будущего года, или в будущем году. ს. გულტარი.
[მერსენი	კლდისა (ვახუშტი, 16)].
მერული	ორთითი, вилы.
მერქანი	ცილას შიგნითი გული ხეთა და საკუთრად მუხის გული.
მერცხალი	(მფრ., ისაი. 38,14; იერემ. 8,7), ластовица, ласточка.
მერცხლისმდევარა	(მფრ.) ცელმანგალა.
მერწყული	წყლის მზიდავი, водоносец, ანუ წყლის საქანელი, водолей.
მერხი	გრძელი სკამი (ნახე სკამთან), скамья, скамейка.
მერჯულე	სჯულისმოძღვარი, მეცნიერი სჯულისა, законник.
მესადგურე	სადგურის მცველი, უცხოთ შემწყნარებელი, становщик, пристанодержатель.
მესალიკე	ხელმარჯვე მებადური, მეთევზე, рыболов.
მესამზღურე	მემიჯნავე (ნახე მოსამძღურე), пограничный.
მესასვენებლე, მესაწოლე	საწოლის მნე, постельничий.
მესაფლავე	საფლავის მთხრელი, могильщик, копатель могил.
მესაჭე	ნახე მეპრორე.
მესერი	მასარი, მარგილების გალავანი (ზღუდესთან ნახე), частокол.
მესვა, გესვა, ესვა	დრო უსრულიზმნისაგან მივის (მარკ. 12,29; ლუკ. 1,17), иметь.
მესთულე	მოქმედი ან მუშაკი სთველისა (იერემ. 48,32), собиратель винограда, виноделатель.
მესიზმრე	განმმარტებელი, ამხსნელი, ანუ მნახველი სიზმართა (დაბად. 37,19), сновидец, или снотолкователь.
მესსია	ებრაულად ცხებული, სახელი ესე ეკუთნვის იესუ ქრისტესა (იოან. 4,25). мессия, μεσσιας.
მესტუმრე	შიხაული, ჩიხაული, სტუმართ მნე მიჩენილი, მეურნე, пристав при гостях. თ. მეჰმენდარ [სპ.]. // მესადგურე უცხოთა (რომაელ. 16,23), странноприимец.
მესტჳრე	სტჳრის მკკურელი (გამოცხ. 18,22), пискатель, свирельщик.
მეტაბლე	მატაკარანი, ტაბლის მეურნე, მნე.
მეტად	გარდამეტებით, ჭარბად (ფსალ. 30,34), излишне, слишком.
მეტადრე	უფრორე, უფრო განსაკუთრებით (დან. 7,7), излиха, особенно, а особливо.
მეტალლი	ლითონი რაჲცა მიწის ქანთაგან აღმოითხრების და გარდაიდნობის, ვითარ ოქრო, ვეცხლი, რვალი, რკინა, კალა და მისთანანი, металл, руда, Μεταλλον. თ. ჯავარ [არაბ.-სპ.], ს. მეტაღ.
მეტანია	თაყვანისცემა, ანუ სინანულით შევრდომა, покаяние, поклон, Μετάνοια, საეკლესიოს ტიბიკონით მეტანია ლოცვათა ზედა არს ორგვარი, მცირე, რომელია პირჯუარის გამოსახვა და დიდი - მუხლთმოდრეკა, земной поклон.
მეტაფორა	გარდაღება ნაკვეთი რიტორული, ოდესცა ლექსი საკუთრის - Μεταφορα, მნიშნველობისგან გარდაიღების სხვად, ვითარ ურმის თუალი, მზის თუალი, пренесение, переносный смысл, значение.
მეტაფრასი	ბერძულად თარგმანი, რამეთუ საკითხავნი ესე საეკლესიონი არიან განმარტებანი საღმრთოთა წერილთანი, Μεταφρασμήνος.
[მეტება	ვმეტებ, ვმეტვობ].
მეტი	ზომაზედ, ანუ წონაზედ ჭარბი (გამოს. 26,12; ვეფხისტ. 510, 592), лишний, излишний, или излишек, [ამის მეტი არაფერი მინდა რა!].
მეტიჩარა	სხვათა სარგებლის მარიგებელი, ტარაკუჭა.
მეტკვეთილი	წინადცვეთილი (იერემ. 9,25), обрезанный.
მეტოქი	დროებითი სადგომი ეპისკოპოსთა, ანუ არხიმანდრიტთა, подворье, μετόχι, ეკლესიითურთ სხვას ეპარხიაში (ამისგან დაურქმევიათ საქართველოში რომელთამე ეკლესიათათვის მეტეხი). // მდაბიონი მეტოქედ უხმობენ მოცილესა, соперник.
მეუნჯე	მესაუნჯე, უნჯის მცველი, მნე, მოლარე (ისაი. 22,15), строитель по дому.
მეურმე	ურმის პატრონი, ანუ ურმიანი მოკირავნე, ямщик, аробщик. თ. არაბაჯი.
მეურნე	(ნახე მოურნე) მზრუნველი (ისაი. 31,5), მეურნე ექმნების, снабжать.
მეუფე	ე.ი. მეუფლე შემოკლებით ლექსისგან უფალი, საკუთრად ითქმის ღმერთი დამბადებელი, ვითა უზენაესი პატრონი, განმგებელი და მბრძანებელი (ისაი. 1,24), владыка. // საღუთოსა შინა წერილსა მეუფე ხშირად ხმარებულ არს მათ ადგილთა შინა, სადაცა სხუათა ენათა ზედა აძევს ლექსი მეფე, განსარჩეველად მისა ღუთისა კაცთა მეფეთაგან, რამეთუ მეფე შემოკლებით არს იგივე მეუფე (ფსალ. 2,6; მატ. 27:11,29,37 და შემდგომი), царь. // ეკლესიურად მეუფე ეწოდეწბის ეპისკოპოსსა და მღუდელსაცა მწირველსა. მაგალითად: გვაკურთხენ, მეუფეო!
მეუფება	მთავრობა, პატრონობა, განმგებლობა, მბრძანებლობა, მეფობა (ფსალ. 144,13), владычество, царство.
მეუფროსე	უფროსი, მთავარი, მბრძანებელი, начальник, начальствующий.
მეფე	ხელმწიფე, ქუეყნის მფლობელი, ერთმთავარი გჳრგჳნოსანი (ფსალ. 20,1 და 71,11), царь. // ესევე ეწოდების რომელთამე უძლიერესთა ცხოველთა, ვითარ ლომი - მეფე მხეცთა, არწივი - მეფე მფრინველთა და სხ. // მდაბიონი მეფედ უხმობენ ახალნაქორწილევსა სიძესა სამდღედმდე. // მეფა იხმარების ზოგჯერ მდედრობითად (ნახე დედოფალი) (იერემ. 44,18), царица; არამედ საქართველოში თამარს უხმობენ მეფედ (ვეფხისტ. 3,4 და შემდგომი), царь Тамар, ვითა მარია ტერეზიას Regnus უწოდდენ.
მეფობა	(ვმეფობ) დრო, ოდესცა მეფობს ვინმე (მატ. 2,22), царствовать, царствование. // ხარისხი და ღირსება მეფისა, царство.
მეფუნდრუკე	მოთამაშე, მროკველი, плясун.
მეფურნე	მედუქნე ფურნეში მაცხობელი და მოფარდული პურისა, булошник, хлебник, φουρνάρης.
მეფხანოვანი	ქეციანი, მქავანი (ლევიტ. 22,22), лишавый.
მექერე	ქერის მარცვლებით მისანი, მკითხავი, ворожея по ячменным зернам.
მექონოთი	ხარისხი ბაქან ბაქნად (ნახე აღსავალთან), (იერემ. 27,19), подстава, пьедестал.
მექორწილე	სტუმარნი, მიწვეულნი ქორწილში, свадебные гости.
მექუდე	მკერვალი და მოფარდული ქუდთა, шапошник.
მეღორე	მწყემსი მაძოვებელი ღორთა, свиней пастух.
მეყჳსი	მისხი, თჳსტომი, ვინც ვის ეყჳს სადმე ნათესაობით, свойственник.
მეყი	წამი (ნახე ჟამი).
მეყსა შინა	წამსა შინა (ისაი. 48,3), внезапну.
მეყუსეულად	მსწრაფლად, ანაზდეულად, მუნთქვესვე (მატ. 26,74), абие, вдруг.
[მეშარბათე	ნახე მევაჟინე].
მეშეშე	შეშის დამპობი, მომზიდველი, ანუ მოფარდული (ისუ. 9,21), дровосек, дровяник.
მეში	ცუდი სამოგვე ცხურისა; [ბურთი მეშისა, кожаный мяч].
მეშუბარი	შუბოსანი, შუბით შეჭურვილი (1 მეფ. 31,3), копейник, копьеносец.
მეშურნე, მემშურნე	მოშურნე, შურიანი, შურის მქონებელი, завистник, завистливый.
მეშფოთარი	შფოთის ამშლელი
მეჩანგე	ჩანგის მკურელი, [арфист, citharista].
მეჩეჩი	ვრაქია, კბოდოვანი, ზღუაში თხელი ადგილი, სადაც ნავი შთაიფლვის, мель, отмель.
მეჩხუბარი	ჩხუბიანი, მეშფოთარი, сварливый.
მეცადინე	ბეჯითი, ცდილობის მექონი, თავის გამომდები, старательный.
[მეცადინობა]
მეციხოვნე	გუშაგი, ციხის მცველი, ციხოვანი.
მეცნავი	მცოდნე, მცოდინარი (იერემ. 2,8; დან. 1,4), знаток, знающий.
მეცნიერი	სწავლული, გამოცდილი სწავლათა შინა, ученый. // ნაცნობი (ლუკ. 2,44), знакомый.
მეცნიერება	ცოდნა, ზედმიწვენილება (ფსალ. 72,11; იგავ. 23,23; დან. 1,4), умение, ведение, разум. // სწავლულება, დახელოვნება სწავლისა შინა, ученость.
მეცხვარე	ცხვართ მაზოვებელი მწყემსი, овечий пастух.
მეძავი	კაცი გინა ქალი, ბოზი (მატ. 21,31; ებრაელ. 13,4), блудник, -ца.
მეძებარი	(ოთხფ.) ძაღლი მეკუალე ნადირთა, гончая или лягавая собака.
მეწამული	არღავანისა ან სისხლისფერი (გამოს. 31,4), червленица (მატ. 27,28), червленый (ფსალ. 105:9,22), чермный. თ. ყირმიზ, ს. კარმარ.
მეწინავე	ბელადი, ანუ ლაშქარი წინ-მომსლველი, передовой.
მეწყერი	გვერდობი, ანუ ფლატე დამზღულეული.
მეჭაშნიკე	მოხელე მეფისა, ანუ დიდებულთა გამსინჯველი და მიმრთმევი ღვინოთა, პირისმეღვინე, чашник.
მეჭეჭა	(ბალ.) ეკალ-ძვალი, куричья слепота.
მეჭეჭი	მცირე ხორცმეტი, бородавка.
[მეჭორე]
მეჭურჭლე	მეკეცე, ჭურჭელთ მკეთებელი, ანუ მოფარდული, торгующий посудою.
მეჭურჭლეთუხუცესი	მოლარეთუხუცესი, (ნახე ჭურჭელი და საჭურჭლე), казнохранитель.
მეხბორე	ხბორების მაძოვებელი მწყემსი, телячий пастух.
მეხვაიშნე	შემწე, მეშველი, მომხმარო (ხვაიშანი ნახე), помощник.
მეხი	ელჳსა და ქუხილის დროს შთამოვარდნილი ცეცხლი, შენივთებული ღრუბელთა შორის ილეკტროულის ძალისაგან, громовой удар (იობ. 38,35), молния.
მეხის ქუა	მსოფლიონი ესრეთ უხმობენ რომელსამე სამკურნალოსა ქვასა და ჰგონებენ მეხისა თანა შთამოვარდნასა მისსა, громовая стрела.
მეხრე	ხართ გამრეკი სახრით, მწაფელი, кучер или погонщик запряженных волов.
მეხრმლე	ხმლიანი მხედარი, ანუ მტარვალი (მარკ. 6,27), спекулатор, палач.
მეხტეხილება	მეხით შემუსრვა, поражение громом.
მეჯინიბე	ცხენთ მომვლელი, конюх.
მეჯინიბეთუხუცესი	ამირახორი, ვზინდართუხუცესი.
მეჯლისი	დიდი წვეულობა, ნადიმი, ლხინი (ჩახრუხა. 35), бал, пиршество.თ. მეჯლის [არაბ].
მეჯოგე	ცხენთმაძოვებელი მწყემსი (ვეფხისტ. 1365), табунщик, пастух лошадей.
მეჯორე	ჯორთ პატრონი, ან ქირით მატარებელი და მაძოვებელი.
მზა	ხოხმიკი, გამართული ყოვლითა სახმარებითა (მატ. 22:4,8; ლუკ. 14,7 და 22,33), готовый. თ. ჰაზირ, χαζήρ.
მზადება	(ვამზადებ, ვემზადები) გამართვა მომზადება, готовить, приготовлять, -ся.
მზაკვარი	ზაკვის მოქმედი, ვერაგი (ფსალ. 5,6 და 11,3, კუალად 30,4 და 51,4), льстивый, коварный.
მზარდული	ლალა, მამამძუძე, გამზრდელი (1 კორ. 4,15), пестун.
მზარეული, მზვარეული	ქონდაქარი, სანოვაგეთ მგბობელი, повар.
მზარეულთმთავარი, მზარეულთუხუცესი	მთავარქონდაქარი, თუშმალი (დაბად. 39,1; იერემ. 39,9 და შემდგომი და 40,5, კუალად 52,19), архимагир, метрдотель, кухмейстер.
მზახალი	(ნახე მძახალი) сват, сваха; მზახლობა მძახლობა (2 სჯული. 7,3), сватовство.
მზე	მნათობი დღისა (ნახე ცთომილთან) (ფსალ. 18,4 და 71:5,17), солнце. თ. გუნეშ. ს. არეგაკ. შენმა მზემა, შენსა მზესა (ვეფხისტ. 692, 1286, 1293), რასაც ნიშნვენ ნახე მამაშვილობასთან, пожалуйста.
მზევალი, მძევალი	კაცი წინდად დასმული ან მიცემული, аманат, заложник.
მზერა	(ვუმზერ, ვიმზირები) ცქერა, ჭურეტა, смотреть, глядеть. // დაზვერვა, დარილი მტრისაგან (დაბად. 3,15; ფსალ. 9,29 და 55,6), блюсти, подглядывать.
მზვაობარი	ზვავი, ამპარტავანი, кичливый.
მზიანი	მზით განათლებული (ვეფხისტ. 825, 856).
მზითევი	ნახე ზითევი.
მზინვარე	ბზინვარე, ელვარე (ეზეკ. 40,3), блещащийся, блестящий.
[მზირავი	მზარავი].
მზირი	მსტოვარი, დამზვერავი, соглядатай.
მზის დღე	კჳრიაკე (ნახე ცთომილთან).
მზისიერი	მზის ელვარება. // განჯაფის თავი, ავთაფი.
[მზისით	დღისით].
მზის მაქცევი	28 წელიწადი, ე.ი. რიცხჳ ნაკის წელიწადთა 4 და რიცხჳ მსგეფსის დღეთა 4, რა განამრავლო ურთიერთსა ზედა, შეიქმნების 28. შემდგომად მობრუნებისა ესოდენთა წელთათა შვიდეულის დღენი იმავე 12 თთვეთა რიცხვებში მოვლენ, როგორც ყოფილა 28 წელს უწინ (ვრცლად განმარტება ამისი იხილე ქართულის დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს), круг солнца.
მზისუჭურიტე	(ბალ.) ლილიფარი, подсолнечник.
მზრალი	დამზრალი, დამძრალი სიცივით, мёрзлый, мороженый.
მზრუნველი	მეურნე, გულის შემატკივარი, попечитель.
მზღუარი	საზღვარი, სამზღუარი (ვეფხისტ. 9, 146), предел.
მთა	ქუეყანის სიმრგულესა ზედა ფრიად ამაღლებულნი ადგილნი, მობმულნი ურთიერთსა ზედა (ფსალ. 10,1 და 14,1; მატ. 5:1,14), гора. თავსა მთათასა ეწოდების თხემი და მწვერვალი, მათგან ქვე ჩამოდევნებულთა ადგილთა - გვერდობი და ფერდობი, რა მცირედ დაივაკებს გრძლად წარზიდულება მათი, მას ჰქვიან კალთები, და სადა მთანი დასრულდებიან - ძირი, ხოლო მცირეთა მთათა, დიდთაგან წარზიდულთა - ბორცვი, გორა და გორაკა, უმცირესს - ბეგი და ბეგობი, გრძლად წარზიდულს გორას - სერი და ღადირი, სერის თხემს - ქედი; სადაცა ქედი რაოდენმე დადაბლდება, ეწოდება უღელტეხილი; მთათა ზედა აღსავალსა გზასა - აღმართი და შეღმართი, ხოლო შთასავალსა - დაღმართი და ჩაღმართი (კლდიანთა მთათა სახელნი ნახე კლდესთან).
მთავარანგელოსი	უპირეტესი ანგელოსთაგანი (ნახე დასი), архангел.
მთავარდიაკონი	პირველი დიაკონთაგანი (ნახე დიაკონი).
მთავარეპისკოპოსი	უპირატესი ეპისკოპოსი, არხიეპისკოპოსი.
მთავარი	უფროსი, დიდებული, ანუ მფლობელი (ფსალ. 2,2 და 17,47), князь, глава, начальник (მატ. 27,2), иегемон, правитель.
მთავარმმართებელი	უპირატესი, უაღრესი განმგებელი, главноуправляющий, главноначальствующий.
მთავარქონდაქარი	მზარეულთ მთავარი.
მთავრობა	(ვმთავრობ, ვემთავრები) ფლობა, მბრძანებლობა (ზაქარ. 9,10), обладать, начальствовать. // უფროსობა, უპირატესობა, უაღრესობა (დაბად. 1,17 და შემდგომი; ფსალ. 109,3), начальство. // ერთი ცხრათა დასთა ანგელოსთაგანი (ნახე დასი) (რომაელ. 8,39), начало (чин ангелов).
მთეთრობელი	მმურკუნელი, მრეცხელი სამოსელთა თეთრად, белильщик. თ. თოლაჩი (?).
მთესვარი, მთესველი	თესლის მბნეველი ხნულზედ, ანუ კვალთა შინა (მატ. 13,3), сеятель.
მთუარიანი ღამე	განათლებული მთოვარითა (ნახე მთოვარე), месячная ночь.
მთიები	განთიადის ვარსკულავი (2 პეტრ. 1,19), денница, утренняя звезда. // მთიებად იწოდებიან მოძღუარნი ეკლესიისანი (ფილეპ. 2,15), светило.
მთობი	მთიანი ადგილი (ზაქარ. 7,7), нагорная.
მთოვარე, მთვარე	ღამის მნათობი (ნახე ცთომილთან), месяц, луна (ფსალ. 8,3 და 71:5,7).
მთოვარის მოქცევი	19 წელიწადი (განმარტება ამისი ნახე ზედნადენთან და ქკ~სთან), круг луны.
მთურალი	ღვინისგან დათენთილი, გაბრუჟვილი (3 მეფ. 20,16; ფსალ. 106,27), пьяный. თ. ზარხოშ [სპ.], ს. ჰარფაწ.
მთქნარება	(ვამთქნარებ, მამთქნარებს) ძილის მორევნისაგან, ანუ მოწყენისგან პირის დაღრენა, зевать, зевота.
მთხვევა	(ვემთხვევი) ამბორება წმიდათა ხატთა და ნაწილთა, прикладываться ко св. иконам и пр.
[მთხზველი	{მწვნელი, თხზვის მოქმედი - საბას ლექსიკონი; ავტორი, მწერალი, автор, сочинитель - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ რუსული ლექსიკონი}]
მთხოვარი	გლახა კარდაკარ მოსიარულე, მთხოველი (ლუკ. 16,35), нищий.
მთხრებლი	ხელოვნებით ამოთხრილი, ანუ ბუნებით ორმო (ფსალ. 7,14 და 56,6), яма (იერემ. 48,4), пропасть, ხოლო მღჳმე არს მთხრებლი კლდისა კაცთა საპატიმრო, ანუ ვინც თავით თჳსით შთაჯდეს სინანულისთვის, ხნარცვი არს მთხრებლი მიწისა, მგღჳმის მსგავსი ორმო, ხარო არს მიწისავე შესანახავი ხორბალთა და მისთანათა, ქერეთი, ჭა და ჯურღმული არიან მთხრებლნი წყალთ სადგომნი და ლაკვა ნაგები ჭა.
მთხრობელი	მოამბე, ამბის მთქმელი, разсказщик. // პირში წამდგომი, доказчик, уличитель.
მთხუნველი, თხუნველა	(ოთხფ.) ბრმა თაგვი მიწისა (ლევიტ. 11,30), кроторыя, крот.
[მი	მიმართ (ნახე შესავალი ამის ასოსა)].
მიახლება	(მივაახლებ, მივეახლები, მივახლოვდები) მიახლოვება, ახლოდ მიტანა ან მისლვა (ფსალ. 31:6,9 და 106,18; მატ. 21,1), приближать, -ся.
მიბარება	(მივაბარებ) მიცემა რისამე შესანახავად, ანუ ვისიმე სასწავლებლად, отдавать что на сохранение, или кого в учение. // (მივაბარებ) ამგვარადვე მიღება, принимать на сохранение, или в учение. // (მივაბარები) მისლვა ვისთანმე სასწავლოდ, поступать к кому в учение.
მიბრუნება	(მივაბრუნებ, მოვუბრუნებ, მივბრუნდები) უკმიქცევა (ნახე მობრუნება), возвращать, -ся.
მიბრჯენა	(მივაბრჯრნ) მიჭირება ჯოხისა, თუ რისაც, упирать. // (მიბრჯენ) სიარულში ჯორზედ დანდობა, опираться. // (მივიბრჯენი, მივიბრჯნები) ახირება, დაჟინება რისამე, упрямиться, упорствовать.
მიბრჯნილი	ახირებული, უდიერი, დაჟინებული, упрямый, упорный.
მიგდება	(მივაგდებ) გარდაგდება, ანუ ზედშეგდება, бросать, забрасывать, [кидать]. // მინებება, ნებაზედ დატევება, отдать на волю. // (მივუგდებ) კარის მიხურვა, затворять. // (მივეგდები) დაწოლა სნეულისა ან დაღალულისა, повалиться, лечь.
მიგება	(მივაგებ) მიზღვა, გარდახდა მაგიერისა, (ფსალ. 17:20,24, კუალად 30:24), воздавать. // (მივუგებ) პასუხის მიცემა, პასუხი (მატ. 3,15), отвечать.
მიგებება	(მივაგებებ) მომავლისადმი გატანა, წარდგენა რისამე, выносить что на встречу. // (მივეგებები) გასლვა შესამთხვევად, შემთხვევა (მატ. 25,1 და შემდგომი; იოან. 12,18), встречать, выходить на встречу.
მიგზავნა	(მივგზავნი, მივუგზავნი) მივლინება, посылать.
მიგორვება	(მივაგორებ) გორვებით მიტანა (მატ. 27,60; მარკ. 15,46), приваливать, притаскивать.
მიგროვება	(მივაგროვებ) მიქუჩება ერთს ადგილს, прибирать.
მიგურა	(მივჰგური) იგივე 3 პირისადმი, რაჲცა 1 და 2-თუის მოგურა (იქ ნახე)
მიდამო	აქეთ-იქით, ანუ ყოველგან (ვეფხისტ. 365, 505, 711), повсюду.
მიდგმა	(მივსდგამ) იქით გარდადგმა, отставлять, останавливать.
მიდგმა	მიჯნა, სამზღურის დასასრული, სადაც მიადგემის, пограничная черта.
მიდგომილი	მუცელქმული, ორსული დედაკაცი (მატ. 24,18), непраздная, беременная.
მიდგომილება	ორსულობა, беременность.
მიდევნა, მიდევნება	(მივსდევ) შედგომა (მატ. 4,25 და 8:1,10), идти за кем, последовать.
მიდმოება	მერხეობა, აქეთ-იქით, колеблемость.
მიდრეკა	(მივსდრეკ, მივსდრკები) გარიდება (ფსალ. 45,6 და 140,4), уклонять, -ся.
მიდრეკილება	წადილი, ანუ მიზიდულობა, склонность, наклонность.
მიდრესა	(მივდრეს, მივედრისები) მიხეხება (რიცხ. 22,25), прилагать, тереть. -ся.
მიერ	ვინაითგან თანდებული ნათესავობითს ბრუნვასთან ხმარებული (ფსალ. 2,6 და 21,25), от, из, или чрез. // მუნითგან, მიერითგან (დაბად. 2,10; მატ. 4,21), оттуда.
მიერთება	(მივერთდები) გაერთება, შეერთება, მიშველება, присоединяться, подоспевать на помощь.
მიერითგან	იქიდამ, მუნითგან, იმ ჟამით ანუ ადგილით (მატ. 4,17 და 16,21, კუალად 26,16), оттоле, с того времени или места.
მივარდნა, მივრდომა	(მივვარდები) კეთება, ანუ მიგდება (ფსალ. 83,10), устремиться, приметаться, привалиться.
მივის, გივის, უვის	მრ. გვივის, გივისთ, უვისთ, ყოლა (ვეფხისტ. 801), иметь, ხოლო ძიებისათუის მრავლობითისა მისხენან, გისხენან, უსხენან (ნახე სხმა).
მოვლენა, მოვლინება	იგივე 3 პირისათუის, რაჲცა 1 და 2-თუის მოვლენა (იქ ნახე).
მოვლინებული	მიგზავნილი, მოციქული (იოან. 1,24), посланный.
მიზგითი	მეჩითი, მაჰმუდიანთ შესაკრებელი (ჩახრუხა. 58), мизгит, мечеть, მისგითი.
მიზდი	ასაღები რამე ქირა, ხელფასი, სამუშაო, სარგო ანუ ბაჟი, мзда, плата, награда.
მიზეზი	დასაბამი, რომელსა ზედაცა სხჳსა ყოფაჲ მოკიდებულ არს, причина, виновник, резон, довод, ანუ დასასრული, რომლისათუის არს ნივთი (მეტაჶ. ბაუმ. §126 და შემდგომი; ვეფხისტ. 1024), причина, повод, вина, causa.
მიზეზოვანი	წარმოი მიზეზისაგან, произведение или действие, causatum (მეტაჶ. ბაუმ. §128, დადებ. 3). მიზეზი მიზეზისა მიზეზი არს მიზეზოვანისა причина причины бывает причиною и действия оной.
მიზიდვა	(მივზიდავ) მონადირება (ფსალ. 9,29 და 27,3), привлекать, увлекать. // მდაბიურად: მიტანა მრავალთა ნივთთა, притаскивать.
მიზღვევა	(მივუზღვევ, მივუზღამ), გარდახდა, მიგება, მიცემა (ფსალ. 68,4), воздавать, заплатить, вознаграждать.
მითამ, მითამც	ვითამ, ვითამც, რეცა, будто, будто-бы.
მითელი	ბუმბულისა ან კვირტის ჩასადები მსხვილი ტილო, ან სამოსელი, რომელსაც გარდაეკურის საპირე ბალიშისა ან დოშაქისა.
მითრევა	(მივათრევ) თრევით მიტანა, притаскивать; (მივეთრევი) ცუდის სიარულით მისლვა.
მითუალუა	(მივთუალავ) უაღრესისგან მიღება მისართმევისა (შავთ. 107 და შემდგომი), воспринимать.
მითულა	(მივათული), სათუალავზედ შეძინება, причислять. // (მივუთული) თვლით მიცემა, მიბარება, отдавать, сдавать счетом. // (მივითული) თვლით მიღება, принимать счетом.
მითხრობა	იგივე 3 პირისადმი, რაჲცა 1 და 2-დმი მოთხრობა (იქ ნახე) (ფსალ. 18:1,2; ლუკ. 1,2).
მიკერება	(მივაკერებ) კერვით მიმაგრება რისამე, пришивать.
მიკერძვა	(მივჰკერძავ) გასაკუთრებით და მეტობით მიცემას, передавать лишнее по пристрастию.
მიკულევა	(მივუკულევ) (ნახე კულევა) 1 და 2 პირისადმი მოკულევა.
მიკონება, მიკონვა	(მივიკონებ, მივეკონები) მკერდს ჩაკურა, ჩახუტება, прижимать, -ся по груди.
მიკურა	(მივაკრავ), მიმაგრება, მიბმა, ანუ მიწებება, привязывать, или приклеивать, прикреплять.
[მილაგება]
მილი	სოლინარი, ლულა (შავთ. 65), труба, -бка.
მილი	ღეოღრაჶიული საზომი ქუყანისა სჶერისა, რომელიცა არს მეათხუთმეტე ნაწილიგრადუსისა, ანუ გზა ერთის საათის სავალი, ვითა სპარსული აღაჯი, ანუ ეჯი და რუსული 7 ვერსი, გარნა მილი ზოგგან მეტია, ზოგგან ნაკლებია, ვითა პირისპირ ამისსა იხილების, или, μίλι; Географический градус земного шара имеет 15 миль географич. или немецких, а миля 7 верст российских, или градус имеет 20 миль морских, градус имеет 25 лье французских, градус имеет 69 ½ миль английских, градус имеет 104 1/5 верст российских.
მილლიონი	ათასჯერ ათასი (ნახე უშტი), миллион, million, μιλλιοϋνι. // ზოგგან მილლიონი დაუდვიათ ნაცულად მილისა (მატ. 5,41), поприще, μίλιον, milliare.
მილოცვა	(მივულოცავ) დღესასწაულსა, ანუ სასიხარულოს შემთხვევაზედ შესხმის მოხსენება, поздравлять.
მილულვა	მირულება (ვეფხისტ. 139), задремать.
მილურსმნა	(მივლურსმნავ) ლურსმნებით მიკურა, приковывать.
მიმადლება	(მივმადლებ) მინიჭება, ბოძება, ჩუქება (საქმ. 27,24), даровать.
მიმადლებული	მადლით შემოსილი, მადლნიჭებული ზეგარდამო (ლუკ. 1,28), благодатный.
მიმალვა	(მივმალავ, მივიმალები) დაფარვა, დამალვა, укрывать, -ся, припрятывать.
მიმართ	თანდებული ნათესაობის ბრუნვასთან ხმარებული 3 პირისადმი, ხოლო 1 და 2-დმი ითქმის მომართ (ფსალ. 2,5 და 4,3; ლუკ. 1,17), к, ко, на.
მიმართება	(მივმართებ) პირისპირ მისლვა სწრაფად (მატ. 8,31; საქმ. 19,29), устремляться, направляться.
მიმართვა	(მივმართავ) პირისპირ გასწორება, направлять, устремлять.
მიმატება	(მივუმატებ, მიემატების) შეძინება, მომატება, ზედადართვა (მატ. 25,29), приумножать, прибавлять, -ся.
მიმდემი, მარადღე	დაუცადებელი მიდევნებით (შავთ. 95), повседневный, беспрерывный.
მიმთხვევა	(მივემთხვევი) ღირს ქმნა, მიღება (ებრაელ. 11,33), сподобляться, получать.
მიმინო	(მფრ., ლევიტ. 11,17) лилик, сокол, жаворонник.
მიმოგონება, მიდმოგონება	(მიმოვიგონებ) ნელიად განსჯა, არა მსწრაფლიად, თანმიდრეკება, არამედ რეცა ბიჯებით სლჳთა მიწევნა საგონისთა, умствовать, умствование, умозаключение.
მიმოდაბნევა	(მიმოდავაბნევ, მიმოდავიაბნევი), გაფანტვა აქათ-იქით, მიდამო (საქმ. 11,19), рассеивать. -ся.
მიმოდათქმა	(მიმოდავსთქვამ, მიმოითქმის) ამბვის განფენა (ფსალ. 86,6), поведать, разглашать.
მიმოდატაცება	(მიმოდავიტაცებ) აკლება, აფორიაქება, ალაფობით დატაცება (ფსალ. 43,10), расхищать, разграблять.
მიმოკვეთება	(მიმოვეკვეთები) უსაქმოდ და უბინაოდ სიარული, шляться, таскаться.
მიმორბენა	(მიმოვრბი, მიმოვირბენ) მიდამო რბენა (მარკ. 6,55), обтекать, обегать.
მიმოსი, მიმმოსი	მოთამაშე კაცი, მოქმედი საკჳრველთა და ძნელთა საქმეთა, არათუ გრძნებით, არამედ ხელოვნებითა (ლავსაიკონ. 3,4), фигляр, фокусник. თ. ზორბაზ.
მიმოსლვა	(მიმოვალ) აქა-იქ სიარული, სლვა მიდამო (მატ. 23,15), преходить, обходить.
მიმოქცევა	(მიმოვაქცევ, მიმოვიქცევი) მოტრიალება, ანუ გარემოვლა, მიმოსლვა (მარკ. 6,6), обращать, -ся, обходить.
მიმოწულილვა	(მიმოვიწულილავ) ცუდი გამოძიება (2 თესალ. 3,11), суетиться.
მიმოხედება	(მიმოვიხედები) მიდამო ჭურეტა, მზერა, ცქერა, озираться, оглядываться.
მიმოხილვა	(მიმოვიხილავ) მიმოვლით გასინჯვა, მოხილვა (მარკ. 3,34), обозревать.
მიმოხრა	(მიმოვხრი, მიმოვიხრები) აქეთ-იქით მიდრეკა, მიმოხვევა, склонять, -ся, извиваться.
მიმოხრა	ღრამმატიკულად გატარება ზმნათა ცვალებათა შინა თჳსთა, спряжение глаголов.
მიმსგავსება	(მივამსგავსებ, მივემსგავსები) დაგვანება, დამსგავსება (ფსალ. 48:13,21), уподоблять, -ся.
მიმქმელი	აღმქმელი, ნათლია, восприемник.
მიმძლავრება	(მივიმძლავრებ) ძალით დაჩემება, მითჳსება, присвоивать, завладеть насильно.
მიმძლავრებული	დაჩემებული, присвоенный, ანუ ძლიერისგან დაჩაგრული, обижаемый.
მიმწუხრი	საღამოს, დაღამების ჟამს, квечеру, вечером.
მინა	სპარსულად ჭიქა (ვეფხისტ. 4, 825), стекло. // ან ჭიქის ჭურჭელი, сткляница, склянка.
მინალთუნი	ხუთი აბაზი ვეცხლის ფული, рубль серебра.
მინაქარი	ჭიქისგვარი ნივთი ფერად-ფერადი, რომელზედაცა ხელოვნებით დაიხატებიან ნაკვეთნი და სახენი, ზოგჯერმე გულქანდებულნი, финифть, эмаль.
მინდობა	(მივანდობ) მიბარება, სხჳს იმედზედ დადგომა, поручать, предоставлять. // (მივენდობი) დადება ვისზედმე სასოებისა, დანდობა (ისაი. 14,6; იოილ. 2,21), уповать, надеяться, дерзать (ვეფხისტ. 14, 1236), полагаться на кого, на что, поручать себя.
მინდორი	ვაკე და გაშლილი ველი (ვეფხისტ. 72, 74), степь, поле. თ. დუზ. ს. ტაფ.
[მინდღეში	{მინდღეში - არას დროს, в жизнь, никогда - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
მინებება	(მივანებებ) ნებაზედ მიცემა, მიგდება, ანუ თავის მინებება, предоставлять, отдавать на волю.
მინერალი	სიღრმესა შინა მიწისა პოვებულნი ნივთნი სახმარნი კაცისათუის, ვითარ მეტალლნი, აღრალები, სპეკალნი, მარილნი, გვარჯილა და მისთანანი, минерал.
მიპარვა	(მივიპარები, მივეპარები) მალვით მისლვა, ან გაპარვა, подкрадываться, или уходить.
მირბენა	(მივრბი, მივირბენ) საჩქაროდ მისლვა (მატ. 28,8; მარკ. 15,36), побежать.
მირთმევა	(მივართმევ) შეწირვა, ანუ მიტანა (ფსალ. 71,10; მატ. 14,11), приносить. // (მივირთმევ) მიღება, მითვალვა, принимать.
მირკანი	მარტი (ნახე ზოდიაქოსთან).
მირონი, ამჳრონი	სუნნელი ზეთი, ნელსაცხებელი, μύρο, μύρον.
მირულებამი	(მიმერულების) წათულემა, მილულვა (ფსალ. 118,28; საქმ. 20,9), воздремать, задремать.
მირქმა, მიქმა	დღესასწაული 2 ფებერვალს მოსახსენებლად მიგებებისა მართლისა სიმეონისგან იესუ ქრისტესადმი, сретение.
მისაგებელი	სამაგიერო (ფსალ. 27,4 და 68,22, კუალად 93,2), воздаяние, возмездие.
მისაკულეველი, მისაკულევერი	ახალ წლის მისალოცავი ძღვენი (ნახე კულევა).
მისალოცავი	მილოცვის ჟამს მისართმევი ძღვენი, ანუ სათქმელი შესხმა, поздравительный.
მისამართი	საიმედო შესავედრებელი გაჭირებაში საშველად, прибежище, защита.
მისანა	(მძრ.) საყანყურა.
მისანი	მკითხავი, წინათ მომთხრობელი მომავალთა საქმეთა რომლითამე ნიშნებითა და არა სარწმუნოდ (შავთ. 19), гадатель, прорицатель.
მისებრი	იმისთანა, მისი მსგავსი (ვეფხისტ. 7), такой, подобный.
მისევა	(მივუსევ, მივესევი) მიშვება ძაღლთა საკბენად, ანუ დასაჭერად ნადირთა, გინა შეტევება, напускать, -ся, устремляться, нападать.
მისლვა	(მივალ) სიარულით მიწევნა საცნაურად ადგილადმდე (ფსალ. 1,1; მატ. 2,2 და შემდგომი), идти, приходить.
მისნობა	(ვმისნობ) წინათ მოთხრობა მისანთა, მელობიეთა, მექერეთა, მკითხავთა და ეგევითართა, მოგობა (ისაი. 2,6 და 16,6; საქმ. 16,6), волхвовать, гадать, прорицать, гадание.
მისწრება	(მივასწრობ, მივუსწრებ) მარჯვეს დროს მისლვა, поспевать. // მისწრება, წამალი, ითქმის მდაბიურად მალე საკურნებელისათუის, надежное лекарство.
მისხალი	წონა 6 დანგისა, ან 27 კერატისა, გინა 108 ქერის მარცულისა (ნახე საწონთან), золотник. თ. მისხალ [არაბ.].
მისხი	შორეული ნათესავი, მისხის მისხი ტომისტომთაგანი, дальний родственник.
მისხმა	(მივასხამ) წყლის შესხმა, обливать, заливать.
მისხმა	(მივასხამ) მიყუანა მრავალთა, ხოლო ერთისა მიგურა, приводить, пригонять.
მისხმა	(მივსხამ, მივსხდებით) დაჯდინება მრავალთა, присаживать, приседать.
მიტანა	(მივიტან) სხვაგან წაღება, ხოლო მოტანა 1 და 2 პირისადმი, приносить, относить, доставлять.
მიტაცება	(მივიტაცებ, მივსტაცებ) წარტაცება, წართმევა (ფსალ. 9,29; მატ. 13,19), восхищать, похищать.
მიტევა	(მივუტევ) მისევა (ნახე მოტევა).
მიტევება	(მივუტევებ) მიშვება, მოდუნება (საქმ. 27,40), пускать, послаблять. // შედნობა, პატივება; 3 პირისადმი, ხოლო 1 და 2 - მოტევება (მატ. 6:12,14 და შემდგომი, 9,2 და შემდგომი), прощать, оставлять, отпускать.
მიტრა	საეპისკოპოსო, ანუ საარქიმანდრიტო გჳრგჳნი, митра, μίτρα.
მიტროპოლიტი	დედაქალაქის ეპისკოპოსი, митрополит, μιτροπολίτης.
მიუნდობელი	ვერ მიმნდობი, ეჭვიანი, недоверчивый.
მიუცილებელი	თანაწარუვალი, თანაწარუხდომელი, აუცილებელი, необходимый, неминуемый.
მიუწთომელი	ვერ მისახდომი გონებით, непостижимый.
მიფანიერება	(მივაფანიერებ) საჩქაროდ მიმალვა, скрыть, припрятать, მიფარება (მივაფარებ), დახურვა, დაფარება, გარდაფარება, прикрывать, закрывать. // (მივეფარები) უჩინო ქმნა, გარიდება (ლუკ. 24,31; იოან. 5,13), скрыться, сделаться невидимым.
მიფენა	(მივჰფენ, მიეფინების) ზეგარდმომოვლენა, მიშვება რისხჳსა, ანუ წყალობისა, მადლისა და სხ. (ფსალ. 35,11 და 68,24; კუალად 78,6 და 106,40), пролиять, излиять, -ся.
მიფერება	(მივეფერები) ცდილობა, რათა აამოს ვისმე, угождать, потворствовать.
მიფრენა	(მივჰფრინდები) საჩქაროდ მისლვა, ან მივარდნა, прилететь, броситься.
მიქმა	(მივიქვამ) მიკურა, მოხვევა, მიკონება (ლუკ. 2,28; მარკ. 9,36), принимать, обнимать.
[მიქუჩება	ნახე მიგროვება].
მიქცევა	(მივაქცევ, მივიქცევი) მიბრუნება, უკან მიცემა (ნახე მოქცევა) (ფსალ. 7,15; მატ. 2,12 და 12,44, კუალად 27,3), возвращать, обращать, -ся.
მიღება	(მივიღებ) გამორთმევა, აღება ან შოვნა (ფსალ. 108,8; მატ. 20,7 და შემდგომი), принимать, получать. // (მივუღებ) წართმევა, ჩამორთმევა, მიხმა მოტაცება (მარკ. 4,15; ფსალ. 140,8), отнимать.
მიღირს, გიღირს, უღირს	მმართებს, მიხმს, მიმაჩნია, ან მიზის ფასად, довлеет, надлежит, стоит.
მიღმა	იქითკენ შორს (ვეფხისტ. 293), в сторону.
[მიყვანა]
[მიყოლა]
მიყრა	(მივჰყრი, მივაყრი) მიგდება, მიგროვება, побросать, [და ვითა დღე მიეყარა, ნახე დღე].
მიყრდნობა	(მივეყრდნობი) მიახლება, შეხება (იოან. 13,25), прислоняться, прикасаться.
[მიყუდება	приставлять, ნახე აყუდება].
[მიშენება]
მიშვება	(მივუშვებ) ნების მიცემა, ანუ გზის დანაბება (მატ. 3,15), допускать, попускать.
მიშველება	(მივაშველებ) გაგზავნა შეწევნისა, посылать помощь, пособие. // (მივეშველები) მისლვა საშველად, идти на помощь.
[მიშლა]
მიჩეჩება	(მივაჩემებ) მიწერა, მითჳსება, приписывать.
[მიჩვენება]
მიჩნევა	(მივიჩნევ) მიღება ჩინებულად, почитать.
მიცემა	(მივსცემ) მიბარება ხელითი ხელად, ანუ მინიჭება (მატ. 7:6,9 და შემდგომი), давать, отдавать.
მიცვალება	(მივსცვალებ, -ლავ) გარდატანა ერთის ადგილით მეორედ, преставлять, переносить. // (მივიცვალები) მიძინება, შესვენება, გარდაცვალება, преставляться.
მიძინება	(მივიძინებ) მცირედ დაძინება, წაძინება (ვეფხისტ. 267), уснуть. // მიცვალება, შესვენება, успение.
მიძლევა	(მივაძლევ) მიცემა ნებით, ანუ ხვეწნით, поддавать.
მიძღოლა	(მივუძღვები) გაცილება, თანმიდევნება მოსასლველს ადგილადმდე, водить, провожать; ანუ მოძღურება, დარიგება (ფსალ. 59,9 და 106,30, კუალად 142,10) наставлять, руководить.
მიძღუნა, მიძღუანება	(მივუძღუნი, მივუძღვანებ) მირთმევა, ან გაგზავნა, подносить, приносить, присылать.
მიწა	ქუეყანის ნაწილი, მტვერი, ერთი ოთხთა კავშირთაგანი, ხმელი და გრილი, უმძიმესი წყლისა (ნახე სტიხიონთან) (დაბად. 3:14,19; ფსალ. 7,5 და 21,15, კუალად 71,9 და 102,14), земля, персть, прах.
მიწალები	არჯასპი, ლურჯი მიწა, купорос.
მიწდომა, მიწთომა	(მივსწუდები, მივსწუთები) მიწევნა, მისლვა საზომად (ფსალ. 79,11), достигать, досягать, простирать.
მიწევა	(მისწევ, მივსწევ, მივიწევი) შეძრვით გაწევა რაოდენმე, подвигать, -ся, подаваться.
მიწევნა	(მივიწევი) ადგილს მისლვა (საქმ. 16,1 და 21,31), достигать, доходить, приближаться. // (მივეწევი) გაქცეულის დაწევნა, догонять, обогнать.
მიწერა	(მივსწერ) დაწერა წიგნისა და გაგზავნა სხვასთან საცნობელად საქმისა ან ჰაზრისა თუისისა (საქმ. 23,25), написать к кому о чем. // (მივაწერ, მიეწერების) მიჩემება, ანუ დაბრალება, приписывать, причитать, -ся.
მიწერილობა	ეპისტოლე, წიგნი, მინაწერი, письмо, отношение.
მიწვევა	(მივიწვევ) მიხმობა, მიპატიჟება, приглашать.
მიწვენა	(მივაწვენ) დაწვენა ჩჩჳლთა, ანუ სნეულთა ლოგინში (ლუკ. 2,7), полагать, класть.
მიწიერი	მიწისაგანი (ვეფხისტ. 782), земной.
მიწის ვაშლი	(ბალ.) земляные яблоки.
მიწის ლომი	(ოთხფ.) მსვენ ლომი (სოფონ. 2,14), хамелеон.
მიწის ძახველა	(ბალ.) მურტი, брусница.
მიწიფვა	(მივსწიფავ, მივეწიფები) მომზადება, ანუ მოსწრობა (ფსალ. 20,3 და 76,4), предварять.
მიწონა	(მივუწონ) წონით მიცემა (მატ. 26,15), отдавать весом, отвесить.
[მიწყივი	завсегда].
მიჭედა	(მივსჭედ, -დავ) მიკურა ლურსმნებით, приковывать.
მიჭრა	(მივიჭრები) საჩქაროდ მისლვა, მირბენა, прибежать, прискакать.
მიჭურიტანა	სარკე.
მიხაკი	(ბალ.) კარიოფილი, гвоздика.
მიხდა	(მივხდი) მიღება, გამორთმევა.
მიხდომა	(მივუხდები) მიგნება, გულხმება, მოჰაზრება (ვეფხისტ. 28 და შემდგომი), догадываться, понимать.
მიხდომა, მიხვედრა	(მივხუდები) შეხვედრა, შესაკუთრება, რგება წილად (ვეფხისტ. 10, 1292 და შემდგომი), доставаться, попадать кому.
მიხდომა, მიხდენა	(მივუხდები) ზედადასხმა, нападать, наступать.
მიხედვა	(მივხედავ) შეხედვა, დახედვა (ნახე მოხედვა), посмотреть, или призреть.
მიხვეტა	(მივხვეტ) მიგროვება ნიჩბით, ანუ ცოცხით, сгребать.
მიხვეჭა	(მივხვეჭ) უსამართლოდ შეკრება, მოხვეჭა (იერემ. 9,5), неправдавать, собирать неправдою, მიმხვეჭელი.
მიხმა, მიხუმა	(მივიხუამ) მიღება, აღება (მატ. 8,17), принимать. // (მივუხუამ) გამორთმევა, წართმევა (ფსალ. 75,12), отнимать, отбирать.
მიხმს, გიხმს, უხმს	და სხ. თანა-მაძს, მიღირს (მატ. 3,14), надлежить, надобно. // მეხმარების, მეჭირება, потребно.
მიხურვა	(მივხურავ) გარდაფარება რისამე, прикрывать, накрывать. // კარის მიგდება, მოხურვა, затворять, притворять.
მიჯნა	მცირე რამ სამზღურის ნიშანი, межа.
მიჯნური	ტრფიალი, შმაგი ტრფიალი (ვეფხისტ. 2, 8, 10 და სხ.).
მიჯნურობა	ტრფიალება, შეფრფინვა, შეხარვა (მუნვე, 9, 11, 83 და სხ.)
მიჯრა	ჯგუფად დასხმულება (ნახე ჯრა) (ვეფხისტ. 5), ряд. მიჯრით მიწყობილი, კარის მიჯრა (ნახე მიგდება, ს.ლ.).
მკა	(ვმკი) მოსავალთ მოჭრა ნამგლითა და შეკრება (მატ. 6,26 და 13,30 და შემდგომი), жать, жатва.
მკათათვე	იულისი (ნახე ზოდიაქოსთან), июль.
მკალავი	ხელოსანი სპილენძის ჭურჭელთ კალის დამსხმელი გასათეთრებლად, лудильщик.
მკალი	(მწერ.) კალიის გუარია, დღესაც სჭამენ არაბნი (ფსალ. 77,46 და 104,34; იოილ. 2,25; მატ.3,4), прузи, акрида.
[მკაფიად	{ნათლიად, გასაგონად, ясно, вразумительно - დავით ჩუბინაშვილის ლექსიკონი}]
მკაცრი, მმკაცრი	კრძალვით მქცევი, ფრთხილი, გაფრთხილებული, осторожный, строгий.
მკდოვანი	მოკუდავი, ანუ მედგარი, უსუსური, смертный, или слабый, плохой.
მკედი	(ძაფი ნახე), ოქროსმკედი ოქროს ძაფი (ვეფხისტ. 1360), нить, нитка.
მკელობელი	კოჭლი, ანუ უფეხო, კუტი (მატ. 11,5; საქმ. 3,2), хромой.
მკერდი	გულისფიცარი, მუცლის ზევითი ყელადმდე (დაბად. 3,14; გამოს. 29,26 და შემდგომი; იოან. 13,25), перси, грудь.
მკერვალი	ხელოსანი ტანისამოსთ შემკერავი, портной. თ. თერზი [სპ.], ს. დერციკ.
მკვარი, მკვახე	და სხ. იხილე მკუარი, მკუახე.
მკვეთრი	გალესილი, მჭრელი, მკვეთელი.
მკვიდრი, მკჳდრი	მემკჳდრე (მატ. 21,38; რომაელ. 4,13; გალატ. 4,1), наследник. // მდაბიურად: ბინადარი, მოსახლე დიდის ხნით დაბინავებული მამაპაპით, коренной житель, обыватель.
მკჳდრობა	ბინადრობა, ანუ სამკჳდრო (ფსალ. 15,4 და 60,5), достояние, наследие.
მკჳდროვანი	ზღვა და ხმელი, სოფელი მკჳდრითურთ (ისაი. 13,9 და 14,26), вселенная.
მკითხავი	მკითხველი, წიგნთ აღმომკითხავი, წამკითხავი, чтец. // ამბვისა, ანუ პასუხის გამომძიებელი, вопрошатель, кто спрашивает, ищет ответа. // მდაბიურად: მექერე, მელობიე, მისანი, гадатель, ворожея.
მკითხველი	წიგნის წამკითხავი (ვეფხისტ. 932), читатель.
მკლავი	სიგრძე ხელისა მხრიდგან ვიდრე თითებადმდე (ლუკ. 2,28; ვეფხისტ. 86, 340), рука (от плеча до пальцев). // ძლიერება, ძალი, შემძლებელობა (ფსალ. 9,35 და 36,17), мышца, могущество.
მკმოლვარე	კუამლიანი, რაჲცა იკმევის (ისაი. 7,4), курящийся, дымящийся.
მკობა	(ვამკობ) მორთვა, მოკმაზება, განშვენება, украшать. // ქება, ქების შესხმა, შემკობა ქებით (ვეფხისტ. 25), восхвалять, воспевать.
მკრეხელი	ეკლესიის სახმართ მტაცებელი, ანუ მპარავი, святотатец, [грабитель].
მკრთალი	მშიშარი, მხრდალი, გაუბედავი, робкий, ფერმკრთალი.
მკსინვარე	აშლილი, განრისხებული, მომდურავი, ანუ მედგარი (საქმ. 4,2), досадующий, негодующий.
მკსინვარება	ცილობა, სამდურავი, კამათობა (გოდებ. 2,6; საქმ. 15,39), распря, прещение, огорчение, досада.
მკუარი	ფიჭვის სანათი, лучина, -нка.
მკუახე, კუხე, კუხი	უნდილი, უმწიფარი, შემოუსლველი ხილი, незрелый, неспелый. // ზოგგან შეუპოვარი, აურზაური, ლაღი (ვეფხისტ. 205, 289), грубый, дерзкий, наглый.
მკუადარი	სულამოსული, უსულო, სიცოცხლემოკლებული (მატ. 8,22; ლუკ. 7,12), мертвый, мертвец.
მკუთნველი	მკუთნველი, გასაკუთრებული, ანუ მმსახურებელი (დანიილ. 3,12 და შემდგომი), служащий, принадлежащий.
მკულელი	მომაკუდინებელი, იხმარების უფრორე რთულად: კაცის მკულელი, ძმის მკულელი (მატ. 23,31), убийца.
მკული	შემკული, განშვენებული, მოკაზმული, украшенный.
მკურივი	სავსე და გატენილი, თჳნიერ ფუღუროების, плотный, массивный.
მკურის კევი	ხეთა ან მკუართაგან ნაწვეთი სუნნელი, რიტინე (დაბად. 37,25 და 43,11), ритина.
მკურნალი	დამცველი, ანუ განმარინებელი სენთაგან სამკურნალოთა მიერ წამალთა (ფსალ. 87,10; მატ. 9,12; ლუკ. 4,23), врач, лекарь.
მკჳდრი, მკჳდრობა	და სხ. ნახე მკვიდრი.
მკჳრცხე	მშვენიერი, სათნო სახიერი, ტურფა (გამოს. 2,2),лепый (საქმ. 7,20), угоден (ებრაელ. 11,23), красен, прекрасный, милый.
მკჳრცხლი	კისკასი, მორბედი, ანუ ფრხივქვეითი (მატ. 14,13; მარკ. 6,33), пеший, пешеход.
მლაშე	მარილიანი, გარდამეტებით დამარილული, соленый. // მლაშე სისხლი ე.ი. წამხდარი, испорченная кровь. თ. ჰარამ [არაბ.].
[მლაშება]
მლევანი	ვითარი, ესე მლევანი, ესე ვითარი (იერემ. 51,19), таков.
მლეწავი	მლეწველი (მეკალოვე ნახე) (1 კორ. 9,9), молотящий.
მლივი	ნალევა, გალეული, თხელი, ჭანი, სიფრიფანა, тонкий, тощий.
მლმობელი	გულისშემატკივარი.
მლოცავი	ლოცვის მოქმედი, молельщик, поклонник.
მლოცველი	იგივე, ანუ დამლოცავი, მაკურთხეველი, богомолец.
მლტოლვარე	გაქცეული, მეოტი (ისაი. 10,18), бегущий.
მლხინებელი	მშველელი, ლხინების მომცემი.
მმარხველი	მარხვის აღმასრულებელი, постник.
მმეფობი	მეფედ მჯდომი (იერემ. 33,21), царствующий.
მმიობი	მბრუნავი, იქცევისი (ეზეკ. 1,13), обращающийся.
მმოსელი	შემმოსელი, ტანთ ჩამაცმეველი.
მმურკუნელი	მთეთრობელი (მარკ. 9,3), белильник, белильщик.
მნა, მნასი	ოქროსა ანუ ვეცხლის წონა, ახლანდელის გირვანქის ოდენი (ლუკ. 19,13), мнас, фунт; რამეთუ ძველად დათულის მაგიერ, მიუწონდენ საფასეთა ურთიერთსა (ნახე საწონთან).
მნათე	ერის კაცი, ამანთებელი სანთელთა და კანდელტა ეკლესიასა შინა და მოფარდული მათი, староста церковный. მგღდგსი.
მნათობი	ზეციერი სხეული, მომფენი ნათლისა, ვითარ მზე, მთოვარე, ცთომილნი და სხუანი ვარსკულავნი (დაბად. 1,14 და შემდგომი), светило. // ზოგჯერ მიეწერების ჩინებულთა კაცთა (ვეფხისტ. 6).
მნე	მოხელე, განმგებელი მიჩენილი რასმე ზედა მეურნედ (ლუკ. 16,1), приставник, управитель (რომაელ. 16,23 და 1 კორ. 4,1), домостроитель, иконом, казнохранитель.
მნებებელი	მნდომი, ანუ ნების დამრთველი, ჯერმჩინებელი.
მოაბა, მუაბა	საქუმელი, ტახტევანდი, ქეჯაო, კიდობანი, ანუ კუბო, носилки.
[მო	ნახე შესავალი ამის ასოსი].
[მოადგილე	местник].
მოადი	მოდავე, მოცილე, соперник.
[მოალისფერო]
[მოამბე]
მოასპარეზე	ასპარეზში მოთამაშე (ვეფხისტ. 68).
მოაღსარებე	მეაღსარებე ნახე.
მოახლე, მუახლე	შიმუნვარი, მხევალი, გოგო მხლებელი, служанка, прислужница, горничная. // თანად-მხლებელი, ამხანაგი (ვეფხისტ. 44, 724).
მოახლება	იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა მ-3-დმი მიახლება (ფსალ. 26,2; მატ. 3,2), приближаться.
მოახლედ	ახლოდ, ახლოს, მახლობელ (ეზეკ. 10,9 და 23,12), близь, близко.
[მოახს	მოს. 5 ვ. ს. {მოახს - ნახე მოახლება - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
მოაჯარი	კანკელი, ლანძვი, перилы, решетка.
მობაგული	გაფიცრული,დაზღვევებული (ეზეკ. 41,15), доски постланы.
მობავთე	ღაღადისი, სამწუხაროს მოამბე (ნახე ბავთი).
მობაძავი	მსგავსი, მცდელი სხჳს მიმსგავსებისა, подражатель.
მობეგრე	ბეგრის გამღები, податной, окладной.
მობერვა	(მოჰბერავს) ქარის ქროლა, მოდენა (საქმ. 2,2), дуть, дыхание. // ღვთის მიერ ზეგარდამო მოვლენა შინაგანის მოგონებისა, ანუ მადლისა (ჩახრუხა. 80), вдохновение.
მობირება	(მოვიბირებ) მონადირება, მოზიდვა თჳსს კერძად, уловлять, привлекать на свою сторону.
მობლარდნა	(მოვბლარდნი) შემოსვა, შეხვევა, გარემოდება (ეზეკ. 27,7), облекать, облежить, -ся.
მობმა	(მოვაბამ) ზედ მიკურა, привязывать, связывать. // (მოიბამს) მცენარეთაგან ხილის გამოღება, მრავალთათუის ითქმის მოსხმა, დასხმა.
[მობოკლვა	ნახე ბოკლვა].
მობოჭვა	(მოვბოჭავ) შეპყრობა, დაჭერა, ხელთ გდება, хватать, захвачивать, прибирать в руки.
მობრუნება	(მოვაბრუნებ, მოვბრუნდები) წაღმა მოტრიალება, მოქცევა (ვეფხისტ. 1299, 1342), поворачивать, возвращать, -ся. ხოლო უკუღმა ითქმის მიბრუნება (იქ ნახე).
[მობრწყინვა]
მობურთალი	ბურთის მოთამაშე, მოასპარეზე (ვეფხისტ. 20).
მობუზვილი	დაღონებული, დაფიქრებული, შეწუხებული, скучный, невеселый, задумавшийся.
მობღუნძვა	(მოვბღუნძავ, მოვიბღუნძები) მოკეცა, მოკუმშვა.
[მობძანება]
მოგარებული	გარემოვლებული (ეზეკ. 43,17), окружающий.
[მოგდება]
მოგება	(მოვიგებ) მოფარდულობით და აღებმიცემით შესამატის შოვნა (ვეფხისტ. 1057), получать барыш, прибыль. // შრომითა, ანუ საფასითა მოპოვება, შოვნა რისამე (ფსალ. 73,2 და 77,54; მატ. 10,9; საქმ. 1,18), стяжать, приобретать. // თამაშობითა, ანუ სანაძლეოთი შეპირებულის მიღება, выиграть игру, или заклад. // მოგება 1 და 2 პირისადმი იგივე, რაჲცა 3-დმი მიგება პასიხისა (იქ ნახე). // (მოიგებს) ე.ი. შობს გინა მოშენდების. ითქმის შინაურთათუის ხვასტაგთა, ვითარ ფურმა ხბო მოიგო და სხ. корова отелилась.
მოგებება	1 და 2 პირისადმი იგივე, რაჲცა 3-დმი მიგებება (მარკ. 5,2; ვეფხისტ. 678), встречать.
მოგერება	(მოვიგერებ, მოვუგერებ) გარეკა მწერთა მარაოთი, обмахивать, разгонять мух. // ხელის გამოღება მტერთა ზედა, განდევნა საჭურველითა, защищать, -ся.
მოგვარება	(მოვაგვარებ) გაკეთება რისამე გვარიანად, ხერხიანად (ვეფხისტ. 109, 226), сделать искусно, удачно.
მოგვერდის
კურა	ჭიდილში გვერდის კურა დასაცემად.
მოგზაური	მგზავრი, გზას მიმავალი თანამეგზავე (ლუკ. 2,44), дружина, попутчик, спутник.
მოგლა	(მოვჰგლი) მოქლეშა, ანუ დაკაწრვა, დაძეწკვა. // მოფშუნეტა, ანუ დაცეხვა (რიცხ. 11,8), толочь.
მოგლეჯა	(მოვჰგლეჯ) მოხევა, მოშორება, მოკრეფა, оторвать, отодрать.
მოგობა, მოგუობა	გრძნება, ანუ მისნობა (შავთ. 102), волшебство, магия (ნახე მაღი).
მოგონება	(მოვაგონებ, მამაგონა) გახსენება, თქმა საქმისა, напоминать, припоминать (кому о чем). // (მოვიგონებ) თჳთ თავით თჳსით მიხდომა, ანუ აღხსენება (ვეფხისტ. 902, 910), вспоминать, догадаться. // მოპოვება, შემოღება რისამე (შავთ. 78), изобретать, придумать. [მოვუგონებ ცილს, всплетывать].
მოგრემლვა, მოგრემლება	(მოიგრემლნა) პირის მორთვა საცხებელითა (4 მეფ. 9,30), намазать лице (ნახე გრემლობა და საგრემელი), ხოლო დაბეჭდილს დაბადებაში ცხება სწერია (ამგუართათუის თქმულ არს შესავალსა შინა).
[მოგრეხა	ნახე გრეხა].
მოგროვება	(მოვაგროვებ, მოვგროვდები) შეკრება, მოქუჩება, собирать, сбирать, -ся.
მოგურა	(მოვჰგური) მოყუანა ერთისა, ანუ მრავალთა, და 3 პირისადმი ითქმის მიგურა, არამედ მრავალთათუის საკუთრად არს მოსხმა (მატ. 4,24 და 8,16, კუალად 12,22 და 17,16 და შემდგომი, კუალად 19,13; მარკ. 10,13 და 11,2), приводить, приносить.
მოგჳ	მეცნიერი, ანუ ვარსკულავთმრიცხველი (მატ. 2:1,7), волхв, мудрец. // გრძნეული, მისანი (ნახე მოგობა, დამაღი) (საქმ. 13,8), волхв, волшебник.
მოგჳ	ხამლი. ყელმაღალი ფეხსაცმელი, ჩექმა, сапог.
მოდა, მოდი	ჩანახი ძველებური, რომელიც შთაიტევდა ასს კვერცხსა (ნახე სატა და საწყაო), гарнец.
მოდავე	ნახე მოადი.
მოდავითნე	ნახე ნედავითნე.
[მოდარბაზე]
მოდასე	დასისაგანი (შავთ. 58).
მოდგმა	(მოვადგამ) ზეიდამ დადგმა, ანუ მოშენება, надставливать, надстраивать. // (მოსდგამს) გუარად აქუს, სჭირს, ანუ სდევს, свойственно.
მოდგმა	გუარი ცხოველთა ნათესავობა, порода.
მოდგომა	окружить.
მოდება	(მოვსდებ, მოედების) მოკიდება, მობმა, зацеплять, -ся. // ცეცხლის წაკიდება (ვეფხისტ. 13).
მოდედება	(მოვადედებ, მოდედდების) ცომის გაღვივება, всквашивать, заквашивать.
მოდევნება	იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა 3-დმი მიდევნება (იქ ნახე), [მოსდევს უბედურობა, сопровождать].
მოდენა	(მოდის) დენა, სლვა წყალთა, ლაშქართა და მისთანათა მრავლობით.
მოდი	საწყაო ჩანახის ოდენი (ნ. საწყაოსთან).
მოდიდება	(მოდიდდების) მდინარის მომატება, разливаться, разлитие реки.
[მოდიდო]
მოდრეკა	(მოვსდრეკ, მოვსდრკები) მოხრა, მოკაკვა (ფსალ. 17,9 და 118,36, კუალად 143,5), приклонять, -ся. // მობირება, თანახმად შექმნა, склонять, -ся.
მოედანი	ნახე მეიდანი (ვეფხისტ. 20, 68).
მოერთება	იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა 3-დმი მიერთება.
მოერქუნა	(მოვერქუნი) მოხნვა ერქუნითა (ნახე ერქვანი), щорать.
[მოეძევება	ნახე დება].
მოვალე	ვალის ამღები და ზოგჯერ უხმობენ მიმცემსაც.
მოვასხე, მოვახშე	მოსესხე, ვალის მიმცემი (ისაი. 24,3), ростовщик, заимодавец.
მოვეცხლული	ვეცხლით დაფარული (ისაი. 30,22), посеребреный.
მოვლა	(მოვვლი) გარეშემოვლა, ანუ სრულად განვლა (მატ. 4,23; საქმ. 17,1), обходить, проходить. // (მოუვლი) პატრონობა, ზედამხედველობა, შენახვა, ухаживать, присматривать, содержать. // მოუვლის სენი აეშლების, ანუ საცნაურს დროს მოვალს ტკივილი, находить болезнь, припадок.
მოვლენა, მოვლინება	(მოვავლენ, -ვლინებ) მოგზავნა, წარვლენა, მივლენა (მატ. 11,2; ფსალ. 19,2), посылать (კუალად ფსალ. 7,10 და 87,7), наводить.
მოზავება	(მოეზავების) შეფერება, შეხამება, შეზავება, მოხდომა, приличествовать, поладить.
მოზაიკა	საროთი, სოფიას კენჭით ნახატი, мозаика.
მოზარდი	ორძილოვანი, ორძილობით მმატები, растущий, растительный.
მოზარდობა	ბუნებითი ძალი ორძილობისა, растительность.
[მოზდა]
[მოზევა	ნახე მოზიდვა].
მოზელა	(მოვზელ) ხელით თელვა, დაზელვა რბილისა რისამე, ვითარ ცომისა და სხ., мять.
მოზვერი	(მოზვერი) ახალგაზრდა ხარი (ნახე ზროხასთან), молодой бык.
მოზიდვა	იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა 3-დმი მიზიდვა. // კუალად მოზიდვა მოხრა, მოზევა, მოწევა მშვილდისა, натянуть лук.
მოზიარე	მოწილე, მონაწილე, თანაზიარი, წილის მქონე, участник. // საზიარებელი, მიმღები წმიდათა საიდუმლოთა, причастник.
მოზღცა, მოზღვევა	იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა მიზღვევა 3-დმი (ვეფხისტ. 570).
მოზღუდვა	(მოვზღუდავ) გარემოზღუდვა ნახე (2 სჯული. 9,1; იობ. 1,9), ограждать.
მოზღურე	მოსამზღურე, მემიჯნავე, მახლობელი, მეზობელი (იერემ. 49,18), сосед.
მოთავსება	(მოვთავსდები) თანხმობით ცხოვრება, მოზავება, уживаться, поладить.
მოთაკილე	თაკილის მქონი, ადვილად მგრძნობი უზდელობისა და სხ., щекотлив.
[მოთამაშე]
[მოთვლა]
მოთემე	თემის მოხელე, тиун.
მოთიბვა	(მოვსთიბავ) მომკა ბალახისა სათიბელითა, косить, скашивать.
მოთმენა	(მოვითმენ) მოჭირვება, გაძლება, დათმენა, დათმობა, терпеть, сносить.
მოთმინება	უდრტჳნველად თავსდება ჭირთა, განსაცდელთა და სხ. (ლუკ. 21,19), терпение.
მოთნე	მესათნოვე, პირფერობით მასიამოვნებელი (ნახე კაცთამოთნე).
მოთოხნვა	(მოვსთოხნი) მოთხრა, დაბარვა თოხითა მტილთა და ვენახთა (ისაი. 5,6; ლუკ. 13,8), копать.
მოთრევა	ნახე მითრევა
მოთრეული	მხალი შორშორად მგბარი ნიგუზით.
მოთუთქვა	(მოვსთუთქავ) მცირედ მოხარშვა მდუღარეში გავლებით, ანუ თუთქში ჩაფლვითა.
მოთქმა	(მოვსთქუამ) გოდება, საგლოველის ხმით მბობა, თქმა რისამე (ვეფხისტ. 221), оплакивать. ანუ შაირი, მოთხრობა, петь, воспевать что стихами.
მოთხე	მცირედ თხელი, тоньковатый. {მოთხე - სკივრის კოლოფი, კოლოფი, გინა სკივრი - საბას ლექსიკონი}
მოთხვითი, მოთხვილი	მოოთხვილი, ოთხკუთხი (2 ნეშტ. 34,11; გამოს. 27,1), четвероугольный.
მოთხოვა	(მოვითხოვ) შეკვეთა, თხოვა ბრძანებით (ლუკ. 1,63), требовать, потребовать. // შოვნა რისამე მრავლობით აქა-იქ თხოვნით, выпрашивать.
მოთხრა	(მოვსთხრი) მიწის თხრა, დათხრა (ნახე ამოთხრა).
მოთხრობა	(მოვუთხრობ) ზეპირად, წერილით თქმა საქმეთა (ფსალ. 18,2; ლუკ. 1,2), возвещать, сказывать.
მოთხრობა	დაწერილი ამბავი, მოკლე ისტორია რომლისამე შემთხვეულებისა, повесть, сказание, анекдот, записки.
მოთხრობათმწერალი	მეისტორიე, მემატიანე, дееписатель, историограф.
მოთხრობითი ბრუნვა	ღრამმატიკულად იხმარებიან სახელნი უფალნი ზმნათანი სრულთა დროთა შინა, сказательный падеж.
მოისარი	ისართ მესროლი მშვილდითა (1 მეფ. 31,1; ფსალ. 77,9), стрелец, стреляющий луком.
მოკაზმა, მოკმაზვა	(მოვჰკაზმავ, მოვჰკმაზავ) მორთვა (ნახე კაზმა), убирать (ვეფხისტ. 1064).
მოკაზმულობა	მორთულობა საჭურველითა (ვეფხისტ. 398).
მოკაკვა	(მოვჰკაკვავ) მოხრა, მოკეცა, сгибать.
მოკალვა	(მოვჰკალავ) კალის წასმა (ნახე კალვა), лудить, полудить.
მოკამათე	მოპირდაპირე, პირისპირ მდგომი, ანუ მოცილე (ვეფხისტ. 669; შავთ. 58), соперник.
მოკაფვა	(მოვჰკაფ, -ფავ) მოჭრა ბუჩქნართა, ანუ შტოთა ხეთასა (მატ. 21,8; მარკ. 11,8), резать, срезывать.
მოკდომა	(მოვჰკუდები) სულის განტევება (იოან. 11:14,25), умирать.
მოკვეთა	(მოვჰკვეთ) მოჭრა, მოკაფვა (მატ. 3,10 და 18,8; მარკ. 6:16,18), посекать, отсекать, срубать. // (მოვიკვეთ) დატევება ცუდის ზნისა ან ჩვეულებისა, перестать, оставить дурную привычку, отвыкать.
მოკვეცა	(მოვჰკვეც) მოკრეჭა თმათა, стричь, остригать. // მოჟღუნვა სანთლისა, снимать со свечи.
მოკიდება	(მოვჰკიდებ, მოვეკიდები) აკიდება, ანუ მობოჭვა, დაჭერა, захвачивать, зацеплять, -ся, ღვინო მოეკიდა. // ცეცხლის მოკიდება (მოვუკიდაბ, მოეკიდება), მოდება, აგზება, пожар. // წურბელის მოკიდება, დასმა საწოვნელად სისხლისა, пропускать, приставлять пиявок, მოვჰკიდებ ხელს.
მოკითხვა	(მოვიკითხავ) ნახვის დროს მიალერსება, თავაზიანად დახვედრა (ლუკ. 1,40 და შშემდგომი), приветствовать, кланяться. // მოთხოვნა, გამოძიება სხვათაგან, спрашивать, требовать, изыскивать.
მოკირვა	(მოვჰკირავ) განგოზა კირით ან ფისით, მოფისვა (დაბად. 6,4), посмолить.
მოკლე	არა გრძელი (ვეფხისტ. 19), короткий (და 1080), кратковременный.
მოკლება	(მოვაკლებ) წართმევა, მიხდა ანუ დაკლება, лишать, прекращать. // (მოიკლებს, მოაკლდების) შემცირება, დანაკლულება (ფსალ. 11,1), умаляться, убывать (კუალად 9,6 და 54,11), оскудевать (კუალად 30,10 და 67,2), исчезать.
მოკლერტვა	(პირს უკლერტავს) გაუგემურება.
მოკლვა	(მოვჰკლავ) მოკუდინება, სიცოცხლის მიხდა (ფსალ. 9,28), убивать (და 36:14,32), закалать, умерщвлять.
მოკმაზვა	ნახე მოკაზმა, მოკმაზულობა.
მოკრება	(მოვჰკრებ, მოვიკრიბები) შორიელთა ახლოდ მოგროვება, сбирать, -ся, сходиться, [ბაგეთ მოკრება, жимать рот, губы].
მოკრეფა	(მოვჰკრეფ) მოსთულება ხილთა და მოსავალთა, მოგლეჯა (ვეფხისტ. 867), собирать, срывать.
მოკუდავი	მკდოვანი, სიკუდილის ქვემდებარე (ვეფხისტ. 872), смертный.
მოკუდინება	(მოვაკუდინებ) მოკლვა, умерщвлять.
[მოკუმშუა]
მოკუნტვა	(მოვჰკუნტავ, მოვიკუნტები) მობღუნძვა, მოკუმშვა.
მოკურა	(მოვაკრავ, მოვჰკრავ) შთასადებელთ ჭურჭელთ პირის მოჭირება. // თუალის მოკურა, ხელის მოკურა ე.ი. უეცრად მოხვედრება.
მოკუფხლვა	მოკრეფა, ვიდრე კუფხლებადმდე (იერემ. 6,19), обирать.
მოლაზონი, მოლოზანი	(ნახე მონოზანი).
მოლალვა	(მოვლალავ) მორეკა, მოსხმა, მოლალვა, пригонять.
მოლალე	მეშფოთარი.
მოლანდება	(მომელანდების) თვალთა წინ აზანდად [ანაზდად?] მოჩვენება რისამე, призрак.
[მოლაპარაკე]
მოლარე	სალაროს მნე, ხაზინადარი (ვეფხისტ. 103, 366), казначей, хранитель сокровищницы.
მოლარეთუხუცესი	უპირველესი მოლარე, მეჭურჭლეთუხუცესი.
მოლაშქრე	მებრძოლი, მეომარი, воин.
მოლაშქრება	(მოვილაშქრებ) ბრძოლად მისლვა (ისაი. 31,4), воевать.
მოლბობა	(მოვალბობ) დარბილება, ანუ მომდოვრება, დაშოშმანება, смягчать. // კბილის მოჭრა (ოსე. 4,6), оскомина.
მოლევა	(მოვლევ, მოილევის) აღლევა, აღსპობა, переводить, исстреблять.
მოლექსე	ნახე მელექსე.
მოლი	შავი წამოსასხამი ღართივით (ვეფხისტ. 1266).
მოლი, მოლოქი	(ბალ.) ახალი ბალახი, ალერდი (იობ. 24,24), злак.
მოლიდი	მოგოლი, მონგოლი ნათესავით (შავთ. 79 და ქართლის ცხ. ნოინთათუის), могол.
მოლოდება	(მოველი) მომავლისა რისმე გულვება, სასოება (ფსალ. 54,8; მატ. 11,3; ლუკ. 2:25,38), чаять, ожидать.
მოლოდინი	(მოველოდები, მოველოდინები) იგივე, ანუ მოცდა (ვეფხისტ. 257, 630, 634, 896), ждать, повременить.
მოლოცვა	(მოვილოცავ) მისლვა სალოცავად წმიდათა ადგილთა, ходить на поклонение ко св. местам. // მოვულოცავ იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა 3-დმი მილოცვა.
მოლხენა	(მოვილხენ) გამხიარულება (ვეფხისტ. 51), развеселяться.
მოლხინე	მხიარული, შვების მქონე (მატ. 10,15; იაკობ. 5,13), веселый, отрадный.
მომადლება	(მოვმადლებ) იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა [3-დმი] მიმადლება.
მომადრიელება	(მოვიმადრიელებ) მოზიდვა ვისიმე თჳსს მხარე, привлекать, располагать в свою пользу.
მომავალი	მოსლჳს მგულვებელი, მოსასლველი (ფსალ. 70,18; მატ. 3,7 და 11,3), грядый, идущий, будущий.
მომართ	ნახე მიმართ (ლუკ. 2,15), к, ко, (от, с).
მომართვა	(მოვმართავ) გასწორება, გამართვა, поправлять, настроивать. // საათის გაწყობა მისს დროს, რათა განაგრძოს მუშაობა, заводить часы.
მომატება	(მოვუმატებ) ზედა დართვა, შეძინება, მიმატება, прибавлять.
მომგები	ხელობითა, ვაჭრობითა და სხვაგვარის შრომით სარჩოს მშოველი, имеющий промысл чем либо. // მეზვი, მშობელი ხვასტაგი, არა ბერწი, ვითარ მომგები ფური, ცხუარი და სხ.
მომდოვრება	(მოვამდოვრებ) დამშვიდება, დაშოშმანება (შავთ. 57), усмирять, укращать {укрощать}.
მომდურება	(მოვიმდურებ) მიზეზის მიცემა დასამდურავად (ვეფხისტ. 752).
მომედგრება	(მოვმედგრდები) დაზარმაცება, დახსნილება (იერემ. 8,9), пойману быть, оплошать.
მომვლელი	მოურნე.
მომზადება	(მოვამზადებ, მოვემზადები) გამართვა, მოხოხმიკება, მზად შენახვა (გამოს. 27,19), устроение (მატ. 26,17), уготовлять, приготовлять, -ся.
მომზღულევა	(მოიმზღულევის) ჩამოწოლა ფლატისა ან კლდისა (ნახე ზულევა), обрушаться, обрываться.
მომთმენი, მომთმინო	მოთმინების მქონებელი, терпеливый.
მომთურალე	ლოთი, მიმდევი დასათრობთა სასმელთა და მეტობით მხმეველი (მატ. 24,49), пьяница.
მომკა	(მომკი, მოვიმკი) მკა ნახე (ფსალ. 125,5; მატ. 25,24), жать, пожинать.
მომკალი	სამკალის მოსავალთ მუშა (მატ. 13,30 და შემდგომი), жатель, жнец.
მომკულება	განშვენებულება, შემკულება (იერემ. 40,13), украшение.
[მომკულელი]
მომოწაფება	(მოვიმოწაფებ) მოგება მოწაფეთა, დამოწაფება (მატ. 28,19), научать.
მომრგუალება	(მოვამრგუალებ) სფეროდ შექმნა, сделать круглым.
მომსრველი	მოკუდინებელი მრავალთა (1 კორ. 10,10; ებრაელ. 11,28), истребитель, губитель.
მომღერალი	სიმღერათ მთქმელი ხმით (ვეფხისტ. 364, 712, 1067), песельник.
[მომწევა, მოიმწო	ლაშქარი].
მომჭირნე	მოღვაწე, მომთმენი ჭირთა.
მომხმარო	მეხვაიშნე, თანაშემწე, მეშველი, მშველელი, помощник
მომხრე, მომხრო	მოსარჩლე, მისს მხარეს მდგომი, защитник чьей стороны.
მონა	ყმა, ანუ მხლებელი მსახური (ფსალ. 18,11 და შემდგომი, 68,17; მატ. 8:6,9 და 10,24), раб, отрок, слуга (ვეფხისტ. 1219).
მონაგარი, მონაგები	შრომით ნაშოვნი ქონება, სარჩო (ფსალ. 77,48; მატ. 19,21 და შემდგომი), имение, стяжание, пожитки.
მონადირე	ნადირთ მდევნელი და შემპყრობი (ფსალ. 123,6; იერემ. 16,16), ловец, охотник, зверолов, птицелов, рыболов и пр.
მონადირება	(მოვინადირებ) ნადირთ შეპყრობა, დაჭერა, ловить дичь и пр. // შეცთუნება კაცისა, მობირება (ფსალ. 58,3; მარკ. 12,13), уловлять.
[მონავარდე]
მონავარი, ონავარი	(მწერ.) დიდი ფუტრკარი, шершень.
მონაზონი	ბერი შავოსანი, კაცი მოწესე, მემხოლოვე, монах, инок, μοναχός, μονάζων.
მონაზონა, მონოზანი, მოლოზანი	ენკრატისი, დედაკაცი მოწესე, монахиня, инокиня, μονάξουσσα
მონათლვა	(მოვნათლავ) ნათლისცემა (მოვინათლები), ნათლისღება, крещать, крестить, -ся.
მონანული	შემნანებელი ცოდვათა თჳსთა, кающийся.
მონასტერი	სამხოლოვე, სავანე მონაზონთა, უდაბნო, монастырь, μοναστήρι. ს. ვანქ.
მონატრე	მოსურნე, ნატურის მოქმედი.
მონაღვაწი	მონაგარი, ღვაწლით ნაშოვნი, пожиток.
[მონაცვალე	ნახე მაგიერი].
მონახვა	(მოვნახავ) მოძებნა (ვეფხისტ. 115, 502), поискать. // მოხილვა.
მონება	(ვმონებ) მონის მსახურების აღსრულება (ფსალ. 2,11 და 21,29; მატ. 6,24), работать, служить (ვეფხისტ. 6). // მდგომარეობა მონისა (კირთება ნახე), рабство.
მონეთი	გუარი ფულისა, ვითარ ოქრო, ვეცხლი, შავი ანუ ქაღალდი, монета, μονέδα.
მონივთული	კამარად შექმული (იერემ. 22,14), свод.
მონიო	მდოვრე ადგილი მდინარეში (ნახე წყალთან).
მოოქროვილი	ოქროს ფურცლით დაფარული, გულქანდებული (იასაი. 30,22), позлащенный.
მოოჭვა	(მოვოჭავ) მოთვალვა, შემკობა თვალმარგალიტით.
მოოჭვილი	მოთუალული, თუალ-მარგალიტით მოსილი, осыпанный дорогими камнями. თ. მურასა [არაბ.].
მოოხრება	(მოვაოხრებ) დაქცევა, აკლება, აფორიაქება (ფსალ. 78,7; მატ. 12,25), опустошать, разорять.
მოპარვა	(მოვიპარავ) ქურდობით აღება და დამალვა (დაბად. 31,19), украсть
მოპატიჟე	სტუმართ მოსაწვევად გაგზავნილი.
მოპატიჟება	(მოვიპატიჟებ) მოწვევა, მიწვევა, მიხმობა, приглашать.
[მოპირდაპირე]
მოპიტალებული	პიტალით მოსილი, ანუ განგოზილი (იგავ. 21,9), повапленный.
მოპოვება	(მოვიპოვებ) მოგება, შოვნა (ფსალ. 35,2; ლუკ. 21,19), обретать, приобретать, стяжать. // მოგონება, შემოღება (შავთ. 102), изобретать, заводить.
მოჟამნე	ჟამნის წამკითხველი ეკლესიაში, чтец часослова, псаломщик.
მოჟლუნვა	(მოვჟღუნავ) ნამწვის პატრუქის მოკვეცა სანთლისაგან ჟღუნით, снимать со свечи.
მორბედი	მორბენალი, სირბილით მომავალი, бегун. // მარდი, проворный.
მორბევა	(მოვარბევ) სოფელთა და თემთ აკლება, ограблять.
მორბენა	(მოვირბენ) იგივე რაჲცა მირბენა 3 პირისადმი (მარკ. 5,6), прибежать.
მორგჳ	ურმის თულის საშუალო რგუალი კუნძი, ступица.
მორევა	(მოვურევ) აღრევა კოვზით, ციცხვით და სხ., размешивать.
მორევი	მდინარის ნაპირს ხმელად შესული წყალი ღრმად (ნახე წყალთან) (ფსალ. 68,15), залив реки, вир.
მორევნა	(მოვერევი) დაძალვა, დაჭარბება ძალითა, დაჭაგრვა (ვეფხისტ. 204), одолевать, пересиливать, брать верх.
მორეკა	(მოვრეკ) მოლალვა, მოსხმა მრავალთა ხვასტაგთა, пригонять.
მორეწა	(მოვირეწ) მოგება, აღება სამუშაოსი ან ხელფასისა, промышлять, иметь промысл, барыш.
მორთვა	(მოვრთავ) მოკმაზვა, მომზადება, განშვენება, убирать, наряжать, -ся.
მორთვა	(მოვერთვი) მოერთება (ნახე მიერთება) მოერთუნენ, ე.ი. მოერთდენ (ქართლის ცხ.), присоединяться.
მორთმევა	მიღება, მოტანა (ნახე მორთმევა), 3 პირისადმი (მატ. 14:11,18; მარკ. 12,15 და შემდგომი), приносить.
მორთხმა	(მოვირთხამ) მშვილდის მოზევა (იერემ. 9,3), наляцать.
მორთხმული	მოზეული, გაჭიმული (ოსე. 7,16), напряженный.
მორი	ბოკო ხე, მონაჭერი კუნძი, отрубок дерева, пень.
მორიგე	რიგით საქმის აღმასრულებელი, როს ჯერი შეხუდება, чередовой, дежурный.
[მორიგება	მოვრიგდებით].
მორიდალი	ფრიად გაფრთხილებული კაცთა წყენისაგან, деликатный, убегающий повода беспокоить кого.
მორიდება	(მოვერიდები) განლტოლვა ცუდისა ან საშიშისა რისგანმე.
მორიელი	(მძრ.) ღრიანკალი, скорпион.
მორინე, მორინი	სამღერელი, სათამაშო ფულის წასაგები, ნარდი, ჭადრაკი, игра (азартная). თ. ყუმარ [სპ.]; ქაღალდი, განჯაფა და მისთანანი; მემორინე მოთამაშე მათი და სამორინე, სადაც თამაშობენ.
მორკინალი	მოჭიდარი, მოჭიდავე, борец.
მორფი	სახე, ნაკვეთი, ანდაზა (შავთ. 80, 106), форма, μορφή.
მორქინალი	რქით მცემელი, მრჩოლელი ხვასტაგი (გამოს. 21:28,29), бодливый.
მორჩენა	(მოვარჩენ, მოვრჩები) გამოხსნა, განრინება ჭირისაგან ან უბედურებისა, избавлять, спасать, -ся. // განკურნება სნეულებისგან, выпользовать, вылечить, -ся. // (მოვრჩები) გათავება საქმისა, მუშაობისა, кончить дело, работу.
მორჩი	(ხე) ბაბილო (ნორჩი ნახე) (ეზეკ. 19,10; ჩახრუხა. 39), отрасль.
მორჩილება	(ვმორჩილებ, ვემორჩილები) აღსრულება ნებისა ანუ ბრძანებისა უაღრესთასა (საქმ. 5,29; ვეფხისტ. 15,50), повиноваться, покоряться, слушаться.
მორჩილი	უაღრესთა ნების აღმასრულებელი, покорный, послушный. // მარჯვე, მსუბუქი, მომცრო (ნივთი), легкий, ловкий.
მორცხვი	მკრთალი, ფრიად სირცხვილი მქონი, стыдливый.
მორწმუნე	საეწმუნოების აღმსარებელი (1 კორ. 7,15 და 2 ტიმოთ. 2,2), верный, верующий.
მორწყვა	(მოვტწყავ) მიგდება წყალთა დათესილსა მოსავალსა ზედა, ანუ დასხმა მისი მტვერიანთა ადგილთა ზედა (1 კორ. 3,6), поливать.
მორჭმა	დოვლათი, სახელოვნება, დიდება, სიმდიდრე (ვეფხისტ. 309 და 458), слава, могущество, величие.
მორჭმული	დოვლათიანი, სახელოვანი, ჩინებული (მუნვე, 32, 291, 409), могущественный, знаменитый.
მოსა	ნახე მოსვა.
[მოსაკვეცი	ნახე მოკვეცა].
მოსარები	ადგილი მოსავლელი, მოსაბრუნი, поворот.
მოსაგრე	მოგარევე, მოლაშქრე, მებრძოლი (ნახე თანამოსაგრე და საგრობა].
მოსადგურე	ნახე მესადგურე (ვეფხისტ. 1082).
მოსავალი	მიწისა და ხეთაგან მოცემული ნაყოფი, урожай. // შემთხვევა საბედნიერო, ანუ საუბედურო, случай, приключение, удача.
მოსავი	მინდობილი, იმედნეული, მსასოებელი (ფსალ. 16,7), уповающий.
მოსავსებული	ჭურჭელი ზეთის დასასხმელი ბაზმაკთა ზედა (ზაქარ. 4,2), чашица.
მოსაზრვა	(მოვსაზრავ) დასაზრვა, ჰაზრით ანდაზის შექმნა, ანგარიში უწინარეს საქმის დაწყებისა, делать предначертание, соображать, план, расчет.
[მოსაკითხავი	ნახე მოკითხვა].
მოსამართლე	სამართლის მოქმედი, მსაჯული (ვეფხისტ. 32), судья.
მოსამსახურე	მსახური, აღმასრულებელი სამსახურისა, слуга, служитель.
მოსამძღურე	ნახე მესამძღურე.
მოსართავი	უნაგირის მოსაჭირებელი ფართო თასმა, ანი ქარშიკი ცხენის მუცლის ქვეშე გამოტარებით, подпруга седла.
მოსართება	(მოუსართებ) მომარჯვება, ან მომატება ზედდართვა (ვეფხისტ. 1289), приспособлять.
მოსარჩლე	მომხრე, ვაქილი, სხჳს მაგიერ მოჩივარი, მოლაპარაკე, заступник, стряпчий, [вступник].
მოსაქმე	სხვათა საქმის გამარიგებელი, მაგიერი, агент, делоправитель, поверенный. თ. ვექილ [არაბ.].
მოსაყოფელი	ჟლუნი მოსაწმენდი სანთლისა (გამოს. 25,38), щипцы.
[მოსახელე]
მოსახლე	მქონებელი სახლისა, მდგომი სადმე, მსახლობელი, житель, обыватель.
მოსაჯული	ნახე წინა-მოსაჯული.
მოსევა	ნახე მისევა.
მოსელი	კოჭი, სართულის ძელი (ბარუქ. 6,54), бревно.
მოსესხე	მოსესხებელი, მოვასხებელი, ვალის მიმცემი (ფსალ. 108,11), заимодавец; მაგრამ უფრო ჰგავს ვალის ამღებსა.
მოსვა	(ვმოსავ, ვიმოსები, მმოსია) ჩაცმევა, ჩაცმა ტანისამოსისა (ლუკ. 16,19; ვეფხისტ. 202), одевать, -ся.
მოსვენება	(მოვასვენებ) პატივით მოტანა ხატისა, კუარისა და მისთანათა, [მოსვენება სანთლისა, загасить свечу]. // (მოვისვენებ) დასვენება, განსვენება (ვეფხისტ. 581), успокоиться, отдыхать.
მოსთულება	(მოვისთულებ) სთულის შესრულება, დაკრეფა ვენახისა, ანუ სხუათა ხილთა, собирать виноград и т.п. // შრომითა თჳსითა შოვნა, მოპოვება სახმარისა, მიღება პატივისა და სხ.
მოსისხლე	ძვირის შემამთხვეველი, არა დამზოგველი სასიკუდილოდცა (ფსალ. 5,6), кровожадный, смертельный враг.
მოსლვა	(მოვალ) იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა 3-დმი მისლვა (ფსალ. 65,15; მატ. 2,1), приходить.
მოსმა	(მოვსვამ) მცირედ დალევა.
მოსმა	(მოვუსვამ) გვერდით დასმა, დაჯდინება, сажать возле. // ბადის მოტარება მდინარეში თევზთ სანადიროდ.
მოსმენა	(მოვისმენ) გაგონება, შესმენა (ვეფხისტ. 51), слушать, выслушивать.
მოსმური	ღვინის მსმელი.
მოსპოლვა	(მოსპობა, მოვსპობ) აღსპობა, აღხოცა, უჩინო ქმნა (ფსალ. 33,16; ზაქარ. 9,10; ლუკ. 1,25), потреблять, отымать.
მოსრვა	(მოვსრავ) დახოცა, მოწყვედა (მატ. 22,7; ფსალ. 36:9,22,34 და 43,2), погублять, убивать.
მოსრულება	(მოვასრულებ) აღსპობა, აღხოცა (იერემ. 44,11; ფსალ. 17,37 და 58,12), погублять, расточать.
მოსტჳნვა	(მოვისტუნი) განმსტრობა, დაზვერვა (ისუ. 7,2), соглядать.
[მოსურვება	მამასურვა]
მოსურნე	მოწადინე, სურვილის მქონებელი, желатель.
მოსუსხვა	(ნახე სუსხვა, დასუსხვა).
მოსწავება	(მოვასწავებ) წინათვე გამოსახვა, ჩვენება ნიშნებითა, предзнаменовать.
მოსწრაფე	მცდელი, მზა, მონდომილი (იაკობ. 1,19), скорый, готовый, старательный.
მოსწრაფება	ცდა, გულსმოდგინება, თავსგამოდება, старание, тщание.
მოსწრაფება	(მოვასწრაფებ) აჩქარება, დაშურება, ускорять. // (მოვისწრაფი) გაშურება, სწრაფა, გაწევა, მიმართება (ვეფხისტ. 360), порываться, спешить, торопиться.
მოსწრობა, მოსწრება	(მოვასწრობ, -რებ) დახელება, მისრება, заставать, приспевать. // (მოვესრობი, -რები) მიწევნა მოსალოდბელისა, доживать.
მოსწრებული	მოწიფული, ჰასაკოვანი, შეღერებული, взрослый. // სიტყვა მოსწრებული, შესაბამად თქმული, მარილიანი, замысловатый.
[მოსხეპვა	მონასხეპრი, -პვი, ვეფხისტ., ტუზ].
მოსხლეტა	(მოვსხლეტ) მოშორება, მოცილება, მოგლეჯა, отрывать, отдалять, отнимать.
მოსხლვა	(მოვსხლავ) გასხლვა ნახე (ისაი. 5,6), обрезывать лозы.
მოსხმა	(მოვასხამ) იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა მისხმა 3-მდი.
მოსხმა	(მოისხამს) იგივე მრავალთათუის, რაჲცა მობმა ერთისათუის.
მოსხრეკა	(მოვსხრეკ, მოვისხრიკები) მოხრა, მოკაკვა, сгибать, -ся.
მოტანა	(მოვიტან) მოღება 1 და 2 პირისადმი, ხოლო 3-დმი მიტანა, приносить, доставлять.
მოტაცება	(მოვიტაცებ) წართმევა, მიტაცება (ლევიტ. 6,4), похищать.
მოტევა	(მოვუტევ) მისევა, მიტევა (ვეფხისტ. 363), напускать, припускать.
მოტევება	იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა 3-დმი მიტევება (ფსალ. 24,18 და 31,5), прощать, оставлять.
მოტეხა	(მოვსტეხ) შემუსრვა, მომტურევა (ლევიტ. 1,17), ломать, изламывать, отламывать.
მოტრიალება	(მოვატრიალებ, მოვსტრიალდები) მობრუნება, поворачивать, -ся.
მოტყვება	(მოვატყვებ) მოწევნა, მოხდენა, შემთხვევა, причинять, наносить.
მოტყუვება	(მოვატყუვებ, მოვსტყუვდები) მოცთუნება, обманывать.
მოუბარი	მოლაპარაკე, მოსაუბრე (ვეფხისტ. 32, 891), говорящий.
მოუთმინარი	მოუთმენელი, ვერ მომთმენი, არა დამთმობი, нетерпеливый.
მოუთმენელი	ვერ მოსათმენი, გაუსაძლისი, нестерпимый, несносный.
[მოუნანებელი, -ბლობა	ნახე მონანება].
მოურავი	განმგებელი ქალაქისა, თემისა და უფრორე ელის ერთა (ვეფხისტ. 754), волостель, пристав, правитель.
მოურნე, მეურნე	მნე, მიჩენილი მომვლელი, ზედამდეგი, მზრუნველი, попечитель, опекун, куратор.
მოუძლურება	(მოვაუძლურებ) მოღალვა, ძალის გამოლევა, обессиливать. // (მოვუძლურდები) ძალის დაკარგვა (ფსალ. 9,3), изнемогать.
მოუქნელი	ტყავი უმუშავარი, необделанная, сырая кожа.
მოფარდაგვა	(მოვჰფარდაგავ) ფარდაგებით მოფენა (ვეფხისტ. 326).
მოფარდული	ვაჭარი (მატ. 21,12; საქმ. 16,14), торговец, продавец, продающий.
მოფარდულობა	ვაჭრობა, торговля.
მოფარდულობითი	რაჲსა მიმართობითი, ნაცვალცემითი, взаимный, относительный.
მოფენა	(მოვჰფენ) გაშლა, დაფენა, постилать, устилать, [სულის წმიდის მოფენა, сошествие св. духа]. // იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა მიფენა 3-დმი (ვეფხისტ. 49), изливать (ფსალ. 35,11), пробавлять, продлить.
მოფშუნეტა	(მოვფშუნეტ) მოგლა, სრესით დაწურილება, тереть.
მოფხურა	(მოვფხური) მოგლეჯა ძირითურთ, აღმოფხურა, исторгать, искоренять.
მოქალაქე	ქალაქის მოსახლე (ლუკ. 19,14), гражданин.
მოქალაქობა	ღირსება მოქალაქისა (საქმ. 22,28), гражданство. // ზნეობა, სწავლა საზოგადოებასა შინა ცხოვრებისა (ნახე პოლიტიკა), политика.
მოქარვება	(მოვიქარვებ) გაფანტვა, განბნევა (ვეფხისტ. 881), рассеять.
მოქენე	მვედრებელი, მთხოველი, требующий, нуждающийся (ქმნა, ჰქენი).
მოქენეობა	(ვმოქენეობ) ნახე ქენება (იერემ. 36,25).
მოქლეშა	(მოვქლეშ) მოგლა, დაგლა, დაგლეჯა ან დაძეწკა ხორცისა (რიცხ. 22,25), прижимать.
მოქლონი	რაც დასაკეტია (ნახე კლიტე) (გამოს. 26,26 და შემდგომი; იონა 2,7), затвор, запирка, замок, верея (კუალად ფსალ. 106,16 და 147,2; ბარუქ. 6,17), заклепа.
მოქმედება	წარმოება საქმისა (იონა 1,8), делание, действие.
მოკმედებითად	იხილე ძალითად.
მოქმედებითი ბრუნვა	ღრამმატიკულად, творительный падеж.
მოქმედებითი	საქმით გამოჩენილი, действительный.
მოქნა	(მოვიქ) მოთელვა ან დარბილება ტყავისა და მისთანათა.
მოქრთამე	ქრთამის ამღები, взяточник.
მოქუჩება	(მოვაქუჩებ, მოვჰქუჩდები) მოგროვება, შეგროვება, შეკრება, копить, сбирать, -ся в кучу.
მოქცევა	(მოვაქცევ, მოვიქცევი) მობრუნება (ფსალ. 22,2 და 84,1, კუალად 114,6 და 125,4), обращать, возвращать, -ся. // შეერთება სარწმუნოებისადმი (ლუკ. 1,16 და შემდგომი), обращать, -ся в веру, исправлять.
მოქცევი	მობრუნება ჟამთა და წელთა, ანუ მნათობთა წისათა, ვითარ მზისა, მთოვარი[სა] და სხ. (ნახე ქ~კს), круг, кругообращение.
მოქცევი წყალთა	ღელვა, ტალღა (ფსალ. 68,3; ჩახრუხა. 59), буря, волна.
მოღალვა	(მოვღალავ, მოვიღალვი, -ლები) დაღალვა, დაქანცვა, მოქანცვა, утомлять, -ся, уставать.
მოღალატე	ღალატის მოქმედი, მუხთალი (ვეფხისტ. 161), изменник.
მოღება	(მოვიღებ) აღება, მიღება (დაბად. 2,21), брать, взимать. // მიღება, გამორთმევა (მატ. 2,12), принимать, получать. // მოტანა, წამოღება, приносить, переносить. // (მოვუღებ) მიხმა, მიხდა, წართმევა (მატ. 25,28 და შემდგომი), брать, отбирать.
მოღერება	(მოვუღერებ) გაშლა ხელისა, ანუ აღება მახვილისა, ჯოხისა და სხ. დასაკრავად, заносить, замахивать. // (მოვიღერებ) კეთილად ჭერა ყელისა.
მოღვაწე	მოჭირნახული, მოურნე, მზრუნველი (რიცხ. 4,16), надсмотритель, опекун. // მომჭირნე მხედარი, მოლაშქრე (2 ტიმოთ. 2,3 და შემდგომი), воин, сподвижник.
[მოღვაწება	(მოვიღვაწებ)].
მოღნიშული	დუხჭირი, თვალად ცუდი, ღნიოში.
მოღორება	(მოვაღორებ, მოვღორდები) მოცთუნება (ვეფხისტ. 428, 517, 657), прельщать, обмануть, -ся.
მოღუღვილი	მობუზვილი, მოშლილი, დაღონებული.
[მოყენება	ნახე მოდგმა].
[მოყვინჩილება]
[მოყივნება]
მოყრა	(მოვჰყრი) მოგროვება, набрасывать, наваливать. // (მოვაყრი) ხელით მობნევა, посыпать. // (მოვიყრები) ზომაზედ მოსლვა достигать. თავის მოყრა (თავს მოვიყრით) მოგროვება ერთად, сбираться.
მოყუარე	სიყვარულის მქონე, ტრფიალი, любитель. // მძახალი, მეუღლეთ ნათესავნი მოყვარედ უხმობენ ურთიერთსა.
მოყუასი	მახლობელი, ამხანაგი (ფსალ. 14,4 და 27,3; ლუკ. 10,29), ближний, искренний.
მოშაირე	მელექსე, ლექსთ მთქმელი (ვეფხისტ. 22 და შემდგომი), стихотворец, მესტიხე.
მოშაირობა	მესტიხობა, შაირობა, შაირთმთქმელობა (მუნვე, 21; ჩახრუხა. 64), стихотворение, стихотворство.
მოშანდაკება	(მოვაშანდაკებ) მოსწორება ადგილისა, поровнять.
მოშენება	(მოვაშენებ) ზეიდამ შენობის მიდგმა, надстраивать, пристраивать. // გაჩენა, გამრავლება, ხვასტაგთა, заводить, разомножать животных.
მოშვება	(მოვუშვებ) მოდუნება, отпускать, послаблять, ослаблять. // (მოვეშვები) მოშორება, ჩამოცლა, отступать, отойти.
[მოშთვა	удавить].
მოშიში	შიშის მქონებელი (ლუკ. 1,5), боязливый, боящийся.
მოშლა	(მოვშლი, მოვიშლები) დაშლა, მოფუშვა, расстраивать, -ся.
მოშორება	(მოვაშორებ, მოვშორდები) განშორება, გაცალკევება, (ვეფხისტ. 10, 1291 და შემდგომი), удалять, отлучать, -ся.
მოშტორიკი	(ოთხფ.) წლის მხეცი, დათვი და მისთანანი.
მოშულეპა	(მოვშულეპ, მოვიშულეპ) მოძარცვა, განშიშულება, обнажать.
მოშურნე	მეშურნე, შურიანი, ანუ ეჭვიანი (რიცხ. 5,14), ревнивый.
მოშუღლარი	მეშფოთარი, მოჩხუბარი, მოლალე, сварливый, вздорливый.
მოჩვენება	(მოეჩვენების) მოლანდება საოცრისა რაჲსანე.
მოჩივარი	საჩივრის მქონებელი, მოდავე, ან მომდურავი, проситель, жалобщик, претендатель.
[მოჩხუბარი]
მოცალე	მოცლილი ან ცალიერი, ცარიელი (მატ. 12,44), праздный, порожний.
მოცალება	(მაცალე ვარ, ვმოცალეობ) მართვა საქმესა რასმე შინა (საქმ. 17,21), упражняться, проводить время в чем.
მოცალება	მოცლა, საქმისაგან თავისუფალი დრო, досуг.
მოცდა	(მოვიცდი) დაცდა, მოლოდინი (ვეფხისტ. 260), подождать.
მოცედი	(ოთხფ.) წლის ფური (ზროხასთან ნახე).
მოცემა	(მოვსცემ) იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა 3-დმი მიცემა (ფსალ. 28,11; იაკობ. 1,17), давать, даяние (ლუკ. 1,2), предание.
[მოცთუნობა]
მოცილე	მოდავე, წინა-მოსაჯული, соперник, [поклепщик].
მოცილება	(მოვაცილებ, მოვსცილდები) მოშორება, ანუ გაცილება, усторонять, -ся.
მოციქულება	წოდება მოწაფეთა ქრისტეანეთა (რომაელ. 1,5; და 1 კორ. 9,2), апостольство.
მოციქული	(ე.ი. მციქველი, ნახე ციქუა) საღმრთოსა შინა წერილსა ეწოდების მოწაფეთა ქე~სთა, ვითა მოვლენილთა მქადაგებელად სახარებისა კაცთა შორის (მატ. 10,2; საქმ. 1:2,26), апостол. // მსოფლიურად: მოვლენილი შუამავალად, მეოხად, გინა შეთულილის სიტყჳს სათქმელად, депутат, посланной, მოციქული, დესპანი, მეფისგან მეფესთან მოგზავნილი საქმესა რასმე ზედა (ფსალ. 67,30; ლუკ. 14,32; ვეფხისტ. 310,424 და შემდგომი), посланник (чрезвычайный). თ. ელჩი. ომირა ან ბალიოზი არს დესპანი ხანგრძლივ მყოფი, посол, поверенный в делах; ლეგატი არს რომის პაპის ელჩი დროებითი ჩინებულთათუის საქმეთა, ხოლო ჩვეულებრივსა ეწოდების ნუნციოს.
მოციქულობა	საქმობა მოციქულად მოგზავნილთა, депутация, миссия.
მოცლა	(მოვაცლი) მოძარცვა, შემოფრცქუნა, შემოცლა, снимать.
მოცლა	(მოვაცლი) მოცემა დროსი, ანუ თავისუფლებისა საქმეთაგან, дать время, отдых, свободу от дел. [მოცლა არ მაქუს]. // (მოვიცლი) მიღება მოცალებისა, შესვენება საქმეთაგან, удосужиться, отработаться. // მოცალება, გართვა, გარჯა, упражняться, заниматься.
მოცლა	(მოვსცლი) დაცლა, დაცარიელება, опоражнивать, опрастывать.
მოცუა	(მოვიცავ) გარემოდგომა, მოზღუდვა, მოკრძალვა (ფსალ. 16,9 და შემდგომი), окружать.
მოცული	გარემოვლებული, მოზღუდვილი, გარემოცული (ვეფხისტ. 1051), окруженный.
მოცხარი	(ხე) смородина.
მოცხოვლება	(მოვაცხოვლებ) წაბღალულის მხატურობისა, ანუ მქრქალის ნაწერისა ახლად გამოცერა და გამართვა საჩინოდ.
მოძაგება	(მოვიძაგებ) გარემოქცევის ქონება, შეზიზღება (ფსალ. 55,5 და 118,163), гнушаться
მოძებნა, მოძიება	(მოვსძებნი, მოვიძიებ) მონახვა, გამოძებნა (მატ. 2,13; ფსალ. 26,8), искать, отыскивать.
მოძმე	ნათესავი, მეგობარი, ანუ მეზობელი (გამოს. 11,2; ფსალ. 30,11 და 78,4), сосед.
მოძრავი	რაჲცა შეძლებულ არს ცუალებად ადგილისა (დან. 3,79), движущийся, движимый.
მოძრავი ქონება	მონაგარი, მონაგები, ნივთი, თეთრი და სხ., движимое имение, ხოლო უძრავი ქონება - სახლი, შენობა, ვენახი, სახნავი და მისთანანი (სამართ. მ. ვახტ.), недвижимое имение.
მოძრავობა	ცვალება ადგილისა, მიმოქცევა, движение, движимость.
მოძულება	(მოვიძულებ) მოძაგება, სიძულილის ქონება (ფსალ. 5,5; მატ. 6,24), возненавидеть.
მოძღვართ-მოძღვარი	წიმამძღვარი ნახე.
მოძღვარი	მასწავლებელი, დამრიგებელი, მწუართნელი (მატ. 8,19; ლუკ. 2,46 და 17,13), учитель, наставник. // აღსარებისა ან განდობის მამა, духовник, отец духовный.
მოძღურება	სწავლება, დარიგება (მატ. 7,28 და 15,2 და შემდგომი), учение, наставление, предание.
მოწადინე	მოსურნე, წადიერი.
მოწამე, მოწამისა	წამებული, ტანჯული სარწმუნოებისათუის, მარტჳრი, мученик. თ. სეიდ, შეიდ [არაბ], ს. მარტიროს.
მოწამეობა	ტანჯულება, ვნებულება, ღვაწლი მოწამისა, мученичество.
მოწამე, მოწმისა	თვალით მხილველი, დამაჭეშმარიტებელი (მატ. 18,16; საქმ. 1,22), свидетель. თ. შაჰად [არაბ.], ს. ვანაკ. [უნდა იყოს ვკა, რედ. ალ. ღლონტი].
მოწაფე	მოსწავლე, სწავლის მსმენელი (მატ. 5,1 და 11,1 და შემდგომი), ученик. თ. შაგირდ [სპ.], ს. აშაკერტ. // სულიერი შვილი, რომელიც აღსარებით გაენდობა მოძღუარსა, духовный сын, духовная дочь.
მოწევა	(მოვსწევ) მოზიდვა, მოხრა, მორთხმა, подвигать, притягивать. // ხმევა ბურნუთისა, ანუ თამბაქოსი, курить, или нюхать табак.
მოწევნა	(მოვიწევი) იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა მიწევნა 3-დმი (მატ. 23,35 და შემდგომი და 26,46; ლუკ. 2,38; საქმ. 2,2). // მოსავალთ დამწიფება (მარკ. 4:17, 29)созревать, поспевать.
[მოწერა]
მოწესე	სამღუდელოთა რიგითაგანი, მონაზონი.
მოწვა	(მოვსწვავ) გარდაწვა, დადაგვა, დაწვა, განადგურება ცეცხლით (მატ. 22,7), сожигать.
მოწვევა	(მოვიწვევ) იგივე 1 და 2 პირისადმი, რაჲცა 3-დმი მიწვევა.
[მოწითანო]
[მოწითალო]
მოწილე	მოზიარე, წილის მქონებელი, участник.
მოწიფვა	(მოვიწიფები) მოწიფვა, ანუ მოსწრება, მოზდა (ვეფხისტ. 315), взрасти, придти в возраст.
მოწიფული	მოსწრებული ახალგაზრდა, ჰასაკოვანი კაცი ან ქალი.
მოწიწება	ფრიად განკრძალვა, მომკრთალობა (ვეფხისტ. 804), благоговение, скромность.
მოწლედ	მხიარულის გულით, სიყუარლად, მეგობრულად (საქმ. 28,7), любезно, дружески.
მოწმობა	(ვმოწმობ, ვემოწმები) წამება, დაჭეშმარიტება, ანუ დათანხმება რისამე ზედა სიტყჳთ, გინა წერილით (ვეფხისტ. 506), свидетельствовать, свидетельство. // (ვიმოწმებ) მოღება სხჳსაგან მოწმობისა (მუნვე, 862), свидетельствуюсь.
[მოწმობა	{მოწმობა - წერილი დასაჭეშმარიტებელი, დასამორწმუნებელი; დაჭეშმარიტების წერილი, свидетельство, аттестат; მოწმობის მიცემა, выдать кому свидетельство, (სამ. ვახტ. 204), მოწმობილი, сверенный - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
მოწოდება	(მოვუწოდ, -დებ) მოხმობა, მოწვევა (ფსალ. 49,4; მატ. 2,7), призывать.
მოწონება	(მოვიწონებ, მომწონს) კეთილად მიჩნევა, თნება (ვეფხისტ. 411), одобрять, нравиться.
მოწყალე	წყალობის მოქმედი, კეთილმიმთუალველი, милостивый.
მოწყალება	კეთილის თვალით და გულით მიხედვა (ფსალ. 5,7 და 24,6), милость, милосердие (და 51), щедрота. // ქველის საქმე, მისაცემელი უქონელთადმი, милостыня.
მოწყენა	(მოვიწყენ) გაბეზრება, გულის გადალევა უსაქმობისაგან, ანუ ხანგრძლივ ერთის საქმისგან, скучать, соскучать, скука.
მოწყვედა	(მოვსწყვედ) დახოცა, მოსრვა (ფსალ. 77,31), убивать, побивать, истреблять.
მოწყვეტა	(მოვსწყვეტ) მოგლეჯა, отрывать, срывать.
მოწყინება	მოწყენა, გულის გადალევა, სასოწარკვეთილება (ფსალ. 118,28), уныние, скука.
მოჭირება	(მოვუჭირებ) შეხუთვა ან შეშარტვა, обтягивать, обхватывать, сжимать. // მოჭირება სიცივისგან, გაყინვა, გაძგიბვა, подморозывать, подмерзать, скрутить морозом.
მოჭირებული ფერი	თალხი, არა მხიარული, темный цвет.
მოჭირვება	(მოვიჭირვებ) მოთმენა, გაძლება, ანუ ცდა (ვეფხისტ. 635), выдерживать, переносить, усиливать, -ся.
მოჭრა	(მოვსჭრი) მოკვეთა, отрезывать, отсекать. срубать, [прекращать, ჯამაგირი მოუჭრეს].
[მოხაზვა	перечертить].
მოხალვა	(მოვხალავ) დახალვა, შეწვა ტაფაზედ მარცვალთა, жечь кофе и т.п.
მოხარკე, მოხარაჯე	მობეგრე, ხარკის გამომღები, ხარაჯისმძლეველი (ვეფხისტ. 372), данник.
მოხარშვა	(მოვხარშავ) გბობა, შეგბობა, ხარშვა, შემზადება სანოვაგეთა ქვაბში დუღილით, сваривать, готовить.
[მოხდა	(მოვხდი) ნაღების მოხდა].
მოხდენა	(მოვახდენ, მოხდების) შემთხვევა, წარმოება ან მოსლვა საქმისა, производить, происходить.
მოხდომა	(მოვუხდები) ახლოს მისლვა (მატ. 5,1 და 8:2,5,19) приступать, подходить. // მიხდომა, ზედ დასხმა მტრულად, нападать, наступать. // (მოუხდება) დაშვენება, пристает, пристало.
მოხდომილი	შვენიერი, ლამაზი, სანდომიანი, авантажный, смазливый.
მოხედვა	(მოვხედავ) ნახვა, სანახავად მისლვა, ანუ მოწყალებით მიღება (ფსალ. 8,4; მატ. 25,36; ლუკ. 1,78), посещать (კუალად ფსალ. 5,2 და 16,1, კუალად 30,7 და 101,17), призирать, внимать. // (მოვიხედავ) შემოხედვა, მიღმა შეხედვა, посмотреть, оглянуться. // უკეთ შექმნა, მოლხენა სნეულისა, ანუ მწუხარისა, получать облегчение, отраду.
მოხელე	მნე ანუ ზედამდეგი, чиновник, приставник, управитель, надсмотрищик.
[მოხერხა]
[მოხერხებული კაცი]
მოხვევა	(მოვახვევ) შემოკურა, შეშარტვა, обвязывать, обвивать. // (მოვეხვევი) შემოვლება (საქმ. 20,37 და 28,3; ფსალ. 118,61; ვეფხისტ. 664), обнимать, обвиваться.
მოხვეტა, მოხვეჭა	(ნახე მიხვეტა, მიხვეჭა).
მოხილვა	(მოვიხილავ) მოხედვა (ფსალ. 12,3 და 24,16), призирать. // მიმოხილვა, დათვალიერება, ან დაზვერვა (ფსალ. 26,4), посещать, обозревать (ისუ. 2,2), соглядать.
მოხისი	მუხის ტევრი, მუხნარი, მაღნარი (1 მეფ. 10,3), дуброва.
მოხმა	(მოვიხუამ) მოტანა, წამოღება, მიხმა (მატ. 16,8), брать, приносить.
მოხმარება	(მოვიხმარებ) ვირგებ, რგება,გამორჩომა, употреблять, пользоваться. // დახარჯვა, წარგება, издерживать, расходовать. // (მოვეხმარები) შველა, შეწევნა, помогать, пособлять.
მოხნვა	(მოვხნავ) მოერქუნა, გარდათხრა გუთნითა (ისაი. 7,25), орать, пахать.
მოხრა	(მოვხრი) მოდრეკა, მოკაკვა, მოღუნვა, сгибать.
მოხრაკვა	(მოვხრაკავ) ცხიმით მოხარშვა, უწვენო მოწვა ტაფაში, изжарить.
მოხრესა	(მოვხრეს, -სავ) მოთლა, მოქლეშა.
მოხრუკვა	(მოვხრუკავ) ხრუკვა ნახე.
მოხსენება	(მოვახსენებ) მოგონება, გახსენება, შეგონება სხჳსადმი (ფსალ. 118,49), напоминать. // უაღრესთა წინაშე თქმა საქმისა, საჩივრისა, გინა ბრძანების პასუხისა (ვეფხისტ. 66, 88) докладывать, доносить. // (მოვიხსენებ) მოგონება, აღხსენება (ფსალ. 6,5 და 8,4, კუალად 77,35 და შემდგომი), поминать, вспоминать. // შესმენა, გაგონება მოხსენებისა და სხ., выслушивать, принимать доклады.
მოხუცებული	საბერედ მოწევნული (მატ. 26,3; ლუკ. 1,18, კუალად 1 და 2; ეპისტ. იოან. 1), старец, старый, престарелый.
[მოხუჭვა]
მოჯამაგირე	დაქირავებული, ფასით დადგინებული მსახური, наемник, слуга.
მოჰაზრე	მსინჯველი, მხედველი ჰაზრით (ისაი. 3,2), смотреливый.
მპარავი	ქურდი, პარვის მოქმედი (მატ. 6,19), тать, вор.
მპარავობა	ქურდობა, татьба, кража, воровство.
მპირველობი	უპირატესი, პირველის ადგილის მქონე, первенствующий. // მენავეთ განმგე, უხუცესი (ეზეკ. 27,29), весельчак, ловец.
[მპოვნელი]
მჟავე	ძმრის გემო (ნახე გემოსთან), кислый. ფრიად დამჟავებულს ეწოდება ჭმახე, წმახე და კაწახი, ხოლო ტკბილსა და მჟავეს ერთად შეზავებულს - მხე.
მჟაუნა	(ბალ.) кислица, щавель.
მჟღავნება	(ვამჟღავნებ) საიდუმლოს მოთხრობა საცხადოდ (ვეფხისტ. 13, 14, 350), объявлять, оглашать, открывать. // (ვუმჟღავნებ) მსოფლიურად: გამოცხადებასხვაგან მომკუდრისა ვისმე ნათესავთადმი მისთა.
მრავალგზის	მრავალჯერ, ბევრჯელ (მარკ. 5,4), многажды, многократно, многораз.
მრავალი	ურიცხვი, უთვალავი (ნახე უმცირესთან) (ფსალ. 3,2 და შემდგომი; ლუკ. 1:1,14 და შემდგომი) многий.
მრავალძარღვა	(ბალ.) бабка, колосеница, подорожник
მრგუალი, რგუალი	გარეშემო თანასწორი თჳნიერ კუთხეთა, круглый. ს. კოლორ. // მრთელი, ვითარ მრგუალი წელიწადი და სხ., круглый год.
მრგულიად, მრგულივ, იმრგულივ	გარემოს, გარეშემო (ნახე სირად), вокруг, кругом.
მრგულიად დასაწველი	საკვერთხი ნახე (ლევიტ. 23,12), всесожжение.
მრე	მომრევი (ფსალ. 12,4), победитель; მრეობა მორევნა, одоление, მძლეობა.
მრევლი, მრემლი	მეურნე სულიერი, გინა სამეურნეო მისი სამრევლო, приход или прихожанин, приходский. ს. ჟოღოვურდ.
მრეში	გრემა, ლეგა, წაბლის მოფეროდ (რუხისთან ნახე), серый, дикий цвет.
მრეცხელი	გამრეცხი, მმურკუნელი, прачка. (მალაქ. 3,2).
მრეწავი	მომგები ხელფასითა, ანუ სამუშაოთი, работник, промышленник.
მრთელი, მთელი	სრული, უნაკლულო, целый. // უავადო, უსნეულო (იოან. 5,14; ვეფხისტ. 664), здравый, здоровый.
მრისველი	მპარსველი, გამკრეჭი ცხოვართა (საქმ. 8,32), стригущий.
მრისხანე	ანჩხლი, კაპასი, გულპილწი, гневный.
მროწლე და მროწეული	ნახირი ზროხათა (ჯოგი ნახე) (დაბად. 26,14; იოილ. 1,18), стадо.
მრუდი	უსწორო (ნახე რადი) кривый, косый. // არა მართალი (ვეფხისტ. 1054), неправый.
მრუმე ანუ მრომი	ბნელად საჩინარი, ბინდის მსგავსი (გოდებ. 4,1), потемки.
მრუშება	ცოდვა წინა აღმდგომი 7 მცნებისა (მატ. 5,27 და შემდგომი), прелюбодеяние.
მრუში	მემრუშე (ვეფხისტ. 10).
მრქენელი, მრჩოლელი	მორქინალი, რქით მცემელი ხვასტაგი, бодливый.
მრჩობლი	ორწილი, ორკეცი (იერემ. 17,18; ზაქარ. 9,12), сугубый.
მრწამსი	სიმვოლო, აღსარება სარწმუნოებისა, символ веры. ს. ჰავატამქ.
მრწემი	უმრწემესი, მერმე შობილი (ნახე უმცროსთან) (მარკ. 9,35), младший.
მსაგრობელი	მოსაგრე, მსამობი, სამდგომი (ეზეკ. 23,23), тристать.
მსახოებელი	მოსავი.
მსახლობი	მოსახლე.
მსახრველი	შემლოცავი, გრძნებით შემკურელი მხეცთა (ფსალ. 57,5), обаятель.
მსახურება	(ვმსახურებ, ვემსახურები) მორჩილება, აღსრულება ბრძანებისა, მოხმარება (მატ. 4,10 და შემდგომი), служить. // ეკლესიურის ლოცვის გარდახდა (ლუკ. 1,23).
მსახური	მხლებელი, მოსამსახურე (მატ. 22,13 და 26,58; ლუკ. 1,2; ებრაელ. 8,2; ფსალ. 103,4), слуга, служитель.
მსაჯული	მოსამართლე, სამართლის მოქმედი (ფსალ. 2,10 და 49,6, კუალად 74,7; ლუკ. 18,2), судия.
[მსგავსად	подобно].
მსგავსება	ერთსახეობა (ფსალ. 143,12; დაბად. 1,11 და შემდგომი), подобие.
მსგავსი	მის სახისაებრი (ფსალ. 85,8; მატ. 20,1; подобный.
მსგეფსი	შვიდეული დღეთა, ერთის დღით მისვე დღის სწორადმდე (ვეფხისტ. 926), седьмица, неделя.
მსერობელი	სერის მჭამელი.
მსვენი	(ოთხფ.) ხულიკის მსგავსია (ლევიტ. 11,30), ящер, ящерица.
მსვენლომი	(ოთხფ.) ისავრო, მიწის ლომი, ჯოჯოს ჰგავს და რასაც ფერს შეხედავს, იმფერად იხილება (ლევიტ. 11,30), хамелеон.
მსთუად	ადრე, ანუ მალიად (ფსალ. 6,10 და 36,2, კუალად 78,8), вскоре, скоро, рано.
მსთვედი და მცხვედი	დილისა და საღამოს წვიმა მარგებელი (ოსე. 6,3; იაკობ. 5,7), дождь ранний и поздний.
მსთობა	(ვიმსთობ) დაშურება, ადრე დასწრება, წინ წასულა, ანუ გაძღოლა (ფსალ. 58,9 და 67,24), предворять.
მსმელი	მემთურალე, ლოთი.
მსმენელი	ვინცა ისმენს საუბარსა, ანუ კითხვასა წერილთასა (ვეფხისტ. 28, 1282), слушатель.
მსოფლიო	სოფლელი, სოფელში მდგომი, сельский, поселянин, мирянин.
მსრბოლი	მორბედი, მორბენალი, მალემსრბოლი (2 ნეშტ. 30,6; იერემ. 8,6), бегун, гонец, скороход.
მსრველი	მომსრველი, სრვისმოქმედი, губитель.
მსტოვარი	ავშაგი, გაგზავნილი დასაზვერავად მტერთა ქუეყანისა და ლაშქართა მათთა (ებრაელ. 11,31), соглядатай, лазутчик, шпион (ოსე. 9,10), стража.
მსუბუქი	სუბუქი (მატ. 11,30), легкий.
მსუდრავი	მკუდართმმოსელი.
მსუნაგი	სუნაგი, ავმუცელი, მპარავი საჭმელთა, прожорливый.
მსუნევანი	თხელი პურები უფლოველი ერბოთი ნამცხვარი (იერემ. 44,19), опреснок.
მსუქანა	(ბალ.) დანდური, портулак.
მსუქანი	გაკეთებული, გასუქებული, ცხოველი, ანუ საჭმელი ცხიმიანი, жирный.
მსწრაფლ	სწრაფად, საჩქაროდ (ლუკ. 1,39 და 2,16), поспешно.
მსწრაფლი	ხწრაფი, ჩქარი, მალი, скорый, поспешный.
მსხალი	(ხე) груша. ამისნი გვარნი არიან: ბორბალა ან გვერდწითელა, გულაბი, მალაჩინე, მოლახური, პანტა, ჭკუტა, ხეჭეჭური.
მსხემი	უბინო კაცი, მწირი, უცხო, ადრე წარმავალი (ფსალ. 38,13 და 104,12), пресельник, странник.
მსხემობა	მწირობა, უცხობა (ზაქარ. 9,12), пришельствие.
მსხვერპლი	შესაწირავი ღუთის ნივთი, ანუ საკლავი ცხოველი, რომელსაცა მსოფლიონი უხმობენ საღუთოდ და ზვარად. // კუალად ვედრება და ქება ღუთისა გულითა მხურვალითა, ვითა დავით წინასწარმეტყუელი მსხვერპლად ღუთისად უწოდა სულსა შემუსრვილსა, და აღპრყრობასა ხელთასა შესწირავს მსხვერპლად სამწუხაროს (ფსალ. 49:8,14,23 და 50,17, კუალად 140,2), жертва. // მსხვერპლი ეწოდების კერპთადმიცა საზორველსა საკლავსა (საქმ. 7,41). // მსხვერპლი არს, რაჲცა ვინ ხელაღებით გამოიმეტოს ვისთუისმე. // უსისხლო მსხვერპლი ახალსა აღთქმასა შინა ეწოდების საღუთოსა ლიტურღიასა, რამეთუ წმიდა საიდუმლო ხორცისა და სისხლისა ქრისტესისა დაეგების ნაცულად ძველისა სჯულისაებრ შესაწირავთა ცხოველთასა (ებრაელ. 9,7 და 10,4 და შემდგომი), жертва бескровная.
მსხვილი	სხვილი, ზრქელი, ფართო მწკურივად (ვეფხისტ. 86), толстый, крупный.
მსხმილი, სხმილი	მწერთ კვერცხები.
მსხმო	მრავამუწუკი, პარტახტი და მისთანანი, რომელთაგან ერთსა ჰქვიან ბმო, сыпь, пятна.
მსხმოიარე	ხილიანი, ხილით გატენილი ხე.
მსხურევა	(ვამსხურევ) წურილად დალეწა, მრავლად დამტურევა.
მსჯავრი	სამართალი, წინა განსაზღურება, ანუ განგებულება ღ~თისა (ფსალ. 32,5 და 36:28,30), суд (დან. 3,28), судьба.
მტანჯველი	მგვემელი, ანუ განმკითხველი (მატ. 18,34), мучитель, истязатель.
მტარვალი	ხელჯოხიანი, ბოქოული, იასაული (საქმ. 16,35 და შემდგომი), паличник, городской служитель.
მტაცებელი	მკრეხელი, ტაცების მოქმედი (ლუკ. 8,11), хищник, грабитель.
მტე	სძისა ანუ საზრდელის თანმოზიარე, თანმეინახე, со (ნახე პურის მტე, ძუძუს მტე).
მტევანი	რქა ვაზისა, მსხმო მრავალმარცულოვნად ყურძნისა (2 სჯული. 32,32; დაბად. 40,11; ისაი. 18,5), гроздь, кисть виноградная; მსგავსად ამისსა ეწოდების სხვათაცა ხილთა, ვითარ მტევანი კოწახურისა, კაპარისა, ჯონჯოლისა, მოცხარისა და მისთანათა. ხოლო მტევნის კერძოს ეწოდება კუფხალი და უმცირესს - კიმელი.
მტერი	ავის მნდომი, მავნებელი (ფსალ. 5,8 და 6,10, კუალად 8,2), враг.
მტერობა	მოქმედება ან ვითარება მტერისა (დაბად. 3,15), вражда.
მტერობა	(ვმტერობ, ვემტერები) ცდა ძვირის შესამთხვევად (ფსალ. 3,7), враждовать, нападать.
მტერფავი	დამთრგუნავი ფეხის ტერფით.
მტეხიარე	ვისაც სატკივარი სტეხს, აწუხებს (ითქმის უფრორე მშობიარეთათუის).
მტვერი	ქარტლი, კორიანტელი, ქარისგან აფქურეული მიწა ან სილა ფქვილივით (ფსალ. 1,4 და 17,42; მატ. 10,14) пыль, прах.
მტიერი	თავმუწუკიანი, ანუ თმაგაცვივნული (ეზეკ. 29,18), плешивый, лысый.
მტიერობა	თავმუწუკიანობა (ეზეკ. 27,31), плешь.
მტილი	აგარაკი ანუ ბოსტანი (მატ. 13,31; იოან. 18,1 და 19,41), село, верт, вертоград, сад.
მტკაველი	ზომა გაშლილის ხელისა, ცერის მწვერვალი ნეკის მწვერვალადმდე (გამოს. 28,16; ისაი. 40,12), пядь, пядень.
მტკველი	ფეტვის ბურდო.
მტკივანი	მტკივნეული, ტკივნეული, ტკივილის მქონი, больной.
[მტკივნეული]
მტკიცე	მაგარი ანუ ძლიერი (ფსალ. 23,8), крепкий, твердый.
მტკნარი	უმარილო, ან უმჟავო, მქონებელი ბუნებითის გემოსი შეურევნელად, пресный.
მტკოლვარე	ნახე გამომტკფოლვარე. {მტკფოლვარე - აყვავებული მუწუკი, созрелый струпъ, (საბას ლ., გამოს. 9-11) - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}
მტლაში-მტლუში	ტლოშნა, უგვანი კოცნა (ვეფხისტ. 10).
მტრიობალი	განმაძვინებელი, ანუ განძვინებული (ნახე ტრობა) (ოსე. 4,16), рассвирепевший.
მტურევა	(ვამტურევ) დამუსრვა, დალეწა, დამტურევა, დამსხურევა, перебивать, ломать, раздроблять.
მტუტე	მეტად მლაშე (ნახე ტუტი).
მუბერაზი	ბუმბერაზი.
მუგზური, მუგუზი, მუგუზალი, ნაგუზალი	ნამწვი შეშა ცეცხლმოკიდებული (ისაი. 7,4; ზაქარ. 3,2), главня, головня, головяшка.
მუდამ	ნიადაგ, მარადის, всегда, завсегда. თ. მგდამ [არაბ.].
მუდარა	(ვემუდრი, ვემუდარი, -რები) დიდად ვედრება, ხვეწნა (ვეფხისტ. 165, 236, 620, 1480), упрашивать, убеждать.
მუდახილი, მურდახილი	ნაქუთები გამოჭრილთა შინა სახეთა, კუწუბი, კუნწუბი, фигуры,
მუდრეგი	ოხერი, ტიელი, გარდაგდებული უპატრონოდ, изверг.
მუზარადი	თავსახურავი ჩაბალახი (ზუჩთან ნახე) (ვეფხისტ. 439, 1358 და შემდგომი), кирас, шишак.
მუზარაკი	მაზრაკი.
მუზამფარი	მუჟუჟი, ხორცი გინა თევზი მოხარშული და ძმარში ჩადებული მწნილად.
მუზნური თულა	ერთიორად აღრიცხვა განმრავლებით, ვითარ 2, 4, 8, 16, 32 დაშემდგომი, სულგანორებით, прогрессия геометрическая.
მუთაქა	გრძელი და მრგუალი ბალიში, круглая подушка.
მუკაშარი	დაღერღილის ცერცვისაან მუხუდოს გული ჩენჩოშემოცლილი.
მუკენი	ჩალურის ლატანი.
მუკუდი	ავშარის საბელი, ჭიმი, вожжи.
მული	ქმრის და, золовка.
მულიმი, მუსელიმი, მუსლიმი	მოლა მაჰმადიანთა (ვეფხისტ. 347).
მუმია	გამხმარი ხორცი კაცთა, გინა ასფალტოსი, мумия, μουμιά.
მუმლი	(მწერ.) კოლოს მსგავსი ქინქლა (ფსალ. 104,31), скнип.
მუნ	იქ, 3 პირისადმი (ნახე აქ) (ფსალ. 13,5; მატ. 2:13,22; იოან. 2,1), тамо, там, тут, или туда.
[მუნებური]
მუნოქვესვე	მაშინვე, ანაზდად, თქმასა თანავე (ფსალ. 69,3; საქმ. 16,26 და 17,14), абие, тотчас, вдруг.
მუნი	მღიერი, მეფხანოვანი, ქეცი, სენი მუწუკებიანი, чесотка.
მუნჯი	უენო, განლიგებული, სიტყვიერებისგან მოკლებული, немой. ს. მუნჯ.
მუჟუჟი	ძმარში ჩადებული ხორცი, მუზამფარი. ს. მշჟუჟ(?).
მურა	ინდუშა, შავწითელი (ნახე რუხასთან), смуглый, бурый, темнобурый цвет.
მურაბა	ნარაჯი, варенье.
მურაკი	დუღილით შესქელებული მჟავე შესანახავად, морс. თ. ბაქმაზ.
მურასა	მოოჭვილი ნახე.
მურდასანგი	ყვითელი სურინჯი, глет, литаргирий, колчедан.
მურდახილი	ნახე მუდახილი.
მურეშა	(ოთხფ.) მრეშა, შავწითელი ფური, бурая корова.
მური	კვამლის ფარილი, მჭვარტლი, რომელიც მოეკიდების ძირსა ზედა ქვაბთასა, ბუხრის კედელთა და მისთანათა (ვეფხისტ. 152), сажа.
მური, ზმირინი	სუნნელი ხეთ ნაწვეთი (მატ. 2,11; ფსალ. 44,9), смирна, μύρρα.
მურკი	კომბოსტოს ძირთ ხვიტი, თალგამი, вилок.
მურკნა	(ვმურკნი) გარეცხა, გათეთრება (ნახე მმურკნელი).
მურმური	(ვმურმურებ) ბუზღუნი, დრტჳნვა, брюзжать, ворчать, μουρμούρισμα.
მურტალი	უწმინდური, წარეული, нечистый, μουρδάρης.
მურტი	(ხე) მჳრსინი (ისაი. 55,13), мирсина, мирт, μυρτιά, μύρτος.
მურყანი	(ხე) თხმელა.
მურწა	(თევზ.) усач.
მუსადია, ნუსადია	ბიძის ცოლი, ბიცოლა.
მუსაფი	მაჰმადიანთ წიგნი (ვეფხისტ. 347, 523, 1156).
მუსიკი	სახიობა, ძნობა საკრავთა, და თჳთ საკრავნი (დან. 3,7), музыка, μουσική.
მუსიკობა	(ვმუსიკობ) შაირობა, მოთქმა ლექსებით, შაირით (ვეფხისტ. 25), воспевать стихами.
მუსმარი	ლურსმანი, სამსჭუალი, гвоздь (წყობ. 405).
მუსრვა	(ვმუსრავ) დამტურევა, დაფშუნეტა, დაგლეჯა (მატ. 12,1), срывать, сорвать, сломать.
მუსუსი	მსუნაგი, ხარბი, მეტად მნდომი, жадный.
მუტრიბი	ქალი მეჩანგე, მგოსანი (ვეფხისტ. 364, 479, 1067).
მუტრუკი	(ოთხფ.) ვირის კვიცი, ჩოჩორი.
მუფარახი	იაგუნდის მაჯუნი (ვეფხისტ. 110, 884).
მუქარა	(ვემუქრი, -ქრები) ზავთით შეშინება, ქადილი, грозить, угрожать, угрозы.
მუქაფა	ნუქაფა, სამაგიერო, საჯილდაო, მისაგებელი (ვეფხისტ. 1179, 1190), возмездие.
მუქთი	ექთი, მაჯნა, მედადი, უფასური, მუღარალი, даровой.
მუღაბანა	სამუღაბნო, სანანური, შესაბრალი, სათანაღრო.
მუღარბარი	ინდოური მურასა, გულქანდი.
მუღნი	ბარბითი, ებანი, ანუ ქნარი (1 მეფ. 10,5), гусли.
მუღრობა	კურნები, ლხენა (იერემ. 48,2), целение или веселие.
მუღროობა	ბუღრაობა, ზროხული ზახილი (ოსე. 11,10), возреветь.
მუყაიში	სხეპლა (ნახე ოქროსთან).
მუყაო	სქელი ქაღალდი, толстая, картузная бумага, папка, μουκαβάς.
მუყრი	მაჰმადიანთ მოლა, რომელიც მეჩითში აზანს დაიძახებს (ვეფხისტ. 345, 347).
მუშა, მუშაკი	მიწისმოქმედი და თვითოეული ხელოსანი თჳსის ხელობის მკეთებელი (მატ. 10,11 და 20,1 და შემდგომი), работник.
მუშა	ძნის შესაკრავი ჩხირი.
მუშაბაღი	ნალი, სათხეპელი.
მუშაკობა, მუშაობა	(ვმუშაობ, -კობ) თჳსის ხელობის მოქმედება (ვეფხისტ. 18), работать. // ითქმის უსულოთათვისცა მანქანათა, ბორბალთა და მისთანათა. მაგალითად: მუშაობს წისქვილი, საათი და სხ.
მუშაითი	მიმმოსი, საბელზედ მოთამაშე (ვეფხისტ. 119, 1384), фигляр, акробат. თ. ჯამბაზ [სპ.].
მუშამბა	ლიფი, სანთელში, ანუ ფისში გავლებული სამოსელი და მისთანანი, რომ წყალი არ შეუვიდეს, вощанка, клеенка, μουσμάς.
მუშამი	ხაშმი, ბარი და მეტად ცხელი ადგილი. თ. ჩოლი.
მუშთარი	ზევსი (ნახე ცთომილთან) (ვეფხისტ. 949).
მუშკი	(ოთხფ.) აფრიკული ნადირი ღხისგუარი, საზარდული მისია მუშკი, ვითა თახვისა და თჱთცა სუნნელია (შავთ. 58), муск, мускус, кабарга (зверь и струя оного), μόσκος.
მუშტარი	შეჩვეული მოფარდული სავაჭროთა ერთის პატრონისგან, знакомый покупщик, μοστερής.
მუშტი	ხუთივე თითი მოკუმშული (ნახე მუჭი), кулак.
მუშტუკუნი	მუშტით შემოკურა, удар кулаком.
მუჩერი	ღვინის ქარავანი, обоз, или караван с винами.
მუჩირობა	ტკბილის მოშოვება სთველში, ვითა კალმასობა პურისა კალოზედ.
მუცელა და მუცელკეთილა	სატალი, понос.
მუცელი	შინაგანი შენობა ცხოველთა, დასატევნელი ფაშვისა, წელებისა, კუჭისა და სხუათა (ფსალ. 16,3 და 30,10; მატ. 12,40), чрево, утроба, брюхо.
მუცელშექმნული	ორსული (მარკ. 13,17) (მიდგომილი ნახე), непраздная, беременная.
მუცლადღება	(მუცლად ვიღებ) მუცელში ჩასახვა ყრმისა მდედრთაგან (გამოს. 2,2), зачинать, брюхатеть, ხოლო ფსალ. 7,13 თქმულ არს გარდაღებულად.
მუცლად მეზღაპრე	გრძნეული, მკითხავი, ანუ მუცლით გამო მიმგები სამისნოთა პასუხთა (ისაი. 8,19 და 19,3), чревоволшебник, чревовещатель.
[მუცლის ჭია	глиста].
მუწუკი	ბმო, მსხმო სატკივარი, ბუზუკი, чирей.
მუჭი	ხელის თითნი მგრად შეკუმშულნი. უკეთუ ეჭიროს რამე, горсть, ეწოდების ბღუჯი, პეშვი და მჭელი, უკეთუ კაცსა ჰსწეს მუჭითა, ცერით კერძოთ, მას ჰქვიან მუშტი და მუშტუკუნი, ნეკის კერძოთ - მჯიღი, ცერის შუადატანებით შემოკურასა - ბლიკვი, თითებთა სახსართ გოჯებითა წაკურასა - კისტი და ქურჯნა, იდაყვით უკუკურასა - მუჯლუგუნი.
მუხა	(ხე) კრკოს ხე (ისაი. 44,14), дуб, მუხის ტევრი, дубрава. // მუხად ითქმის, რასაცა ქერქი აქუს მქისე და დამშხალული, ვითარ მუხანესვი და სხ.
მუხთალი, მუხანათი	დაუნდობელი, გამცემელი, მოღალატე (ვეფხისტ. 335, 418, 938), изменник, изменчивый. თ. მუხთალ [არაბ.].
მუხლედი	მუხლებად დაყოფილი, коленчатый.
მუხლი	ფეხის წვივისა და თეძოს შუა სადრეკის სახსრის თავი (ფსალ. 108,24), колено, статья, стих.
მუხლის დადგმა	(მუხლს დავიდგამ) ცალის მუხლით დაჩოქება, ხოლო ორითავე არს მუხლთ დადგმა (მატ. 17,14 და 27,29), падать на колени, преклонять колена.
მუხლთმოდრეკა	დაჩოქებით ვედრება, ლოცვა, коленопрелонение.
მუხლუხი	(მძრ.) ხის დიდი ჭია.
მუხრუჭი	ცხენთა ცხვირის მოსაგრეხი, მაგრა დასაჭერად დაჭედის დროს.
მუხტი	ვაზნა.
მუხუდო	(ბალ.) ერევანდი, ერევინდე, горох. თ. ნოხუდ [სპ.], ს. სისერ.
მუხუნძელა	(მძრ.) ჭია ფოთლის მჭამელი.
მუხური	ჩამოსხმული თოქმა.
მუჯა	მლაშე მიწა, სადაც ნადირნი მოვლენ სალოკავად.
მუჯამარი	საცეცხლური ხელმწიფეთ წინაშე დასადგმელი აზისა (?) შინა ხმარებული, დასაკმევად სუნნელთა (ვეფხისტ. 325; ჩახრუხა. 57).
მუჯირი	ხვარბალთ მნე.
მუჯლუგუნი	იდაყვით უკუკურა (ნახე მუჭი).
მფარველი	შემწე, მეოხი ან მეპატრონე (ფსალ. 30,2 და შემდგომი, 58,10 და 70,6), покровитель, защититель, защитник.
მფარველობა	დაფარვა, შენახვა უვნებელად, покровительство.
მფლობელი	მებატონე, მეპატრონე, პატრონი (ვეფხისტ. 43, 114; შავთ. 4), обладатель, владетель.
მფოფინარე	ჩქარად მდუღარე.
მფრინავი და მფრინვალე	ფრენით მავალი, летающий.
მფრინველი	ფრთებიანი ცხოველი, ჰაერსა შინა მავალი, მექონი ორის ფრთისა და ორის ფეხისა (დაბად. 1,20; ფსალ. 8,8 და 78,2), птица.
მფსონი	ამფსონი (ნახე ფსონი).
მფშველი	სუნნელების მადენელი კეთილსუნოვანი, пахучий, издающий благовоние.
მფშვინავი	სულდგმური, ფშვინვის მექონი, дышущий.
მქადაგებელი	ქადაგების წარმომათქჳ, ქადაგი, проповедник.
მქავანი	მეფხანოვანი.
მქანდაკებელი	კერპთ მკეთებელი, სახეთ ჩამომსხმელი, ანუ მთლელი, ваятель.
მქირდველი, მქირდუნელი	მკიცხავი, ამგდები, пересмешник.
მქისე	დამშხალული, დაბზარული, გინა ხორკლიანი, ვითა მუხის ქერქი, рыхлый, или шероховатый. // ველური, უგლიმი, უზდელური, გაქსუვებული, ანუ აურზაური (ვეფხისტ. 181, 379, 848), дикий, одичалый, грубый.
მქნარება	მდინარეთა და ნაკადულთა ჩქერით დინება.
მქნარი	დაქანებულად წარმდინარე, ანუ წამლეკავი (ისაი. 30,28; ჩახრუხა. 24), влекущий.
მქრქალი	არა საჩინო, უფერული ანუ ფერგადასული, неясный, полинялый, или бледный (цвет).
მღამიობი	(მფრ.) ღამურა, მაჩქათელა (ლევიტ. 11,19; ისაი. 2,20), нетопырь.
[მღალავი	менек].
მღებავი და მღებარი	საღებავის მცოდნე და მოქმედი ოსტატი, красильщик.
მღერა	(ვიმღერი, ვმღერობ) მსოფლიური გალობა, სიმღერა, петь песни, распевать. // თამაშობა (იქ ნახე) (ფსალ. 113,4 და შემდგომი; ვეფხისტ. 11, 83, 326), играть, взыграть, скакать, игра. // (ვემღერი) აგდება, კიცხევა, დაცინება (მატ. 27,29), ругаться, насмехаться, издеваться.
მღერი, მღიერი	ძნელი მუნი, ქეციანი (ლევიტ. 22,22), краставый.
მღილი	(მწერ.) ჩრჩილი, ჭია სამოსელთა და ბეწვეულთა მჭამელი (მატ. 6,19; იაკობ. 5,2), червь, моль.
მღრინავი	(მფრ.) მშვენიერი მფრინველია, ვითა ფარშავანგი (ლევიტ. 11,18 და შემდგომი), харадрион.
მღუდელთმთავარი	ეპისკოპოსი, უაღრესი სამღუდელოთა შორის, პირველის ხარისხის გუამი, განმგებელი ეპარხიისა და მაკურთხეველი სხუათა სამღუდელოთა (ებრაელ. 7,26 და 9,7), архиерей.
მღუდელთმოძღუარი	უპირატესი მღუდელთმთავარი (მატ. 2,4 და 27,1), первосвященник, священноучитель.
მღუდელი	(მღუთელი, ე.ი. ღ~თისაგანი) ხუცესი, მწყემსი სულიერი, მაკურთხეველი მსხვერპლის შემწირველი წინაშე საკურთხეველისა (მატ. 8,4 და 12,4), священник, иерей. // ზოგგან ქურუმი კერპთა (საქმ. 14,13), жрец.
მღუდელმონაზონი	მწირველი ბერი, ხუცესმონაზონი, иеромонах.
მღუდელობა	ხარისხი მღუდელისა, священство, священничество, иерейство. // (ვმღუდელობ) აღსრულება მღუდელმოქმედებისა (გამოს. 28:3,41; ლუკ. 1,8 და შემდგომი), служить, священнодействовать.
მღუდელმოქმედება	მღუდელობის მსახურების აღსრულება, священнодействие.
მღუთაება	იხილე ღთ~აება.
მღურივე	არეული ნოტიო, ალაბულითა, ანყ ტალახით სავსე, мутный.
მღჳმე	კლდის ხარო, ანუ ქვაბი (მთხრებლთან) (ფსალ. 27,1 და 87,4 და შემდგომი 54,24), пещера, ров, студенец.
მყარი	მკურივი, მტკიცე, მაგარი (ისაი. 2,21), твердый. მყარი ქვეყანა, ხმელეთი, твердая земля.
მყინვარე შაქარი	ფრიად ნადუღი და გამაგრებული, леденец сахару.
მყის	მსწრაფლ, მუნთქვესვე (ფსალ. 2,12), вскоре, вдруг.
[მყისთანად	მყნა (ვმყნი, ვამყნი), прививать].
[მყიფი	ნახე გამყივება].
მყოვარჟამ	ხანდაზმით, დროსგატარებით, ჟამრავდენმე (საქმ. 28,6), долго.
მყოფი	მგები, მდგომარე, გებული რაჲცა ჰგიეს.
მყრალი	ავსუნიანი, საზიზღარსუნოვანი, смрадный, зловонный.
მყუარი	(ოთხფ.) დიდი გომბეშო (ფსალ. 104,30), жаба.
მყუდრო	ყუდრო, დაწყნარებული, დამშვიდებული, тихий.
მყურიმლავი	ღაწუთა ზედა მცემელი (ოსე. 11,4), ударяя по челюстям, ланитам.
მშვენი, მშვენიერი	მოხდომილი (ნახე ლამაზი), красивый, прекрасный.
მშვიდება	(ვამშვიდებ) დაამება, დაწყნარება, მომდოვრება (ვეფხისტ. 902), усмирять.
მშვიდი	აუჩქარებელი, უშფოთველი, მყუდრო (მატ. 5,5 და 11,29; ფსალ. 24,9), смирный, кроткий.
მშვიდობა	ზავი, განსვენება, სად არ იყოს შუღლი, ტაცება და სხ. (მატ. 10,12; ლუკ. 2,14), мир. // უსნეულობა, სიმრთელე (ვეფხისტ. 694, 819), благополучие, благополучно, მშვიდობით, მიმავალთაგან გამოთხოვის სიტყვა, благополучно оставаться, прощай.
მშვიდობიანი	მშვიდი, უწყინარი, უშფოთარი, ან ჭკვიანი, смирный. // უსნეულო, უავადო, здоровый, благополучный.
მშვილდი	იარაღი ხისა, რქისა, ანუ მეტალლისა, მოხრილი და ლამბით გაჭიმული სასროლად ისართა (ფსალ. 7,11 და 10,12), лук. // ამგუარივე იარაღი კინტით საწკეპი გასაპენტად ბამბისა და მისთანათა.
მშვილდოსანი	მშვილდით შეჭურვილი მხედარი (ვეფხისტ. 363), луконосец, вооруженный луком. // ნიშანი ზოდიაქოსი, რომელიცა ნოემბერში მიითუალავს მზესა (ნახე ზოდიაქო), стрелец.
მშვინვა	ნახეფშვინვა და სამშვინველი.
მშვინვიერი	სამშვინველის მექონი, რაჲცა ფშვინავს (1 კორ. 15,44 და შემდგომი), душевный, одушевленный.
მშთუარი	დამრჩუალი, გადამღრძვალი ცხოველი მძოვრი, ლეში (საქმ. 15,20), удавленный.
მშიერი	ხანგრძლივ დაშთომილი უსაჭმელოდ, ანუ ნაკლულევანი საზრდელისაგან (ლუკ. 1,53; ფსალ. 109:9,36), алчущий, голодный.
[მშიის]
მშიშარი	მხდალი, შიშნეული, боязливый, робкий.
მშობელი	მეშვი, დედა შვილთა (იერემ. 15,9; იგავ. 23:22,25), родившая, рождшая, родительница, ხოლო ზოგად ეწოდების დედ-მამასა (ვეფხისტ. 43, 1297), родитель, или вообще родители.
მშობიარე	დედა ახლად მშობელი (ისაი. 13,8), раждающая, родильница.
მშრალი	ხმელი, უსველო, ნოტიობის არ მექონი, сухой.
მჩატე	მსუბუქი, არა მკურივი, легкий, рыхлый, плохой.
მჩემებელი	მიმხვეჭი თჳსად, რაჲცა არა ეკუთნვის, присвоивающий, притворный. // თავისზედ მიმღები საქმისა, ანუ ცოდნისა, რაცა არ შეეძლოს, хвастун, эгоист.
მჩენი	საჩინო გამოჩენილი (იოილ. 2,11), светлый, видимый.
მჩვარი	სამოსელთ ნაჭერი შესახვევი რისამე, ანუ გასაწმენდი დასტამალი, тряпка.
მჩქეფარე	მქნარი ნოტიო, ჩქეფით და ღუარივით მომდინარე.
მჩხაბავი	ცუდი მწერალი.
მც, მცა	კავშირი ხმარებული ზმნისა ზედა თანა და კავშირთა, რომელნიცა მოკიდებიან ზმნათა სათუოსა სქესისათა. ვითარმცა, რათამცა, უკეთუმცა და სხ., бы. // ზოგჯერ იხმარების მარტივად ბრძანებითსა სქესსა თანა (ვეფხისტ. 941, 1313, 1430, 1448), да.
მცბიერი	მაცთური, ვერაგი (იერემ. 29,26), неистовый, льстивый.
მცდელი	გულს მოდგინე, თავს გამომდები საქმისა, старательный. // გამომცდელი, განგებ მსინჯავი, любопытный.
მცენარე	რაჲცა მიწით აღმოსცენდების, ხე ან ბალახი (დანიილ. 3,76), прозябение, растение, произрастение.
მცვედანი	ბუნებითად საჭურისი, анафродит.
მცველი	შემნახავი, ზედამდეგი მოდარაჯედ (დაბად. 4,9; ქებ. 3,3; ვეფხისტ. 1290, 1391), стерегущий, страж, сторож.
მცთარი, მცდარი	შეცთომილი, ანუ ადვილად მოსაცთუნებელი, легковерный.
მცივანი	სიცივის მოშიშარი, зябкий.
მცირე	ცოტა, პატარა, ანუ მრწემი (ნახე უმცირესი) (ფსალ. 41,6 და 104,12; მატ. 25,21 და შემდგომი), малый.
მცირედ	ცოტად (ფსალ. 8,5), мало, немного.
მცნაური, მცნობი	გაცნობილი, შესწავლილი, ნაცნობი, знакомец, знакомый.
მცნება	ბრძანება, ანუ სჯულისდება ღ~თისა მიერ, გინა უაღრესთაგან (ფსალ. 77,10; მარკ. 7,7; იოან. 10,18 და 15,12 და შემდგომი), завет, заповедь. // საკუთრად: ათნი საუფლონი მცნებანი, ღუთისა მიერ მიცემულნი მოსესადმი, десять заповедей. // (ვამცნებ) დარიგება, მიცემა ბრძანებისა, მოძღურებისა (ფსალ. 77,5 და 118,4 და შემდგომი), заповедывать. // გაცნობება, ჩვენება, დანახვება, შეგონება (შავთ. 3), указывать, внушать.
მცოდველი	მოქმედი ცოდჳსა, ცოდვილი, грешный.
მცოდინარე, მცოდნე	მეცნავი, ცოდნის მქონებელი (დან. 1,4), смышленый, знаток.
მცონარება	სიზარმაცე, დაზარებულება, леность.
მცონარი	ზარმაცი, უდები, დაზარებული (იგავ. 6,6), ленивый.
მცურავი	წყალში ცურვის მცოდნე, пловец. // ქვემძრომი, მუცლით მცორველი, ползающий.
მცურევა	(ვიმცურევ) ნასთულევის ვენახის მოკუფხლვა.
მცხვედი	მოგვიანო (ნახე მსთვედი) (გამოს. 9,32), поздный, -ний.
მცხინვარე	ნათლად მჩინარე, მჩენი, საჩინო (ვეფხისტ. 859), ясный.
მცხრალი	გალეული მთოვარე და მისთანანი (ვეფხისტ. 37).
მძაფრი	ძლიერი, სასტიკი (ქარი, წვიმა და ეგევითარნი), сильный, жестокий.
მძაღე	გემოთ მომწალტო, промзглый, прогорклый (ნახე მწარე). // დამპალი ნიგოზი, ძმრით შენელებული მდოგჳს გუარად.
მძახალი, მზახალი	ესრეთ უხმობენ ურთიერთსა დედ-მამანი და სხუანი ნათესავნი ქალ-ვაჟისანი ნიშნობით მათითგან და შემდგომად ქორწილისაცა (ვეფხისტ. 1002), сватъ, сваха (ნახე მზახალი).
მძახლობა	ურთიერთისადმი რაჲცა მიმართობა მძახალთა, сватовство (ნახე მზახლობა).
მძევალი	ნახე მზევალი.
მძეხვი, ძეხვი	წელებში ჩადებული დაკეპილი ხორცი და გახმობილი, колбаса.
მძვინვარე	მრისხანე, სასტიკი (ითქმის მხეცთათუის), лютый, свирепый.
მძვინვარება	მხეცური მრისხანება, свирепость.
მძივი	მრგუალად გათლილი ქუა, ჭიქა, ბროლი ანუ მეტალლი და გახურეტილი მკედზედ ასასხმელად (ქებ. 4,9), монист. // მძივი ეწოდების ხერხემლის სახსრებს, звено хребта.
მძიმე	ქვედამზიდველი, წონით უმეტესი სხვათა (ფსალ. 37,4; მატ. 13,15 და 23,4), тяжкий, тяжелый. // ძნელი, სამძიმო, ჩინებული, важный.
მძიმე	სტიგმა, ნიშანი მართლწერისა, რომელია (,), запятая.
მძლავრება, მძლავრობა	უსამართლობით ძვირის შემთხვევა ძლიერისაგან, насилие, обида. // (ვმძლავრობ, ვემძლავრები) დაჩაგურა, შეიწრება (იაკობ. 2,6), насиловать, притеснять, обижать.
მძლავრი	უსამართლოდ მძლავრების მოქმედი, деспот, тиран, притеснитель.
მძლე, მძლეველი	მრე, მომრევი (ვეფხისტ. 8), победитель.
მძლეობა	მრეობა, მორევნა (მუნვე).
მძლიონი	ძალის მაყარი, ძმადი, дружка.
მძნობარი	მომღერალი საკრავით (იერემ. 30,19), поющий, играющий, მძნობელი.
მძოვარა	მუწუკი თმათ მაცვივნებელი, სრსვილი.
მძოვრი	ლეში, მკუდრის ტანი (ფსალ. 78,2; მატ. 24,28; ვეფხისტ. 1341), труп.
[მძრახავი	მზრახავი].
მძრომი	(მძრ.) ქვეწარმავალი: გველი, ჭია და მისთანანი, гад, пресмыкающийся.
მძრწოლარე	მთრთოლი, трепещущий.
მძუვნობა, მძუნობა	ძაღლთა და მხეცთ მაკინტალობა (ხურაობასთან ნახე).
მძუძებანი	ჩჩვილი ძუძუთა, ძუძუს მწოვარი (ოსე. 14,1), младенец (грудной).
მძღვანველი	წინაძღომით მატარებელი, ანუ მასწავლებელი, путеводитель, руководитель.
მწავი, წავი, წვავი	(ოთხფ.) выдра.
მწალტე, მწკალტე	უგემურად მომწარო ან მომჟავო (ნახე მწარესთან).
მწამლველი	სამსალით კაცის მკლველი, ანუ სიმრთელის მავნებელი, отравник, отравщик. // გრძნებით მხიბლავი, შემლოცავი, შემკურელი (ფსალ. 57,5), обаятель, заклинатель.
მწამლველობა	გრძნების მოქმედება, მოგობა (გალატ. 5,20), чародеяние, волшебство.
მწარე	გემო პირის დამწველი და შემაზრზინებელი (იაკობ. 3,11), горький, ხოლო მწალტე და შხნაკი, რომელსა ჰქონდეს სიმჟავე და უმეტესად სიმწარე, ვითა მჭნავსა, ჯღარდალსა, მკვახესა ხილსა და მისთანათა. მწვავე, რომელი სიმწარით და სიმხურვალით პირს სწვავდეს, ვითარ კოჭა, პილპილი, ან ხახვი, ნიორი და მისთანანი. და მძაღე სიძველით ან სიმპალით გამწარებული. // მწარედ ითქმის სამწუხარო ამბავი, ანუ ტირილი, სასტიკი გვემა, ტანჯვა და სხ. (ვეფხისტ. 342, 1295), горестный, მწარე სიცივე, жестокий холод.
მწაფელი	მეხრე, უღელზედ მჯდომი, ეტლთ მატარებელი, кучер
მწდე	ნეხე ღვინის მწდე {ღვინისმწდე}.
მწე	მეხვაიშნე, მშველელი, შემწე (ფსალ. 3:3,5 და 9:9,34, კუალად 17,2), помошник, заступник.
მწევარი	(ოთხფ.) ძაღლი, მომწევი ნადირთა (ნახე ძაღლთან), борзая собака.
მწერალი	წერის მოქმედი, აღმწერი, писатель, писец, писарь.
მწერი	(მწერ.) ყოველი ბუზი (ისაი. 7,18), муха, насекомое.
მწვადი, მწვარი	მოხრაკული ან შემწვარი საჭმელი (გამოს. 12,9; ვეფხისტ. 194, 913), печеное, жаркое. თ. ქებაბ [არაბ], ს. ხროვაწ [უნდა იყოს ხოროვაწ, რედ. ალ. ღლონტი].
მწუავე	მწარე, პირის დამწველი (ნახე მწარე), пряный.
მწუალებელი	სარწმუნოების განმწუალებელი, განდგომილი, განშორებული საერთოს სჯულისაგან, раскольник, отщепенец, еретик.
მწუანე	ბალახისფერი (დაბად. 2,12; ვეფხისტ. 403), зеленый. // თჳთ ბალახი (დაბად. 1,11 და 2,5; ფსალ. 89,5 და 103,14), злак, зелие, зелень, былие, трава.
მწუანილი, მწუანვილი	(ბალ.) ბოსტნეული, მხალი და სხვა მოსავალი, გინა ბალახი (ფსალ. 36,2; მარკ. 6,39), зелень, овощи.
მწუანვილოვანი	ამწუანებული (ფსალ. 22,2), злачный.
მწუარი	შემწვარი (ნახე მწვადი) (გამოს. 12,9), печеный.
მწვერვალი	ზევითი წვერი ან კიდური (ისაი. 2,2), верх (ლუკ. 16,24), конец. // რქა მცენარეთა, კეწერი (ფსალ. 79,11), отрасль.
მწვეტი	წამახული წვერი, острый конец, шпиль.
მწვირე	წუმპე ცუდი და მყრალი (2 პეტრ. 2,22; იერემ. 38,6), тина.
მწიაღებელი	წიაღით აღმქმელი.
მწიგნობარი	წერილთ მეცნიერი (მატ. 2,4 და 5,20; მარკ. 9,16), книжник. // მწერალი, მდივანი (გამოს. 5,6), ანუ მწიგნველი (იერემ. 36,10), книгочий, письмоводитель.
მწითური	წითლის ფერით შეხამებული (ქებ. 5,10), чермный, румяный.
მწიკვი	თითებით აღებული ბურძნუთი ან მარილი ერთი წება, щепоть.
მწიკული	ტანის უწმინდურება, ანუ სულიერი ბიწი (შავთ. 13), сквернь, нечистота, ვითარ თებო და ქერთლი, მწიკული თმათა, ბეწუთა და მისთანათა, გემსი ან გვიმსი ნაოფლარი კაცთა ტანისა; ჟუჟღი და გლეხურად ჭუჭყი გემსი ტანისა, გამჯდარი სამოსელთა შინა, ანუ ნარეცხი მათი; მწიკულიანი გასურილი (ზაქარ. 3,3), гнусный.
მწირველი	შემწირველი, მსახური საღ~თოთა სიწმინდეთა (იერემ. 33,22), служитель.
მწირი	უცხო, მსხემი, სხვაგნით მოსული (ლუკ. 24,18; საქმ. 7,6; ფსალ. 145,9), пришлец, странник. // მწირი ადგილი უპოვარი ან გაუსაძლისი, скудный.
მწირობა	უცხოება (ფსალ. 118:19,54 და 119,5), пришельствие, странничество.
მწიფე	შემოსული, მოწეული ხილი და სხვა მოსავალი (დაბად. 40,10), зрелый.
მწკრივად, წკრივად	სირად, გრძლად ჩარიგებით, თჳთოთჳთოდ, დაწალიკებით, рядом, в ширингу.
მწმასნელი	მგრეხელი, მწნველი, ანუ მქანდაკებელი (ისაი. 44,9), вающий, ваятель.
მწნეხელი	მუშა, მწურავი ყურძნისა, работник-выжиматель, выжиматель вина.
მწნილი, წნილი	ძმარში ჩადებული ხილი ან ბოსტნეული, კიტრი, კომბოსტო, ხახვი და მისთანანი (ვეფხისტ. 1357), соленые овощи. // ზოგჯერ ეწოდების ნარაჯასაცა, რომელია მურაბა.
მწოვარი	ძუძუთა, ძუძუს მწოველი, მძუძებანი (მატ. 21,16), с[о]сущий, грудный.
მწუბება	(იმწუბა) წუმპეში გორვა, ჩაწოლა (2 პეტრ. 2,22), валяться в грязи.
მწულილი	პულის ნაოთხალი, კოდრანტე (მარკ. 12,42; ლუკ. 12,59), лепта, медница, полушка.
მწუხარე	ურვეული, ნაღულიანი, დაღონებული (ფსალ. 41:5,11), прискорбный, печальный, унылый.
მწუხარება	გრძნობა სინაკლისა, განუსვენებელი მდგომარეობა სულისა (ფილიპ. 2,27), печаль, скорбь.
მწუხრი	შეღამება, საღამო ბინდის მოახლება (დაბად. 1,5 და შემდგომი; ფსალ. 29,5), вечер.
მწყაზარი	ფრიად შვენიერი, მოხდენილი, ანუ სპეტაკი (ნახე ლამაზთან) (ქებ. 5,10), белый.
მწყაზარი ქორი	(მფრ.) ბურაული, кобуз.
მწყემსი	მაძოვებელი ხვასტაგთა, ვითარ მეცხუარე, მენახირე, მეღორე, მეჯოგე და სხ. (ლუკ. 2,8 და შემდგომი, კუალად 8,34), пастух. // მწყემსი კაცთა, ე.ი. მღუდელი (ეფედ. 4,11), пастырь.
[მწყემსმთავარი]
მწყერი	(მფრ.) перепелка.
მწყერმარხი ანუ მწყერმარხილი	(მფრ.) крастель, коростель (ფსალ. 104,40).
მწყობრი	რაზმი, დაწყობილი ლაშქარი, строй войска. // გუნდი, ხორო მემუსიკეთა (ფსალ. 150,4), лик, оркестр.
მწყრალი	განრისხებული, გამგუნებული, гневный, раздосадованный.
მწყრთა	ნახე წყრთა.
მწყსა	(ვმწყსი) ძოვება ხვასტაგთა, пасти. // დამწყსა, დარიგება, ანუ დამორჩილება (ფსალ. 2,9 და 22,1, კუალად 77,71 და შემდგომი), упасать.
მწყურნები	მრავალწყლიანი, ჭანჭრობი (ისაი. 35,7), езеро, [озеро].
მჭადა	(ბალ.) ყვავილი თხილთა, ნიგოზთა და მისთანათა, ერთრიგს სოკოსაც ჰქვიან.
მჭადაქვა	თირი, რბილი ქვა (ნახე ქუასთან), рыхлый, мягкий камень.
მჭადი	პური ფეტვისა, ანუ სიმინდისა (ნახე პურთან).
მჭამელი	მეტობით საზრდელის მიმღები, едок, прожора. // სასტიკი მუწუკი ხორცშემჭამი, მარგული ან სრსვილი.
მჭახე	ჭმახი, ღვინო მოძმარებული, ან ისრიმი წამხდარი, окислый
მჭედელი	კვერით ხურო, რკინათა მოქმედი (დაბად. 4,22; და 1 მეფ. 13,19; ისაი. 41,7), ковач, кузнец.
მჭევლი	ნეხე ჭევლი.
მჭევრი	მშვენივრად მოუბარი (ნახე ენამჭევრი), красноречивый. // მოხდომილი, ტანოვანი, ანუ კისკასი (ვეფხისტ. 137, 259, 684; შავთ. 49), статный, стройный.
მჭელეული	ძნის ხელეული (დაბად. 37,7; ფსალ. 125,6 და 128,7), рукоять, сноп.
მჭელი	პეშვი (ნახე მუჭი), горсть (3 მეფ. 17,12; ლევიტ. 2,2).
მჭვარტალა	ნახე ქარტალა.
მჭვარტლი	ნახე ქვარტლი.
მჭვირვალე, მჭვირობა	გამჭვირვალი, გამომჭვირვალე, прозрачный.
მჭურინავი, მჭრინავი	(მფრ.) ხმანელი გურიტი (იერემ. 8,7), горлица.
მჭიდრო	ფრიად იწრო, тесный.
მჭირნე	ფრიად საჭირო, ანუ საქმე გაჭირებული, нужный, или нуждающийся.
მჭირსნე, მჭიშნე	მეტად დაგრეხილი, ან დასთული, крутый.
მჭირსნედ	მოჭირებით, მაგრად (ეზეკ. 44,16), круто.
მჭიხე	წამოჭიხებული, წამოწითლებული.
მჭკნარი	დაჭნობილი, გამჭკნარი, вялый.
მჭლე	ხორხდაცვივნული, გამხდარი (ვეფხისტ. 953, 1195), худой, исхуделый, нежирный.
მჭლერქი	ნახე ჭლერქი.
მჭმუნვარე	შეწუხებული, შეურვებული (დან. 1,10), унылый.
მჭნავი	ნახე ჭნავი.
მჭოვარი	ნახე თანამჭოვარი.
მჭრელი	მკვეთრი, ანუ შემჭამელი, острый, едкий
[მჭყივანი	крикливый].
მხაზველი	ხაზვის მოქმედი, чертежник.
მხაზველობა	ცოდნა, ანუ მოქმედება ხაზვისა, черчение, рисование.
მხალი	(ბალ.) ბოსტნეული, ან მინდურის მწვანილი, რომელიც შეიგბობის საჭმელად (მატ. 13,32; მარკ. 4,32; ფსალ. 36,2), зелие, зелень, овощи.
მხარე	ადგილი ზევით ანუ ქვევით, მარჯუნივ ანუ მარცხნივ მდებარე, გინა რომელიმე კერძო ქუეყანისა (ვეფხისტ. 13,15), страна, сторона.
მხარი	მკლავის თავი კისრადმდე (მატ. 23,4; ლუკ. 15,5), рамо, рамена, плечо.
მხარი	საზომი მწვერვალით თითთათ, ვიდრე მკერდადმდე, ხოლო ზოგგან ჰნიშნავს ორთავეხელთა გაშლასა (საქმ. 27,28), сажень.
მხარიღლივ	ერთს მხარზედ და მეორეს იღლიას ქვეშ გარდავლებით, через плечо.
მხატვარი	ხატთა მწერალი, მოქმედი (ვეფხისტ. 1363, 1455), живописец.
მხატურობა	ხელობა, ანუ ნამუშევარი მხატურისა, живопись
მხდალი	მშიშარი, ჯაბანი, ან მკრთალი, робкий, трусливый.
მხდალობა	სიჯაბანე (ვეფხისტ. 414), трусость.
მხდომი	მებრძოლი მიმხდომი, წინააღმდგომი (ფსალ. 16,7 და 73,10, კუალად 138,20), противник, восстающий.
მხე	მომჟავო ნა მოტკბო გემოიანი (ნახე მჟავესთან), кислосладковатый. თ. მარახოშ [სპ.].
მხედართმთავარი	სპასალარი, ერისმთავარი, ლაშქართა შინა მეფის შემდგომი მბრძანებელი სრულიადისა მხედრობისა, военачальник, главнокомандующий.
მხედართმძღუანი	გამოცდილი ბრძოლისა შინა, წინამავალი და მასწავლელი მხედართა, თუ ვითარ ჰხამს შებმა, ომი და სიმხნე ღვაწლთა შინა. მისი არს რჩევა მისავალთა, ლაშქართა წყობა, ციხეთა შემოდგომა, სადარნოთა დასხდომა და ეგევითარნი საქმენი სალაშქრონი, воевода, предводитель войска.
მხედარი	ცხენოსანი მოლაშქრე (იოან. 19,34), конный воин. // ზოგად ჯარისკაცი ცხენიანი თუ ქვეითი (ლუკ. 3,14), воин. // ჭადრაკის თამაშობაში გამოჭრილი ცხენის ნაკვეთი, конь в шахматной игре.
მხედრობა	ჯარი, ლაშქარი, სპა, воинство, армия.
მხედრული	წერილი ხმარებული ერისკაცთა მიერ გასარჩეველად ხუცურისგან, гражданское письмо.
მხევალი	მოახლე, მოსამსახურე გოგო (მატ. 26,69; საქმ. 12,13; ფსალ. 122,2), рабыня, служанка.
მხერხავი	მუშა, ხერხით მჭრელი ფიცართა, пилильщик.
მხეცი	(ოთხფ.) ხორცისმჭამელი ცხოველი ველური ან ზღჳსა (დაბად. 1,24 და შემდგომი; ფსალ. 78,2), зверь.
მხიარულება	სიამოვნე, გრძნობა სულიერისა განსვენებისა (ლუკ. 1,14), веселие.
მხიარული	გონებით განსვენებული, მოხარული (ვეფხისტ. 144, 1285), веселый. // მხიარული ფერი, ღია, веселый, яркий цвет.
მხიბლავი	გრძნებით შემლოცავი, მწამლველი, колдун.
მხიე	მრეში, ნაცრის ფერი (ნახე რუხასთან).
მხილება	(ვამხილებ) სიტყჳთ, ანუ საქმით შეგონება, დანახვება, უგვანის ქცევისა და შეცთომისა (ფსალ. 6,1 და 37,1), обличать, уличать, усовещивать.
მხლებელი, თანადმგები	მარად ახლოს მყოფი, მსახური, ვინცა ვის ახლავს, находящийся при ком.
მხმილავი	ხუმილი, მცველი, ღამის დარაჯა (ქებ. 5,7; ფსალ. 126), страж.
მხნე	შემმართებელი ღუაწლთა და შრომათა, მამაცი, ახოვანი (ფსალ. 30,25), мужественный.
მხობა	(ვამხობ) ნახე დამხობა.
მხოლო	მარტო, ცალკე განსაკუთრებით თავის წინა (ფსალ. 4,8 და 50,4, კუალად 101,7), единый, одинокий, особеющийся.
მხოლოდშობილი	მხოლო შვილი, დედის ერთა (ფსალ. 24,16 და 34,17), единородный (ლუკ. 7,12).
მხრდალი	ხრდალი, მხდალი.
მხსნელი	მშველელი, განმარინებელი უბედურებისგან (ფსალ. 17,1 და 18,14, კუალად 77,35), избавитель.
მხულივი	(ოთხფ., ლევიტ. 11,30), καλαβώτης.
მხურვალე	გახურებული, горячий, разгоряченный; მხურვალე ლოცვა, теплые молитвы. // ბუნებითად მექონი განმატფობელის თჳსებისა, გრილის წინააღმდგომი, горячительный.
მხურვალება	სიცხარე, სიმხურვალე, горячесть. // სენი სიცხისა, ხურვება, ცხელება (მატ. 8,14 და შემდგომი), горячка
მხცოვანება	თეთრი თმა მოხუცებულთა (სიბრძ. სოლომ. 2,10 და 4,8), седина.
მხცოვანი	მოხუცი წვერთეთრი, ანუ ჭაღარაშერთული (ვეფხისტ. 790), седой.
მჯა	ნახე ბრჯა.
მჯდომარე, მჯდომი	ვინცა ჰზის მოსვენებით (ნახე ჯდომა).
მჯდომი	დიდი მუწუკი შინაგან, მარგული.
მჯიღი	მოკუმშული ხელი (გამოს. 21,18; ისაი. 40,12; ვეფხისტ. 491), песть, горсть (ნახე მუჭი).
მჯობი	სხვათ უკეთესი, უმჯობესი (ვეფხისტ. 1275),
მჰაზრველი	მოჰაზრე, შინაგან მზრახველი, ჰაზრის მექონი, мыслящий.
მჳრონი	ნახე მირონი.
მჳრსინი	მვირსინი (ისაი. 41,9), мирсина (მურტი ნახე).

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ნ	ასო ნ ზოგჯერმე იხმარების ნაცულად ლ და მ (იხილენ ასონი იგი).ასოსა ამის მარცვალი ნა დაერთვის თავად:α. არსებითთა სახელთა და ზოგჯერ ზედ შესრულთაცა და ჰნიშნავს: 1) სამნეოდამ გარდადგინებულთა, ანუ შეცვალებულთა მდგომარეობისაგან თჳსისა: ნაბატონარი, ნაყმევი, ნასიძარი, ნარძლევი, ნაქურივალი, ნახუცარი, ნაქალაქევი, ნასოფლარი, ნასახლარი, ნავენახობი. ეგრეთვე: ნაავანდყოფარი, ნამარხულევი, ნამსგავსები და სხ. (იხილე სა). 2) თან შეერთებასა, ანუ კუთნვილებასა რასმე: ნაანდერძევი, ნამზითვი, ნაკერპავი, ნაღვინევი, ნააბანოევი, ნასადილევი, ნაძირალი და სხ. 3) ნადგომსა, ან ნიშანდაჩნეულსა: ნაკბილარი, ნამუხლი, ნაფეხვარი, ნატერფალი, ნამუწუკარი, ნაბანაკევი და სხ. β. რიცხჳთთა სახელთა და ჰნიშნავს კერძოსა: ნაოთხალი, ნაათალი, ნაასალი და სხ.γ. მიმღეობათა ვნებითთა განვლილისა დროჲსათა: ნაბანი, ნაკერი, ნავალი, ნაგები, ნაკეცი, ნამუშავარი, ნამძინარევი, ნამზადი, ნაპარსი, ნარგები, ნაქმარი, ნაშრომი, ნასწავლი, ნაწერი, ნახმარი და სხ.მიმღეობანი ესე იქმნებიან: 1) სხვადასხჳსა დამნიშნველნი სინონიმნი, მაგალითად, ნაბანი, რაჲცა განბანილ არს, ანუ წყალი, რომლითაცა განბანილარს; ნამუშავარი, ვისცა უმუშავიეს, ანუ რაჲცა უმუშავიეს; ნასწავლი; ვისცა უსწავიეს, ანუ რაჲცა უსწავიეს. ეგრეთვე ნაუბარი ნალაპარაკევი, ანუ უბეში ნადები. კუალად ნაუბრანი ნალაპარაკევი, ანუ უბანყოფილი; ნავალი ნასიარულევი ადგილი, გინა კაცი, ანუ ვალად აღებული. 2) ესევე მიმღეობანი იხმარებიან არსებითად სახელადცა: ნაღები, ნახნავი, ნათლული, ნახევარი, ნაპრალი, ნასხლევი, ნაქსოვი, ნაშენი, ნაგავი. δ. კუალად იხმარების მარცვალი ნა რთულთა და სხმითგარდასლვითთა ლექსთა შორის საშუალ: გულნაკლული, სახელნართაული, ზედნადები, ღვინონასვამი, წყალნარევი, ჭიანაჭამი, ჭირნახული, ხელნაწერი, ჭირნახადი. ანუ: აღნაგი, აღნადგინები, აღნაქუსი, განაჩენი, მონაგარი, მონაღვაწი, შენამსგავსი, შენაძენი, წანაგები, წანართმევი, წანაღები და სხ. ε. კუალად ასო ნ იხმარების ბოლოდ ზმნათა და საკუთრად მექონთა ასოსა მ პირველისა პირისა მაპიროვნებელად, ოდესცა ძიება მათი არს მრავლობითი. მაგალითად: მაქუს წიგნი, მაქუნ წიგნნი, ანუ მქონან წიგნები; მეგულება წიგნი, მეგულებიან წიგნები, წიგნნი. ეგრეთვე სხუათაცა პირთა, რიცხუთა და დროთა შინა: გაქუს, გაქუნ, გქონან; აქუს, აქუნ, ჰქონან; გუაქუს, გუაქუნ, გუქონან და სხ. მქონდა, მქონდნენ; გეგულება, გეგულებიან, მეგულებოდა, მეგულებოდნენ და სხ. ეგრეთვე დაერთვის ზმნათაცა ვ გაპიროვნებულთა სრულთა დროთა შინა: დავსწერე წიგნი, დავსწერენ წიგნნი; დასწერე წიგნი, დასწერენ წიგნნი; დაასხა ხელი, დაასხნა ხელნი და სხ.
ნააბანოევი	აბანოში ბანებული, мывшийся в бане.
ნაადგილევი	დაჩნეული, ანუ ნადგომი ადგილი.
ნაავად[მ]ყოფარი	ახლად მორჩენილი ავადობისგან, недавно выздоровевший, выздоравливающий.
ნაათალი	ათისთავი, მეათადი, ნაწილი მეათე, десятая доля, десятина.
ნაალი	ლეიბი, ბათქუნი, тюфяк.
ნაანდერძევი	ანდერძით ნარგები, достающийся, следующий, или полученный по завещанию.
ნაასალი	მეასედი, ასისთავი, сотая часть, доля.
ნაბადი, ნაბადები	ნაქმარი, დაბადებულ ქმნილი, ანუ ნაქონები.
ნაბადი	მოთელილი საფენი მატყლისა, войлок. // წამოსასხამი ღართი (ვეფხისტ. 1268), бурка, епанча.
ნაბათი	ნობათი, ნაღარა.
ნაბამი	ნახე ბმა.
ნაბანაკევი	ნაადგილევი, ბანაკთ ნადგომი ადგილი, место, где был стан, лагерь.
ნაბანი	წყალი, რომელშიაც გაბანილა რამე, помойки, [мытий, {мытый} купавшийся]. // კუალად უწოდებენ აიაზმასა ხატთა და წმიდათა ნაწილთასა.
ნაბატონარი	ბატონ ყოფილი ვისიმე, бывший господин отпущенного на волю.
ნაბერწკალი, ნაპერწკალი	ცეცხლის ნაწილი უმცირესი (ნახე ცეცხლთან), углие, искра (ფსალ. 17,12).
ნაბიჭევი	ნახორხალი, ნამტურევი, ნამცეცი პურისა (მატ. 15,27), крупица, крошка.
ნაბიჭვარი	ბუშის შვილი, незаконнорожденный.
ნაბიჯი	სივრცე ფეხის გარდანაცულებისა (ნახე ბიჯი), шаг.
ნაბოლოვარი	ბოლონდელი, ბოლოდ დროისი, უკანასკნელი, последний.
ნაბრძვილი	ბრძვილის დანაჩნევი ადგილი.
ნაბძანები	ნახე ბძანება.
ნაბუნიობი	მზის მობრუნება საზაფხულოდ ან საზამთროდ (ნახე ბუნიობა).
ნაგავი, ნაგევი	მონაცოცხი, დაგვილი, ცუდმადი გარდასაყრელი (ფილიპ. 3,8), умет, сор.
ნაგაზი	(ოთხფ.) ლაგაზი ნახე.
ნაგები	შენობა, ნაშენობი, здание, строение.
ნაგერალი	(ბალ.) მომკილს ნახნავზედ, მეორეს წელიწადს დაუთესავად მომკილი პური, ქერი და მისთანანი.
ნაგლეჯი	ნახევი, ნაჭერი.
ნაგუდალი	წიბწა, გურკა ჭაჭისა (გამოს. 6,4), кость, косточки винограда. // მგბარი სკიჭი, ჩამიჩი (ოსე. 3,1), варение.
ნაგუზალი	(ნახე მუგუზალი), головяшка.
ნაგჳრგჳნევი	გჳრგჳნნაკურთხი, ნაქორწილევი, обвенчанный.
ნადგომი	ნასადგომევი, სადაც მდგარა ვინმე ანუ რამე.
ნადები	ასუნებული ხორცი, თევზი და სხვა სანოვაგე, тронувшееся мясо, рыба.
ნადი	მუშაკობა მრავალთაგან მამითადი, дружина, толпа рабочих.
ნადიმი, ნადიმობა	სტუმრობა, წვეულობა (ვეფხისტ. 57,72, 328, 364 და შემდგომი), пир, пиршество (ნახე სერი).
ნადირი	(ოთხფ.) ველური ცხოველი (ფსალ. 49,10), зверь, дичь (დაბად. 27,3), лов.
ნადირობა	დევნა ნადირთა, ოთხფერხთა, მფრინველთა, თევზთა და სხ. (დაბად. 25,27 და შემდგომი; ვეფხისტ. 74, 156), ловитва, охота. // (ვნადირობ) დაჭერა ნადირთა, ездить на охоту, ловить зверей, птиц, дичь, рыб и т.п.
ნადობა	(ვნადობ) ნადად მუშაკობა, дружно работать.
ნაეშმაკარი, ნაეშმაკევი	ეშმაკობით ნაქმარი.
ნავალი	ნასიარულევი ადგილი, следы, или проложенная дорога.
ნავარდი	ხლტომა, ფრენით სლვა (შავთ. 29), скачок, скока, прыжка.
ნავარდობა	(ვნავარდობ) სეირნობა, ჭექცევით სლვა (ნახე თამაშობა და სიარული), гулять.
ნავენახობი	ვენახის ადგილიაოხრებული, запущенный, или запустелый виноград.
ნავთი	მიწის ცხიმი, შავი ანუ თეთრი (დან. 3,46), нефть, невть, деготь.
ნავთსადგური	ლიმენა, ზღჳს პირს დასადგომი ადგილი ხომალდთა, უშიშარი ღელჳსაგან და დანთქმისა (საქმ. 27,12; ვეფხისტ. 630), пристанище, пристань, гавань.
ნავი	ზოგად ყოველი ხის ნაგები წყალთა შინა სავალად (მატ. 4,21 და შემდგომი, 8,23 და შემდგომი; საქმ. 20,13 და შემდგომი; ფსალ. 103,26; ვეფხისტ. 1027 და შემდგომი), корабль, судно, Navis. უმცირესსა შთასაჯდომსა ერთის კაცისასა ეწოდების ნუშა; მისს უდიდესს - ვარცლი და სხუათა შთასატევნელთა ვიდრე ათადმდე, ოცად, ორმოცად და ასადმდეცა კაცთა ჰქვიანთ: სანდალი, ზარბუნე, კანჯო, კარაპა, კარაჭაპა, კატარღა, ნავტიკი, ოლაჭკანდერი, ონჩხომელი ანუ ორჩხომელი, პურკატა, ხოლო დრომონი შთატევს ხუთასსა კაცსა საგზლითა და თჳრთითა, არამედ ხომალდი უდიდესია და სტოლა - მრავალი ნავი საომარი.
ნავის უფალი	მენავე, მეხომალდე, ნავის პატრონი, ანუ მმართებელი (საქმ. 27,11), навклир, шкипер, ναύτης, ναύκληρος.
ნავკოსალარი	მენავეთ მაძღვარი, ხომალდის მატარებელი (იგავ. 23,34), кормчий.
ნავნები	ვნაბა შემთხვეული, поврежденный.
ნავროზი, ნავროზობა	გაზაფხულის ბუნიობა, მაჰმადიანთ ახალწელიწადი (ვეფხისტ. 1111, 1114), навруз, магометанский н.г.
ნავსი	ხიბლვა, გრძნებით შეყურა, დანავსვა, თვალის კურა.
ნავტიკი	მცირე ტივი, ანუ ლასტი, ქვეშედამ გაბერილის გუდებით მოკრული წყალში გასავალად, ельбот. [пором წაშლილია და ზევიდან აწერია понтон. რედ. ალ ღლონტი].
ნავტური	კატარღის მნე, მენავე, ельбот, ναύτης.
ნავღელი ანუ ნაღველი	ცხოველთ შიგანურში ღვიძლთან მიკრული ბუშტი, რომელშიაც სდგას შავი, ანუ შავად მომწვანო სქელი ნოტიო (ნახე ბალღამი) (2 სჯული. 32,32; ფსალ. 68,21; მატ. 27,34), желчь. // მსოფლიურად: ზრუნვა, ურვა, რუდუნი, მჭმუნვარება, ნაღულობა (ვეფხისტ. 621, 853), забота; ვიეთნიმე განარჩევენ ესრეთ: ნავღელი და ნაღველა ეწოდება ხსენებულს ბუშტს, ხოლო ნაღველი ზრუნვასა, მაგრამ საზოგადოდ იხმარების განურჩევლად, ვითა ლექსიცა წმინდა.
ნაზამთრი	ზამთარგამოვლილი, зимовалый.
ნაზი	ნარნარი, ტურფა.
ნაზირი	თათრულია, ხოლო ქართულად აბრამადი ჰქვიან სალაროს ნაზირს და ეზოს მოძღვარი ქარხნისას (ეს ლექსები ნახე), управитель, дворецкой.
ნაზლა, ნუზლა	ნახველი, ხრასტი (ნახე ბალღამთან) мокрота, харкотина. თ. ნაზლე.
ნაზობა	სინაზე, სინარნარე, სიტურფე (ვეფხისტ. 1126), нежность. // (ვნაზობ) თავის გაზვიადება, ბრეცა.
ნაზორევი	ნაკერპავი, კერპთადმი შეწირული, ზორვილი.
ნაზუქი	ნატიფად ნამცხვარი პური, მოზელილი კვერცხითა და სძითა, ანუ ერბოთი, ანუ ზეთითა (ნახე პური), [დიაცნი გულნაზუქნი არიან].
ნათალი	მოთლილი, თლით მოშორებული.
ნათელი	განშორება ბნელისა, ელვარება მზისა და სხუათა მნათობთა, ანუ ცეცხლისა და მისთანათა (დაბად. 1,3 და შემდგომი; მარკ. 13,24), свет. // ზოგგან ეწოდების ძესა ღვთისასა ხორცითა სოფლად მოსრულსა (იოან. 1:7,8 და შემდგომი). // ეგრეთვე მქადაბეგელთა სახარებისათა (მატ. 5,14). // და თჳთ სწავლასა, ანუ ქადაგებასა სახარებისასა (საქმ. 26,23).
ნათელთევზა	(თევზ.) аккула.
ნათელსხიოვანი, ნათელცისკროვანი	მომფენი სხივთა ნათლისათა, светозарный, лучезарный.
ნათესავი	შთამომავლობა, თავობა (მატ. 1,17 და შემდგომი; ფსალ. 21:23,30) род, семья, поколение. // გუაროვნობა, გუარი (საქმ. 7,13 და 13,26), род, фамилия. // თჳსტომი, მისხი, მეყჳსი (ლუკ. 2,44), сродник, родственник. // მოდგმა, გუარი ცხოველთა ანუ მცენარეთა (დაბად. 1:11,25 და შემდგომი), род, порода. // ღრამმატიკულად: სხვაობა სახელთა მამრ-მდედრობისაებრ, მაგალითად, ნათესავი მამრობითი, მდედრობითი, უმეშვეობითი, ანუ ზმნათა ცუალებისაებრ, ვითარ ნათესავი შემოქმედებითი, ვნებითი, უმეშვეობითი. // რიტორულად: მსგავსება სახეთა (იხილე ვრცლად კატიღ. ანტ., § 65 და შემდგომი).
ნათესავობა	თჳსტომობა, родство.
ნათესი	დათესილი რაც რამ, посев.
[ნათლება	ვინათლებ].
ნათლია	მიმქმელი ჩჩჳლისა წმიდასა ემბაზისაგან, крестный отец, крестная мать, воспреемник, -ца.
ნათლიდედა	ნათლულის დედა, кума, ნათლიმამა ნათლულის მამა, кум
ნათლის მცემელი	სახელი ესე მიეწერების საკუთრად წმიდასა იოანეს წინამორბედსა, რამეთუ პირველად მან იწყო ნათლისცემა და თჳთ მაცხოვარსაცა ნათელსცა იორდანეს შინა (მატ. 3,1 და 14,2 და შემდგომი), креститель.
ნათლისღება	(ნათელსვიღებ) მიღება მონათლჳსა (მატ. 3,5და შემდგომი), крещаться, креститься. // ერთი შვიდთა საიდუმლოთაგანი წმიდისა ეკლესიისათა, რომელ არს განბანა გუამისა სამ გზის შთაფლჳთა წყალსა შინა, რომლისა მიერცა ნათლისღებადი შეერთდების ეკლესიასა და სარწმუნოებასა ქრისტეანეთასა (1 პეტრ. 3,21; ეფეს. 4,5), крещение. // დღესასწაული ღვთის გამოჩინებისა, რომელიცა გარდაიხდების 6 იანვარს, крещение, богоявление.
ნათლისცემა	(ნათელსვცემ) მონათლვა სხუათა მღუდლისაგან (მატ. 3,11; მარკ. 1,4 და შემდგომი), крешать, крестить.
ნათლობა	წვეულობა, ლხინი დღესა ჩჩჳლის მონათლჳსასა, крестины.
ნათლუა	(ვნათლავ) ნათლისცემა, (ვინათლები) ნათლისღება (ნახე მონათლვა), крещать, -ся.
ნათლული	ვინცა მონათლჳს ჟამსა მიქმულ არს ვისგანმე, მას ეწოდების ნათლული, რაჲსა მიმართობით ნათლიისადმი, крестный сын, крестная дочь.
ნათობა	(ნათობს, ანათებს) სინათლის გამოცემა, ნათლის განფენა, (მატ. 5,15; ვეფხისტ. 1284), светить.
ნათხოვარი	დროებით ნაშოვნი თხოვნით, выпрошенный на время, на подержание.
ნათხზი	ნაწნავი.
ნაიბი	მარზაპანი, მოადგილე, მაგიერი, ნაცვალი, наместник, управитель, ναϊπης.
ნაირი	გუარი ან ფერი, сорт, ранг.
ნაკადი, ნაკადული	მცირე ტოტი მდინარისა, ანუ რუვი (ვეფხისტ. 830, 853; ფსალ. 118,136), поток (იერემ. 31,9), ровенник (ნახე წყალთან).
ნაკაზმი, ნაკმაზი	მორთული, ანუ დარკვეული (ნახე კაზმა).
ნაკაპარანი	საისრე ქარქაში, კაპარჩი, тул, колчан.
ნაკაფი	გაკაფული ფიჩხი, ანუ ადგილი, вырубленное место или хворост.
ნაკბენი	კბენის ადგილი.
ნაკბილარი	ნაკბენზედ დაჩნეული ადგილი კბილისა, знак зуба от укушения.
ნაკენკი	პირში გაჩნდება თეთრი მუწუკი უფრო ლაშებს ქვეშ.
ნაკერი, ნაკერავი	გაკერილი, ანუ შეკერილობა, шов, шитьё или шитый.
ნაკერპავი	კერპთ ნაზორევთაგანი (საქმ.) {საქმ. 15,29}.
ნაკენჩხალი, ნაკერჩხალი	(ხე).
ნაკვეთი	სადაც დაიკეცება სამოსელი, ქაღალდი და მისთანანი, сгиб.
ნაკვერცხალი	ნაჭერი, მონაკვეთი, отрезок, или отрезанный, отрубленный. // გარეგანი სახე, შესახედავი ნივთისა, მორფი (ნაქუთი იხილე), фигура, начертание.
ნაკი, ნაკის დღე, ნაკიანი წელიწადი	ნაკლების შესასრულებელი (ვეფხისტ. 796), високос, високосный день или год. წელიწადსა აქუს 365 დღე და 6 ჯამი. ოთხს წელიწადს 6 ჟამი შეიქმნება 24, ანუ 1 დღე. ამის გამო მეოთხეს წელიწადსა აქუს 366 დღე მომატებული. ესე დაერთვის ფებერვალსა და მაშინ 28 დღის მაგიერ, შეიქმნების 29 დღე ფებერვლისა. ამას ეწოდება ნაკი. ამგუარი აღრისხუა დღეთა წელიწდისათა დაწესებულს არს გამოძიებითა ძველთა ასტრონომოსთათა უწინარეს ვიდრე ქრისტეს შობადმდე და ამისვე აღრიცხჳსაებრ პირველსა შინა მსოფლიოსა კრებასა ნიკიისასა 325 წელსა ქრისტესით დამტკიცებულ არს დღესასწაულობა პასეკისა შემდგომად გაზაფხულის დღეღამის გასწორებისა, რომელიცა პირველთა შინა საუკუნეთა იქმნებოდა 21 მარტსა [და სეკდემბრის 23 (იხილე ქართულს დაბეჭდილს ჟამნში შესწავება საკითხავისა 23 სეკდემბერს)], ხოლო ვინათგან შემდგომადითა გამოძიებითა უახლესთა ასტრონომოსთათა შემეცნებულ არს, ვითარმედ წელიწადსა აქუს 365 დღე და არა სრული 6 ჟამი, არამედ ნაკლები 12 ანუ 15 მინუტითა, ესრეთ რომელ ასოთხსა წელიწადსა შინა ეს ნაკლები მინუტები შეიქმნების მრთელი დღე, ამად ნიკიის კრებითგან ვიდრე აქამომდე 1500 წელიწადსა შინა 12 დღე ნაკისა მეტი მოსულა და ამის გამო დღეღამის გასწორება ნაცულად 21 მარტისა, იქმნების 9. მიზეზითა ამით დასავლეთის ეკლესიასა გამოურიცხავს 12 დღე სათვალავთაგან თთვეთასა და 12 დღით წინ აღრიცხვენ იგინი დღეთა. ამას ეწოდების ახალი შტილი, ხოლო ძველი შტილი კუალადცა უპყრიეს ეკლესიასა აღმოსავლეთისასა, სომეხთა, ნესტორიანთა და სხ. (იხილე Словотолкователь: Грегорианский календарь).
ნაკითხი	დახელოვნებული კითხვასა შინა წიგნთასა, начитавшийся книг.
ნაკლები	საზომით ან რიცხვით შეუსრულებელი, недостача.
ნაკლებობა	არა სრულება, несовершенство. // ზნეობითი უსაქციელობა, ანუ შეცთომა, недостаток, порок.
ნაკლულევანება	უპოვარება, უქონლობა (მარკ. 12,44), скудость, недостаток.
ნაკლულევანი	უქონელი, გლახაკი, უპოვარი (ფსალ. 33,10; ებრაელ. 11,37), скудный, лишенный, недостаточный.
ნაკლული	აარასრული, აარასავსე, დანაკლულებული, неполный, початый.
ნაკოდალი	ღერი, შეშის ნაპობი, полено.
ნაკორდალი	ნარბილი ნახე.
ნაკრავი	მახვილის ნაცემი.
ნაკრავი, ნაკრაული	გამოკრული, შეკრული ბოხჩა, ხელსახოცი და მისთანანი, связка, узел.
ნაკრტენი	მფრინველთ ფრთების ქვეშე წურილი ბუმბული, пух.
[ნაკუთალი	ნახე გაზა, ляшка].
ნაკურთხი	კურთხევამიღებული, освященный, [благословенный, ნახე კურთხევა].
ნაკუწი	ნამკესი, მცირე ნაჭერი ნაქსოვთა და მისთანათა, лоскут, обрезчик.
ნალბაქი	პატარა თეფში (ნახე ლანკანთან), блюдцо.
ნალევა	ძლივა, გალეული, тощий.
ნალესი	ლესვა ნაქმარი.
ნალეწი	გალეწილი, ანუ დამტურეული (ვეფხისტ. 1408 და შემდგომი).
ნალი	სათხეპელი.
ნალი	ლუმბა, საჭედარი, подкова.
[ნალიქნი	{მზაკვრობით ქმნილი ან ნათქვამი хитростный, хитросплетение (ვეფხისტ. 526, 564) - დავით ჩუბინაშვლილს ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
ნალო	მარხილივით თოვლზედ სათრეველი ზამთარ საჯდომი (ნახე ურემთან). // სათარი, მოჭრილი ხე ურემთა და მარხილთა ზედა მობმული ტყიდამ მოსათრევად.
ნალო	ბერძულად ანალოღია ნახე, საწიგნე, налой.
ნამალევად	მალვით, ფარულად ან მოპარვით, тайком.
ნამალევი	დამალული, დაფარული, утаенный.
ნამარგლი	შამბი მოფხურული მარგლითა, [сполотый].
[ნამარხი	ნახე მარხვა].
ნამარხულევი	მარხვის შემნახველი, შემასრულებელი, постившийся, постник.
ნამაქიანი, ნამაქიანად	მარჯვე, მოხერხებული, სასიამოვნოდ გასაგონი (სიტყვა), убедительный, выразительный.
ნამგალი	ნახე მანგალი.
ნამგალა	(მფრ.).
ნამგზავრი	ახლად მოსული გზიდამ, დაღალული.
ნამდჳლი	ჭეშმარიტი, უცილო, подлинный, ნანდჳლი.
ნამეტანი, ნამეტნავი, -ვად	ზომაზედ ან წონაზედ ჭარბი (მატ. 12,34; მარკ 12,44), излишек, избыток.
ნამზადი	დამზადებული რამე სახმარად, სამზადისი, припасы, приготовленный.
ნამზითვი	მზითვად გატანებული, ანუ მზითევში ნარგები, приданое.
ნამთავნი	თავნში ნარგები, სარგებელი, проценты.
ნამი	ტენუ, ანუ ცუარი (ვეფხისტ. 676; შავთ. 87), роса, влага, влажность.
ნამკესი, ნაკემსი	ნაკუწი, წურილი ნაჭრები, кусочек, крошка.
ნამკი, ნამკობა	შემკობილი, შემკული, украшенный.
ნამკი, ნამკალი	მომკილი, пожатый, убранный в жатве.
ნამორი	დამრგუალებული ძელის თავი, обрубок или обрубленный.
ნამსახური	სამსახურის აღმასრულებელი, заслуженный, [служивый].
ნამსგავსები, ნამსგავსევი	მიმსგავსებული, დამსგავსებული, похожий.
ნამტურევი	წურილად დამუსრვილი, ნალეწი, обломки, дребезги.
ნამუსი	შეგნება სჳნიდისი, ანუ დაცვა პატიოსნებისა (ვეფხისტ. 378, 1048, 1241), совесть, честь. თ. ნշმუს [არაბ., შდრ.: ბერძნ. νόμος].
ნამუსრი, ნამუსრევი	ნამტურევი, ნატეხი, ნახორხალი (მარკ. 7,28 და 8:8,19 და შემდგომი), крупица, укрух, кусок.
ნამუშავარი	მუშაკობით გაკეთებული საქმე, труд, работа, обработка.
ნამუწუკარი	მორჩენილის მუწუკის ადგილი, зажившая рана.
ნამუხლი	მუხლის დადგმით დაჩნეული ადგილი.
ნამყენი	ხის შტო სხვას ხეზედ შეხორცებული ხელოვნებით, прививок.
ნამცეცი, ნამკეკი	წურილი ნაფხვენი პურისა და მისთანათა, крошка, крошечка, или крошечный.
ნამცურევი	სთული შემდგომად დანარჩენისგან მოკრეფული.
ნამწვი	სანთლის დანარჩენი, огарок.
[ნამჯი	ნაჩხატი, ნაწვერალი, боронник].
ნანა	ჩჩვილთ დასაძინებელი სიმღერის ხმა, бай-бай, прибаюкиванье, люлюканье, νανά.
[ნანადირები]
ნანდჳლ	ნამდჳლ, უცილოდ (რიცხ. 22,37), подлинно.
ნანვა	(ვნანობ, ვინანი, მენანება) მწუხარება გავლილის საქმისთჳს (ვეფხისტ. 807, 827), раскаеваться {раскаиваться}, жалеть.
ნანქერი	ქარისგან შეგროვებული თოვლი (ნახე თოვლთან), насыпь снега от ветра.
ნაოთხალი	მეოთხედი, ოთხისგან ერთი (ლევიტ. 23,13), четвертая часть, четверть. თ. ჩარექ [სპარსულიდანაა].
ნაომარი	ბრძოლის აღმასრულებელი, ომგარდახდილი (ვეფხისტ. 475), сражавшийся.
ნაოფლარი	ოფლნადენი, вспотевшийся.
ნაოჭბრძვილი	მწიკული, მანკი, ზადი, ბიწიერება დაჩნეული რაზედმე (ეფეს. 5,27), порок.
ნაოჭი	ტანისამოსთ ნაკერში მოფხუწვილი ადგილი გასაწყობად, боры у платья.
ნაოხარი	დაცარიელებული, დაქცეული, გაოხრებული ადგილი, пустошь, пустырь.
ნაპარევი	პარვით შოვნილი, ნაქურდალი, краденый.
ნაპარსი	პარსვით მონაძარცვი.
ნაპერწკალი	ნაბერწკალი ნახე.
ნაპირალი	პირში ნადები, ანუ ნაკბილარი.
ნაპირები	დანაპირი, დაპირებული, პირობით ნათქვამი, условленный, обещанный.
ნაპირი	ზოგად კიდური, ბოლო ანუ მწვერვალი, край, кончик, ხოლო ზღუათა და მდინარეთასა ეწოდების კიდე, პირი; ფიცართა და მისთანათასა - გნდე; მახვილთა, ნამგალთა, ცულთა და სხ. ნიღრი ანუ გნდევე; სასმისთა ფიალთა და სხ. - ბაკო; დიდთა ჭურჭელთა, ნავთა, ვარცლთა და მისთანათა - ქიმი; ნაქსოვთა და ლართასა - ნაწიბური.
ნაპოვარი	პოვნილი, შემთხვევით ნაშოვნი, найденный, или находка.
ნაპრალი	გახეთქილი კლდე, ზღუდე და მისთანანი (1 მეფ. 13,6; ისაი. 2,19; იონა 2,7), пропасть, расселина, трещина.
ნაჟვი	(ხე).
ნაჟური	სასმისთა შინა დანაშთენი ღვინო, რომელსაც შთასცლიან სანაჟურეში.
ნარაჯი	მურაბა, შაქრითა ანუ თაფლით მგბარი ხილები შესანახავად, варенье.
ნარბევი	ნატაცები, ნაფორიაქალი ალაფი, იავარი, грабеж, награбленное.
ნარბილი	ნახნავი კორდი, გატეხილი ხნვითა.
ნარგები	წილით შეხდომილი, доставшийся.
ნარგიზი	(ბალ.) нарцисс, νάρκησσος.
ნარდად	ნახე მარდად.
ნარდი	სამორინო სამღერელი კამათლებით.
ნარდი, ნარდიონი	(ბალ.) სუნნელი ყუავილი, ანუ ზეთი მისი, რომელსა ეწოდება ნელ-საცხებელი და ზილფიაღი (ქებ. 4,13 და შემდგომი; მარკ. 14,3), нард, лав[ан]да, νάρδος. თ. სუმბული [სპარსულიდანაა].
ნარეცხი, ნარცხი	მწიკულევანთა ჭურჭელთა ანუ სამოსელთ ნაბანი წყალი, помойки.
ნართაული	ზედდართული, придаточный.
ნართი, ნასთი	ცალწვერად დასთული ბამბა, ღაზლა და მისთანანი, прядь.
ნარი	(ოთხფ.) მამალი აქლემი.
ნარი	(ბალ.) ეკლიანი ბალახი, ანუ კაჭაჭი მისი.
ნარიკი	რკინის კვერი წურილი თავი.
ნარინჯი	(ხე) померанец, νεράντζι, ხილი, νεραντζιά, ხე მისი. // ანუ ფერი მისი (ვეფხისტ. 474), померанцовый, оранжевый цвет.
ნარიყი	კარქარაკი, რიკრიკა.
ნარმა	გათეთრებული სამოსელი, холст бумажный.
ნარნარი	ნელი და წყნარი, ტურფა, სანდომიანი (ვეფხისტ. 1413; ჩახრუხა. 22,24), нежный. თ. ნაზი, აზიზ [სპ.-არაბ.].
ნარუდუნები	რუდუნებით ნაშოვნი, ნაღვაწი, ნაშრომი (ეზეკ. 23,29), труд, дело.
ნარუქი	პტული, ახალი ხილი სანუკვარი, ანუ ახლად შემოღებული რამე საგანგებოდ და უცხოდ ნახელოვნები, редкость, антик. თ. ნუგბარ [სპ.].
ნარჩევი	უდარესი დანარჩენი შემდგომად საუკეთესოთა გამორჩევისა, бракованный, или отборки. // უკანასკნელი (1 კორ. 15,8 და შემდგომი), изверг, меньший.
ნარჩენი	ნაშთი, დანაშთენი, остаток.
ნარძლევი	შემდგომად ქურივობისა, მეორის ქმრისგან ნათხოვი ქალი ნარძლევია უწინდელის დედამთილისა, მამამთილისა და სხუათა.
ნასადილევი	კაცი სადილის მიმღები; ანუ დრო შემდგომად სადილისა, пообедавший; после обеда.
ნასახლარი	დაქცეულის სახლის ადგილი, развалины дома, пустырь.
ნასახური	სახე დაჩნეული, ვითა მტვერიგაქელილი, ანუ ჭირის სანაცულო (1 კორ. 4,13), попрание, прах попираемый.
ნასვამი, ნასომი	დალეული, питый, или пьяный.
[ნასთი]
ნასი	მდარე, ვერ კეთილი (ვეფხისტ. 1195), нижший, хужший.
ნასიძარი	ყოფილი ვისმე სიძედ, бывший зять.
ნასკვი	სკული, მრგულად გამოკრული ძაფი, საბელი და მისთანანი, узел.
[ნასკვობა	ენასკვებოდა გული].
ნასოფლარი	დაცარიელებული სოფლის ადგილი, разоренная деревня, пустошь.
ნასრევი, ნასროლი	გასროლილი, სროლით გარდაგდებული, брошенный, киданный.
ნასრი, ნასრანი	(ბალ.) თეთრი, წურილი ვარდი, მირონის სუნნელია.
ნასუქი, ნასუქალი, ნასუქარი	(ოთხფ.) უსხი ხვასტაგი (ვეფხისტ. 56), откормленный.
ნასყიდი	საფასით ფრდილი, покупной.
ნასწავლები, ნასწავლი	დასწავლული, დასწავლებული, выученный. // სწავლული, მაცნიერი, ученый.
ნასხამი	ნაწევარი, სახსარი ასოთა, сустав.
ნასხამი	ნახმარი ღართი და მისთანანი; ანუ ხილი მრავლად სხმული და სხ. (ნახე სხმა).
ნასხლევი	წიდნა ვაზის ნაკაფი, ანუ ფიჩხი (იოან. 15,4; დანიილ. 3,46), розга, лоза, хворост.
ნატა, ნატი	ტარსიკონი, მოქნილი სამოგვე ან თალათიმი (ვეფხისტ. 265), сафьян.
ნატამალი	მიდამო ნაოხარი (ფსალ. 101,6 და 108,10), нырище, развалина, пустошь. // მსოფლიონი უხმობენ მცირედსა დანაშთსა რისაც: აღარაფრის ნატამალი არ დარჩომილი.
ნატაცები	წართმეული, მომძლავრებული ტაცებით (მატ. 23,25; ფილიპ. 2,6), хищение, похищенный.
ნატერფალი	ფეხის ტერფთა დადგმით დაჩნეული ადგილი, ანუ ადენილი მტვერი (ვეფხისტ. 77, 642).
[ნატი	ნახე ნატა].
ნატეხი	კერძო მოშორებული, მოტეხილი კოტორი (ეზეკ. 13,19), укрух, кусок, отломок.
ნატისუსალი	სუნი დამწურისა ნატისა, მატყლისა და მისთანათა.
ნატიფი	თლილი ქუა, გინა სახე ამოჭრილი (ვეფხისტ. 1116), граненый, шлифованный, მუდახილი. // მოხდომილი, ტანადი (ნახე ლამაზთან) მუნვე, 205; ჩახრუხა. 21), статный, пригожий.
ნატკვეცი	ჭაჭა ნაწნეხთა (რიცხ. 6,4), скорлупа.
ნატრა, ნატრვა	(ვნატრი) ნეტარების მიწერა, დანატრვა (ლუკ. 1,48; ფსალ. 71,17 და 143,15), ублажать. // (ვინატრი, ვნატრობ, ვნატრულობ, მე[ნა]ტრება) საწადლი ნდომა (ვეფხისტ. 424, 430, 508), желать.
ნატრული	უქონელი, ანუ მოკლებული საწადლის ნივთისაგან, [желаемый].
ნატყვენავი	ნაშოვარი, ალაფი (ფსალ. 67,12), корысть, добыча.
ნაფერტები	თავის ვარჯთა ზედა დასადგმელი სამკაული, ხოირი, დიადიმა (გამოს. 36,32).
ნაფეხური	კუალი ფეხისა, ნატერფალი.
ნაფიცი	ფიცით შეპირებული.
ნაფლეთი	ნაგლეჯი დიდისა რისამე.
ნაფორიაქალი	ნარბევი, ნატაცები.
ნაფოტა	(თავზ.).
ნაფოტი	ხეთ ანათალი.
ნაფრცქვენი	ხილთაგან ანათალი გარეგანი ქერქი.
ნაფუზარი, ნაფუძარი	მსოფლიონი უხმობენ ნასახლართა, ნაბოსლევთა და ხვასტაგთა ნადგომთა ადგილთა მახლობლად შენობათა, სადაცა მიწა ფრიად გასუქებული მოსცემს კეთილსა მოსავალსა, усадьба.
ნაფშუნეტი	ნალეწი, დაფშუნეტილი.
ნაფხეკი	ანათალი, ანაფხეკი, опилки, остружки. // ქუაბის ძირზედ მიმწვარი ფლავი.
ნაფხვენი	დაფხუნილი, ნაფშუნეტი.
ნაქადები	ნაპირები, დაპირებული.
ნაქალაქევი	დაქცეული ქალაქის ადგილი, развалины города.
ნაქები	ქებული, ქებით განთქმული, славный.
ნაქირავები	დაქირავებული, მოჯამაგირე, ქირით დაჭერილი, наёмный.
[ნაქმანი	ნახე მაქმანი].
ნაქმარი	ქმნული, გაკეთებული რამე, дело, обделка.
ნაქონები	ნაშოვარი, მონაგარი, имение, пожитки.
ნაქსოვი	ლარი, სამოსელი, შალი და რაჲცა საქმე ფეიქრისა არს (გამოს. 28,8; ვეფხისტ. 1139), ткань, исткание.
ნაქუთი	ნაკვეთი, გარეგანის სახის მოხდომილება (ვეფხისტ. 315, 963). // მხატურობაში: ნაქუთებისა, ე.ი. ჩრდილების მიცემა უმჯობეს გამოსაცხოვლებელად, В живописи: делать тени, оттенки. // გამოჭრილთა სახეთა შინა მოსახდომელი ნაკვეთები, მუდახილები. // გალობათა და სიმღერათა შინა დამაშვენებელი კილოები, выразительность в пении.
ნაქულბაქევი	ქულბაგთ ადგილი.
ნაქურდალი	ნაპარევი, краденый.
ნაქურთენი	აფსკა ხეთაგან ანაძრობი უშინაგანესი თხელი ქერქი, მსგავსი პაპირისა (დაბად. 30,37), кора соструганна.
ნაქურივალი	შემდგომად ქურივობისა მეორედ ქორწინებული, бывший вдовец, второбрачный, -ая.
ნაქურჩალი	ხახუთა და ნიორთა გარსი, ანუ ნარჩევი (ნახე ქერქთან).
ნაქურცენი	ნაფრცქვენივით გარსი (საქმ. 9,18), чешуя.
ნაქუსი	ნაქსოვი, და ზოგგან ხმარებულ არს ანძის ადგილს (ნახე საყე, ხალე) (ისაი. 33,23), щегла.
ნაღამევი	ნაღამური, ღამე გამოვლილი.
ნაღარა	დუმბული, სამვიკი, ნესტჳ (ნახე საკრავთან).
ნაღარი	ხნულთ შუა დანარჩენი კორდი.
[ნაღდი ფული	наличные деньги].
ნაღებავი	შეღებული.
ნაღები	სძეთა და მაწონთაგან მოხდილი სიმსუქნე (ნახე ცხიმთან), сметана, [сливки].
ნაღველი	ნახე ნავღელი და ნაღულობა, [მწითური ნაღველი, ზაფრა].
ნაღვენთი	მთებარეთა სანთელთაგან ჩამოდენილი ქონი, ანუ თაფლის სანთელი.
ნაღვერდალი	ღველფი, ნაკვერცხალი (ნახე ცეცხლთან).
ნაღვინევი	ღვინონასვამი, пьяный, хмельный.
ნაღიტა	(ოთხფ.) დაჩაგრული ხვასტაგი.
ნაღმი	კლდეთა, ანუ შენობათა ქვეშე შეთხრილი თოფის წამლის შესაყრელი დასანგრევად (ვეფხისტ. 581), подкоп.
ნაღუარევი	ნაკადული, ხევი ღუარიანი (3 მეფ. 17,6; ფსალ. 109,7), поток.
ნაღვაწი	მონაღვაწი, ღვაწლით ნაშოვნი, მონაგარი.
ნაღულიანი	დაფიქრებული, ანუ შეწუხებული ზრუნვითა, задумчивый, печальный, озабоченный.
ნაღულობა	(ვნაღულობ) დაფიქრება, ურვა, ჭმუნვა, скучать, грустить. // (ვინაღული, მენაღულება) ზრუნვა, თავსშედება (ვეფხისტ. 621), заботиться (ნახე მგამა).
ნაყმევი	ყოფილი ვისიმე ყმად, бывший крепостной, крестьянин.
ნაყოფი	ხილი გამოღებული მცენარეთაგან განსამრავლებელად ნათესავობისა მათისა და საზრდელად კაცთა (დაბად. 1:11,29; ფსალ. 1,3), плод. // ჩჩვილი მუცელსა შინა დედისასა, გინა შობილი (ლუკ. 1,42). // შედგომილება კათილთა, ანუ ცუდთა საქმეთაგან (მატ. 3:8,10). // სარგო, შესამატი.
ნაყოფიერი	მომცემი, გამომღებელი ნაყოფისა (დაბად. 1,11 და შემდგომი; ფსალ. 51,8), плодовитый, плодоносный.
ნაყროვანება	უწესო სიმაძღრე.
ნაყროვანი	გაუმაძღარი ღორმუცელა.
ნაშალი	გაშლილი, ანუ დაშლილი.
ნაშე	რიყე ჯაგნაროვანი, пески с кустарником.
ნაშენი	ნაგები, შენებული, შენობა, здание, строение. // ნაშობი (ნაშვი ნახე).
ნაშვილები	შვილად მიღებული, усыновленный.
ნაშთი, ნეშტი	დანარჩენი, მონარჩენი, დაშთომილი, остаток.
ნაშობი, ნაშვი	შობილი შვილი, შთამომავლობა (მატ. 3,7 და 12,34), рождение, порождение.
ნაშრომი	ნამუშავარი (ფსალ. 77,46 და 104,44), труд.
ნაშტარი	მაშტარი, ანუ ნეშტარი (იხილენ).
ნაშხირი	ნახე ნახშირი.
ნაჩენჩი	მარცვალთ შემონაძრობი კილი, ნეშო, ჩენჩი, шелуха.
ნაჩხატი	ნაწვერალი, ანუ შამბთა კაჭაჭი მინდორზედ მდგომი, [боронник].
ნაცარი	ცეცხლის ფერფლი თეთრად დამიწებული (მატ. 11,21; ფსალ. 100,9 და 147,5), пепел, зола.
ნაცარქათამა	(ბალ.) кудрявец, лебеда.
ნაცარტუტი, ნაცარწმული	ნაცრის წყალი სარეცხისთჳს, щелок.
[ნაწვეთი	ნახე ბოკო].
ნაცილი	მოგონებული ცილისწამება, клевета (ლევიტ. 6,3), неправда.
ნაცუალგება	(ნაცვალვაგებ)მაგიერის გარდახდა (იერემ. 51,56), воздавать, воздаяние.
ნაცუალი	მაგიერი, ნაიბი, მოადგილე ვისიმე, наместник, поверенный. // ქალაქის ნაცვალი განმგებელი, ზედამხედველი წესიერებისა ქალაქთა შინა, городничий, полицмейстер. // სოფლის ნაცვალი ამგვარივე სოფელთა შინა, ქევხა, მამასახლისი, сельский староста.
ნაცუალსახელი	ღრამმატიკულად მეორე ნაწილი სიტყჳსა, местоимение.
ნაცუალად	მაგიერად, მისს ადგილს (ვეფხისტ. 297, 300, 846), вместо, наместо, взамен.
ნაცხჳრი	ძელის თავი გამოხურეტილი.
ნაძალადევი	ძალით წართმეული, მიმძლავრებული.
ნაძენძი	შამბთ ანაძრობი ქერქი (დან. 3,46), изгреби, пакли.
ნაძირალი	სინოტიეთ ძირს დანარჩენი თხლე, ანუ რიოში.
ნაძვი	(ხე) ელატი (ფსალ. 28,5; ისაი. 60,13), кедр, ель.
ნაძვიანი, ნაძოვანი, ნაძუნარი	ამოსული ნაძვები (იოან. 18,1), кедрский.
ნაძლევი	ჯილდო დანაძლევებაში ჯობნისა (ვეფხისტ. 68), выигранный заклад.
ნაძოვნი	გაძოვილი მინდორი.
ნაძრახი	განგმობილი, სათიკოდ განთქმული (ვეფხისტ. 790), зазорный, поносный.
ნაწამლი	ნაკურნები, კურნებული.
ნაწევარი	ნასხამი, სახსართ შედგმულება, член, уд, сустав.
ნაწერი	დაწერილობა, წერილი, писание, письмо.
ნაწვერალი	ნაჩხატი, ნამჯი, მომკილთ მოსავალთ დანარჩენი ძირების ჩალა, боронник, соломниц[а].
ნაწიბური	ლარისა და ნაქსოვთ კიდური (ნაპირი ნახე).
ნაწილი	კერძი, წილი, არშივი (ფსალ. 49,18 და 62,10; ლუკ. 15,12), часть.
ნაწილნი წმიდათანი	გუამი მათი, ანუ ასო რომელიმე, мощи святых.
ნაწლევი, ნაწლევები	შიგანური წელები (გამოს. 12,9; საქმ. 1,18), утроба, внутренность, потрох, требуха.
[ნაწნავი	коса].
ნაწრეტი	ნაჟური ნოტიოთა.
ნაჭედი	კვერის ცემით შექმნილი (ვეფხისტ. 1139), кованый.
ნაჭერი	მონაკვეთი, ნატეხი, кусок.
ნაჭერი, მაჭერალი	ვის რაც სჭეროდეს, ანუ ეჭიროს ხელთა, (ვეფხისტ. 86).
ნაჭირნახულევი	ნაშრომი, ნამუშავარი, შრომით გაკეთებული, ანუ გაზდილი.
ნაჭუჭი	ქერქი ნიგოზთა, თხილთა და მისთანათა (ნახე ქერქთან).
ნახადი	გამოხდილი, ახდილი, ანუ გარდახდილი.
ნახატი	დახატული, рисованый, росписанный.
ნახევარი	ართი ცალი შუა გაყოფილისა (ზაქარ. 14,4), половина.
ნახევარძმა, ნახევარდა	ესრეთ იწოდებიან ერთი დედისა და სხვადასხვის მამისა, ანუ ერთის მამისა, ხოლო სხვადასხვის დედისაგან ნაშობნი (გერი ნახე), сводные братья, сестры.
ნახევი	ნაგლეჯი, მოხეული, отрывок, или оторванный.
ნახვა	(ვნახავ) ხილვა, დანახვა, видеть, посещать, иметь свидание.
ნახვა	(ვინახავ) დაცვა, დაკრძალვა, შენახვა, хранить, беречь. // გამოზრდა, დაოკება, содержать, пропитывать.
ნახირი	მროწლე ზროხათა (ჯოგთან ნახე), стадо коров.
ნახლესი, ნახოკი, ნახოჭი	ხორცთ მონაგლეჯი (ამოს. 3,12), обушие.
ნახნავი	მოერქუნილი, ხნული, пашня, [вспаханный, вспашка].
ნახორი	ნალეწი ბზე, ანუ კილი ნაცეხვის ღომისა და მისთანათა.
ნახორხალი	ნაბიჭევი, სანოვაგეთ დანარჩენი ნამტურევი, укрух.
ნახუთევი	ნათხოვარი, გინა საწინდრად დაჭერილი (ეზეკ. 18,12), залог.
ნახში, ნახჩი	გამოჭრილი, გამოქანადაკებული სახე, резьба, фигура. თ. შაბაქ.
ნახშირი, ნაშხირი	გამქრალი ნაკვერცხალი შავი, уголь.
ნაჯახი	ხელცულა, [бердыш, bipennio].
ნდობა	(ვანდობ) ნებაზედ მიგდება, ანუ მიბარება, предоставлять, поручать, отдавать на кредит. // (ვინდობ) გატანა, დანდობა, პირიანობა, принимать на кредит. // (ვენდობი) მინდობა, დაშთომა ვისმე ანაბრად, надеяться, полагаться на кого.
ნდომა	(ვნდომობ, ვინდომებ, გინდა, უნდა, მინდა) წადილი, მოწადინება (ფსალ. 5,4; მატ. 1,19 და 8,2), хотеть, хотение, желание. // მოქენეობა, მოთხოვნა (ვეფხისტ. 6), требовать, нуждаться.
ნება	ძალი, სულიერი წინააღრჩევად რაჲსამე (ფსალ. 1,2), воля. // ნდომა, წადილი (მუნვე, 9,37), желание, ანუ ჯერჩინება (20,2), хотение, изволение.
ნებება	(ვინებებ) მონდომება, მოწადინება (ფსალ. 77,10; მატ. 23,37), хотеть, восхотеть.
ნებებითი, ნებებული	მოწადინებული (მალაქ. 3,12), пожеланный.
ნებეულად	ხელთა ნებთ ტოლად (ფსალ. 147,6), яко хлеб, кусками.
ნები	ბრჭალი, ხელთა გული თითთა ძირიდამ მაჯადმდე (ვეფხისტ. 16; ლამაზმან ნები, 1362), длань, ладонь, ладошка.
ნებიერი	თავისს ნებაზედ მიშვებული, გაქეზებული, своевольный, избалованный, роскошный. // ნაზი, ნარნარი, აზიზი (ვეფხისტ. 287; ჩახრუხა. 47), нежный. // უზრუნველი, მოსვენებული (ვეფხისტ. 1403), спокойный, беззаботный.
ნებიერობა	განსვენება, განცხრომა, შექცევა თვისს ნებაზედ, роскошь, забава. თ. ქეიფ [არაბ.].
ნებივრობა	(ვანებიერებ, ვნებივრობ) მისის ნების აღსრულება, баловать, нежить, забавлять, -ся.
ნების დართვა	(ნებას დავრთავ) დათანხმება სხჳს ნებაზედ, ანუ თხოვაზედ (ვეფხისტ. 261), позволять, дозволять.
ნების მიცემა	(ნებას ვსცემ, ვაძლევ) ნებაზედ მიშვება, давать волю.
ნებსითი	წინააღრჩევითი, არა იძულებითი, вольный, непринужденннный.
ნებსით ანუ უნებლიეთ	წინა არჩევით, ანუ იძულებით (1 კორ. 9,17 და შემდგომი), волею или неволею.
ნეგო	(ბალ.) медуница.
ნედლი	ხე, ანუ მდელო ძირსა ზედა თჳსსა ორ ძილოვანი (ლევიტ. 2,14; ლუკ. 23,31), зеленый, зеленеющий. // ახლად მოჭრილი შეშა, ანუ ახალი მოსავალი ხილი (ნედლი და ხმელი), გინა მოუხარშავი სანოვაგე, ჰუმი, сырый.
ნევროჲ, ნევრი, ნერვი	წურილნი ძარღუნი, невры, нервы, νεϋρον.
ნეზვი	(ოთხფ.) დედალი ცხუარი, თხა, ანუ ღორი (რიცხ. 6,14; ლევიტ. 5,6; ვეფხისტ. 1194), коза или свинья самка.
ნეკერი	(ხე) ჩჩვილი შტოები ხეთა ხვასტაგთ საკვები ზამთრით (ნახე გრჯღასთან).
ნეკი	უმცირესი თითი ხელისა, ანუ ფეხისა ცერის მეორეს ნაპირს, мизинец.
ნეკტარი	წარმართნი უხმობენ სასმელსა უკუდავებისასა, нектар, νέκταρ.
ნელანელა, ნელიად	მცირედ მცირედ, სიფრთხილით, ანუ საამოდ, ამოდ, დაამებით (ვეფხისტ. 865, 1446), легче, тише, легонько, тихонько.
ნელი	წყნარი, აუჩქარებელი, тихий, ллегкий. // მცირედ თბილი, ჯინჯიღი, тепловатый. // საამო სუნი, благовонный.
ნელსაცხებელი	სუნნელი ზეთი ნარდიონისა (ფსალ. 132,2; მარკ. 14,3 და შემდგომი, 16,1), миро, аромат. თ. ზილფაღი.
ნემსი	მცირე მართული რკინისა, ანუ სხუათა მეტალლთა, რომელსაცა ერთი წვერი აქუს განმახული და მეორე გახურეტილი მკედთა ასაგებად, იხმარების საკერავად (მატ. 19,24), игла. თ. იგნა, ს. ასეღ.
ნემსიპარია	(მფრ.)
ნემსკავი	წილკავი, ანკესი თევზთ სანადირო, რომელსაც კავი აქუს რკინისა, уда.
ნემს-მახათი	მოდიდო ნემსი მახათის უმცროსი.
ნერბი	(ოთხფ.) დედალი ცხუარი, овца.
ნერბვა	ცხუართ მაკიანობა (ხურაობა ნახე), случка овец.
ნერბცხვირი	ცხვირმაღალი, орлиный нос, с орлиным носом.
ნერგვა	(ვნერგ, -გავ) დასხმა, დანერგვა მცენარეთა მტილსა შინა, сажать, насаждать.
ნერგი	(ხე) ხე დარგული ორძილოვან-ფურცელოვანი (დაბად. 22,13; ისაი. 5,7), сад, дерево на корню растущее. // ერთგვარი ტირიფი დარგული (ნახე ტირიფთან).
ნერგოვანი	დარგული, ნერგდასხმული (ზაქარ. 11,2), насажденный.
ნერჩი	ქვედაკერძო (ნახე ფსკერთან).
ნერწყვი	დუჟი, ფურთხი (ხრასტი ნახე), плюнование, слюна (იოან. 9,7).
ნესვი	(ბალ., რიცხ. 11,5), дыня.
ნესოვანი	(ბალ.) ბოსტანი ნესვისა და სხუათა (ისაი. 1,8), вертоград.
ნესტო	პინჩვი, ცხჳრის ხურელი (იგავ. 30,32), ноздри.
ნესტჳ	ნაბათი, ნაღარა, პირით შთასაბერველი საკრავი (ფსალ. 80,3 და 97,6; იოილ. 1,2), труба.
ნეტავი, ნეტამც!	წადილის ხმა (ვეფხისტ. 479, 484), желательно бы, о когда бы.
ნეტართუ, ნეტარძი, ნეტარრა!	(იგივე, 57), желательно знать.
ნეტარება	სრულიად უნაკლულო კეთილმდგომარეობა, блаженство.
ნეტარი	ბედნიერი, კეთილმიმთხვეული (ფსალ. 1,1 და 2,12; მატ. 5,3 და შემდგომი), блаженный, счастливый.
ნეფხუა	ტეხურა, ხმელი სიცივე ძლიერი (ფსალ. 118,83; დანიილ. 3,69; შავთ. 104), слана, мраз, мороз.
ნეშო	(ბალ.) ხორბლის ნაჩენჩი.
ნეშტარი	შაშარი, დალაქთ იარაღი სისხლის გამოსაშვები, ланцет.
ნეშტი	ნაშთი, დანარჩენი (ფსალ. 16,13 და 20,12, კუალად 36,37 და შემდგომი; მატ. 15,20), останки, остаток, избыток.
ნეცუა	მტურევა (ნახე დანეცვა).
ნეჭა	სუფთა ჭილობი (ნახე ჭილობთან).
ნეხვი	ფუნე, განავალი რქიანთა ხვასტაგთა (ვეფხისტ. 49), навоз.
ნეხოთაჲ	(ბალ.) სუნნელი ნელსაცხებელისა, ნარდიონი (ისაი. 39,2), аромат.
ნვინი	ანაზდი, ანუ წითი (ნახე ჟამი; 5 კავშ.).
ნთება	(ვანთებ, ენთება) სანთელთა, ანუ შეშათა ცეცხლის მოკიდება, დაწვა, зажигать, -ся, гореть.
ნთხევა	(ვანთხევ) პირიდამ ღებინება, წამოსხმა საჭმელისა ბალღამითურთ, рвать, вырвать изо рта.
ნიადაგ	მარადის, მიმდემად (ვეფხისტ. 12, 328, 941), всегда, завсегда.
ნიადაგი	სამარადისო, სანიადაგო, всегдашний. // ნიადაგი მიწისა მკჳდრი მიწა სიღრმეში, ჯერეთ უშლელი და უთხრელი, грунт земли. // ნიადაგი და თთჳსთავი ერთად იხმარებიან მთოვარის ანგარიშში (ნახი თთვის თავი),
ნიავი	ქარი ნელი და სასიამოვნო (ფსალ. 106,29), тишина, тихий ветер, ветерок.
ნიავქარი	ძლიერი და სასტიკი ქარიშხალი (ფსალ. 49,3 და 54,8, კუალად 82,15; ისაი. 5,28), буря.
ნიავწულილი	ნელი სიო, სასიამოვნი სიგრილე (3 მეფ. 19,12), хлад тонкий.
ნიამორი	(ოთხფ.) კლდის თხა (2 სჯული. 14,5), сайга.
ნიანგი	(ოთხფ.) ხვითქი, კორკოდილო (ვეფხისტ. 958), крокодил. თ. ნიანგ [სპ.].
ნიაღუარი	ძლიერის ნიავქარისა და წვიმისგან მოვარდნილი ღუარი.
ნიახური	(ბალ.) сельдерей.
ნიბლია	(მფრ.) зяблик, зяблица, королик.
ნიგოზი	ნიგუზის ხე, ანუ ხილი მისი, კაკლის გული (დაბად. 30,34; გამოს. 25,33), орех. ს. ნշნგუზ [უნდა იყოს շნკუჲზ. რედ. ალ. ღლონტი]
ნივთება, ნივთიერება	შეზავებულება ნივთისა, вещество.
ნივთი	ყოველი დაბადებული ხილული, ანუ ხელოვნებით შექმნილი რამე სახმარი (ვეფხისტ. 146, 343), вещь, материя. // ვიეთთამე ნივთად უთქვამს ოთხნი კავშირნი, ანუ სტიხიონი, стихия.
ნივთიერი	შეზავებული ნივთად (ოთხთა სტიხიონთაგან), вещественный.
ნივნივი	სართული გარდანაჭდობი, ჩალანგარა, стропило.
ნიზიმი	ქობაზედ გვირისტი.
ნიკაპი	ქვემოთის ყბის ძირი, რაოდენმე დაზეული, подбородок.
ნიკარტი	ნახე ნისკარტი.
ნიკველი	ღორის ცხვირი ან დინგი.
ნიკრისი	სენი ფეხების ტკივილისა, подагра.
ნიმი	ლანდრა, მსხვილი სკლატი, толстое сукно.
ნინველობა	სიჩჩოება, სიყრმე, младенчество.
ნინოფი	(ბალ.) ლილიფარი.
ნიორი	(ბალ. რიცხ. 11,5), чеснок.
ნიჟარა	ხამანწკის ბუდე (ნახე ქერქი), раковина, трубчатка.
ნიჟარი	ფარფური, ჭიქა თუ ქაშანური.
ნიჟი	ცუარის უმცირესი ნაწილი (ნახე წვიმასთან).
ნიჟორგალი	ნიჟგორი (ნახე ნიჯგორი).
ნირი, ნიხრი	სავაჭროთა ფასის გარდაკვეთა (ვეფხისტ. 1063), такса.
ნისკარტი	მფრინველთ ტუჩი, ანუ ცხვირი, птичий нос.
ნისკარტკოვზა	(მფრ.) ჟერო.
ნისლი	ორთქლი წყალთაგან, ანუ მიწის ნოტიობისაგან ზეაღმავალი, დამაბნელებელი ჰაერისა; ზოგჯერმე გარდაიქცევის თხელ წვიმად და ეწოდების ფოშოში (ნახე წვიმასთან) და თოვლიანსა ბორი ანუ ბუერი (თოვლთან ნახე) (ფსალ. 17,10 და 147,5), тьма, мрак, мгла, туман. თ. დუმან.
ნიუკა	(ბალ.) аронова борода, образки.
ნიუბრი	ნიკაპი, ანუ ყბა (ექუსთა დღეში, 13,4).
ნიფხავი	წვივთსაცმელი (გამოს. 6,10), надраги, портки, штаны, подштанники.
ნიღრი	მახვილის გნდე (ნახე ნაპირი).
ნიშა	(ოთხფ.) ნიშნიანი ხვასტაგი, ვითარ საღარი.
ნიშადური	მინერალის მიწა, ადჳლად გამადნობელი კალისა, ხმარებული მკალავთაგან,
ნიშანი	რაჲცა მსახურებს განსარჩეველად ერთისა ნივთისა მეორისაგან (ისაი. 18,3 და 30,17, კუალად 33,23; ვეფხისტ. 380), знак, знамя, знамение, νισάνι. თ. ნշშან [სპ.].
ნიშანი მართლწერისა	ნახე პროსოდია.
ნიშანში ამოღება	(ნიშანში ამოვიღებ) მიხვედრება საგნისა, попадать в цель.
ნიშატი	ბუნებითი ძალი, ანუ თჳსება (ვეფხისტ. 329, 674, 715), характер. თ. ხასიათ [არაბ.].
ნიში	ნიშანი გინა სასწაული (საქმ. 2,19; მატ. 24,24), знамение, чудо, чудеса.
ნიშნება	(ვანიშნებ) წამის ყოფა თვალთვალით, ანუ ნიშნის მიცემა, мигать, давать знак. // (ვინიშნებ, მენიშნება) ნიშნით მიხდომა (ვეფხისტ. 1226, 1229), догадываться, узнавать по знаку.
ნიშნვა	(ვნიშნავ) ნახე დანიშნვა.
ნიშნიანი	ნიშნოვანი, ნიშანდადებული, აღნიშნული (დაბად. 30,42), знаменанный.
ნიშნის მოგება	ნახე იშნი.
ნიშნობა	წინდობა, დაწინდვა ქალისა სამეუღლოდ ვაჟისგან საჩუქრის გაგზავნით, сговор помолвка.
ნიშნობლივ	სახელდობ, ნიშნის ჩვენებით.
ნიშოვანი	მოსწავებული ნიშითა, სასწაულითა, знаменуемый, чудодеемый.
ნიჩაბი	ტარიანი ფიცარი სახვეტელი (მატ. 3,12), лопата, -тка ხოლო ნავთა სატარებლად მოსასმელსა ეწოდების ხოფი.
ნიჩვირი	ჩიჩვირი ნახე.
ნიჭი	საბოძვარი, საჩუქარი, ჯილდო (1 კორ. 9,25), награда. // მადლი, ზეგარდამო მინიჭებული კაცთადმი ძალი, ანუ ტალანტი, дар.
ნიხრი	ნახე ნირი.
ნიხრის შეცულა	კერძის დაკლება.
ნიჯადი	მშველელი ლაშქარი სხვას თემიდამ (ქართლის ცხ.), вспомогательное войско.
ნიჯგორი	დიდი ქარქაში ისართა, ნაკაპარანი, საისრე კაპარჭი.
ნიჯგორალი	მენიჟგორე, ნიჟორგალი, მნე კაპარჭთა, [заведывающий колчанами].
ნობა, ნობათი, ნაბათი	ბუკი, ნაღარა, საყვირი (ვეფხისტ. 414, 710, 1290, 1404), набат.
ნობათი	მოზავებული ძღვენი (ვეფხისტ. 918, 1408).
ნოგანი	აბრეშუმის ბეგარა.
ნოემბერი	გიორგობის თვე (ნახე ზოდიაქოსთან), ноябрь, νοέμβριος.
ნოვაგი	სანოვაგე.
ნოვაგობა	განცხრომა ებნითა, ქნარითა და სახიობითა (კლიმაქსში).
ნოინი	დიდებული თავადი ჩინგიზის ზაღანთა, невияне, вельможи или министры моногольского хана (იხილე ქართლის ცხოვრება რუსუდანითგან ვიდრე IV გიორგიდმდე).
ნოიჭი	ისრიმი (ყურძენთან ნახე).
ნორჩი	ბაბილო, ახალმოზარდი ნერგი (ნახე მორჩი).
ნოსოლი	(ბალ.)
ნოტარი, ნოტარიუსი	მწერალი, нотарий, νοτάριος.
ნოტიო	ჟანტი, სველი, ტენიანი, влажный, мокрый, сырый, νοτερός. // რაჲცა დაითხევის, ანუ დაიღურების: წყალი, ღვინო, ზეთი და მისთანანი, жидкость.
ნოტიობა	სინოტიე, სისველე, ტენიანობა (იერემ. 17,9), влага, влажность, сырость.
ნოქარი	ვაჭართ მოჯამაგირე, მოსაქმე, прикащик, [приказчик], агент купеческий. თ. ნუქარ [სპ.].
ნოღართო, ნოღათო	ტარიანი სასმისი, აზარფეშა.
ნოყიერი	პოხიერი, питательный.
[ნოშანი	ნახე გრჯღა].
ნოშიო	(ბალ.) სოკოა ერთი, рыжик, сыроега.
ნოშო	(ხე) ფოთლიანი შტო, ветвь, ветка.
ნოხი	ხაოიანი საფენი, ორხოვა, გრძელი ხალიჩა (ვეფხისტ. 404, 1250), ковер.
ნუ	უკუთქმა ბრძანებითი (ფსალ. 4,4 და 6,1), не, да не. ნუცა იგივე განმეორებით (24,1; 68:6,15), ниже, ნუმცა იგივე საწადისად, ანუ ვედრებითად (34:19,24), да не, дабы не, чтобы не.
ნუგბარი	პტული (ნარუქი ნახე).
ნუგეში	შვება, ლხინება ჭირსა შინა და მწუხარებასა, утеха.
ნუგეშინისმცემელი	ლხინების მომცემი (სახელი ესე მიწერების სულსა წმიდასა), утешитель (იოან. 15,26).
ნუგეშინის ცემა	(ნუგეშს ვცემ) სიტყჳთ, ანუ საქმით განმხნობა ჭირსა შინა, მივლენა ნუგეშისა (1 თესალ. 5,14; ისაი. 40,1 და შემდგომი), утешать (ფსალ. 22,3), успокоивать (და 76,2; ლუკ. 2,25), утешение.
ნუზლი	საგზაოდ მომზადებული საზრდო, საგზალი [ვახტ. სამ. მოს. 21], путевая провизия, запас.
ნუკვა	(ვენუკვი) მუდარა, სურვილით და ფერობით ვედრება (ვეფხისტ. 127, 275), умолять, упрашивать. // (მენუკება) მენატრება (იხილე ნატრვა), ფრიად ნდომა.
ნუკრი	(ოთხფ.) შვილი ირემთა, ნიამორთა, არანთა, არჩუთა, ქურციკთა, შველთა და მისთანათა (ქებ. 2,9), младъелень, олений теленок.
ნუნა	ფრჩხილთ გარემო ტყავი.
ნუნუა	ჩჩვილთ ენით ღვინო, ვითა ბაბა, კაკა და სხ.
ნუჟრი	ფიცართა შორის შტოთა როკის დანარჩენი ადგილი, რომელიცა ზოგჯერმე გამოვარდება და მისი ადგილი დაცარიელდება გახურეტილად.
ნურა	ბალანთ გამაცვივნელი წამალი. ტარუ [სპ.].
ნურარა, ნურარაჲმე, ნურაფერი	ნაცუალსახელი ესე შეუდგების ბრძანებითთა ზმნათა (საქმ. 19,36), ничто (იხილე ნუ).
ნუ სადა	რათა არა, ნუმცა (ფსალ. 7,2; 79,10), да не, дабы не (იხილე ნუ).
ნუსადია	ბიძის ცოლი.
ნუუკვე, ნუუმე?	კითხვა საიჭველისა: განა? ანუთუ ნუსადა (ფსალ. 2,12 და 12,3 და შემდგომი), да не, неужели, неужта (კუალად ფსალ. 49,29 და 58,10), дабы не, да некогда.
ნუღლი	ნუშის გული დაშაქრული, сахарные миндали.
ნუშა	მცირე ნავი (იხილე ნავთან), ял, ялик. თ. ყაიღა.
ნუში	(ხე) миндаль.
ნუცა	ნურცა (ნახე ნუ).
ნქრევა	(ვანქრევ) შეღმა შებნევა (ნახე განქრევა).
ნჩქრევა	(ვანჩქრევ) ნჯღრევა.
ნძრევა	(ვანძრევ) რწევა, რხევა, двигать, качать, трясти.
ნჯღრევა	(ვანჯღრევ) შეძრვა წყალთა და სხუათა ნოტიოთა, болтать, взбалтывать.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ჲ

ასო ესე არა სადა იხმარების თავად ლექსთა, გარნა უმეცარნი ზოგჯერმე ჰსწერენ უკანონოდ: ჲნდო, ჲროელი ნაცულად ინდო, იროელი, ანუ ჰინდო, ჰიროელი და სხ. ხოლო იხმარების ბოლოდ სახელთა და ნაცვალსახელთა, დაბოლოვებულთა ხმოვანთა ზედა ასოთა, კიდეგან ი და ჳ. მაგალითად: არსებაჲ, ვინაჲ, რაჲ, მზეჲ, ოქროჲ, კუჲ, რუჲ. ამგუარად დართუაჲ ასოჲსა ჲ ბოლოდ სახელთა იხმარების უფრორე შემასმენელობითსა შინა ბრუნვასა და იგიცა მაშინ, რაჟამს სახელი იგი არს დასასრულსა სიტყჳსასა. მაგალითად, არა აქუს სიტყუაჲ, ზრუნუაჲ. ხოლო თავსა ითქმის სიტყუა არა აქუს. უხამს იქნების ესრეთ: ზრუნუაჲ არა აქუს და სხ. სახელთა დაბოლოვებულთა უ-ზედა, მდაბიურად დაერთვის ვი ნაცულად ჲ, ვითარ კუვი, რუვი, ბუვი, ბუვი, გლუვი, ტლუვი, ქსუვი, ცრუვი და სხ. ზოგჯერმე ჲ იხმარების შერთულად წინამავალი ხმოვანისა, ანუ მოკლედ, ვითა რუსული й. ესრეთ, რომელ არა შეადგენს მარცვალსა. იხილე ვეფხისტ. ლექსნი 340: ვაჲ˘მე მას აქეთ სახმილსა დავუწვავ ნიადაგულსა და 342: თქვა: ჩემგან მისი ხსენება, ვაჲ˘მე რა დიდი ზარია; კუალად 522, 1284 და სხ. ხოლო ვიეთნიმე გამოსთქმენ ვამე, არამედ უმჯობეს არს დაესმოდეს ნიშანი მოკლისა ˘.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ო	ძველებურსა ხუცურსა შინა წერილსა ო ქარაგმითურთ ხმარებულ არს ნაცულად ოჳ~ი - უფალი, ანუ ოჳ~ო - უფალო და ო~ნ - უფალმან. ვინათგან ასო უ შეერთებულ არს ო და ჳ შეერთებითა, ვითა ითქუა შესავალსა შინა, ხოლო ვიეთთამე სრულიადცა არა უხმარიესთ უ არამედ მის წილ მარტივად ო. მრავალთა ლექსთა შინა მარცვალი უა შეიცულების მდაბიურად ო-ზედა, ვითარ გუარჯილა - გორჯილა, კუამლი - კომლი, რაგუარი - როგორი, ხუალმე - ხოლმე, ხუამალდი - ხომალდი, ხუარბალი - ხორბალი, ხუარშაკი - ხორშაკი და სხ. მებრ ამისსა სლავენურის ენის ლექსნიცა: влас, глас, град, страна და სხ. საზოგადოსა შინა ლაპარაკსა ითქმიან: волос, голос, город, сторона. კუალად ასო ო საშუალ რომელთამე ლექსთა ნათესავობითსა შინა ბრუნვასა შეიცულების უ-ზედა, ვითარ: ნიგოზი - ნიგუზისა, მინდორი - მინდურისა, ნიორი - ნიურისა, ნივრისა, სასწორი - სასწურისა და სხ. ხოლო ზოგჯერ ასო ო შეიცულების ვი-ზედა: ეჩო - ეჩვი, ანუ უ-ზედა: კოკორი - კუკური, კოლაოზი - კულაოზი. ო იხმარების ბოლოდ ლექსთა:1. სახელთა შინა წოდებითისა ბრუნვისათა: მამაო, უფალო, ბატონო და სხ.2. ზმნათა შინა, რაჟამს მოუთხრობდეს ვინმე სხუათაგან დაბარებულსა, ანუ ნათქუამსა, ვითარ: შემდგომად სამისა დღისა აღვსდგეო (მატ. 27,63), კუალად: გამიკეთეო, გამომიგზავნეო, მიბოძეო, ვაკეთებო, დავდივარო, ვიარეო და სხ. де, говорит, дескать, ეგრეთვე დაერთვის სახელთაცა შემდგომად ზმნათა კითხვითთა. მაგალითად, ვინ მოვიდაო? ბატონიო, უფალიო, მამაო. ესენი განირჩევიან წოდებითის ბრუნვისგან.
ობა	თურქთ ულუსთ სადგომი ბანაკი.
ობი	მომწუანო ბიძგი ხავსივით დატენიანებულთა ნივთთა ზედა მოკიდებული წახდენისაგან, плеснь, ხოლო ნოტიოთა და საკუთრად ღვინისისა ეწოდება ბრკე.
ობობა	(მწერ.) ბაბაჭუა, паук.
ობოლი	ბოშვი უდედმამო (ფსალ. 9:34,38 და 108:9,12), сирый, сирота. // ობლად ითქმის ერთად ერთი რამ განმარტოებით, ანუ სიდიდით სხუათა შორის საჩინო უტოლოდ, ვითარ, ობოლი მარგალიტი, ობოლი ნაკვერცხალი და სხ. (ვეფხისტ. 16), одинокий.
ოგი	სასანთლეთა, ტარსთა, სურათა და მისთანათა ქვეშე გასაშლელი რამე. თ. ზირანდაზ [სპ.].
ოგრა	შორვა ბრინჯ-ზავებული, თხლად გბოლვილი, суп, кашица.
ოგური, ოგურობა	ხვასტაგთა ერთმანერთთან შერჩევა და ერთმანეთის მიდევნება, ვითარ ცხენთ იციან ოგურობა, ანუ ოგური ცხენები, дружные лошади.
ოდაღაჯი	(ხე) бакаут.
ოდელა	(ბალ.)
ოდენ	მხოლოდ, მარტო, токмо, только.
ოდენი	ტოლი, იშვით იხმარების მარტივად და უხშირეს რთულად: ეგოდენი, ესოდენი, ამოდენი და სხ. (ნახე ესე).
ოდეს, ოდესცა, ოდეს იგი	რაჟამს, რას დროს, როდესაც (ფსალ. 40,5 და 100,2), когда.
ოდესმე	ერთხელ ანუ ზოგჯერ, некогда или иногда.
ოდი	მოსავალთ წახდენა მზის სიცხისგან ნაწვიმარზედ, ржа на хлебе, еще неубранном.
ოდითგან	როდინდედლიდამ, რას დროდამაც (ისაი. 44,7), отнележе (ვეფხისტ. 234), с того времени как.
ოდიკი	ტრაპეზსა ზედა გასაშლელი გარდამოხნა, ნაკურთხი მღუდელთმთავრისაგან, რომელსა ზედაცა აღესრულების საღვთო ჟამის ქირვა, антиминс.
ოდოში	(ბალ.) ეტერი მოსავალთა პურისათა, სიმინდთა, ცერცუთა, ანუ ხის მოსავალთა, ჯერეთ შემოუსვლელი და მწვანე.
ოფრიკალი	მოხრით დარჭმული მიწაზედ წკეპლა ორისავე თავით.
ოზირი	დიდი შულო ნასთისა.
ოთახი	სენაკი, ერთი სადგომი სახლსა შინა, комната, покой.
ოთლო-თოთლო	თოხლო კვერცხი, яйца всмятку.
ოთხმოცი	რვა ათეული, восемьдесят, ოთხმოცდაათი, ცხრა ათეული, девяносто.
ოთხო	საბაითი.
ოთხფარგული	ოთხგნდეანი.
ოთხფერხი	(ოთხფ.) ყოველი უსიტყჳ ოთხზედ მავალი (დაბად. 1,24 და შემდგომი; საქმ. 10,12), четвероногий.
ოთხშაბათი	ერმის დღე (ნახე ცთომილებთან), среда, середа.
ოკდომბერი	სთულისა, ანუ ღვინობისთთვე (ნახე ზოდიაქოსთან), октябрь, Όκτώβριος.
ოკეანე	(უკიანესთან ნახე) океан, окиан, ώκεανός.
ოლარი	არდაგი (ნახე ორარი). // სამღუდელო შესამოსელთაგანი კისერზედ ჩამოსაკიდები გულითგან ვიდრე კალთებადმდე, епитрахиль.
ოლე	(ხე) ბრყენა, პრკენა, პანტაფშატი (ოსე. 5,1), итаврия (?).
ოლენა	(ბალ.)
ოლეპკანდარი	მომცრო კატარღა (ნახე ნავი; ქართლის ცხ.), кебарт.
ოლვა	(ვიოლავ, იოლნა თვალნი) გამოსურმა წამწამთა (გამოცხ. 3,18), помазывать, сурмить.
ოლვილი	გამოსურმილი საოლავითა, ანუ საგრემელითა, сурмленый. // არშიებიანი სამოსელი, с коймами.
ოლოლი	(მფრ.) ალალი.
ოლოლო	აგდებისა და ქირდობის ხმა მრავალთაგან, народное восклицание, крик, άλαλαγή.
ომაინი	(მფრ.) სპარსული, ბოლოკარკაზი.
ომახიანი	ზახიანი, რიხიანი, მამრსანახავი, სითყჳთ და საქმით მამაცი.
ომბოხი	ფეხმოკვეთილის კაცის შედგმული ხე ფეხად, деревяшка вместо ноги.
ომი	შებმა, ბრძოლა (ვეფხისტ. 143, 290), сражение.
ომიანობა	აშლილობა, ომის დრო, война, военное время.
ომიდი	ნიჟარა კონხილიოსავით, მთათა შინა პოვებული, წარღუნის ნიშანი.
ომირა	დიდი დესპანი (ნახე მოციქულთან), посланник, министр полномочный.
ომონიმია	ჰომონიმია (ნახე ერთსახელი).
ომფორი	სამღუდელთმთავრო შესამოსელთაგანი მხართა ზედა მოსახვევი გრძლად, омофор, ώμοφόριον.
ონავარი	(მწერ.) მონავარი ნახე, шершень. // მეკობრე, მტაცებელი (დარეჯანიანში), хищник.
ონგალი	ბოგირთ ქვეშ შესადგმელი ელკაპედი, ანუ კაპიანი კრჩხა, подставные козлы под мосты и проч.
ონე	(ოთხფ.) ნახე ჰუნე, конь.
ონკანი	ღვინისა და სხუათა ნოტიოთა გამოსაშვები და დასახშობი ხრახნილი, кран.
ონკოლი	ხოკი, სენია.
ონტკოფა	(ბალ.) დუდღუბა ნახე.
ონჳქითი, ანჳქითი	თუალი პატიოსანი (ნახე სპეკალთან) (გამოს. 28,20), оникс.
ონჩხომელი, ორჩხომელი	ნავი მოდიდო (იხილე ნავი), капер, барка. თ. ბარქაზ, შაითა.
ონჯარი	ჩხნდე ნახე.
ოპიონი, ოფიონი	თრიაქი, опиум, опий, opium.
ოპოპი	(მფრ.) ოფოფი.
ოჟორა	რკინის ჯაზვალი, მაშტარი, железное правило, линейка.
ორაგული	(თევზ.) лосос{ь}.
ორარი, ოლარი	საბლარდნელი, მოსახვევი არდაგი (საქმ. 19,12), убрусец, полотенце.
ორბი	(მფრ. ლევიტ. 11,13; ფსალ. 102,5; მატ. 24,28), орел. ზოგგან არწივიც ორბად დაუწერიათ, მაგრამ ის სხვაგუარია (ვეფხისტ. 970).
ორბიტი	გზა ანუ სავალი წრე პლანეტთა და კომეტთა (ნახე ცთომილთან), орбита, orbita.
ორგზის	ორჯელ, ორხელობას, дважды, два раза.
ორგნით, ორგნითვე	ორისავე მხრიდამ, обоюду, с обеих сторон.
ორგული	არა ერთგული, გაუტანელი, დაუნდობელი, მუხანათი, ერთს პირზედ დაუდგრომელი (ვეფხისტ. 50; შავთ. 4), неверный, ненадежный, изменчивый. // მზაკუარი, ორპირი, პირმოთნე, ღირსების მჩემებელი (მატ. 6,2 და შემდგომი, 23,14 და შემდგომი), лицемер (იაკობ. 1,8 და 4,8), двоедумный.
ორგულობა	დაუნდობელობა, ღალატი (ვეფხისტ. 436, 466), измена.
ორე	გობა ძაღლისა.
ორენა	მზაკუარი, ორპირი, ერთთან სხვარიგად მოლაპარაკე და მეორესთან სხვად, двуязычник.
ორზომად	ორკეცად, ორწილად, ერთი ორადს, вдвое.
ორთავი, ორთავიანი	ორის თავის მქონებელი (ეზეკ. 10,18), двуглавый, двуверхий, двувершинный.
ორთაყვირი, ოსტაყვირი, ოშტაყვირი	სატივე ხოპი მსხვილის ლატნისაგან,
ორთაჭალა	მდინარის ორთა ტოტთა შორის მდებარე ჭალა (ნახე ჭალა), весло из бревна для сплавки плотов.
ორთითი	მერული, ორკაპი ჯოხი, ტარიანი ასაღები თივისა და მისთანათა, вилы, [развилина].
ორთომელი	დიდი სირჩა (ნახე სასმისთან).
ორთოხი	ორგნითვე სათხრელი თოხი (ეფრემში).
ორთუქი	ცხენის გავაზედ გარდასაფარი ყაჯარი, чепрак.
ორთქლი	ნოტიოთაგანზეაღმავალნი უთხელესნი კერძოვნი, пар, пары, испарение.
ორი	ერთი და კუალად ერთი, შეიქმნებიას ორი, два.
ორიანი	ორის რისამე მქონებელი, двойный или двойка.
ორიონი	თანვარსკულავედი ესე არს სამხრეთის კერძოდ ზოდიაქოსა ქვეშე კუროსა და მარჩბივესასა (იობ. 38,31; ისაი. 13,10), орион.
ორკაპი	ორთითი ჯოხი, вилы, [развилина].
ორკეცი	ორად შეკეცილი, в двое сложенный, складенный. //ორზომა, მრჩობლი, ორწილი (გამოს. 28,16), двойной, сугубый.
ორკიოლი	სათბობი თუნგი, ანუ ხელადა წურწუმიანი.
ორკო	ბაქან-ბაქნად, ანუ ხარისხეულად მოვლებული მიწა გვერდობთა ზედა.
ორლესული	ორპირი მახვილი გალესილი, ვითა სატევარი და მისთანანი. // სიტყვა ორჰაზროვანი, ანუ დილემმა ლოღიკურად, двусмысленный.
ორმაგი	ორწვერად ნაგრეხი მკედი, ანუ ნაქსოვი მისი, двойник, двойные нитки, или ткань из них.
ორმახვილი	ორლესული.
ორმეოცი, ორმოცი	ოთხათეული, сорок, четыредесятница.
ორმეოცის წირვა	მიცუალებულთათვის 40 დღე წირვა, сорокоуст, сорокоустие.
ორმო	ამოჭრილი ხარო მიწაში, (ნახე მთრებლი), яма.
ორნატი	ხნული კუალი გუთნით გავლებული (ფსალ. 64,10), бразда, борозда, [нива].
ორნახადი	სასმელი ორჯელ გამოხდილი ცეცხლზედ, двойная водка, спирт.
ორობა	უღელი, ლუწი, ორიანი, двойца.
ორობითი	ორიანი, ორთადმი საკუთნავი, двойственный.
ოროველა	(ნახე ჰოროველა), ოროლი (ნახე ჰოროლი და ლახვართან).
ორპირი	მახვილი ორლესული. // ნაქსოვი ორგნითვე ერთნაირი, двуличный. // კაცი ორენა; ორპირობა ორენაობა, ორგულობა (ვეფხისტ. 779), двуличность.
ორსული	დედაკაცი მუცელქმნული, беременная, брюхатая.
ორტაბახი	გრილისა და მხურვალის საშუალი გინა ორივე ერთად შეზავებული.
ორტაეპოვანი	ორის ტაეპისაგან შედგმული სტიხი, двустопный стих.
ორფერი	შეზავებული ორის ფერით, двухцветный.
ორფეხი	ცხოველი ორის ფეხის მექონი, ვითარ კაცი, მფრინველი და სხ., двуногий.
ორღანო	შთასაბერველი საკრავი (ფსალ. 150,4), орган, όργανον. // იარაღი ხელოსანთა, орудие, инструмент.
ორშაბათი	მთოვარის დღე (ნახე ცთომილთან), понедельник.
ორჩოფეხა	მაშია, წინ და უკან ქუსლი აქუს.
ორცხობილა	პაქსიმადი, მეორედ ცეხლზედ გამხმარი პური, сухарь.
ორცხოველი	რომელიცა წყალსა შინა და ხმელსა ზედაცა შემძლებელ არსგაძლებად, ე.ი. წყალში არა მოიშთობის და ხმელზედ იცოცხლებს უწყლოდ, ვითა კიბო, კუ, კორკოდილო და მისთანანი, водоземное животное, амфибия.
ორძილი, ორძილობა	(ორძის) ზრდა, მოზარდობა მცენარეთა, სიორძილე, расти.
ორძილოვანი, ორძილობითი	მოზარდი მცენარე, растущий, растительный.
ორწვერი	ორმაგი, ორის ნასთისგან შეგრეხილი ძაფი, двойные нитки.
ორწილი	ორზომა, ორკეცი, двойной, сугубый.
ორჭოფი	კაცი ეჭვიანი, ერთს ჰაზრზედ ვერ დამდგომი, нерешительный, [мнительный].
ორჭოფობა	ეჭვიანობა, нерешительность.
ორხელობას	ორგზის, ორჯელ, два раза, дважды, двукратно.
ორხოვა	ნოხი, გრძელი ხალიჩა (ვეფხისტ. 1337), ковер.
ორჯოიკი	(ბალ.) არჯაკელა.
ოსარო	თევზთ საჭერი ბადე (ნახე ბადესთან). თ. თარფი (?).
ოსპი	(ბალ) წურილმარცვალი სამარხო (დაბად. 25,30; ეზეკ. 4,9 და 2 მეფ. 23,11), сочиво, сочевица, чечевица, ляща.
ოსტერა	(ხე).
ოსტატი	ხელოსანი, უხუცესი, мастер. თ. უსტა.
ოსტიგანი	სასმელ-საჭმელთ მნე, აუშტარი, სანოვაგეთ მცველი, ключник, эконом.
ოსტრაკონი	ერთგუარი კუა, раковина, όστρακον.
ოსტრია, ოსტრიადი	ხამანწკა, სადაფის მსგავსი, устрица, όστρίδι, ότρίδι.
ოსტრიზონი	(ბალ.) მირონის სუნნელია.
ოტარიდი	ერმი (ნახე ცთომილთან) (ვეფხისტ. 952), Меркурий, планета. თ. ოთარიდ.
ოტება	(ვაოტებ, ვიოტებ) განდევნა, გაქცევა, обращать в бегство.
ოფაზი	ოქრო გამობრძმედებული, ურიოშო (შავთ. 42), чистое золото.
ოფეტი, ორფეტი	სანახშირეში შესართველი ნედლი შეშა გასანელებლად, რომელიც ფრიად გახმება და შემდგომად იხმარება ცეცხლის მოსაკიდებად.
ოფიკალი, ოფიკალოსი	მოხელე, ოფიცერი, офицер, όφφικιαλός.
ოფიტონი	ღორის ფელიკი, აპუხტად გამოსული, окорок.
ოფიჭო	ბლის ქერქთაგან შექმნილი სარაცხელი ქვევრთა, ტყავ-კორა, მაწაწური.
ოფლი	ტანის ცუარი, ნამი (დაბად. 3,19; ლუკ. 22,44), пот.
ოფო	მცირე საგუბარი წყალთა.
ოფო	ცხენთ ქაჩაჩის სენი.
ოფოფი	(მფრ., 2 სჯული. 14,17), ивин, вдод, пустошка. თ. ჰუდად, ს. ჰოპოპ.
ოქოქა	აჩაჩა, ერქუანი.
ოქრო	უძვიფასესი მეტალლი, ფერით ყვითელი და მძიმე (დაბად. 2,11; მატ. 10,9), злато, золото. // მოჭრილი ფული ამავე მეტალლისა, ვითარ მისირის ოქრო, ღოლლანდიის ოქრო, червонец.
ოქრომკედი	რა ოქრო გააწურილო თმათაებრ, ეწოდების ოქროსთმა და სპარსულად სირმა. რა თმა იგი განსტკიცო ბრტყელად, ჰქვიან სხეპლა, სპარს. მუყაიში, ხოლო სხეპლა შეასთო რა ძაფსაშესთული - ზეზია. ხოლო სხეპლა განფართოვებული ფურცლებად არს ქანდა, ანუ ვარაყი.
ოქრომჭედელი	ოქროსა, ვეცხლის ნივთთა მკეთებელი კვერით (იერემ. 10,14), златодельник (ვეფხისტ. 888), золотарь, серебренных, золотых дел мастер. თ. ზარგარ [სპ.], ს. ოსკერიჩ.
ოქროს ქუა	თუალი პატიოსანი ოქროს ფერი (ნახე სპეკალთან; გამოცხ. 21,20), хрисолит.
ოქროული	ნივთნი ოქროსგან შექმნილნი, золото, вещи золотые.
ოქროქსოვილი	ოქრომკედით ნაქსოვი, златотканный. თ. ზარბაბ [სპ.].
ოქროცურვებული	ოქროთი დაფერილი, ოქროს ქანდით დაფარული (2 ნეშტ. 3,4), позолоченный.
ოქსინო	ფარდა ოქროქსოვილისა (ვეფხისტ. 326, 327).
ოღი	საყურის გრგოლი.
ოღომც, ოღონდ	ოდენ, ოდენმცა, лишь, только бы.
ოღონდაც	დიაღამც, конечно.
ოღროჩოღრო	ღირღალი, მაღალ-დაბალი, ან მიგრეხილ-მოგრეხილი, ухабистый.
ოყა	თურქთა ენითა8 სტილის წონა (იხილე საწონთან), ока, турецкий вес от 3 до 4 фунт.
ოშმე	ღვინის ამოსაღები დიდი კუახი, გოგრა, კოკოშა.
ოშოშა	(ბალ.) будра, кротовик.
ოშხივარი	სქელი ორთქლი ზეაღმავალი შავად, ვითა ნისლი, густые пары.
ოჩოპინტრე	მონადირენი უხმობენ ქაჯსა, ანუ ალსა, რეცა წინამძღომელსა და მატარებელსა ნადირთასა, леший, пан.
ოჩხარი, ოჩხრობა	სომხურია, უქონელი კაცი განუმზადებს სტუმართა სერსა და იგინი შეძლებისაებრ მისცემენ შესაწევარსა.
ოჩხი	თევზთ საბუნაგე.
ოჩხოლი	ურჩხული.
ოცდაათი	სამი ათეული, тридцать.
ოცი	ორი ათეული, двадцать, два десятка. თ. იგირმი, ს. ქსან
ოცნება	სიჩქურე, ზმანება მღჳზარისგან, ვითა ჶანტაზია, мечта, мечтание. (ვიოცნებებ, მეოცნების) მეზმანების, ჰაზრად წარმომიდგების, არა ნამდჳლად, არამედ საგონებლად(ვეფხისტ. 1445), возмечтать, возмнить.
ოწინარი	ამართული ძელი თავგახურეტილი რომელშიაც გაიყრების გრძელი ლატანი ასაწევ-დასაწევი მაღლა ასატანად ქვათა და სხუათა შენობის სახმართა, ანუ წყლის ამოსაღებად ჭისაგან და მისთანათა, [машина для поднимания тяжести, или же для черпания воды из колодца].
ოჭვა	(ვოჭავ, მოოჭვა ნახე) შემოსა თვალმარგალიტით, осыпать дорогими камнями.
ოხა	(ვიოხ) შუამავლობით შველა, მოხმარება (იერემ. 7,16), просить, молить, ходатайствовать за кого. ოხითა მეოხებითა, შუამდგომლობითა, молитвами, представительством. // საეკლესიოთა წიგნთა შინა ოხითა ეწოდების ტროპარსა მის დღის წმიდისასა, რომელი მოიხსენებს მეოხებისა მისსა წინაშე ღვთისა, тропарь.
ოხერი	უპატრონო, აოხრებული, დატევებული, ხელაღებული, ანუ მოძაგებული პატრონისგან (ფსალ. 68,25; მატ. 23,38; გალატ. 4,27; ვეფხისტ. 1080, 1203), пустый, оставленный, запущенный.
ოხრა	ქუა მურდასანგის გუარი, ხმარებული სამხატურო წამლად და საღებავადცა, охра, вохра.
ოხრა, ოხრვა	(ვოხრი, ვოხრავ) კუნესა, სამწუხარო ხმა, охать, вздыхать, стонать. // ბნობის ხმა საკრავთა, ანუ ბგერა უსულოთა (ფსალ. 45,3 და 64,7; ისაი. 17,13) шум, шуметь, восшуметь, греметь.
ოხრახუში	(ბალ.) петрушка. თ. მაღდანოზ.
ოხრება	(ვაოხრებ) დაქცევა, აღოხრება, მოოხრება, разорять.
ოხჭანი	სომხურია, დასასრული, ბოლო, დასრულება (ფსალ. 118,96).
ოჯახი	თათრულია, კერა, ცეცხლაპირი, საცეცხლური, очаг. // მიმსგავსებით იწოდების სახლი ან სახლობა, ვითარ კომლი, კომლეული, дом, семья.
ოჯინჯახი	ნიგოზი წყალში გაქნილი.
ოჯიჯი	აშრიალა მეგრულად.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

პ	ქარაგმიანნი ლექსნი: პ~დ, პ~ლად - პირველად, პ~ლი - პირველი. პ იხმარების ზოგჯერმე ნაცულად ბ და ფ (იხილენ ასონი იგი).
პაეგრაცი	(ხე) ექუსთა დღეში.
პაემანი	ვადა, შეპირებული დრო (ვეფხისტ. 842, 1318), срок. თ. ბორჯალ, ს. პაიმან.
პაექრობა	ბაასი, ცილობა, ლაპარაკი (მიქია. 6,2), прение, словопрение, диспут.
პავასაკი	ხალთა-გუდა, პარკი ან ტომარა (ნახე ვაშკარანთან), мех, мешец, мешок (იგავ. 1,14; ისაი. 46,6).
პაიკი, ფაიკი	შიკრიკთაგანია. // ნარდთა და ჭადრაკთ კუკები, шашка, пешка шахматная.
პაიჭი, პაჭიჭი	წვივთ საცვამი, ღაზლის ნაქსოვი, паголенок.
პალანი, ფალანი	კურტანი აქლემთა, სახედართა და სხუათა საკიდართა ხვასტაგთა, რომელზედაც ააჰკიდებენ საპალნეს (დაბად. 31,34), седло верблюда. თ. ფალან-ჯაიზ [სპ.].
პალატი	დარბაზი, სასძლო, სამეფო სახლი დიდი და ვრცელი (საქმ. 25,23), палата, чертог, зала, παλάτι, παλάτιον.
პალდუმი	ჯორთ საბარკლე.
პალეკარტი	მაზარა, პოდირი, ვარმანდი, მონაზონთ სამოსელი უსახელო, გრძელი, ფართო და ნაოჭიანი კისერში, დიდის ვასილისგან ხმარებული და მისგანვე შემოღებული, монашеская мантия.
პალეკუნტი	ფოთხი, ხვეული ქადა (ნახე პურთან).
პალვანდი	ცხენთა ფეხთ სახლათი თასმა.
პალო	მცირე მანა მიწაზედ დასარჭობი, საბმელად ხვასტაგთა, кол, спица, παλοϋκι, παλουκάκι.
პამპლავაქი	მეტიჩარა, მარიგებელი.
პანაშვიდი	ლოცვა მიცვალებულთათჳს, панихида, παννυχίς.
პანდუქსიონი	ქარვასლა, კაპილიონი, მოგზაურთ სადგური, постоялый двор, πανδοχεϊον.
პანტა	(ხე) გარეული წურილი სხალი, груша лесная, [პანტაფშატი ოლე, ბრკენა].
პანდური, პანჩური, პაღური	უკანიდამ მუხლის კურა.
პაპა	ბაბუა, მამის მამა (ვეფხისტ. 591), дед, πάππος.
პაპა	ბერძულად: მღუდელი, ხუცესი, παπάς. // ანუ რომის პაპა, უპირატესი მღუდელთმთავარი, Папа римский, Πάπας.
პაპანება	ხუარშაკი, გარდამეტებული სიცხე მზისა, зной.
[პაპანი]
პაპირი	ეგჳპტური მცენარე, რომლისაცა უშინაგანესს ქერქს ხმარობდნენ ძველნი საწერად ქაღალდის მაგიერ, папир, papyrus.
პარაკად	ეს ბერძული ზმნისზედა, რომელიც უხმარიათ საღვთოს წერილში, ჰნიშნავს: გზად, ანუ წინაშე (მარკ. 15,21), мимо, дальше, ниже, παρακεϊ, παρακάτο, παράγοντα.
პარაკლისი	სავედრებელი ლოცვა, молебен, παράκλησις.
პარაკლიტონი	ბერძულიდამ ითარგმნების ნუგეშინის მცემელი, παράκλησος, ხოლო ქართულად უწოდებენ წიგნსა რვა ხმათა საგალობელსა, რომელსაც ბერძულად ჰქვიან οκτόηχος, октоих.
პარასკევი	მეექუსე დღე კჳრიდამ, რომელია აფროდიტისა (ნახე ცთომილთან), пятница, παρασκευή.
პარვა	(ვიპარავ) ქურდობა, ცოდვა წინააღმდეგად 8 მცნებისა (მატ. 15,19; მარკ. 7,21), красть.
პარი	პირველივით არა იხმარების მარტივად, არამედ რთულად (ნახე წინაპარი).
პარკი	მცირე ტომარა ღაზლისა ან ტილოსი, мешечек, куль, აბრეშუმის პარკი, кокон, ccocon, პარკი, струк.
პაროფსიდი	პინაკი, ბადია ან სინი (მატ. 23,25 და შემდგომი), блюдо, παροψίδης.
პარსვა	(ვჰპარსავ) სამართებლით მოჭრა თმათა, ანუ გაკრეჭა ხვასტაგთა, რისვა, брить, или стричь.
პარტახი	უმუშავარი ვენახი, აბეჩხარი.
პარტახტი	სნების მსხმო, ფოლაქები, сыпь, пятна на больном.
პასენაქი	მეფის წინაშე მდგომი, ხელჯოხიანი მანდატური (წმიდის ნინას ცხოვრებაში).
პასექი, პასქა, პასხა	ჩინებული დღესასწაულობა ურიათა მოსახსენებელად გამოსლჳსა მათისა ეგჳპტით (ლევიტ. 23,5; მატ. 26,18), пасха, πάσχα. // ხოლო ქრისტეანენი ვუწოდებთ საუფლოსო დღესა ქრისტეს აღდგომისა.
პასტოფორიონი	სახლი საცავი საუნჯეთა (იერემ. 35,4 და შემდგომი), хранилище имения.
პასუხი	მიგება, სიტყჳსგება, ответ; პასუხის მიცემა იგივე (იერემ. 20,12).
პასუხისგება	(პასუხს ვუგებ) გაცემა პასუხისა, отвечать.
პასხალია	დღე პასეკისა (ნახე პასქა), день пасхи, πασχάλια.
პატარა	მცირე, მომცრო (ნახე უმცირესთან), малый, маленький. // ბოშვი, ყრმა, младенец, ребенок.
პატარძალი	ქალი ახალ ნაქორწილევი (ნახე დედოფალი), новобрачная.
პატივება	(ვაპატივებ) გაპატიოსნება, პატივის მიცემა, чествовать. //მიტევება, შენდობა, прощать, послаблять.
პატივი	შინაგანი გრძნობა უაღრესობისათჳს სხჳსა ვისმე (ფსალ. 28,1), честь. ს. პატივ. // ღირსება, ჩინებულება, სახელოვნება (მუნვე, 8,5 და 48:13,21, კუალად 98,4; რომაელ. 2,10).
პატივისდება, პატივისცემა	(პატივსვსდებ, -ვცემ) გაპატიოსნება, ჩვენება პატივისა (მატ. 15,4 და შემდგომი; მარკ. 7,6 და შემდგომი), почитать, чествовать, уважать.
პატივოსანი	პატივსადებელი, ღირსი პატივისა (ფსალ. 115,6), честный, почтенный. // ძვირფასი, დიდის ფასისა (მუნვე, 20,3), честный, ценный, дорогой, драгоценный. // ჩინებული, მოსაწონი, საუკეთესო, славный, важный, прекрасный.
პატივოსნება, პატიოსნობა	პირიანობა, მართლსულობა, კეთილსვინდისიანობა, честность.
პატიმარი	შეუკრავად ტუსაღი (ვეფხისტ. 1310. 1312), арестант. თ. თახსირ, ტუსაღ.
პატიმრობა	ტუსაღობა, арест.
პატიჟი	პატივის მიხდა, დასჯა, გარდახდევინება (ვეფხისტ. 240, 799), наказание, взыскание. // გარჯა, შრომა, სარჯელი (მუნვე, 115, 150, 295), труд, пренесение, претерпение трудов.
პატნეზი	სიმაგრე, სინგარი დაზვინებულის მიწისაგან, ანუ ალიზთაგან, გინა მესერი ძელთაგან (3 მეფ. 20,12), вал (ეზეკ. 4,2), острог, [бастион].
პატოანი	სარკმელი (მამათ. ცხ.).
პატრონება	(ვაპატრონებ) მიცემა სამკჳდროდ, სამფლობელოდ (ვეფხისტ. 507).
პატრონი	უფალი, ბატონი, მფლობელი (ვეფხისტ. 152, 395), владетель, господин, хозяин, patronus.
პატრონობა	(ვჰპატრონობ, ვაპატრონები) ფლობა, მთავრობა (ვეფხისტ. 154, 160, 520), владеть. // მფარველობა, მზრუნველობა, მოვლა (მუნვე, 161, 166), иметь присмотр, покровительствовать.
პატრუქი	ფილთა, შეგრეხილი ბამბა სანთელთა შორის ჩატანებული, ანუ ბაზმაკთა და კანდელთა შინა ჩადებული ასანთებად (მატ. 12,20), лен, фитиль, светильник. // მუწუკთა შინა მოგროვებული და გამაგრებული მანკი, რომელიც გამოვარდების შემდგომად დამწიფებისა და გამორწყვისა.
პატრუჭაგი	(ოთხფ.) საკლავი ცხვარი, ანუ თხა (ნახე ცხვარი) (დან. 14:31,32), овца.
პაქსიმადი	ორცხობილა პური, сухарь, παξιμάδι, δάκι.
პაღვი	დიდი მუცელი, пузо, пузище.
პაღვიანი	მუცლიანი, დიდ მუცელა, пузатый.
პაღული	კიდობანივით.
პაღური	(მძრ.) კირკინო, ზღჳს კიბო დიდი, морской рак, παγοϋρι.
პაშტა	ქრთილის მარცულის წონა, დანგის მეთორმეტედი (ნახე საწონთან), гран.
პაშტი	ხორბლის საკმაზავი ცხრილი.
პაწაწა	ფრიად მცირე, маленький, крошечный.
პაწუა, პაწიკელა	მატრაკვეცა.
პაჭენისი	როარტაგის გარდანაწერი, პირი წერილთა, список, копия.
პახტი	მახტი, მახთა, წლის გამოსაღები ერთის თემისა სრულიად გარდაკვეთით, оклад, оброк.
პეიტარი	ბეითალი, ცხენის მკურნალი.
პელაგონი	ზღუა, ანუ სასუალი მისი, море, πέλαγος.
პენტეკოსტი	მარტჳლია, მეერგასე დღე, пятидесятница, πεντηκοστή.
პენტელა	ხელოსანი, მპენტავი ბამბისა, მატყლისა და მისთანათა.
პენტვა	(ვჰპენტ, -ტავ) მშვილდით და კინტით გაწკეპა ბამბისა, ანუ მატყლისა გასაწეწად და დასაწმენდად, взбивать.
პეჟო, პეჟული	წყალთ პერული.
პეპელა	(მწერ.) მწერი დიდროვან ფრთებიანი და ჭრელი, бабочка. თ. ფარვანა [სპ.].
პეპელი	ოქროს ფიცარი (ლევიტ. 8,9), дощица златая.
პეპლვა	(ჰპეპლავს, იპეპლება) მფრინველთ აღრევა (ნახე ხურაობა).
პერანგი	კვართი შიგნიდამ საცმელი სამოსელი ტანისა (ვეფხისტ. 120, 1245), рубашка.
[პერანგის	ამხანაგი].
პერექლი	დიდი დაფარნა, სიწმინდეთ საბურველი, травоздух.
პერი	ქაფი (იუდ. 1,13), пена. ს. ქაფ.
პერიკმები	ხამლნი, ჩექმები (დანიილ. 3,21), сапоги.
პერიპატოელი	ბერძულად მოარული, ვინადგან არისტოტელმან შემოიღო სწავება მოწაფეთა სიარულით სასწავლებელსა შინა, ამად შედგომილნი მისნი იწოდებოდენ პერიპატოელად (შავთ. 53), перипатетик, περιπατετεικός, ხოლო სასწავლებელსა მათსა ეწოდა პერიპატოული, перипатетическая школа.
პერიჶრასი	განმარტება, ანუ თარგმანება მრავლითა ლექსებითა (დამასკ. 61), περίφρασις.
პეროვნება	(პეროინ) ქაფის გამოშვება პირიდამ (მარკ. 9:18,20), испускать пену.
პერპერა	(ვეფხისტ. 1427) ვახტანგ მეფე განმარტებს: მოსაკმაზავს გარდა, რაც რამ სხვა კიდევ კარგი მოემატოს.
პერსეპოლი	ძველთა მოისტორიეთაგან ესრეთ წოდებულ არს აწინდელი შირაზი, Персеполь, Шираз.
პერული	პერი, დორბლი ქაფივით.
პეტალი, პიტალი	მეტალლთ პურცელი, ჯიღჯიღა ან საჭედარი, πέταλον.
[პეტიკი	ნახე ბადე].
პეტრეტიკონი	თხის ტყავის ეტრატი.
პეშვი	ორი ხელი რა მოხარო ჭურჭლად (ნახე მუჭი).
პიდალიო	აფთიონი, ტიმონი, ნავის სამართი საჭე, кормило, руль. πεδάλιον.
პითიკი	ჰასაკ-მცირე კაცი, ანუ მაიმუნი (3 მეფ. 10,22), питик, πίθηκος. თ. ჯუჯა.
პითონი	სული მისნობისა (საქმ. 16,16), дух пытлив т.е. прорицательный, гадательный, პითაი ეწოდებოდა აპოლლონის კერპის ქურუმსა დედაკაცსა, მისანსა დელჶის ბომონსა შინა, ხოლო მაუწყებელსა მისსა - სული პითონი, πνέυμα πϋθονος, spiritus pithonis.
პილო, სპილო	(ოთხფ. ფსალ. 44,8), слон. თ. ფილ [სპ.].
პილპილ, პირპირ	ე.ი. სავსე კიდურებადმდე, полог до краев.
პილპილა	(ბალ.) სოკოა ერთი, груздь.
პილპილი	(ხე) მგორვალა, перец, πιπέρι. თ. ფილფილ [არაბ.].
პინა, პინაკი	დიდი ჯამი ან თეფში ხისა (გამოს. 25,29; მატ. 26,23), блюдо, πινάκι, πινακάκι.
პინაქსი	ზანდუკი, სარჩევი წიგნისა, оглавление, πίναξ.
პინჩვი	ნესტო, ცხვირის ხურელი, ноздри.
პიპო	(მწერ.) ბუზი მწარედ მკბენარი.
პირად	ზეპირად, პირისპირ, лично, словесно.
პირადპირადი	ფერად ფერადი, მრავალნაირი (ფსალ. 44,10; შავთ. 76), преиспещрен.
პირამიდა	სვეტი, ანუ გოდოლი სამკუთხად, ოთხკუთხად და უმეტესად ქჳთკირით ნაგები, ძირს ფართოდ და თავს შევიწროებით, пирамида, πυραμίδα.
პირატი	არა იხმარების დადებითად, არამედ უაღრესობითად (უპირატესი ნახე).
პირაღმართი	ძნელი ასავალი, ფრიალო.
პირაშკმული	პირდაღებული, დაღრენილი, разинувши рот, пасть.
პირბადე	თხელი ნაქსოვი პირზედ ჩამოსაფარები ქალთა, вуаль.
პირდაპირ	პირად, ანუ პირისპირ, лично, или против, насупротив.
[პირდაუბანელი	ნახე დაბანა].
პირება	გუამოვნება, თანა არსი ხატი ბუნებისა, ипостась.
პირება	(ვაპირებ, ვუპირებ) განზრახვა, მოწადინება, გულვება, намереваться, думать, хотеть. // (ვუპირებ) პირისპირ დგომა, ანუ შებმა, стоять, стать против.
პირველად, პირველ	უწინარეს, წინ და წინ (ფსალ. 89,2; მატ. 82,1; რომაელ. 1,8), прежде, первое.
პირველი	დასაბამი სათუალავსა შინა (საქმ. 1,1), первый. // უწინავესი ჟამითა, ადგილითა, წესითა, პატივითა, გინა მიზეზითა (ნახე უმცროსთან) (მატ. 19,30 და 20,8, კუალად 21,28 და შემდგომი).
პირველმოწამე	უწინარეს სხუათა წამებით აღსრულებული, ვითა არხიდიაკონი სტეფანე, первомученик.
პირველობა	უხუწესობა სხუათა ზედა, первенство.
პირველსახე	ღრამმატიკულად ძირი ლექსთა, რომელიცა თჳთ არა წარმოდგომილ არს სხჳსაგან, არამედ სხუანი წარმოებენ მისგან, превообразное слово, речение по грам.
პირველშობილი	შობით უხუწესი სხუათა, პირმშო, перворожденный.
პირველწოდებული	უწინარეს სხუათა მოწოდებული, ვითა მოციქული ანდრია, первозванный.
პირი	განხმულება ბაგეთა და შინაგანი მისი (ფსალ. 16:2,4 და 21,21), лице, уста, рот, пасть. // პირის სახე კაცთა (მატ. 6,16 და შემდგომი), лице, оклад лица. // გუამი განუკვეთელი (საქმ. 20:16,28), лице, особа, персона. // გარეგანი შეხედულება ნივთთა, ზედსაჩინო, ზენაოირი (ფსალ. 1,4; მატ. 16,3; საქმ. 17,27), лице, поверхность, наружность. // საპირე სამოსელთა სარჩულის მიხედვით, лицо у платья и т.п. // ნაპირი, კიდე, კიდური ძღუათა, მდინარეთა, ანუ ჭურჭელთა და მისთანათა (ვეფხისტ. 881, 883), берег, край. // პირი წერილთა პაჭენისი, გარდაღებული დედნიდამ, копия, список. // ლესული ნაპირი მკვეთელთა მახვილთა, лезвие, острие. // ჯერი, ხამუში, ვითარ ერთი პირი ძილი, მუშაობა და სხ. // ფარა, ჯოგი, ვითარ ერთი პირი ცხვარი, ღორი და მისთანანი. // პირი, პირობა (ვეფხისტ. 135), слово, условие.
პირიანი	პირობიანი, მტკიცე თვისს ნათქვამზედ, постоянный, устойчивый, твердый в своем слове.
პირის გახსნა	(პირს გავიხსნი) სახსნილოს მიღება შემდგომად მარხვისა, разговляться.
პირის დაყოფა	ნახე დაყოფა (შავთ. 84 და შემდგომი).
პირის მეღვინე	მერიქიფე, ღვინის მწდე, виночерпий, чашник.
პირისპირ	პირდაპირ, პირად (გამოს. 33,11), лицем к лицу, лично, насупротив. // წინააღმდგომად განრემზომად (ისაი. 17,13), против, напротив.
პირის სახე	წინაკერძო თავისა შუბლით ნიკაპადმდე, лице, оклад лица.
პირის ფარეში	შინაური მოსამსახურე, უფრორე ტანთ ჩამაცმეველი, гардероб-мейстер, камердинер, камерюнгфера.
[პირის წყალი	{პირის წყალი - სვინიდისი ან ნამუსი, совесть, стыд, честь, პირის წყალი გაშრომია, он потерял совесть. - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
პირი ღვთისა	ნახე ღვთაება.
პირმსუქანი	პირსავსე, სრული პირის სახით, полный лицем.
პირმშო	პირველშობილი (მატ. 1,25), первенец. // უაღრესი, უპირატესი სხუათა (ფსალ. 88,27).
პირობა	სიტყჳს დასკუნა, გრდაკვეთა ორთა, ანუ რაოდენთამე შორის, условие, договор.
პირობიანი	პირიანი, პირობის გამთავაებელი, честный, точный, постоянный в своем слове.
პირობითი	პირობის დამნიშნველი, რომელ არიან კავშირნი: უკეთუ, თუმცა და სხ. условный,
პირსახოცი	მანდილი პირის შესაწმენდი, полотенце, утиральник.
პირუტყჳ	უენო ცხოველი, მხეცი, ან ხვასტაგი (ფსასლ.8,7 და 48:13,31), скот, скотина.
პირქუში	მოჭმუხვილი, მოქურუხებული (ვეფხისტ. 1149), угрюмый.
პირღნიოში	ავპირი, ავენა.
პირშავი	დამნაშავე, სიცრუვეში აღმოჩენილი, виноватый.
პირშექცეული	თევზთ სანადირო გოდორი პირშებრუნებით დაწნული.
პირშუშხა	(ბალ.) катран, хрен.
[პირჯვარის წერა	ნახე ჯვარის წერა].
პირხმელი	მცირედ გამხდარი (ვეფხისტ. 1057), сухощавый.
პიტაკი	სავედრებელი წერილი უაღრესთადმი (ნახე წერილთან), просьба.
პიტალო	მეტალლი ერთი შეურევნელად სხუათა, ანუ პეტალო. // პიტალო კლდე, ე.ი. სალი, ფიქალი.
პიტნა, პიტნაკი	(ბალ. მატ. 23,23), мята.
პიტო ანუ პიტჳ	(ხე) ფიჭვი, ახალნერგი (ეზეკ. 31,8; ზაქარ. 11,2) питис, [πίτυς], певг, сосна.
პკურება	(ვაპკურებ) სხურება, დაწინწკლვა ნოტიოთი, რითმე (ებრაელ. 9,13; ვეფხისტ. 303, 1352), кропить, окроплять.
პლაკა	ფიქალი ქჳსა გინა მეტალლისა (ბერძულად), плита, πλάκα. // თჳთო გვერდი სტამბის ასოებისა ერთად ჩაწყობილი საბეჭდავად. პლაკების ჭრა, დაჭრა გვერდებად დაყოფა ჩაწყობილის ასოებისა, верстать.
პლანეტი	ცთომილი ვარსკულავი (ნახე ცთომილთან), планета, πλανήτης.
პლანი	გეგმა.
პლეადი, პლიადი	კრებული ვარსკულავთა (ხომლი ნახე; იობ. 38,31), плеада, πληϊαδες.
პობა	(ვაპობ) დაპობა, ანუ გაპობა. პობილი გაპობილი ან გაშლილი (ვეფხისტ. 909).
პოგჳრონი	ლიგჳრონი უნდა (იქ ნახე). {ლიგჳრიონი}
პოდირი	პალეკარტის მსგავსი სამოსელი წამოსასხამი (შავთ. 37).
პოვნა	(ვჰპოვებ, ვჰპოულობ, ვიპოვები) გამოჩენა, შეხვედრა, შოვნა, ანუ მონახვით ამოგება დაკარგულისა (ფსალ. 16,3 და 36:10,36, კუალად 106,4; მატ. 17,27; მარკ. 11:2,4,13), обретать, сыскивать, находить, -ся.
პოვნიერი	ქონებიანი, ქონების პატრონი, შემძლებელი, достаточный, состоятельный.
პოლიტიკა	მოქალაქური ზრდილობა, политика, ბერძულად πόλις ქალაქი, πολίτης მოქალაქე, πολιτικός მოქალაქური, πολιτική მოქალაქობა, სწავლა მოქალაქობისა.
პოლოტიკი	საომარი აბჯარი (ნახე ჯავშანთან),
პოლტი	კორნატი, ზროხისა ან ღორის ვეგი, დიდი კოჭი.
[პონგინი	ნახე ზუმილი]
პოპლიკა, პოსლიკა	თმითა ანუ წვერულვაშით მელოტი, ქოსა.
პორფირი	მეწამული სამოსელი, ანუ სამეფო მანტია (ნახე ძოწეული), порфира, πορψύρα (ლუკ. 16,9; ვეფხისტ. 1546).
პორფირის ქუა	იისფერი, ანუ მეწამული ქუა, камень порфировый, πορψύρα.
პოტიკო	კაკბის ხოხბის მახე.
პოჩი	ბალნიანი მოკლე რიკი ირემთა, თხათა და მისთანათა (ნახე კუდი).
პოხიერი, პოხილი	მსუქანი, განპოხებული (ფსალ. 21:12,29 და 67,15), тучный (კუალად 91,10), маститый.
პრასა	(ბალ., რიცხ. 11,5), лук червленый, порей, лук-поре, чеснок испанский, πράσσον.
პრასი	(ოთხფ.) კურო, ბუღა, დაუკოდავი ხარი (ნახე ზროხასთან).
პრელატი	სახელი კათოლიკეთ ეპისკოპოსთა, прелат, praelatus.
პრეტორი	ძველნი რომაელნი ესრეთ უხმობდენ მხედართ მთავარსა, ანუ ქალაქთ მთავარსა, გინა მსაჯულსა უწარჩინებულესსა შემდგომად კონსულთა, претор, praetor.
პრეტორია	სამსჯავრო, ან სახლი პრეტორისა, სადაცა სამართლობდა იგი სხუათა თანა, ხოლო ქართულად დაუდვიათ ტაძარი (მარკ. 15,16; იოან. 18:28,33), претория, praetorium, πραιτώριον.
პრიანი	წადილი, არამედ სახელზმნად არა იხმარების (ნახე ეპრიანება).
პრიმასი, პრიმატი	პაპის მოადგილე, უპირატესი მღუდელთ მთავარი, რომლისამე სამფლობელოსა შინა, ვითა კათოლიკოსი (სჯულის კანონი), примас, primas, atis, et primarius
პრკე	ბრკე, ღვინის ობი.
პრკენა	(ხე) ოლე, ბრყენა.
პრობა	გასინჯვა, ანუ გასასინჯავად მიღებული რამე, ვითარ ანდაზა, ჭაშნიკი და სხ., опыт, проба, proba.
პრობის მართვა	სტამბასა შინა ეწოდების გასწორებასა, პირველ დაბეჭდილის ფურცლისასა, корректура.
პრობის მმართველი	გამასწორებელი პირველ დაბეჭდილის ფურცლისა, корректор, corrector, correctus.
პროვატიკის საბანელი	(ნახე ცხოვართ საბანელი) πρόβατον, ცხოვარ, προδατάκι, კრავიანუ ტარიგი. ებრაელნი უწოდებდენ, სადაცა საღვთოდ შესაწირავთა ზვარათა პირველად განჰბანდენ.
პროვლემა	წინჩამოგდება, საპრაკტიკო წინადადება მოქენე აღმოჩინებისა (ლოღ. ბაუმ. §92), задача, πρόβλημα.
პრორი	ხომალდის თავი, ანუ წინანი, სადაცა ზის მეპრორე და ატარებს მას, ანუ მართავს საჭითა (ნახე მეპრორე), передняя часть корабля, нос, πρώρα, πλώρη.
პროსოდია	ნაწილი ღრამმატიკისა, რომელიცა ასწავებს მართლწერასა და კანონიერ გამოღებასა ლექსთასა, წერილსა შინა ხმარებულთა მიერ ნიშანთა, რომელთაცა ეწოდებათ ნიშანნი პროსოდიისანი (ნახე მახვილი), словоударение, προσωδία.
პროტასია, პროტასის	პირველსათქმელი, ანუ შესავალი წერილისა, предисловие, вступление, πρότασις.
პროტოდიაკონი	პირველი დიაკონი, მთავარდიაკონი, протодиакон, πρωτοδιάκονος
პროტონოტარი	არხინოტარი, მწერალთ უფროსი, первый нотариус, πρωτονοτάριος.
პროტოპოპი, პროტოიერი	პირველი მღუდელი, დეკანოზი, протопоп, протоирей, πρωτοπαπάς, πρωτοιερέυς.
პრპენი	ნახე ბრპენი.
პრწკენა	(ვუპრწკენ) ჩქმეტა, щипать.
პრწკალი	ხიწვი, ფურჩი მეტალლთა, ანუ ძუალთა.
პსიხი	სული კაცისა, გუამი სულითურთ, ანუ არსება გულისხმიერი და მნებებელი (კატიღ. ანტ., §61, §248), душа, φυχή.
პტული	ნარუქთან ნახე [წყობ. 55].
პუმპულა	(ბალ.) დასტამბო.
პუნგია	თაფლი მოდუღებული და გაყინული საკუნეტად, медовник. // თაფლითა ან შაქრით ნამზადი ნუში, ნიგოზი და სხვა რამ ხილი, გოზინაყი, ნუღლი.
პურადი	სტუმართმოყუარე, პურად უხვი,
პურადძვირი	ძუნწი, ხელმოჭირებული სტუმართათჳს და სხვარიგადცა, скупой.
პური	ზოგად ნამცხვარი ფქვილისაგან მოსავალთასა, ხმარებული ჩვეულებრივ საჭმელად (მატ. 4,3 და შემდგომი 6,11; ფსალ. 103,14 და შემდგომი), хлеб. თ. ეთმექ, ჩორაქ. ს. ჰაც. // არამედ პური საკუთრად ეწოდების გაფუვებულსა ხაშითა და მარილზავებულსა ნამცხვარსა ხორბლის ფქჳლისასა, ხოლო უფუვარსა და უმარილოდ ნანცხვარსა ეწოდების ხმიადი. 1. სახენი პირველისანი არიან: წინაპური, უკანაპური, ბედისპური, გვიცა, არაგვიცა, კვერი, კაკალაპური, კუტი, ლავაში, ლოლო, ორცხობილა, ანუ პაქსიმადი, საგარეჯო, ქაბრიწოვანი, ჯიგანა, ფუნთუში. 2. სახენი მეორისანი არიან: ბლარჯი ანუ ბაღაჭი, გომიჯი, ლელენგო, შაფართხელა, ხვეზა, ხვეზელი, ანუ ღვეზელი,ხავონანი. // კუალად ნამცხვარი საფოველითა, ანუ უსაფოველოდ ზავებულნი ერბოთი, ზეთითა, სძითა, კვერცხითა, ანუ ტკბილითა რითმე არიან: კუპატი, კოლვირდი, მსუნევანი, ნაზუქი, პალეკუნტი, ფოფხი, ქადა, შაქრისპური, ხავიწი, ხინკალი, და სხ. // პურად იწოდებიან სხუათაცა მოსავალთა ფქვილისა ნამცხვარნი, ვითარ ქერის პური, ანუ ქრთილიპური (იოან. 6,9), хлеб ячменный, ხოლო ფეტვისა და სიმინდის პურს ეწოდების მჭადი. // ეგრეთვე თაფლისპური ეწოდების გოლსა, ანუ კიპრუჭსა. // პური ეწოდების მოსავალსა ჯეჯილსა, ანუ ყანასა ჯერეთ მოუმკავსა.
პურიანი	პურის მომცემი, ან სარჩოიანი, სარგოიანი, хлебный.
პურისა უფალი	მასპინძელი, ანუ მესტუმრე (იოან. 2,8 და შემდგომი).
პურის მტე	ერთად მეპურენი, მეინახენი ნადიმად (მარკ. 6,39).
პურის ცომი	ხაში, საფოველი, დამჟავებული ცომი ასარევად მოსაზელს ფქვილში გასაღვივებლად მისსა, ანუ მოსადედებლად.
პურკატა	ნავია ერთგუარი.
პურობა	სტუმრობა ან წვეულობა (ნახე სერი) (ვეფხისტ. 57, 477).
პუჭურიკი	(მწერ.) დიდი ქინქლა.
პყრობილი	პატიმარი ანუ ტყვე შეკრული (მატ. 27,16), узник, невольник, арестант.
პჭუალი, პრჭუალი	ნახე ბჭუალი.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ჟ	ქარაგმიანი ლექსი: ჟ~ა - ჟამსა. ჟ იხმარების ნაცულად ზ (ნახე ზ) და ოდესმე ნაცულად ჯ, ვითარ ჟინი - ჯინი, ჟირი - ჯირი, ანუ ბჟირი.
ჟავი	ნახე ჟვავი.
ჟალი	შავმოწითლო იისფერი.
ჟამად ჟამად	დროსა და დროს, ხან და ხან, иногда, то - то. // კერძოდ ანუ დროებითად (რომაელ. 11:25,26), отчасти, или на время.
ჟამი	დრო განსაზღურებელი (მარკ. 6,35 და 11,11) время. ს. ჟამ (ვახტ.). // ოცდა მეოთხე ნაწილი დღე-ღამისა, საათი (მატ. 8,13 და 20,3 და შემდგომი), время. ჟამის ნაოთხალსა ეწოდების წენტილი, ანუ რუბი, четверть часа; ხოლო ცის მზომელობის ჟამის სათვალავი არს ესრეთ: ჟამსა აქუს 4 წენტილი, წენტილსა - 15 წამი, ანუ მინუტი, минута, წამსა - 60 წუთი, ანუ სეკუნდი, секунда; ნახევარწუტი არს ერთი კესი, ნახევარკესი - 1 მასი, ნახევარმასი - 1 არდი, ნახევარარდიმ - 1 მეყი, ნახევარმეყი - 1 წენი, ნახევარწენი - 1 ვაწე, ნახევარვაწე - 1 ბლისი, ნახევარბლისი - 1 ნივნი, ანუ ნვინი (ძველს ლექსიკონში დაწერილი ასე გაირჩა). მაშასადამე, ვაწე არს ტერცია, терция და ნივნი მეოთხედი ტერციისა.
ჟამი და ჟამობა	ჭირი, მომსხველი სენი, моровое поветрие, язва.
ჟამის წირვა	ლიტურღია (ნახე წირვა), обедня.
ჟამნ-გულანი	თთვენი ჟამნითურთ (ნახე გულანი).
ჟამნი და ჟამნ-კანონი	ლოცვის წიგნი ცხრა ჟამნთა, ეგრეთვე ცისკრისა, მწუხრისა, სერობისა და სხ., часослов. ს. ჟამასაც.
ჟამნობა	ჟამნ-კანონით წარკითხვა, ანუ ზეპირ თქმა ლოცვაზედ.
ჟამობა	ჭირიანობა (ნახე ჟამი).
ჟანგარო	მწვანე სამხატურო წამალი სპილენძის ჟანგისგან შენივთებული, яр-медянка, или лазуревка.
ჟანგი	გესლი რკინისა და სხუათა მეტალლთა, ржа, ржавчина.
ჟანტი	მცირე რამ სისველე, ანუ ტენი, сырость.
ჟარე	იარე მესხურად.
ჟარვა	(ჟარავს) დაჟარვა, დასუსხვა, დაზრობა ყინვით, морозит, мерзнет.
ჟეჟა	(ვჟეჟ, ვჟეჟავ) რბილითა რითმე ცემა, ბეგვა, ბეჟვა, დაჟეჟა.
ჟერო	(მფრ.) ნისკარტკოვზა. თ. ყანჩი, ოხარ.
ჟვავი	ლეშხი (ნახე წვიმასთან).
ჟვერი	ნოშო, ფოთლიანი რტო.
ჟივილი	(ჟივიან) და ჟივილ-ხივილი მრავალთ ჩჩვილთ ხმიანობა, шум, крик детей.
ჟივავი	(მფრ.) ჭივჭავი.
ჟივჟავი	ჟუჟუნა ნახე.
ჟივჟივი	(ჟივჟივიბენ, ჟივჟივი გააქუსთ) მრავალთ სირთ ხმიანობა, чир(и?)кание.
ჟინი	ახირება, მოუშლელად წადილის ქმნა, каприз.
ჟინიანი	დაჟინებული, ახირებული, капризный, упрямый.
ჟინჟღილი	დაგრეხილი სხვილიწნელები გამხმარი ფიჩხად, [вица, вичь].
ჟინჟღლი	წურილი თქორი (ნახე წვიმასთან).
ჟიჟინი	(ჟიჟინებენ) ჟივილი, მრავალთ ხმიანობა, ანუ შეჟიჟინება.
ჟიჟიმატი	მეტად წურილი მარცულები რისამე, ანუ ჭიოტა მარგალიტი, მძივები და სხ.
ჟირი	ნახე ბჟირი ან ჯირი, [ирха].
ჟირი ან ჟარი	სქელი თაფლწყალი, ან შაქარწყალი ვაჟინივით.
ჟირი	საკრავთ ძალი მსხირპანესა და ბოხს საშუალო.
ჟლეტა	(ვჟლეტ) მრავალთ მოსრვა, დახოცა (ვეფხისტ. 214).
ჟმურტლი	წურილი წვიმა ნისლიანი (ნახე წვიმასთან).
ჟოლა	(ხე) ხართუთა (2 ნეშტ. 9,27), черничие.
ჟოლი	(ხე) გრიკი.
ჟოლო	(ხე) карагазин. თ. მურუს.
ჟონვა	(ჟონავს) მცირედ რამ გამოდენა ნოტიოთა.
ჟოჟარიკი	(ოთხფ.) ბალღი ან ხბო (ნახე ცხვართან).
ჟოქო	ცუდი ღვინო, გაწყალებული (ნახე ღვინოსთან).
ჟრიალი, ჟღრიალი და ზრიალი	ჟღერა, მრავალთ ეჟვანთ ხმა.
ჟრჟუ, ჟრჟოლა და ჟრუანტელი	წდოლა, ტანში შეთრთოლება, შეჟიჟინება განქრთომისაგან და შიშის ზარისა.
ჟრუნვა	ჟრჟოლა, ანუ გულის ადუღება ანაზდის ელდისაგან (ნაუმ. 2,10), воскипение.
ჟრუნი	(მფრ.) შურთხი, [лебедь].
ჟუვილი, ბჟუვილი	(ჟუვის, ბჟუვის) ჩხულეტა, წკენტა დაბუჟებისგან.
ჟუჟუნა, ჟივჟავი	მომაჩხოდ მოხდომილი, ანუ მხიარული თუალები, ვითა უცინოდეს (ნახე აღიელთან).
ჟუჟუნი	დალბობა.
ჟუჟუნა წვიმა	დამალბობელი მიწისა (ნახე წვიმასთან).
ჟუჟღი	მწიკული, ჩირქი, გემსი, მდაბიურად ჭუჭყი.
ჟურვა	(ვჟურავ) დაწრეტა, დაჟურვა.
ჟღავილი	შეშინებულთ ხმიანობა.
ჟღერა	(ჟღერს) მრავალთ ეჟვანთ ხმა, ანუ საკრავთ ბგერა (ვეფხისტ. 481, 781).
ჟღვინტი	ბოტოტი, დიდი წვინტლი.
ჟღლა	(ვჟღლი, იჟღლება) ფაჟღლა, დაბზარვა მარგალიტთა, ანუ ადგილადგილ შედრეკა მეტალლთა მიმოგდებისგან და გაუფრთხილებლობისგან.
ჟღულემა	(ვჟღულემ) ჯგულემა, ცუდად ზელა, პრწკენა, мять.
ჟღმურტლი	ჟმურტლი.
ჟღრიალი	(ჟღრიალებს) ჟრიალი ან ჭრიალი.
ჟღუნი	მოსაწმენდელი სანთელთა და კერეონთ ნაწვისა, მოსაკვეცი მაკრატელი, щипцы. თ. მახასი, მახაშ.
ჟღუნვა	(ვჟღუნავ) მოჟღუნვა, მოკვეცა ნამწვისა ჟღუნით, снимать со свечи.
ჟღურტული	უკაფიოდ ლაპარაკი ენაბრგუნილთა, ან ჩხიკუთა, კაჭკაჭთა და მისთანათა.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

რ	ქარაგმიანნი ლექსნი ამას ასოსა ზედა: რ~ - რამეთუ, რ~ა - რათა, რ~ლ - რომელ, რ~ლიცა - რომელიცა და სხ. რ მდაბიურად იხმარების ზოგჯერმე ნაცულად ს და შ. მაგალითად: სთუა - რთუა, ნასთი - ნართი, შტო - რტო, სძალი - რძალი, სძე - რძე, სჯული ან შჯული - რჯული. და ზოგჯერ დაემატების თავად ლექსთა, ანუ დაიდების სხუათა ასოთა წილ. ვითარ: კუ - რკუ, ხმალი - რხმალი, ხრმალი, ოდეს - როდეს, მიქმა - მირქმა, თქმა - რქმა, რკო - კრკო, რგუალი - მრგუალი, რწყილი - კრწყილი, კუ - რწკუ, დრკუ. დრკუდ მავალი, ე.ი. გულარძნილი; კუმკუმა - კურკუმა, ბუჟი - ბრუჟი, ბჭე - ბრჭე, ბჭუალი - ბრჭუალი, რცხილა - ქრცხილა, ღრმა - რღმა. ხოლო ზოგჯერმე იხმარების ნაცულად ლ. ვითარ: ლბილი - რბილი და სხ. ნახე ლ. კუალად რ შთაემატების მდაბიურად ორთა შორის ხმოვანთა ასოთა. მაგალითად: ხბორები, მეხბორე ნაცულად ხბოები, მეხბოვე, ანუ ლაშარისა, ხვარისანი ნაცულად ლაშაისა, ხვაიშანი. დიდი, მრავლ. დიდრონი და სხ. გარნა სხუათა ლექსთა შინა რ სრულიად დაიტევების. მაგალითად: გრძელი - გძელი, ზრდა - ზდა, ვერცხლი - ვეცხლი, ფერხი - ფეხი, ფრთხილი - ფთხილი. ეგრეთვე ზედდადებულთა შინა ზმნათასა, ვითარ გარდასლვა - გადასლვა, წარსლვა - წასლვა და სხ. (იხილე შესავალსა შინა ამის წიგნისასა). [რ ასო ეს ზოგჯერმე დაიტევების. მაგალითად: ბრძანება - ბძანება, ბრჭე - ბჭე, ბრდოვილი - ბდოვილი, ბრჭვალი - ბჭვალი და სხ.].
რა	კავშირი, ხმარებული ზმნათა თანა ნაცულად რაჟამს. მაგალითად: განიხარეს მოწაფეთა, იხილეს რა უფალი. ე.ი. რაჟამს (იოან. 20,20; ფსალ. 72,3).
რა, რაჲ	ნაცუალსახელი კითხჳთი (ფსალ. 8,4; მატ. 6,25), что? ხოლო ოდეს დაერთვიან ამას იგი, ცა, მაშინ არს კულავმოღებითი; რა იგი, რაჲცა (ფსალ. 1,4, 10,3) (ნახე იგი).
რაბამ, რაბამად	ვითარ, ანუ რაოდენ, რაზომ (ფსალ. 65,2 და 118,103), коль.
რაბამი	ვითარი, როგორი (მარკ. 13,1), какой.
რაბი, რაბბუნი	ებრაულად მოძღუარი (იოან. 1,39 და 20,16), равви, раввуни. თ. რაბინ, რაფი (?).
რაგაგვა, რაგგამა, რაგგლის	რა გრჯის, რას დასდევ (ნახე მგამა).
რაგვარი	როგორი, ვითარი, რომლის გუარისა, какой. რაგვარად როგორც (ვეფხისტ. 663), как.
რაგინდარა	რაც რამ, кое что.
რად	რასათჳს, ანუ მდაბიურად: რათ, რათა (ფსალ. 2,1 და 41:5,9,11 და შემდგომი), вскую, по что, за чем.
რადგან, რადგანც	მდაბიურად ჰნიშნავს ვინათგან (ვეფხისტ. 311, 506), а как, так, как. თ. ჩუნქი [სპ.].
რადი	მოხრილი, არა სწორი; ამას დაესხმის თავად მ და ითქმის მრადი, მრუდი, ე.ი. მრავალს ადგილს მოხრილი, დაკლაკნილი (იხილენ ასონი მ და უ), искривленный.
რადმე?	რად, რისათჳს? (ფსალ. 9,33 და 51,1), чего ради, по что?
რაერთი, რამდენი	რაოდენი, ანუ რაზომი, сколько?
რაზა	რკინის ჯაჭვი, ანუ მოკაკული რკინა კოჭაკზედ გარდასაცმელი კართ დასაკეტად, крюк, крючек иногда на цепи для запирки.
რაზიანა	(ბალ.) კამა, укроп.
რაზმი	სირა, მწყობრი ლაშქართა (ვეფხისტ. 307, 435, 438), взвод, строй войска.
რაზომი	რის ზომისა, ანუ რაერთი, რაოდენი (ვეფხისტ. 86, 109 და შემდგომი), сколько, как велико?
რათა	კავშირი დასასრულის მიზეზისა, ანუ სიგანის მნიშნველი (ფსალ. 9:14,38), да яко да.
რათამცა	იგივე უმეტესის სურვილის მნიშნველი (მუნვე, 8,2 და 10,2), дабы, чтобы.
რათურთით	რითაც ფრით, ან სრულებით (ფსალ. 73,6; სოფონ. 3,6), вкупе, весьма, ხოლო არა რათურთით სრულიად არა, отнюдь.
რაინდი	კაი მხედარი, ცხენის მწვართველი, наездник, [всадник].
რაკა	ასურთ ენიტა: ვაჲ შენ (მატ. 5,22; შავთ. 19), рака, пустой человек.
რაკი	რას დროსაც, как только, лишь только.
რაკის თუალი	სიცხის გამაგრილებელი წამალია, жерновки.
რაკრაკი	(რაკრაკებს) ნახე კარკარი.
რაკუნი	(ვარაკუნებ) კართა და მისთანათა რეკა, რახუნება ნელიად, стучать.
რამ, რამე, რაჲმე	что либо, что нибудь.
რამდენი	რავდენი, რაოდენი, сколько.
რამეთუ	კავშირი მიზეზობითი (ნახე ვითარმედ) (ფსალ. 1,6 და 5,2 და შემდგომი), яко, ибо.
რამეთუ ესერა	(ფსალ. 50:5,6) се бо, რამეთუ უკეთუმცა (მუნვე, 16), яко, еще бы.
რამლი	არაბულად სამისნო წიგნი (შავთ. 17).
რანდა	ხუროთ იარაღი, ფიცართ გასათლელი შალაშინი, струга.
რაჲ, რაჳცა, რაჲმე	(ნახე რა, რამე).
რაჲსა მიმართობა	ურთიერთარს მოკიდულება ნივთთა, ესრეთ რომელ ერთსა უპყრიეს მიზეზი მეორისა (კატილ. ანტ., § 141 და შემდგომი), относительность, зависимость, связь, взаимное соотношение.
რაოდენ, რაოდენი	კითხუა სიმრავლისა, ხოლო რაზომ - სიდიდისა (დაბად. 1,31; ფსალ. 77:3,5; მატ. 16,9 და შემდგომი), елика, колико, сколько, коликий.
რაოდენ გზის	რამდენჯერ (მატ. 23,37), колико крат, сколько раз.
რაოდენ უმეტეს	რამდენად უფრო (მუნვე, 10,25), кольми паче, მეტადრე.
რაოდენმე	რამდენადაც, несколько.
რაოდენობა	რაერთობა, შეკრება ერთთა, ე.ი. სიმრავლე, ანუ სიდიდე, რაჲცა აღირიცხების, ანუ განიზომების და შესწორებულად მეორისა, უდიდეს მისსა არს, ანუ უმცირეს, გინა თანასწორ, количество.
რაჟამს	ოდეს, როდის, რას დროსაც (ფსალ. 2,12 და 9,3, კუალად 125,1), когда.
რაულად	რარიგად, რაგუარად (ნემეს. 5), как, по каковски.
რაფა	საფანვალი, ფიცრის თარო, полка.
რაფათა	თორნეზედ პურის მისაკრავი ბალიში.
[რაყამი]
რაში	(ოთხფ.) ზღაპართა შინა უხმობენ ბედაურს ცხენსა, ფრთებიანსა და სხ., конь баснословный.
რაცა	ნახე რა, რაჲცა.
რაძი	იგივე (გამოს. 2,4), что.
რახი	არაყი, арак, водка, ρακί. თ. რახ.
რახირუხი, რახრახი	მრავალთ ფიცართ დაყრისა, ანუ ხუროთ მუშაობისაგან ხშირი რახუნი, გინა ეტლთ სლჳს ბგერა, стук, стукотня.
რახსი	(ოთხფ.) წაბლის ფერი ცხენი, бурая лошадь.
რახსი	მდინარე არეზი (ქართლის ცხ.).
რახტი	აღვირედი, удило, [სპ.].
რახუნი, რახუნება	(ვარახუნებ) შეშათა და ფიცართ ჭრისა, ანუ თლის ხმა და ეგევითარნი, стучать. // როტვა, როშვა, ტარტარი, ცუდი ლაპარაკი, болтать.
რბევა	(ვარბევ) აკლება, გაკრეხა, წარტაცება ქონებისა, грабить. // ზოგჯერ: ზღვევინაბა, გარდახდევინება საზღაურისა, штрафовать.
რბენა, რბევა	(ვრბი) სირბილი, რბოლა, სრბოლა (1 კორ. 9,24 და შემდგომი; ფსალ. 147,4; ვეფხისტ. 17, 20), бегать.
რბილი	ნახე ლბილი.
რბოლა	რბენა (სიარულში ნახე) (ვეფხისტ. 576, 711).
რგება	(ვარგებ, ვირგებ) შემატება ან შველა (მატ. 27,24; ვეფხისტ. 14, 196, 1297), помогать, приносить, сделать пользу. // (არგებს) წამალთაგან ლხენა, კურნება სენისა, пользовать, лечить. //(მერგება, ერგება), წილად შეხვედრა, причитаться, принадлежать в долю.
რგვა	(ვრგავ) დარგვა, დანერგვა, сажать, насаждать.
რგუალი წამალი	(ბალ.) круглый корень.
რგუნება	(ვარგუნებ, ვირგუნებ) წილისა ან კერძის მიცემა, გინა მიღება, уделять другому или себе.
რე	მარცვალი ესე იხმარების ლექსთა დამაშვენებელად: წინა - წინარე, უმეტესად - უმეტესადრე, ზემორე მოხსენებული. აქა განაშორებს ორთა მარცვალტა მო მო, ვინადგან ზემო მოხსენებული თქმად ურჩხ არს.
რეგვა	(ვრეგვავ) ნახე დარეგვა.
რეგვენი	სულელი (ნახე გიჟთან), глупый, глупец, дурак (ვეფხისტ. 1248).
რევა	(ვრევ, ვურევ) აღრევა, შერევნა, შენჯღრევა ნოტიოთა ანუ შეზავება სხვადასხვათა ნივთთა, мешать, месить.
რევა, რევნა	(ვერევი) მორევნა, დაძალვა (ფსალ. 117,10 და შემდგომი; მატ. 16,18; საქმ. 19,16), одолевать, низлагать, брать вверх.
რევანდი	(ბალ.) ревень, ρεβέντι.
რეკა	(ვრეკ) სარეკელთ კურა, რახუნება (საქმ. 12,16) стучать, звонить (კუალად ნახე გარეკა, დარეკა და სხ.).
რემა, რემაკი	(ოთხფ.) ხრდალი ვირი, ანუ ჯოგი მათი (იობ. 1,14; ვეფხისტ. 55), ослица.
რეტი	თავის გაბრუვება, ანაზდის შემოკურით, ანუ თავზარი საბავთის ამბვისგან, вскружить голову, ошеломить.
რეტიანი	მწუხარებით ცნობა მიხდილი (ნახე გიჯი) (ვეფხისტ. 214, 267, 493), ошеломлен.
რეტინე	ნახე რიტინე.
რეცა	ვითამც, მითამ, будьто.
რეცხვა	(ვრეცხ) წყალში ვლებით გასუფთავება, стирать, полоскать.
რეწა	(ვირეწ) ნახე მორეწა.
რეჰანი	(ბალ.) შაშპრა, базилик. თ. რეჰან [არაბ.].
რვალი	ეწოდების ზოგად სპილენძსა და თითბერსაცა (მატ. 10,9; დან. 2,35 და შემდგომი; 1 კორ 13,1), медь.
რვილი	ერქუნის ხე გრძელი და მოხრილი, вобжа. // თანვარსკულავედი (ნახე დათჳ).
რთვა	(ვართავ) ნახე სთვა.
რთვა	(ვრთავ) ზმნა ესე მიიღებს სხვადასხვასა მნიშვნელობასა ზედდადებულთაგან: გართვა, დართვა, მორთვა და სხ. // (ერთვის) ერთის მდინარისა შეკრება-შეერთება მეორესთან [впадаетъ].
რთხმა	გაჭიმვა (ნახე განრთხმა, გართხმა).
რიგი	წესი, განწესება, გარიგება, კარგი განკარგულება.
რიგიანი	წესიერი, განკარგული, порядочный.
რიგის მიცემა	(რიგს ვაძლევ, მივსცემ) გარიგება, განკარგვა, распоряжать.
რიდე	თავმოსახვევი მანდილი, კუბასტი, ლეჩაქი (ვეფხისტ. 73, 123 და შემდგომი 454, 473, 489), [вуаль].
რიდება	(ვრიდებ) დაზოგვა, განრინება, დაფარვა სავნებელისაგან (ფსალ. 71,13 და 77,50), щадить, беречь, пожалеть. // (ვერიდები) მოშორება, განლტოლვა, მორიდება (2 კორ. 12,6), опасаться, убегать, удаляться.
რიდი	გაფრთხილება, რიდება, მორიდება (ვეფხისტ. 124, 406), осторожность.
რიდობა	სიძუნწე, ნაკლულევანება (2 კორ. 9,6), скудость, скупость.
რიკი	სათამაშო ჩილიკა, спичка игральная. // ტიკის სარგილი, ანუ ჭურჭელთ საცობი ჩხირი, пробка. // კუდის პოჩი უბალნო (ნახე კუდი).
[რიკრიკა	ნახე ნარიყი].
რინვა	განრინვა, განრინება.
რიოში	ჯერკუალი, შერევნილი, დაურჩეველი, ან მოსაცთუნებლად შექმნილი, [сок], поддельный, фальшивый. თ. ყალბი [არაბ].
რიპიდიონი	სამწერობელი, рипида, ριπίδιον.
რიჟრაჟი, რიჟურაჟი	დილის სინათლის გამოჩენა ბინდბანდად (მარკ. 1,35), утро, заря, утренняя; გარიჟრაჟი იგივე, ხოლო სარამოს ბინდი შერიჟრაჟი (ნახე დილა).
რისუა	(ვრისავ) პარსვა ცხოვართა (ამისგან მრისველი ნახე), стричь.
რისხვა	(ვრისხავ) წყრომა უაღრესთაგან (ფსალ. 2,4 და 6,1) гнев (კუალად 84,5), гневаться, ხოლო სწორთათვის ითქმის ლალვა და უდარესთათჳს დრტჳნვა. არამედ ზოგჯერ დრტჳნვის მაგივრადაც ხმარებულია რისხვა (ნახე განრისხება).
რიტინე, რეტინე	სუნნელი ხის წებო (ნახე მკურისკევი) (დაბად. 43,11; იერემ. 51,8), ритина, масть.
რიტორი	დახელოვნებული რიტორებასა შინა, შვენიერმოუბნარი (ჩახრუხა. 35), ритор, оратор, ρήτωρ.
რიტორიკა, რიტორება	სწავლა შვენიერმოუბნარობისა, риторика, витийство, ρητορική.
რიყე	ნაშე, მდინარის პირი ქვიანი და ქვიშიანი, русло, пески.
რიცხვა	(ვრიცხავ) თულა, დათულა, აღრიცხვა, считать.
რიცხჳ	სათვალავი (ფსალ. 38:3-5 და 103,25), число.
რიხი	ზავთი, მოხდომილი ტუქსვა, შერისხვა.
რიხიანი	ზავთიანი, ზახიანი.
რკენა, რკინობა	(ვრკინობ, ვერკინები) ჭიდილი, ჭიდაობა.
რკვევა	(ვარკვევ) რჩევა, დარკვევა, გარჩევა, გამორკვევა.
რკინა	მეტალლი მოშავო, სახმარი საჭელთათჳს იარაღთა (დან. 2,25), железо. თ. დემურ.
რკო, კრკო	მუხის კენკრა, ანუ ხე (ისაი. 2,13), желудь (ოსე. 4,13), дуб.
რკოცხი	ნახე კონცხი, კუნცხი.
რკუ	(ოთხფ.) ნახე კუ. ხოლო ჭადრაკის სათამაშოსა რკუსა რუსულად ეწოდება слон.
როარტაგი	მეფეთ ბრძანება, ოქმი, ანუ სჯულის დება (ნახე წერილი), указ (именной, высочайший).
რობა, როფი	თაბახი, ხელგობა.
როგო	ხეთაგან გამოთლილი სკა (ნახე სკასთან), улей, [бортъ].
როგორი	რაგუარი, ვითარი, какой.
როდეს, როდის	რა დროს, ოდეს, რაჟამს, когда.
როდინდელი	რომლის ჟამისა, რომლის დროსი, когдашний.
როდინი	ხის ფილი სანაყავი, ხოლო მცირეს ეწოდება ქვიჯა, ступка деревянная.
როდინის ქუა	ფილთა ქუა გრძელი, пест.
როკი	ხის ტოტის ძირი, ანუ კაპი ნუჟრიანი, сук на дереве.
როკვა	(ვროკავ) სამაია, ცეკვა, ბუქნა და ეგევითარნი მოძრავობანი მგოსანთანი (ნახე თამაშობასთან) (მატ. 11,7 და 14,6), плясать.
რომ	მდაბიურად იხმარების ნაცულად რომელ, რამეთუ, რათა, ვითარმედ და სხ., что, чтобы. თ. ქი [სპ.].
რომელი	კავშირი მიზეზებითი (ნახე ვითარმედ).
რომელი	ნაცვალსახელი კითხჳთი, ხოლო რაჟამს დაერთვიან მარცვალნი: ცა, იგი, ანუ შეუდგების არსებითსა სახელსა, მაშინ არს კულავ მოღებითი (ფსალ. 1:1,3), который, какой.
რონინი	(ვრონინებ) დაღონებით და ურველად სიარული (ფსალ. 41,9 და 42,2; ლუკ. 2,48), ходить сетуя, боля, мрачно.
როსკიპი	ურიდად მეძავი, ბოზი (2 სჯული. 23,17; ოსე. 3,1; ვეფხისტ. 570), блудница, блудодейка.
როტვა	(ვროტავ) შეუგვანი ლაპარაკი, ანუ ძილში ლუღლუღი, бредить, грезить.
როქი, როღაჲ	როჭიკი, საბოძვარი, ანუ გარდაკვეთილი სამუშაო, руга, ρόγα.
როშვა	(როშავს) მოშლილის წისქვილისგან მსხვილად ფქვა, ღერღა, крупно мелить. // უშნო ლაპარაკი, როტვა, ბლანდვა, болтать, пустое мелить, городить.
როჭიკი	როქი, ულუფა, ჯამაგირი, საზრდო ან სჯულიერი ნიჭი მთავრობისაგან (ლუკ. 3,14), оброк, жалованье.
რტო	შტო, ნოშო (მატ. 13,32 და 21,9; გამოს. 25,31 და შემდგომი; ჩახრუხა. 39), ветвь.
რტყმა	(ვარტყამ) ნახე დარტყმა, შემორტყმა და სხ.
რუ, რუვი და რუსხმული	ხელოვნებით გატანილი ნაკადული (წყალი ნახე), канал, канава, ρύαξ. თ. არხ [არაბ].
რუბი	თათრულად მეოთხედი, ნაოთხალი, სპარსულად ჩარექი, четверть.
რუდუნი, რუდუნება	(ვრუდუნებ) გარჯა, შრომა, ღვაწლი, ზრუნვა (2 კორ. 11,27 და 1 თესალ. 2,9), подвиг, изнурение.
რუკა	მიჯრით მობმული კუბო კუბოდ, ვითა ჭადრაკის სახე (ვეფხისტ. 287), карта.
რული	(მრულის) ლული, თულემა, მსუბუქად ძილი (ფსალ. 75,7 და 120,3 და შემდგომი), дремать, дремание, дремота.
რუმბი	დიდი ტიკი ზროხისა ანუ კამბეჩისა (ნახე თხიერთან), ρόμβος.
რუსხმული	მაღლა შეშენებული რუ წყალთ გასატანი, канал.
რუხა, რუხი	ყომრალჭრელი, ხოლო სისვი შავი თეთრნარევი; მრეში წითელ სისვი; ლები ანუ ლიბრი ლურჯმოიისფრო; ლეგა და მხიე წყლის ფერი; მურა, ინდუშა და შავგურემანი შავ-მოწითალო და სხ. (ნახე ფერი).
რუჯვა	(ვრუჯავ) გატუსვა, ცეცხლში გავლება, გარუჯვა, палять, опалять.
რქა	რომელთამე ცხოველთა და საკუთრად ოთხფერხთა თავსა ზედა ამოსულნი ზუალნი (ფსალ. 21,22 და 68,31), рог, рога. // ვაზის ბაბილო, ვენახი ნორჩი (ფსალ. 16,15 და 79,11), розга, лоза виноградная. // ჩენჩო მარცვალთა და მისთანათა (ლუკ. 15,16), рожцы. // წერილთა შინა ხაზი, ღრამი, წარზიდული, იოტა (მატ. 5,18), черта. // ნესტჳ, ნაღარა რქისაგან შექმნული (ფსალ. 97,6), труба из рога, рожок. // ზეთის შესანახავი რქის ჭურჭელი (3 მეფ. 17,14), чванец елея. // ძალი, ძლიერება, სიმტკიცე (ფსალ. 74:5,6,10), рог. // რქა ითქმის რიცხჳსათჳს რქიანთა ხვასტაგთასა, ვითარ ასი რქა ზროხა, штука рогатого скота, კამბეჩი, ცხვარი, თხა და სხ. (ვითა მფრინველთათჳს ითქმის ფრთა).
რქენა	(ვარქენ) რქით გმერა, რჩოლა (გამოს. 21:27,28), убодать, бодать рогами.
რქიანი, რქებიანი, რქოსანი	რქების მქონებელი, рогатый.
რქმა	(ვარქუამ) დამხობა (ნახე დარქმა).
რქმა	(ვარქუ, არქუ, ჰრქუა) ხმარებული სრულთა შინა დროთა, ხოლო აწინდელსა შინა თქმა (ფსალ. 2,7), сказать.
რქმევა	(ვარქმევ) წოდება, სახელის მიცემა, нарицать, называть, именовать. // (მრქვიან, მქვიან) მეწოდების (მატ. 1,16 და 23,10; ლუკ. 2,4), нарицаться, называться.
რღვევა	(ვარღვევ) ქცევა ნაშენებთა (ნახე დარღვევა), ломать, разорять, разрушать. // ნაკერავთაგან ძაფების გამოხსნა და მოშორება, пороть, рапарывать.
რღუნა	წყალთ მოვარდნა, წალეკა (ნახე წარღუნა) (ფსალ. 28,9 და 31,6), потоп.
რყევა	(ვარყევ) რხევა, ნძრევა, რწევა, колебать, трясти.
რყუნა	(ვრყუნი) წახდენა, განხრწნა, განრყუნა, портить, разврашать.
რჩევა	(ვარჩევ) მრავალთაგან გამოკრება სახმარისა (ვეფხისტ. 504), выбирать, отбирать, разбирать. // (ვურჩევ, ვარჩევ) ზრახება, ჰაზრის მიცემა (მუნვე), давать совет, советоваться, совещание. // (მირჩევნია) უკეთესად მიჩნევა, ჯობინება (მუნვე, 30), предпочитать.
რჩენა	(ვარჩენ, ვრჩები) გამოზრდა, შენახვა, содержать, кормить, пропитывать, -ся. // გამოხსნა ჭირისაგან, მორჩენა, спасать, избавлять.
რჩეული	საუკეთესოდ მიღებული, აღრჩეული (ფსალ. 17,26 და 77,31; მატ. 20,16), избранный, отборный.
რჩოლა	(ვერჩი) მდაბიურად: წაკურა, ანუ სხვარიგად ვნება, толкать, трогать. // რქენა, ცემა რქიანთა ხვასტაგთაგან რქებითა, бодать. // (ვერჩი, ვერჩდი) წერილთა შინა დაჯერება, დამორჩილება (მატ. 8,27; მარკ. 1,27; საქმ. 28,24), верить, слушаться, повиноваться.
რჩომა	(ვრჩები) შოვნა, მოპოვება საზრდოსი (ვეფხისტ. 343), иметь промысл, пропитание. // გათავება, შესრულება საქმისა, მორჩენა, მორჩომა, оканчивать, доканчивать.
რჩული	რჯული, სჯული (საქმ. 6,15), закон.
რცხა	რეცხა; რცხული გარეცხილი.
რცხვენა	(ვარცხვენ, მრცხვენის) შეკდემა, შერცხვენა (ფსალ. 43:8,10 და 70:1,13,24), посрамлять, постыдить, -ся.
რცხილა	(ხე) ქრცხილა.
რძალი	შვილისა ანუ ძმის ცოლი (ნახე სძალი), невестка.
რძე	(ნახე სძე) молоко.
რძიანა	(ბალ.) бесово молоко.
რძღუამლი	(ხე) უსურვაზი, კრიკინა.
რწევა	(ვარწევ) ქანება აკუნისა და მისთანათა, качать.
რწმუნება	(ვარწმუნებ) დაჯერებინება, ანუ შეჯერიება (მატ. 28,14; საქმ. 19,26), уверять, уговаривать.
რწმუნვა	(ვირწმუნებ, ვერწმუნები, მრწმენა) დაჯერება (ფსალ. 77:22,32,37 და 113,1), верить, веровать.
რწყევა	(ვარწყევ) ნთხევა, рвать, вырвать (рвота).
რწყვა	(ვრწყავ, ირწყვის) დასხმა წყლისა, დასველება, მორწყვა (დაბად. 2,6), напаять, поливать водою. // მუწუქთ გამორწყვა, გახეთქა.
რწყილი	(მწერ.) კრწყილი, блоха.
რწყილის დედა	(მწერ.) жук майка.
რწყმა	(ვარწყამ) მახის დადგმა (ნახე დარწყმა).
რჭმა	(ვარჭობ) დასობა რისამე მიწაში და ეგევითარნი, вонзать, сажать.
რხევა	(ვარხევ, ვირხევი) რწევა, ნძრევა, შენძრევა, колебать, шатать, качать, трясти, -ся.
რჯა	(ვრჯი, ვირჯები) დაშრომება, შეწუხება, გარჯა, შრომა, трудить, утруждать, беспокоить, -ся.
რჯული	რჩული, მცნება (ნახე სჯული), закон. // სარწმუნოება (ვეფხისტ. 1035), вера, вероисповедание, религия.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ს	ქარაგმიანნი ლექსნი: ს~დ - სრულიად, სხ~ნი - სხუანი. α. ს დერთვის თავად რომელთამე ლექსთა შნოსათჳს წინაშე კ, პ და ტ. მაგალითად: კუნელი - სკუნელი, პარსი ანუ ფარსი - სპარსი, პილენძი - სპილენძი, პილო - სპილო, მაინძელი - მასპინძელი, ტრიობა - სტრიობა, აშრიალი - საშრიალი. კუალად: ნატა - სნატი, კუნესა - სნეკვა, რბოლა - სრბოლა. β. ს იხმარების ნაცულად ზ და რ, ვითა ითქვა მათ ასოთა თანა და ზოგჯერმე წინაშე ასოთა პ და ტ შეიცულების შ-ზედა. მაგალითად; ქისპი - ქიშპი, გასტერება - გაშტერება, მუსტი - მუშტი, ტასტი - ტაშტი, ქისტი - ქიშტი, ეგრეთვე უკეთუ ლექსთა შინა იპოვნებიან ასონი: შ, ჭ, ჯ, მაშინ თავად ასო ს შეიცულების შ-ზედავე, ვითარ: სიმშილი - შიმშილი, სიში - შიში, სანიშინი - შანიშინი, საჭამადი - შეჭამადი, სინჯი - შინჯი, სჯული - შჯული. γ. მარცვალი სა დაერთვის თავად: 1. სახელთა არსებითთა და ზედშესრულთაცა, ესრეთ რომელ მარცვალი ნა ჰნიშნავს შეცვალებასა განვლილისა მდგომარეობისასა, ხოლო სა მომავალსა ანუ მოსალოდებელსა. ვითარ ნასიძარი - სასიძო, ნარძლევი - სარძლო, ნავენახობი - სავენახე, ნაბოსტნევი - საბოსტნე და სხ. ხოლო, უმრავალჯერესად ჰნიშნავს კუთნვილებასა, სააბანოვე, საბოლოვო, საგზაო, საერო, საზოგადო, საკომლო, სამარხო, სახსნილო, სანეულო, საშენო, საჩემო და სხუანი. ამგუარნი სახელნი იხმარებიან არსებითადცა, ვითარ სადილი, საუზმე, საგზალი, სავაჭრო, საზამთრო, სალარო, საუნჯე, საქონელი, საწოლი, სახაბაზო და სხ. 2. სა დაერთვის მიმღეობათა მომავალისა დროჲსათა, ვითა ნა განვლილისათა. მაგალითად: ნაწერი - საწერი, ნაკითხი - საკითხი, ნაკერავი - საკერავი, ნაქები - საქები, ნაქმარი - საქმარი, ნასუქი - სასუქი, ნაუბარი - საუბარი, ნახნავი - სახნავი, ნამუშავარი - სამუშავარი, ნახმარი - სახმარი და სხ. ეს სახედ მარცულითა სა განვითარებულნი მიმღეობანი იხმარებიან არსებითადცა სახელებად. მაგალითად: საზრდელი, სამოსელი, სამსახური, სარეწავი, სატევარი, სატკივარი, სასჯელი, საქციელი, საწერელი, სახმილავი, სახნისი და სხ. 3. კუალად სა დაერთვის თანდებულთა, ზმნისზედათა, კავშირთა და შორისდებულთაცა და შეიქმს მათ არსებითად ანუ ზედშესრულად სახელებად. მაგალითად: სააქაო, საიქიო, საგარეო, საშინაო, საზედაო, სათანადო, სამარადისო, სანიადაგო, საწინაო, სახუალიო, საზეგიო, საგაისო, სათუო, სავალალო, სავაებო. δ. მარცვალი სი დაერთვის თავად: ზედშესრულთა სახელთა და შესცულის მათ არსებითად. მაგალითად: ადვილი - სიადვილე, ძნელი - სიძნელე, ავი - სიავე, ბოროტი - სიბოროტე, ბრძენი - სიბრძნე, თეთრი - სითეთრე, შავი - სიშავე, მართალი - სიმართლე, მდაბალი - სიმდაბლე, მდიდარი - სიმდიდრე, მრავალი - სიმრავლე, მტკიცე - სიმტკიცე, მშვიდი - სიმშვიდე, უხვი - სიუხვე და სხ. შეისწავე: a) რომელნიმე ზედშესრულნი სახელნი, დაბოლოვებულნი მარცვალსა ზედა ლი, ისპობენ ამას, რაჟამს დაერთვის მათ სი. მაგალითად: თხელი - სითხე, ზრქელი - სიზრქე, სქელი - სისქე, მსხვილი - სიმსხო, კეთილი - სიკეთე, ტკბილი - სიტკბო, ტფილი - სიტფო, ცხელი - სიცხე. b) რაჟამს ესრეთთა არსებითთა სახელთა დაერთვიან მარცვალნი ამ, ანუ მაგ, მაშინ იგინი შეიცულებიან ზედშესრულადვე. მაგალითად: ამ სიდიდე, ანუ მაგ სიდიდე ძელი, дерево такой величины, ამ სიუხვე კაცი, ამ სიწითლე ვაშლი და სხ. 2. სი დაერთვის სახელზმნათა განსაკუთრებით უმეშვეობითთა ზმნათასა, ვითარ სიარული, სირბილი, სიკუდილი, სინანული, სირცხჳლი, სიქადული, სიხარული, სიცილი, სიძულილი და სხ.
სააბანოვე	აბანოსათჳს სახმარი, банный.
[სააბატო]
სააბეზრო	აბეზართ ადგილი.
სააბი	ყურძენი შავი, დიდრონი და ტკბილი (ნახე ყურძენთან).
სააბრეშუმე	აბრეშუმთ საცავი, ანუ შესახვედრი მათი.
სააბჯრე	აბჯართ საცავი, оружейная.
საადვილო	ადჳლად საქმნელი, удобоисполняемый.
საავაზაკო	ავაზაკთ ადგილი, ანუ შესახვედრი მათი, разбойнический.
სააზრო	ჰაზრით საგონებელი, мысленный, мнимый.
საათი	საჟამო, იარაღი ჟამთ მაჩვენებელი, часы. თ. საჰათ [არაბ.]. // ჟამი, ოცდამეოთხე ნაწილი დღე-ღამისა, час, [часы].
საალერსო	ალერსისთჳს სათქმელი, ანუ თქმული, ласкательный, ласковый.
[საამბრე]
საამხანაგო	ამხანაგთ საზიარო, общий (товарищам), артельный.
საანდაზო	ანდაზად დასადები, ანუ მოსატანი, примерный.
საანდერძო	ანდერძად დასაგდები.
საანჯმრო	საჯარო, აშკარა, гласный, публичный.
საარება	უბადრუკება, ანუ უპოვარება (იოილ. 1,15), беда (იერემ. 15,8), бедность (და 6,7), пакость (კუალად 51,56), хищник.
საარებლობა	უბადრუკება, უპოვარება (იერემ. 20,8), бедность.
საარებული	უბადრუკი, მომძლავრებული, ან გაოხრებული (იოილ. 1,10), опустевший (ზაქარ. 11:2,3), обедневший, озлобленный.
[საარმაღანო	ძღვენისა (ნახე არმაღანი), для даров]
სააქაო	აწინდელი სოფელი, საწუთრო ცხოვრება (ხოლო საიქიო მომავალი ცხოვრება), мир сей, временная жизнь.
სააღდგომო	ქრისტეს აღდგომის დღეთა შინა სახმარი, ანუ შესაფერი.
სააღებო	აღების დღეთა შინა სახმარი.
სააღსარებო	აღსარებად სათქმელი.
სააშიკო	აშიკობის საკუთნავი (ვეფხისტ. 24, 355).
საახალწლო	ახალწლისთჳს სახმარი, საკუთნავი.
საბადური	ბადით თევზთ სანადირო ადგილი.
საბავთო	საგლოველი, სამწუხარო (ნახე ბავთი), плачевный.
საბაზიერო	ბაზიერთ შესახვედრი, ანუ სახლი ბაზიერთა და ბაზთა.
საბაზმაკე	სასანთლე (ზაქარ. 4,2), свечник.
საბაითი	ოთხის ვეგით თამაშობა, ოთხო.
საბალახე	ბალახთ სათიბი, ანუ საძოვარი ადგილი, сенокосные, или пастбищные луга.
საბალახო	(ოთხფ.) საძოვართ ბეგარად აღებული ხვასტაგი, ცხუარი, ღორი და მისთანანი.
საბანაკე	ბანაკთ ადგილი, стан, лагерь. თ. ურდო.
საბანელი	აბანო, ავაზანი, გინა ემბაზი (იოან. 5,2 და 9,7 და შემდგომი), купель, купальня, ванна.
საბანი	ზედდასახურავი ჟამსა ძილისასა, одеяло, σάββανον.
საბაჟო	ბაჟის ასაღები ადგილი, таможня.
საბარკი	(ხე) ტვივის გუარი ხე ეკლებიანი (3 მეფ. 19,4), смерчие.
საბარკული	საწვივე აბჯარი (ნახე ჯავშანთან) (იობ. 15,27; ვეფხისტ. 1009, 1359), омет.
საბარო	ურემი დაბალჭალებიანი (ნახე ურემთან), арба, телега, повозка.
საბასრობელი	საკიცხველი, ასაგდები (შავთ. 82), издевательный.
საბატიო	(კაცი) აზნაური, კეთილშობილი, боярин, благородный, почётный.
საბატონო	ბატონთ საფერი (ვეფხისტ. 631), боярский, господский.
საბედნიერო	ბედის წილადი, ბედნიერების მომასწავებელი.
საბელი	მსხვილად შეგრეხილი მკედი დასაბმელად ანუ შესაკრავად რისამე (ფსალ. 15,5 და 118,61; ქებ. 4,3; ვეფხისტ. 255), уже, вервь, веревка. ესე არს ზოგადი სახელი, ხოლო მკედის უმსხოსსა ეწოდების ხეზი, მისსა უმსხოსსა - ბაწარი, და მათზედ მომსხოსა - თოკი და შტანაგი, კარავთ გასაბმელსა თოკსა - წალები, ცხენის ფეხთ გასაბმელს - ტოილო, შორით სასროლსა მროწლეთა შინა შესაპყრობად ხვასტაგთა - საგდებელი და ქამანდი, თივისგან შეგრეხილსა - გორილი, გუარილი, ხის ხრალტაგან შეგრეხილსა - ავრიტი, ხვასტაგთ წელებისა ანუ აბრეშუმისგან შეგრეხილსა მშვილდის საბელსა - შიშთვილი, საპალნეთ შესაკრავსა - საკოჭავი, გრძელსა და ფართოდ ნაქსოვსა ღაზლის საბელსა - ქარშიკი, ტყავთაგან გრძლად და წურილად შეჭრილსა ბაწარსა - თასმა, თასმათაგან დაწნულსა - ღვედი, ამგვარსავე ერქვანდასაკრავსა - ევანი და ჯამბარა, მათსა გარდასაბმელსა - ხანჩირი, უწურილესსა მათსა ურემსა ზედა ტჳრთთა გადასაკრავსა - ჭაპანი, ხოლო ყოველსავე უმსხოსსა ნავთა და ღუზათა დასაბმელსა - ბაგირი.
საბერველი	ცეცხლის გასაღვივებელი და გასაძლიერებელი გუდა, мех раздувальный. თ. ფუქს (?).
[საბეჭდავი	ნახე ბეჭდვა. // საბეჭდი ткальный челнок].
საბეჭური	ლევინტონარი, სამხრე მონაზონთა.
საბლარდნელი	მანდილი, გასახვევი რისამე.
საბნელი	გლოვის კარავი ანუ სახლი, траурная, темная комната.
საბოლოვო	მომავალს დროს გამოსადეგი, სახმარი.
საბოძვარი	უაღრესთაგან საჩუქარი (ვეფხისტ. 61, 119, 672, 677), подарок, вещь жалованная.
საბრალო	საცოდავი, შესაბრალი (მუნვე, 41, 175, 801).
საბრი	(ალო ნახე) сабур. თ. საბრი [არაბ.].
საბრძანებელი	სასამართლო ადგილი, приказ, присуственное место. // სახელმწიფო, სადაც ბრძანება ვისიმე მუშაობს (ფსალ. 113,2), область, держава, государство.
საბრძოლელი	საომარი, ბრძოლაში სახმარი (ზაქარ. 9,10), бранный.
საბრძანისი	იგივე (ვეფხისტ. 63, 1584).
საბრჭო, საბჭო	სადავო, საცილობელი საქმე გასასინჯავი ბჭეთაგან.
საბრთხე	საფრთხე.
საბუდარი	ადგილი შინაურთა მფრინველთა, სადაც კვერცხს სდებენ (იერემ. 10,22), обитание, гнездо.
საბუთი	აღმოჩინება, სითყვა ანუ წერილი სიმართლისა, доказательство, документ. თ. ზაბუთ [არაბ.].
საბურველი	თავსახურავი, ანუ გარდასაფარებელი (2 კორ. 3,13 და შემდგომი), покрывало.
საბუხარი, საბუხრები	სამღუდელო შესამოსელთაგანი მაჯებზედ შესაცმელი.
საბძელი, საბზელი	ბზის შესანახავი ფაცხა, мякинница.
საგაისო	სამერმისო, საგაისოდ დაგულვებული.
საგალი	(ბალ.) თევზის საწამლავია.
საგალობელი	კანონი ცისკრისა ანუ სერობისა სძლისპირებზედ სათქმელი, канон. // ორღანო, საკრავი გალობის ხმაზედ სათქმელი (ფსალ. 80,2 და 137,2), орган, псалтырь.
საგანგებო	საკუთრად შესწავებული, нарочный.
საგანგებოდ	განგებ, нарочно.
საგანგიო	სახლი სამოხელეო, საბრძანებელი.
საგანი	ისრის ნიშანი (ნახე განი) (ვეფხისტ. 698). // ჰაზრი, წადილი, цель, предмет.
საგანძური	განძი, სალარო, საუნჯე, сокровище, клад.
საგარეო	სალაშქრო, გარეობაში სახმარი, полевой, походный.
საგარი	საგზალი, მოსაგრეთ ნუზლი (იერემ. 40,5), провиант, пища.
საგარეჯო	თხელი პური, ლავაშზედ უფრო მოსსქე (ნახე პური).
საგბოლისი	სახაშე, ბაზრის სამზარეულო, харчевня.
საგდებელი	ქამანდი, შორით სასროლისაბელი ხვასტაფთ შესაპყრობი (ნახე საბელი) (ვეფხისტ. 1385).
საგები	საფენი, საგებელი, გასაშლელი რამე (ვეფხისტ. 345, 1011). // შესაძლებელი, сбыточный.
საგზალი	მოგზაურთათჳს ნამზადი სასმელ-საჭმელი (საქმ. 28,10 და 1 კორ. 9,7), путевая провизия.
საგზებელი	კეცის ჭურჭელთ გამოსაწვავი ბრძმედი, горн, горнило.
საგინებელი, საგიობელი	გინების ღირსი, ანუ საბასრობელი, საკიცხარი.
საგლახაო	გლახაკთ სადგური, богадельня. // შესაფერი მათი, нищенский.
საგლეხო	გლეხთ კაცთ საკუთნავი, крестьянский, мужицкий.
საგლოველი, საგოდისი	საგოდებელი, სავალალო, плачевный.
საგმირო	გმირთ საფერი, გმირული (ვეფხისტ. 372), геройский.
საგოზელი	გასაგლესი, შესაღები ან წასასმელი (ეზეკ. 13,12), помазание, мазь, краска.
საგონებელი	სააზრო, საფიქრებელი, мнимый, мысленный. // თჳთ ფიქრი, ჰაზრი (ვეფხისტ. 184), мысль, дума.
საგორავი	გასაგორებლად სახმარი.
საგრაგნელი	გამოსახვევი, обвертка.
საგრემელი	საოლავი, წარბთ საღებავი სურმა (იერემ. 4,30), стивие.
საგრილი	შესაფარები, საჩრდილობელი (ფსალ. 90,4; მარკ. 4,32), сень, тень.
საგრობა	(ვსაგრობ) ლაშქრობა, გარეობა საბრძოლად (1 კორ. 9,7 და 1 ტიმ. 1,18; შავთ. 79), воинствовать, служить в войске.
საგრძნობელი	ორღანო გარეგანთა გრძნობათა, რომელნიცა არიან ხუთნი: 1. თუალი, ამისი მოქმედება არს ხედუა, ხოლო ქვემდებარე ფერი; 2. ყური, მოქმედება მისი არს სმენა, ხოლო ქვემდებარე ხმა და ბგერა; 3. ცხვირის ნესტო, მოქმედება ამისი არს ყნოსა და ქვემდებარე სუნი; 4. ენა და სასა, მოქმედება ამისი არს გემება და ქვემდებარე გემო; 5. შეხება არს საგრძნობელი და თჳთ მოქმედებაცა. ამისი ქვემდებარე არს, რაჲცა შეხებით იგრძნობის, чувство, 5 чувств наружных.
საგუბარი	წყალი დაგუბებული (ვეფხისტ. 400), пруд. // ანუ შესაკრავი მისი ადგილი, плотина.
საგულე	შიგნიდამ საცვამი გულის მისაფარები, грудник, [манишка].
საგულვებელი	დაგულვებული, საიმედოდ გულვებადი.
საგილისპირე	ტანისამოსის გულზედ მისაკერები, ანუ მიკერებული მოსართავი.
საგუსი, საგუსალი	საქუსალი, საქსოველი, ანუ ნაქსოვი (გამოს. 28,33), омет, ϋποδύτης, (ლევიტ. 13,40), прядень.
საგუშაგო	გუშაგთ ადგილი.
სად, სადა	ზმნისზედა, ადგილობითი, კითხჳთი (მატ. 2:2,4; ფსალ. 13,15; ვეფხისტ. 941, 1203), где, или куда? ხოლო სადაცა, სად იგი არს კულავმოღებითი (ნახე იგი), კუალად სადმე, სადამე, სადით, საიდამ და სხ.
სადა, საია	უსახეებო, ანუ არა ჭრელი, ერთფერი, гладкий.
სადა, სადაგი	სანიადაგო, სამარადღეო, всегдашний, буднишний.
სადავე	ლაგმის საჭერი თასმა (ნაუმ. 2,3; ვეფხისტ. 85, 985), бразда, повод, поводок, вожжи.
სადავო	საცილობელი, სალაპარაკო, спор, иск, или спорный.
სადამე	სადმე, ანუ სამე.
სადაობა, სადაურობა	ვინც რომლის ადგილიდამ არის (ვეფხისტ. 1194).
სადარაჯო	სახმილავი, დარაჯათ ადგილი, караульная.
სადარნო, სადაროვანი	სადარილო, საბუსნო, მტერთ დასამალავი ადგილი (ისუ. 8,7; ვეფხისტ. 1402), подсада.
სადაური	საიდამ მოსული (ვეფხისტ. 941, 1180).
სადაფა	(ბალ.) козачья рута.
სადაფი	მარგალიტის ნიჟარა (ვეფხისტ. 846), перламут. თ. სადაფ [არაბ.].
სადგამი	ცხუარი კაის მოდგმისა (ნახე ცხუართან).
სადგისი	ტარიანი გრძელი ლურსმანი რკინისა, გასახურეტად ფიცართა და მისთანათა (2 სჯული. 15,17; იობ. 40,21), шило.
სადგმელი	საკერებელი, დასადები (მატ. 9,16), приставление, заплата.
სადგომი	სახლი, საცხოვრებელი ბინა (ვეფხისტ. 1058), жилище, пристанище, приют, квартира.
სადგური	სადგომი მოგზაურთა, პანდუქსიონი (ლუკ. 10,34; ჩახრუხა. 59), гостинница, пристанище, ნავთსადგური (ნახე ნავი).
სადები	ტჳრთი, ურემთა, ნავთა და მისთანათა ზედა დასადებელი, груз.
სადეთ, სადით	საიდამ, ვინა.
სადიდებელი	ნახე დიდება.
სადილი	შუადღის სანოვაგე (ნახე სერი), обед.
სადილობა	დრო სადილისა, время обеда. // (ვისადილებ) მიღება სადილისა (იოან. 21:12,15), обедать.
სადმე	სადამე, სადაც, где-то, где-либо. // ზოგჯერ იხმარების თურმეს მაგიერ.
[სადნობი]
[სადრეკი	сгибной].
[სადროშო	эпархия].
სადუნი	კაცი მრავალთა ენათა მცოდნე (ვეფხისტ. ), толмач. თ. დილბანდ [სპ.].
[სადღესასწაულო]
სადღეგრძელო	დღეგრძელობისთჳს შესახვედრი, заздравный, [ვსვამ თქვენს სადღეგრძელოს, я пью за ваше здравье, долгоденствие].
სადღვებელო	გრძელი ხის კასრი ორგნითვე ფიცრის ძირებით გამოკრული, შუაზედ ერთს ადგილს აქუს ამოჭრილი პირი, საიდამაც ჩაისხმის შედედებული მაწონი და და დაიცმის, დაჰკიდებენ მას საბლებით და აქანებენ კარაქის გამოსაღებად; მომცროს სადღვებელს უწოდებენ ვარია.
საელვებელი	მატალლთ სარკე.
საერთო	საამხანაგო, საზიარო მრავალთა, общий, артельный.
საერისთავო	ერისთავთადმი საკუთნავი, воеводский. // თემი განსაგებელი მათი, воеводство, наместничество.
საერისკაცო	ერის კაცთადმი საკუთნავი, мирский, светский.
საერო	ერთადმი საკუთნავი, народный.
საესავი	საიმედო, მისამართი (ვეფხისტ. 1436), надежный.
საეჭვო, საიჭვო	ქვემდებარე იჭვისა, сомнительный.
სავათი	(მფრ.) драхва, дудак.
სავაგლახო	плачевный, горестный.
სავაებო, სავალალო	საგლოველი, горестный, плачевный.
[სავალი	путь, дорога].
სავანე	სადგომი, ბინა, სადგური (მარკ. 14,14; ლუკ. 2,7), обиталище, жилище. // მონასტერი, უდაბნო, обитель.
სავარდე	მტილი, ანუ წალკოტი ვარდთა (ვარდისუბანი ნახე), розовая роща.
სავარდი	150 მარცვალი კრიალოსანი ფსალმუნთ სათვალავზედ.
სავარცხელი	თავის საფხანი და თმათ გასასწორები კბილებიანი ფიცარი, гребень, гребешок. // მფრინველთ ბიბილო გრძლად ამოსული თავზედ. // საფეიქრო დგიმი, ლაფათიანი. // კარის ფიცართ გარდასაბამი ხე.
სავარცხელი თევზი	(თევზ.) ხამანწკას ჰგავს, пила рыба.
სავარცხელი მძრომი	(მძრ.) ხულიკსა ჰგავს.
სავარძელი	ხის სკამი კეთილჭრელებული (ნახე სკამთან), кресла.
სავაღალი	საგუსალი, ქსელი საქსოველთა (ლევიტ. 13,51), прядень.
სავაჭრო	ბაზარი, ადგილი ვაჭართა და მოფარდულთა, торжище, рынок. // საქონელი განსაფარდველი (ვეფხისტ. 1057).
სავედრებელი	სახვეწარი, просительный.
სავენახე	ვენახის ადგილი (მატ. 20,8 და 21,40), виноградник.
სავნებელი	ვნების შემამთხვეველი, вредный.
სავსე	სრული, უნაკლულო (ფსალ. 9,27; მატ. 14,20 და 23,25 და შემდგომი), полный.
სავსება	სრულება უნაკლულოდ (ფსალ. 23,1 და 49,12), полнота.
სავსებელი	წყალთ ამოსაღები (იოან. 4,11), черпало, почерпало.
საზამთრო	შესანახავი, ანუ სახმარი ზამთრისთჳს, зимний.
საზამთრო	(ბალ.) арбуз. თ. ხარფუზ [სპ.].
საზარდული	ბარკლის სადრეკი პატარა მუცელს ქვეშ, пах. // სენი მისი, ფერდის ქარი, паховая грижа {грыжа}.
საზარელი, საზარო	საოცრის ხილვისა, ანუ სმენისაგან ზარის დამცემი (ვეფხისტ. 148), ужасный.
საზაფხულო	ზაფხულში სახმარი, летний.
საზედაო	სარბიკი, ქსელში გასატარები ან ზედშექსოვილი ნასთი სიგანეზედ, уток в ткани.
[საზედაშე ღვინო	{ნახე ზედაშე}].
საზეპელი	ტარიანი კუნძი ან ფიცარი მიწის დასატკეპნი.
საზეპირო	ზეპირად სათქმელი ლოცვა, изустные молитвы.
საზეპურო	უაღრესი, ანუ ზეცისა პურის მტე, ე.ი. ქრისტეანი (შავთ. 52).
საზვერე	საბაჟო, ზვერის ასაღები ადგილი (მატ. 9,9; მარკ. 2,14), мытница, таможня.
საზიარო	საამხანაგო, საერთო, (ვეფხისტ. 1445), общий, артельный.
საზიზღარი	საძაგელი, ზიზღის განმაღჳძებელი, гнусный, отвратительный.
საზოგადო	ზოგადი, მრავალთ საკუთნავი, общий, общественный.
საზოგადოობა	კაცნი ერთებრთა კანონთა ქვეშე მცხოვრებნი, ანუ ერთის წოდებისანი, общество, сословие.
საზომი	ღირსება, ანუ ხარისხი, мерность. // იარაღი ზომის საცნობელი, ვითარ გოჯი, მტკაველი, ადლი, მხარი, დუიმი, ჶუტი, საჟენი და სხ. (გამოს. 26:2,8 და შემდგომი), мера протяжений.
საზორავი, საზორველი	კერპთ შესაწირავი, ანუ ადგილი მათი, требище.
საზრდელი	საჭმელი, სანოვაგე ანუ სარჩო (1. კორ. 10,3; მატ. 6,25; ფსალ. 64,9 და 103:21,27), брашно, пища, пропитание.
საზრვა	(ვსაზრავ) გონებით გასინჯვა, ჰაზრით შეფარდება, მოსაზრვა, соображать.
საზურგე	ზურგის კერძო, спинный. // საზედავო ორხოვათა და მისთანათა, уток мохнатых ковров и т.п.
საზღაური	გარდასახადი, ჯარიმა, взыскание, штраф.
საზღუარი	იდეა, განყოფითი და სავსე, დანიშნული სიტყჳთა (ლოღ. ბაუმ., § 66), определение. // სამზღუარი, სამანი, სინორი, მიჯნა (ფსალ. 103,9 და 104:31,33; მატ. 2:16,22), предел, граница.
სათავე	დასაბამი, начало. // გამოსადინელი წყალთა და მდინარეთა, исток, вершина рек.
სათავნო	მაია, თავნად დადებული თეთრი, капитальная сумма.
სათაკილო	არ საკადრისი, საძრახავი, საწყენი, предосудительный, щекотливый.
სათალი	გასათლელი და საკუთრად ზუთხის გვერდები შაშხად გახმობილი.
სათამაშო	თამაშობის საკუთნავი, игральный.
სათანადო	სამართებულო, ჯეროვანი, должный, надлежащий, довлеемый.
სათანაო	თან სატარებელი, თან წასაღები.
სათარი	ნალო, შეშა მოთრეული.
სათასე	სასმისთ დასადგმელი ნალბაქივით.
[სათბობი	ნახე ორკიოლა].
[სათევზე]
სათვალავი	რიცხჳ, число, или числительный.
სათვალე	სალტე შემოკრულნი მრგუალნი ჭიქანი, სუსტად მხედველთათჳს სახმარნი, очки.
სათი	გიშერი (ვეფხისტ. 825, 827, 857).
სათიბელი	პატარა ნამგალი ბალახის გასათიბავი, ჭაღვი.
სათიბი	მინდორი ბალახიანი, გასათიბავი, сенокос.
სათივე	თივის მოსათიბი, ანუ დასადგმელი ადგილი.
სათითე	მეტალლისა ანუ ძულისაგან შექმნილი თითის შესაცმელი მკერვალთაგან, наперсток.
სათითურა	(ბალ.) ежа.
სათითური	ხმლის ბურნუკი.
სათიხარი	наконечник (ნახე ბურნუკი).
სათლელი	სათალი, გათლად შესაძლისი, ხოლო საკუთრად იარაღი წიგნთა პირის მოსათლელი.
სათლი	ტოლჩა, საკიდარი ქუაბი, кастрюля.
სათნო, სათნები	საამოვნო, კეთილად მისათუალავი (დაბად. 3,7; ფსალ. 68,31; ვეფხისტ. 485), угодный, приятный.
სათნოება	გება ბუნებითსა წესსა ზედა (დამასკ. 4,3), ანუ საშუალო ნამეტნავობისა და ნაკლულევანებისა, ვითა უსამართლოდ მოგებისა და უწესოდ წარგებისა და სხ., добродетель, virtus. // კეთილად მიჩნევა, კეთილნებობა (ფსალ. 5,12; ლუკ. 2,14), благоволение.
სათნოყოფა	(სათნოვიყოფ) კეთილად მითვალვა, მიჩნევა (ფსალ. 43,3), благоволить. // (სათნოვეყოფი) ამება, ნების აღსრულება (ფსალ. 55,13), благоугождать.
სათოველი	ძველებური საწყავო (რიცხ. 5,13), эфи (ისაი. 5,10), артвас (ლუკ. 16,7), мера.
სათრომელი, სათრეველი ანუ სათხეველი	სათხეველი ბადე, გრძელი და შორსაგდები (მატ. 13,47), невод.
სათუთი	ნაზი, უტუკსავად ძრდილი (ვეფხისტ. 64), нежный, изнеженный.
სათუო	თუობით შესაძლებელი, условный.
სათხედი	მოკლე შუბი (ნახე ლახვართან).
სათხეველი	სასროლი ბადი (ფსალ. 140,10; მატ. 4,18).
სათხეპელი	სართხმელი, ნალი კლდეში დატანებული სიმაგრისთჳს.
სათხოვარი, სათხოველი	რასაც ვინ ითხოვს (ვეფხისტ. 671), просьба.
საიდუმლო	ხვაშიადი (მატ. 10,26 და 13,11), тайна, таинство. // იდუმალი, საიდუმლო, არ სათქმელი (ფსალ. 18,12 და 43,22), тайный.
საინახე	საჯდომი ადგილი (ნახე ინახი).
საისრე, საისრელი	სასროლელი ისარი (რიცხ. 24,12 და 5,22), стрела.
საიფეხი	ფეხთ გასბმელი მახე (იხილე მახესთან).
საიქიო	მერმე სოფელი, მომავალი ცხოვრება (ნახე სააქაოსთან), будущий мир, будущая жизнь.
[საკადრი	(ნახე კადრება) пристойный, приличный].
საკანი	ბნელი საპატიმრო სახლის ფსკერთა ქვეშე (ნახე საპყრობილესთან) (ვეფხისტ. 265), каземат.
საკანონო	ცოდვის შესანანებელი გარდასახადი, епитпмия.
საკარგავი	გასარიგები (ვეფხისტ. 331), სახელო.
საკართული	წვივსაკრავი, ლეკვერთხი, подвязка.
საკარცხული	მცირე სკამლოგინი, კრავატი, кроватка.
საკაცე	მოაბასავით მკუდართ წასაღები, მხრებით სატარებელი (საქმ. 5,15), одр, носилки, на коих несут мертвого на плечах.
საკაცრავი	კაცთ შესაფერი, საქციელმართებული, უფრო იხმარების უკუთქმით: უკაცრავად.
საკეთე	ღაწვი ცრემლთ სადენი, ანუ ცრემლიანი (გოდებ. 1,2), ланита.
საკენკი	მფრინველთ საჭმელი მარცვალი.
საკერავი	რაც რამ შესაკერია.
საკერებელი	სადგმელი, დაძველებულთ სამოსელთ გაცვეთილზედ დაკერებული ნაჭრები, заплата.
საკვეთი, საკვეთელი	გრძელი რკინა სახნისის წინ ჩარჭმული ერქუანზედ მიწის გასაპობად, сошник.
საკვერთხი	მრგულიად დასაწველი შესაწირავი (ფსალ. 39,6 და 49,8, კუალად 50,18), всесожжение, всесожигаемое.
საკვესი	მცირე ჩანთა კაბაზედ გარედამ დაკერებული უბის ადგილს.
საკვირველად	ღირსად განკჳრვებისა (ფსალ. 44,4 და 75,4), дивно, удивительно.
საკჳრველება	რაჲცა ღირს არს განკჳრვებისა (ფსალ. 9,1 და 77,4), чудо, чудеса, диво.
საკჳრველი	საოცარი, განსაცჳფრებელი, ღირსი განკჳრვებისა (ფსალ. 4,3 და 41,4; მატ. 21,42), дивный, удивительный, чудный, чудесный.
საკიდარი	(ოთხფ.) აზავერი, საპალნის ხვასტაგი: ცხენი, ხარი და მისთანანი, вьючный скот.
საკიდელი	რკინის ჯაჭვი ჩამოკიდებული კერათა ზედა საგბოლველის ქუაბის დასაკიდებად.
[საკითხავი	чтение].
[საკილოვე	петля].
საკინძი	შესაკრავი პერანგის გულისპირისა და მისთანათა.
საკისარი	აზარმაცის წვერის სამაგრებელი კეტი.
საკიცხარი, საკიცხავი, საკიცხველი	ასაგდები, სასაცილო, საბასრობელი.
საკიჭი	სკიჭი, ჭაჭა ყურძნისა (რიცხ. 6,4), винничина.
საკლავი	(ოთხფ.) ხვასტაგი დასაკლავი, скот на убой назначенный.
საკლიტე	სასის ჩამონაკიდები ენის ძირს ზედან.
საკმაო, საკმარი	საშუალო ნამეტნავისა და საშუალისა, довольный, достаточный.
საკმეველი	სუნნელი დასაკმევი, საკმელი. // თჳთ ჭურჭელი, რომელსა შინაცა დაიკმევის იგი, სასაკმევლე (ფსალ. 65,14 და 140,3), кадило.
საკმელი	ხეთ ნაღვენთი თეთრი წებო დასაკმევი, ладан.
საკომლე	ერთის კომლის გლეხის სამყოფი მიწა, ანუ გამოსაღები მისი, тягло, подымное.
საკოლოტე	ნეხე კოლოტი.
საკოჭავი	საბელი საპალნეთ შესაკრავი (ნახე საბელთან).
საკოჭური	ავჟანდა, პაიჭის ლანჩის თასმა.
საკრავი	ზოგადი სახელი სამუსიკოთა ორღანოთა, რომელ არიან музыка, музыкальные инструменты, орудия, орган: 1. შთასაბერველნი: ავილი, ბუკი, ზროხაკუდი, ზურნა, ნაღარა, ნაფირი, ნაბათი, ორღანო, ნესტჳ, სალამური, სამვიკი, სასტჳნელი, სპილნძჭური, სტჳრი, გუდასტჳრი; 2. ძალებითა ანუ სიმებით საძნობელნი: ათძალი, ხუთძალი, საორძალე, ებანი, ქნარი, საფსალმუნე, კითარი, სამუსი, სანთური, საზი, ფანტური, ჩანგი, ჩონგური, ჭიანური, ხოინარი, ჩაღანა; 3. ტყავგადაკრულნი, ხელთა ცემით ანუ ჩხირებით საძნობელნი: ბობღანი, დაფი, დაბდაბი, დაირა, დუმბული, ტიმპანი, ქოსი, ეგრეთვე წინწილი (ნახე თჳსსა ადგილსა).
საკრამანგი, სკარამანგი	პერანგის გულისპირის მარგალიტი.
საკრებულო	კრებულთ საკუთნავი, გინა ადგილი შესაკრებელი, соборный, или сборный.
საკრველი	რაც რამ შესაკრავია (ფსალ. 106,14 და 115,7), узы, оковы.
საკუთარი, საკუთნავი	განსაკუთრებით შესახვედრი, განკუთნვილი, собственный, исключительный.
საკულადიო	საკულავო, საბოლოვო, მომავალის დროსთჳს სახმარი.
საკულევარი	საახალწლო მოსაკულევი.
საკურთხეველი	მსხვერპლის შესაწირავი ადგილი (ფსალ. 50,21 და 83,3; მატ. 5,23 და შემდგომი), олтарь.
[საკურთხი]
საკურნებელი	კურნების მომცემი, целебный, целительный.
საკუჭნაო	სახლი სანოვაგეთ შესანახავი, кладовая для съестных припасов.
საკუხი	წამოსასხამი ღართი ან ტოლომა, епанча.
სალა	თხელი და მრგუალი ქუა სასროლი ვეგთა და მისთანათა თამაშობაში (ნახე ქუა).
სალაგმე	ცხენის დიდი კბილი.
სალათა	(ბალ.) салат, σαλάτα. [მწარე სალათა, горький салат]
სალამანდრა	{(მძრ.)} ცხოველი მსგავსი ხულიკისა, ესოდენ გრილი, რომელ ცეცხლსა შინა არა დაიწვის ტანი და ტყავი მისი, ხოლო მეზღაპრენი უხმობენ ცეცხლის ალსა ანუ მავნესა, саламандра, σαλαμάνδρα.
სალამი	ებრაულად მშვიდობა, ხოლო საზოგადოდ იხმარების მოკითხჳსა და ტავის დაკურის მაგიერ (ვეფხისტ. 142, 424, 1019, 1308), поклон.
სალამური	სასტჳნელი, ზურნაკი, свирель.
სალაპარაკო	საბაასო, საპაექრო, ანუ სადავო.
სალარო	ლართ საუნჯე, ხაზინა, საგანძური, сокровищница.
სალაფავი	ქატოსაგან და მისთანათა გათქვეფილი საჭმელი შინაურთათჳს ხვასტაგთა, ბატთა, ქათამთა, ძაღლთა და სხ.
სალაღობო	ლაღური, სამასხარაო, სახუმარი (ვეფხისტ. 24, 59).
[სალაშქრო]
სალბილობელი	საფარეზო საჭმელი სნეულთათჳს.
სალბუნი	მალამო, ემპლასტრო (ისაი. 1,6).
სალდათი	მოლაშქრე, მხედარი, ჯარისკაცი, солдат, σολδάτος. {ძველი ფრანგულიდან soudier, ანუ soude (ჯარი) რაც თავის თავად მოდის გვიანდელი ლათინურიდან solidus ოქროს მონეთი - Collins English Dictionary}.
სალესავი	ქუა, სალესავი იარაღთა.
[სალთხუცესი	ნახე მატაკარანი, гофмаршал].
სალი	მაღალი ქარაფი (ნახე კლდესთან) (ვეფხისტ. 1236).
სალიკი	ბადეა; ამისგან მესალიკე და სასალიკო (ნახე ბადესთან).
სალიქნელი	მოსაცთუნებელი სიტყვა, ласкательный, обольстительный.
სალმობა	ტკივილი, სატკივარი (ფსალ. 7:13,15 და 17,4 და შემდგომი), болезнь.
სალმობიერი	გულმტკივნეული, ლმობილი, ლმობიერი, жалостный, умильный.
სალოკე თითი	ცერის მეორე, указательный палец.
სალოკი, სალოკელი	მჟავით და შაქრით მგბარი რამე სნეული სალოკად.
სალპინგი	სარეკლე სათამაშო, ანუ განსაღჳძებელი სალოცავად, клепало.
სალტე	მეტალლის კრკალი მოსაკრავი რისამე (ისაი. 3,20; ვეფხისტ. 601), обруч. // დასტანაგი (ეზეკ. 16,11), запястие.
სალუქი	კაცი შემკობის მოყუარე, ვითა ქალთათჳს ითქმის კოპწია (ნახე ლამაზი), щеголь.
სალხინებელი	ტრაპეზისა გვალაკი და მისთანათა, балдахин. // საკურთხეველი, განსაწმენდელი (ამოს. 9,1), очистилище.
სალხინო	სამხიარულო, ლხინის საკუთნავი (ვეფხისტ. 337), веселый, увеселительный.
სამაგალითო	საანდაზო (იერემ. 8,2), примерный.
სამაგდანო	12 უწკის წონა (ნახე წონასთან) (გამოცხ. 6,6), мера.
სამაგიერო	სანაცულო, სამუქაფო ნაცვალსაგებელი, взаимный, соответственный, возмездный.
სამადლო	მადლის საქმე, богоугодный.
სამადლობელი	მადლობის გამოსაცხადებელი, благодарственный.
სამაია	ქალთ ფერხისი (თამაშობასთან ნახე), хоровод или коловод.
სამალავი	უხვედრი, უჩინარი ადგილი დასამალავად რისამე (ვეფხისტ. 440).
სამალდი	აპაური.
სამალი	ისარია ერთრიგი (ნახე ისართან) (შავთ. 24; ვეფხისტ. 698).
სამამაცო	საგმირო, მამაცური (ვეფხისტ. 63), мужественный.
სამანი	მიჯნა, სინორი, межа, урочище.
სამანქანი	ჯაჭვია ერთგუარი (ნახე ჯავშანთან).
სამარაგდე	მწვანე ზურმუხტი (ნახე სპეკალთან) (გამოცხ. 21,19), смарагд, изумруд, σμαράγδι.
სამარადო, სამარადისო, სამარადღეო	სანიადაგო (გამოს. 25,30), присный, всегдашний, повседневный.
[სამარგლო]
სამარე	საფლავი (იქ ნახე) (ფსალ. 5,10 და 87:5,11; იერემ. 26,23; მატ. 23,29), гроб.
სამართალი	სჯა, მიგება ღირსებისაებრ, суд, право, или удовлетворение по суду. // სჯული, მსჯავრი (ფსალ. 9:4,7 და 17,22), суд, судьба. // სამართლის წიგნი, уложение.
სამართებელი	კაცთა თმათ საპარსავი იარაღი, бритва.
სამართი	შიმშა კალატოზთა და ხუროთა, правило, линейка.
სამარილე	დაფქულის მარილის პატარა ჭურჭელი სუფრაზედ დასადგმელი, солонка, солоница.
სამარტჳლე	საწამებელი, მოწამეთ სამარხო (ნახე საფლავი).
სამარხი	თეთრი დასამარხავად გარდაკვეთილი ვისთჳსმე (სამართალი მეფის ვახტ.)
სამარხო	საფლავი წმიდათა, ლარნაკი.
სამარხო	მდაბიურად მარხვის საჭმელი, არა სახსნილო, постное кушание.
[სამასხარაო]
სამაცხოვრებო	სალხინებელი, საშველელი (ამოს. 5,22), спасительный.
სამდგომი	სპარაზენი, ძველთა მეგჳპტელთა აქუნდათ ჩვეულება, რომელ იბრძოდიან ეტლებითა; თჳთოელსა ეტლსა შინა შთასხმიდენ 50 მხედართა და სამთა სამდგომთა, რომელთაგან ერთი ჰმართევდა ეტლსა, მეორე ცხენთა და მესამე ამზადებდა საჭურველთა (გამოს. 14,7 და 15,4), тристат.
სამდურავი	უმადურობა, გულნაკლებობა, არ მადლიერობა, неудовольствие.
სამდღევრო	მდღევარი, სამარადღეო, каждодневный.
სამე	(სადმეს ნაკვეთი) მაშა, მაშასადამე (ფსალ. 7:4,5 და 57,11; მატ. 7,20 და 11,21), убо, то, и так.
სამება	წმიდა სამება, ერთი ღმერთი სამგუამოვნად ცნობილი: მამა, ძე და სული წმიდა (შავთ. 1), св. тройца.
სამეოცი, სამოცი	ექუსათეული, шестьдесять; სამეოცდაათი, სამოცდაათი, შვიდათეული, семьдесять.
სამერმისო	საგაისო, მომავალის წლისათჳს დაგულავებული.
სამერხული	ბუღაური.
[სამეურნო	опекунский].
სამეფო	მეფეთადმი საკუთნავი, შესახვედრი, царский. // სამფლობელო, საბრძანებელი მეფისა (ვეფხისტ. 507), царство.
[სამეუფო ქალაქი]
სამეცნიერო	სწავლა სიტყვერებისა და ჶილოსოჶიისა, науки словесные и философские.
სამვიკი	ძველებური საკრავი ქალდეველთა, დუმბული, ანუ მცირე ნაღარა (დან. 3,10), самвик.
[სამზადისი	приготовительный].
სამზარეულო	სახლი საგბოლისი სანოვაგეთა (ეზეკ. 46,24), поварня, кухня. // ანუ ბაზრის საფარდულო საგბოლისი (1 კორ. 10,25), торжище, харчевня.
სამზერელი	სახედველი, зрелище.
სამზირალი	მზირთ ადგილი, სადარნო, სამსტოვრო.
სამზიური, სამზეური	მცირე სამრჩდილობელი, მზისაგან ხელსაჭერი, зонтик.
სამზრუნვლო	მონასტერი.
სამზღუარი	სამძღუარი, საზღუარი (ვეფხისტ. 114), предел, граница.
სამთავრო	მთავართ საბრძანებელი თემი, ანუ სამკჳდრო (საქმ. 25,1), область, княжество, владение.
სამთვარიო	სენი ბნედისა ანუ გაგიჟებისა, რომელიც მთვარის გაახლებაზედ ან გავსებაზედ მოუვლის (ნახე ცისადცისად გვემა).
სამთხზული	სამნაწნავი, სამწვერი, ანუ სამრიგი (ეზეკ. 23,15), троякий.
სამთხრობლო	ჯილდო მთხრობელისა.
სამინდალი, სამინდო	სემიდალი, ხლარჩი ფქვილი ზანდურისა წმინდად გაცრილი (ისაი. 1,13), (ლევიტ. 2,1), мука пшеничная.
სამისნველი	სამისნო იარაღი (რიცხ. 22,7), волхование.
სამკალი	ყანა მომწევნული მკის ჟამისად (მატ. 9,37; იოან. 4,35), жатва.
სამკაული	ნივთი შესამკობელად სახმარი, მოსართავი (1 კორ. 11,15; დაბად. 2,1), украшение. თ. ზინათ [არაბ.]. // შესამოსი, მორთულობა ეკლესიისა და სამღუდელოთა (ეზეკ. 16,11), утварь, [სამკაული ცისა, красоты небесные].
სამკერდე	მკერდის მისაფარები (გამოს. 28,4), наперсник, нагрудник.
სამკერდული	ცხენის შესაკმაზავი, მკერდზედ ამოსაკრავი თასმა.
სამკვეთლო	საკუღხეველში ჩრდილოეთის მხარეს შემზადებული ადგილი, სადაც აღესრულების კვეთა, жертвенник в олтаре для проскомидий.
სამკლავე	ხელნავი (ნახე ჯავშანთან) (ვეფხისტ. 489).
[სამკობი	ნახე მკობა].
სამკურნალო	სახლი სადაც ჰკურნებენ სხეულთა, лечебница.
სამკჳდრებელი	საკუთარი სამფლობელო, საპატრონო, ანუ წინაპართაგან დაშთენილი (ფსალ. 2,8 და 27,9, კუალად 78,1; მატ. 21,38), достояние, наследие.
სამკჳდრო	მემკჳდრობით შესახვედრი, наследственный.
სამლოცველო	ადგილი, სადაც აღასრულებენ ლოცვასა, мольбище, часовня. // ქველის საქმე, მისაცემელი გლახაკთადმი, ანუ სამღუდელოთად ლოცჳსათჳს, милостыня.
სამნეო	სახელო, საკარგავი, საგანგიო, განსაგებელი (ლუკ. 16,3), управление.
სამოახლო	მოახლეთ სადგომი, девичья.
სამოგვე	თხის ტარსიკონი რჩეული და შეღებული, რომლისგან შეიკერებიან მოგუნი ანუ ჩექმანი, козлой (?), сафьян. თ. სახტიან [სპ.].
სამოთხე	საშვებელი მტილი, ხეხილით შემკული, რომელი დაასხა ღმერთმან პირველ შექმნულთა კაცთათჳს (დაბად. 2,8 და შემდგომი), ანუ სასუფეველი (ლუკ. 23,43), рай. // ზოგგან: კაცთაგან დასხმული ხილნარი, ბაღი (დან. 13,4 და შემდგომი), вертоград, сад.
სამონველი	სამურველი, ცხენთ საფხანი, скребище.
სამორინო	სახლი სათამაშო მენარდეთა, მუშაითთა და მისთანათა (ნახე მორინე).
სამოსელი	ტანთსაცმელი (ფსალ. 44,8 და შემდგომი, კუალად 103:2,6; მატ. 6,25 და შემდგომი), риза, одежда, одеяние, платье. // მდაბიურად: შეუღებავი ნაქსოვი ბამბისა, бумажная холстинка белая, некрашеное полотно.
სამოსი	იგივე ტანისამოსი (ვეფხისტ. 1244), платье.
სამოსმურო	მემთურალეთ შესაკრებელი სახლი, питейный дом. თ. ლოთხანა [სპ.].
სამოურავო	მოურავის შესახვედრი, ანუ განსაგებელი მისი, приставский или приставство.
სამოქალაქო	მოქალაქეთ საკუთნავი, ანუ შესაფერი, гражданский.
სამოცი, სამოცდა ათი	(ნახე სამეოცი).
სამოციქულო	მოციქულთაგან დაწესებული, ანუ მოციქულებრი, апостольский. // წიგნი, რომელსა შინა აღწერილ არიან საქმენი და ეპისტოლენი მოციქულთანი, апостол (книга).
სამრავალკაცო	საძულე აკლდამა (იერემ. 2,23 და 19,2), многограбищный (ეზეკ. 39,11), многопогребательно.
სამრევლო, სამრემლო	მრევლი, ანუ მოსარები, მოსავლელი ადგილი, ხოლო საკუთრად ერთის ეკლესიისადმი შესახვედრი სამწყსო, приход.
სამრეკლო	ეკლესიად მახლობლად მიშენებული მაღალი კოშკი ზარების დასაკიდები, колокольня.
სამროწლე	სანახირო ადგილი (დაბად. 18,7), выгон, выгонное место.
სამსალა	საწამლავი მაკუდინებელი, яд, отрава.
სამსართული	სამძგიდე, სამპირი შენობა (ეზეკ. 41,7; საქმ. 20,9), трекровен, третье жилье.
სამსახურებელი	სამლოცველო ადგილი (საქმ. 17,23), чествование, святыня.
სამსახური	აღსრულება გონებრივისა თანამდებობისა უფლისადმი თჳსისა, გინა საქმეთა მნეობისა თჳსისათა (ვეფხისტ. 129, 152), служба. // მდაბიურად ბეგარა გამოსაღები, повинность.
სამსგეფსო	საშვიდეულო, седьмичный, недельный.
სამსტოვრო	სამზირალი, მსტოვართ ადგილი, სახმილავი (ისაი. 41,9), стражба.
სამსჭუალი	ლურსმანი, ანუ მუსმარი (ისაი. 41,7), гвоздь.
სამსხვერპლო	საცავი, გინა შესაწირავი მსხვერპლთა, жертвенник.
სამსჯავრო	სასამართლო, შემცოდეთ განსაკითხავი ადგილი, судище, судилище.
სამტერო	მტერთ საქმე თუ ადგილი.
სამუგზურე	(ოთხფ.) ღორი საბალახოში აღებული ცალკე შემკრებთა იასაულთათჳს.
სამუმლე	თხელი გავალაკი სარეცელთ გარემოსაფარები ზაფხულ მწერთ მოსაგერებლად. თ. მიჩიგდან [სპ.].
სამურველი	სამონველი, ცხენთ საფხანი, скребище, [скребница] для лошадей.
სამური	(ოთხფ.) ხაზიდი, ნადირი, რომლისაც ბეწვი არს ძვირფასი, соболь, σαμοϋδι.
სამურკნო	სამრეცხელო სახლი, прачечная.
სამუსი	საკრავი, სამუსიკო, ძალებიანი. თ. საზ [სპ.].
სამუქაფო	სანუქაფო, საპასუხო, სამაგიერო, соответственный.
სამუღაბნო	სანანური (ნახე მუღაბანა).
სამუშავო	სამუშაკო, საქმე საკეთებელი, работа, за работу.
სამ~ღთო	ღვთისადმი საკუთნავი, ვითარ სამ~ღთო კაცი, духовный человек; სამ~ღთო წერილი, священное писание და სხ.
სამ~ღთო ცხუარი	(ოთხფ.) საკლავი (ზვარა ნახე).
სამყარო	ცათა სივრცე უზენაესი, სადაცა დამყარებულ არიან უძრავნი ვარსკულავნი (დაბად. 1,6 და შემდგომი; ფსალ. 18,1), твердь.
სამყოფი	სადგური, საცხოვრებელი, ანუ სარჩო, жилище, или житье, бытье.
სამშაბათი	დღე არეასი (ნახე ცთომილთან), вторник.
სამშვიდობო	უშიშარი ადგილი, безопасное место.
სამშვილდველი	ხილიფა, მშვილდის ბუდე (იერემ. 51,11), тул.
სამშჳნველი	ფშჳნვა (ისაი. 2,22), дыхание. // სული მშჳნიერი, შთაარსებული ღვთისაგან სხეულთა შინა ცხოველთასა (დაბად. 1:20,24 და შემდგომი; 1 კორ. 15,45), душа.
სამშობლო	მშობელთ სახლი, ანუ ქუეყანა, родина.
სამქებარო	საქებრად, სადიდებლად წარმოსათქმული, ანუ დაწერილი შესხმა, хвалебный.
[სამღუდელო]
სამძიმარი, სამძიმილი	მწუხარების მოსახსენებელი სიტყვა ნათესავთადმი მიცვალებულისათა (ვეფხისტ. 1449), სამძიმილი (ვეფხისტ. 553).
სამძიმო, სამძიმური	საძნელო, გასაჭირებელი, მძიმედ მისაღები (მუნვე, 59, 171).
სამძღუარი	საზღუარი, სამზღუარი, მიჯნა, სინორი, предел, граница.
სამწერლო	მწერალთ სახლი, канцелярия. თ. მდივანხანა [არაბ. - სპ.].
სამწერობელი	რიპიდიონი, გრძელტარიანი მარაო, რომლითაც დიაკონნი უმწერობენ სიწმიდეთა (სჯულის კან.), рипида.
სამწიგნობრო	სახლი მწიგნობართა.
სამწიკულე	აბანოს ქისა.
სამწუხარო	საბავთო, შესაწუხებელი, печальный.
სამწუხრო	საღამოს ჟამისა (ფსალ. 40,2), вечерний.
სამწყსო	არვე, მროწლე და ეგევითარნი (ფსალ. 77:52,70), стадо. // სამრევლო მღუდელთა, ანუ ეპისკოპოსთა, паства, епархия, или парохия, приход.
სამჭედური	თევზთ სანადირო კავი, ანკესი, ნემსკავი, წილკავი და მისთანანი (მატ. 17,27), уда, удица.
სამხარი, სამხრეთი	თემანი, კერძო ქუეყანისა, საიდამაც შუადღის ჟამს მოეფინაბის ნათელი მზისა, ხოლო პირისპირი კერძო არს ჩრდილო და ჩრდილოეთი (ნახე ბღუარი) (ფსალ. 45,17; მატ. 12,42), юг, полдень.
სამხარი	სადილის შემდგომი სერი, დაღამების წინ (ნახე სერთან), полдник.
სამხარი და სამხვეწლო	კარის ზევითი ქუდი კედელში მიკრული.
სამხარი და სამხრე	მხრებზედ დაკერებული სხვაფერი ფარჩა სანღუდელოთა შესამოსელთა ზედა (გამოს. 28:4,7; ლევიტ. 8,7; ფსალ. 132,2), нарамник, наплечник, омет, эполлис.
სამხატოვანი	სამგუამოვანი (შავთ. 14), триипостасный.
სამხატურო	მხატვართ შესახვედრი.
[სამხედრო]
სამხიარულო	საშვებელო, სალხინო, სასიხარულო, веселый, увеселительный.
სამხრე	სამკლავე (ვეფხისტ. 490, 497), [მონაზონთა, короткая монашеская мантия (ნ. საბეჭური)].
სამხრეთი	მდაბიურად თემანი (ნახე ზევით სამხარი).
სამხრობა	სამხრის მიღება, ანუ დრო სამხრისა.
სანაგვე	ადგილი ნაგავთ დასაყრელი.
სანადირო	ადგილი დასაჭერი მხეცთა, მფრინველთა, ანუ თევზთა და მისთანათა (ფსალ. 34,8; ვეფხისტ. 198), ловитва, место звероловное, птицеловное, или рыболовное. // ნადირთა შესახვედრი, охотничий.
სანავარდო	შესაქცევი ადგილი, სასეირნო, гульбище.
სანავე	სახმარი ნავისათჳს, ანუ საკუთნავი მისი (ეზეკ. 27,5), корабельный. // მიზდი ნავთა, за судно, за перевоз.
სანავო	ნავთსავალი, судоходный.
სანათესავო	საოჯახო, ნათესავთ საკუთნავი, საერთო, родовый.
სანათი	ბაზმა და მისთანანი ასანთები სასინათლოდ, светильня, освещение.
სანათური	სასინათლო სარკმელი, окно.
სანაკავში	სასწორი კალატოზთა, კედლის სამართი, თარაზო, ანუ რუთ გასატანი, уровень.
სანანელი, სანანური	სამუღაბნო, ანუ შესაბრალი, сожалительный.
სანაპირო	მდინარეთ ნაპირის შესახვედრი, береговой, прибрежный, [пограничная черта].
სანაჟურე	ჭურჭელი დანაშთენთა ნოტიოთა შთასაწურავი და საკუთრად ღვინის სასმისთ დასაცლელი სერობის ჟამს (ნახე საღვინესთან), [посуда, в которую наливают остаток вина].
სანასრელა	ფირფიტა ამოსახვევი მკედთა ანუ კანაფისა.
სანატრელი	ღირსი ნეტარებისა, блаженный. // სასურველი, სანუკვარი (ვეფხისტ. 121), желательный, прелестный.
სანაცულო	სამაგიერო, სამუქაფო (ვეფხისტ. 1299, 1320).
სანაძლეო	ნაძლევის საწინდარი, заклад, об который бьются.
სანაწილე	წმიდათა ნაწილთა საცავი კოლოფი, кивот, дарохранительница.
[სანახავი	видимый].
[სანახაობა	видимость, взор, вид].
სანახები	გარემოსნი, ახლო-მახლო ადგილები (მატ. 14,35; მარკ. 6,36), окрестности.
სანახევრო	შუაზედ გასაწილავი, საამხანაგო, общий по полам.
[სანახვე	помойная яма].
სანახირო	სამროწლე, ნახირთ საძოვარი ადგილი, выгонное место, пастбище. // მენახირის მიზდი, плата пастуху.
სანახპეტო	სამთავრო, სამოურავო (ისუ. 13,3), область.
სანახშირე	ნახშირის დასაწვავი, ანუ შესანახავი ადგილი.
სანგარი	საფარი მტერთ დასხმისაგან (ნახე ზღუდესთან), засада.
სანგი	ურო, დიდი კვერი რკინისა.
სანგორელი	მწვირე ღორთ საგორავი (2 პეტრ. 2,22), кал тинный.
სანდალი	(ხე) სუნნელი ხე ინდოური, сандал (дерево) красильное индийское, σανδάλι.
სანდალი	მომცრო ნავი (მამათ ცხოვრ. 6,63), ладья.
სანდალოზი	სამხატურო წამალი გასაელვარებლად წასასმელი, лак.
სანდო, სანდობი	დამნდობი, ვისზედაც შეიძლება მინდობა, надежный, верный.
სანდომი, სანდომიანობა	მოხდენილობა, სილამაზის მარილი, авантаж, милый вид.
სანდომიანი	მოხდენილი (ნახე ლამაზთან), авантажный, привлекательный, милый.
სანელებელა	(ბალ.) სოკოა ერთი.
სანელებელი	სუნნელი, რითაც საჭმელი შენელდება: კოჭა, პილპილი და მისთანანი, специя, снадобье. თ. მასალა (?).
სანეტარო	სანატრელი, ანუ ნეტარებისთჳს გარდადებული, блаженственный.
[სანეშტე	ავხანა ნახე].
სანთელა	(ბალ.)
სანთელი	პატრუქზედ ჩამოსხმული ცვილი ან ქონი ასანთებად (მატ. 5,15; ლუკ. 15,8; ფსალ. 17,28), светильник, свеча.
სანთური	ებანი, ქნარი, ანუ ჩანგი (ნახე საკრავთან), гусли.
სანიადაგო	სამარადისო, სადაგი, всегдашний.
სანიშინი	ქორი ანუ ჯერაკუმია (ნახე სახლთან), галлерея.
სანიჭარი	ქორწილის შესაწევარი საბოძვარი, подарок, вспоможение по случаю брака.
სანოვაგე	შეზავებული და შენელებული საჭმელი მგბარი, ანუ მწვარი (დაბად. 27,4), снедь, кушанье.
სანუკვარი	სასუერველი, სასიამოვნო, ანუ სახარბიელი, прелестный, привлекательный.
საოლავი	თუალთ საგრემელი, სურმა (გამოცხ. 3,18), коллурий.
საოლავი	ცხენთ ქაჩაჩის ზევითი ბალანი.
საოლველი	მანიაკი, ფარღული, ანუ არშია (გამოს. 28,32), ожерелие.
საომარი	ომში სახმარი.
საორძალე	საკრავი ორძალიანი.
საოსტატო	მიზდი მასწავლებლის ოსტატისა, плата учителю за уроки.
საოფლე	სახადი, სენი ხურვებისა, რომელიც ოფლით განიკურნება, горячка.
საოცარი	მოლანდება, გასაოცებელი სანახავი (მატ. 14,26), призрак.
საოცერა	დიდი, ვეება, громада.
საოცრება	გამომჩვენება მედიდურად (საქმ. 25,23), гордость, пышность.
საოხი	სახვაიშნო, სალხინებელი, საშველელი, умилостивительный.
საპალნე	სახედართ ტჳრთი, პალანზედ ასაკიდები, вьюк. // ღვინის საწყავო 30 ჩაფი, ხოლო ჩაფი არს 3 თუნგი (ნახე საწყავოსთან).
საპატიმრო	სადგური პატიმართა (ნახე საპყრობილესთან), арестантская, тюрьма.
საპატრონო	სამკჳდრებელი, ქონება სამკჳდრო (სამართ. მეფ. ვახტ.), наследство.
საპირე	ზევითი ფარჩა, ანუ სხვა რამე სამოსელთა და ქვეშსაგებთა, наволочка, или лицевая материя, რომლისაც ქვეშეთსა პირსა ეწოდება სარჩული.
საპირისფარეშო	სახლი ტანთჩასაცმელი, ანუ მორთულობა მისი, гардероб.
საპირისწამლე	თოფის ფალიაზედ მოსაყრელის წამლის ჭურჭელი.
საპკურებელი	სასხურებელი, შესასხმელი (ნოტიო რამე).
საპოვნელა	ჯილდო დაკარგულის ნივთის მპოვნელისა.
საპონი	კუმპა, ქონი მოდუღებული და გახმობილი სარეცხისთჳს, мыло, σαποϋνι, [მარანდელი საპონი, турецкое мыло].
საპნვა	(ვსაპნავ) წასმა საპონისა, мылить, σαπουνίζω.
საპფირონი, საპჳრონი	ლურჯი, ანუ იისფერი იაგუნდი (ნახე სპეკალთნ) (გამოცხ. 21,19), сапфир.
საპფოთი	საბანელი ტასტი (იერემ. 52,19), умывальница.
საპყარი	კუტი, ფეხებით დაშავებული, безногий.
საპყრობილე	ბნელეთი შემცოდეთ შესაწყუდევი (მატ. 5,25; საქმ. 16,23), темница. ესე არს სამგუარი: დილეგი სახლი საცავი შებორკილებულთა; საკანი სახლის ფსკერთა ქვეშე ბნელეთი; საპატიმრო სადგური შეუკრავთა და უჯაჭვოთა, ხოლო ქერეთი ხარო, ანუ მღჳმე.
საჟამნე	ჟამნი, ლოცვანი, სათქმელნი ჟამთა შინა, часы, часослов.
საჟამო ანუ საჟამნო	საათი, იარაღი მაჩვენებელი ჟამთა, часы.
საჟენი	რუსული სამის ადლის საზომი (მხარი ნახე), сажень
სარავარი	შალვარი, წვივსაცმელი (დან. 3,21), гащи, шаравары, штаны.
სარაია	სრა, სასახლე (ნახე სახლთან), дворец, σαράϊ, σαράγι.
სარანგი	რაოდენთამე კაცთა ზედა დაწესებული უფროსი ქალაქთა შინა, ზავთად და შესაშინებელად ბოროტთა და ავაზაკთა (ვეფხისტ. 1169, 1455), жандармский начальник.
სარაფარდა, სალაფარდა	კედელთა ზედა მოსაკრავი კეთილი ფარდაგი.
სარაღუჯი	ძველებური ქართული ქუდი, ხმარებული კაცთაგან და ქალთაგანცა, ხომალდის ხცჳრის გუარი, ვითა ძველებური რუსული кораблик, σεραγούτζι.
სარაჯა	ქჳსა, მეტალლისა, ანუ ძელის სოლინარი წყალთ ამოსაშვები, შადრევანი (ვეფხისტ. 324, 337), фонтан.
სარბიელი	სავალი, სარბიელი ადგილი, გინა სტადიონი, поприще.
სარბიკი	საზედაო.
სარგანი, სარგნისა	დიდი და მაგარი სფირიდი (2 კორ. 11,33), кошница.
სარგებელი	შესამატი სულიერი, გინა ხორციელი (ფსალ. 29,9; მატ. 16,26), польза. თ. ფაიდა [არაბ.]. // მოგება ვაჭრობისგან (ვეფხისტ. 1057), барыш. // ნამთავნი, სათავნოს ვახში, სარგო, проценты.
სარგილი	რიკი, ტიზი, კოლოტის ჩხირი.
სარგო	საშოვარი, სარგებელი მნეთა და მოხელეთა, доход, акциденция, выгода.
სარდაფი	სახლთ ფსკერში დატანებული შენობა, погреб, подвал. თ. ზარზამინ [სპ.].
სარდიონი	თუალი პატიოსანი წითელი, ანუ ნარინჯი (სპეკალთან ნახე) (ეზეკ. 28,13; გამოცხ. 21,20), сардий, сердолик.
სარდონიქსია	ამგუარივე თვალი ქალკიდონით ნარევი (გამოცხ. 21,20), сардоникс, Sardonyx.
სარეგვავი	მახე თავდასაცემი (იხილე მახესთან), западня.
[სარევი	мешалка].
სარეკელი	კანქურა, სალპინგი, клепало. // წისქვილის ქუაზედ დაკიდებული ხე ფეხის გუარად გათლილი, რომლისაც მოძრავობით ჩამოდის ხორბალი კრიჭიდამ.
სარეცელი	საწოლი ქვეშსაგები (ფსალ. 4,4 და 6,6), ложе, постель.
სარეწავი	სარგო, საშოვარი, სამუშავო ხელფასი, ანუ მიზდი (საქმ. 16,16 და შემდგომი), стяжание, промысел, доход.
სარვაგი	სარფა, გასინჯვა, რათა თჳს ადგილს დახარჯოს, ცუდად არ წარაგოს და კუალადცა იქონიოს, расчетливость. თ. სარანჯამ [სპ.].
სართვანელი	საფრთხული (ბარუქ. 6,69), пугало.
სართი	საცვალზედ დასამატი, придача.
სართული	სახლთა ზედა კერძო ბანი, ერდო (მატ. 8,8), кров, кровля.
სართხმელი	ნალი კედელში, სათხეპელი.
სარი	ჭიგო, ვაზის მანა (ვეფხისტ. 879), подставка винограднрй лозы.
სარიგო	რიგში ჩასაგდები, რიგმოდებული, чередовой.
სარიდალი, სარიდო	საშიშარი, გასაფრთხილებელი, მოსარიდები, опасный.
სარიოშე	სასმითა და წედათ გასარეცხი დიდი ჯამი, полоскательная чаша.
[სარის ლობიო	турецкий боб].
სარკე	საელვებელი ჭიქისა (იაკობ. 1,23), зеркало.
სარკმელი	სასინათლო გასახედავი თუალი კედელში (2 კორ. 11,33; ეზეკ. 40,22; ვეფხისტ. 263 და შემდგომი), косо, оконце, окошко.
სარო	(ბალ.) ბორანჯა, огуречная трава.
სარო	(ხე) ხე კჳპაროსი (ქებ. 1,16; ისაი. 60,13), кипарис. თ. სარვალაჯ.
საროთი	თვალთა პატიოსანთა და აღრალებთა ფერადთა დასთლიან და მათგან შეაწყობენ ხატთა და ყვავილთა, რომელსაც უხმობენ სოფიას კენჭად, мозаика.
საროსკიპე	სამეძავო, სახლი როსკიპთა, бардель.
სარსარაკი	(მფრ.) стрепет.
სარტყელი	წელის შემოსაკრავი (მატ. 3,4 და 10,9), пояс, ხოლო ტყავისას ეწოდება ზოსტერი და ქამარი, რომელიც იქმნების ანუ მარტივად, ანუ მოოჭვილი თვალმარგალიტითა და ბალთებითა, ვიწროსა სირიფი და ცუდსა თოკისას - კენდოჲ, ფარაგი.
სარფა	ნახე სარვაგი.
სარქვანი	მცირე დერგი (3 მეფ. 17,12), водонос муки.
სარქველი, სარქმელი	ჭურთ პირსაფარავი ქუა ხუფივით (გამს. 27,3), покров, крыша посуды.
სარქველი	თავის ქალა, череп.
სარჩა	ზომიერი ისარი (ნახე ისართან).
სარჩევი	გამოსარკვევი, გამოსარჩევი, დასარჩევი. // პინაქსი, წიგნის ზანდუკი, оглавление.
სარჩელი	(ვისარჩლი) ცილობა, დავა, საჩივარი, ჩივილი სამართალში (ვეფხისტ. 199), жалоба, иск. [ვახ. სამ., მოსეს 8].
სარჩლვა, სარჩლობა	(ვსარჩლი, ვესარჩლები) სხვის მაგიერ ჩივილი ან ლაპარაკი, вступаться, заступаться за кого.
სარჩო	სარეწავი, ხელობა, რითაც ვინ შოულობს თჳსსა საზრდოსა, ანუ თჳთ გამოსაზრდელი, промысел, пропитание.
სარჩული	საპირის ქვეშსადებელი, подкладка.
სარცხი	სარცხელი, ქვევრის საწმენდი ბალის ქერქი.
სარცხჳნელი	აუგი (ლევიტ. 18,7), срамота.
[სარწევი	люлька, колыбель].
სარწმუნო	უიჭველად მისანდო, შეუორგულებელი, ანუ ჭეშმარიტი, ნამდჳლი (ფსალ. 18,7 და 88,39; მატ. 25,21 და შემდგომი), верный.
სარწმუნოება	შეუორგულებელად აღსარება ჭეშმარიტებათა ღვთისა მიერ ჩვენდამო განცხადებულთა (მატ. 8,10, და 9,2; ებრაელ. 11,1 და შემდგომი), вера. ს. ჰავატ. // სჯული, რჯული, вера, вероисповедание, религия.
სარწყული	სარქვანი, წყლის სასმისი (იოან. 2,6), водонос, сосуд, რომელ არიან: აბრაკი, გოვზაკი, დერგი, იათუღი, კალპინი, კოკა, კოკოშა, კუმკუმა, კუტალი, ლაგვინი, ლულეინი, ლიტრა, მათარა, მაშრაფა, სარქვანი, სურა, სტამნი, წურწუმა, ხელადა და სხ. (ნახე სასმისი და ჭურჭელი).
სარწყუნისი	ფებერვალი (ნახე ზოდიაქოსთან).
სარჯელი	რჯა, გარჯა, შრომა, ან სატანჯველი, труд, беспокойство, хлопоты, мука.
სარჯულო	სჯულისადმი საკუთნავი, до веры, или закона относящийся, религиозный.
სასა	ენის ძირის ზედეთი ცა, სასულე ხახის ზევით (ფსალ. 21,15), гортань.
სასაგნო	ისართ სასროლად დადებული ნიშანი სიმარჯვის საწურთნელად, цель, [мета].
სასაკმევლე	საცეცხლური საკმეველთ აღსაკმოლველი (ებრაელ. 9,4), кадильница.
სასალიკო	ბადის სასროლი ადგილი თევზთ სანადირო.
სასალუქო	სალუქთ მოსახდომი (ვეფხისტ. 1067; შავთ. 8), щегольский.
სასანთლე	გრძელი ჭურჭელი მეტალლისა, ქჳსა ანუ ძვლისა, ძირიანი და თავს მქონები სანთლის ჩასადგმელისა (გამოს. 25,31; მატ. 5,15), светильник, свещник, подсвечник. თ. შამდან [არაბ.-სპ.].
სასარგებლო	მარგებელი, სარგებლის მომცემი (ვეფხისტ. 652), полезный, выгодный.
სასაფლავო	ვრცელი მინდორი, განსაზღურებული დასაფლველად მკუდართა, кладбище.
სასაცილო	ასაგდები, სიცილის ღირსი, смешной.
სასახლე	სრა, დიდებულთ სადგომი (ნახე სახლთან), дворец.
სასდუნი	სუნდური, ჯირგინი, მწვირის გასადენი, труба водопроводная.
სასთაული	ბუმბულის ბალიში.
სასთუნალი	თავით დასადები ფიცარი, თუ რაც რამ საძილოდ (დაბად. 28,11; ვეფხისტ. 1138), возглавье.
სასინათლო	სანათური.
სასიძო	დანიშნული საქმროდ, ანუ სიძედ (ვეფხისტ. 503, 509), жених.
სასიხარულო	სიხარულის მომცემი, радостный.
[სასმელი	დასასმელი, დასარჭობელი].
სასმელი	რაც შეისმის ან დაილევა ნოტიო (1 კორ. 10,3; ებრაელ. 9,10; ფსალ. 101.9), питье, напиток.
სასმელი და სასმისი	წედა, ჭურჭელი, რომლითაც დაილევა ნოტიო (მატ. 23,25 და შემდგომი; მარკ. 7:4,8 და შემდგომი), чаша. ღვინის სასმისნი არიან: აზარფეშა, ბარძიმი, დევათაფა, დოსტაქანი, თასი, კათხა, კერასეული, კვანჩხი, კულა, კოკოშა, მათარა, მაშრაფა, ორთომელი, სირჩა, სურა, ფიალა, ოშმე, ქარახსი, ყანწი, ჩარა, ჩაბარდახი, ჭაბაკი, ჰაზარფეშა და სხ. (ნახე საღვინესთან) და ზოგნი ამათგანნი ეწოდების წყალთ სასმელსაცა.
სასმენელი	ყური, ორღანო სმენისა (საქმ. 17,20), ухо, слух. // კაფიად გასაგონი, внятный.
სასო	იმედი, მისამართი, იმედად საგულვებელი ვინმე (ე.ი. პირი განუკვეთელი) (ფსალ. 13,6 და 39,4, კუალად 64,5), упование.
სასოება	სახვა, იმედის ქონება, იმედეულება (ფსალ. 4,8 და 77,7; ეზეკ. 34,28), упование, надежда, усердие. // (ვსასოებ, ვესავ), დიდება სასოებისა ვისზედამე ანუ მოლოდება სარწმუნოდ, уповать.
სასოებიანი, სასოიანი	მოსავი, მქონებელი სასოებისა, уповающий, надеющийся.
სასოწარკეთა, სასოწარკეთილება	განწირვა, გაწირულება, უიმედობა, отчаяние.
სასრევი	სალესავი ქუა, იარაღთ აღსამახველი, ხმალთა, მანგალთა, ცელთა და მისთანათა; კუალად ხარტი - ცილთა, წალდთა და მისთანათა პირბლაგუთა; აფაური მრგუალი ჩარხით საბრუნავი; ხოლოზნა - სამართებელთა, შაშართა; ქასური - ან მაქური მცირე ქუა დანათა და ეგევითართა; მასათი ბასრისგან შექმნილი ქასურის მსგავსი; ლანგი სასრევი უკეთეს აღლესულთა პირის გასასწორები და კიდონტი ოქროს გამოსაცდელი ქუა.
სასროლი	სატყორცი (ეზეკ. 13,13), стрельный.
სასროლი ბადე	სათხეველი (ნახე ბადესთან).
სასტიკი	მძაფრი, ფიცხელი, ანუ ძლიერი (ფსალ. 47,8; საქმ. 2,2), бурный, сильный, жестокий. ს. სასტიკ.
სასტჳნელი	სალამური, სტჳრი (ნახე საკრავთან; დან. 3,7), свирель.
სასულე	საფშჳნველი ხორხი, дыхательное горло.
[სასუმლობა	{სასუმლობა - შვილად აყვანა, усыновление, ან უკეთუ ვინმე მოკვდეს და ცოლი მისი დაშთეს უშვილოდ და იგი შეირთოს მოყვარემან მისმან და მამულიც მის მოიგოს, ამასა ჰქვიან სასმულობა; принятие наследства посредством вступления в брак с бездетною вдовою умершаго родственника (ვასასუმლებ) შევართვევინებ მოყვრეს ქვრივსა, заставить вступить в брак со вдовою умершаго родственника, (ვესასუმლები) შევირთავ მოყვრის ქრივსა, жениться на вдове своего родственника - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
სასურველი	სატრფიალო, სანუკვარი, საყვარელი, милый, любезный, прелестный.
სასუფეველი	სუფევა ღუთისა, საშვებელი ადგილი ზეცათა შინა, სადაცა სულნი წმიდათანი და ანგელოსნი იხარებენ წინაშე ღუთისა (მატ. 3,2 და 5,3 და შემდგომი), царство небесное (ლუკ. 22,18 და შემდგომი), царство божие.
სასუქი	(ოთხფ.) უსხი, საკლავი ხვასტაგი, откармливаемое животное на убой; [- მიწისა, навоз для упитания земли].
სასყიდელი	ფასი, ანუ მისაგებელი (მატ. 5,12 და 26,6), мзда, награда, или цена.
სასყიდელი და სასყიდი	რაც რამ სახმარ არს სყიდვად, покупка.
სასძლო	ქალი დასანიშნავი, გასათხოვარი, невеста. // საქორწინე სახლი შემკული, ანუ პალატი სამეფო (ესთერ. 2,3; შავთ. 95), чертог.
[სასწავლებელი]
სასწაული	საკჳრველება, საქმე ზესთა ბუნებისა, მიუცთომელი კაცობრივისა გონებისაგან (მატ. 21,15; იოან, 2,11; საქმ. 4:16,22; ფსალ. 64,8), чудо, чудеса. // ნიში, ნიშანი რისამე, ნიშნება (დაბად. 1,14; მატ. 26,48; ლუკ. 2,12), знамение.
სასწორი	სიმძიმეთ საცნობი იარაღი, რომლისაც უღლის წევრთა ზედა დაკიდებულ არიან ბაწრებითა, თასმებითა, ანუ ჯაჭვებითა ორნი პინაკნი მეტალლისა, ანუ ხისანი, რომელთაც ეწოდების საწურის თუალნი (ლევიტ. 19,35; ამოს. 8,5), весы, вески. // ნიშანი ზოდიაქოსი, რომელიცა მიითუალავს მზესა სეკდემბერში (ნახე ზოდიაქოსთან).
სასწრაფო	საშური, საჩქარო (ვეფხისტ. 1005), скороспешный. // ანუ საჭირო, აუცილებელი (საქმ. 15,28), нужный, необходимый.
სასწრაფო	ჩანთა ვაზნებისა და მასრების ჩასაწყობი, патронник.
სასხარტო	დასასხლეტით სასროლი.
[სასხვეპელი	ნახე ბადე].
სასხლევი	დიდი დანა ვაზთა რქების საკაფავი.
სასხნე	სახსენე ნახე.
სასხურებელი	უსუპის ბალახის კონა იაზმის საპკურებელი, кропило.
სასჯელი, საშჯელი	სამართაკი, ბჭობა (ფსალ. 1,5 და 71,1), суд. // პატივი, დასჯა ბოროტთა და ურჩთა (მატ. 12,40 და შემდგომი; იოან. 5,29; იაკობ. 2,13; ვეფხისტ. 840, 855), суд, осуждение.
სატა	ძველებური საწყავო, რომელიც შთაიტევდა ვიდრე 150 ქათმის კვერცხსა, ანუ 1½ მოდა (ანგია, 2,12), сата.
სატალი, სატლი და სატლობა	მუცელა, სენია მომსრველი,
სატანა	ებრაულად მხდომი, ანუ წინააღმდგომი, რომელია მთავარი ეშმაკთა (მატ. 4,10), сатана, σατανάς. თ. შეიტან [არაბ.], ს. საიტან [სატანა].
სატანჯველი	გვემა, ანუ ადგილი დასჯილთა (ლუკ. 16:23,28), мука, мучение.
სატაცური	(ბალ.) спаржа.
სატები	საჩრდილობელი.
სატევარი	ხანჯალი, кинжал.
სატეხი	დიდი საჭურეთელი ძელთა, долото.
სატირი	(სტატირი უნდა) ძველებური ოქროს ფული წონით ორის დიდრაქმისა, ანუ 4 დრაჰკნის ოდენი და ფასით 20 დრაჰკნის ვეცხლის ფასი (ნახე დანგი; მატ. 17,27), статир [ნახე სათირი].
სატკბურა	გართხმული მუწუკი გარდამდები.
სატკივარი	საწუხარი, სანანური (ვეფხისტ. 1446), жалкий, жалостный. // სენი, ავადობა, რაც გაჩნდება ცხოველთ ტანში ტკივილით, боль, болезнь.
სატლობა	ნახე სატალი.
სატრაპეტი	ერისთავი, თემის განმგებელი (დან. 3,2), сатрап, воевода, σατράπης.
სატრფიალო	ტურფად სახილველი, სანდომიანი, სასურველი, милый, любезный, привлекательный.
სატუხელი	საზიზღარი, საძაგელი, უწმინდური (შავთ. 5, 83), гнусный, мерзостный, нечистый.
სატფურება	ენკენიობა, განახლება ტაძრისა წლითი წლად მოსახსენებელი.
საუბარი	ლაპარაკი, უბნობა (ვეფხისტ. 20, 34, 652), речь, беседа.
საუდიერო	ბეგარაზედ მეტი ასაღები საზღაურად, штраф, контрибуция.
საუზმე	დილის საჭმელი შემდგომად გამოღჳძებისა (ნახე სერი), завтрак.
საუკეთესო	ფრიად კარგი, რჩეული, პატიოსანი, საუცხოვო, наилучший, отменный, прекрасный.
საუკუნე	დაუსრულებელი, განუზომელი ჟამი (ნახე უკუნი), век, вечность. // საუკუნე ესე ნაცვალსახელითური ჰნიშნავს ასსა წელიწადსა, ანუ სააქაოსა, век сей.
საუკუნო	სამარადისო, დაუსრულებელი, განუზომელი (მატ. 25,46; ებრაელ. 9,15; ვეფხისტ. 1445), вечный.
საუკუნოება	დაუსრულებლობა, განუზომელობა ჟამისა, вечность.
საუმცროსო	უმცროსის შესახვედრი წილი.
საუნჯე	სალარო, საცავი უნჯისა, სიმდიდრისა (მატ. 2,11 და 6,19 და შემდგომი; ვეფხისტ. 892), сокровище. // ბეღელი, ამბარი, პურის შესანახავი მაღაზინი (მატ. 3,12; ლუკ. 12,18), житница. // სენაკი, სამხოლოვო სახლი (მატ. 6,6), комната, кабинет. // საუნჯენი სამხრისანი ქარნი სამხრით მომბერვალნი (იობ. 9,9), сокровища южные, т.е. ветры.
საურავი	სააზრავი, სანაღულო საგანი, ან განსაგებელი, გასარიგებელი (ვეფხისტ. 331, 333, 722, 754), забота, нужда, дело.
საური	ხარკი, გარდასახადი, подать, оброк.
საუფლისწულო	მამულნი და სოფელნი უფისწულის საკუთნავი, удел.
საუფლო	ღვთისადმი განკუთნვილი, господский, божий.
საუფროსო	უფროსის შესახვედრი წილი (სამართ. მეფ. ვახ.), доля за старшинство.
საუცხოვო	საუკეთესო.
საფანელი	გაცრილი ფქვილი ცომის გარშემოსაყრელი.
საფანვალი	რაფა, მაღალი ვიწრო თარო, полка.
საფარდული	სავაჭრო, ანუ გასავაჭრებელი (ეზეკ. 27,16), купля, продажа, или продажный.
საფარველი	მოსაფარები, რითაც დაიფარება, დაიმალვის რამე (ფსალ. 17,11), покров. // მფარველობა, სარჩლობა, ანუ საგრილი, საჩრდილობელი (მუნვე, 16,8 და 56,1, კუალად 60,4), покровительство, сень.
საფარი	სანგარი, პატნეზი, ანუ შესაფარებელი მტერთაგან.
საფასე	თეთრი, სიმდიდრე, საქონელი (მარკ. 10,24), богатство.
საფეთქელი, საფეთქლები	ადგილი წარბთ ბოლოსა და ყურთა შორის, висок, виски.
საფენი	ქვეშგასაშლელი, ხალიჩა, ქეჩა, ფარდაგი და მისთანანი სახლის მოსართავნი (ნახე ტერი), мебель.
საფერავი	შავი ყურძენი ღვინის შესაღებავი (ნახე ყურძენთან).
საფერი	შესაგვანი, შესამსგავსი. // სახვეწარი, სავედრებელი.
საფერცხე	ბაზთ სამხარიღლივე.
საფთე	ნახე საფრთე.
საფირონი	ნახე საჰფირონი.
საფიჩხულე	ფიჩხის ხულა მდინარეში ჩადგმული პირშექცეულით გოდრებითურთ, სანადიროდ თევზთა, რომელთაც უხმობენ ფიჩხულად.
საფიცარი	ფიცის წერილი (ვეფხისტ. 411; შავთ. 7), клятвенное обещание. // რაჲცა ვის რა მიაჩნია ფიცად და ჰფიცავს შეუშლელად, ვითარ ღმერთი, სარწმუნოება, თავი თჳსა, ნათესავნი ცოცხალნი ან მიცვალებულნი.
საფლავი	ადგილი მკუდართ დასამარხავი და სამარე იგივე (მარკ. 5,2 და 8,28), гроб, могила; ხოლო ტაგრუცი მაღლად ნაგები; სამარხო საფლავი ღირსთა წმისათა; სამარტჳლე და საწამებელი საჩინოდ ნაგები სამარხო წმიდათა მოწამეთა; ლარნაკი და ლუსკმა კუბო, რომელსა შინაცა გუამნი წმიდათანი მოუშლელად მდებარებენ; აკლდამა მიწაში კამარაშეკრული დასადგმელი გუამთა კუბოებითა; სასაფლავო და სამრავალკაცო ვრცელი მინდორი საფლავთა; მატური სასაფლაოზედ მცირე გალავანი.
საფლობი	ღრმა ტალახი ფეხთ შთასავარდნელი და ძნელად სავალი, топь, топкое место, ხოლო ქვიშიანსა ეწოდების შლამი, ლერწმოვანსა - ლია და მწვანვილოვანთა ქვეშე მდგომსა - ჭაობი და ჭანჭრობი.
საფოველი	ხაში, პურის ცომი.
საფრთე	კაპარჭი, ნიჯგორი ისართა. // ეკლესიისა გუმბათთ ქვემოთი ნაშენი ერდო ალმაცერად.
საფრთხულა, საფრთხობი	სართვანელი, სახე რისამე, ვითა კუკი შემოსილი შემოსაშინებლად (ბარუქ. 6,69), пужало, чучела, страшилище.
საფრხე, საბრხე	ფერთ გასაბამი მახე (იხილე მახესთან) (ფსალ. 30,4 და 34,8), сеть.
საფსალმუნე	ქნარი, სამღერელი, ანუ საგალობელი საკრავი (ფსალ. 32,2 და 91,3; ისაი. 5,12; დან. 3,10), псалтырь, певница, арфа.
[საფუტკრე]
საფუძველი	საძირკველი (ფსალ. 17,15 და 81,5, კუალად 86,1), основание, цокол.
საფქვავი	წისქვილში მიტანილი ხორბალი დასაფქვავად.
საფქველი	საწისქვილე (მატ. 18,6), мельничный.
საფქვილე	ამბარი ფქვილისა (3 მეფ. 17,14), мучной амбар.
საქანელა	თოკით ჩამობმული ფიცარი დასაჯდომად, გინა სატრიალებელი ჩარხი სასხდომი კაცთა, შესაქცევად სარწევი, качелье.
საქანელნი ცათანი	წყალთ გამოსადინელი პირი, ანუ ჩამომჩქერვალე (შავთ. 74; დაბად. 7,11; მალაქ. 3,10), хляби небесные (ფსალ. 41,7), водопад.
საქანჩავი, საქაჯავი, საქაჯელი	ჭახრაკი, ხრახნილი მოსაჭირებელი, тиски.
საქები, საქებელი	ღირსი ქებისა, похвальный.
[საქენჯელი	ნახე საწერტელი].
საქირდალი, საქიქელი	სასაცილო, ასაგდები, ანუ გაწბილებისა, издевательный (შავთ. 82).
საქიქელობა	საბასრობელი საქმე (ოსე. 7,16), ругание.
საქლეში	საფხეკი ტყავთა.
საქმე	ზმნა, ზმნობა, მოქმედება, შრომა, გართვა რასამე შინა, გინა გარდასავალი ვისიმე, ანუ საქციელი (მატ. 16,27; საქმ. 13,25; რომაელ. 2,6; კოლას. 3,9), деяние, делание, дело. // სამუშავო, საკეთებელი, ხელთსაქმარი, дело, работа. // წერილით საბჭობი სამართალი, дело, делопроизводство. // საჭიროება ვისთანმე მოსახსენებელი, მოსალაპარაკებელი, ანუ გასარიგებელი, дело, надобность, нужда. // ზოგჯერ იხმარების ნაცუალად ნივთისა (ფსალ. 63,3 და 100,3; ლუკ. 1,1), вещь.
[საქმება]
საქმითი	სწავლა, რომელსა შინაცა უფრორე იხმარების ხელოვნება და გამოცდილება, практическая, деятельная или опытная наука (ხედვითი ნახე).
საქონელი	მონაგარი ნივთი, ანუ თეთრი, საფასე (ვეფხისტ. 793 და შემდგომი), имущество, достаток. // სავაჭრო ნივთნი განსაფარდველნი, товар. // შინაური ხვასტაგი (ოთხფ.), скот, животина.
საქორწინე, საქორწილე	საკუთნავი ქორწინებისა (მატ. 22,11 და შემდგომი), брачный, свадебный.
საქორწილო	მაბატონის ქორწილისთჳს ასაღები ბეგარა მისთა ყმათაგან.
საქრისტიანო	საკუთნავი, შესახვედრი ქრისტეანობისა, ქრისტეანული, христианский. // ქრისტეანობა, საზოგადოობა ქრისტეანეთა, христианство.
საქსონის ჭურჭელი	თეთრი და ელვარე, შემოღებული საქსონელთაგან, фаянс, посуда фаянсовая.
საქუმელი	მოაბა.
საქუსალი	საქსოველი (ნახე საგუსალი).
საქუფთე	შთასადებელი მახალიკი (ნეხე ვაშკარანთან) (ლუკ. 22,36), мешок
საქცევი	დასარღვევი, დასაქცევი შენობა, ломкий, назначенный для сломки. // იარაღი დასაქცევად რისამე სახმარი, лом, орудие, чем ломают. // სიტყჳს საქცევი მომარჯვება, მოხერხება სიტყჳსა, оборот речи, გინა ცულილება ლექსთა, изменение частей речи, склонение, спряжение и т.п. // საქცევი მუსიკალობისა, ანუ გალობისა, კილოთ საბრუნი, ე.ი. ხმის ამაღლება, ან დადაბლება, тон, напев. // სატრიალებელი, საბრუნებელი, поворотный. // საქცევი მიწისა ნახნავთ დასასრული, ანუ რაოდენობა რაოდენობა ერთის სახნავისა (ნახე ქცევა).
საქციელი	საქმე კაცობრივისა ქცევისა, поступок. // ზრდილობა, კეთილი ან ცუდი ზნე, нравственность.
საღამო, საღამოს ჟამი	მწუხრი, დღის დასასრული (ვეფხისტ. 217, 443, 1206), вечер.
საღარი	(ოთხფ.) შუბლთეთრი ცხენი (ნახე ნიკორა).
[საღებავი]
საღვინე	წედა, ღჳნის შთასასხმელი ჭურჭელი, ხმარებული ნადიმთა და პურობათა შინა, დასასხმელად მუნით სასმისთა ზედა, რომელ არიან: გოვზა, გოზაური, დასტა, დერგი, დოქი, კოპე, სანდე, სურა, ფიჩტაურა, ფლასკი, ჩარეკა, ჩაფი, ჭიჭილა და სხ. ამათთან ითქმის სანაჟურე, სარიოშე, და თხიერიცა (იხილე თჳსსა ადგილსა).
საღვთო	ნახე სამღთო.
საღონე	ბადის ანაკეცი მუჟურო (ნახე ხაზინასთან).
საღორე	იშელი, ფარეხი ღორთა.
საღრტილე	კაჟი, ტალი, кремень. // უნაგირის საწყვეტი.
საყალნო	ისარი ფრთე დაბალი და პირწურილი (ნახე ისართან).
[საყანყურა	ნახე მისანა].
საყანური	ყანობირი, დათესილი ხნული.
საყარაულო	სადარაჯო.
საყდარი	ტახტი, დალიჭი (ფსალ. 9:4,7 და 10,4) престол. // საზოგადოსახმარებასა შინა ეკლესია, სახტარი, церковь. // საყდარნი პირველი დასი ანგელოსთა (ნახე დასი), престол, чин ангелов.
საყე	ხალე (ანძა ნახე), щегла (ისაი. 30,17).
საყევარი	ურმის თავზედ, ან მარხილის ხელნებზედ წინ მოსაბამი მეორე უღელი ორის ხარის შესაბმელად.
საყელო	კისრის გარემო მოკერებული ნაჭერი ტანისამოსთა, воротник.
საყვარელი	ღირსი სიყუარულისა, ანუ შეყუარებული (მარკ. 12,6), возлюбленный, любезный.
საყვედრელი	საკიცხავი, საქირდალი (ფსალ. 21,6 და 30,11), поношение.
საყვედური	ტუქსვა, სამდურავი, выговор, укоризна, негодование.
საყვინელი	სამართებელი (ისაი. 7,20), бритва.
საყვირი	ნესტჳ, ნაღარა (ნახე საკრავთან), труба (დან. 3,7).
საყოფელი	სადგომი, საცხოვრებელი, სასახლე (ფსალ. 83,1), жилище, местопребывание.
საყურე	გოშპელაკი, უტურა, ყურის ბიბილოთა ზედა დასაკიდები სამკაული (გამოს. 32,2) усерязь, серги. თ. სირღა.
საშევარი	ფარდაგ-ორხოვათ საქსოვი დგიმი (წყობ. 213).
საშენო	შენი შესაფერი (ითქმის ორი პირისადმი, ვითა პირველისად საჩემო).
საშვებელი	ადგილი უზრუნველი, სამხიარულო და შესაქცევი (დაბად. 2:15,23 და შემდგომი), рай сладости, увеселительный.
საშველი	შველის ღონე, საშუალება, пособие.
[საშვილოსნო	детородный].
საშინელება	განკრთომა, შიშის ზარი (მატ. 28,4), страх, ужас.
საშინელი	საზარელი, შიშის დამცემი (ფსალ. 65,4 და 75:7,13), страшный.
საშიშარი, საშიში	სარიდალი, опасный.
საშო	საშვილო მუცელი (ფსალ. 21,9 და 57,3 და 70,6), ложесна, утроба, чрево.
საშოვარი	სარეწავი, სარგო, შესამატი, доход, прибыль.
საშრეტი	ცეცხლისა ანუ ბაზმის დასავსებელი, гасило.
საშრიალი	აშრიალი (ნახე ბადესთან).
საშრობელი	დასაშრობი წყალთა (ეზეკ. 26,14), осушение.
საშრომელი	საძნელო, შრომის მოქენე, трудный.
საშუალ	შორის (დაბად. 31,37), между.
საშუალი	შუაკერძო, средина. // მდებარე შორის ორთა კიდურთა, ანუ შორის დიდისა და მცირისა, გინა შორის კეთილსა და ცუდისა, средний, посредственный.
საშუალობა	ღონისძიება, ხმარებული აღსასრულებელად რისამე, средство.
საშულოვე	ტარაბუა, შულოთ გამოსახვევი ჩარხი, воробы.
საშურველი	სახარბიელო, შურად მისაღებელი, завидный, интересный.
საშურო	სასწრაფო, საჩქაროდ გასაკეთებელი, скороспешный, к спеху нужный.
საშჯელი	ნახე სასჯელი.
საშჯულო	ნახე სარჯულო.
საჩემო	ჩემის შესაფერი (ნახე საშენო).
საჩენი	დასანახავი, საჩინო, видный.
საჩეხი	დერეფანთა ზედა, ფანჯარათა და შესავალთა კართა ზედან გავლებული ფიცრული, навес.
საჩივარი	მთავრობისადმი მოსახსენებელი საურავი, ანუ ძვირშემთხვეულება, жалоба.
საჩინო	თუალითსახილველი, დასანახავი (ისაი. 2,2), явленный, видный, явный. // ეპიფანია, ზედაპირი (ნახე სხეულთან), поверхность.
საჩრდილობელი	ამართული რამე ჩრდილისთჳს (ისაი. 4,6), сень.
საჩუქარი	საბოძვარი, ან სწორის ძღვენი (ვეფხისტ. 1446), подарок, гостинец.
საჩქარო	სასრაფო, საშური.
[საჩხარუნებელი	бренцало].
[საჩხულეტელი	жало, бодец].
საცა	სადაცა (ნახე სადა).
საცავი	შესანახავი რისამე ადგილი (ფსალ. 78,2), хранилище.
საცალო	ორთა ტომართაგან ერთი, ცალი ანუ ტოლი მეორისა, ორგნით ასაკიდებელი მეორეზედ, вретище.
საცანდავი	ერქუნის ხე.
[საცემი]
საცეცხლური	მანკანი, მუჯამარი. // ეკლესიათა შინა ხმარებული სასაკმევლე (გამოს. 27,3), кадильник, кадильница, кадило.
საცეხველი	ჯანდრის ხე (იგავ. 23,31), белильный, катильный. // დინგი, საძეგველი ბრინჯის, ჩალთუკისა, ღომისა და სხუათა მარცვალთა.
საცვეთი	ნატის პაიჭი.
საცთური	შესაბრკოლებელი, საფრხე (ფსალ. 49,20 და 139,6), соблазн, сеть. // მოსაცთუნებელი საქმე, მიმზიდველი ცოდვისადმი და შეცთომისა (მატ. 13:22,41 და 18,7, კუალად 27,64), лесть, прелесть, обман.
საცილობელი	სადავო, სალაპარაკო, საბაასო, спорный.
საცინელი	ასაგდები, სასაცილო, საბასრობელი (ფსალ. 43,13), подражнение, посмеяние.
საციქველი	სამოციქულო (ნახე ციქუა). // მდაბიურად სამეზობლო, სათხოვებელი სახლში სახმარი ნივთი, ავეჯულობა, ჭურჭელი და მისთანანი.
საცმელი	სამოსელი, ტანთა, ანუ ფეხთ ჩასაცვამი, одежда, или обувь.
საცნაური	გამოჩენილი, აშკარად ცნობილი (საქმ. 1,19), известный.
საცნობელი	შინაგანი საგრძნობელი, მიხდომა, ощущение.
საცო	დასაცველი, მოსაფარებელი (ფსალ. 38,1 და 140,3; მატ. 23,5), хранило, хранение, хранилище.
საცოდავი	ცოდვის შემამთხვეველი, грешный. // საბრალო, შესაბრალისი, жалкий.
საცხებელი	ზეთი სუნნელი და მისთანანი წასასმელნი, ანუ მირონი ცხებისა (ფსალ. 44,7 და 88,20), елей.
საცხინველი	მარგალიტთ სარევნი თლილნი თუალნი, ანუ ოქროს მძივები.
საძაგელი	ღირსი შეძაგებისა, საზიზღარი, საძულველი (ფსალ. 87,7), ненавистный, отвратительный.
საძაგელის შემძინე	ანგაარი, მოქრთამე, უსამართლოდ შემკრები (1 ტიმ. 3,3), мшелоимец, корыстолюбец.
საძაგრავი	საოფლე, ცხენის ჩული, попона.
საძალნი	კართ ურდულნი.
საძგიდი	გასაღობი (ნახე ძგიდე).
საძეგველი	მცირე საცეხველი.
საძელი	ჭურთ სარეცხელი, ტყავკორა.
საძირკველი	კედელთ ფსკერი მიწაში ამოშენებული (ებრაელ. 6,1), основание, фундамент.
საძნაური	ძნელი ტყვეობა (ისაი. 10,4), пленение.
საძნე	ძნის ბეღო, ანუ ფორანი საზიდი მისი (ნახე ურემი).
საძნელო	ძნელად საქმარი, საშრომელი, трудный, затруднительный, мудреный.
საძოვარი	ბალახიანი ადგილი, მინდორი ხვასტაგთ საკვები (იოან. 10,9; ისაი. 7,25; ვეფხისტ. 194), пажить, паства, пастбище.
საძრავობა	გაძრვის ღონე.
საძრახავი	საქიქელი, დასაძრახი, предосудительный.
საძუვე	უნაგირთა და პალანთ უკან მობმული თასმა ცხენთა და საკიდართა ხვასტაგთა კუდს ქვეშ გამოსავლები დასამაგრებლად.
საძულველი	საძაგელი, ღირსი შეძაგებისა, ненавистный, презренный.
საწადელი	საწადი, სურვილი, ანუ სასურველი, გულის სათქმელი (იასი. 44,9), желание, или желательный.
საწათხე	დუგუნი.
საწამებელი	სამოწმებელი, დასაჭეშმარიტებელი (გამოს. 26,33 და შემდგომი; ფსალ.77,5), свидение, свидетельство. // სამარტჳლე (ნახე საფლავთან).
საწამლავი	სამსალა, წამალი, საკუდინებელი, отрава, яд. // მოსახიბლი, შემშლელი კაცთა, ვითა ჰგონებენ მდაბიონი (ნახე წამალი), присушное зелье, любовный напиток и т.п.
საწერელი	მელნის ჭურჭელი წერისთჳს შექმნილი, чернильница. // ხოლო ზოგგან ჰნიშნავს კალამსა (ისაი. 8,1), писало.
საწერი	ქვემდებარე დასაწერად.
საწერტელი	საჩხულეტელი (1 კორ. 15,55), (2 კორ. 12,7),
საწვივე	წვივსაცმელი, ნიფხავი (გამოს. 28,42), надраги, штаны.
საწვიმარი	შალისა ან მაუდის ხალენი წამოსასხამი წვიმაში, епанча.
საწიგნე	მაღალი სკამი წიგნთ დასადები საკითხავად, налой.
საწილი	ერქუნის მეორე უღელი ხარი.
საწინაო	წინდასადები ან უწინარეს მისაღები, передний.
საწინდარი	გირაო, წინდი, залог, заложник.
საწინასწარმეტყველო	საკითხავი წინასწარმეტყველთ წიგნთაგან, паремия.
საწინწკარო	მფრინველთ ლავიწის ძუალი.
საწირავი	ჟამის წირვისათჳს მისაცემელი მიზდი, плата за отслужение обедни.
საწკეპი	წკეპლა საცემი რისამე. // მსოპლიურად ერქუანთ მესამე უღელი ხარი.
საწმისი	მატყლი ან მსხვილი შალი, ნაბადი (მსაჯულ. 6,37; ფსალ. 71,6), руно.
საწნეხელი	ქვითკირის აუზი ყურძნის დასაწურავი (მატ. 21,23), точило.
საწოლი	სახლი საძილო (ვეფხისტ. 102, 120, 159 და შემდგომი), спальня. // გინა სარეცელი, ლოგინი (ებრაელ. 13,4), ложе.
საწონი	ნივთთა სიმძიმის საცნობი სასწორსა ზედა, ვითარ მისხალი, სტილი, ლიტრა, კოდი და სხ. (იობ. 28,25; ამოს. 8,5), вес, мерило; საზოგადოსა შინა ხმარებასა რაოდენობა ამათი ესრეთ ცნობილ არს: 4 ქრთილის მარცულის წონა არს 1 კერატი, 3 კერატი არს 1 მისხალი, ანუ ესრეთ: 18 ქრთილის მარცულის წონა 1 დანგი, 6 დანგი არს 1 მისხალი, 33 მისხალი არს 1 სტილი, 20 სტილი არს 1 ლიტრა, ანუ 4 ჩარეკი, 10 ლიტრა არს 1 კოდი. კუალად სთულიან ესრეთ: 3 კვერცხის წონა არს 1 სტილი და 7 კვერცხის წონა - 1 გირვანქა. თურქთ საწონით 8 სტილი არს 1 ოყა და 12 გირვანქა - 1 ბათმანი. ამისვე კვალობაზედ იცნობებიან სხუანიცა ძველებურნი საწონნი, მოხსენებულნი საღვთოსა შინა წერილსა: პაშტა არს 1 ქრთილის მარცულის წონა, 2 პაშტა არს 1 გრანი, 10 გრანი არს 1 ვოილი, 6 ვოილი არს 1 დრამი, 8 დრამი - 1 უნკი, 12 უნკი - სამაგდანი. კუალად თუხტი არს 1 სტილი, მნა - გირვანქის ოდენი, ქსესტი - 2½ მნა, 10 ქსესტი არს 1 მარი ანუ ხოისი, გუში არს ნახევარკოდი, თაღარი - გუშის ნახევარი. არამედ მნახი, ტალანტი, ქანქარი და ძველებური ლიტრა არიან 1 მნა, ანუ გირვანქა, ხოლო ასარი, დრაჰკანი, დიდრაქმა, სატირი და მისთანანი თუმცა ითქმიან საწონად, გარნა ჰნიშნავენ რაოდენობასა საფასეთა, ანუ ფულისასა, რამეთუ ძველად დათულის მაგიერ ასწონდიან, ანუ ასწყევდიან თეთრსა (იხილეთ თჳსთა ადგილთა).
საწონის ქუა	განსაზღურებულის სიმძიმის ქუა, ანუ მეტალლი დასადები ერთსა მხარესა სასწურისასა აწონის დროს, гиря.
საწუთო და საწუთრო	წუთის ჟამისა (2 კორ. 4,17; მატ. 13,21), мгновенный, минутный, кратковременный, непостоянный. // სააქაო, სოფელი ესე ანუ ცხოვრება (ვეფხისტ. 308, 328, 343), временная жизнь.
საწუნარი, საწუნელი	არ მოსაწონი, დასაწუნი (იერემ. 49,14; ვეფხისტ. 1284), поругаемый.
საწუხარი	მომცემი მწუხარებისა, печальный, горестный.
საწყალი, საწყალობელი	საბრალო, ღირსი შებრალებისა, საცოდავი, бедный, жалкий.
საწყაული და საწყავო	ჭურჭელი საცნობი რაოდენობისა ნოტიოთა, მარცვალთა, ფქჳლთა და ეგევითართასა (ისაი. 5,10; ამოს 8,5; მატ. 7,2), мера, мерило жидкостей или сыпучих вещей. 1) ნოტიოთ საწყაოთაგან უმეტესად ხმარებული საზოგადოობასა შინა არს თუნგი, რომელიცა შეეფარდების საწონსა ლიტრასა და ესრეთ თუნგის მეოცედსა ნაწილსა უხმობენ სტილად და მეოთხედსა ჩარექად, ხოლო 3 თუნგი არს 1 ჩაფი და 30 ჩაფი - საპალნე. არამედ ესენი ზოგგან უმეტესნი არიან და ზოგგან ნაკლებნი. კუალად 12 თუნგი არს 1 კოკა და 5 ჩარექი 1 დოქი, ხოლო 16 დოქი - 1 გორა. 2) მარცვალთა, ფქვილთა და მისთანათა საწყაოთაგან უფრორე ხმარებული არს ჩანახი, ანუ მოდი, რომელიცა შთაიტევს 1 ლიტრას საწონისას ან მეტსა. 8 ჩანახი არს 1 კასრი ან კოდი. ზოგგან იხმარებიან თურქთა საწყაონი: ფოხალი არს ნახევარკოდი, თაღარი - 3 კოდი, ხალვარი ან ხარვალი, ქართულად კაბიწი - 12 კოდი და ნახევარ (ნახე კოდი). არიან კუალად ძველებურნი საწყაონი მარცვალთანი, წერილთა შინა მოხსენებულნი: ასსარონი, არტავი, გრივი, დორი, დორაკი, კოროსი, კოტვილი, მარი ანუ ხოისი, სატა, სომარი, ქსესტი, ღომორი და სხუანი (იხილენ თჳსთა ადგილთა).
საწყვეტი	საღრტილი, უნაგირის თასმა ან ბაწარი ჩასაკრავად რისამე.
საჭამადი	შეჭამადი, საჭმელი, სანოვაგე, ჭამადი (ეზეკ. 47,12), ядомый.
საჭანგე	ბაზთ მოყუანის ანუ გაწურთნის მიზდი ან საჩუქარი.
საჭარბე	სასწურის აბრა.
საჭე	ტიმონი, მენავის ხალა (საქმ. 27,4), кормило.
საჭედარი	ცხენის ნალი, подкова.
საჭეშმო	საჭეშმარიტო (კავშ. 22).
საჭირნახულო	მამულთა შემატებისთჳს შესახვედრი წილი მოჭირნახულისა (სამართაი მეფ. ვახ.).
საჭირო	მიუცილებელი, თანაწარუხდომელი, нужный, необходимый, ანუ რაჲცა შეუძლებელარს სხვაგუარ ყოფად და არა ყოფადცა (მეტაჶის. ბაუმ. § 9, 28, 52 და შემდგომი).
საჭიროება	საქმე აუცილებელი, თანაწარუვალი, нужда, необходимость.
საჭმელი	საზრდელი, სანოვაგე, ჭამადი (დაბად. 1,29 და შემდგომი; იოან. 21,5; ფსალ. 68,21), снедь, снедное, съестное.
საჭურეთელი	ძელთ ამოსახურეტი რკინა, სატეხი, долото.
საჭურველი	აბჯარი აღსაკაზმავი, ანუ საომარი იარაღი (ფსალ. 45,9 და 75,3), оружие.
საჭურისი	კაცი დაკოდილი, ანუ მცვედანი, მოკლებული შვილიერებისაგან (მატ. 19,12; საქმ. 8,27 და შემდგომი), евнух, скопец, каженик. // ესევე ეწოდების მეფეთა პალატსა შინა მოსამსახურესა, რომელსა ადგილი აქუნდეს საჭურისთა თანა (იხილე პენტეფრესთჳს, ფარაო მეფის მზარეულთ უხუცესისა, რომელსა ესვა ცოლიცა) (დაბად. 39,1 და შემდგომი), евнух. თ. ხადუმ [არაბ.], ს. ხოჯა [უნდა იყოს ნერქინი. რედ.].
საჭურჭლე	საგანძური, სალარო, საცავი ხაზინისა და მისთანათა (ვეფხისტ. 52, 54, 56 და შემდგომი), кладовая. // სააბჯრე, საცავი აბჯართა და სხუათა საჭურველთა, оружейная палата.
სახადი	საოფლე, სენი გარდამდები, горячка.
სახაზინო	ხაზინის შესახვედრი, საკუთნავი, казенный. // სალარო, საჭურჭლე, казначейство, казначейская.
სახაზავი	ქაღალდთა და მისთანათა დახაზვის იარაღი, теракса, трансферанс. თ. მასტარ [არაბ.], ს. დოშხარ(?).
სახამებელი	წყალში მოდუღებული და გახმობილი ხლარჩი ფქვილი, იხმარების გასათეთრებლად სარეცხთა, დასაწებებლად ქაღალდთა და სხ., крахмал, крухмал. ს. ნიშასტა [სპ.].
სახამრო	ხამართ სავაჭრო სახლი, корчма, кабак.
სახამსო	მართებული, შესაფერი, არა უხამსი, რაჲცა ჰხამს, надлежащий, довлеемый.
სახანო	ხანისადმი საკუთნავი, ханский. // სამთავრო ხანისა, ханство.
სახარბიელო	სარგოსა და შემატების ნდომის განმაღჳძებელი, ან სანუკვარი, интересный, привлекательный.
[სახარბიელობა]
სახარება	მოძღურება მაცხოვრისა ჩუენისა იესო ქრისტესი, მის მიერ მონიჭებულისათჳს ჩვენდამო სასუფეველისა (მარკ. 1,14 და შემდგომი, 16,15), евангелие. თ. ინჯილ-შარიფ [არაბ.], ს. ავეტარან. // წიგნი ოთხთა მახარებელთაგან აღწერილი, ქუეყანასა ზედა ცხოვრებისა და საქმეთათჳს ქრისტესთა. // ამის წიგნისაგან საკითხავი თჳთოელისა დღისა ეკლესიასა შინა.
სახარულევანი	სიხარულით აღვსილი, სასიხარულო.
სახასო	სათავისთავო, უსაშვალოდ შესახვედრი მეფისა, ანუ მებატონისა, ვითარ ზვარი, ხოდაბუნი, გინა კაცნი მსახურნი და სხ., казенный, царский, или господский, помещичий.
სახაშე	დუქანი, სადაც ჰხარშავენ და ჰყიდიან ხაშსა და მისთანათა, харчевня.
სახე	გარეგანი შესახედავი (ვეფხისტ. 1, 2), вид. // მაგალითი (იოან. 13,15; იაკობ. 5,10), образ, пример. // კატიღორიულად, ანუ რიტორულად: რაჲცა დაიწესების ნათესავსა ქვეშე (ნახე ნათესავი).
[სახეები]
სახედ	მსგავსად (ფსალ. 41,1), как, каким образом.
სახედარი	(ოთხფ.) საჯდომი ცხენი, ჯორი ან ვირი (საქმ. 23,24), верховая лошадь, или катер, осел.
სახედველი	დასანახავი ანუ ხედვის ორღანო.
სახელდობ, სახელდობრივ	სახელის დებით, სახელის დანიშნვით, именно.
სახელი, სახელისა	წოდება პირისა, ანუ ნივთისა (ფსალ. 5,12 და 48,12; ლუკ. 1:5,13 და შემდგომი), имя. თ. ად, ს. აწუნ. // ჩინებულება, განთქმულება, სახელოვნება (ვეფხისტ. 26), именитость, слава.
სახელი, სახლისა, სახლები	მკლავთ სამოსი ხელადმდე, рукав, -ва (у платья).
სახელიანი	სახელოვანი, სახელგანთქმული, ჩინებული, именитый, славный.
სახელის დება	(სახელვსდებ) წოდება, დარქმევა სახელისა (ლუკ. 1,62), нарекать, наименовать, назвать.
სახელდებული	მოხსენებული სახელით (ვეფხისტ. 470), именованный.
სახელმოდგამი	ერთ მოსახელე (ნახე ერთსახელთან).
სახელმწიფო	შესახვედრი ან საკუთნავი ხელმწიფისა, государственный. // ქუეყანა ხელმწიფის საბრძანებელი (ვეფხისტ. 502), государство.
სახელნართაული	მომატებული სახელი (კატიღორია ანტ. § 43), придаточное имя.
სახელო	სამნეო, განსაგებელი მოხელისა, чин, звание, управление.
სახელობა	(ვასახელებ, ვისახელებ) მოგება სახელისა (ვეფხისტ. 14).
სახელოვანი	სახელიანი, განთქმული, პატიოსანი (მუნვე, 790).
სახელური	ხელის მოსაკიდები ჭურჭელთა, იარაღთა და მისთანათა, рукоять, рукоятка.
სახვაიშნო, სახოიშნო	მოსაშველები, მოსახმარებელი (იხილე ხვაიშანი), вспомогательный.
სახვედრი	მისს წილად მისაცემი, причитающийся, следующий.
სახვეველი	ჩჩვილთ შესახვევი მჩვარი (ლუკ. 2,7), пелена.
სახვევი	ზონარი ან ბაწარი მოსაჭირები რისამე, тесма, перевязка.
სახვეპელი, სახოპელი	ბადეა ერთი.
სახვეწარი	სავედრებელი, просительный.
სახვეწი, სახვეწელი	ჩხირი რკინისა, ანუ სხვის მეტალლისა ძაფთ ჩასაწმენდი.
სახიდ, სახედ	სახლად, შინ, სადგომად თჳსად (ისაი. 2,3; მატ. 9,6 და შემდგომი; ლუკ. 1:23,56), во свояси, домой.
სახიერი	კეთილსანახავი, მშვიდობიანი სახისა, благообразный, благовидный. // კეთილი, ტკბილი, მოწყალე, სულგრძელი, ძვირუხსენებელი (მატ. 19,16 და შემდგომი, 20,16 და შემდგომი), благий, добрый.
სახიერება	სიტკბოება, კეთილობა, მოწყალება (რომაელ. 2,4), благость.
სახივი	ქედის ბორკილი, ანუ ხუნდი (იერემ. 27,2), клад, колода шейная.
სახიზნავი, სახინძავი	სამალავი ადგილი.
სახილავი, სახილველი	სანახავი, საჭურეტი ადგილი (საქმ. 19,29), позорище, зрелище.
სახიობა	ძნობა, ხმა სამუსიკოთა საკრავთა, საგალობელთა, ანუ სიმღერათა.
სახიჩარი	უსახური, დუხჭირი, ანუ დაშავებული, ასონაკლები, безобразный, урод.
[სახლათავი	ნახე ბანდი].
სახლე	ფეხქვეშ გასაშლელი, საფენი ნაქსოვი. თ. ფეინდაზ [სპ.].
სახლეულნი	დედაწულნი, სახლის შვილნი, შინაურნი სრულიად, მოსამსახურითურთ (დან. 13,26; მატ. 10:25,36; საქმ. 16,34), домашние.
სახლი	სალოცავი, ანუ სახლი ღვთისა ეკლესია, ანუ ტაძარი (ლუკ. 19,45 და შემდგომი).
სახლი	შენობა, სადგომი კაცთა (მატ. 8,14; ლუკ. 10:5,7 და შემდგომი), дом. მეფეთა და დიდებულთა სახლსა ეწოდების: სასახლე, სრა, პალატი. მათ შინა გამოსამჩვენებლად შემკულსა დიდსა სახლსა: დარბაზი, პალატი, სალხინო, სასძლო. სხუათა მცირეთა გაცალკევებულთა სახლთა: ოთახი, სენაკი, საწოლი და მისთანანი. სვეტთა ზედა გარდმოკიდებულთა ოთახთა, ზეიდამ საჭურეტად: ქორი, ქორედი, სანიშინი, ჯერაკუმი და სხ. კუალად დიდთა შინა სასახლეთა განსაკუთრებულთა სახლთა სახმარებისაებრ მათისა ეწოდების: სასტუმრო, საფარეშო, სამოახლო, სამზარეულო, სახაბაზო და სხ. დროებითსა საცხოვრებელსა თხოვებით, ანუ ქირით, ეწოდება: ტალავარი, მიწური, ქოხი, ფაცხა, შრამული, ჩალური, ჩოდოლო და სხ.
სახლი	სახლობა, სახლეულნი, ანუ ნათესავობა (ლუკ. 2,4; ფსალ. 117,2 და შემდგომი), дом, фамилия.
სახლიერება	იგივე (იერემ. 3,6), дом.
სახლისკაცი, სახლისნაშვი, სახლისშვილი, სახლისწული	სახლეულნი (დაბად. 14,14 და 15,2 და შემდგომი, კუალად 17:12,27), домочадец, родня.
სახლისუფალი	უფროსი პატრონი სახლისა (მატ. 20,1 და 21,33; მარკ. 14,14), домовитый, хозяин дома.
სახლკარი	სახლი მისის გამართულობით და შესახვედრით.
სახლობა	სახლიერება, სახლეულნი, семья, семейство.
სახლოსანი	მეურნე, მქონებელი სახლისა, домовод, домовит.
სახლოსნობა	სახლის მეურნეობა, გაძღოლა, домоводство.
სახლტომი	გარდახლტომის ადგილი.
სახმილავი	სადარაჯო, ადგილი მხმილავთა (საქმ. 12,10), стража, сторожка. // დრო მხმილავთ გამოცულისა, 3 ჟამი, 1 სახმილავი მათი წესითა (მატ. 14,25; ფსალ. 76,4 და 89,4), стража, стражба.
სახმილი	დიდი ქურა ან ფურნე ცეცხლით მგზებარე (ფსალ. 20,9; დან 3,6), пещь.
სახნავი	მიწა მოსახნავი,пахотная земля, пахотный.
სახნველი	ერქუანი, ჯილღა, ოქოქა და მისთანანი (ლუკ. 9,26), рало, соха.
სახნისი	ფართო რკინა საკვეთის უკანით ერქვანზედ შემოცმული მიწის გადასაბრუნებლად (ისაი, 2,4; ვეფხისტ. 1023, 1027), орало.
სახრე	მოქნილი ჯოხი, ხვასტაგთ გასარეკავი (ნახე ჯოხთან).
სახრვა	(ვსახრავ) მოგობით, ანუ გრძნებით შელოცვა (ნახე მსახრველი), обаивать, колдовать.
სახსარი	ნასხამი, ნაწევარი ასოთა, сустав. // ფასი გამოსახსნელად ტყვეთა (ფსალ. 48,9; მატ. 20,28), выкуп.
სახსენი	უკანა დიდი ნაწლევი (1 ეფრემ. 89,19).
სახსენებელი	ქონება ხსენებისა, ანუ სახელი (ფსალ. 9,6 და 29,4), память.
სახსნილო	საჭმელი, სანოვაგე ხსნილისა, скоромный.
სახსოვარი	ნიადაგ საგონებელი, памятный.
სახურევი	საბურველი, ზედ მოსასხამი, ან დასაფარები რისამე, покрывало.
სახუცო	ხუცესთაგან მისაცემი ხარკი მათის ეპისკოპოსისადმი ძველებურის განწესებით.
სახშველი	კართ საკეთი, დასამაგრებელი (ქებ. 5,5), заключение, запирка, затвор.
საჯაგავი	ხშირად სასაქმო, სამუშავებელი, рабочий.
საჯარო	საქუეყნო, საანჯმო, აშკარა, всенародный, публичный.
საჯდომი	დასაჯდომელი (ვეფხისტ. 333), седалище.
საჯილდავო	მისაცემი ჯილდოდ, награда.
საჯილდოვე	ჯილდის ღირსი.
საჯინიბო	ცხენთ სადგური სახლი (ვეფხისტ. 1191), конюшня. თ. თავლა, ახურ [არაბ.-სპ].
საჰაზრო	ნახე სააზრო.
სებინი, ზებინი	სირა, ნათხზი ბაიასი, გინა ჭილისაგან.
[სევა	(ვუსებ) {სევა - (ვუსევ, -სიე) მივუტევებ, მივუშვებ ძაღლებს, напускать, травить собак; ჯარსა пускать для нападения войско; 2 ქართლ. ცხ. 374 - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
სევდა	კაეშანი, შავი ნაღველი (ვეფხისტ. 110, 269), меланхолия, или ипохондрия.
სევდიანი	ნაღულიანი დაფიქრებული (მუნვე, 103).
სეირნობა	(ვსეირნობ) ნავარდობა, სიარული შესაქცევად (ნახე სიარულში), гуляние, гулять, σεργιάνι, νισμα, νίζω.
სეკდემბერი	ენკენისთვე (ნახე ზოდიაქოსთან), сентябрь, σεπτέμβριος.
სელაპი	(თევზ.) ღალეოდი, ძაღლთევზი, რომელიც შობს უქვირითოდ, ვითა ოთხფერხი, тюлень.
სელი	(ბალ.) ამ ბალახის თესლისგან გამოიხდების ზეთი (გამოს. 28,42; ისუ. 2,6), лён.
სელი	სკამი, შესაკრავი და გასახსნელი (ნახე სკამთან) (ვეფხისტ. 124), складной стул.
[სელქანი	ნახე ზუმილი].
სელშავი	(ბალ.) {სელ-შავა - მოცვი ხე, гонобобель, plante: vaccinium uliginosum; ბუნებ. ლექს. брусника ერისთ. ლექს. - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
სემიდალი	ნახე სამინდო (3 მეფ. 4,22; ეზეკ. 16,13; გამოცხ. 18,13), семидал, σεμιδάλι, σημιδάλι.
სენაკი	სამარტოვო ოთახი, მცირე სახლი, келья, кабинет.
სენი	ავადობა, უძლებობა, გარდამდები, ანუ რაც სატკივარი გაუჩნდება ცხოველსა (მატ. 4,23 და შემდგომი, კუალად 10,1; ვეფხისტ. 345 და შემდგომი), недуг, болезнь.
სერა	ქოთნის პირსაკრავი.
სერანგი	ლარი კუმაშთაგანი.
სერაფიმი	ერთი 9 დასთაგან ანგელოსთა, რომელთაც ხატვენ ექვს-ექვს ფრთეებრად (ნახე დასი) (ისაი. 6,2 და შემდგომი), Серафим.
სერვა	(ვსერავ) ჭრა, კოდვა, დასერვა.
სერი	მოგრძედ წარზიდული გორა (ნახე მთა), холм.
სერი	სადილი ან ვახშამი თჳსად, ან გამომჩვენებით სტუმართა თანა (მატ. 23,6; მარკ. 6,21 და 12,39), вечер, пир, пиршество. ესე არს ზოგადი სახელი, რამეთუ არიან კაცნი, რომელნიცა ერთსა დღესა რაოდენთამე ჯერთა მიიღებენ და ეწოდების პირველსა საუზმე, მეორესა - სადილი, მესამეს - სამხარი, მეოთხეს - ზარბელი, მეხუთეს - ვახშამი და შემდგომად მისსა დაწოლის ჟამს - სერის კუდი ან სირის კუდი; კუალად სერი არს: ანკანაკობა, არიფანა და ფსონი, ლხინი, ლხინობა, მამითადი, ნადიმი, პურობა, სტუმრობა, ტაძრობა, წვეულობა, ხადილობა და სხ. (იხილე თჳსთა ადგილთა).
სერობა	ტრაპეზი მწუხრის სანოვაგისა (იოან. 13,2 და შემდგომი), вечер. // (ვისერებ) საზრდელის მიღება (იგავ. 23:1,6), вечерять.
სერსეროთი	რკინის მართული ბადის სახედ დაწნული, решетка из проволоки.
სერტყი	ნერგნი დანიშნულნი საზორავად კერპთა (2 სჯული. 16,21), дубрава.
სესხი	ვალი უსარგებლოდ, заем.
სეტყვა	კოხი, წვიმის ცვარი ჰაერში გაყინული (ნახე წვიმასთან) (ფსალ. 77,47 და შემდგომი), град.
სეფე	палата (ჩხეიძის ისტორიაში).
სეფე	შემოკლებით თქმა, ვითარ საუფლო, ანუ სამეფო (ვეფხისტ. 674, 1059, 1069, 1494), царский, господский, боярский, ანუ საბატიო, ითქმის დიდებულთათჳს და იხმარების უფრორე რთულად, ვითარ სეფექალი დიდებულთ გუარის ქალი (ნახე დედოფალი), боярышня, фрейлена, мамзель. სეფეწული დიდებულთ ვაჟი, უფლის-წული, боярич, господич, принц.
სეფისკვერი	დიდებულთ პური, კვერი, ხოლო საკუთრად ეწოდების ეკლესიასა შინა შესაწირავსა პურსა, რომელსა ზედაცა აღესრულების საღვთო ლიტურღია, просфора, антидор.
სეფილა, სეფილი	ხონჩა, მოგრძე ტაბაკი ანუ ლანკანი.
სეფობა, სეფეობა	საბატიობა, დიდგვაროვნობა (ვეფხისტ. 611).
სეფური	უკანონოდ უხმარიათ, ზეპირი და ზეპირობა უნდა (ესენი ნახე).
სეფკა	(შავთ. 35) ისარი ფრთე მაღალი (ნახე ისართან).
სეხნა	(შავთ. 20) სახელმოდგამი, სეხელთზიარი (ნახე ერთ სახელთან),
სვავი	(მფრ.) თ. ჰუმეი.
სვე, სსვე	(ლექსისაგან სუა ანუ სსუა) რაჲცაღა ღმერთმან კაცთათჳს განსახღურა სხუად, ანუ არა სხუად წინათვე თჳთოეულისათჳს ჩუენისა. კუალად სვე არს რომელიმე საჭიროება ნივთთა სოფელსა ამას შინა (მეტაჶ. ბაუმ., § 146 და შემდგომი; ვეფხისტ. 947), судьба, рок, გინა სვე არს ძალი მაიძულებელი აღსრულებად საქმისა რისამე (ნემეს. 24 და შემდგომი).
სველი, სოველი	დალტობილი, ფრიად ტენიანი, განპოხებული ნოტიოთი, мокрый.
სველება	(ვასველებ) დალტობა (ნახე დასველება).
სვენება	(ვასვენებ, ვისვენებ) მცირედ შედგომა სლვასა შინა, მუშაკობასა, ლაპარაკსა და სხ., დასვენება, дать или взять покой.
სვეტი	შენობათა ქვეშე შედგმული ქვითკირისა ანუ ძელის დიდი ბოძი მრგუალი, გინა კუთხეებიანი (გამოს. 13,21 და 26,15; ფსალ. 74,4), столб, колонна. თ. დირაგ.
სვია	(ბალ.) хмель, трава.
სვიანი	ბედიანი, ბედნიერი, სვის მქონებელი, კეთილმიმთხვეული (ვეფხისტ. 32 457), счастливый, благополучный.
სვილი	(ბალ.) ჭვავი.
სვინა	შვილის მომნათლავი, ანუ ნათლულის მამა, ურთიერთარს რაჲსა მიმართობით სახელი, кум.
სვინაქსარი, სვინიდისა, სვინკლიტი და სხ.	იხილე სჳნაქსარი, სჳნიდისა და სხ.
სვინტრი	(ბალ.) купена.
სვირინგება	მუწუკი დასივებული, მადინებელი შალალისა (ლევიტ. 13,30 და შემდგომი), вред, веред.
სვირინგები	სამოსელთა ანუ კედელთა მოცხებული წინწკლი ანუ ლაქი, пятно, лак.
სვლეპა	ნახე სულეპა.
[სვრა	ნახე სურა].
სთვა, რთვა	(ვასთავ, ვართავ) ძაფის კეთება ტარზედ გრეხითა გაპენტილის ბამბისათა, მატყლისა და მისთანათა (იგავ. 31,19; მატ. 6,28), прясть.
სთველი	ვენახთ მოკრეფა და დაწურვა ღვინისა, уборка винограда. // ზოგჯერ ეწოდების თჳთ დროსა მას, რომელია შემოდგომა, осень.
სთულისა	ღვინობის თთვე, ოკდომბერი (ნახე ზოდიაქოსთან).
სთული	დასთული, დართული ნასთი (გამოს. 31,4), пряденый.
სიადვილე	ადჳლსაქმნელობა, удобство.
სიავე	სიცუდე, ავისვითარება, სიბოროტე.
სიავი	სპილენძის ქუაბი, ანუ ავაზანი (1 მეფ. 2,14; ფსალ. 59,8 და 107,9), коноб.
სიავკაცე	სიბოროტე, თჳსება ავის კაცის, ავკაცობა.
სიათა	თოფია ერთგუარი.
სიალფე	სილაღე, კადნიერება (ვეფხისტ. 1028, 1505), дерзость, отважность.
სიალფერე	ალისფერი (ვეფხისტ. 1277), алый цвет.
სიამე, სიამოვნე	თჳსება ნივთისა სათნოდ მისაღები, ანუ დატკბობა გრძნობათა (ვეფხისტ. 42, 100), приятность, удовольствие.
სიანჩხლე	სიკაპასე, სიგლისპე, ანჩხლობა, злость, каприз.
სიარული	სლუა, მოძრავობა ცხოველთა, გარდადგმით ფერხთათა, ანუ მფრინველთა ჰაერსა შინა და თევზთა წყალსა შინა ქნევითა ფრთეთა, გინა უსულოთა ნივთთა ძალითა ბუნებითითა ანუ ხელოვნებითა, ვითარ სლვა მდინარეთა, ეტლთა, ნავთა, ბორბალთა, საჟამოთა და მისთანათა (ზაქარ. 9,8; ვეფხისტ. 147), ход, хождение, походка; სახენი ამისნი: ჩჩჳლთ ოთხზედ სიარულს ეწოდება ჩოჩვა, ცოცვა, ბობღვა, ბორდღვა, ბღოტვა და ფოფინი; მათს ხელმოკიდებით, ანუ ხოჭიჭიდ ფეხზედ ტარებას - ტაატი; კაცთა ნებიერად სიარულსა ჭმუნვის განსაქარვებლად შესაქცევთა ადგილთა ზედა - სეირნობა და ნავარდობა; მალიად სლუასა - სირბილი და სრბოლა; შეშინებულის სირბილს - ლტოლვა და გაქცევა; უმალიადესსა სირბილსა - რბენა და ჭენება; კისკისად მაღლა შეფრენით რბენასა - ხლდომა ანუ ხლტომა, ხოლო ოთხფერხთასა - კუნტრუში და სხუანი (ნახე თამაშობაში). სირბილისა და ნელა სიარულის საშუალო - ძუნძული და ჰასაკმცირეთა ცხოველთასა - ცუნცული, ცანცალი, წანწალი და დიდროვანთასა - ბოტვა, ბოტება [бродить]; უგვანსა ძუნძულსა - ბზაკუნი, ბაჯბაჯი და ჩანჩალი; სნეულთ უსუსურად სიარულსა - ღინღილი, ხინხილი ან ღონღილი, ხოლო ოთხფერხთასა - ლასლასი; უსაქმოდ და ცუდად სიარულსა - ტანტალი, წანწალი და თრევა; ბნელაში ფეხდაუნდობლად ანუ ხელის შეხებით სიარულსა - ბღოტვა, ბეცება და ცეცება; მკელობელთ სიარულს - კოჭლობა; თხელთა წყალთა შინა სლვასა ფეხის ამოღებით და კუალად ჩადგმით - ჩხუპვა, ხოლო უღრმესთა შინა ფეხამოუღებლად - ტოპვა და სრულიად ღრმათა შინა ხელფეხთ ხმარებით პირპირ ტივტივსა - ცურვა; ცხენთა კეთილსა სიარულსა - თოხარიკი და იორღა; გოგმანით სიარულს - მერანობა და ცუდსა - ჩაქჩაქი და ჯაგჯაგი; მფრინველთა ჩვეულებრივსა ჰაერში სიარულსა - ფრენა და ფრინვა; ხლტომით ფრენასა - გოგვა და გოგმანი; ცუდსა სლვასა - ლახლახი; ფრთების უძრავად ფრენასა - ლივლივი; თევზთა წყალში სლვასა - ცურვა; გველთა და ქვეწარმავალთა მუცლით სლვასა - გლინვა და ცორვა; მძრომთასა - ღოღვა და ძრომა. ზემოწერილნი გვარნი სიარულისანი ხშირად იხმარებიან გარდაღებით კაცთაგან ცხოველთადმი და უსულოთადცა და კუალად გარემოქცევით, ვითარ სბოლა ითქმის ისართათჳს და ნავთათჳსცა, ხინხილი და კინკილი ოთხფერხთათჳს, რომელნიცა ერთსა ფერხსა ატარებენ კანტურით ტკივილის გამო, ცორვა და გლინვა გველებრი, ოდეს კაცნი მიეპარებიან ნადირთა, ჭენება ითქმის უფრო ცხენზედ მჯდომთათჳს, კუალად არიან ბრძანებითნი: გუალე, ჟარე, იარე (თჳს-თჳს ადგილს იხილენ).
სიასამური	ბეწვი სამურისა (ნახე სამური), соболий мех.
სიახლე	ახლობა, ახალახალი, ანუ ვითარება მისი.
სიახლე, სიახლოვე	ახლოს ყოფა (ვეფხისტ. 29, 121, 697), близость.
სიბა	ფერდების გარემო წელი, შემოსაკრავი სარტყელისა.
სიბერე	მოხუცებულება (ფსალ. 70:9,18 და 91:10,15), старость.
სიბილწე	არა წმინდება, სიმურტლე, საზიზღრობა (ვეფხისტ. 118), мерзость, нечистота.
სიბორგილე	სიცოფე, გახელება, ბორგუნეულება (შავთ. 46), бешенство.
სიბოროტე	სიავე, სიავკაცე (ფსალ. 51,3), злоба.
სიბრალული	გულისშეტკივება, ქონება შებრალებისა, თანალმობისა, жалость, соболезнование.
სიბრმე	მდგომარეობა ბრმისა (რომაელ. 11:25,26), ослепление, слепота.
სიბრძნე	ზედმიწევნილებითი ცნობა ნივთთა და მიზეზთა მათთა (მარკ. 6,2; ფსალ. 48,3 და 110,10), мудрость, премудрость.
სიბრჯგუვე	გაუგებლობა, ანუ სიგვიანე, тупость или медленность.
სიგანე	სივრცე, სიფართე (გამოს. 26:2,8), широта, ширина.
სიგელი	მეფეთაგან ნაბოძები წყალობის წიგნი (ნახე წერილთან), грамота, sigella.
სიგიჟე	გიჟობა, უჭკუობა, дурачество, глупость.
სიგლახაკე	უქონლობა, უპოვარება, нищета.
სიგლისპე	სიანჩხლე, გლისპობა, остервенение.
სიგრილე	თჳსება გრილისა სიმხურვალის წინააღმდეგი, холодность.
სიგრძე	წარზიდული განჭიმულება ნივთისა ერთის წვერით მეორედმდე (გამოს. 26:2,8 და შემდგომი), длина, долгота.
სიგუსა	ფრიად მზაკუარება (მამათ. ცხოვრ. 7,5).
სიდაბლე	სიმაღლის ნაკლებობა, низость.
სიდედრი	ცოლის დედა (მატ. 8,14), тёща.
სიდიდე	რაოდენობა დიდისა (ვეფხისტ. 962), ანუ სიმრავლე (ვეფხისტ. 1028), величина. // დიდებულება (ფსალ. 144,3; ზაქარ. 11,3), величие.
სიდონი, სინდონი	თეთრი ლარი, ანუ სამოსელი, полотно.
სიეშმაკე	ეშმაკობა, საქმე ეშმაკური, дьявольщина.
სივაკე	სიფართოვე, плоскость.
სივერაგე	ვერაგობა, მზაკუარება, хитрость.
სივილი	(სივის) შხივილი, გველთ სისინი, шипение, шипеть.
სივლტოლა	ლტოლვა, გაქცევა, გაპარვა მეოტისა (მატ. 24,20; ფსალ. 141,4), бегство.
სივრცე, სივრცელე	სიფართე, სიგანე, განფენილება (გამოს. 26,16; ეზეკ. 41,11; ვეფხისტ. 1467), широта, пространство.
სიზარმაცე	მცონარება, სიცონილი, леность.
სიზმარი	ძილისშორისი ზმანება, ჩვენება ძილსა შინა (ფსალ. 72,20; ვეფხისტ. 1585), сон, сны, сновидение.
სიზრქე	სიმსხო, სიფართე, толщина.
სითბო	ნახე სიტფო.
სითეთრე	თჳსება თეთრისა, белизна. // მსოფლიონი უხმობენ სძესა, მაწონსა, დოსა, ნაღებსა და მისთანათა.
სითხე	ვითარება თხელისა (ვეფხისტ. 355).
სიიეფე	იეფობა (მუნვე, 674), обилие, дешевизна.
სიკეთე	თჳსება კეთილისა, კეთილობა (ფსალ. 29,7 და 44:2,4,11; ვეფხისტ. 398), доброта, дородство.
სიკნინე	სიმცირე, შეურაცხება, малость, маловажность.
სიკილა	ერთი დიდრაქმა, ძველებური ფული ებრაელთა, საწონადაც იხმარებოდა (რიცხ. 31,52), сикл.
სიკუდილი	დასრულება სიცოცხლისა, განშორება სულისა ხორცთაგან (ფსალ. 6,5; მატ. 16,28), смерть.
სილა	სილის შემოკურა, ცემა ღაწუში, заущать, дать оплеуху.
სილა	წურილი ქჳშა (ნახე ქუასთან), мелкий песок.
სილალე	ზვაობა, შეუპოვრობა, თავხედობა (ზაქარ. 12,7), величание, наглость.
სილბო, სილბილე	სირბილე (ვეხისტ. 1193), мягкость.
სილი	ხველის სენია.
სილირბე, სილირფე	გლისპობა, თავხედობა, უზდელობა, ლირფობა, нахальство.
[სილოგიზმი	ნახე სჳ].
სიმაგრე	სიმტკიცე (ვეფხისტ. 1406), твердость. // ციხე, შენობა გამაგრებული (ზაქარ. 9:3,12; ვეფხისტ. 450, 452), твердыня, крепость.
სიმალე	სწრაფობა, მარდობა, проворство.
სიმამრი	ცოლის მამა (იოან. 18,13), тесть.
სიმართლე	უზაკველობა, ჭეშმარიტება, სისწორე (ფსალ. 4:1,5 და 17,12), правда, справедливость. // ღირსება, უმანკობა, უცოდველობა (მატ. 5,20), праведность. // მცნება, ბრძანება, სამართალი ღვთისა (ფსალ. 118:5,8,12 და შემდგომი), оправдание, устав.
სიმარტივე	სიწრფელე, სიწრფოება, უზაკველობა, простота, правота.
სიმარჯვე	მოსწრაფება, გერგილი, проворство, ловкость. // სიადვილე, მოხერხება, удобство.
სიმაღლე	საზომი მაღლისა (გამოს. 26,16; ფსალ. 11,7 და 94,4; ისაი. 7,11), высота, вышина. // სიმაღლე და უმაღლესობა, ტიტული მეფეთა ანუ მთავართა, высочество.
სიმაძღრე	სავსება საჭმლითა, განძღომა, მაძღრობა (ისაი. 1,14), сытость.
სიმახვილე	გონების სისწრაფე, სიმკვეთრე, острота ума.
სიმდაბლე	თავმდაბლობა, გულით აღუზვაებლობა (ფსალ. 9,13 და 24,18; ლუკ. 1,48), смирение, смиренномудрие, низость (ნახე სიდაბლე).
სიმდედრე	მდედრული ქცევა, женоподобие.
სიმდიდრე	პოვნიერება, გარდამატებით ქონება სახმართა (ფსალ. 36,3 და 48:6,11), богатство.
სიმედგრე	წარმდებობა, მცონარება (ნახე მედგარი).
სიმთურალე	სასმელთაგან შებრუჟება, მთურალობა (ეზეკ. 23,32), пьянство.
სიმი	ძალი საკრავისა მეტალლთაგან, струна металлическая.
სიმიათა მწერალი	ღირსსახსოვართა საქმეთა აღმწერი, писатель достопамятностей, რამეთუ ბერძულად σημείωσις არს შესწავება, примечание.
სიმინდი	(მცენ.) кукуруза.
სიმკაცრე	სიფრთხილე, ანუ გამოძიება საქმეთა (დან. 7:16,19),, известие, испытание.
სიმკდოვნე	მკდოვანება, ანუ ფრიადი სიგლახაკე.
სიმლაშე	თჳსება მლაშისა, соленость. // სისხლის სიმლაშე, ე.ი. სიწამხდრე, испорченность крови.
სიმრავლე	უთუალავი რაოდენობა (ფსალ. 5,10; ლუკ. 1,10 და 2,12), множество.
სიმრგულე	თჳსაბე მრგულისა, ანუ ფარგლით მოვლებული წრე (ვეფხისტ. 1405), круг, окружность.
სიმსივნე	დაშუპება, აჯირჯვება მტკივანთა ადგილთა სხეულისათა, опухоль.
სიმტიერე	მტიერობა, სიქაჩლე (ლევიტ. 13,40), плешь.
სიმტკიცე	ძალი, ძლიერება (ფსალ. 6,11 და 67,34, კუალად 70,3), держава, крепость, утверждения, твердыня. // სიმაგრე, სიმკურივე (ვეფხისტ. 1139), крепость, плотность. // შემტკიცება, შენივთება, შედგმულება (ფსალ. 89,10), (და 138,15), состав.
სიმუხთლე	ღალატი, გაცემა, დაუნდობლობა (ვეფხისტ. 452), хитрость, измена.
სიმღერა	შექცევა (ნახე თამაშობასთან) (1 კორ. 10,7), играть. // მსოფლიური გალობა, песни светские.
სიმღიერე	სიმტიერე, ანუ ქეცი.
სიმყრალე	ცუდი სუნი, საზიზღარი საყნოსელთათჳს (ნახე სუნი), смрад.
სიმშვიდე	აუჩქარებლობა, სიმდაბლე, სულგრძელობა, ანუ სახიერება (ფსალ. 131,1), кротость, смирение.
სიმცირე	სიკნინე, თჳსება მცირისა (ფსალ. 101,23), умаление, малость.
სიმძაფრე	სიცხარე, სასტიკება (რიცხ. 11,11), устремление, жестокость.
სიმძიმე	თჳსება მძიმისა (მატ. 20,12), тягость. // სიმძიმილი სამძიმარი (ვეფხისტ. 553).
სიმწარე	თჳსება მწარისა (ფსალ. 9,27; ვეფხისტ. 100), горесть.
სიმჭიდროვე	სივიწროვე, სივრცის მოკლება, теснота.
სიმჭლე	უმსუქნობა.
სიმხნე	ახოვნება ღუაწლთა და შრომათა შინა, храбрость, мужество.
სიმხურვალე	თჳსება მხურვალისა, წინააღმდეგი სიგრილისა (ვეფხისტ. 895).
სინა	თეთრი რვალი, რომელსა ოქრომჭედელნი უხმობენ თურქთა ენით მაფრახი.
სინაზე	სიტურფე, ნაზობა (ვეფხისტ. 587, 1483).
სინათლე	ნათლის მოდგმა (ვეფხისტ. 36), свет.
[სინაკლის გრძნობა	ნახე ზადი].
სინანული	ცოდვისა და ავის საქმისათჳს წუხილი (მატ. 3:8,11), покаяние.
სინატიფე	მოხდომილება, ნატიფობა (ვეფხისტ. 496, 1483).
სინგური	ვეცხლისწყალი და გოგირდი ცეცხლით შეზავებული და გაწითლებული, იხმარების სამხუტარო წამლად, киноварь.
სინდონი	სიდონი, კარვის კალთები (ნახე ზღუდესთან). თ. თეჯირ (?).
სინი	სინა, ლანგარი, დიდი თეფში (ნახე ლანკანი), поднос. თ. საინ [არაბ.].
სინიბი	(ოთხფ.) ცხენი ფეხმაგარი და გამძლე (ზაქარ. 6,3), кони пестры и скоры.
[სინკლიტი]
[სინოდი]
სინონიმია	თან მოსახელე (ნახე ერთ სახელთან) (ლოღ. ბაუმ., § 68), συνονυμία.
სინორი	მიჯნა, სამძღუარი, граница, предел, рубеж, межа, σύνορον.
სინოხი	ხუნდი ხელთა ან ფერხთა, სახივი (იერემ. 29,26), затвор.
სინსილა	ახალი გამოჩეკილი მართვე წურილთა მფრინველთ ანუ მძრომთა, детёныш.
[სინტაქსი]
სინჯაფი	(ოთხფ.) სიბირული თრითინა, белка.
სინჯვა	(ვსინჯავ) განხილვა, გაჩხრეკა, გასინჯვა, рассматривать.
სინჯი	დასანახავი წუნი, ნაკლებობა, порок, недостаток.
სიო	ნოტიო და მცირე ნიავი ნაწვიმარზედ, ანუ მდინარეთ პირს.
სიორძილე	ორძილობა, შემატება (ეფეს. 4,16), возращение, приращение.
[სიპიანი	ნახე ზუმილი].
სიპი	ქუა მაგარი და პიტალი (ნახე ქვასთან), валун.
სიპოხე	სიმსუქნე (ფსალ. 35,8 და 62,5 და 64,11, კუალად 80,16), тук.
სირა	სწორედ გაწეული რიგი, სიმწკრივე, მწკრივად (ვეფხისტ. 874; შავთ. 26), ряд, шеренга, σειρά. სირად და მრგულად ანგელოსთათჳს ღვთისმეტყველება, დიონოს, рядом и кругом, в шеренгу и вокруг. // სირა, შთამოსირვა, შთამომავლობა, поколение, происхождение рода.
სირა	სამი თითის სიფართედ წნული სებინი, რომელსაც არშიად გარშემოაკერებენ სფირიდთა და მისთანათა (მამათ ცხ.).
სირაქლემი	(მფრ.) უდიდესი მფრინველთა შორის სირი აქლემივით (2 სჯული. 14,15), сухолапль, струс, строус.
სირაჯა	კატუჯარი ნახე.
სირბილე	სილბო, ვითარება რბილისა, мягкость.
სირბილი	მალიად სლვა (ნახე სიარულში), бегание, бег.
სირვაშლა	(ხე) ჩიტის ვაშლა.
სირი	(მფრ.) ჩიტი (ფსალ. 10,1; მატ. 10,29 და შემდგომი) птица воробей. // ზოგგან ხმარებულ არს სირაქლემის მაგიერ (ისაი. 43,20; გოდებ. 4,3), струс.
სირინი, სირინოზი	კაცთევზი მეზღაპრული (ნახე ურჩხული) (ისაი. 43,20; იერემ. 50,39; ვეფხისტ. 337), сиринъ, сирена, Σειρήν.
სირიფი	ვიწრო და წურილი ჩაფარიში ოქრომკედისა, галун, позумент, σειρίτι.
სირკაჭკაჭი	(მფრ.).
სირმა	ოქროს თმა (ნახე ოქრომკედი), проволока, золотошвейная нитка, σύρμα. // ურიოშო, ვითარ სირმა ოქრო, ვეცხლი და მისთანანი, чистое золото, серебро и т.п.
სირსვალი	კირკაჟი, მოხარშული მარცვალი სამარხოთა უწვნოდ.
სირსველი	სენი ხორცმძოვნელი (ნახე სრსვილი).
სირჩა	ჭიქის კათხა (ნახე სასმისთან), рюмка.
სირცხვილი	უგვანისა და სათაკილოს საქმისგან შეკდემა, კდემულება (ფსალ. 34,26 და 43,13, კუალად 68,7), студ, стыд, срам.
სისანი	(მფრ.) ფრიად მცირე სირი, птичка.
სისვი	თეთრ-შავად არეული ბალანი (ნახე ფერი და რუხა), серый.
სისინი	(სისინებს) სივილი, ხმიანობა გველთა ანუ ბატთა, шипение.
სისრა	სროლა, განგმერა, განწონა ისრისა (ფსალ. 63,4), устрелять, поражать.
სისტემა	შედგმულება, განკარგულება, დაწყობილება, система, состав, σύστημα.
სისულელე	თჳსება სულელთა (1 კორ. 1:21,23), безумие, невежество.
სისუსტე	მდგომარეობა სუსტისა, слабость.
სისუფთე	ვითარება სუფთისა, чистота.
სისქე, სიზრქე	სიგანე, ანუ სივრცე (ფსალ. 140,7), толща, толщина.
სისხა, სისხამი	შემწველი სიცივე.
სისხი	ხუსტური, სიანჩხლე, каприз.
სისხიანი	ანჩხლი, ხუსტურიანი, капризный.
სისხლი	სხეულსა შინა ცხოველთასა ნოტიო მხურვალის თჳსებისა ფერით წითელი, რომელიცა გულიდამ განეფინების ძარღუთა შინა და მისცემს ყოველთა ასოთა ცხოველობითსა სითბოსა (ნახე ბალღამთან) (ფსალ. 49,13 და 78:3,11), кровь. // ზოგჯერ ჰნიშნავს კაცსა, ანუ ბრალსა კაცის კლჳსასა (მატ. 27,4; ლუკ. 11,50; საქმ. 18,6).
სიტკბო	გემო ტკბილისა, сладость.
სიტკბოება	სახიერება (ფსალ. 13:1,3 და 24,7, კუალად 36,3), благость, благостыня.
სიტურფე	მოხდომილება (ვეფხისტ. 8, 486, 496, 1051, 1126), прелесть.
სიტფო	სითბო, ვითარება თბილისა, სიცხე (საქმ. 28,3), теплота, жар.
სიტყუა	თჳთოეული ლექსი, слово, речение. // ლაპარაკი, საუბარი (საქმ. 20,7; ფსალ. 5,1), слово, глаголы, речь, беседа. // პირი, პირობის შეკურა, შეპირება, слово (данное) обещание, уговор. // სიტყუა ღვთისა, უფლისა, ე.ი. საღვთო წერილი, ანუ ძე ღვთისა (ფსალ. 32:4,6; იოან. 1,1 და შემდგომი), слово божие, господне.
სიუხვე	უხვება, პურადობა, გულუხვობა, ხელგაშლილობა (ვეფხისტ. 8, 50), щедрость, тороватость.
სიფართე და სიფართოვე	სიგანე, სივრცე (ეზეკ. 40,47 და შემდგომი), широта.
სიფილი	ნახე სეფილა.
სიფიცხე	სასტიკება, სიმძაფრე (ისაი. 4,6), жестокость.
სიფრთხილე	თჳსება ფრთხილისა, მორიდება, осторожность.
სიფრიფანა	ფრიად თხელი ნივთი, ვითარ ქანდა, ქაღალდი და მისთანანი, тонький. // ძველთა მათემატიკურთა წერილთა შინა: ეპიფანია, ზედსაჩინო ზედაპირი, ანუ განფენილება თჳნიერ სიღრმისა, поверхность.
სიქადული	საქმე საქებელი, ღირსი ქებისა (1 კორ. 9,15 და შემდგომი; ფსალ. 88,17), похвала.
სიქალწულე	უმანკობა, უბიწოება, ქალწულება (ლუკ. 2,36), девство.
[სიქაჩლე]
სიქველე	ვაჟკაცობა, გვარიანკაცობა, ქველობა (ვეფხისტ. 606), доблесть.
სიღოდა	მთურალთაგან ღინცილი, უშვერი ხმიანობა, გინა წარმგებლობა ლოთობაზედ (გალატ. 5,21), безчинны кличи, бесчинство.
სიღრმე	თჳსება ღრმისა, სივრცე ზეიდამ ქვედ მიმართ (ფსალ. 67,22 და 68,2; მატ. 13,5), глубина.
სიყმილი	შიმშილი (ფსალ. 32,19; ლუკ. 15,14), глад, голод.
სიყუარული	შემსჭუალულება, შესაკუთრება, სულით მიდრეკილება, განმაღჳძებელი სიამოვნის ქონებად კეთილსვეობასა შინა სხჳსასა (1 კორ. 13,1 და შემდგომი; ეფეს. 2,4), любовь.
სიში	ნახე შიში.
სიშორე	დიდი სივრცე განშორებული (ვეფხისტ. 827), дальность, расстояние.
სიჩაუქე	სიმარდე, სიცქჳტე (ვეფხისტ. 398, 496).
სიჩქარე	მალიადობა, სწრაფობა (მუნვე, 1334), скорость, торопливость.
სიჩქურე	ოცნება, საგონებლობა ჰაზრით და არა ნამდვილად (ლუკ. 24,11), лжа, мечта, мечтание. [// коварство].
სიჩხინტე	მცირედი სიმსუქნე წვენისა, жижа, жижица.
სიცბილი	ცბოლა, ცთომა ანუ სისულელე (საქმ. 26,24; ოსე. 9,7), неистовство, изумление, сумасшествие.
სიცივე	ტაროსი ცივი, ანუ შეცივება, холод. სახენი ამისნი: ნეფხვა, სიგრილე, სიო, სუსხი, ტეხურა, ყინელი და სხ. (იხილე თჳსთა ადგილთა).
სიცილი	საამო სულის ოხრვა (იობ. 8,21), смех. სახენი ამისნი: ღიმილი სიმშვიდით და უხმოდ სიცილი, ოდენ ბაგეთა ზედან გამოჩენილი; კასკასი ანუ კაშკაში მაღელი, წურილი, მოხდომილი; ხარხარი მაღალი, ბოხი და უშვერი; თქართქარი მრავალთაგან შეზავებული სიცილი; სიღოდა იგივე; ღრეჭა კბილების გამოჩენა უშვერად სიცილით; ფრუსტუნი ვის არ ენებოს გამოჩენა, ჩაიცინოს და დაიდუმოს.
სიცონილი	ცონვა, მცონარება, სიზარმაცე (ფილიპ. 3,1), леность.
სიცოფე	სისულელე, უგუნურება (1 კორ. 1,18), юродство, безумие.
სიცოცხლე	სულის დგმა, ცხოველობა (დაბად. 2,7; ვეფხისტ. 107, 790), жизнь.
სიცრუვე	დიდი ტყუვილი (ფსალ. 4,2 და 5,6, კუალად 7,13), ложь, неправда.
სიცუდე	სიავე, წუნი, ვითარება ცუდისა (ვეფხისტ. 118).
სიცხარე	თჳსება ცხარისა, вспыльчивость.
სიცხე	ანთება, გახურვება სისხლისა სნეულებისგან, жар (в крови), горячка (болезнь). // ცხელი ტაროსი, ხუარშაკი მზისაგან (მატ. 20,12; ისაი. 4,6; ვეფხისტ. 1337), жар, зной. სახენი ამისნი: სითბო, პაპანება, ხვარსაკი, უნჯუფა, ჭრტიალი და სხ. (იხილენ თჳსთა ადგილთა).
სიცხოველე	სიცოცხლე, ცხოველობა.
სიცხოველე	სითბო, მწველობა, ანუ სინათლე ცეცხლისა და სხუათა მ[ნ]თებარეთა ნივთთა. // სიცხადე, მცხინვარება, საჩინოება წერილთა ანუ ხატთა. // მდაბიონი უხმობენ სასწაულთმოქმედებასა ხატთა და სალოცავთასა.
სიძე	ქმარი ვისიმე ნათესავის ქალისა, зять. // სასიძო, დანიშნული სიძედ (ფსალ. 18,5; მატ. 9,15 და 25,1 და შემდგომი), жених.
სიძვა	მეძავობა, ბოზობა უმეუღლოსგან (მატ. 15,19; გალატ. 5,19), прелюбодеяние.
სიძვირე	სიძუნწე, скупость. // ანუ ძვირობა, არა იეფობა, дороговизна.
სიძნელე	საქმე გაძნელებული, გაჭირება.
სიძულილი	მძულვარება (ფსალ. 24,13 და 108,5, კუალად 138,21), ненависть.
სიძუნწე	ხელმოჭირებულება, სიძვირე (ვეფხისტ. 62, 542, 1396), скупость.
სიწმინდე	ბიწიერებისგან თავისუფლება (ფსალ. 29,4 და 92,6, კუალად 95,6), святость, святыня. // სისუფთე (ნახე წმინდა) (ფსალ. 17,24), чистота.
სიწრფელე, სიწრფოება	სიმართლე, სიმარტივე (ფსალ. 9,8 და 10,7, კუალად 36,37), простота, правота.
სიჭაბუკე	ჟამი ახალგაზრდა ჭაბუკისა (ფსალ. 24,7 და 42,4, კუალად 102,5), юность.
სიჭარბე	ჭარბობა, დაძალვა ნამეტანობისგან, перевес.
სიჭრელე	ვითარება ჭრელისა (ვეფხისტ. 1186 და შემდგომი), жадность.
სიხარკე	სიძნელე, გაჭირება (მუნვე, 1406).
სიხარული	თავისუფლება ჭმუნვისგან, გრძნობა სრულებისა (მატ. 2,10; ლუკ. 1,14; ფსალ. 29:5,11), радость.
სიხაშმე	წუნი, ნაკლებობა, ხაშმიანობა (2 სჯული. 15,21), порок.
სიხვესტე, სიხუსტე	სიკუშტე, სილაღე, სისხი, ხუსტური.
სიხმელე, სიხმო	სიმშრალე, თჳსება ხმელისა (მსაჯულ. 6,39), суша, сухость.
სიხშო	სიხშირე ტევრთა, ანუ სისქელე ნისლთა და ღრუბელთა, густота, гуща.
სიჯაბნე	დაჩაგრულობა,მოშიშრობა, робкость.
სკა	წნული საბუდარი ფუტკართა, ხოლო გამოთლილსა ძელთაგან ეწოდება როგო, და სანადიროს - მადე, улей.
სკალატი	ნახე სკლატი.
სკამი	ხისაგან შექმნილი დასაჯდომელი ფეხებიანი (ვეფხისტ. 104, 500, 685), стул, σκαμνί; შესაკრავს და გასაშლელს ეწოდება სელი; კეთილჭრელებულს - სავარძელი; მრავალთა სასხდომსა - მერხი და მერხული; მეფედ საჯდომსა გალავნსა - დალიჭი და ტახტი; ეპისკოპოსთასა კვარცხლბეკოვანსა - ხარისხი და ამბიონი; მაღალსა სამქადაგებლოსა - კათედრა; მრავალთ სასხდომელებსა ბაქან-ბაქნად - ტჳქი, ანუ ტოგუნი და სხ. (ნახე აღსავალთან).
სკარა	ფეხედი რკინა დაფანჯრული მწვადთ შესაწველი, решетка, σκαρα.
სკარამანგი	ოქრომკედით და ჩიგინით ნაკერი რამე.
სკვინჩა	(მფრ.) песчанка, птица.
სკივრი	ჭურჭელი ზარდახშის გუარისა, сундук. თ. ზანდუხჩა [არაბ.-სპ.].
სკინტლი	მფრინველთ განავალე სკორე (4 მეფ. 6,25), кал, гной птиц.
სკიპტრა	ფაენი, სამეფო ჯოხი (ბარუქ. 6,13; ვეფხისტ. 45, 1546), скипетр, σκήπτρον. თ. თოფუზ.
სკიფი	ვეცხლის საჩხირე, ტანტრაბეჩი, зубочистка.
სკიჭი, სკიჯი, საკიჭი	გამხმარი ჩამიჩი (ნახე ყურძენთან), изюм. თ. ქიშმიშ [სპ.], ს. ჩამიჩ.
სკლატი, სკალატი	მაუდი, ხოლო მსხვილი ლანდრა და ნიმი, сукно.
სკორე	ნეხვი, განავალი ცხოველთა (ფსალ. 82,10 და 102,7), гной, кал, навоз.
სკული	გამონასკული, ნასკვი, узел.
სკუნა	(ვასკუნი) ნახე დასკუნა. // გჳრგჳნის სკუნა (ვუსკუნი, ვისკუნი) ქორწინება, заключать брак, обвенчаться.
სკუნელი	(მცენ.) კუნელი.
სკუფია	პატარა თავსახურავი ქუდს ქვეშეთ, скуфейка, σκούφια. თ. ქალფოშ, თალფაღ, არახჩინ [არაბ.-სპ.].
სლოკინი	(ვასლოკინებ, მასლოკინებს) გულდაძმარვის მოდგომა სასულეში, икать, икание, икота და იძულებით ხმის გამოღება.
სლუა	(ვალ, ხუალ, ვალს, ვალთ, ხუალთ, ვლენან; უსრ.: ვიდოდი, ხვიდოდი; სრული: ვვლე, ვლე, ვლო და სხ.) მდაბიურად სიარული (იქ ნახე0 (ფსალ. 14,2 და 77,10), ходить (67,25), шествие (მარკ. 6,48), плавание და სხ. (ნახე სიარული).
სლუა	ზოგჯერ ჰნიშნავს ფერხთა, ფეხის გარდადგმასა, ანუ ნაბიჯსა (ფსალ. 16,5 და 118, 133), стопа, шаг.
სმა	(ვსუამ) შესმა, დალევა სასმელთა (ფსალ. 49,13 და 74,8; მატ. 26,27 და შემდგომი), пить.
სმა	(ვსუამ) დაჯდენა, დასმა, ხოლო მრავალთათჳს ითქმის დასხმა, სხმა, сажать.
სმა	(მივის, ე.ი. მყავს) ყოლა, ქონება, მრავალთათჳს (სხმა ნახე), иметь кого.
სმა	(ვუსვამ) წასმა, წაცხება, გლესა, ანუ ხელით გლუსუნი, мазать, красить, или гладить, тереть.
სმევა	(ვასმევ, ვასუამ) დალევინება, სასმელის მიცემა (ფსალ. 35,8 და 59,3; მატ. 25,35 და შემდგომი), поить, давать пить.
სმენა	(ვისმენ, მესმის)გაგონება (ფსალ. 4,1; მატ. 11,4 და შემდგომი), слушать, слышать. // ერთი ხუთთა საგრძნობელთაგანი (იხილე მუნ), слух. // გავაგონებ, გაგონება, მითხრობა (საქმ. 17,20), влагать во умеса, повествовать.
სმენა	(ვასმენ) სასმენელის განხმა, მინიჭება უსმისადმი (მარკ. 7,37), творить слышащим. // დასმენა, შესმენა, დაბეზღება (ფსალ. 70,13 და 108:20,29), оклеветывать, наговаривать.
სმული	ნასვამი, დალეული, питый.
სნატი	ნატი, ანუ საფენი ძვირფასი. თ. სუზან [სპ.].
სნება	გარდამდები სენი, სატკივარი, зараза.
სნეკვა	კუნესს ნახე.
სნეულება	სენი, სატკივარი, ავადობა (მატ. 8,17; იოან. 11,4 და შემდგომი; ფსალ. 102,3), болезнь, недуг.
სნეული	უძლები, ავადმყოფი (მატ. 25:36,39 და შემდგომი; მარკ. 1,32), больной, недужный, немощный.
სობა	(ვასობ) втыкать, вонзать.
სოგმანი	ქჳსა ანუ ფიცრის ნაკლების ჩასაგდები საკერებელივით.
სოვდაგარი	{(სპარს.) ვაჭარი, купец - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
სოთი	მოხდომილი ცხჳრი.
სოინარი	სოლინარი, სტჳრნი შეწყობით შეწებულნი.
სოინჯი	ნახე სოლინჯი.
სოკო	(ბალ.) гриб. სახენი ამისნი: ტრედა, ქამა, ფქჳლა, ყურა, წეროს წვივა.
სოკო, ზოკო	სენი ბოასილისა, почечуй. {ბოასილი, ბუასილი - (სპარს.) სოკო, гемерой - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
სოკოფიჩხა	(ბალ.) ხის ხმელი სოკო.
სოლი	ძელთ გასაპობი შეშა კონუსებად გათლილი, клин, [спицы у колеса, ერმის თულის სოლები].
სოლინარი	წყალთ გასადინარი მილი, ლულა, труба водопроводная, σωλήν, σωληνάρι. თ. მილ [არაბ.].
სოლინჯი, სოინჯი	(ბალ.) შავკაკალა (ისაი. 28:25,27), чернуха.
სომარი	საწყაო, კაბიწის ნახევარი, ანუ 1½ გრივისა (ნახე საწყაოსთან).
სონღული	(მფრ.) თ. შუნღარ.
სორგა	ხეზის დასახვევი ფიცარი, ანუ შეშა ფირფიტასავით.
სორეტი, სრუტი	სადაც ზღჳს ტოტი დავისროებით შევალს ხმელეთად, ანუ შეერთდების მეორეს ზღუას; ეგრეთვე მდინარეთ სივიწროვეცა სრუტია (ნახე წყალთან), пролив, залив, или рукав моря, реки и пр. თ. ბოღაზ.
სორექა	ებრაულად რჩეული ვენახი (ისაი. 5,2), избранный.
სორო	მხეცთა და ნადირთაჩასაძრომი ხურელი (იერემ. 48,28), скважина, нора, берлога.
სოსანი	(ბალ. ვეფხისტ. 73). {(სპარს.) лилия - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
სოფელი	ცა და ქუეყანა და სავსება მათი (ფსალ. 23,1 და 89,4; მატ. 24,21), свет, мір, вселенная. // ზღუა და ხმელი, სფერა ანუ სიმრგულე ქუეყანისა (ფსალ. 49,12; ლუკ. 2,1), земля, вселенная. // კაცნი მკჳდრნი სოფელსა შინა (იოან. 15,18 და შემდგომი), мір. // მხარე ქუეყანისა (მატ. 2,12; მარკ. 6,4; ლუკ. 2,8), страна, отечествие. // დაბა, მცირე შენობა (საქმ. 28,7 მატ. 10,11), весь, село, селение, деревня.
სოფიას კენჭი	საროთი მიმსგავსებითა წმინდის სოფიას ტაძრისათა კონსტანტინოპოლსა შინა, რომლისაცა დახატულობა არს შეწყობოლი კენჭებითა, мозаика.
სოჭი	(ხე) ელატი, ნაძვი (ეზეკ. 31,8), ель, елие.
სპა, სპანი	მხედრობა, დიდი ლაშქარი (ვეფხისტ. 15 და 46), армия.
სპადა	დიდი მახვილი (ნახე ლახვართან), большая шпага, σπάθα
სპათარი	მახვილით შეჭურვილი, меченосец, прапорщик, σπαθάρής, σπαθοφόρος.
სპანძელი	ისპანახი, шпинат, σπανάκι.
სპარაზენი	სამდგომი ნახე (შავთ. 4).
სპასალარი და სპასპეტი	მხედართმთავარი (დან. 3,3; ვეფხისტ. 40; შავთ. 19), воевода, военачальник.
სპეკალი	ზოგადი სახელია თუალთა პატიოსანთა (ნახე აღრალები). თ. ჯავაირ [არაბ]. უპირველესნი ამათნი არიან 12; ე.ი. 1. იასპი, 2. საპფირი, 3. ქალკიდონი, 4. სამარაგდე, 5. სარდონიქს, 6. სარდიონ, 7. ოქრო ქუა, 8. ბივრილი, 9. ტოპაზი, 10. ხრისოპრასის, 11. იაკინტე, 12. ამეტთჳსტო (იხილე გამოცხ. 21,19; გამოს. 28,17 და 36,16 და შემდგომი; კუალად ანთრაკი, აქატე, ანქჳთი, ლიგჳრონი და სხ.).
სპერე, სპერელი	სარკმელი შესადგმელი რისამე.
სპეტაკი და სპეტი	თეთრი, მოთეთრო (დაბად. 30,35), белесый, (მატ. 17,2; მარკ. 9,3 და 16,5; ვეფხისტ. 493), белый.
სპილენძი	წითელი რუალი (გამოს. 27,2 და 2 მეფ. 8,8; კუალად 1 ნეშტ. 22,3), медь красная. თ. მის [სპ.], ს. პღინძ.
სპილენძჭური	დიდი ნაღარა, ქოსნაღარა.
სპილო	(ოთხფ.) ნახე პილო, слон.
სპობა, სპოლვა	(ვსპობ) აღსპობა, მოსპოლვა, აღხოცა, ამოგდება, истреблять (წყობ. 360).
სრა	სარაია, სასახლე (ნახე სახლთან) (ვეფხისტ. 326), дворец.
სრბა	სირბილი (ნახე რბენა და სიარული) (ფსალ. 18,5), течение, бег. // ცხოვრება, განგრძობა სიცოცხლისა (საქმ. 13,25 და 20,24), течение, путь жизни.
სრბოლა	სირბილი, რბოლა (ნახე სიარულში), бег, бегание.
სრევა	სროლა, სისრა (ვეფხისტ. 996; ჩახრუხა. 37).
სრელა	ზოლზოლი. ითქმის ბალანთათჳს და ბეწვეულთა ოთხფერხთა ანუ მფრინველთასა, полосатый.
სრეული	ნასროლი, გასროლილი (ვეფხისტ. 327).
სრესა	(ვსრეს) ხელით ანუ ფერხით დათრგუნვა, განადგურება, раздавливать.
[სრიალი]
სროლა	(ვისური, ვესური) მიტევება ქუათა, ისართა, ცეცხლის საჭურველთა და მისთანათა (ფსალ. 10,2; ვეფხისტ. 327), стрелять.
სრუა	(ვსრავ) სპობა, ხოცა (ისაი. 2,19; ფსალ. 105,30), сокрушать, погублять, сечь.
სრუა	სენი მომსრველი (მატ. 24,7), пагуба, моровая язва.
სრსჳლი	კუ, სენი ხორცთ მძოვარი (2 ტიმოთ. 2,17), гангрена, рак.
სრულება	(ვასრულებ) შესრულება, გათავება, совершать, доканчивать.
სრულება	უნაკლულოება, ანუ სავსება დასასრულისა მიმართთა (მეტაფ. § 64), совершенство.
სრული	უნაკლულო, წარმატებული (მატ. 5,48 და 19,21; ფსალ. 138,21), совершенный.
სრულიად	ს~დ, სრულებით უნაკლულოდ, მრთლად, მრთლივ (ფსალ. 9:6,18,31,32), совсем, совершенно (კუალად 73:1,3,10,11,19), в конец, до конца, навсегда.
სრუტი	ნახე სორეტი.
სრუტნვა	(ვსრუტნი, -ნავ) ამოწოვნასავით, высасывать, всасывать.
[სსვე	(ნახე ბედი)].
სსუა	(ვესავ) იმედოვნება, ქონა სასოებისა (ნახე სვა (ფსალ. 2,12 და 21:5,8), уповать, надеяться, полагаться.
სტადიონი	სარბიელი, ანუ უტევანი, რომელია 125 ნაბიჯი, стадий.
სტავრა	სირმა ოქროს ნაქსოვი (ვეფხისტ. 465 და 680).
სტამბა	წიგნთ საბეჭდავი (სახლი ანუ იარაღი), книгопечатня, типография (იტალიანურისგან эстамп, რომელიც ჰნიშნავს რუალსა ანუ ხის ფიცარსა, მოჭრილსა სახეებით, დასატჳფრავად ქაღალდთა, ტილოთა და მისთანათა).
სტამნი	პირფართო სარწყული (მარკ. 7,4 და შემდგომი), чван, кувшин, στάμνα
სტატირი	ნახე სატირი.
სტაფილო	(ბალ.) морковь.
სტევი	აქლემის მატყლი (ნახე თმასთან).
სტერეონი	სხეული სიზრქის მქონებელი (ღეომეტრიულად) (ნახე სხეულთან), στερεός.
სტერი	ნახე შტერი.
სტვანვა	განმსტრობა.
სტვენა	(ვუსტვენ) ბაგეებით წივილი (იერემ. 25,18), свистать, звиздание.
სტჳრი	მცირე ზურნა (საკრავთან ნახე), дудка (შავთ. 94).
სტიგმა	ნიშანი მართლწერისა (,) (ნახე მძიმე), запятая, στιγμή.
სტილი	თუხტის წონა, ანუ 33 (ნახე საწონთან) [54 золотник, ნახევარი სტილი, 27 зол.].
სტიქარონი	მწუხრად საგალობელნი მუხლნი, стихирь.
სტიხარი	სადიაკონო ანუ სამღუდელო კუართი, стихарь, στιχάρι.
სტიხი	ლექსი, შაირი, იამბიკო და სხ., стих, στίχος.
სტიხიო, სტჳქიონი	ოთხნი ნივთნი, ანუ კავშირნი, стихия, элемент, στοιχεϊον. ესენი არიან: მიწა, წყალი, ჰაერი და ცეცხლი. მიწა არს გრილი და ხმელი; წყალი - გრილი და ნოტიო, სიგრილით ეზიარების მიწასა და ნოტიობით ჰაერსა; ჰაერი - ნოტიო და მხურვალე, ნოტიობით ეზიარების წყალსა და სიმხურვალით - ცეცხლსა; ცეცხლი - მხურვალე და ხმელი, სიმხურვალით ეზიარების ჰაერსა და სიხმელით - მიწასა. ესრეთ არს რაჲსა მიმართობა მათი.
სტოვა	მიშენებული კამარა (საქმ. 3,11; შავთ. 39), притвор, στοά.
სტოლა	მრავალი ნავი საომარი, ბრძოლად გამართული (შავთ. 39), флот, στόλος.
სტომაქი	კუჭი, შინაგანი აგებულება (1 ტიმოთ. 5,23), стомах, желудок, στομάχι.
სტრატილატი, სტრატიღოსი	მხედართმთავარი, военачальник, στρατηγός.
სტრატიოტი	მხედარი, მოლაშქრე (მარკ. 15,16), воин, солдат, στρατιώτης.
სტრატული	შვილი ჯორი (ითიკა. 4,2). თ. ყათარ.
სტრიობა	ნახე ტრიობა.
სტრიქონი, ტრიქონი	ნაწერთ რიგი, строка, строчка.
სტულობა	ხლტომა (მალაქ. 4,2), взыграть.
სტუმარი	კაცი მიწვეული ნადიმად, ანუ მოსული სანახავად, გინა უცხოს მხარისა (ზირაქ. 29,30; ვეფხისტ. 719), гость.
სტუმრობა	პურობა, წვეულობა, სადილობა (ნახე სერთან), пиршество, угощение.
სტუმრობა	(ვისტუმრებ) გამასპინძლება, დახვედრა სტუმართა სანოვაგითა (საქმ. 10,23 და 28,7), угощать. // (ვესტუმრები) სტუმრად მისლვა სხვასთან (ვეფხისტ. 1422), гостить.
სტურაკი, სტჳრაკოსი	ხის ნაწვეთია, გუნდრუკის მსგავსი, стиракса, росной ладан, στουράκι.
[სუა	ნახე სსვა].
სუარი	უჟამური, ანუ ცუდი (იერემ. 29,17), худой.
სუბუქი, მსუბუქი	არა მძიმე, მჩატე ანუ მსწრაფლი (ისაი. 5,26 და 19,1), легкий.
სუდარი	მკუდართ სამოსი (იოან. 11,44 და 20,7), убрус, сударий, σουδάριον, sudarium, sudariolum.
სუდაშვრივა	(ბალ.) костёр.
სუთი	დუმა, გავის ანაძრობი ქონი (ნახე ცხიმთან).
სუკი	ხერხემლის ორსავე მხარეს შიგნიდამ გრძლად რბილი ხორცი.
სულა	(ბალ.) შაქრის ლერწამი, сахарный тростник.
სულადი	საზრდო, ანუ საგზალი, ნუზლი, съестные припасы.
სულგრძელება	ფრიადი მოთმინება, აუჩქარებლობა, მოცდა თჳნიერ სულმოკლებისა (საქმ. 26,3; რომაელ. 2,4), долготерпение, великодушие.
სულგრძელი	აუჩქარებელი, მომთმინო (1 თესალ. 5,14; ფსალ. 7,10 და 84,15; კუალად 102,8), долготерпеливый.
სულდგმური	მფშჳნავი, სულის მქონებელი, ცოცხალი (ვეფხისტ. 117, 336 და 431), дышащий, одушевленный.
სულელი	ჭკუამოკლე (ნახე გიჟთან) (ფსალ. 91,6; მატ. 25,2 და შემდგომი), юродивый, глупый.
სულეპა	(ვსულეპ) ენით თქულეფა, აღწბა სალაფავისა და მისთანათა.
სულთამხუთავი	მდაბიონი უწოდებენ რეცა სულის ამომხდელს ანგელოსს.
სულთბრძოლა	(სულთებრძვის) უკანასკნელის აღმოფშჳნვის ჟამი (ვეფხისტ. 1227), быть при последнем издыхании.
სულთქმა	(სულთ ვითქუამ) კუნესა, ამოოხრვა, ამოხუნეშა (მარკ. 7,34 და 8,12), воздыхать, вздохнуть, восстенать (ფსალ. 6,6 და37:8,9; საქმ. 7,34), стенание, воздыхание, вздох, стон.
სული	არსება უსხეულო, გულისხმიერი, მნებებელი და სიტყჳერი (იოან. 4,24; საქმ. 23,8), дух. // მესამე პირი წმინდისა სამებისა, რომელსაცა დაერთვიან სახელნართაულნი ესე: სული წმინდა, სული ღვთისა, სული ნუგეშინისმცემელი, ცხოველს მყოფელი და სხ. (დაბად. 1,2; მატ. 3:11,16; იოან. 1,32 და 14,26). // სულად ითქმიან ანგელოსნიცა (ებრაელ. 1:7,14). // მადლი ანუ ნიჭი სულისა წმინდისა, ზეგარდამო მოვლენილი (ისაი. 11,2; ეფეს. 1,17). // ზოგჯერმე დაიდების განრემზომად ხორცთა (მატ. 26,41; გალატ. 5,17). // სული არა წმინდა, სული ბოროტი ეწოდების ეშმაკთა (მატ. 10,1,12,15 და შემდგომი; მარკ 5,2 და შემდგომი). // ზოგჯერმე ჰნიშნავს სამშვინველსა, ანუ სულსა მშჳნვიერთა ცხოველთასა (ფსალ. 150,6), дыхание, душа. თ. ჯან [სპ.]. ამას ჰაზრსა შინა იხმარების ასი სული ზროხა ნაცულად ასი რქა ზროხა, ანუ ასი სული ქათამი, ბატი და სხ. ნაცულად ფრთა (ნახე რქა და ფრთა). // სული კაცისა (ლუკ. 12,20), ანუ თჳთ კაცი (საქმ. 2,41 და 27,37), душа. რამეთუ ითქმის კეთილი სული, მშვიდობიანი სული, ანგაარი სული და სხ., ე.ი. კაცი. // კუალად სული იხმარების ნაცულად სჳნდისისა. მაგალითად, მისს სულზედ მიმიგდია, იმან იცის და მისმა სულმა, совесть. // სულნი გარდაცვალებულთანი, ე.ი. განშორებულნი მიწიერთა ხორცთაგან (გამოცხ. 4,9 და 20,4), души усопших. // ზოგგან ხმარებულ არს სული ნაცულად სუნისა (ლევიტ. 1,13), воня. // სულის დაღება, ე.ი. მობრუნება (ნახე დაღება; ვეფხისტ. 999), переводить дух.
სულიერი	სულდგმური, одушевленный. // თავისუფალი ხორციელთა ზრუნვათაგან (1 კორ. 10,3 და 15,44), духовный. // სასულიეროს წოდებისა (გალატ. 4,1), ვითარ სულიერი მამა, духовный отец. // ღვთის მოშიში, набожный.
სულისკვეთა, სულის ოხრვა	ხორხით ხმის გამოღება, აღმოოხრვა, издавать голос, звук.
სულისმობრუნება	(სულს მოვიბრუნებ) შესვენება, დაქაქანება.
სულმოკლე, სულმცირე, სულსწრაფი, სულწასული	მოუთმენელი, ვერაფრის გამძლები (1 თესალ. 5,14; ფსალ. 76,3; შავთ. 67), малодушный, нетерпеливый.
სულმცირე	ზოგგან ჰნიშნავს მსუბუქსა, ვითარ ღ[რ]უბელი სულმცირე (ისაი. 19,1).
სულმოკლება, სულსწრაფობა	მოუთმენლობა (ფსალ. 54,8), малодушие.
სულუდგუნი	გარდაზელილი ყველი.
[სულუფი	(ბალ.) ნახე ურიშა].
სუმბული	(ბალ.) ნარდი.
სუნაგი	ნახე მსუნაგი.
სუნდური	ჯირგინი, წყალთ გასავალი.
სუნება და სუნვა	(ვუსუნებ, ვსუნავ) ყნოსვა, нюхать, обонять.
სუნთქვა	(ვსუნთქავ) ფშჳნვა ანუ დასუნთქვა.
სუნი	ვითარება ნივთთა ქვემდებარე საყნოსელისადმი (ლევიტ. 1,13), воня, запах (ნახე საგძნობელთან) ხოლო იქმნების ესე სასიამოვნო, ანუ კეთილი სუნი და უსიამოვნო, ცუდი სუნი, ანუ სიმყრალე, უწმინდურთა ცხოველთა და წარმართთა ანუ სამოსელთა მათთა. ცუდსა სუნსა ეწოდება ზინზლი, მისსა უმეტესსა - ფსუტი, სახლთა და ჭურჭელთა მძიმეს სუნსა - შმორი; ბამბათა და ბალანთა დაწვის სუნს - ტრუსი და ნატისუსალი.
სუნნელება, სურნელება	კეთილსუნიანობა საამოვნო (დაბად. 27,27), благовоние, благоухание.
სუნნელი, სურნელი	კეთილსუნოვანი (ლუკ. 24,1), благовонный, ароматный.
სურა	ვეცხლის საღვინე, ანუ მცირე კოკა თიხისა.
[სურა	ვსური, марать].
სურავანდი	სენი, სატკივარი თავ-პირისა, цынгота.
სურავანდის ბალახი	(ბალ.) საკურნებელი ამა სენისა, цынготная трава.
სურათი	ხატი, სახე ცხოველთა ანუ ნივთთა გამოხატული, картина. თ. სურეთ [არაბ.].
[სურაია	{სურაია - მოაჯარი, ლანძვი, балюстрада, перилы - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
სურდო	სენი ცხჳრის ნესტოთაგან ნაზლის მადენი, ანუ შემკურელი, насморк.
სურვა და სურვილი	(მსურს, ვისურვებ) ტრფიალი, ფრიადი ნდომა, წადილი (ფსალ. 41,1 და 83,2; ვეფხისტ. 2), желать, желание.
სურინჯი	სამხატურო წამალი, დამწურის ტყვივისგან გარდაქცეული ალისფერ კირად, сурик.
სურმა	ანთიმონი, ანუ საგრემელი, საოლავი (ესენი ნახე), сурьма.
სურმვა	(ვსურმავ, ვისურმავ) სურმით გაშავება წამწამთა, сурмить, -ся.
სურნელი	სუნნელი. // ანუ სანელებელი საჭმელთა დაფქული გახმობილთაგან კეთილსუნოვანთა ბალახთა, приправа, снадобье.
სურო	(ბალ.) ჭილის გუარი, რომლისაგანცა დასწნვენ ზმილაკთა.
სურსათი	მხედრობის სულადი, ანუ საგზალი, провиант.
სუსამბარი	(ბალ.) სოსანი ვარდი, желтяница.
სუსტი	დუნი, უძალო, უღონო, უსუსური (ვეფხისტ. 790), слабый.
სუსხვა	(სუსხავს) დაზრობა სიცივისგან, ანუ დაწვა ჭინჭრისგან (ნახე დასუსხვა).
სუსხი	სიცივის სიმძაფრე.
სუსხური	(მფრ.) დიდი იხვი.
სუფევა	მაღალი მეფობა (მატ. 4,8; ლუკ. 1,33), царство, -вие. (ვსუფევ) (ფსალ. 92,1 და 96,1), царствовать.
სუფთა	განწმენდილი (ითქმის ნივთთათჳს) (ნახე წმინდა), чистый.
სუფრა	ტაბლათა ზედა გასაშლელი ტილო ანუ სამოსელი, скатерть.
[სუფრაჯი	тафельдекер].
სჳლლოგიზმო	მიდმოგონება, გონებით მიხდომა, აღმოჩინება (ლოღიკ. ბაუმ., § 105), умствование, умозаключение, συλλογισμός.
სჳნაქსარი	მოკლედ მოთხრობა წმინდათა ცხოვრებისა, ანუ დღესასწაულთათჳს, синаксарий, συναξάρι.
სჳნდიკოსი	ვექილი, მაგიერი, მოსარჩლე სასამართლოში, синдик, адвокат, поверенный, стряпчий, συνδίκος. // მომნათლავი, крестный отец, мать.
სჳნდისი	შეგნება, შინაგანი განსჯა საქმეთა თჳსთა, მამხილებელი გონება (იოან. 8,9), совесть, συνείδησις, [სვინდისს ამხილებს].
სჳნკლიტი	მაღალი სამსჯავრო, სენატი, трибун, синклит, сенат, σύγκλητος.
სჳნკლიტიკოსი	წევრი მაღლისა სამსჯავროსი, სენატორი, сенатор, συγκλητικός.
სჳნტაქსი	ლექსთა თხზულება (ნაწილი ღრამმატიკისა), синтаксис, σύνταξις.
სჳნოდი	კრება, სასულიერო უმაღლესი სამსჯავრო, синод, σύνοδος.
სფერა	სიმრგულე, ანუ მრგუალი სხეული ვითარ ბურთი, ანუ სფერა ქუეყანისა (შავთ. 74), сфера, шар, σφαϊρα.
სფირიდი	ჭილობის ტომარა, ნათხზი, ბაიათაგან, ჭილთა და ხრალთა (მატ. 15,37; მარკ. 8:8,20), кошница, რომლისა სახენი არიან: ზამბილი, ზებიანი ანუ სებიანი, ზმილაკი, სარგანი, სირა და მისთანანი.
[სკდომა	ნახე ხეთქვა].
სქელი	ნოტიო შედედებული (ზრქელი ნახე), густой.
სქესი	გუარი, რაჲსა მიმართობა, ღონისძიება ანუ სხუაობა, сходство, соотношение, σχέσις. // ღრამმატიკულად სქესი ზმნათა, რომელია საზღურებითი, ბრძანებითი და სხ., наклонение глаголов.
სქიმა, სქემა	ნაკვეთი, სახე, вид, образ, фигура, σχήμα.
სყიდვა	(ვიყიდი, ვყიდულობ) ფრდა, მოპოვება ნივთთა საფასითა, покупать, покупка. // (ვჰყიდი) განვაჭრება, განფრდა, продавать, продажа.
სყიდული	ფრდილი, მოვაჭრებული, ნასყიდი, покупной.
სძალი	რძალი, ცოლი ძისა, ანუ ძმისა და სხ., (დაბად. 38,24; მატ. 10,35; ლუკ. 12,53), невестка, ხოლო ბიძის ცოლსა ეწოდების ნუსადია, тётка. // სძალი ეწოდების დაწინდულსა ქალსაცა (ბარუქ. 2,23; იოან. 3,29), невеста.
სძე, რძე	მდედრთა ცხოველთა ძუძუთაგან ნადენი თეთრი ნოტიო საზრდელად ახლად შობილთა შვილთა მათთა (1 კორ. 3,2 და 9,7), млеко, молоко. // რძედ იწოდების რომელთამე ხილთა გულის გამონახადი, ვითარ ნუშის რძე, ხაშხაშის რძე და სხ., კუალად ნაწვეთი რომელთამე ხეთა და ბალახთა, ვითარ ლეღჳსა, რძიანისა და მისთანათა.
სძლისპირი	მდაბიურად ძილისპირი საგალობელნი მუხლნი რვა ხმათანი, შეთხზულნი იოანე დამასკელისგან, დართულნი თავად საცისკროთა, ანუ სერობის გალობათა, რომელთაცა ხმასა ზედა გარდაითქმიან სხუანი შემდგომნი მათნი მუხლნი, ирмос.
სძლობა, სიძე-სძლობა	ნიშნობა საქორწინედ (ვეფხისტ. 530 და 1182), сватовство.
სწავება, სწავლება	(ვასწავებ, ვასწავლი) მოძღურება, დარიგება (მატ. 4,23 და 5:2,19; ლუკ. 20,21), учить, поучать, научать. // (ვსწავლი) წურთნა, გარდახდევინება (ფსალ. 6,1 და 37,1; ლუკ. 23,16), наказывать.
სწავლა	(ვსწავლობ, ვისწავებ) წურთნა თავისა თჳსისა (1 ტიმოთ. 5,4), учиться.
სწავლა	დარიგება, მოძღურება (იგავ. 23,23; ეფეს. 6,4), учение, поучение. // წიგნი, ანუ ხელოვნება სასწავლებელი, наука.
სწორე	უმრუდო, თანასწორი, прямой. // თანასწორი, მსგავსი (ვეფხისტ. 942), равный. // მართალი, უტყუველი, справедливый, сущий.
სწორედ	უმრუდოდ, თანასწორად, прямо. // მართლად, უსაცილოდ, право, правда.
სწორი	მსგავსი, თანასწორი, შედარებული (მატ. 20,12; ვეფხისტ. 942), равный, სწორს.
სწრაფა, სწრაფვა	(ვისწრაფი) დაშურება, დაჩქარება (ფსალ. 30,2 და 69,1), ускорять. // მესწრაფების, მეშურება, მეჩქარება (ვეფხისტ. 423, 435 და 1273), торопиться.
სწრაფი	აჩქარებული (ფსალ. 147,4), быстрый, скорый, торопливый.
სწრობა	(ვასწრობ, ვუსწრობ) უადრეს სხჳსა ქმნა, ანუ გაფრთხილება (მარკ. 14,8; ფსალ. 67,30), предворять. // მოსრობა (ვეფხისტ. 293), успевать, поспевать.
სჭირს	(ნახე ჭირვა) სენისგან შეცვულ არს (ვეფხისტ. 348), одержим болезнью. // ზნედ აქუს (ვეფხისტ. 6, 8, 696 და 941; ჩახრუხა. 83), иметь привычку, или свойственно кому. // იჭირვის, ზრუნავს (იოან. 10,13), радит, заботится.
სხალი	ნახე მსხალი (ხე), груша, дуля, σχλάδι.
სხარტი, სხარტული	კაპიანი ჯოხი ხმარებული მონადირეთაგან მფრინველთ სასროლად.
სხდომა	(ვსხედვართ, სხედხართ, სხედან, სხენან, ვისხედით) ჯდომა მრავალთა, сидеть.
სხეპვა	(ვსხეპ) კაფვა, გარდაკაფვა.
სხეპლა	ოქროსა ანუ ვეცხლის თმა (ნახე ოქროსთმა).
სხეულევანი	სხეულის მქონე, телесный.
სხეული	ნივთი მექონი სამთა განფენილებათა: სიგრძედ, სივრცედ და სიღრმედ (ბარუქ. 6,21), тело, დასაბამი სხეულისა არს წერტილი ურაოდენო, არა მექონი რიცხჳსა გინა საზომისა; რა წერტილი წარზიდო, შეიქმნების ხაზი ანუ ღრამი, მექონი სიგრძისა უსივრცოდ, ხოლო რა ხაზი მოავლო მრგულად ანუ კუთხეებად, მაშინ საშუალი განფენილება მისი განიზომების სიგრძედ და სივრცედ, ამას ეწოდების ეპიფანია, საჩინო, ზედსაჩინო, ზედაპირი და სიფრიფანა და რაჟამს ეპიფანია განზრქელდეს კერძოებითა და ნაკვეთებითა, მაშინ შენივთდების სხეული მწკურივი, რომელსა ეწოდების ღეომეტრიულად სტერეო, стерео, или величина геометрическая.
სხეულის მცველი	კაცი შეჭურვილი მეფეთა და დიდებულთა თანა მარადის მხლებელი, телохранитель.
სხვა	ნახე სხუა.
სხვილი	ნახე სხჳლი, მსხვილი.
სხვეპა	(ვსხვეპ) მხალთ ფურჩნვა, წაგლეჯა დამჭქნართა ფურცელთა.
სხივი	შარავანდედი, შუქი და ნათელი გარემოს მზისა და სხუათა მნათობთა, განფენილი მათგანვე, луч.
სხივილი	ნახე შხივილი.
სხირპვა	(ვსხირპავ) გაჭიმვა.
სხლეტა	(სხლტება) უნებურად გავარდნა, ანუ ფეხის დაცურება, роняться или скользнуть.
სხლვა	(ვსხლავ) ნამეტნავთა და ურგებთა რქათა მოკაფვა ხეთაგან და საკუთრად ვაზთაგან (ქებ. 2,12), обрезывать, обрезание виноградных лоз.
სხმა	(ვასხამ) ჭურჭელთაგან გამოშვება ნოტიოთა, лить, выливать, наливать.
სხმა	(ვასხამ) დანერგუა მცენარეთა (იხილე დასხმა), сажать, насаждать.
სხმა	(ვასხამ) მძივთ აგება ძაფზედ, ასხმა, низать.
სხმა	(ვსხამ) დაჯდინება მრავალთა, დასხმა, сажать, рассаживать.
სხმა	(ვისხამ) მოხვევა საკუხთა, წამოსხმა უსახლოთა საბლარდნელთა, накидывать епанчу и т.п.
სხმა	(ისხამს) ბმა. მცენარეთაგან გამოღება ფურცელთა ანუ ხილთა (მარკ. 11,13), иметь, приносить листья или плоды.
სხმა	(მასხენან) ქონება ასოთა ანუ საგრძნობელთა (მატ. 25,30; ფსალ. 113,13 და შემდგომი), иметь.
სხმა შვილთა	ყოლა ანუ შობა შვილთა (1 ტიმოთ. 5:4,14), иметь, или рождать детей, ზმნანი ესე მიიღებენ მრავალგუართა მნიშნველობათა ზედდადებულთაგან მარცვალთა, რომელნიცა იპოვებიან თჳსთა ადგილთა.
სხმილი	(მძრ.) ნახე კრკილი, ანუ სრსვილი.
სხმული	შთასხმული სავსედ, ავსებული, აღსავსე (ფსალ. 74,8), полон, налитый, наполненный.
სხოლა	შკოლა, სასწავლებელი, школа, σχολεϊον.
სხოლარი	სასწავლებელის უფროსი, начальник над школою, ректор, σχολάρχης.
სხოლასტიკა	საშკოლე, школьный, σχολαστικός.
სხოლიო, სხოლიონი	შესწავება, წერილთა შინა კიდურზედ მოწერილი თარგმანი, примечание, σχολεϊον.
სხუა	მეორე, ანუ გარჩეული მეორისაგან (მატ. 2,12 და 19,9; იოან. 7,14), другой, иной.
სხუაგან	სხვას ადგილს, инде, инуда.
სხვაგნით	სხვის ადგილიდამ, от инуду.
სხუადასხუა	უმეტესად გარჩეული, разный, различный.
სხუაობა	გასარჩევი ნიშანი, разность, различие, разница.
სხუნი	ჩაკიბული ხე ბაქან-ბაქნად.
სხურება	(ვასხურებ) მისხმა წყლისა წვეთებად, ანუ დაწინწკლვა (ფსალ. 50,7; ებრაელ. 13,12), кропить, окроплять.
სხჳლბარკალი	მუხლის ზედეთი თეძოდმდე (ფსალ. 146,10), лысто, лядвея.
სხჳლი, მსხჳლი	ზრქელი, ანუ დიდროვან მარცულედი (ვეფხისტ. 145,7), толстый, крупный.
სხჳრპლვა	ტანზედ მუწუკთ სხმა, сыпь.
სჯა	(ვჰსჯი) ჰაზრვა, მიმოგონება რისთჳსმე, судить, рассуждать, иметь суждение. // განბჭობა, გასამართლება (ფსალ. 9,19 და 42,1; ლუკ. 18:3,5), судить, -ся. // მაგიერის მიგება, ანუ დასჯა ბრალისა წილ (ფსალ. 5,10 და 34,1; ვეფხისტ. 830), карать.
სჯული, შჯული, რჯული	და ზოგგან დაუწერიათ რჩული; კანონი, მცნება, რაჲცა ჯერ არს ქმნად და რაჲ არა (ფსალ. 1,2 და 77:1,5,10), закон.
სჯულისდება	განწესება, განჩინება სჯულისა, узаконение, постановление, уложение.
სჯულისმდებელი	მომცემი, დამაწესებელი სჯულისა (ფსალ. 9,20), законоположитель, законодатель.
სჯულის მეცნიერი	მერჯულე, დახელოვნებული ცოდნისა შინა სჯულისასა (ლუკ. 10,25), законоискусник, законник.
სჯულის მოძღუარი	მეცნიერი სჯულისა და მასწავლებელი მისი (მატ. 22,35; საქმ. 5,34), законоучитель.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ტ	ასოსა ამას რომელთამე თემთა შინა ხმარობენ ნაცულად წ, მეტადრე რაჟამს წინაშე მისსა არს ს, ვითარ: სწავლა, სასწაული, იმერნი გამოსთქმენ: სტავლა, სასტაული. მესხურად მარტჳლი ნაცულად მარწვილი, ყმარწვილი; კუალად ტარამანა - წარამარა, მოწმასნვა - მოტმასნვა, ძრვა - ტრვა და სხ. და ზოგჯერ იხმარების ნაცულად ჭ, ვითარ: პიტვი - ფიჭვი, ფიტი - ფიჭი, ხვეტა - ხვეჭა.
ტაატი	ჩჩჳლთა ხელით ტარება (ნახე სიარულში).
ტაბაკა	თხლად დაჭრილი ხორცი, თევზი ანუ ხახვი და მისთანანი, ფქვილში გავლებული და მომწუარი ერბოთი ანუ ზეთით ტაფაზედ.
ტაბაკი	ხის ლანკარი დიდი, მრგუალი და გაშლილი (ნახე ფუკასთან) (ვეფხისტ. 1154), поднос деревянный. ს ტაპაკ.
ტაბარი და ტაბარძენი	სპარსულად ორპირი ნაჯახი უნაგირზედ ჩასაკრავი.
ტაბარუკი	გლეხი ახალ მოსული.
ტაბასტა	სისხლის დინება ძნელად შესაწყვეტი.
ტაბასტო	ლეიბი, მცირე შათქუნი.
ტაბახტა	ცხენის სასის ჩამოსლვა.
ტაბელა	(ბალ.) ჩადუნას ჰგავს.
ტაბიკი	უღელში ჩასარჭობი მანა ხართ შესაბმელად (ნახე თავტაბიკი).
ტაბლა	მაგიდა, წინდასადგმელი ფეხედი ფიცარი (მატ. 15,27 და 21,12; ებრაელ. 9,2), трапеза, стол,τάβλα, ταβλί. // მას ზედა დაგებული სანოვაგე (ფსალ. 22,4 და 77,19 და შემდგომი, კუალად 127,4; საქმ. 16,34).
ტაბლა ისარა	საქანჩავის ძირის ფიცარი.
ტაბლაკი	მცირე ნაღარა (ვეფხისტ. 444, 1179 და 1498).
ტაბუცი	სამრეცხელი ქობინა.
ტაბუცუნა	ზეთით და ძმრით ზავებული მხალი, სალათა და მისთანანი.
ტაბუხი	თეძოს თავის ძუალი, მოდიდო და მრგუალი, [вертплуг, соха, головка бедерной кости].
ტაგანი ანუ ტაღარი	(ნახე თაღარი).
ტაგარი	ახლად დაწურვილის ტკბილის ჩასადინარი აუზი საწნახელს ქვეშ (ანგია. 2,17), подточилие.
ტაგრუცი	საფლავი მაღლად ნაგები (ნახე საფლავთან), гробница.
ტაეპი	ერთი მუხლი სტიხისა, შაირისა და სხ., стопа (в стихах).
ტავარა, ტავარნა	ფერხთ ანაკარი ტალახი.
ტავარო	ცალი პეშვი, горсть.
ტავარჯუხი	ხალთა, საკიდი გუდა (ვაშკარანთან ნახე), тоболец (1 მეფ. 17,40).
ტაიჭი	(ოთხფ.) ცხენი დაკოდილი, იაბო (ნახე ცხენთან) (ვეფხისტ. 56, და 202; შავთ. 49), мерин.
ტაკება	(ვატაკებ, ვეტაკები) ძგერება, ჯახება, დაჯახება, сталкивать, -ся.
[ტაკვია	ნახე ლაჩკვია].
ტაკვი	ხელმოკვეთილის მკლავი.
ტაკუკი	მომცრო ტარიანი თასი ოქროსა ან ვეცხლისა (გამოს. 25:29,31 და შემდგომი; ებრაელ. 9,4), стамна, чаша, ковш.
ტალა	ღამის მოდარაჯე მოგზაურთა (ნახე დარაჯასთან) (დარეჯან. 11).
ტალავარი	საჩრდილობელი სისიკონი, ფანჩატური (ისუ. 2,6), (მატ. 17,4), храмина (მარკ. 9,5), кров, куща.
ტალავრობა	კარვობა, დღესასწაული ურიათა პასექიდამ მეშვიდეს თთვესა (იხილე დაბეჭდილს ჟამნში საკითხავი 23 სეკდემბერს), еврейский праздник кущей.
ტალანტი	ძველებური ოქროსა ანუ ვეცხლის წონა, რამეთუ მაშინ დათულის მაგიაერ ასწონდიან საფასეთა.რომაელთა შორის ერთს ტალანტს აქუნდა 60 მნა, ხოლო ებრაელთა შორის - 50 მნა. ერთი ტალანტი ოქრო ღირდა 16 ტალანტ ვეცხლად. ხოლო ერთი ტალანტი ვეცხლი აწინდელის ანგარიშით იქმნებოდა 30-დამ ვიდრე 35 თუმანი ვეცხლის ფული. // საღმრთოსა შინა წერილსა ტალანტად იგულისხმების ნიჭი ანუ მადლი, ზეგარდამო უფასოდ მონიჭებული (მატ. 18,24 და შემდგომი, კუალად 25,25), талант, τάλαντον.
ტალახი	დაზელილი თიხა საშენებელად კედელთა და მისთანათა, глина. // საფლობი ტლაპო გზათა და შუკათა შინა წჳმის დროს, грязь.
ტალი	ქუა ცეცხლის გამოსაკვესებელი, კაჟი, საღრტილი (ნახე ქუასთან), кремень. თ. ჩახმახტაში.
ტალი	კბილის ნატეხი.
ტალიკი	აბჯართ შთასადებელი ბუდე ქარქაშივით.
ტალღა	ქარისგან მდინარეთ კვეთება კიდეთა ზედა (ნახე წყალთან), волна.
ტალღიანი, ტალღებიანი	ითქმის ნაქსოვთათჳს რომელთაცა ფერი ღელვიდეს, волнистая ткань, материя.
ტამაზლუხი	(ოთხფ.) მოსაშენებლად შენახული ხვასტაგი.
ტამასობა, ტანასობა, ტაბასობა	თამაშობა.
ტანადი	ტანით შვენიერი, წამოსადეგი (ნახე ლამაზი), статный, стройный, зрачный.
ტანადობა	(ვსტანადობ) კეკლუცობა, ცდა ტანის შვენიერებისა, щегольство.
ტანაჯორი	(ოთხფ.) ერთის წლის ჯორი (ვეფხისტ. 441).
ტანება	(ვატან) იხმარების ზედდადებულთა თანა: გატანება, დატანება და სხ.
ტანება	(ვეტანები) სიხარბით ზედშევარდნა, домогаться.
ტანი	გუამი, სხეული ცხოველთა კისრითგან ვიდრე ბარკლებადმდე (ვეფხისტ. 2 და 86; შავთ. 49), корпус, туловище, талия. // საზომი ერთის საცმელისა, ვითარ ერთი ტანი მაუდი, სამი ტანი აბჯარი (ვეფხისტ. 1359).
ტანისამოსი, ტანთსაცმელი	სამოსელი, შეკერილი საცმელად, платье, одежда.
ტანტრაბეჩი	ყურთა, ანუ კბილთ საჩიჩქნელი, уховертка или зубочистка. თ. ჰილალი [არაბ.].
ტანტალი	(ვტანტალებ) წანწალი, თრევა უსაქმოდ (ნახე სიარულში), шататься, таскаться.
ტანჯვა	(ვსტანჯავ) გვემა, წამება (მატ. 8,29 და 20,19, კუალად 23,34), мучить, бить. // (ვიტანჯები) წერტა, მწუხარება, განუსვენებლობა (2 პეტრ. 2,8), мучиться.
ტაო	ქუნთის ხაო, ბოჭკო.
ტაპაკი	ტაბაკი ანუ ტაფა.
ტარაბუა	საშულოვე, ოთხკუთხად შექმნილი სატრიალებელი კრკალები, შულოების გამოსახვევად, вороба.
ტარაკუჭა	მეტიჩარა.
ტარამანა, ტარატურა	წარამარა, მატაროცი, тарабара, болтушка.
ტარაღანა	(თევზ.) ცქჳრინა, უნისკარტო ზუთხი, стерлядь, sterled.
ტარბი	(მფრ.)
ტარება	(ვატარებ) ვლინებ, водить, таскать, гнать или посылать.
ტარი	კოტა ანუ ბუნი დანისა, მახვილთა, შუბთა, ნმაგალთა, ცულთა და სხუათა იარაღთა (მსაჯულ. 3,22), рукоять, черенок, деревко. // თითისტარი, ანუ ჯარატარი (იგავ. 31,19), вретено, веретено, [ტარის ბრუნვითა კეთება მკედთა, прясть веретеном].
ტარიგი	(ოთხფ.) კრავი წლისა უბიწო (ნახე ცხუართან) (რიცხ. 6,14; იოან. 1,29), агнец.
[ტარკოტა	ნახე ლახვარი].
ტარკოში	ტარიანი სასმისი.
ტაროსი	დარი, ამინდი ანუ დრო (ვეფხისტ. 695, 1050; ჩახრუხა. 56), погода, година, время.
ტარსიკონი	შეღებული სამოგვე (გამოს. 26,14 და 35:7,23), ტყავი ვერძთა ტარსიკონი, кожи овни, очервлены, синий.
ტარტარი	ტარატურა, მრავალი და ცუდი ლაპარაკი, [болтание, болтливость].
ტარტაროსი	ქვესკნელი, უქვემოესი ჯოჯოხეთი, სატანჯველი ცოდვილთა (2 პეტრ. 2,4), тартар, ад, τάρταρος.
ტარფი	ბოჩხა მოთხვით ნაკერი ოქრომკედით.
ტარხუნა	(ბალ.) ტეგანი, эстрагон.
ტატაბო	დიდი და ფართო ღილი.
ტატანი	ვარსკულავმორბედი, რომელიცა ღამე გამოსჩნდება და თანადვე გაქრება, блудящие или бродящие огни по ночам показывающиеся.
ტატაში	(ბალ.) კუროსთავი. ს. ტატაშ.
ტაფა, ტაფაკი	არა ღრმა ქუაბი ტარიანი საგბოლველი და უმეტესად მოსაწვავი ან მოსახრაკავი სანოვაგეთა (2 მეფ. 13,9; ლევიტ. 2,5; ეზეკ. 4,3), сковрада, сковорода, кастрюля.
ტაფამწუარი	ტაბაკა და მისთანანი სანოვაგენი ტაფაზედ მომწუარი.
ტაფელა	სარიკაო ჯოხი.
ტაში, ტაშის ცემა	შემოკურა ხელის ნებისა ნებზედ.
ტაშიღი	ქორთ საუზმე.
ტაშტი, ტასტი	ხელსაბანი ლაგანი მეტალლისა, таз, лахань. თ. ლაგან [სპ.], ს ტაშტ.
ტაცება	(ვსტაცებ, ვიტაცებ) ძალით წართმევა, წაგლეჯა (ფსალ. 61,10 და 103,21), похищать, хищение.
ტაძარი	სახლი სალოცავი ღვთისა (მატ. 21,12 და შემდგომი; ლუკ. 1,9 და შემდგომი; ფსალ. 5,7 და 10,4), храм. ს. ტაჭარ. // კერპთა სალოცავი (საქმ. 19: 24,27 და შემდგომი). // პალატი მეფეთა ანუ მთავართა, სადაცა იგინი ბჭაბდენ და სამართლობდენ, ამის გამო წოდება ბჭე და პრეტორიაცა (იხილენ ესენი) (მარკ. 15,16), претория.
ტაძრობა	პურობა, ლხინი, ნადიმი დღესასწაულობით (იობ. 1,4), пир.
ტახი	(ოთხფ.) მამალი ღორი, ეშვი (ნახე ღორთან), кабан.
ტახტი	დალიჭი, მაღალი საჯდომი მეფეთა და დიდებულთა (სკამთან ნახე) (ვეფხისტ. 47,149; შავთ. 40), трон. // აზიურთა სახლთა შინა შეკრულნი ფიცარნი სასხდომად, диван.
ტახტისქალაქი	სადაცა ხელმწიფე მარადის სცხოვრობს, столица, столичный.
ტახტრევანდი	მოაბა ნახე.
ტაჯაგანი	ერთგუარი მათრახი (იქ ნახე) (დიოლოღ. 2).
ტბა	მცირე ზღუა (ნახე წყალთან) (ლუკ. 5,1; ფსალ. 106,35 და 113,8), езеро, озеро. // ნავთსადგურსაც ეწოდება (საქმ. 27,12 და შემდგომი), пристанище.
ტბორე	ცუდი გუბე, лужа, лужица.
ტეგანი	(ბალ.) ტარხუნა (ლუკ. 11,42), пиган.
ტევანი ანუ ტევალი	(ნახე მტევანი).
ტევება	(ვუტევებ) გაშვება, დატევება, მიტევება და სხ.
ტევნა	(ვსტევ, ვეტევი) დატევნა ნახე, вмещать, помещать, continere.
ტევრი	(ხე) დიდი და ხშირი ტყე (ვეფხისტ. 221, 270, 424 და 1051), лес, ხოლო კორომი არს მცირე, საშუალ მინდურისა, მდგომი მრგულად; მაღნარი ეწოდების შამბიანსა და ხშირსა მთათა შინა; ბუჩქი - დაბალსა და მცირესა, ხოლო ჯაგი და ჩირგვი - უმცირესსა; ჭალა - მდინარის პირთა და დაბალთა ადგილთა მდგომსა; წნორი, წარაფი და მარნეული - ტირიფისას (ნახე ესენი ტირიფთან). ხოლო სხუათა ერთგუართა ხეთა მრავლად მდგართა ბოლოდ დაერთვის მარცუალი ნარი დასანიშნავად სიმრავლისა მათისა ვითარ ფიჭვი - ფიჭუნარი, მუხა - მუხნარი, თხილი - თხილნარი, ძეძვი - ძეძუანარი, ჯაგი - ჯაგნარი და მისთანანი.
ტეზი	ნედლი და ცუდი შეშა.
ტენა	(ვსტენ) ავსება მჭიდროდ (ვეფხისტ. 608), набивать.
ტენი	ჟანტი, ნოტიობა, მცირე სისველე, сырость.
ტენცაო	(ბალ.) წყლის პიტნა გადარგული.
ტერევინთო	(ხე) ბელეკონი, терпентинное дерево, τερέμβινθος.
ტერი	ზოგად ქვეშ გასაშლელი და საგებელი საფენი, რომელ არიან: ორხოვა, ძოლო, ნოხი, ხალიჩა, ფარდაგი, ჯეჯიმი, ფიჩვი, ნაბადი, თაქნაბადი, თექა, ქეჩა, კილიკი, ქუნთა, ხირაული, შათქუნი, ტაბასტო ან ლეიბი, ნაალი, ჩალახეში, საბანი, ბალიში და მისთანანი.
ტერფი	ფეხისა ქვეშეთი სიფართოვე (დაბად. 49,17; ვეფხისტ. 1350), пята, стопа. // ზომის ტერფი ფეხსაცმელითურთ, ამგუარი ხუთი ტერფი არს ერთი ნაბიჯი, ანუ ორჯელ ფეხის გარდადგმა (ნახე ბიჯი). // ტერფები მრავლობითად ეწოდების სამღუდელთმთავროსა ანუ საარხიმანდრიტოს მანტიის სამხრეებსა სხუას ფერისას, რომელიც უფრორე იქმნების წითელი, скрижали на мантии.
ტერფმოსილი	ჩლიქებიანი ოთხფერხი (ნემეს. 1).
ტეტიქსი	(მფრ.) зуй.
ტეტრი	სულელი (ნახე გიჟი).
ტეხა	(ვსტეხ) შემუსრვა, გატეხა ერთისა, ხოლო მრავალთა მტურევა, ломать. // (მტეხს) მწარე ტკივილი, უფრორე ძვალტა შინა, ломить, лом, боль.
ტეხურა	მძაფრი ყინუა, трескучий мороз.
ტვია	(ხე) გია (ისაი. 55,13), дрочие (?).
ტვინი	ჩვილი კერძო ანუ ცხიმი თავის სარქველსა და სხუათა ძვალთა შინა, мозг.
ტვინიანი, ტვინოსანი	გატენილი ტვინითა, ანუ სიმსუქნითა (ფსალ. 65,14), тучный.
ტვირთვა	(ვიტჳრთავ, მიტჳრთავს) ზიდვა, თავსდება, მიღება თჳს ზედა (მატ. 3,11 და 8,17, კუალად 20,12), нести, понести.
ტვირთი	სადები ურემთა ანუ გემთა, ეგრეთვე საზიდი ანუ საკიდი საპალნე კაცთა, გინა ხვასტაგთა (ფსალ. 37,4 და 80,6; საქმ. 27,18), бремя, груз, поклажа, ноша.
ტჳრთმძიმე	დამძიმებული ტჳრთითა (მატ. 11,28 და 23,4), обремененный.
ტვიფარი	მომაღლოდ ამოჭრილი რამე საბეჭდავად, ანუ ბეჭედი, печать, эстамп.
ტჳფი	ჰაერი კუამლივით შესქელებული.
ტჳფრვა	(ვსტჳფრავ) დატჳფრვა, დაბეჭდვა ტჳფარით.
ტჳქი	მაღალი სასხდომელი მრავალთა, ბემი, ბემონი, ტოგუნი, амфитеатр.
ტიალი	დატევებული, ოხერი, დაცარიელებული, оставленный.
ტიარა	თავსაბურველი ხოირი (ეხეკ. 23,15; დან. 3,21), перевой, покрывало, тиара, τιάρα.
ტიბჟირი	ჯარატარის კვირისტავი.
ტიგრი	(ოთხფ.) მხეცი ვეფხის გუარი, тигр, τίγρις.
ტივი	ძელნი ერთად შეკრულნი მდინარეზედ სატარებლად (2 ნეშტ. 2,16), плот.
ტიზი	რიკი, კილოტის ჩხირი, [пробка винных мехов].
ტიკი და ტიკჭორა	ე.ი. ტიკ-ჭური (ნახე თხიერი და ჭური), бурдюк. ს. ტշკჭურ.
ტილი	(მწერ.) მკბენარი ხორცთა, вошь, плоть.
ტილისმა, თილისმა	ამაოდმორწმუნეთა წარმართთაგან მოგონილი გრძნება, რეცა ვარსკულავთმრიცხველობითა, ანუ დაწერილი შელოცვა, შეკერილი ბაზმანდთა შინა, რომელთაც შეიბმენ მკლავთა ზედა რეცა განსარინებლად ვნებისაგან და მავნეთა (შავთ. 19 და 102), талисман.
ტილო	სელთა და კანაფთაგან ნაქსოვი ლარი ანუ სამოსელი (იოან. 19,40), риза, холст.
ტიმონი	ნავთ სამართი ფიცარი, აფთიონი, მხერვალი, საჭე, პიდალიო, руль, кормило, τιμόνι.
ტიმპანი	სალაშქრო საკრავი, ებანი ანუ ბობღანი, барабан, бубн, литавра, τύμπανον.
ტინი	კლდე მაგარი და დაუმშხალველი (ნახე კლდესთან) (ვეფხისტ. 413 და 1016).
ტიპიკონი, ტიბიკონი	წიგნი საეკლესიოთა ლოცვათა და საგალობელთა წესისა და განგებისა, типик, устав церковный, τυπικόν.
ტიპოგრაჶია	სტამბა, წიგნთა საბეჭდავი, книгопечатня, τυπογραφία.
ტირანი	მძლავრი, მტანჯველი კაცთა, тиранн, мучитель, τύραννος.
ტირილი	მწუხარება, გამოჩენილი ცრემლის დენითა (მატ. 2,18 და 8,12; ფსალ. 6,8), плач. სახენი ამისნი არიან: ქვითინი, ქვითქვითი და კოკოცება არს მოუთქმელად ტირილი; ვაება და გოდება - მოთქმით და შებანებით ტირილი; ზრუნი - შებანება მოტირალთაგან; გლოვა მიცუალებულთათჳს შავის შემოსა და ტირილი ხანდაზმით; სლუკსლუკი - გულისამოსკუნა, ამოხვინჩვა ძლიერის ტირილისგან, ჟამად ზმის ამოუღებლობა და ვერ მობრუნება გულისა; წუწუნი - უცრემლო და უგვანი ტირილი; ბღურიალი, ღრიალი და ბღავილი - ყრმათა მაღალი და ცუდი ტირილი; წკმუვილი და წკმუტუნი - მხეცთ ლეკუთა და ღმუვილი - დიდთა მხეცთა ტირილი.
ტირიფი	(ხე) ива. ესენი არიან ოთხგუარნი: ძეწნი და ნერგი გრძელფურცლებიანი კაცთაგან დარგული; კატატირიფა ფართოფურცლოვანი; წნორი თჳთმდგარი ჭალათა და მდინარის პირთა ზედა, ხოლო მარნეული ვენახთ შესაკრავი ტირიფი, ასაკრავად სართა ზედა.
ტირისკონი	ნოემბერი და ტირისდენი დეკემბერი (ნახე თთვესთან).
ტიტა	(ბალ.) тюльпан. თ. თურფანგ (?).
ტიტველი	შიშველი ნახე, нагий.
ტიტი	არა იხმარების, არამედ დატიტული ნახე.
ტიტიბი	ბროწეულის ქერქი შავის საღებავად, корка граната для черн. краски употребляемая.
ტიტინი	(ვტიტინებ) ჩჩვილთ უბნობა, გრკჳნვა, лепетать.
ტიტლო, ტიტული	ზედაწარწერა კაცთა ღირსებისა, титло, титул, τίτλος.
ტკაცანი	ტაშის ხმა, ანუ ტკრციალი, ჭექა, треск.
ტკბილი	სასიამოვნო გემო, ვითარ თაფლისა, შაქრისა და მისთანათა (მატ. 11,30; იაკობ. 3,11), сладкий. // საამო, სასიხარულო, სალხინო, საშვებელი (ვეფხისტ. 1295), сладостный. // ზოგგან ჰნიშნავს სახიერსა (ფსალ. 24,8 და 33,8, კუალად 51,9), благий, сладчайший. // ახალი დაწურვილი მაჭარი, ანუ თჳთ ღჳნო (საქმ. 2,13), вино, [чихирь].
ტკბილად მოუბარი	სასიამოვნოდ მოლაპარაკე (ვეფხისტ. 891), сладкоречивый.
ტკბილისკვერი	მაჭარი მოდუღებული ფქვილითურთ და შესქელებული, ფელამუში, пастила из виноградного сока.
ტკენა	(ვატკენ, ვიტკენ) სალმობის შექმნა დაკურითა ან შექცევით, ушибать, -ся. // გულის ტკენა (ნახე გულის დაწვა) (ვეფხისტ. 14), одосадить, [огорчить].
ტკეპნა	(ვსტკეპნი) ფეხით გაქელვა, დატერფვა (ვეფხისტ. 1271), топтать.
[ტკეცა	сметать].
ტკეცება	შეხეთქება.
ტკეცი	მაშა, მარწუხი ნაკვერცხალთ ასაღები, клещи.
ტკივილი	(მტკივა) ლმობა, გრძნობა სატკივრისა (ვეფხისტ. 583, 1337 და 1446), боль, болит, больно.
ტკიპი	(მწერ.) მკბენარი ოთხფერხთა.
ტკრეცა	ნახე ატკრეცა.
ტკრციალი და ტკრცოლა	(ტკრციალებს) ბგერა, ჭექა, ხმა საკრავთა, ანუ მტურევისა (ვეფხისტ. 1404), издавать звук, треск.
ტლანქი	ქოფიტი, გაქოფიტებული, არა სუფთად გაკეთებული, грубо отделанный, или грубая работа.
ტლაპო	თხელი ტალახი, жидкая грязь.
ტლე	სიცხიანის სადები წამალი ბალახთაგან.
ტლიკვი	უროკო, რომელსაც არ მოედვას რა. ითქმის გატლიკული, гладкий, голый.
ტლინკი	ჩლიქიანთა ხვასტაგთაგან ორისავე უკანა ფეხების გაქნევა საცემად, лягать, ხოლო ერთის ფეხით ცემა არს წიხლი, брыкать.
ტლოშნა	(ვსტლოშნი) ლოშნა, უგვანი კოცნა (ნახე მტლაშა-მტლუში).
ტლუ ბიჭი	ლუტი, რომელსაც არა აქუს ბინა და სარჩო.
ტმოშტი	სამფეხი ჭურჭელი სანოვაგეთ მისართმევი (ნახე ლანკარი).
ტოგუნი	ტჳქი, მაღალი საჯდომელი გარემოვლებით.
ტოილო	ცხენის ფეხთ გასაბმელი (ნახე საბელთან).
ტოკვა	(ვსტოკავ) კოტვა, ბარბაცი, шататься, ворочаться.
ტოლაობა	თევზთა და გველთა პეპლვა (ხურაობა ნახე).
ტოლი	საფერი, ანუ თანასწორი ტანითა, გინა ხნითა, ровесник, сверстник.
ტოლომა	ფართო სამოსელი ბეწვიანი.
ტოლჩა	სათლი, დიდი ქვაბქოთანა.
ტომარა	საცალო, შთასაყრელი ხორბლისა, ფქჳლისა და მისთანათა (ვაშკარანთან ნახე), куль, мешок.
ტომარი, ტომარაკი	ქარტა, გრაგნილი, ანუ სარჩევი წიგნთა, ზანდუკი, პინაქსი, [журнал].
[ტომბაკი	ნახე ბრინჯაო].
ტომი	ნათესავობა, შთამომავლობა (მატ. 19,28; ლიკ. 2:4,36; ვეფხისტ. 989), колено, поколение, τόμος. // ნაწილი წიგნისა, ცალკე შეკრული, том книги какой.
ტოპაზი, ტოპაზიონ	თეთრი იაგუნდი თლილი (ნახე სპეკალი) (გამოცხ. 21,20), топаз, τοπάζιον.
ტოპვა	(ვსტოპავ) წყალსი სლვა ფეხით (ნახე სიარულში).
ტორი	დიდი ჯოხი სამეცხუარო (ნახე ჯოხთან), [ посох, палица].
ტორტმანი	(ვტორტმანებ) ტოკვა, ბარბაცი, шатать, -ся. // ჰაზრით დაუდგრომელობა, ორჭოფობა, колебаться.
ტორუა, ტოროლა	(მფრ.) жаворонок.
ტოტი	წინაფეხი კლანჭიანთა მხეცთა, თათი (ვეფხისტ. 899 და 1064), лапа. // დასასრული შალვართა და საწვივეთა. // სორეტი, ნაკადული, შტო მდინარეთა ანუ ზღვათა (ნახე წყალთან), рукав, залив реки, озера и т.п.
ტოღი	ვეგის ჯდომა, თოხანი.
ტრაბახი	კვეხნა, თავის ქება გარდამეტებით, хвастовство.
ტრამალი	ვრცელი მინდორი უშენი ტიალივით (ნახე ველთან) (ვეფხისტ. 537).
ტრაპეზი	მაღალი ადგილი საშუალ საკურთხეველისა, რომელსა ზედაცა აღესრულების საღვთო ჟამის წირვა, престол в алтаре, τράπεζα, τραπέζι. // მონასტერთა შინა საკრებულო სახლი, სადაცა დაეგების ძმათათჳს ტაბლა და მიიღებენ საზრდელსა (იგავ. 23,1), в монастырях трапеза, столовая.
ტრბუ	ცუღლუტი, вертопрах.
ტრედა	(ბალ.) სოკოა ერთი.
ტრედი	(მფრ., მატ. 3,16 და 21,12), голубь; მართვესა მისსა ეწოდების ხუნდი; გარეულსა - გვიძინი და ქედანი; მომცროთა - ინაგა, გულიო და გურიტი. [ტრედის ფერი, ტრედის ფერად გათენება, рассвет].
ტრედი	ხრახნილი ქანჩი, гайка.
ტრედფილი	სპილენძის როდინი, ступка медная.
ტრელება	(ვეტრელები) დიდად ფერობა, прислуживаться, угождать.
ტრელი	მფერებელი, ласкатель, თ. ქოვლი (?).
ტრვა	მრავალთ სლუა, იტრნეს (გამოს. 16,1) ე.ი. აღიძრნეს, воздвигошася, тронулись.
ტრიალი	(ვატრიალებ, ვტრიალებ) ბრუნება, поворачивать, -ся.
ტრიზა	ცხენის ფეხთაგან შესხმული ტალახი.
ტრიობა	(ოსე. 4,16) წერტა, საწერტელით ლალვა ანუ აღზრზინება, стрекать стрекалом.
ტრიონი	(შავთ. 21) {ტრიონი - წერტა, საწერტლით ლალვა, шпорить; ფართო სამოსელი მატყლისა, шерстяная широкая одежда შავთ. 21 - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
ტრიქონი	ნახე სტრიქონი.
ტრიხაპტონი	ფართო სამოსელი, წამოსასხამი (ნახე ხიფთანი) (ეზეკ. 16:10,13), трихаптон.
ტროპარი	ოხითა, მუხლი დღის წმინდისა წასაკითხი ჟამნობათა ზედა, тропарь, τςοπάριον.
ტროპი	რიტორულად ხმარება ლექსთა, გარდაღებულსა შინა მნიშნველობასა, троп, τροπή.
ტრუპანი	ხელის შალაფი, სადგისი.
ტრუსი	ნატისუსალი (ნახე სუნი).
ტრუშული	მსხჳლის წნელის ღობე ორპირად (ნახე ზღუდესთან).
ტრფიალება	სურვილი, გულისთქმა, აშუღობა (ზირაქ. 9,9), похоть, амур.
ტრფიალი	მქონებელი ტრფიალებისა (ოსე. 2,10; ჩახრუხა. 45), похотник, любовник.
ტრფობა	(ვეტრფი, ვეტრფიალები, ვტრფიალებ) გულის თქმით სურვილი, შეფრფენა (იგავ. 4,6; ვეფხისტ. 966 და 1076), возжелать, влюбляться, амуриться.
ტუკი	(ხე) წლის წიდნა.
ტუმბო	ამოსაწოვნელი სოლინარი, насос.
ტუნკია	მცირე ჩახვი, პარკი.
ტუპკირი	საწნეხელის ლასტი.
ტურა	(ოთხფ.) გარეული ძაღლი, чекалка. თ. ჩაღალო.
ტურნება	(ვუტურნებ) დარილი.
ტურტლი	თევზთ სკორე.
ტურფა	უცხოდ მოხდენილი ანუ ნაზი (ნახე ლამაზი) (ვეფხისტ. 6:9,37 და 1337), милый, прелестный, редкий (კუალად 121, 337, 345, 424, 468, 610 და შემდგომი), миловидный, редкий (კუალად 868, 1055), редкость.
ტუსაღი	პატიმარი.
ტუსვა	(ვსტუსავ) ცეცხლის ალზედ შერუჯვა ბალნისა და მისთანათა, опалять.
ტუსვილი ეტერი	გარუჯვილი ოდოში (ლევიტ. 23,13), пряженый клас, колос.
[ტუსის სული	{ტუსის სუნი - ნატისუსალი, гарь, запах от горения, ტუსვილი, გატუსვილი, горелый - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
ტუტა	(ხე) ხართუთა, тутовые ягоды.
ტუტი	ნაცრისა ან გუარჯილის წვენი საპნის.
ტუტუნი	(ვსტუტუნებ) დუტუნი, ბუზღუნი, დრტჳნვა.
ტუფი	ბოსტნის კუალი.
ტუქსვა	(ვსტუქსავ) საწუართნელი რისხვა, пенять, щунять.
ტუხი	ღორთ მოწოდება, чух, чух.
[ტუხინი	ნახე გოხი].
ტუხტი	(ბალ.) рожа, алтея, повойник (трава).
ტუჩი	პირის ორნივე ბაგენი, ლაშები, рот, морда.
ტჳრთი, ტჳფარი	და სხ. (იხილენ: ტვირთი, ტვიფარი და შემდგომი).
ტფილი	ნახე თბილი, теплый.
ტფობა	(ვატფობ, ვსტფები) თბობა, გათბობა, სითბოს მიცემა, греть, согревать, ანუ მიღება (მარკ. 14:54,67; იაკობ. 2,16), греться.
ტყავი	ბუნებითი გარსი, ცხოველთა სხეულსა ზედა გარემორთხმული და შემცველი ყოველთავე კერძოთა მისთა ჯეროვანიტა სახიტა (იობ. 2,4; ეზეკ. 37,6), кожа. ზოგთა აქუსთ შიშველი, ზოგთა შემოსილი ბეწვითა, ნაკრტენიტა ანუ ბუმბულითა, ქიცვითა და სხ. // ესევე ეწოდების გაძრობილსაცა და მოქნილსა, გინა გაუკეთებელსა და მოქნილსა, გინა გაუკეთებელსა ბეწვიანად, რომელია ქეჩხო (დაბად. 3,21; ებრაელ. 11,37), кожа, шкура. // ტყავი ეწოდების კანსაცა ხილტა და ხეთასა (ნახე ქერქი).
ტყავკაბა, ტყაპუჭი	ცხურისა ანუ სხჳსა ცხოველის ტყავი მოქნილი და შეკერილი ჩასაცმელად.
ტყავკაცი	ნახე კეც-ტყავი.
ტყავკორა	ჭურთ სარეცხელი ბლის ქერქისა, მაწაწური, ოფიჭო და საზელი.
[ტყდომა	(ვსტყდები) ნახე ტეხა].
ტყე	(ხე) მრავალხენი მდგარნი (ნახე ტევრი) (2 სჯული. 19,5), лес. // ხე-ტყე მოჭრილნი ძელნი საშენებლად მოზიდულნი, строевой лес.
ტყება	გლოვა, თავსცემა (მატ. 2,18; საქმ. 8,2), плач, вопль.
ტყემალი	(ხე) უშხუნა, გარეული ქლიავი.
ტყვე	მონად შეპყრობილი მტერთაგან (ფსალ. 13,8 და 67,18), пленник, невольник.
ტყველვა	ტაშის კურა.
ტყვენვა	აფორიაქება, წარტყვენვა.
ტყვეობა	ტყვედყოფა, плен, пленение.
ტყვია	ბრპენი (ვეფხისტ. 5), свинец.
ტყირპი, ტყირპის დაკურა	სტომაქის დამძიმება და მოშლა, завал желудочный.
[ტყლაპი	ძირი ქალამნის].
ტყორცვა	შორს სროლა, [бросать].
ტყუბი	მარჩბივი.
ტყუვილი	სიტყვა არა მართალი (ფსალ. 39,4), ложь. ესე არს სამგუარი: სიცრუვე, სრულიად ტყუვილი; ცილი შეწამებული ან მოგონილი, მცირედ მსგავსი მართლისა; ჭორი დავარდნილი ამბავი, რომელიც სწორედ არავინ იცოდეს, არც ამბვის მომტანი სჩნდეს; კატაბანიც სიცრუვესავით.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

უ	ქარაგმიანნი ლექსნი ამას ასოსა ზედა: ო~ი - უ~ი - უფალი, უ~კი, უ~კე - უკუნითი, უკუნისამდე.ასოსა უ საქცევი ო და ჳ თან იხილე ო შინა. ასო უ დაესხმის თავად სახელთა:1. დასანიშნავად უკუთქმისა ანუ უქონლობისა, ამას შეუდგების ბოლოდ ო, ანუ ური, ვითარ უადგილო, უაზნო, უბედო ან უბედური, უკაცო ან უკაცური, უმამო, უდედო, უთვალო, უფეხო, უძალო ან უძლური, უძილო და სხ. ხოლო მიმღეობანი უკუთქმიანი ბოლოს მიიღებენ მარცვალსა ელი ან რი, ვითარ: უსმელი, უჭმელი, დაუდეგარი ან დაუდგრომელი, მოუსვენებელი ან მოუსვენარი, დაუწერელი და სხ. 2. ზედშესრულთა უაღრესობითისა ხარისხისათა, რომელსაც ბოლოდ დაერთვის ესი, ვითარ დიდი - უდიდესი, მცირე - უმცირესი, მძიმე - უმძიმესი, ფართო - უფართოესი ან უფართესი და სხ. ხოლო ზედშესრულნი სახელნი, დაბოლოვებულნი მარხვალსა ზედა ლი, ზოგჯერმე ისპობენ მას, ვითა დაკნინებულნიც მარცუალითა მო (იხილე მ), ანუ გაარსებითებულნი მარცუალითა სი (იხილე ს-შინა). მაგალითად, კეთილი - უკეთილესი ან უკეთესი, ტკბილი - უტკბილესი ან უტკბესი, გრძელი - უგრძელესი ან უგრძესი, ზრქელი - უზრქელესი ანუ უზრქესი და სხ. რაოდენნიმე ზედშესრულნი იხმარებიან მხოლოდ უაღრესობითად და არა აქუსთ დადებითი ხარისხი, ვითარ უაღრესი, უპირატესი, უხუცესი, უდარესი, უზესთაესი, უარესი. ხოლო ზოგნი სრულიად არ მიიღებენ ბოლოს მარცუალსა ესი, ვითარ უპრიანია და არა უპრიანესი, ანუ უარ, უმალ, უკეთ ნაცულად უარესი, უმალესი, უკეთესი; კუალად უფრო ნაცულად უფროსად. ანუ არა მიიღებენ თავად უ და დაშთების ბოლოდ ესი, ვითარ ხუცესი. რომელნიმე უბადონი ანუ შეურაცხნი ლექსნი განმრჩობლდებიან ასოჲთა ამით უ, ვითარ: ბალახ-ბულახი, ბიჭ-ბუჭები, ბრაგა-ბრუგი, რახი-რუხი, მრადი-მრუდი, მტლაშა-მტლუში, ნაჭერ-ნუჭერი, ღელე-ღულე, ჭია-ჭუა, ხილი-ხული და სხ. უ დაერთვის ზმნათაცა, რაჟამს მოქმედება მათი მიეჩემების მესამესა პირსა, ვითარ ვიკეთებ - ვუკეთებ, ვიწერ - ვუწერ, ვიკერავ - ვუკერავ და სხ. (იხილე ასოთა თანა გ, ი და მ). უ ბრჯგუ ანუ უ მოკლე ლექსთა შინა არს საშუალო ვ და უ. ამის გამო არა არს სრული ხმოვანი, არამედ ნახევარხმოვანი, ვერ შემადგენელი მარცუალისა და ამად ხშირად ხმარობენ ნაცულად მისსა ვ. მაგალითად: გუამი - გვამი, ზღუა - ზღვა, ქუა - ქვა და სხ. მარცუალი უა შეიცულების ო-ზედა (იხილე ო), უ იხმარების ზოგჯერმე ნაცულად ჳ. მაგალითად: გჳნი - გუნი, ღჳმელი - ღუმელი, ხჳმირა - ხუმირა და სხ.
უადგილო	არა მექონე ადგილისა, ანუ უჯერო, безместный, или неуместный, [უადგილო ადგილს, неуместа].
უავადო	მთელი, არა სნეული, безболезненный, здоровый.
უავღუსტესი	რომელია უსამღთოესი, უდიდებულესი.
უაზნო	უგვარდიდო, უდიდგვარო, მდაბიო (1 კორ. 1,28), худородный, незнатный.
[უამინდო	ნახე ამინდი].
უამხანაგო	უმაგალითო, საუცხოვო, бесподобный, бесприкладный.
უანგარიშო	უთვალავი (ვეფხისტ. 52), бесчисленный, неисчетный.
უარესი	ავზედ უავესი (ვეფხისტ. 789, 1289, 1291), худший.
უარი, უარის თქმა	დათხოვნა, არა თანხმობა, არ გავლენა სათხოვრისა, отказ.
უარისყოფა, უარის ქმნა	(უარს ვჰყოფ) განგდება, ხელის აღება (მატ. 10,33; ვეფხისტ. 530), отвергать, отрекаться.
უარშიო	გაუწყობელი, нестройный. // ურჩი, непослушный, грубый.
უარძანიკო, უარზანიკო	სრულიად უმარილო, მტკნარი (ნახე არძანი).
უასაკო	ნახე უჰასაკო.
უაუგო	ურცხჳ, უნამუსო (ვეფხისტ. 788), бессовестный, бесстыдный. предосудительный, зазорный.
უაღრესი	მაღალი, აღმატებული (ნახე უმცირესთან), превосходный, высший.
უაღვირო	თავდაუჭერელი, თჳთნება, თავხედი, необузданный, своевольный.
უბადო	ცუდი, ბედითი, низкий, подлый.
უბადრუკი	უბედური (რომაელ. 7,24; ფსალ. 136,8), окаянный, бедный.
უბანელი	რა დაბანილი, გაურეცხელი (მარკ. 7:2,5), неумовенный, немытый.
უბანი	ჭუკა, ქუჩა ანუ ერთი კერძო ქალაქისა (ფსალ. 17,42; ეზეკ. 16,24; მატ. 6,2 და 11,16), стогна, улица, слобода, квартал.
უბარი	უმძრახი, ვინც ემდურის ვისმე და არ ელაპარაკება.
უბე	წიაღი, სამოსელთ გვერდზედ მიკერებული შთასადებელი, пазух, боковой карман. // ფსკერი ნავთა, ანუ ხომალდთა (იონა. 1,5), дно. // ეტლთა და ურემთა შინაგანი შთასადებელი, ანუ სასხდომი, корпус экипажей, кареты, коляски и пр. // წიაღი ანუ ტოტი ზღჳსა და მდინარისა, залив.
[უბედო	несчастный].
[უბედურება]
უბედური	არა ბედნიერი (ვეფხისტ. 839), несчастный.
უბელო	შეუკაზმავი ცხენი, неоседланная лошадь.
უბინაო	უადგილო, უსახლკარო, бесприютный, неимеющий оседлости. // უსაფუძველო, неосновательный. непостоянный.
უბინდო	მარად ნათელი, უმწუხრო (შავთ. 54).
უბიწო	უმანკო, თავისუფალი ბიწისაგან (ფსალ. 14,2; ლუკ. 1,6), беспорочный, непорочный.
უბნობა	(ვუბნობ, ვეუბნები) ლაპარაკი, საუბრობა, говорить, беседовать.
უბოროტო	განშორებული ბოროტისაგან, незлобный.
უბრალო	უცხო ბრალთაგან (ფსალ. 9,28 და 23,8; მატ. 12,5 და 27,24), невинный, неповинный, чистый. // ლიტონი, არა ჩინებული, простой, незнатный.
უგბილო, უგბოლველი	უმი, მოუხარშავი (გამოს. 12,9), суровый, сырой, неварёный. // უსწავლელი, უმეცარი, თავხედი, ახირებული (შავთ. 83), невежда, упрямец.
[უგემოვნო]
უგემური	ცუდის გემოსი, невкусный. // უსიამოვნო, უთავაზო (ვეფხისტ. 181, 277), неприятный, грубый, суровый. // უძლები, უქეიფო, ხაზმუზიანი (მუნვე, 1117), нездоровый.
უგვანი, უგვარო	და სხ. (ნახე უგუანი, უგუარო).
უგზო	უვალი, გაუვლელი (ფსალ. 62,1), непроходимый.
უგი	(ოთხფ.) უზვი, უკრავოდ მწველელი ცხუარი, яловая, дойная овца.
უგლიმი	ურიდი, შეუპოვარი (იერემ. 49,4; შავთ. 6), бесстыдный.
უგონო, უგონებო	უცნობო, გონებამიხდილი ან უგძნობელი, бузумный, беспамятный, бесчувственный.
უგრეხელა	(ბალ.) ქვიშნა.
უგრძნობელი, უგრძნობარი	არა მგრძნობელი, ანუ არა საგრძნობელი (ვეფხისტ. 89), нечувствительный.
უგუანი	უმსგავსი, უხამსი, უშესაბამო, неприличный, непристойный.
უგუარო	ბედითი, უბადო, უხამსი ან გაუწყობელი, безобразный, нескладный, или подлый, თ. ბეჯინს [არაბ.-სპ.].
უგულებელყოფა	(უგულებელს ვჰყოფ) არაფრად მიჩნევა, დაწუნება (ფსალ. 9,21 და 54,1), презирать.
უგულებელს ქმნილი	გულიდამ გადავარდნილი (მალქ. 2,9), отвержен.
უგულო	გულგრილი (ვეფხისტ. 10, 837 და შემდგომი), хладнокровный.
უგუნურება	გონების მოკლება (ფსალ. 37,5), безумие.
უგუნური	გონებამიხდილი, დაბრმობილი გონებით (ფსალ. 13,1 და 48:13,21), безумный, несмысленный.
უდაბნო, უდაბური	დაბათ არა მქონებელი, უშენი, უსავანო (ფსალ. 28,8; მატ. 3:1,3; იოან. 6,31; ვეფხისტ. 1320), пустыня. // უდაბნო, მონასტერი, სავანე განშორებული შენობათაგან, пустыня, обитель.
უდარესი	მდარე, სიკეთით ანუ პატივით ნაკლები სხუათა, რაჲსამ~რთობით უაღრესისა, низший.
უდები	მცონარი, დახსნილი, მედგარი.
უდიერი	ძალით შეუძლებელის მნდომი, ანუ მთხოველი.
უდილადოსა	გაუთენებლივ (ვეფხისტ. 1571).
უდრეკი	მოუდრეკი, მაგარი, жесткий, негибкий.
უდროვო	უჟამო, უშესაბამოს დროსი, безвременный.
[უდროვოდ]
უებარი, უებრო	მისებრის არა მქონი, უამხანაგო (ვეფხისტ. 32, 122, 753), бесподобный, несравненный.
უელი	(ბალ.) მოგრძე მარწყჳ, земляника.
უენო	უცოდინარი რომლისამე ენისა, ანუ კეთილად ვერ მოლაპარაკე (ჩახრუხა. 15), безязычный, или неспособный говорить.
უეცარი	ანაზდი, მოულოდნელი, нечаянный. внезапный.
უეცრად	ანაზდად, невзначай, внезапно.
უვადო ხმალი	черпалная сабля (ნახე ვადა), шашка.
უვალი	განუვლელი, უხვედრი კაცთაგან (იერემ. 2,6), непроходимый.
უვიცი	უცოდინარი, უსწავლელი, незнаток, невежа.
უვნები, უვნებელი	უცხო ვნებისაგან, невредимый, или безвредный.
უზადო	ურიოშო, მარტივი, შეურევნელი, чистый, цельный, без примеси, [чистый, святый]. // უზადო არს უიგივეო იგი, ერთი და თჳთ სრული, უნაკლულო (კავშ. 24,14; ვეფხისტ. 1482).
უზავი	დაუზავებელი, დაუმშვიდებელი (2 ტიმოთ. 3,3), непримирительный.
[უზალთუნი	{უზალთუნი - (ოსმ.) ორშაურ ნახევარი, двенадцать коп. с половиной, (ვახტ. მ. სამ. 16) - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
[უზანგი	ავჟანდა, стремя].
უზანი, უზნის ხე	(ხე) {უზანი, უზნის ხე - черная калина, городовина, горд - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}]
უზარმაზარი	საზარლად დიდი, огромный.
უზესთაესი	უმაღლესი, უაღრესი.
უზვი	(ოთხფ.) უგი, ურწანი, ბერწი ხვასტაგი (ნახე ზვევა), яловая.
უზმა, უზმო	უჭმელი, დილითგან ჯერეთ საზრდელმიუღებელი (ისაი. 27,21; მატ. 15,31; საქმ. 27,33), неевши, натощак.
უზომო	არა მექონი ზომისა, უსაზომო (ვეფხისტ. 52, 55), безмерный.
უზრდელი, უზდელი	უთავაზო, არა მექონი ზდილობისა, невоспитанный, неучтивый.
უზრდელობა, უზდელობა	უთავაზობა, неучтивость.
უზრდელური, უზდელური	უსაქციელი საქმე ანუ სიტყვა, неучтивый, грубый.
უზრუნველი	თავისუფალი ზრუნვისაგან (მატ. 28,14), обеспеченный.
უთავბოლოვო	ურიგო, დაუწყობელი, არეული, беспутный, бестолковый, перемешанный.
[უთაური]
უთვალავი	ურიცხჳ, უანგარიშო (ვეფხისტ. 1 და 198), несметный.
უთვალო	არა მქონები თვალთა, безглазый.
[უთმო]
უთნო	უსათნოვო, უკეთილო (ისაი. 5,23), нечестный.
უთო	რკინისა ანუ თუჯისაგან შექმნილი საცეცხლე, გასაძეგვი ნაკერავთა, утюг.
უთუო	უსათუო, უცილობელი, непременный, беспрекословный, безусловный.
უთუოდ	უსათუოდ, მიუცილებლად (ვეფხისტ. 430), непременно, неотменно.
უთქმელი	ვერ სათქმელი, თქმად შეუძლებელი (2 კორ. 12,4), неизреченный.
უთხოვარი	(ხე) ურთხელი, ულპოლველი ხე.
უიარაღო	ნახე უჭურველი.
უკადრისა	მოთაკილე, არაფრად მიმჩნევი რისამე ზუაობით, пренебрегающий, презирающий.
უკადრისა	(ბალ.) ძაღლის ენა.
უკადრისი	სათაკილო, შეუფერებელი, неприличный.
უკან	მერმე, მასუკან, после, потом.
უკან, უკანაკერძო, უკანით	ზურგით კერძო (გამოს. 26:12,22.23 და შემდგომი; ისუ. 8,2), созади, позади, назад.
უკანა	ბოლონდელი, უკანასკნელი (ნახე უმცროსი და წინა) (მატ. 19,30 და 20,16), задний, последний.
უკანანი	უკანაკერძო, задки.
უკანასკნელ	ბოლოს დროს, დასასრულ (მატ. 21:29,32,37), напоследок, наконец.
უკანასკნელი	ნაბოლოვარი, ბოლონდელი, ბოლოს დაშთომილი (ნახე უმცროსთან) (მატ. 20,8 და შემდგომი; შავთ. 3), последний.
უკანონო	გარეგანი კანონისა, неправильный.
უკაცრავად	კაცთ შეუფერებლად (იხმარების ბოდიშის მოსახდელად), виноват, извините.
უკაცრაული	არ შესაფერი, უკაცრაული მოხსენება, с позволения сказать.
უკეთესი	რჩეული, სხვათა ზედა მეტი სიკეთით (ნახე უმცროსთან) (მარკ. 14,21 და 1 თესალ. 5,20), лучший.
უკეთუ	კავშირი სათუო (მატ. 7,11 და 8,2), ежели, если.
უკეთუმცა	სრულებით სათუო (იოან. 15,19 და შემდგომი), ежели бы, если бы.
უკეთურება	სიავკაცე (ფსალ. 27:3,4), зло, лукавство (კუალად 49,19 და 51,1), злоба, злодейство.
უკეთურება	(ვუკეთურებ) ავკაცობა, ბოროტის ქმნა (ფსალ. 36,8 და 73,3, კუალად 104,15), лукавновать, делать зло.
უკეთური	კეთილობის გარეგანი, ავი კაცი, ცუდი კაცი (მატ. 7,11 და 13,19), злой, лукавый (ფსალ. 14,4 და 17,48, კუალად 139,1), изверг, негодяй, негодник, бездельник.
უკვე	კიდეც (ლუკ. 1,1), убо, уже.
უკიანე, ოკეანე, ოკიანე	ვრცელი ზღუა გარემო ხმელეთისა მოვლებული (ნახე წყალთან), океан, ωκεανός.
[უკიდურება]
უკლებელი	მოულევნელი, უნაკლულო, беспрерывный.
უკმეხი	საწყენის სიტყვის პასუხი, ანუ მიმგები.
უკმისაგებელი	გარდასახადი, სამაგიერო, воздаяние, возмездие.
უკმოქცევა	გამობრუნება (ოსე. 11,5), возвращение.
უკმოღება	(უკმოვიღებ) კუალად მიღება, получать обратно, возвращать себе.
უკმოცემა, უკმიცემა	მიღებულის კუალად მიცემა, отдавать обратно.
უკრძალველობა	გაუფრთხილებლობა, неосторожность, невоздержаность.
უკუგდება	(უკუვაგდებ) უკანგარდაგდება, отбрасывать.
უკუდავა	(ბალ.) მსუქანა, კლდის მოლი.
უკუდავება	თავისუფლება სიკუდილისაგან (1 კორ. 16,54), бессмертие.
უკუდავი	არა ქვემდებარე სიკუდილისა, მარადარსი, бессмертный.
უკუდგომა	(უკუვსდგები) განდგომა, განშორება, ანუ ღალატი, отступать, отпадать.
უკუზღვა	(უკუვზღავ) მაგიერის გარდახდა, ნაცუალგება, отплачивать.
უკუთქმა	(უკუვსთქუამ) განგდება წართქმისა, отрицать, отвергать.
უკუთქმითი	წინააღმდგომად სათქმელი, არა დამტკიცებითი, отрицательный.
უკუნი	ბნელი მიუწთომელი, რომლისაც დასასრულს თუალი ვერ მისწუდის (ვეფხისტ. 122, 379 და 1351; ჩახრუხა. 68), тма вечная или вечность покрытая тмою, ანუ გონებისაგან მიუწდომელი დაუსრულებლობა.
უკუნისამდე ანუ უკუნითი უკუნისამდე	დაუსრულებელად, საუკუნოდ (ფსალ. 5,11 და 9:5,36), во век, вечно, во веки веков.
უკუნქცევა	(უკუნ ვაქცევ, ვიქცევი) უკან გაბრუნება (ფსალ. 9,3 და 113:3,5; მატ.24,18), возвращать, обращать, -ся.
უკურიდება	(უკუვრიდებ) მორიდება, გზის აქცევა (ვეფხისტ. 269), устороняться.
უკუღმა, უკუღმართ	ზურგით კერძო, უკანით (დაბად. 19,17; ვეფხისტ. 137), вспять, сзади, позади.
უკუღმართი, უკუმართი	არა სწორედ მავალი, ანუ სავალი (იერემ. 7,24), задний, ფრიად ახირებული, მიბრჯნილი.
ულაყი	(ოთხფ.) მამალი ცხენი, ჯორი, აქლემი, ვირი და მისთანანი, жеребец.
ულევი, ულეველი	დაუცარიელებელი, უკლებელი, გამოულეველი (ვეფხისტ. 52), неистощимый, неисходимый.
ულვაში	თმა ზევითთა ბაგეთა (ნახე თმასთან), усы.
ულო	ძნის შესაკრავი გრძელი ყანა.
ულპოლველი	უთხოვარი ხე, რომელიც არ დალპება (დაბად. 6,14; გამოს. 25,28 და შემდგომი), негниющий.
ულუკი	მოგჳ ან ქურუმი კერპთა, რომელიცა განხილვითა დაკლულის ზვარის შინაგანთათა წინათ მოუთხრობდა მომავალთა საქმეთა, ვითარ მებეჭე (2 სჯული. 18,11), утробо-волхователь.
ულუსი	ბანაკი თურქთა ელის ხალხისა, улус.
ულუფა	გარდაკვეთილი როჭიკი, სარჩო, საზრდო, пенсия, порция, содержание.
უმაგალითო	უამხანაგო, უებარი, беспримерный, бесподобный.
უმადლო, უმადური	დაუმადლებელი, არ დამხსომი სიკეთისა, неблагодарный.
[უმალესი	ნახე მალე].
უმანკო	შეუგინებელი გულითა, გონებითა და საქმითა, უბიწო (მატ. 10,16), целомудренный, непорочный. // ძვირუხსენებელი (ფსალ. 24,21), незлобивый.
უმანკოება	უბიწოება, ანუ ძვირუხსენებლობა (ფსალ. 7,8 და 25:1,11), незлобие, непорочность.
უმართებულო	უკაცრაული, უზდელური, непристойный, неучтивый.
უმართლობა	უსჯულოება, უსამართლობა (იერემ. 13,22), беззаконие.
უმარილი	კალის ნაცარი, პირის სახის გასათეთრებელი, белила.
უმარილო	არა მლაშე, შეუზავებელი მარილითა (მარკ. 9,49), несолёный.
უმაღლესი	высокий.
[უმაშნო]
უმაღლესობა	ტიტული მეფეთა და მთავართა (ნახე უმცირესი), высочество.
[უმეტესად]
უმეტესი	უდიდესი სხუათა ზედა რაოდენობითა ან საქმითა (ნახე უმცირესი), наибольший, вящий.
უმეცარი	უცოდინარი, უსწავლელი, неуч, невежа, неученый.
უმეცრება	უცოდინრობა, უსწავლელობა (ფსალ. 24,7), невежество, неведение.
უმეცრული	გიჟური (ვეფხისტ. 213), невежеский.
უმთვარო ღამე	ბნელი (ვეფხისტ. 35).
[უმთნოება	нечетие (იერემ. 6,7)].
უმი, ჰუმი	ნედლი ან მოუხარშავი (უგბილი ნახე), сырой; უმი აბრეშუმი, сырой шелк, сырец.
[უმიზეზო]
უმრწემესი	მრწემი (უმცროსი ნახე) (დაბად. 1,16; მატ. 2,6; ლუკ. 15,13), меньший, младший.
უმსგავსი, უმსგავსო	უგვანი, უხამსი (ვეფხისტ. 22, 1080), безобразный, или несообразный.
უმურკუნელი	გაურეცხელი (მატ. 9,16), небеленый.
უმცირესი	ნაკლები სხჳსა სიდიდითა, რაოდენობითა, ჰასაკითა, ხანითა, პატივითა და სხ. (ვეფხისტ. 204, 206), младший, меньший; უმცირესი ითქმის უდიდესისადმი სიდიდითა ანუ პატივითა, ხოლო უმრავლესისადმი რაოდენობითა ანუ რიცხჳთა, ვითა მდაბიურად ცოტა ბევრისადმი; კუალად უმცირესი მდაბიურად უმცროსი უფროსისადმი სიდიდითა, ჰასაკითა და პატივითა, ვითარ უმრწემესი უხუწესისადმი, ანუ მდაბიურად პატარა დიდისადმი; კუალად მდარე უკეთესისადმი ანუ უმჯობესისა ვითარებითა ანუ სიკეთითა; ხოლო უდარესი უაღრესისადმი ხარისხითა ანუ პატივითა და კნინი ანუ უკნინესი უმეტესისადმი რაოდენობითა და პატივითაცა. ეგრეთვე პირველი და უპირატესი უკანასკნელისადმი ღირსებითა და წესითა.
უმძრახი	ნახე უბარი, უუბარი.
უმხარკესად, უმხარკესადრე	მოჭირვებით, თავსგამოდებით (ნემეს. 4), рачительно, тщательно.
უმჯობესი	უკეთესი (ფსალ. 62,3), лучший.
უნაბი	(ხე) ხილია. თ ჰუნაბ (?).
უნაგირი	ჰუნეთა შესაკაზმავი ზურგზედ სადგმელი შესაჯდომად (ლევიტ. 15,9; ვეფხისტ. 85, 1009), седло.
უნათლო	მოკლებული ნათლისგან, ანუ უსინათლო (ვეფხისტ. 17), лишенный света.
უნაკლულო	არ დაკლებული, სავსე ანუ სრული, полный, целый, непочатый.
[უნაკრტენო	бесперьев].
უნანელი	არ შენანებული, სინანულით განუწმენდელი, нераскаянный, непокаянный.
უნაღულო	უზრუნველი, უთაური, დაუდევნელი, беспечный, беззаботный.
[უნაყოფო]
უნახავი	არ ნახული, უხილავი (ვეფხისტ. 477), невиданный.
უნდილი	ნედლი, მკუახე, შემოუსვლელი, უდროვო, незрелый, неспелый.
უნდო	მიუნდობელი, არსანდობი, ненадежный.
უნდო, უნდომი	ურგები, არად სანდომი, არად სახმარი (იერემ. 49,20), малый, непотребный, ничтожный.
უნებელი	უნებურად საჭირო, აუცილებელი (1 კორ. 9:16,17; ლუკ. 14,18), нужный.
უნებლიეთ, უნებურად	არა ჯერჩინებით, არამედ იძულებით (ნახე ნებსითი) (1 კორ. 9:17,18), неволею, невольно.
უნებლიეთი, უნებური	იძულებითი, невольный.
უნიშნო	ერთფერი (დაბად. 30,42), неназнаменанный, гладкий, без примеси цветов, без пятен.
უნკი	8 დრამის წონა (იხილე საწონთან), унций, унц, Όγγιά, Όυγγιά.
უნჯება	(ვიუნჯებ) შეკრება, შენახვა (ფსალ. 38,6; მატ. 6,19 და შემდგომი), собирать, сберегать.
უნჯი	განძი, ლარი, სალარო, საქონელი, клад, сокровище.
უპატივოება	გამოხვება პატივისაგან (ამბაკ. 2,16), бесчестие.
უპატიური, უპატიო	პატივმიხდილი (ისაი. 52,3), бесчестный.
უპე	ჭიპი (ქებ. 2,2), пуп. თ. შიქამ [სპ.]. ს. პორტ.
უპირატესი	მპირველობი, უაღრესი, ანუ პირმშო, первенствующий.
უპირო	ტარი საჭურველთა, ისართა, შუბთა და მისთანათა პირდაუსხმელი.
უპირო, უპირობო	კაცი პირობის გამტეხი, неустойчивый.
უპოვარება	ნაკლულევანება, უქონელობა, სიგლახაკე (ფსალ. 106,41), нищета, недостаток.
უპოვარი	ნაკლულევანი, უქონელი, убогий, недостаточный.
უპრიანი	უმეტეს შესაბამი, უფრო შესაფერი, предпочтительный, преимущественный.
უჟამო	უდროვო.
უჟამური	სენი უდროვოდ მოსული.
უჟიკი	ქალდეველი, ბაბილოვნელი (საქმ. 2,9), халдей.
უჟიკეთი	ქალდეა.
ურა	(ოთხფ.) ქურა, ქურანი (ნახე ცხენთან).
ურაკი	და ზღუდე ერთი და იგივე (იერემ. 49,27), стена.
ურაკპარაკად	უბანსა ანუ ფოლორცსა ზედა, წინაშე კრებულისა (ნახე პარაკად) (საქმ. 16,37), пред людьми, всенародно.
ურგები	გამოუსადეგი, უხმარი (ისაი. 44,10), неполезный, негодный.
ურდო	ბანაკი ლაშქართა, лагерь, стан, όρδί.
ურდული	კეტი წასაწევი კართ დასაკეტად, запирка, задвижка деревянная.
ურემი	საზიდი მრავალგუართა ტჳრთთა, ანუ სატარებლად კაცთა სასხდომი, თულებზედ დადგმული, შესაბმელი ცხენთა, ხარ-კამბეჩთა და სხ., арба, повозка. თ. არაბა, ს. სელ. ურემნი არიან: საბარო ჭალებდაბალი, საზიდი მძიმეთა ტჳრთთა; საძნე ჭალებმაღალი, საზიდი ძნისა, თივისა და მისთანათა; ეტლი ურემსავით შემზადებული საჩრდილობელითურთ, საჯდომი ჩინებულთა კაცთა; მარხილი უგოგოროდ სათრევი, მანჯიკი მომცრო მარხილი; ჩანა და ციგა თოვლზედ სათრევი და ნალო ამგუარივე ეტლივით კაცთა საჯდომი. // ურემი იხმარების ვითა საზომი ანუ საწყაო, ვითარ ერთი ურემი ფქვილი, ორი ურემი შეშა და სხ., 1 воз муки, 2 воза дров.
ურვა	(ვიურვი) სამძიმო მწუხარება (მატ. 26,37; საქმ. 19,40), тужить, тосковать, бедствовать (ფსალ. 106:6,13,19), нужда, бедствие (ვეფხისტ. 640), тоска, скука, (მეურვების) ზრუნვა, ნაღულობა (1 კორ. 9,9), пещись, заботиться.
ურვება	(ვიურვებ) ნახე დაურვება.
ურვეული, ურვილი	ჭირვეული, შეჭირვებული, შეწუხებული (მარკ. 6,48; ლუკ. 6,18), страждущий, бедствующий.
ურთავი, უსართულო	უჭერო (ეზეკ. 10,4 და 40,14), непокровенный.
ურთიერთი	ერთურთი, ერთ-ერთი, ერთი და მეორე რაჲსა მიმართობით, друг-друг, друг-друга, друг ко другу, и проч., ნათეს. ურთიერთისა, მიც. ურთიერთსა (მატ. 24,10 და 25,32; მარკ. 10,26 და 16,3; ლუკ. 2,15), или между собою.
ურთხელი	(ხე) უთხოვარი, ძელი ულპოლველი.
ურია	იუდეანი, ნათესავი ებრაელთა გინა ისრაელთა (იოან. 18:14,20,35,38), иудей, жид.
ურიასტანი	ქუეყანა ისრაელთა (ფსალ. 113,2; მატ. 2,22 და 3,5), Иудея.
ურიბი	ირიბი, მრუდე.
ურიგო	უწესო, უმართებულო ან უშესაბამო, беспутный, непристойный.
ურიგობა	წესის მოშლა, გარდახდომა, беспорядок.
ურიდი, ურიდალი	არ მორიდალი, ურცხვი, ლირფი, неблагопристойный, предосудительный, бесстыдный.
ურიოშო	უზადო, შეუმღურეველი, სირმა, чистый, без примесей.
ურიშა	(ბალ.) სულუფი, სალაფი.
ურიცხჳ	უთუალავი, бесчисленный.
ურმის თუალი	ეტლთა და ურემთ გოგორა ფერსოებით და სოლებითურთ (ფსალ. 76,13 და 82,13; ეზეკ. 1,15 და შემდგომი), колесо.
ურნატა	ნატის გუდა, შთასადებელი (ნახე ვაშკარანთან) (ანგია. 2,17), мех.
ურო	(ბალ.) {бородатая трава - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
ურო	სანგი, ხვედა რკინისა.
ურუხი	მოდგმა, გუარი ხვასტაგთა, порода животных.
ურქველი	ურთავი, დაუბურავი (რიცხ. 19,15; ეზეკ. 10,18), непокровен.
ურჩი	უარშიო, არ მორჩილი (რიცხ. 17,10; ლუკ. 1,17; ვეფხისტ. 708), непокорный, ослушливый.
ურჩება	(ვურჩდები, ვეურჩები) არ დამორჩილება (ვეფხისტ. 343; ვახტ. სამ. მოს. 21), ослушиваться.
ურჩხი	გაუწყობარი, უგემური, нескладный, неуклюжий.
ურჩხული, ორჩხული	ჰაზრით მოფიქრებული ცხოველი რამე, ვითა გველეშაპი, იპპოკენტავრო, ანუ სირინი (იერემ. 50,39), мечта, дракон, чудовище.
ურცი	(ბალ.) щебрец, богородская трава.
ურცხჳ, ურცხჳნო	უსირცხჳლო, არა მექონი სირცხჳლისა, бесстыдный.
ურწანი	(ოთხფ.) უზვი, ბერწი კამბეჩი, ანუ ცხენი, яловая.
ურწმუნო	სარწმუნოების გარეგანი, დაუჯერებელი (მატ. 17,16), неверный.
ურწმუნოება	არა ქონება სარწმუნოებისა (მუნვე, 20), неверие.
ურწყო, ურწყული	უწყლო (ფსალ. 62,1 და 74,9), безводный.
ურჯულო	[მ]დაბიურად ურჯუკი, უსჯულო, სჯულის გარეგანი, изувер. თ. დინსუზ [არაბ.-თურქ.].
უსაგნო	საგანთ სრულის უცოდინარი (დიონოს. 4,26).
უსავანო	უშენი, უდაბური, необитаемый.
უსაზომო	უზომო, არა მექონი ზომისა, ან უანგარიშო (ვეფხისტ. 198).
უსათუო, უსათუოდ	ნახე უთუო.
უსამართლო	არა მართალი, სამართლის გარეგანი (ფსალ. 34,19), неправедный.
უსამართლობა	სამართლის გარეგანი საქმე (ბარუქ. 3,7), неправда, несправедливость, неправосудие.
უსართულო	უსახლკარო, უბინაო (ისაი. 58,7), бескровный. // სართულაღძრცვილი, ურთავი, ურქველი (ეზეკ. 9,3), непокровенный.
უსასო	უიმედო, განწირული, ხელაღებული (ისაი. 18,2), безнадежный.
უსაფუძველო	უბინაო, არა მქონები სიმტკიცისა, ანუ მოკლეს ჟამისა, неосновательный.
[უსაქმო]
[უსაქმობა]
უსაქციელო	უაუგო.
უსაცილო	ნამდჳლი, არ საცილობელი, неоспоримый. подлинный.
უსაცილოდ	ნამდჳლ, დასტურად, подлинно, серьезно.
უსაჭურველო	ნახე უჭურველი.
[უსახლო]
უსახლკარო	უსართულო, არა მექონი სახლისა და ბინისა.
უსახური, უსახო	სახიჩარი, ცუდის სახისა, безобразный. // კეთილის უმოქმედო, გაქსუვებული (ისაი. 18,2), строптивый.
[უსვინდისო]
უსინათლო	უთუალო, მოკლებული ხედჳსაგან, лишившийся зрения.
უსიტყჳ	პირუტყჳ ან უენო, бессловесный.
უსკურა	ლანკანი მეტალლისა, შუაზედ ღეროებდასხმული დასადგმელად ჯამთა, სხუადასხუათა საჭმელთათჳს (ნახე ჯამთან), судок.
უსმი, უსმინარი	ყრუ, რომელსა არა ესმოდეს (ფსალ. 37,15), глухой.
უსო	გლეხთა დიაცთა შორის უპირველესი პატივით (ნახე დედოფალი).
უსრული	არა მქონი სრულებისა, несовершенный.
უსტაბაში	ჰასნაფთ უხუცესი, цехмейстер.
უსტარი	წიგნი მინაწერი ვისთანმე (ნახე წერილთან) (ვეფხისტ. 173 და 1283).
უსუარი	ჩჩვილი, ახლად შობილი (ნახე კაცთან).
უსულადო	უსაზრდოვო. // მშთუარი, გადამღრძვალი უდანოდ, мертвечина.
უსული	მოხდომილება (ნახე ლამაზთან).
უსულო	სულის არ მქონებელი (ვეფხისტ. 347, 888), бездыханный, бездушный, (869), неодушевленный.
უსუპი	(ბალ.) სუნნელი ბალახი, რომლისგანცა შეიქმნება სასხურებელი (ფსალ. 50,5), иссоп, ϋσσοπος.
უსურვაზი	(ხე) რძღუამლი, კრიკინას ვაზი.
უსუსური	სუსტი, უღონო, უძლური (რომაელ. 15,1), немощный.
უსხეულო	თუალით დაუნახავი, არა მექონი სხეულისა, бесплотный.
უსხი	(ოთხფ.) საკლავად ნასუქი ზროხა და მისთანანი (მატ. 22,4), упитанный.
უსჯულო	ურჯულო, უშჯულო, გარდამავალი ანუ ურჩი სჯულისა (ფსალ. 5,5 და 35,1, კუალად 70,4), беззаконный, законопреступник, беззаконник.
უსჯულოება	გარდამავლობა სჯულისა (ფსალ. 13,4 და 50,2), беззаконие.
უტევანი	(სტადიონი ნახე) (იოან. 11,18; ვეფხისტ. 439), стадий.
უტურა	გრძელი ღილი, ვიეთნიმე უხმობენ საყურესაცა.
უტუსუნა	(ბალ.) ჰამბარ.
უტყჳ	უენო, მუნჯი, განლიგებული (ფსალ. 30,18 და 37,13), немой.
უებარი	ულაპარაკო, უმძრახი, ხმა გაუცემელი, უბარი (ვეფხისტ. 406).
უფალა	პატრონი ქალი (ისაი. 24,2), госпожа.
უფალი	ო~ჳ ღმერთი, დამბადებელი, შემოქმედი (ფსალ. 1:2,6), господь; [უფალი ზმნისა, подлежащее, გაიოზის ღრამ.]. // ითქმის კაცთათჳს, ვითარ ბატონი ანუ პატრონი, господин. // ღრამმატიკულად უფალი ზმნისა არს მოქმედი, ხოლო ძიება - ვნებული.
უფასო	ფასდაუდებელი, დაუფასებელი, бесценный.
[უფასოდ]
უფლება	ხელმწიფება, პატრონობა, უპირატესობა უდარესთა ზედა (ფსალ. 102,22), владычество, власть, право.
უფლება	(ვუფლობ, ვეუფლები) პატრონობა (დაბად. 1,28; ფსალ. 18,13 და 58,12, კუალად 71,8), господствовать, владычествовать, (ვაუფლებ) ნების მიცემა ვის ზედამე, მინებება (ფსალ. 104,14), позволять.
უფლებანი	მეოთხე დასი ანგელოსთა (ნახე დასი), господство.
უფლისწული	სეფეწული, ბატონის შვილი, მეფეთა და დიდებულთა ძე, господич, царевич, принц. // ზოგჯერმე ითქმის ასულთათჳსცა, ვითარ სეფე ქალი (ვეფხისტ. 52 და 1178), принцесса.
უფოველი, უფუვარი	უცომო, უღვივარი ხმიადი (ისუ. 5,11), опреснок, бесквасный хлеб.
უფრო, უფროსად, უფროს	უმეტესად (ფსალ. 18,10 და 50,2 და შემდგომი, კუალად 83,10), паче, наипаче, более.
უფროსი	უპირატესი ანუ უდიდესი (ნახე უმცირესთან) (მატ. 18:1,4), больший, старший, старшина.
უფსკრული	უძირო, ფსკერის მიუწდომელი, ღრმა (ნახე წყალი) (დაბად. 1,2; ფსალ. 32,7 და 103,6), бездна.
უფუვარი	(უფოველი ნახე) (3 მეფ. 17,12), опреснок.
[უქვედაესი	малый, კაცი უზესთაესი გინა უქვედაესი, человек малый или больший (т.е. достоинством), низший или благородный].
უქმე	უქმობის დღე, праздник, неделя.
უქმი	უსაქმო, მოცალებული (მატ. 12,36 და 20:3,6), праздный, гулящий.
უქმობა	(ვუქმობ) უქმის შენახვა, праздновать.
უქონო, უქონელი	უპოვარი, არა მქონებელი, нищий, неимущий.
უქონო	მჭლე, нежирный.
[უქორწინოება]
უღაღი	ძნელად სავალი.
უღელი	მოსართავი ურმისა, გრძელი და შუაზედ დასამაგრები თავტაბიკითა ურმის თავზედ და წვერებზედაც ჰქონან ორორნი ტაბიკნი შებმულთა ხართა ქედთა შესაკრავნი (2 სჯული. 21,3), ярем, ярмо. // კირთება, მონებასა ქვეშე ყოფა (დაბად. 27,40; ფსალ. 2,3; მატ. 11,30), ярем, иго. // სასწურის ხე, რომლისაცა წვერთა ზედა შებმულარიან პინაკნი, წოდებულნი სასწურის თუალებად, коромысло у весов. // უღელი და უღლეული ეწოდების ორსა ხარსა და სხუათა ხვასტაგთა, пара быков и т.п.
[უღელტეხილი	ნახე რუსულ-ქართულ ლექსიკონში სიტყვა гребень].
უღვივარი	უფოველი, მოუდედებელი ცომი ან პური.
უღვთო	ურწმუნო, არა დამმარხველი მცნებათა ღვთისასა (ფსალ. 1:1,4), нечестивый. // ღვთის გარეგანი, безбожник.
უღვთოება	ურწმუნოება, უსჯულოება (ფსალ. 5,10), нечестие, безбожие.
უღლეული	ორორად დათულილი ხვასტაგი (იობ. 1,3; ლუკ. 14,12), супруг, пара.
უღონო	უძალო, ღონემოკლებული (ვეფხისტ. 245 და 255; შავთ. 52), бессильный, беспомощный.
უღონოება	ვერ პოვნა ღონისძიებისა, მიუხდომელობა, недоумение.
უყე	ლია, საფლობი წყალთა შინა, ანუ მწვირე.
უშ, უში	э! э!
უშენი	უდაბური, უმკჳდრო, შენობის არა მქონებელი, необитаемый, ненаселенный.
უშველებელი	ბოროტი, თანაწარუხდომელი, მიუცილებელი, неизбежный, неминуемый, ვეება ერთა, ფრიად დიდი, пребольшой.
უშვერება	უშნოება, უმართებულობა (1 კორ. 11,14), бесчестие, неприличие, неблагопристойность.
უშვერი	უშნო, უშესაბამო, უმართებულო (გალატ. 4,29), неприличный, непристойный. // მოკლებული შვენიერებისაგან, ანუ პატივისა (ეზეკ. 23,29), посрамлен.
უშვი	არა მშობელი, ბერწი.
უშვილო	არა მექონი შვილთა, ანუ მოკლებული მათგან (იერემ. 15,9; ლუკ. 20,30), бесчадный, бездетный.
[უშვილობა]
უში	ვაება, ოხრვა ხმითა, იშ! ვიშ! (ვეფხისტ. 10).
უშიში, უშიშარი	არა საშიში, არა სარიდო, безопасный. // არა მოშიში, არა მქონი შიშისა (ფილიპ. 1,14; ვეფხისტ. 375), безбоязненный.
[უშიშრად]
[უშიშრობა]
უშნო	უსახური, შნოს არა მქონებელი.
უშობელო	დაუბადებელი (აუგებელი ნახე). // ახალგაზდა დედალი ხვასტაგი, ჯერეთ უსვილო.
უშრეტი	დაუვსებელი, დაუშრეტელი, გაუქრობელი (მატ. 3,12; მარკ. 9,45), неугасимый.
უშრომელი	დაუღალავი, მოსვენებული, არ დაშრომილი, нетрудившийся. // თჳნიერ შრომისა მოგებული, ნაშოვნი ან საშოვნი, без труда получаемый.
უშტი	სხვარიგი მუზნური თულა, რომელიც ათით განმრავლდება, счисление логарифмов, ხოლო საკუთრად უშტი არს ათი მილლიონი, ვითა იხილვების წინამდებარესა შინა ტაბლიცასა:
ერთი	არს ერთი
ათი, ანუ ათჯერ ერთი (10)	ათი
ასი, ანუ ათჯერ ათი (100)	ასი
ათასი, ანუ ათჯერ ასი (1000)	ათასი
ათი ათასი, ანუ ათჯერ ათასი (10.000)	ათი ათასი, ანუ ბევრი
ასი ათასი, ანუ ათჯერ ბევრი (100.000)	ასი ატასი, ანუ ბევრის ბევრი
მილლიონი, ანუ ათჯერ ბევრის ბევრი (1.000.000)	უშქარი, ანუ მილლიონი
ათი მილლიონი, ანუ ათჯერ მილლიონი, ან ათჯერ უშქარი (10.000.000)	უშქარის უშქარი, რომელია უშტი, ანუ ათი მილლიონი
ასი მილლიონი და შემდგომი, ანუ ათჯერ უშტი (100.000.000)	უშტის უშტი, რომელია ასი მილლიონი
უშხუნი	(ხე) ტყემალი. ს. შლორ.
უშჯულო	ნახე ურჯულო, უსჯულო.
უჩინარი, უჩინო	დაუნახავი, მქრქალი, მიუხდომელი (ფსალ. 50,6), безвестный, неприметный, невидный.
უჩინო ქმნა	(უჩინო იქმნების) სრულიად მიფარვა (ვეფხისტ. 262 და 292), исчезать.
უჩუხი	ძლიერი მუცლის ჭიდილი.
უცალო	მოუცლელი, გართული საქმეებში, занятый.
უცებ, უცებად	უეცრად, მოულოდნელად, невзначай, [უცებ მოკდომა, умереть скоропостижно].
უცები	უვიცი, უცოდინარი (1 კორ. 14,16), невежда, незнаток.
უცვალებელი	მარადის მგები წესსა ზედა თჳსსა შეუძრველად, неизменный.
უცთომელი	უცხო ცთომილებისაგან, შეუცთომელი, безошибочный.
უცილო	უსაცილო (ვეფხისტ. 1159 და 1184).
უცილოდ, უცილობელად	უსაცილოდ, დასტურად (საქმ. 10,29), бесприкословно (ვეფხისტ. 256, 1159, 1184).
უცნაური	არ საცნაური, უცნობი (საქმ. 17,23; ვეფხისტ. 799), неведомый, неизвестный.
უცნობი	გაუცნობელი, არ გაცნობილი, შეუსწავლელი, незнакомый.
უცნობელი, უცნობო	უგონო, უგუნური (გალატ. 3,1; ვეფხისტ. 214), несмысленный, безрассудный.
უცოდველი	ცოდვისგან უცხო, безгрешный.
უცოდინარი	არა მცოდნე, ანუ უსწავლელი, незнаток, невежа.
[უცოლო]
უცომო	უფოველი, ბლარჯი (დაბად. 19,3; მარკ. 14:1,12), опреснок, бесквасный хлеб.
უცონელი	დაუზარებელი, неленостный.
უცხო	სხვა ქუეყნისა, შორით მოსული (ფსალ. 48,11 და 68,8; მატ. 17,25 და 25,35, კუალად 27,7), странен, странник, чуждый. // საუცხოვო, რჩეული, უამხანაგო, отменный, бесподобный.
უცხოება	სხვას ქუეყანას ყოფა, странничество, (მეუცხოვების) მეუცხოვა, ე.ი. მომეწონა (ვეფხისტ. 960).
უცხო თესლი, უცხო ტომი	სხჳს გუარისა ანუ ნათესავისა (ფსალ. 58,5 და 82,7, კუალად 86,4; ისაი. 2,6), иноплемянник.
უძალო	უღონო, სუსტი, ძალის არა მქონი, бессильный, слабый.
უძვირესი	უარესი (მატ. 27,64; იოან. 5,14), горший, худший.
[უძირო]
უძლური	შეუძლებელი ანუ სნეული (ფსალ. 6,2; იოან. 11,1 და 1 თესალ. 5,14), немощный, больной.
უძლურება	სნეულება (მატ. 5,24 და 10,1), немощь, болезнь.
უძრავი	შეუძრველი, დაუძრავი, неподвижный.
უძრავი ქონება	მამული (ნახე მოძრავთან) (სამართ. ვახტ.), недвижимое имение.
უძს	მესამე პირი ზმნისა: მიძს, გიძს, უძს, გვიძს, გიძსთ, უძსთ, ე.ი. უძევს, აქუს.
უძღებება	გაუმაძღრობა, ненасытность.
უძღები	გაუმაძღარი (იგავ. 23,3), ненасытный.
უწესო	ურიგო, უთავბოლო (1 თესალ. 5,14), бесчинный, беспутный.
უწესოება	ურიგობა, წესის გარდასლვა, ანუ მოშლა, бесчиние, бесчинство, беспорядок.
უწესს	უხმობს, უძახის (ფსალ. 146,4; იოან. 11,28), нарицать, называть или гласить, приглашать, звать.
[უწვერო]
[უწვიმსობა]
უწიგნო	უცოდინარი წერილთა (საქმ. 4,13), некнижный, безграмотный.
უწინ, უწინარეს	პირველად (იოან. 12,1), прежде.
უწინარესი, უწინდელი	წინაპირველი, прежний.
უწყალო	შეუბრალებელი, არა მქონებელი შეწყალებისა.
უწყება	(ვუწყი) ცოდნა (ფსალ. 1,6), весть, знать. // (ვაუწყებ) ცნობება, მითხრობა (1 კორ. 15,1), извещать, сказывать.
[უწყლო]
[უწყლოობა]
[უწყო]
უჭოჲ	ქუაბისა ან ქოთნის პერი, გარდმონადუღი და ნაპირებზედ მიმწვარი (იოილ. 2,6), опаление.
უჭუვარი	უზრუნველი, უნაღულო (ფილიპ. 2,28), беспечальный.
უჭურველი	უიარაღო, უსაჭურველო.
უხამლო	ფეხშიშველი (მიქია. 1,8), босый.
უხასმსი	უჯერო, რაჲცა არა ჰხამს ქმნად.
უხანო	ცოტას ხნისა, არა ხანგრძელი, недолговременный.
უხვაიშნო	უშემწეო, შველის უქონელი, беспомощный, беззащитный.
უხვედრი	უდაბური, უვალი ადგილი.
უხვი	მრავლად გამცემი, დაუზარებელი ქველი მოქმედებისა (ვეფხისტ. 32, 49 და შემდგომი), щедрый. // ულევნელი, უშურველი (676), обильный.
უხვობა და უხვება	გამცემლობა, ანუ სავსება, უნაკლულობა (ვეფხისტ. 1545), щедрость, обилие, изобилие.
უხილავი	დაუნახველი, ვერ სახილველი (დაბად. 1,2), невидимый.
უხმარი	უნდო, ურგები, არ გამოსადეგი, არად სახმარი (ფსალ. 13,3 და 52,3), непотребный, негодный.
უხმო, უხმობელი	ხმის უქონელი (საქმ. 8,32), безгласный.
უხორცო	უსხეულო, არა ხორციელი (ვეფხისტ. 1235 და შემდგომი), бесплотный.
უხრწნელი	არა ქვემდებარე ხრწნილებისა, განსახრწნელისა (1 პეტრ. 1,23 და 1 კორ. 9,26), нетленный.
უხუცესი	პირველშობილი ჟამითა, გინა უფროსი მნეობითა და სამნეოთა ზედა (ნახე უმცირესი და ხუცესი) (ლუკ. 15,25; ვეფხისტ. 204), старший, старейшина.
უჯანო	უღონო, უძალო, სუსტი, бессильный, слабый.
უჯერო	უხამსი, რაჲცა არა ჯერ არს ქმნად.
უჯმაჯური	კუამლი, ნისლი გინა ღრუბელი ზეაღმავალი სახედ მხეცისა და მისთანათა.
უჰასაკო	უასაკო, არ მოწევნული ჰასაკად.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ჳ	ასო ჳ სათუალავთა შინა არა იხმარების და ამად საბას დაუდვია შემდგომად ჵ (მუნ იხილე; ნახე უ)

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ფ	ქარაგმიანი ლექსი ამას ასოსა ზედა: ფ~დ - ფრიად. ასო ფ იხმარების ზოგჯერმე ნაცულად ბ, მ, პ, ჶ, ვითარ სებისკვერი - სეფისკვერი, მხალი - ფხალი, ეპისკოპოსი - ეფისკოპოსი, პალანი - ფალანი, ჶილოსოჶია - ფილოსოფია და სხუანი ამგუარნი, სხუათა ენათა ლექსნი იხილენ ბოლოს ასოსა შინა ჶ.
ფაგედანი	წყლული უმთელებელი, შალალის მადინებელი (ლავსიაკონ. 24).
ფადილი	სიტყჳთ ხელზედ ხვევნა.
ფადიშაჰ	თურქთ ხელმწიფე, სულტანი, падишах.
ფაენი	სკიპტრა სამეფო, რომელსა თავზედ აქუს ხვირი ან ჯვარი (ნახე ჯოხი).
ფაზარი	ქუა ნაღველთა და ღჳძლთა შინა ცხოველთასა და უფრორე ნიამორთასა, ანუ კლდეთა შორის პოვებული, იხმარების სამკურნალოდ, წამლად, რომელს გალესენ წყალსა შინა და დაალევინებენ მას სნეულთა (ვეფხისტ. 324).
ფათალო	(ბალ.) კახურად სურო, бычачий глаз.
ფათერაკი	[არაბ.] მოულოდნელად შეხდომილი უსიამოვნება, ანუ უბედურება (ვეფხისტ. 162 და 428).
ფათხი	ჩხართი, ბადეთ საქსოვი ჩხირი.
ფაიკი	პაიკი, შიკრიკი [სპ.].
ფაიფური	ფარფორი, საუკეთესო ჭურჭელი (ნახე ჩინური), фарфор, φαρφοϋρι.
ფაკელი	სასანთლე წინგასაძღოლი გასანათლებლად, факел. ს. მაშხალ.
ფალანგა	(მძრ.) გესლიანი ღრიანკალი, ობობას ჰგავს, фаланга, φαλάγγι.
ფალანგა	ფაცხა, ანუ სახლი ნაბდისა, балаган. თ ალაჩუხ.
ფალანგი	ქვეითობა, ქვეითი მხედრობა შუბოსანი ძველთა ბერძენთაგან შემოღებული, фаланг, пехота, φάλαγξ.
ფალანი	ნახე პალანი.
[ფალია თოფისა	запал, затравка].
[ფალასი	(სპ.) {ფალასი - ძონძი, ძაძა, მჩვარი, грубая шерстяная одежда, тряпье, траур, ზოგჯ. ქვეშგასაშლელი ნაბადი, ჩული, полст, половик, (დარეჯ. 2-122, რუსუდ. 969), ძაძა ფლასი, ветошь - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
ფალუსტაკი	ერბოთი და ზეთით ასურილი ფქვილი, ზავებული თაფლითა ან შაქრითა და სანელებლითა მოხრაკული, род пряников.
ფამფარა	(ბალ.) истод.
ფანარი	ლიფლიფი, სანთლის შესადგმელი ჭურჭელი, მოკრული სამოსლითა ან ჭიქითა და ეგევითართა, фонарь, φανάρι.
ფანდაკი, ფანდალი ანუ ფენდილი	მაღალი ქუსლი მაშიისა ან ჩექმისა, высокий каблук.
ფანიერი	მალულივით (ნახე მიფანიერება, ამისგან წარმოებული).
ფანოსი	დიდი ფანარი (ვეფხისტ. 1367), большой фонарь, φανάρι.
ფანტურა	საკრავი ჩონგურივით, бандура.
ფანჩატურა	ფოთლის დერეფანი, ფაცხა, ტალავარი.
[ფანჩვა	დაფანტვა ვეფხისტ. 9, 268].
ფანცქალი	ფორთხალი, ანუ გულის ძგერა ჩქარად.
ფანჯარა	სარკმელი თულებიანი, окно, окошко. თ. ფენჯერ [სპ.].
ფარა	ჯოგი ნადირთა, ცხუართა, ღორთა და მისთანათა (ნახე ჯოგი), стадо.
ფარა	წურილი ფული ოსმალთა (ნახე მარჩილი).
ფარაგი, ფარაქი	ქამრის გუარია (ნახე სარტყელი).
ფარატინი	ძველის ნაგლეჯი, лоскут, лоскуток.
ფარაჯა	ზეიდამ წამოსასხამი საწვიმარი, епанча, фераджа. თ. ფერაჯ [არაბ.].
ფარგალი	კარაკინი, იარაღი ხმარებული საზომად წარზიდულთა განფენილებათა, მოსავლებელად სიმრგულეთა და სხ., циркуль.
[ფარგლვა]
ფარდა	კედელთა ანუ სარკმელთა და კართა ჩამოსაფარები ფარჩა, გინა სამოსელი, რომელთაგან მცირეს ეწოდება კოზიმიტი და დიდს კრეტსაბმელი, занавес, μπερδές. // თხელი კანი, გინა აფსკა ტყავისა.
ფარდაგი	უხაო ნოხი (ვეფხისტ. 337, 339 და შემდგომი, 389).
ფარდი	ცალი, ტოლი, თანასწორი ნაწილი (ნახე შეფარდება), часть, доля, пара, partis [pars].
ფარდული	წალმის სართული, крыша из лоз или прутьев.
ფარეში	რკინის ჭანჭიკი მარწუხთა, მაკრატელთა და მისთანათა.
ფარეში	შინმოსამსახურე, камердинер, истопник.
ფარეხი	საცხურე ბოსელი, овечий хлев.
ფარვა	(ვჰფარავ, ვიფარავ) (ნახე დაფარვა). // მფარველობა, საფარველი, ცვა-ფარვა, покровительство.
ფარვანა	(მწერ.) პეპელა, бабочка.
ფართო	ვრცელი, განიერი (ფსალ. 17:19,36, კუალად 30,8; მატ. 7,13), пространный, просторный, широкий.
ფართოება	სივრცე, ვრცელი ადგილი (დაბად. 26,22), пространство.
ფარი	მრგუალი ფიცარი მეტალლისა მეომართ სახმარი მოსაფარებლად (ფსალ. 34,1 და 45,9; ეფეს. 6,16), щит.
ფარილი	ბაზმის მური.
ფარისეველი	ნახე ჶარისეველი.
ფარმანი	დათხოვნის წერილი, ანუ სიტყჳთ დასტური (ვეფხისტ. 66 და 634), паспорт. თ. ფერმან.
ფარნა	(ოთხფ.) ფერდელა, თეთრი ზროხა.
[ფარონი	ნახე ბადე].
ფაროსანი	ფარით შეჭურვილი მხედარი (საქმ. 23,23).
ფარსაგი	გამოსადეგი, კეთილის და ცუდის საშუალი, годный, изрядный.
ფარტენა	მატყლის ფთილა.
ფარულად	იდუმალ, მალვით (მატ. 1,19 და 6,4), тайно, тайком.
ფარფარი	(ფარფარებს) ტრაბახი ან თავის მოწონება, важничать, фанфаронить.
ფარფლი	თევზთ ფრთე (ნახე ფრთა).
ფარფური	ნახე ფაიფური.
ფარღია, ფარღალალა	სახლი, ანუ ფაცხა გვერდღია.
ფარღული	მანიაკი, მარგალიტის ჩამოსავლები (მსაჯ. 8,26; ვეფხისტ. 1456), чепь.
ფარშამანგი	(მფრ. 3 მეფ. 10,22), павлин, пава.
[ფარჩა	მცირე საღვინე (ვეფხისტ. 1156 და საბას ლექსიკ.)].
ფარჩა	თურქთ ენით ნაჭერი, ძვირფასი ლარი, кусок ткани, парча, материя.
ფარჩხატი, ფარცხატი	სავარცხელთ მსხვილი კბილები, არა ხშირი, редкий, нечастый.
ფარცხი	კაბდო-ლასტი, დათესილთა ხნულთა ზედა სათრევი დასაფარავად თესლისა, борона.
ფასი	ღირებულება ნივთთა, ანუ თეთრი სახმარი სასყიდლად მათსა (ვეფხისტ. 1059), цена. // ღირსება, ანუ პატივი.
ფასისსაცავი	სალარო, თეთრის შესაკრებელი (მარკ. 12,41), сокровище, хранилище, сокровищница.
ფასკუნჯი	(მფრ.) ყანჩი (2 სჯული. 14,13), груф, гриф. ს. პასკუნჯ.
ფატარი	ფუტური.
ფაფა, ფატა, ფია	დუღილით შესქელებული ფქჳლის საჭმელი, саламата.
ფაფარი	ცხენთა ქეჩოს ბალანი (ნახე თმასთან), грива у лошади.
ფაფხუა	ქევქევი, ცხენის ხედნა ზედა მჯდომისაგან.
ფაქლი	წუთხი შალალიანი, მქანოვანი და განმაფიცხებელი (გამოს. 9,9), струп.
ფაშარი	პური უძარღვო, რომელიც იფხუნებოდეს, папушник, валенец.
ფაშატი	(ოთხფ.) ხრდალი, ჭაკი, კვიცი (ნახე ცხენთან), кобыла.
ფაშვი	დიდი ნაწლევი, требуха.
ფაშუნიერი	ფუნე ფაშვისა (ლევიტ. 4,11), мотыло.
ფაჩუნიერი	ბალნიანი (ნახე თმასთან) (დაბად. 25,25), косматый.
ფაჩქა	(ბალ.) შავი ფეტვი.
ფაცაფუცი, ფაცფაცი, ფაცურობა	საჩქაროდ მიმოდენა კაცთა.
ფაცერი	კონი, მახე თევზთა, ხოლო ფაცერკოდი მფრინველთ (იხილე მახესთან).
ფაცხა	ფალანგა, ფანჩატური, წნელით ან ლერწმით დაწნული სახლი, балаган.
ფაჭა	ფიტი ან ფიჭი.
ფახვა	(ვფახვავ) ხუჭვა თუალთა (ნახე დაფახვა), жмурить.
ფებერვალი	სარწყუნისა (ნახე თთვე), февраль, φευρουάριος.
ფეთი	შეშინება ღამე საოცრებისგან, испуг, ფეთიანი (ნახე გიჟთან).
ფეთმაგი	ლეკვერთხი, წვივსაკრავი, подвязка.
ფეთქა	(ჰფეთქს, იფეთქს) მცირედ ძრვა, ანუ ცემა ძარღუთა, шевелиться. // თოფის წამლის აღგზნება მსრაფლად, вспыхнуть.
ფეიქარი	ლართა და სამოსელთ მქსოველი, ткач.
ფელამუში	ტკბილის კვერი, სქელი თათარა, постила.
ფელგამი	ნახე ბალღამი, φλέγμα, phlegma, Blegma.
ფელიკი	ოფიტონი, შაშხის ნაკვეთი, окорок.
ფელონი	ნახე ფილონი, φελόνιον.
ფელოსი	ბადის ზევით დასაკრავი რიკი.
ფელღამი	ნახე [ფელგამი], ბალღამი.
ფენა	(ვჰფენ) დაგება, გაშლა, დაფენა, მოფენა და სხ. (ვეფხისტ. 720), стлать, стилать.
ფენდილი	ნახე ფანდაკი.
ფერადი, ფერად-ფერადი	ჭრელი, სხვადასხვა ფერი, ანუ ჩაფერადებული, пестрый, разноцветный.
ფერადი	შლილი ძაფი აბრეშუმისა, ანუ ღაზლისა შეღებული სხვადასხვა ფერად.
ფერდელა	(ოთხფ.) ფარნა. // ანუ ფერდის ქარი.
ფერდებჩაცვივნული	(ოთხფ.) დამსეული ანუ გამხდარი ხვასტაგი.
ფერდი	გვერდის ძულებს ქვემოთ ნაწილი მუცლისა ორგნითვე, пах.
ფერდის ქარი	ფერდელა, სენი ფერდის თია, паховая грыжа.
ფერდობი	გვერდობი (ნახე მთასთან), косогор.
ფერება	(ვეფერები) ცდა სიამოვნისა, ან გაფრთხილება წყენის მიზეზისგან, угождать, ласкательствовать. // (ვიფერებ) შევიფერებ (ნახე სეფერება).
ფერეზიკი	მატარებელი სავაჭროთა შუკათა შინა, ანუ კარდაკარ, разносчик. თ. დალალ. [არაბ.].
ფერი	ვითარება ნივთთა, ქვემდებარე ხედჳსა (ვეფხისტ. 1), цвет. უპირველესნი სახენი ფერისანი არიან: თეთრი, შავი, წითელი და ყვითელი, ხოლო ახალნი ჶისიკოსნი დართვენ ამათ კუალად სამთა: ლურჯსა, მწუანესა და იისფერსა (იხილე ჶისიკასა შინა). ორთა ანუ სამთა ხსენებულთა ფერთა აღრევისაგან თანშეზომით ანუ მეტნაკლებობით შეიქმნებიან კნინღა უთუალავნი ფერნი, ვითარ თეთრი და შავი შეიქმს ფეროსა, ხოლო თეთრი და ყვითელი - ქარცსა, კუალად წითელი და ყვითელი - ნარინჯსა და სხუანი რომელნიმე იხილენ ლექსსა თანა რუხა. // ზოგგან ფერი ჰნიშნავს მწითურსა (გამოს. 4,7), румянство.
ფერისმჭამელა	პირისახეზედ მომსხო ფოლაქები მოშავოდ, веснушка.
ფერისცუალება	დღესასწაული 6 აგჳსტოს დაწესებული მოსახსენებელად მისსა, რაჟამს მაცხოვარმან ფერი იცუალა, წინაშე მოციქულთა თჳსთა (მარკ. 9,2), преображение.
ფერმიხდილი, ფერნამკრთალი, ფერწასული	ბუნებითის ფერის დამკარგველი (ვეფხისტ. 58), бледный.
ფერო, ფეროჲ	თეთრისა და შავის საშუალო (დაბად. 30,33), пелесый.
ფერობა	ტრელება (ნახე ფერება). // ანუ ფერიანობა მწითური (ვეფხისტ. 37), румянец.
ფერსო	ურმის თუალთ გარემორთხმულიზრქელი ხის კრკალი, деревянный обвод у колеса, коло.
ფერფლი	ნაკვერცხალზედ შენივთებული თხელი ნაცარი.
ფერცხალი	გვერდის წიბო (დაბად. 2,22), ребро. // მოკლონის ენა, язык у замка.
ფერხი, ფეხი	ასო კაცთა და სხუათა ცხოველთა სახმარი სლჳსათჳს (ფსალ. 8,6 და 9,15, კუალად 16,4; მატ. 22,13), нога, ხოლო კლანჭიანთა მხეცთასა საკუთრად ეწოდების ტოტი (ნახე იქ). // ფერხი ითქმის ნივთათჳსცა, ვითარ სკამისა, ჭურჭელთა და მისთანათა.
ფერხისფერხ	კუალის კუალ დევნა (ისაი. 41,2), к ногам, или нога в ногу.
ფერხისი და ფერხული	მობმით როკვა მრავალთა (ნახე თამაშობა), пляска в кружок, хоровод.
ფესანგი	(ოთხფ.) ჭრელი ცხოველი.
ფესვედი	სამოსელი დიდებულთა ქალთა, ოქროქსოვილი და შემკული თუალმარგალიტითა (გამოს. 28:4,14,14; ფსალ. 44,13), тресновица, риза тресновитая, рясно, одежда.
ფესვი	ძირი ნერგთა და მცენარეთა მიწასა შინა დაფარული (ნახე ფსკერი), корень. // ეგრეთვე ძირი კბილთა დაფარული ღრძილითა. // კალთა ფართოჲსა სამოსლისა (გამოს. 28,22; მატ. 14,36 და 23,5), тресна, воскрылие, край.
ფეტვი	(ბალ.) (ისაი. 28,25; ეზეკ. 4,9) просо.
ფეღამბარი	არაბულად [სპ.] მოციკული, წინასწარმეტყველი (შავთ. 82).
ფეშო და ფეშხო	საკლავთ ცალი გვერდი ჩანასხეპი.
[ფეშტამალი	ნახე არდაგი].
ფეშხვენი და ფეშხუმი	ძირიანი თეფში (ნახე ლანკანი) (მარკ. 6,28), блюдо. // ეკლესიათა შინა წმინდათა ნაწილთა დასასვენებელი ჭურჭელი, дискос.
ფეხი	ნახე ფერხი.
ფეხთსაცმელი, ფეხსაცმელი	მოგჳ, ჩექმა, ხამლი, სანდალი, ქოში და მისთანანი, обувь. // ფეხი არ მოუცვალა ფასი არ დაუკლო.
ფეხთჩაცმა	(ფეხთჩავიცვამ) შემოსა ფერხთა, обувать, -ся.
ფეხის ადგილი	ავხანა.
ფთა	ნახე ფრთა.
ფთილა, ფრთილა	გაპენტილის ბამბის კერძო შესორსალებული სასთველად, φτύλι.
ფია	ჩჩვილთა ფაფა, саламата.
ფიალი	სასმისი თასი (ნახე წედასთან) (გამოს. 27,3; იგავ. 23,29; ქებ. 5,13), фиал, чаша.
ფიალჯამი	ფინჯანი, ანუ ჯამთასი, მისართმევი მჟავეთა, მაწონთა, ნაღებთა და მისთანათა.
ფითილა	ნახე ფილთა.
ფითლა	ოქრომკედთ დასახვევი ფირფიტა.
ფითრი	(ხე). {ფითლი, ფითრი - ნიჟვი, ფიფი, омела, птичий клей; нарост на ветвях дерева, -მუხისა, дубовый нарост, дубовый клей; -ნიგვზისა, нарост ореховаго дерева - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი.}
ფითხი	რკინის ნიცაბი ნაკვერცხალთ ასაღები. თ. აქანდაზ.
ფილაქანი	ფიქალის ქუა, плита камней.
ფილენჯი	სენი დამგრეხელი.
ფილთა	პატრუქი სანთელთა, ბაზმაკთა და მისთანათა, светильня, фитиль, φτύλι. // წყლულთა შინა შთასადები პატრუქი მალამოთურთ, корпия, ψιτίλι.
ფილთა მეხი	ყუმბარის ზარბაზანი, мартира.
ფილთაქუა	როდინის ქუა.
ფილი	დიდი როდინი (რიცხ. 11,8), ступа, ступка.
ფილონი, ფელონი	სამღუდელო შესამოსელი ზედეთი (2 ტიმოთ. 4,13), фелон, риза священическая. ს. სურჩარ [შურჩარ].
ფილტვი, ფირტვი	თხელი და რბილი კერძო შიგანურისა კაცთა და ცხოველთასა მდებარე შორის ღჳძლისა და გულისა, რომელიცა ეხმარების მათ სამშჳნველად გაბერვითა და დაფუკვითა, легкое, легкие.
ფინა, ფინია	(ოთხფ.) გოშიაზედ მოდიდო ძაღლი (ნახე ძაღლთან), пудель.
ფინთი	ცუდი, საძაგელი, საზიზღარი, гадкий, мерзкий, гадость, дрянь.
ფინთილა, ფითილა	იმერულად აბედი.
ფინიკი	(ხე) დანაკის კუდი, ვალასონი (ფსალ. 91,12), финик, φοινίκι. თ. ხურმა [სპ.].
ფინიფტი, ფინიქტი	მინაქარი, финифть, эмаль.
ფინიქსი	(მფრ.) მფრინველი მეზღაპრეთაგან მოგონილი და არა სადმე პოვებული ნამდჳლად, феникс, птица баснословная, φοινικας, phoenix.
ფინჯანი	[სპ.] თასი სასმელი ჩაისა, ყავისა და მისთანათა, чашка кофейная,φιντζάνι, φλιτζάνι.
ფირტვი	ნახე ფილტჳ.
ფირუზი	მწუანე თუალი პატიოსანი (ვეფხისტ. 477; შავთ. 44), бирюза.
ფირფიტა	პატარა ფიცარი ხისა, ძულისა და მისთანათა დასახვევი მკედთა, виток.
ფისა, ფისო	(ოთხფ.) ციცა, კატა.
ფისი	დღვილი, ნადენი ფიჭვისა და სხუათა ხეთა, უფრორე შავი (დან. 14:26,27; ვეფხისტ. 1421), смола, πίσσα.
ფისვა	(ვჰფისავ) გაფისვა, ფისის წასმა, смоление, πίσσωμα.
ფისოსი	ძირფართო შანდანი.
ფიტი, ფიჭი	ფაჭა, თაფლის ჩენჩო, ანუ გადამდნარის სანთლის ნაძირალი.
ფიფანური	ბისტი (ნახე ფოლი).
ფიფინა	შორვა, ბრინჯის ფუშრუკი.
ფიფქი	ახალი თოვლი თხლად დადებული (ნახე თოვლი) (ვეფხისტ. 177 და 676).
ფიქალი	კლდის ქუა ძარღვებიანი, რომელიც თავისთავად დაიშლება ფიცრებად სხვადასხვა ნაკვეთისად (ნახე ქუა) (შავთ. 40), [сланец, плита каменная].
ფიქრი	საგონებელი, განზრახვა, წადილი ანუ გულისთქმა, размышление, намерение.
ფიშტო, ფისტოლი	დამბაჩა, მოკლე თოფი, пистолет, πιστόλι.
ფიჩვი	ფლასი, საგები ნაბადი ან ფარდაგი ცუდი, полст.
ფიჩტაურა	მომცრო საღვინე (იმასთან ნახე).
ფიჩხი	გამხმარი ხის შტოები კონებად შეკრული საწვავად, хворост.
ფიჩხული	(თევზ.) საფიჩხულით ნანადირევი თევზი.
ფიცარი	თხლად დახერხილი ძელი, доска, თ. თახტა [სპ.], ს. ტახტაკ.
ფიცარნი სჯულისანი	ქჳს ფიქალნი, ღვთისა მიერ მოცემულნი მოსესადმი, რომელთა ზედაცა დაწერილ იყუნენ 10 მცნებანი (ებრაელ. 9,4), скрижали завета.
ფიცება	(ვაფიცებ) ფუცება ბრძანება, ანუ ვედრება ფაცითურთ, რათა აღასრულოს რამე (მარკ. 5,7), заклинать. // (ვჰფიცავ) ფიცის წარმოთქმა დაპირებითურთ ანუ მუქარით (ვეფხისტ. 276, 1143), клясться, божиться.
ფიცი	წართქმა, უკუთქმა, აღთქმა, ანუ დაპირება დარწმუნებითურთ, ხსენებითა ღვთისათა, ან ვისაც რა მიაჩნია საფიცრად (მატ. 14:7,9 და 26,72; ფსალ. 104,9), клятва, божба, присяга.
ფიცრედი	შექმნილი ფიცრებისგან (გამოს. 27,8), дощатый.
[ფიცრული	ნახე ზღუდე].
ფიცხელი	სასტიკი, მძაფრი, ხვესტი (ფსალ. 16,4; მატ. 25,24), жестокий.
ფიცხი	ფიცხელი ანუ სწრაფი, пылкий, горячий.
ფიცხლავ	სწრაფად (ვეფხისტ. 229, 398), скороспешно.
ფიცალი	თითებიანი ნიჩაბი {დედანშია ჩიჩაბი. რედ. ალ. ღლონტი}.
ფიჭვი	(ხე) პიტვი (ისაი. 60,13), певг, сосна. თ. შამაღაჯ.
ფლავი	ბრინჯის საჭმელი მარცულებად და უწვენოდ, плов. თ. ფილავ [ინდ.-სპ.].
ფლანგუა	(ვჰფლანგავ) გაფლანგუა, ცუდად განბნევა, წარგება, тратить, мотать.
ფლასი	ბალნის ძაძა, ფიჩვი (მამათ. ცხ. 7,10; ვეფხისტ. 1195). {ნახე ფალასი}.
ფლასკი	ხის საღვინე (მასთან ნახე).
ფლატე	ჩამონგრეული მიწა ხევთა შინა და მდინარის კიდეთა, яр.
ფლვა	(ვჰფლავ) მიწაში დამალვა, зарывать.
ფლიდი	წბილი, გაცრუვებული, ცრუ ან ურცხჳ, ლირფი (ვეფხისტ. 670, 698, 744, 772, 809 და 996).
ფლისკინა	თხრილი ციხეთა და ქალაქთა გარემოვლებული სიმაგრისათჳს, ავსებული წყლითა.
ფლობა	(ვჰფლობ) უფლება, პატრონობა (1 კორ. 11,10; ვეფხისტ. 800), обладать, владеть, власть.
ფლური	დრაჰკანი, ოქროს ფული (სამართ. სომხ.), флорин, червонец, φλουρί, ducat. // თითბრის ფულები შესხმული დაირაზედ და ტანისამოსთა ზედაცა საჟღარუნებლად.
ფოთოლი	ფურცელი ხეთა და მოლთა, лист.
ფოკინი	ნახე ფუკინი.
ფოლადი	ბასრი (შავთ. 18), булат, сталь.
ფოლაქი	დაღუდუდებული ხალი, პარტახტი ან ხუწუწი ტანზედ, пятно.
ფოლი, ფული	ზოგად თეთრი, საფასე, деньги, монета (სპარს. ფული, ს. ფოღ), ხოლო წურილი ფული არს ფარა, ფიფანური, ბისტი, მანყული და სხ., мелкие деньги, денежка.
ფოლიო	(ბალ.)
ფოლორცი	შუა ბაზარი, ანუ მეიდანი (ლუკ. 14,23), халуга, изгород. ს. ფოლოც.
[ფოლხვი	слабый, ненатянутый].
ფონი	გასავალი მდინარისა, სადაცა თხლად სდის, брод.
ფორანი	მოწნული ურემი ბზის საზიდრად (ნახე ურემთან).
ფორეჯი	(თევზ.) ზუთხსა ჰგავს.
ფორთომმინი	დიდებულთ გუარისაგანი (დან. 1,3), князь.
ფორთხალი, ფორთხვა	(ფორთხავს, ფორთხალებს) ძრუა დაცემულთა ცხოველთა, ანუ თევზთა ხმელზედ, барахтаться, шевелиться.
ფორე და ფორო	მეიდანი, площадь, forum (საქმ. 28,15), აპპიოს ფორე, аппиев торг, площадь.
ფორი	კანის ცხრილი უჩინარი, რომლისაგან სდის ოფლი, поры, скважина.
ფორიაქი	აკლება საქონელთა (ნახე აფორიაქება).
ფოსო, ფოსოვი	მცირედ დაღრმავებული ადგილი, ямина, ухаб.
ფოსტალი, ფოსტლები	სანდალი, უქუსლო ქოშები, туфли.
ფოფინება	(ფოფინებს) დუღილი, кипеть.
ფოფინი	ჩჩვილთ ფორთხალი, ბორდღვა, შხორკალი.
ფოფხი	ხვეული ქადა (ნახე პურთან).
ფოღორო, ფუღურო	ხის ღრუ.
ფოშფოში	თხელი ნისლი (ნახე წვიმასთან).
ფოჩი	ძაფების კონა, ფუნჯი, бахрама, {бахрома} кисть нитей. // ფურცლებიანი ღერი მხალთა.
ფოცხვერი	(ოთხფ.) рыс, островид.
ფოცხი	ორთითზედ მიკრული პატარა კაბდო ჩხირებდასმული, ბაღთა შინა სახმარი მოსაგროვებლად ჩამოცვივნულთა ხისფურცელთა, ანუ კულების ასაოშავად (ნახე ფუცხი), [грабли].
ფოხალი	კასრი, ნახევარკოდი (ნახე საწყაოსთან).
ფრდა	(ვჰფრდი, ე.ი. ვჰყიდი) გასყიდვა (ნახე განფრდა), продавать. // (ვიფრდი, მოვიფრდი, ე.ი. ვიყიდი) მოსყიდვა, покупать.
ფრდილი	სყიდული, ნასყიდი, покупной.
ფრე	წყარო ჭისა.
ფრენა	(ვაფრენ) გაშვება მფრინველთა საფრენად (ნახე ფრინვა), пускать птиц летать. // საჩქაროდ გაგზავნა ანუ წასულა; გინა გონებით ფრფენა (ვეფხისტ. 29), парение.
ფრეწა	(ვჰფრეწ) დახევა, დაფრეწა (ვეფხისტ. 1406), рвать.
ფრთა, ფრთე, ფთა	მფრინველთ მხარნი გრძელის ნაკრტენით შემოსილნი, რომლითაცა ჰფრინვენ (ფსალ. 54,6), крыло, πτερόν. // თევზთა და მღამიობთასა საკუთრად ეწოდების ფარფლი; ბუზთა, ფუტკართა, პეპელთა და მისთანათასა - ქერეჭი. // ფრთედ იწოდების კალთა, ანუ ფესჳ სამოსელთა (1 მეფ. 24,5), воскрылие. // კუალად ოთხნი კერძონი ხმელეთისანი (ისაი. 11,12), крыло. // შენობათადმი მიდგმული საფრთე (ლუკ. 4,9), крыло, кровля. // ბორბალთა ანუ ჩარხთ ფიცრები საბრუნებლად შესხმული. // ფრთა ითქმის რიცხჳსათჳს მფრინველთასა, ვითა რქიანთა ხვასტაგთათჳს რქა (ნახე სული), მაგალითად: ასი ფრთა ქათამი, ათი ფრთა ბატი და მისთანანი, штука живности. // საღვთოსა შინა წერილსა ფრთედ ითქმის საფარველი ღვთისა (ფსალ. 16,8 და 35,7, კუალად 56,1; მატ. 23,37).
ფრთებიანი, ფრთეებიანი, ფრთიანი	ფრთებით მოსილი, крылатый.
ფრთედი	სახლის გვერდზედ მისენებული სადგომი რამ (ოსე. 3,15), приклет, флигель.
ფრთილა	ნახე ფთილა.
ფრთოგუნი, ფრთოგუნება	საკრავთ შეწყობა.
ფრთოვანი	ფრთებიანი (დაბად. 1,21; ფსალ. 77,27 და 148,10), пернатый.
ფრთოსანი	ფრთებიანი (ითქმის უფრორე ანგელოსთათჳს), крылатый.
ფრთხილი	განკრძალული, ანუ ფხიზელი, осторожный.
ფრთხობა	(ვაფრთხობ) დაფრთხობა, შეშინება, пугать. // (ვაფრთხობ) განვირთხობ (ნახე განფრთხობა).
ფრთხოლა, ფრთხჳნვა	(ჰფრთხის) დაფრთხობა, пугаться.
ფრიად	ფ~დ, დიად, მრავლად, ძლიერ (ფსალ. 6:3,10 და 20,1; მატ. 2:10,17), зело, весьма.
ფრიალი	(ფრიალებს) ქარისგან ქანება სამოსელთა, აფრათა და მისთანათა, развеваться.
ფრიალო	მეტად ციცაბო (ნახე კლდე),утес, яр.
ფრინვა	(ჰფრინავს) ფრენა, ჰაერში სლვა მფრინველთა, მწერთა და სხ. (ნახე სიარულში), летать, лететь, летание.
ფრინველი	(ნახე მფრინველი), птица (მატ. 23,37).
ფრტჳნვა	სილაღით სლვა, ზუაობა (ეზეკ. 24,21), величание (ზაქარ. 11,3), шатание.
ფრუსტუნი	დაცხიკვება ან ჩუმი სიცილი (ნახე სიცილში).
ფრუტი	ნისლიანი თქორი (ნახე წვიმასთან).
ფრფინვა, ფრფენა	ნახე შეფრფინვა.
ფრქვევა	ნახე ფქურევა.
ფრჩხილი	რქა მწვერვალისა ხელისა ან ფეხის თითთასა, ноготь; ზროხათა და სხუათა ოთხფერხთა განპებულსა ფრჩხილსა ეწოდება ფრცხილი, ჩლიქი და ჭლიკი; ცხენთა, ჯორთა და მისთანათა გაუპობელსა - ქაჩაჩი; მხეცთა და მფრინველთა მწვეტიანსა ფრჩხილებსა - ჭანგი და კლანჭი. მაგრამ კლანჭი უფრო ოთხფერხთა არს.
ფრჩხილი	მართლწერაში გარემორთხმული, скобки для вносн. слов в правопис.
ფრჩხილი თუალში	ბისტი, მცირე თეთრი, ხედვის მაბრკოლებელი, бельмо.
ფრცხილი	ჩლიქთ კიდური (ლევიტ. 11,13), пазнокти.
ფრხივ	ფერხით, ქვეითად (ფსალ. 65,5), ногами, пешком.
ფსალმუნი	გალობა, ანუ საგალობელი (ფსალ. 56,8), псалом, ψαλμός. // თჳთოეული თავი დავითნისა.
ფსიადი	სასაკმევლე (გამოს. 25,29), тимиамник.
[ფსიტი	ნახე არჩვი].
ფსკერი	შინაგანი სიღრმე მთხრებლთა, ჯურღმულთა, გინა ჭურჭელთა ვითარ იგი კიდობანთა, ნავთა და მისთანათა (იგავ. 9,18), дно. ხოლო გარეგანსა ქვევითსა კერძოსა ჭურჭელთასა ჰქვიან ნერჩი და ორთავე ზოგად ძირი. ესევე ძირი ეწოდების ფესუსა ხეთა და ბალახთასა, ხოლო წულილსა ძაფის მსგავსსა ფესუსა - ჩენჩილი, ჩინჩილი; ფეხსაცმელთა ფსკერსა - ლანჩა და ფსკერსა სახლთა და შენობათასა - იატაკი.
ფსოვი	(მფრ.) დიდი არწივი, რომელი აღიტაცებს კუსა და დაჰსცემს ჰაერით კლდესა ზედა, რათა განიპოს და ესრეთ შესჭამს, беркут.
ფსონი	ბერძულისგან ψωμί [უკავშირდება სიტყვას ψώνιον და არა ψωμί-ს - რედ. ალ. ღლონტი], ე.ი. პური, ქართულად უხმობენ ამხანაგთაგან ნადიმსა პურის მტედ სანოვაგეთ შემოკრებითა, ანუ თავთავისის პურით გინა ხარჯით, ვითა ყრმათა ფსონსა ეწოდების არიფანა. ამისგან ამფსონი პურის მტე (ნახე სერი), сборный стол или обед.
ფსუტი	ზინზლის სუნი (ნახე სუნი).
ფუ!	შორისდებული შეურაცხებით საგიობელი (ვეფხისტ. 900), тьфу.
ფუზა	ზეთიანი მატყლი, ფეიქრის სავარცხელზედ წასასმელი.
ფუზე	ნახე ფუძე.
ფუთფუთი და ფუვილი	(ფუთფუთებენ, ფუვილი გააქუსთ, გაუდისთ) ბუზთა და მატლთა სიმრავლე და რევა, მიმოდენა (ნახე იხილე აღმოფუვილი), кишать, кишение.
ფუთხი	ცუდი სიქაჩლე.
ფუკა	ძელთაგან გათლილი ჭურჭელი: გეჯა, გობა, თეფში, კასრი, კოკა, კუტალი, პინა, რობა, როგო, ტაბა, ტაბაკი, ტაგანი, ხონჩა და მისთანანი, посуда деревянная.
ფუკვა	(ვჰფუკავ) დაფუკვა, ჰაერის გამოშვება გაბერილთა თხიერთა და საბერველთაგან და დაკეცა.
ფუკინი და ფოკია	(ოთხფ.) ზღჳს ძაღლი, тюлень, φώκια, phoca.
ფული	ნახე ფოლი.
ფუმფულა	(მწერ.) მართვე ფუტკართა და სხუათა მწერთა (ნახე მართვესთან).
ფუნდრუკი	მრავალგუარი საკისკასო მღერა ჭაბუკთა (ნახე თამაშობასთან), плясать, пляска.
ფუნდუკი	ნახე პანდუქსიონი.
ფუნდურა	(მძრ.) ნეხვის დამამრგუალებელი ჭია.
ფუნე	ზროხის ნეხვი ან წივა (ეზეკ. 4,12), лайна, φουσκί.
ფუნთუში	კეცში ნამცხუარი დიდი პური (ნახე პურთან), калач, булка.
ფუნჩი	მომრგუალო და მოხდენილი ცხჳრი.
ფუნჩულა	ძუძუზედ გასუქებული ცხოველი (ნახე ცხოვარი).
ფუნჯი	ფოჩი ან ბოჭკო, кисть.
ფურთუნი	ღადო, ზღჳს ღელვა ძლიერის ქარისაგან, буря на море, φουρτοϋνα.
ფურთხი	პირიდამ გარდაგდებული დუჟი (ნახე ხრასტი), плевок.
ფური	(ოთხფ.) დედალი ზროხა (იხილე ხარი და ზროხა), корова.
[ფურირემი]
ფურის ენა	(ბალ).
ფურის სულა	(ბალ.) მიუსწარა ბალახი, белая буквица, свербигуз, скороспелка.
ფურნე	ღუმელი, ღჳმელი პურისსაცხობი, печь, хлебопекарня, φουρνιά, φοϋρνος.
ფურჩი	პრწკალი რკინისა და სხუათა მეტალლთა, ანუ ნაკეცი შუა დარჩომილი.
ფურჩნვა	(ვფურჩნი, -ნავ) ყუავილთ ფურცელთ დაგლეჯა, щипать. // (იფურჩნების) გაშლა, გამოტანა ფურცელთა (შავთ. 51), распускаться.
ფურცელი	ფოთოლი ხეთა ანუ მდელოთა (ფსალ. 1,3; მატ. 21,19; ვეფხისტ. 1337), лист, листья. // თაბახი, კეფი წიგნისა, ქარტისა და სხ., лист бумаги.
[ფურცქნა	(ვფურცქნი)].
ფუსტუღი	(ხე) ხილი ამისი თხილის გუარი და ნაჭუჭი მომწუანო, фисташки. // ფერი მისი, цвет фисташковый.
ფუტკარი	(მწერ.) ბუზი თაფლის მოქმედი (ფსალ. 117,12; ისაი. 7,18), пчела.
ფუფუნება	შვება, განცხრომა, ნებიერად განსვენება (ფსალ. 138,11; შავთ. 75 და 95), сладость, наслаждение.
ფუფუნი	ფუთფუთი ან ფუვილი.
ფუქსავატი	მჩატე, მქისე არა მკურივი, ანუ კანტი, тощий, жидкий, рыхлый, неплотный.
ფუქსი	საბერველი გუდა მჭედელთა ცეცხლის გასაღვივებელი, мех раздувальный, φυσοϋνι, φυσερόν.
ფუღურო	ღრუვი ხეთა და სხუათა, пустота, скважина, дутло. {дупло}
ფუშვა	(ვჰფუშავ) მოშლა, დაშლა.
ფუში	საზარდულის სენი პარკში ჩასული, кила.
ფუშრუკი	ფქვილი შეჭამადი.
ფუცი, ფუცვა, ფუცება	ფიცი (ფიცება ნახე) (ფსალ. 14,4 და 23,4; მატ. 23,16 და შემდგომი; მარკ. 6,23), клясться, поклясться.
ფუცხი	რკინის ფოცხი (გამოს. 27,3; იერემ. 52,18), вилы, вильцы.
ფუცუნი	დაბზარული ქუა.
ფუძე	საფუძველი, საძირკველი.
ფუძნება	(ვაფუძნებ) საძირკულის დადება, დაფუძნება, основывать.
ფუჭი	უგულო კაკალი და მისთანანი, пустой орех и т.п.
ფქუა	(ვჰფქუავ) დაწურილება, გარდაქცევა მტვერად ხორბალთა და სხუათა მარცუალთა წისქჳლსა ზედა (მატ. 24,4), молоть, (мелю).
ფქჳლა	(ბალ.) სოკოა ერთი.
ფქჳლი	ნაფქჳ ხორბლისა და სხუათა მარცვალთა (მატ. 13,33), мука.
ფქურევა, ფრქუევა	(ვაფქურევ) პკურება, გინა შებნევა (ვეფხისტ. 46, 706), прыскать, сыпать; [ფრქვევა ცრემლისა].
ფქურეული	შებნეული, გაფანტული (მუნვე, 796).
ფშა, ფშანი	ღრუდო, მდინარეთ ახლოს ქჳშაზედ გამომდინარე წყარო (ნახე წყალი), ерик.
ფშალა	(ბალ.).
ფშატალა	გაზაფხულის ნიაღვარი თოვლნარევი (ნახე თოვლი).
ფშატი	(ხე) боярышник.
ფშუა	(ჰფშჳს) სუნნელების დენა (ქებ. 5,13; შავთ. 23), благовоние, благоухание.
ფშჳერი	მშრალი, წურილი მიწა მტვერივით.
ფშჳნვა	(ვჰფშჳნავ) მშჳნვა, სულის ბერვა, ჰაერის შესმა და გამოშვება მოძრავობითა ფილტჳსათა (დან. 10,17), дыхание, дышать.
ფშუნეტა	(ვჰფშუნეტ) დალეწა ხელითა გამხმართა ფურცელთა და მისთანათა, тереть.
ფშხუნა	ნახე ფხუნა.
ფჩხილი	ნახე ფრჩხილი.
[ფცქუნა]
ფხა	ძუალი წურილთა თევზთა, кость рыбы. // წველი, ანუ თხელი ეკალი მოსავალთ თავთავისა. // თავიანობა, გერგილი, სიმკაცრე (ფხა გამოიჩინა), деятельность, строгость.
ფხანა	(ვჰფხან, ვიფხან) ტანის მოქავლება სავარცხელით ანუ ფრჩხილებით, чесать, -ся. // ქავილი (2 სჯული. 28,27), сверб.
ფხაჭნა	(ვჰფხაჭნი) დაკაწრვა, გრძლად ხაზის გავლება, царапать.
[ფხეკა]
ფხიზელი	მღჳძარე, არა მძინარე, ანუ არა მთურალი, трезвый.
ფხიკიანი, ფხუკიანი	ავგული, კაპასი, ხუსტურიანი, капризный.
ფხუნა	(ვჰფხუნი) მსხჳლად ფშუნეტა, დამტურევა ხმელისა რისმე, крошить.
ფხურა	(ვჰფხური, -რავ) ამოგლეჯა, ამოფხურა.
ფხუწვა	(ვჰდხუწავ) ნაოჭებით შევიწროება.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ქ	ქარაგმიანნი ლექსნი: ქ~ე - ქრისტე, ქე~ანე - ქრისტიანე, ქ~კს - ქრონიკოს, ქყ~ანა - ქვეყანა. მსოფლიოთა მიუღიესთ ჩვეულებად, შესავალსა ანუ თავსა შინა წერილთასა დასმენ მხოლოდ ქ ნაცულად ქ~ე დასანიშნველად ქრისტეანობისა თჳსასა, ხოლო ზოგნი დაიწყებენ წერილსა ლექსითა ღ~თო (იხილე ასოსა შინა ღ). მრავალთა ბერძულთა ლექსთა შინა ასო ქ ხმარებულ არს ნაცულად χ, რომელიცა ბერძულად გამოიღების არა თუ ხორხითა, ვითა ქართულნი ხ და ჴ, არამედ ლბილად შეხებითა ენის საშუალისათა სასისამდე, სადაცა გამოითქმის გ, კ ანუ ქ, ვითარ: ქარტა χαρτί, ქარაგმა χάραγμα, ქლამინდი χλαμύς, არქიმანდრიტი αρχιμανδρίτης და სხ.
ქა!	მდაბიურად შემოკლებით ქალო.
ქაბრაწოვანი	დიდი პური, ფუნთუში, калач.
ქადა	ერბოთი ზელილი პური (ესენი ნახე პურთან).
ქადაგება	(ვჰქადაგებ) ხმამაღლად მოძღურება, სწავლა (მარკ. 1:4,7,14 და შემდგომი), проповедывать. // გათქმა, ხმისდაგდება (მატ. 6,2), трубить, разглашать. // თჳთ თქმული, ანუ სათქმელად დაწერილი მოძღურება, проповедь. поучение.
ქადაგი	მქადაგებელი, ღაღადისი, ანუ გზირი (დან. 3,4), проповедник, вестник.
ქადება	(ვუქადებ) სათხოვრის დაპირება (ვეფხისტ. 835), сулить, обещать. // მუქარა, დამუქრება, აღკრძალვა (ზაქარ. 9,14), прещенье, претить, угрожать. // (ვიქადი) კვეხნა (ფსალ. 5,11 და 31,11, კუალად 51,1), хвалиться, похваляться, хвастать.
ქადილი	მუქარა, ზავთი, ბაქი, ან კვეხნა, угрозы, хвастовство.
ქავება, ქავილი	(მქავი) ფხანის აშლა, свербеть, свербить, чешется.
ქათამი	(მფრ.) ცნობილი შინაური მფრინველი, курица, куры, მამალი და დედალი თჳნიერ დართჳსა სხუათა სახელთასა ჰნიშნავს ქათამთა გუარსა. მართვეთა მათთა ეწოდება წიწილა, მოზდილთა - ვარია, სამამლესა - ჩიორა, სადედლესა - წრიაპი.
ქათანი	კობალა ტილო, двойной холст.
ქათმის კუჭეჭა	(ბალ.)
[ქათიბი	{ქათიბი - ბეწვეული კაბაზედ ჩასაცმელი, шубка - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
ქალა	თავის სარქველი, череп, ქალა შაქრისა.
ქალამანი	კოთხუჯი, თასმით ამოსხმული ფეხსაცმელი.
ქალა შაქარი	დაბალი საქარი, мелюс-сахар.
ქალაქი	ერმრავალი შენობა შუკა-ბაზრითურთ და გალავანით, ანუ თხრილით მოზღუდვილი (ფსალ. 9,6; ლუკ. 2:3,4 და შემდგომი), град, город. თ. შაჰრ [სპ.], ს. ქაღაქ.
ქალაქთმთავარი, ქალაქპეტი	მოურავი, განმგებელი ქალაქისა (საქმ. 17:6,8; შავთ. 19), градоначальник.
ქალბანა	სუნნელი ნაწვეთი ხეთა, პოვებული აფრიკასა შინა (გამოს. 30,34), халван.
ქალდეა	უჟიკეთი, ბაბილოვანის თემი.
ქალი	ასული, შვილი, ხოლო ზოგად ეწოდების მდედრთა მცირიდამ ვიდრე ბებრადმდე, უფრო პატივისცემით (გამოს. 1,16), женский пол (მარკ. 6,22 და შემდგომი), девица, дочь, также госпожа, дама (ნახე რთულნი: სეფექალი, ქალბატონი, ლექსთა თანა დედოფალი, კაცი) (ვეფხისტ. 1219).
ქალკიდონი, ხალკიდონი	თუალი პატიოსანი (ნახე სპეკალი) (გამოცხ. 21,19), халкидон.
ქალობა	ყმაწვილქალობა, მდგომარეობა, ანუ თჳსება ქალისა (ვეფხისტ. 1219).
ქალფაქი	თალფაქი, არაღჩინი, სკუფია, калпак.
ქალწული, -ლა	ქალი უქმრო, უბიწო, უმანკო (მსაჯ. 21,12; ფსალ. 44,14 და 67,25; მატ. 25,1 და შემდგომი), дева, девица. // ნიშანი ზოდიაქოსი, რომელიცა აგჳსტოსა შინა მიითუალავს მზესა (ნახე ზოდიაქთან), знак зодиака.
ქალწული	ვაჟი უბიწო, девственник.
ქალწულმოწამე	სათნოდ ღვთისა შეწირული ქალწულებითა და მოწამეობითაცა მრჩობლად, девственномученик, -ца.
ქალწულება	უმანკოება, მდგომარეობა ქალწულისა (ლუკ. 2,36), девство.
ქამა	(ბალ.) სოკო გემრიელი.
ქამანდი	საგდებელი, ნადირთ შესაპყრობი თოკი (ნახე საბელი), аркан.
ქამანჩა	მცირე მშვილდი გაბმული ცხენის ძუვითა, ჭიანურის საკრავი, [бряцало].
ქამარი	ზოსტერი (ნახე სარტყელი).
ქამელეონი	(მძრ.) хамелеон (მსვენლომი ნახე).
ქამუდი	ხარჯი, რიოში, ჯერკუალი.
ქამხა	აბრეშუმის ნაქსოვია, камка, καμουχός (?). თ. ლობდან [სპ.?].
ქანდა	ოქროს ვარაყი (ნახე ოქრომკედთან), золотой лист.
ქანდაკი, ქანდაკებული	სახედ ჩამოსხმული მეტალლი, ანუ მოჭრილი ქუა, ძელი და მისთანანი (გამოს. 25,31; ისაი. 10,10; შავთ. 42), изваяние. თ. შაბაქა და ჩოქურთმა.
ქანდარა	მფრინველთ საჯდომი ხარიხა.
ქანდაქარი	მოქანდული, გულქანდებული, ოქროცურვებული, მოვარაყული, позолота.
ქანება	(ვაქანებ, ვექანები, ვჰქანაობ) ჩამოკიდებით რხევა, რწევა, качать, -ся.
ქანთილი	ბუშტი შარდისა, ნაღულისა და მისთანათა, пузырь.
ქანი	ლითონი, ადგილი, სადაც იპოვებიან მეტალლნი და სხუანი მიწასა და კლდეთა შინა მოსათხ[რ]ელნი ნივთნი, ვითარ მარილი, შაბი, გვარჯილა და მისთანანი (შავთ. 58), рудник, рудокопня.
ქანქანა	ქოქანიკი, ხელოვნებით გამომთხრელი ღრუდოთა და გამომყუანი წყალთა, рудокопатель, ископатель колодцев и т.п.
ქანქარი	ტალანტი (იხილე მნა) (მატ. 25,15 და შემდგომი), талант.
ქანჩი	ხრახნილი, მოსაჭირებელი ტრედი, ანუ შეშარტულთ მოსაჭირები კეტი, гайка.
ქანცი	მეტი დაშრომა, დაღალვა, истощение сил, [ქანცი გამიწყდა].
ქარაბაკი	ნაკაფთაგან წნული ბაკი (ნახე ზღუდესთან), [забор деревянный].
ქარაბიჭა	(ოთხფ.) უდროვოდ მაკე ცხუარის (ნახე ცხოვართან).
ქარაგმა	ნაკლების ასოს ნიშანი ლექსთა ზედა დასასმელი, титло, знак выпущенных букв, χάραγμα; ქართულსა შინა წერილსა იხმარებიან სამგუარნი ქარაგმანი: საუფლოთა ლესთათჳს ესრეთ ~, ანას ეწოდება საუფლო; [მ]გრგლოვანის ხუცურისთჳს ∞, რომელსა ეწოდება საასომთავრულო და ~ ანუ - არს საზოგადო, ხმარებული მხედრულსა შინა.
ქარაგოზი	ქუათა, ანუ კლდეთა ზედა მიკრული რამ ხავსივით.
ქარადული	გაწურვილი მაწონი ან მოდუღებული დო.
ქარავანი	კრებული მოგზაურთა, ჯგუფად მიმავალთა სავაჭროდ ან სალოცავად (ვეფხისტ. 1019, 1063), караван, καραβάνι.
ქარატა	ჭიქის კრიალოსანი.
ქარაფი	დიდი კლდე, სალი, კარკატოვანი (ნახე კლდესთან), утес.
ქარაძენძა	(ბალ.)
ქარახსა, ხარახსა	დიდი ყანწი ჯიხვისა (ნახე სასმისთან).
ქარგა	ოქრომკედის საკერავთ გასაბმელი და გასაჭიმი ჯალდა, пяльцы.
ქარვა	ნივთი ყვითელი და გამჭჳრვალე, პოვებული ბალტიის ზღჳსა და ჩრდილოეთის უკიანის კიდეთა ზედა (ნახე ილეკტრო) (ვეფხისტ. 138, 280), янтарь. თ.ქარაბურ [სპ.].
ქარვახუთო	მოთეთრო ქარვა.
ქარვასლა, ქარვანსრა	პანდუქსიონი, ფუნდუკი (ვეფხისტ. 1064), караван-сарай.
ქარი	მოძრაობა ჰაერისა ერთის მხრით მეორისადმე (ფსალ. 1,4; მატ. 8,26 და შემდგომი), ветр, ветер. სახელნი ქართანი, აღწერილნი კომპასსა ზედა, ეკუთნვიან სწავლასა ზღუათა სლჳსასა, რომელია ნავიგაცია, ნაწილი მეთემატიკისა და განმარტება მათი არა ეკუთნვის ქართულსა ლექსიკონსა. ხოლო ქართულად ხმარებულნი სახელნი ქართანი: ნიავი, ნიავქარი, ქარიშხალი, ბუქი, ბორეასი, ზეფიროსი და სხ. იხილენ თჳსთა ადგილთა. // ქარი ზოგგან ჰნიშნავს კიდეთა სოფლისათა (მატ. 24,31). // კუალად ეწოდების სენთა სატკივარსა, რომელიცა ჟამად ჟამად აეშლების, припадок, припадки, ვითარ თიაქარი, ფერდისქარი (იხილე თჳსთა ადგილთა), ნიკრისის ქარები, подагрические припадки, სევდის ქარები, меланхолические или истерические припадки и проч.
ქარიშხალი	მძაფრი წვიმა ქარიანი (ნახე წვიმასთან),
ქარსალა	(თევზ.) წურილი თევზი ზღჳსა.
ქარსი	ცისნატეხი, ანუ ქჳს დანაკი (გამოს. 4:24,25), камень {черный камень похожий на стекло - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
ქარტა	ქაღალდი, უფრორე ძველებური ეტრატი (იერემ. 36,2), свиток, харта, бумага, χαρτί.
ქარტლი	ზეაღმავალი მტვერი (ისაი. 17,13),
ქარქაბი	(მფრ.) შურთხი.
ქარქარაკი	წყალთაგან გამოყრილი წურილი შეშა.
ქარქაში	[სპ.] შთასადებელი ბუდე ხმალთა, ხანჯალთა და მისთანათა (იოან. 18,11), ножны.
ქარქვეტა	(ბალ.) ბურბურა, რომელიც წნილად ჩაიდება. ს. ბუხ.
ქარქვეტი	ხმელი კაჭაჭი (ფსალ. 101,3; საქმ. 28,3; შავთ. 106), хворост.
ქარშიკი	ფართო და გრძელი შემოსაკრავი (ნახე საბელთან).
ქარცი	უფერული, თეთრად მოყვითალო, ან მოწითანო, рыжий.
ქარწბი	ქუა ჭიკის მსგავსი.
ქასური	მაქური (ნახე სასრევთან), оселок.
ქატო	ფქჳლის ანაცერი მსხჳლი რიოში (ბარუქ. 6,42), отруби.
ქაფი	ჯაჭუთ შესაკრავი ზონარი (ვეფხისტ. 435, 1009, 1406).
ქაფი	პერი, პერული, пена.
ქაფური	შედედებული ქაფი ნადუღის ხისა; ამისი ხე იპოვება იაპონიას, камфора, κάμφορα, κάμπουρι.
ქაფქირი	ქიტი ქაფის მოსახდელი.
ქაქანი	(ვჰქაქანებ) სწრაფი ფშჳნვა დაღალულისა, скорое дыхание от усталости.
ქაღალდი	ქარტა საწერი, ანუ სათამაშო (ვეფხისტ. 1283), писчая бумага, или крта игральная, თ. ქაღაზ [სპ.].
ქაშანი	თოვლზედ ანუ შამბზედ გაქელილი ბილიკი (ნახე გზასთან), тропинка.
ქაშანური	თიხის ჭურჭელი, გაელვარებული დამდნარის ტყვივისგან შემზადებულის წასასმელის წამლით. ჰგავს, პირველად მოუტანიათ ქაშანის ქალაქიდამ და სახელიც მისი დარქმევია, муравленная посуда. დაჭრელებულს ჰქვიან მატრაცი. ამასვე უწოდებენ ინგლიზის ჭურჭელს.
ქაშთაჯი	მარცულედად შემზადებული შთასანთქმელი წამალი, აბი, пилюля. თ. ჰაბი [არაბ.].
ქაში	ფეტჳსა და სხუათა მარცვალთაგან ნახარში ფუშრუკი რძითურთ, каша с молоком, на молоке.
ქაშქანი	ჯავშანი სამხარიღლივე (ნახე ჯავშანთან).
ქაშქის წყალი	ნადუღის ქერის ლუდი, пиво.
ქაჩაბური	სამწყემსო დიდი ტორი (ნახე ჯოხთან).
ქაჩალი	მთიერი, ფუთხიანი, плешивый. თ. ქანჩალ [სპ.].
ქაჩაჩი	გაუპობელი ჩლიქი ცხენთა, ჯორთა და მისთანათა (ნახე ფრჩხილთან), копыто.
ქაცვი	(ხე) ეკლიანი ხე (ვეფისტ. 679, 699).
ქაჯი	ავი, მაგნე, ანუ მაცთური (ნახე ალი და ჭიმკა).
ქაჯიანი	გიჟი, ხელი ანუ რეტიანი.
ქება, ქებულება	შესხმა, წარმოთქმა, მოთხრობა კეთილობისა და ქველისმოქმედებათა ვითამე (ფსალ. 8,2 და 9,14, კუალად 108,1), хвала, похвала.
ქება	(ვაქებ, ვიქები) ქების წარმოთქმა (ფსალ. 9,23 და 34,18, კუალად. 55:4,10), хвалить, восхвалять, -ся.
ქებული	ჩინებული, დიდებული, ნაქები (ფსალ. 21,3 და 47,1), хвальный, препрославленный.
ქედანი	(მფრ.) დიდი ტრედი გარეული.
ქედი	თხემი გორათა (ნახე მთა) (ვეფხისტ. 198 და 433), вершина горы.
ქედი	ზღუასა ზედა წაწურვილი, ესე არს აკრა, ანუ კონცხი (მუნვე, 612), мыс.
ქედი	კისერი, ქეჩო (მატ. 18,6; საქმ. 15,10; ვეფხისტ. 1361), выя, шея.
ქედმაღალი, ქედმოუდრეკელი	ზვავი, ამპარტავანი, высокомерный.
ქედფიცხელი	ურჩი, შეუჯერებელი, ახირებული (საქმ. 7,51), жестоковыйный.
ქევქევი	ცხენი ფაფხვა დეზედითა.
ქევხა, ქევხუდა	ქეთხუდა, ანუ მამასახლისი, ნაცვალი სოფლისა, [староста].
ქეზება	(ვაქეზებ) არ დაშლა ცუდის საქმისა, არამედ უმეტეს გალაღება, განებიერება, თავის მიშვება, потворствовать, потакать, делать потачку, поблажку.
ქეთხუდა, ქევხუდა	დიდი ვაჭარი, პირველი მოქალაქე.
ქეიბური	პირფართო ისარი სანადირო (ნახე ისართან).
ქელვა	(ვჰქელავ) დათრგუნვა ფეხით ბალახთა, საფენთა და მისთანათა, мять, топтать.
ქენება	ვედრება, ხვეწნა (ვითა ჰქენ ნება ჩემიო) (ვეფხისტ. 204, 1060; მეფის ვახ. სამ., მოსე. 3), [убеждение, persuasio].
ქენჯნა	(ვქენჯნი) ტანჯვა, წერტა, გვემა (ამოს. 5,11), бить.
[ქერა]
ქერეთი	მღჳმე, ხარო (ნახე საპყრობილესთან) (იერემ. 37:14-17), херет.
ქერელი	ქერქი სელთა, კანაფთა და მისთანათა.
ქერეჭი	ფრთა მწერთა (ნახე ფრთასთან).
ქერი	(ბალ.) ნათესი გაზაფხულისა, ხოლო ქრთილი შემოდგომისა (ისაი. 28,25), ячмень.
ქერტლი	თმათაგან ანაცჳვნი თებო ფოლაქებად.
ქერ[ქ]ეჭანა	ფიჭვის ანაძრობი ქერქი.
[ქერქეჭელა	{ქერქეჭელა - თევზთ სანადიროს სამჭედურზედ შესაბმელი ხის ქერქი, поплавок на удочке - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
ქერქი	არს ზოგადი სახელი, საკუთრად კანი ხეთა, кора, корка და ესრეთ კაცთა და ხცოველთა ქერქსა ეწოდება ტყავი; მფრინველთასა - კანი; თევზთა, გველთა და მისთანათასა - ქეცედი, ქიცვი და ქერქლი; კუთა, კირჩხიბთა, ლოკოკინათა და მისთანათა - ბაკანი და კეცტყავი; სადაფთა და ზღჳს ლოკოკინათა - ნიჟარა; კვერცხთასა - ხეჭუჭი; ხეჭუჭს სინაგანსა და ტჳნთა გარემოს თხელსა კანსა - გარსი და აფსკა; ნიგოზთა, თხილთა და მისთანათასა - ნაჭუჭი; წაბლთა, წიფელთა და სხუათასა - ხეჭბი; ყურძნის ქერქთა და სხუათა, რაც დაიწურვის - ჭაჭა; სხუათა ხილთა შემოთლილს ქერქს - ნაფრცქვენი; ხახუთა, ნიორთა და მისთანათასა - ნაქურჩალი; მარცუალთასა - კილი და ქუჩუბო; ცერცუთა და ლობიოთასა - პარკი, ჩენჩო და ჭოტი; ხეთაგან მრთლად შენაძრობთა ზრქელთა ქერქთა ჭურჭლად შექმნილთა - ხოკი და ხოკერი; ფიჭვისას - ქერ[ქ]ეჭანა; თელათა, ცაცხუთა და მისთანათა ლბილსა ქერქსა, რომლისაგან მოიქსოვებიან ნეჭა და სფირიდი, ანუ შეიგრიხებიან ავრიტნი, ეწოდება ლაფანი და ხრალი და შიგნით აფსკასა მათსა ქურთენი, ქურთლი, ნაქურთენი და ნაქურცენი.
ქერქლი	თევზთ ქიცვი, ანუ ქერთლი, чешуя.
[ქეფსუტი	плешивый].
ქექა	(ვჰქექ) თხრა მიწისა, ანუ სხჳსა რისმე დაძებნა, рыть, ся. // (ვიქექები) ცუდი ფხანა.
ქეშაო	ერთის ლაროდამ მეორემდინ გრძლად ასაღები ზომა, параллельный.
ქეშაოდ, ქეშად, გეზად	ქეშაოს ზომით, параллельно.
[ქეშიკი	телохранитель].
ქეშელა	ახალი მომცრო რუმბი (ნახე თხიერთან).
ქეჩა	საფენი ნაბადი სუფთა და სახეებიანი (ნახე ტერი).
ქეჩო	ამოზეული ჯაგრიანი ქედი ტახთა, დათუთა, აფთართა და მისთანათა.
ქეჩხო	მოქნილი ცხუარის ტყავი ბეწვიანი (ნახე ტყავი).
ქეცი, ქეცედი	ქიცვი თევზთა (ნახე ქერქი) (ლევიტ. 11,11), чешуя.
ქეცი	მქავანი სენი ძნელად საკურნებელი.
ქეჯაო	მოაბა ნახე, იმგუარია.
ქეჯიმი	ცხენთ სამკაული გვერდების მოსაფარი, შეჭედილი, ანუ ნაკერი ოქრომკედითა, მოსახდომად და ომში სახმარადცა, чепрак.
ქვა, ქუა	მიწასა შინა პოვებული მაგარი ნივთი, მრავალგუარად სახმარი (მატ. 3,9 და 4,3), камень. თ. თაშ, ს. ქარ. სახენი ამისნი არიან: სილა წურილი ქუა შლამისა, ვითა გაცრილი; ქჳშა უმსხოსი მისი, ფეტჳსა ან ხორბლის მარცვალთ ტოლი; კენჭი ცერცუთა ტოლი და უდიდესი; ხჳნჭა ქჳშნარევი კენჭები ; ღორღი ნამტურევები უდიდესი კენჭთა; რიყე ქუა და ქჳშა მდინარეთ კიდისა; სალა ბრტყელი ქუა, ხმარებული ვაჟთაგან სათამაშოდ, ანუ სარქველად ქოთანთა; სიპი ქუა გლუსუნი ცეცხლში მტკრცოლელი; კოხი მქისე და ხორკლებიანი; კაჟი და ტალი ქუა ცეცხლის მშობელი; ქარწბი ქუა ჭიქის მსგავსი; სასრევი ქუა მახვილთ აღსალესავი, რომლისაც სახენი საკუთრად იხილენ ლექსსა თანა სასრევი; ლოდი ქუა დიდი და ბალავარი უდიდესი საძირკულად დასადები; ფილაქანი და ფიქალი ქჳს ფიცარი; არძანი კლდეთგან მოკვეთილი ლოდი, ანუ მარილის ქუა; ბრაგა ანუ სპონდიო წყალთა შინა დაფარული კლდე; კარკარი და კარკაროვანი სალი, ქარაფოვანი და სხუანი (ნახენ კლდესთან) (ფსალ. 20,3; ვეფხისტ. 5).
ქუაბი	კლდე გამონაკაფი (მატ. 21,13; იოან. 11,38; ვეფხისტ. 217, 644), вертеп, пещера.
ქუაბი	სპილენძის სადუღარი, სიავი (ნახე გუდარაკა) (მარკ. 7,4), котел.
ქუაბქოთანა	კარდალი, ღრმა სიავი კრკალითურთ პირზედა ხელით დასაჭერად, ვითა სათლი ან ტოლჩა.
ქუა კაპოეტი ანი მწუანე	ზურმუხტი (დაბად. 2,12), камень зеленый, изумруд.
ქუაფენილი	ქჳთ დაზღვევებული (იოან. 19,13), лифостромон, каменный помост.
ქუა ფორი	ამოთლილი გობა, ორე ქჳსა.
ქუაღოჯი	კაპანი, ქვიანი ადგილი.
ქვე	ქვევით, ქვემო, ქვემოთ, ქვემორე (ისაი. 5,30), на, ниже.
ქვე, ქვემცა	იხმარების ლექსთა შესახამებლად (ვეფხისტ. 56, 432, 468, 537, 1229, 1230; შავთ. 77, 100), же, уже, ужебы.
[ქვებიანია]
ქვებუდანი	ჩუმი ვერაგი, пронырливый, коварный.
ქვებურობა	უძღებება, ანუ უწმინდურება.
ქვეგანხედვა, ქვეგან მხედველობა	ქვებუდანობა, ავის გულით მზერა, подсматривание, пронырство.
ქვედნაცი	სტამბათა შინა ხმარებული ტყვია ჩამოსხმული თჳნიერ ასოთა ანუ ნიშანთა, გასაშორებელად ლექსთა.
[ქვევით]
ქვევრი	დიდი კეცის ჭური ღვინის ჩასასხმელი (ნახე ჭურჭელთან).
ქვეითი	ფრხივ მავალი (3 მეფ. 20,29; ვეფხისტ. 560), пеший, пешец, [низовые].
ქვეითად	ფეხით, пешком.
ქვეითობა	ფეხით სიარული, пешеходство. // უცხენო ლაშქარი, пехота.
ქველთობისა	მარიამობის თვე, აგჳსტო (ნახე თთვე).
ქველი	კეთილი, უხვი, სახიერი (ვეფხისტ. 421, 1027, 1432, 1456; შავთ. 4), доблестный.
ქველისმოქმედი	მოწყალე, კეთილისმყოფელი (ფსალ. 56,2), благодетель.
ქველისმოქმედება, ქველისსაქმე	მოწყალების მიცემა, მისაცემელი (მატ. 6,1 და შემდგომი; საქმ. 3.2), милостыня.
ქველობა	კეთილობა ან უხვება (ვეფხისტ. 143 და შემდგომი; შავთ. 19), доблесть, достоинство, добродетель.
ქვემდებარე	ნაწილი წინადადებისა, რომელსაცა ვსჯით (ლოღიკ. ბაუმ. § 76), подлежащее.
ქვემეხი	ზარბაზანი, ფილთამეხი.
ქვემო	ქვემოთ.
ქვემოთი	ძირს მყოფი, შემდგომი, нижний.
ქვემორე	ძირს ანუ შემდგომად (ვეფხისტ. 26), ниже сего, пониже.
ქვემძრომი	(მძრ.) ქვეწარმავალი (ნახე), пресмыкающийся.
ქვენა, ქვენა კერძო	ქვემოთი (ვეფხისტ. 26).
ქვესკნელი	უღრმესი ფსკერი (ფსალ. 62,9 და 84,13, კუალად 87,6), преисподняя.
ქვეყანა	სოფელი, სფერა, სამკჳდრებელი კაცთა (დაბად. 1,1; ფსალ. 23,1), земля. // ზოგჯერ ხმელეთი განყოფილი წყალთაგან. ფსალ. 1,4). // თემი, ერთი მხარე ანუ სახელმწიფო (ფსალ. 77:12,51). // საზოგადოობა კაცთა, სოფელი ესე (მუნვე, 2:2,10).
ქვეყნიერი	ქვეყანისაგანი, ქვეყანასა ზედა მყოფი.
ქვეშე	დაბლა ანუ ძირს (დაბად. 1,9; ფსალ. 8,6; მატ. 8:8,9), под, внизу.
ქვეშეთი, ქვემოთი	ძირისა.
ქვეშსაგები, ქვეშაგები	საფენი, ლოგინი, ანუ სარეცელი, постель.
ქვეშლეღჳსა	(ბალ.) ღვივის ხავსი, плавун.
ქვეშნიგუზისა	(ბალ.)
ქვეწარმავალი	(მძრ.) ქვემძრომნი, მუცლით მავალნი ჭიანი, მატლნი, გველნი და მისთანანი (დაბად. 1,20 და შემდგომი; საქმ. 10,12), гад.
[ქვიანი]
ქვითინი და ქჳთქჳთი	გოდება (ნახე ტირილთან), рыдание.
ქვითმანკიერება	შირიმი, каменная болезнь.
ქვითკირი	შენობა ქჳსა და კირისაგან (ვეფხისტ. 865), каменное здание.
ქვირითა	თევზთ კვერცხი ახალი, ხოლო დამარილულს ჰქვიან [ხიზილალა].
ქვისა დაკრება	(ქუას დავჰკრებ) დაქოლვა, განტჳნვა ქჳთა, მოკუდინება, (საქმ. 7,58 და შემდგომი, კუალად 14,19), побивать камнями.
ქვისლი	ცოლის დის ქმარი. ესრეთ უხმობენ ურთიერთსა ქმარნი ორთა დათანი, свояк, [ან ცოლის და, свояченица].
ქვიშა	მომსხო სილა (ნახე ქუასთან) (მატ. 7,26; ფსალ. 77,27), песок.
ქვიშარი	ნარდის პაიკის მარტო ჯდომა.
ქვიშნა	(ბალ.) უგრეხელა, гречиха, дикуша.
ქვიჯა	მცირე როდინი, ступка.
ქურივი	კაცი ანუ ქალი უმეუღლოდ დაშთომილი შემდგომად მეუღლის სიკუდილისა, вдов, вдовец (ფსალ. 67,5; მარკ. 12,42; ლუკ. 2,37), вдова, вдовица.
ქურიმა	(ბალ.) ფეტვი ღომის მსგავსი (ვეფხისტ. 1209).
ქია	(ოთხფ.) ციდამტკაველა, პიტიკი, მაიმუნის გუარია.
ქიბორჯი	ისარი ორპირი (ნახე ისართან).
ქილა	დერგი, მცირე ქოთანი, горшок.
ქილაქი	ფოხალი (ნახე კოდი).
ქილვაში	წვერთაგან ულვაშთ შესადგამი, бакембард.
ქილიფთარი	მნე სასმელთა ღჳნოთა, პირის მეღვინე, ключник питейный. თ. გილიდდარ [სპ.].
ქიმი	კიდური ნავთა და მისთანათა (ნაპირთან ნახე), ქიმები კართა, ქუსლი.
ქიმია	სწავლა გარდადნობისა მეტალლთასა და ეგევითართა, химия, алхимия, αλχυμία.
ქინაქინა	პერუს კუნძულსა შინა პოვებული ხის ქერქი, ცივების წამლად ხმარებული, хина, лихорадочная корка, κίνα
ქინქილა	(მწერ.) წურილი კოღო, [комар, мшица]
ქინძი	(ბალ.) кищнец, кориандр.
ქინძისთავი	თავმრგუალი ნემსი, булавка.
ქინძის თესლი	(ბალ.) (გამოს. 16,14), кориандр.
ქინძმანძუკა	(ბალ.)
ქირა	მიზდი, გარდაკვეთილი ფასი.
ქირაობა	(ვჰქირაობ) ფასით დაკვეთა რისამე ჟამად, нанимать, брать в наем, на прокат.
ქირაფქა	ჯაჭვიანი აბჯარი (ნახე ჯავსანი).
ქირდვა	(ვჰქირდავ) აგდება, თავსაცილი, издеваться, насмехаться.
ქისა, ქესა	თეთრის შთასადებელი პარკი (ნახე ვაშკარანი), кисет, мешочек.
ქისპი, ქისტი	ნახე ქიშპი და ქიშტი.
ქიტი	ქაგქირი.
ქიში	ჭადრაკის თამაშობაში გაქცევა მოპირდაპირისა.
ქიშმიში	სკიჯი (ნახე ყურძენთან).
ქიშპი	ქისპი, ინადი, ჯაბრი.
ქიშტი	ბლიკვა (ნახე მუჭი), тумак, туз, тычек, вяха, удар кулаком, χαντούκι, χαντουιά.
ქიშური	კიჩერი, მრგუალმარცულიანი მტევანი (ნახე ყურძენი).
ქიცვი	ქერქლი თევზთა და მისთანათა (ნახე ქერქი).
ქლამინდი	სამეფო მანტია (მატ. 27,28 და შემდგომი), хламида, χλαμύς.
ქლეშა	(ვჰქლეშ) ძლიერად ხეხა ან თლა.
ქლიავი	(ხე) მოდიდო და მოტკბო უშხუნა შავი ან მოწითანო, слива. გუარნი ამისნი: ალიბუხარი, დამაცხი, ოტური, ღოღნაშო, ღორქლიავა, ჭანჭური.
ქლიბი	რკინათ საფხეკი ჭოპოსანი, терпуг.
ქმარი	კაცი, მეუღლე ცოლისა (ლუკ. 2,36; იოან. 4,16 და შემდგომი), муж, супруг.
ქმნა	(ვიქმ) კეთება, წარმოება საქმისა (დაბად. 1,1 და შემდგომი; მატ. 12,2), творить, делать. // (ვიქმნები) ვნებითი ამის ზმნისა (დაბად. 1,3 და შემდგომი), [რასა იქს (ნახე იქ), იქმნება, იქნება, может быть].
ქმნული	საქმე ნაქმარი (ფსალ. 8,6), дело, творение.
ქმრიანი, ქმროსანი	დედაკაცი ქმრის მეუღლე, замужная.
ქნარი	ჩანგი თითებით საკრავი (ისაი. 5,12), гусли.
ქნევა	(ვაქნევ, ვიქნევ) ჰაერში ტრიალება ანუ მოღერება მახჳლისა, ხელისა, გინა კვერთხისა დასაკრავად (ვეფხისტ. 20), махать.
ქობა	არშია, სამოსელი კიდურთ სადები, кайма, опушка.
ქობინა	ტაბუცი, валек.
ქობინი	კარავთა, გავალაკთა, დორეულთა, ანუ ეტლთა ზედან ჩამოცმული მოოქროვილი ვაშლის სახე ანუ ყუავილედი.
ქოთანი	კეცის სადუღარი (ნახე გუდარაკთან) (რიცხ. 11,8), горшок.
ქოთაო	ცხენის სენი, ყელში ქოშინი.
ქოთარედი	სვეტის თავზედ მრგუალი ბუღაური (2 ნეშტ. 4,12), окружилие.
ქოთება	(ვაქოთებ) ხეთქებით ქექა.
ქოლგა	დიდი სამზიურო (თ.).
ქოლვა	(ვჰქოლავ) აქოლვა, დაქოლვა, ჩაქოლვა (ესენი ნახე) (ჩახრუხა. 40).
ქონა, ქონება	(მაქუს) ფლობა, პატრონობა (მატ. 13,12 და შემდგომი, 25,28 და შემდგომი), иметь.
ქონგური	გალავანთა და ციხეთა კედელთა ზედა დაშორებით მოვლებული თავები, зубцы на стенах и оградах.
ქონდარი	(ბალ.) чабер.
ქონდაქარი	კასაბი, მეხორცე ანუ მზარეული (ნახე მთავარქონდაქარი).
ქონება	ქონა, ანუ საქონელი, მონაგარი მოძრავი, ანუ მამული უძრავი, имение, движимое или недвижимое.
ქონი	სიპოხე ხორცთა (ნახე ცხიმთან), жир.
ქონიერი	ქონებიანი, მქონებელი.
ქორაფი	(ხე) ბოკვი, осокор, паклен, [ქორაფის ისრები (ვისრამ. 24)].
ქორაფი	(ბალ.)
ქორაკი	ავშარა.
ქორედი	სახლი სახლზედ მრავლად ნაშენი, [ხომალდის ქორედი, палуба].
ქორეპისკოპოსი	უერპარხიო ეპისკოპოსი, ანუ მაგიერი უპირატესისა, მუნ არა მყოფისა.
ქორი	(მფრ., ლევიტ. 11,16; ვეფხისტ. 363, 441, 471) ястреб (იხილენ სახელნი ესე კატიღ. ანტ. § 102). გუარნი ამისნი ბურაული, გეზელი, მწყაზარი, შაბარდუხი.
ქორი	ქორედი, სახლის ერდოთა ზედა შენებული სახლი (მარკ. 14,15; ლუკ. 22,12), горница.
ქორკანდელი	მაღლა საკიდარი ხომლი, паникадило.
ქორონიკონი	ნახე ქრონიკოსი.
ქორფა	ჩჩვილი, უსუვარი. // ახალი ბოსტნეული, მწუანილი, ხილი და მისთანანი, свежий, нежный.
ქორწილი	ლხინიბა სძლის მოყუანის ჟამს (მატ. 22:2,3 და შემდგომი; იოან. 2,1), брак, браки (ვეფხისტ. 1422 და შემდგომი), свадьба, пиршество свадебное.
ქორწინება	კურთხევა გჳრგჳნისა, ერთი შვიდთა ეკლესიურთა საიდუმლოთაგანი, брак, бракосочетание.
ქორწინება	(ვიქორწინებ) შერთვა მეუღლისა (1 კორ. 7:9,28,36,38), браком сочетаться, вступать в брак.
ქორწინებული	შეუღლვილი ქორწინებითა, დაქორწინებული (1 კორ. 7:10,33,34), вступивший в брак.
ქორჭილა	(თევზ.) окунь.
ქოსა	პოპლიკი.
ქოსი	სპილენძ-ჭური, ქოსნაღარა (ვეფხისტ. 711, 1450; ჩახრუხა. 74).
ქოსმენი	(ოთხფ.) სასუქი ღორი (ნახე ღორთან).
[ქოსნაღარა]
ქოფიტი	ტლანქად შექმნილი რამე, ჯერეთ გაუწმენდელი, оболваненный, вчерне сделанный.
ქოქანიკი	ქანქანა.
ქოქი	(ხე) ეკალი ჩირგვიანი.
ქოში, ქოშები	ქუსლიანი ფოსტლები, башмаки с высокими каблуками, [черевик].
ქოშიკი	(ოთხფ.) ვაციკი, წლის ბოტი (თხასთან ნახე).
ქოშინი	(აქოშინებს) გაძნელებით ფშჳნვა ხველისგან ან ყელის ტკივილისა.
ქოჩაბანდი	მებძოლთაგან ციხე ქალაქთ გარემოცვა და გზის შეკურა.
ქოჩი	(ხე) შეფოთლილი ანუ ვარჯოვანი ხე (ვახუშტ. 40).
ქოჩორა	(მფრ.) ქათამი ქოჩრიანი, მრგუალად ბუმბულით თავმოსილი მომაღლოდ, хохлатая курица.
ქოჩორი	შემოკვეცილი ვარჯი (ნახე თმასთან).
[ქოჩქოჩანი	водоворот].
ქოცო	მცირე ქვევრი (ნახე ჭურთან).
ქოჭი	ხეთაგან შემზადებული კურტანი სახედართა კოკების შთასადგმელად, вьючное седло.
ქოხი	ტალავარი, უფრორე ფიჩხით და ჩალით დახურვილი (ნახე სახლთან), изба.
ქრთამი	იძულებით და უსამართლოდ მორთმეული ძღვენი საქმის გასარიგებლად (ისაი. 5,23; ფსალ.14,5 და 25,10; ვეფხისტ. 731, 752 და შემდგომი), дар, мзда, взятки.
ქრთილი	(ბალ.) შემოდგომის ნათესი ქერი (ისაი. 28,25; ანგ. 2,17), ячмень, [мера содержащая грань].
ქრისტე, ქ~ე	ბერძულად ეწოდების ცხებულსა და სხუათა ენეთა ზედა ხშირად დადებულ არს ადგილსა ცხებულისასა (იხილე ეს ლექსი) (გოდებ. 4,20), помазанный, помазанник. // საკუთრად მიეწერების მაცხოვარსა ჩვენსა იესოს (დან. 9,25; იოან. 4,42), Христос.
ქრისტიანე, ქრისტეანე	ქ~ეანე, ქრისტეს მოსავი (საქმ. 11,26), христианин.
ქრისტიანობა	სარწმუნოება ქრისტესი, ანუ საქრისტიანო.
ქრისტეს ბეჭედი	(ბალ.) лютик, куричья слепота.
ქრისტესშობის თვე	ტირისდენი, დეკემბერი (ნახე თთვე), декабрь.
ქრისტნვა	(ვჰკრისტნავ) მოქცევა ქრისტეანედ მირონის ცხებითა.
ქრმოსანი	ნახე ქმრიანი.
ქროლა	(ჰქრის) ჰაერის მოძრავობა, ბერვა ქარისაგან (მატ. 7,25 და შემდგომი; საქმ. 27,13 და შემდგომი), дуть, подувать.
ქრონიკოს, ქ~კს, ქორონიკოს, ქორონიკონი	ბერძულის ლექსისაგან, ანუ κρόνος, год или время, წელიწადი, ჟამი ანუ დრო. ამისგან ზედშესრული მამრობითად χρονικός, მდედრობითად χρονική, უმეშვეობითად χρονικόν, годовой, годичный და χρονικά ანუ χρονογραφία წელთაღწერა, ანუ მოთხრობა საქმეთა დანიშნვითურთ წელიწადთა და დროთა მათთა, летопись. ქართულად ქკ~ს უხმარათ წელიწადთა აღსარიცხველად 532 წლის მოქცევისათჳს, რომელსა ეწოდება დიდი ინდიკტიონი, великий индиктион, или летоисчисление по великому индиктиону. რამეთუ რიცხჳ მთოვარის მოქცევისა 19 და მზის მოქცევისა 28 განამრავლო რა ერთი მეორესა ზედა, შეიქმნების 532 წელიწადი, რომელთაცა მობრუნების შემდგომად შვიდეულის დღენი, მთოვარის განახლება, პასეკის დღე, მისნი წინამავალნი და შემდგომნი დღესასწაულნი, მარხუათ აღების დღენი და სხუანი ანგარიშნი თჳთოეულის წლისანი, იმავე შვიდეულის და თთვეთ რიცხვებში მოვლენ, როგორც 532 წელიწადს წინათ ყოფილან. ვრცლად განმარტება ამისი იხილე ქართულის დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს. და ვინათგან აღრიცხუა ესე წელთა ქორონიკონის ქართველთ გარდა სხუათაგან არა არს ხმარებული, ამად სათქმელ არს აქა, ვითარმედ ესე ქრონიკოსი, რომელია დიდი ინდიკტიონი, პასხალია, ხელთა და სხუანი აღრიცხუანი დაბადების ბოლოს დართულნი გაკეთებულ არიან რომაელის მონაზონის დიონოსის მიერ. ამანვე დიონოსიმ 516 წლითგან ქრისტეს შობით შემოიღო თჳსსა დროსსა წელთაღრისცუა ქრისტესით, რომელიცა მად ჟამადმდე არა სადა იყო იყო ხმარებული, ვითა სჩანს ისტორიათაგან. ამის გამო საგონებელ არს, ვითარმედ საქართველოსა შინა ქრონიკოსით აღრიცხუა შემოღებულ არს 780 წელსა, რამეთუ, უკეთუ დართო ამას ზედა 532, შეიქმნების 1312 წელი ქრისტესით. ამ წელიწადს ერთჯერ მობრუნებულა ქრონიკონს და მეორე დაწყებულა1313 წელსა. და კუალად უკეთუ დართო 1312 ზედა 532, შეიქმნების 1844 და შემდგომსა წელსა 1845 დაიწყება მესამე ქრონიკოსი. ამისგან სჩანს, ვითარმედ საქართველოს მეისტორიე ვახუშტი ბაგრატიონი რაჟამს აღრიცხავს უმეტეს ათორმეტისა მობრუნებასა ქრონიკოსისასა დასაბამითგან სოფლისათა, ესე აღურიცხავს თჳთ თავით თჳსით, ხოლო ნამდჳლად აღრიცხუა ესე არს იქმნებოდა უწინარეს შემოღებისა დიონოსის მიერ პასხალისა და მეტადრე უწინარეს ქრისტეანობისა.
ქრცუნი, ქრცჳნი	(ოთხფ.) დედალოსი (ლევიტ. 11,30), ласица, [горностай, ნახე ყარყუმი].
ქრცხილა	ხე კეთილფურცლოვანი, ხოლო შავქერქიანს ჰქვიან შავქრცხილა.
[ქსელვა]
ქსელი	საქუსალი, გრძლად დაქსელილი ძაფები მოსაქსოვად (ვეფხისტ. 455, 789), основа в ткани, ხოლო სიგანეზედ ძაფთა ეწოდება საზედაო, уток. // ქსელი დედაზარდლისა, აბლაბუდა (ფსალ. 38,12), паутина, паучина. // ქსელი აფრისა (ნახე აფრა).
ქსენა	ნახე ქშენა.
ქსესტი	ძველი ლიტრა ნახევარი.
ქსოვა	(ვჰქსოვ) ქსელისა და საზედაოს შეაწმასნვა, ткать. / ქისათა, წინდათა და მისთანათა ქსოვა ჩხირებითა, вязать.
ქსუვი	ხამი, შეუჩვეველი, განკსუვებული (ითქმის მფრინველთათჳს), дикий, одичалый.
ქუა, ქუაბი	და სხუანი იხილენ ქვა, ქვაბი.
ქუბი	(ბალ.) ჭვავი.
ქუბი	(ოთხფ.) ნეზვი, დედაკი ღორი.
ქუდი	თავსაბურველი კაცთა ანუ ქალთა, шапка. // პატარა ფიცარი ამოჭრილი და დალურსმნილი კართა ზედან ქუსლთა მათთა საბრუნავად, სამხვეწლო.
ქუდუნა	(ბალ.)
ქუჱვით, ქუჱყანა, ქუჱსკნელი	და სხ. ნახე ქვევით, ქვეყანა, ქვესკნელი.
ქუთი, ქუთი!	ქუცი, ძაღლთ მოწოდების ხმა, куть, куть! κούτζι, κούτζι!
ქუთუთო	თუალთ საფარებელი, веко, века, вежди.
ქულა	გაპენტილის ბამბისგან დახვეული ბურთი სასთველად.
ქულა	(მფრ.) მართვე ქორთა, შევარდენთა, აწივთა და მისთანათა (ნახე მართვესთან).
ქულა, ხულა და ქულბაგი	დუქანი ბაზრისა, ბაზარი, лавка, ряды (ვეფხისტ. 605).
ქუმელი	ხალის ფქჳლი, толокно. [დედანშია толотно. რედ. ალ ღლონტი].
ქუნთა	ბოჭკოთი ქსოვილი საფენი (ნახე ტერი).
ქუნთრუშა	ვარდკოხა, სენი წითელის გუარი, корь (болезнь).
ქუნჩი	კუნჭული, კუთხე.
ქურა	ბრძმედი, горнило, химическая печь.
ქურანი	(ოთხფ.) რახსი, წაბლისფერი ცხენი, бурая лошадь.
ქურდი	მპარავი, вор.
ქურთენი, ქურთლი	ხეთ ლაფანის აფსკა (ნახე ქერქი).
ქურივი	ნახე ქურივი.
[ქურიმა	ნახე ქურიმა].
ქურო	ბეწვიანი სათბობი ორთავე ხელთა ერთად შესაცმელი, нарукавник, ხოლო ცალის ხელისა თათმანი ხელჯაგი.
[ქურსი	(არაბ.) тандур].
ქურუმი	კერპთა მღუდელი და მისანი (შავთ. 79), жрец, гадатель.
ქურუხი	მოქურუხებული, წარბშეჭმუხნვილი, нахмуренный.
ქურქუმა	(ბალ.) კრკო, ზაფრანა (ქებ. 4,14), шафран.
ქურციკი	(ოთხფ.) ნიამორი, გარე თხა (2 სჯული. 14,5; ვეფხისტ. 76), серна, сайгака. თ. ჯეირან.
ქურხლი	ხურხლი, ხეთა ზედა დადებული თოვლი (ნახე თოვლთან).
ქურჯნვა	მჯიღის ცემა (ნახე მუჭი).
ქუსეტი	გრძელი ნაწლევი ანუ ფაშვი (ლევიტ. 3,3; მალაქ. 2,3), утроба, требуха.
ქუსლი	ფეხის უკანა კერძო (იერემ. 13,22; ვეფხისტ. 604), стопа, пятки, задняя часть ноги. // ფეხთსაცმელთ უკანა კერძო, каблуки, пятки у обуви. // მისაგდებელის კარის თავსა და ბოლოს გრძელი ქიმები, ქუდთა შინა მბრუნავნი.
ქუსტარა	გრძელი რანდა, შალაშინი, скребок, струга, ξύστρα.
ქუქუნაკი	კურტაკი, მოკლე ტოლომა, куртка.
ქუქუნი	ცხენთა და ვირთ წიაღი (ეზეკ. 23,20), лоно. // ანუ ხურაობა მათი (ნახე ხურაობასთან).
ქუში	დაძველებული ხველა და ქოშინი.
ქუში	ქურუხი, შეჭმუხვილი, დაღრეჯილი (ვეფხისტ. 10,122, 1221), угрюмый.
ქუჩუბო	მარცვალთ ჩენჩო (ნახე ქერქთან).
ქუჩულა	ყუავთ დამათრობელეი წამალი.
ქუცი, ქუცი	ღორთ მოწოდების ხმა (ნახე ქუთი).
ქუხილი	ძლიერი ჭქა ღრუბელთა შინა, შედეგად ელჳსა შექმნილი ილეკტროული ძალისგან (ფსალ. 76,18 და 103,7), гром.
ქუხვა	(ჰქუხს) გრგჳნუა, ხმა, ბგერა ქუხულისა (ფსალ. 17,13 და 28,3), греметь, возгреметь.
ქუჯაო	ფქვილის მოსაგროვები საგველი, метла муки.
ქშენა, ქსენა, ქშინვა	(ქშინავს) გასაგონად ფშჳნვა, ქაქანი (ვეფხისტ. 970), дышать.
ქშიქში	ქათამთ დასფრთხობი ხმა.
ქცევა	(ვაქცევ) დაქცევა, დარღვევა შენობათა, ломать, разрушать, [лить]. // ფრიადის დაკლების მიცემა, დაგლახაკება, разорять, причинять убыток. // მოქცევა, მობრუნება, მოტრიალება, обращать, оборачивать.
ქცევა	(ვიქცევი) მიმოსლვა, ანუ მოძრაობა (დაბად. 1,2; საქმ. 17,28), носиться, двигаться, [ворочаться]. // ყოფა, გება, დგომა სადმე (მატ. 17,22; საქმ. 14,3), пребывать, находиться где.
ქცევა	(ვიქცევი) მრავალგუარად განვითარდების ზედდადებულთაგან მარცუალთა, ვითარ გაქცევა, бежать, წაქცევა, падать და სხ. (იხილენ თჳსთა ადგილთა).
ქცევა	(ვუქცევ) შეცულა კილოთა გალობასა, ანუ მიზიკასა შინა, перемена тона. // გარდმობრუნება, გარდაშლა გათიბულის თივისა და მისთანათა, переворачивать.
ქცევა	გუარი ცხოვრებისა საზოგადოებასა შინა, ე.ი. კეთილი ანუ ცუდი საქციელი (ვეფხისტ. 221; შავთ. 100), поведение, поступок.
ქცევა მიწისა	იმერეთში საზომი სახნავის მიწისა, რომელსა აქუნდეს 30 მხარი ანუ საჟენი. სიგრძე და ეგოდენივე სიგანე, ვითა ქართლში დღიური ანუ საქცევი.
ქცეულება	საქციელი, ქცევა, поведение.
ქჳთინი, ქჳრითა, ქჳშა	და სხ. იხილენ ქვითინი, ქვირითა, და შემდგომი.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ღ	ქარაგმიანნი ლექსნი: ღ~ი ანუ ღ~თი, ღ~თაება ანუ მ~თაება, ღ~თმთავრობა, თ~თისმშობელი, ღ~თშემოსილი, ღ~ივსულიერი და სხ. საუფლონი ესე ლექსნი დაიწერებიან საუფლოთავე ქარაგმითა. ვიეთნიმე, რეცა მმკაცრად შედგომილნი კანონთა ღრამმატიკისათა, განმაშიშულებელნი ლექსთა ამათ უქარაგმოთ სწერენ ნათესავობითად ღმრთისა, ზედშესრულად ღმრთიური და სხ. გარნა ესე ვითარი გამოთქმაცა არა სადა იხმარების საზოგადოდ, არამედ ითქმის ღუთისა, ღუთიური და სხ. სხვებრ გამოთქმა ძალუძს, ვისცა ვითარ ენებოს, გარნა უქარაგმოდ განშიშულება საუფლოთა ლექსთა წინააღმდეგ არს საზოგადოდ მიღებულისა ჩვეულებისა და უშესაბამოცა მისდა: "რომელმან დასდუა ბნელი საფარველად თჳსად" (ფსალ. 17,11). ესრეთ განუსჯიათ ქართველთა მთარგმნელთა და მწერალთა წმიდათა მამათა და ამად ასოსა ამას ზედა საუფლონი ლექსნი სრულიად დაწერილ არიან თჳსითა ქარაგმებითა შესაბამთა მათთა ადგილთა ზედა, წესისაებრ ლექსიკონისა. აქა შეისწავე, რამეთუ ლათინურსა და ბერძულსა ენათა შინა ლექსნი: Deus, Θεός და სხუანიცა მრავალნი არა ყოველთავე შინა ბრუნვათა შეუდგებიან საზოგადოთა კანონთა, ხოლო მითოლოღიურნი Διός, Jupiter, სრულიად შეიცულებიან ბრუნვათა შინა. მაგალითად: წრ. Ζεύς, ნათეს. Ζηνός ანი Διός, მიც. Ζηνί ანუ Διϊ, შემასმ. Ζήνα ანუ Δία წოდ. Ζεύς, წრფ. Jupiter, ნათეს. Jovis და სხ. კუალად შეისწავე, რამეთუ მითოლოღიისა შინა ძველთა კერპთმსახურთა ღმერთთა სახელნი დაიწერებიან ქარაგმით არა თუ ზეიდამ, არამედ ქარაგმას უსმენ ქვეიდამ, ვითარ ღ~თი. ესე ჰნიშნავს წარმართთა კერპსა. არა უჯერო იქმნებოდა ხმარება ამისი საღვთოსა შინაცა წერილსა (იხილე ფსალ. 95,5): "ღ~თნი წარმართთანი ეშმაკ არიან". ამ ღ ასოს მაგიერ ზოგნი ხმარობენ ყ უკანონოდ (იხილე ყ ასოსა შინა). ღა მარცვალი ესე შეერთდების სხუათა ლექსთა და განავითარებს მათ. 1. ზმნათა საეჭვოსა კითხუათა შინა, ვითარ არსღა? ე.ი. კუალადცა არს? იქმნებისღა? მოვალსღა? და სხ., еще ли? уже ли? 2. მრავალთა ზმნისზედათა და კავშირთა: არღა, არღარა, уже не, более нет. ვერღარა, ნურღარა, ვიდრეღა, კნინღა, თუმცაღა, დაღათუ და სხ.
ღაბაბი	ნიკაპის ქვეშე ჩამოზეული ნაკეცი სიმსუქნისა, борода.
ღაბუა	(მფრ.) ქათამი ანუ სხვა მფრინველი ნიკაპს ქვეშ ბუმბულით მოსილი წვერის მსგავსად, ვითა თავზედ ქოჩორა, на подбородке махнатая курица.
ღადარი	დაუნდობელი, მოღალატე (ვეფხისტ. 747), изменчивый.
ღადარინელი	ნახე ღაზარინელი.
ღადირი	წარზიდული სერი, ქედი გორათა.
ღადო	ზღუათა ღელვის ნჩქრევა, ფურთუნი (ნახე წყალთან).
ღადრობა	დაუნდობლობა, ღალატი, измена.
ღავილი	(ღავის) ბღურიალი, ცუდი ტირილი, [верезжить, выть].
ღავღავი	(ღავღავებენ) განგაშით დრტჳნვა მრავალთაგან, ропот, шум.
ღაზარინელი, ღადარინელი	ვარსკულავთმრიცხველი, ანუ მესიზმრე (ჩახრუხა. 3), [გაზარინელი].
ღაზლა	მსხჳლი მკედი მატყლისა, ანუ შლილი ფერადი (ნახე ძაფი).
ღაზობა	ფრიადი შური, გუაჯი (ნახე შურთან) (ვეფხისტ. 140), ревность, рвение.
ღალა	რაოდენიმე ნაწილი მოსავალთა, მამულის პატრონისადმი ბეგარად მისაცემი, ვიეთნიმე უხმობენ ყალანად, поземельная подать, или сбор с урожая.
ღალატი	მუხთლად შეთქმულება მოსაკლავად ვისსამე (ვეფხისტ. 418, 434), умысл, покушение на жизнь чью. // (ვუღალატებ) განცემა, შეურჩენლობა (კუალად 1071), изменять.
ღალვა	(ვღალავ, ვიღალები) დაშრომა, დაღალვა სიარულით ან მუშაობით, утомлять, -ся, уставать.
ღალღა	(მფრ.) ყუავის გუარია, галка, кулик.
ღამე	დრო დასლჳთგან მზისათ ვიდრე აღმოსლუადმდე (დაბად. 1:5,16; ფსალ. 1,2 და 18,2), нощь, ночь.
ღამის თევა	დაისი (ნახე თევა).
ღამისმხმობელი	(მფრ., ლევიტ. 11,17) вран нощной.
ღამორა, ღამურა	(მფრ.) მღამიობი, მაჩქათელა.
ღანუხობა	გაზაფხულის დრო.
ღანძილი	(ბალ.) ჯიშკილა, черемуха, черемша. ს. ღანძიღ.
ღაპაღუპი	ხშირი წვიმა, გინა ცრემლთა დენა.
ღაჟო	(მფრ.) ჯინხვა.
ღაჟღაჟი	(ბალ.) ფურცელთ ფერადობა, ვითა ხაშხაში.
ღართი	წამოსასხამი საწვიმარი ნაბადი ბოჭლოიანი, бурка.
ღარი	გრძელი ხე შუა ამოჭრილი გასადინელად წყალთა (ვეფხისტ. 704), жолоб.
ღარიბი	უცხო ანუ გლახაკი (ვეფხისტ. 165, 792, 812), бедный, или странник. თ. ყარიბ [არაბ.]. // ღარიბი მარგალიტი (ნახე ობოლი) (მუნვე, 1362, 1375).
ღატაკი	ფრიად გლახაკი, მკდოვანი და შიშველი.
ღაფალი	გაუფრთხილებელი, წარმდები, გარეწარი (ვეფხისტ. 642, 720), оплошный, опрометчивый.
ღაღადება	(ვღაღადებ) ხმამაღლად ზახილი (ფსალ. 30,33; საქმ. 19,28), вопиять, взывать, кричать, ხოლო სახელზმნად (ფსალ. 9:6,12 და 26,6; მატ. 2,18 და 25,6), воскликновение, клик, вопль, шум.
ღაღადისი	საბავთოს საქმის მოამბე ხმამაღლად (იობ. 1,14 და შემდგომი), вестник.
ღაწვი	ლოყა (ფსალ. 31,9; ქებ. 5,13), ланита, щека, челюсть.
ღაჭაღუჭი და ღაჭუნი	ხვასტაგთ ცოხნის ხმა.
ღება	(ვიღებ) აღხმა ხელის მოკიდებით, брать, принимать. ზმნა ესე მრავალგუარად განვითარდების ზედდადებულთაგან მარცუალთა: აღება, ამოღება, გაღება, გარდაღება, დაღება და სხ. (იხილენ თჳსთა ადგილთა), ვაღებ, отворять.
ღებვა	(ვღებავ) დაფერადება, სხვა ფერის მიცემა, красить.
ღებილი, ღებული	დაფერადებული, შეღებული (ისაი. 1,18), багряный, крашеный.
ღებინება	(ვაღებინებ) იძულება სხჳსა აღებად, заставлять брать. // (აღებინებს) პირიდამ ღებინება, წარმონთხევა საჭმელთა და ბალღამთა სტომაკიდამ წამლის მიცემითა, ან უწამლოდ, рвать, рвота.
ღელე	ჩავარდნილი ადგილი მინდორზედ ანუ მთათა შორის (ფსალ. 59,8 და 64,13, კუალად 83,5), юдоль, юдолие, долина.
ღელვა	(ღელავს) ზღჳს ხეთქება, ფურთუნი (წყალთან ნახე), волноваться (ფსალ. 41,7; მატ. 8,24; საქმ. 27,41), волна, буря. // ღელავს, ღელვიანი ითქმის ნაწსოვთათჳსცა (ნახე ტალღიანი).
ღელვა გვემული, ღელვილი	შეჭირვებული ღელვისაგან, обуреваемый.
ღეო	ძნა მდგარი ხუთეულიდამ ოცეულადმდე.
ღერება	(ვუღერებ) ნახე მოღერება (ვეფხისტ. 1393).
ღერი	მცირე ნაპობი შეშისა, полено. // ზრო მცენარეთა, стебель.
ღერო	ზრო ბალახთა და მხალთა (იხილე ხერი), стебель.
ღერღეტი	(მფრ.) ბატი, гусь.
ღერღვა	(ვღერღ, -ღავ) ცერცჳსა და სხუათა მარცვალთა ხოშორად დალეწა საფქველზედ. // კბენა ანუ გამოხვრა ძვალთა მხეცთა და ძაღლთაგან.
ღერძი	ურმის თვალთა და ბორბალთ საშუალ გავლებული ხე ანუ რკინა საბრუნავად (გამოს. 14,25), ось.
ღეღა	(ვიღეღ) გაშიშულება, გარდაღეღა.
ღვალო, ღოლო	(ბალ.) конский щавель.
ღვალოშმაგა, ღოლოშმაგა	(ბალ.) ღუარძლი, грыжная трава.
ღვამი, ღომი	(ბალ.) просо.
ღვარი	წვიმისგან მოვარდნილი წყალი (ნახე წყალთან) (ფსალ. 17,4 და 35,8, კუალად 123,4; ვეფხისტ. 1400), поток.
ღვარძლი	(ბალ.) ხვარბალი მაწყინარი (მატ. 13,25 და შემდგომი), плевелы, рожки.
ღვაფი	ნახე ღვიფი.
ღვაწლი	ყოფა გაჭირვებაში, შრომაში, ანუ ბრძოლაში (ლუკ. 22,44 და 2 ტიმოთ. 4,7), подвиг.
ღვაწლისამძლე	გამარჯვებული ბრძოლასა შინა.
ღვედი	დაწნული თასმა (ნახე საბელთან) (საქმ. 22,25; ვეფხისტ. 1361), ремень, вервь.
ღვედკეცი	(ხე) ჯაშაკურა (შავთ. 60).
ღველფი	ნაკვერცხალმრავალი, ანუ ნაცარი წითლად გახურვებული ნაღვერდალს ქვეშე (ნახე ცეცხლთან).
ღვერფი	შეგროვებული, გროვა (ისუ. 8,29), громада.
ღვეძილი, ღვეზელი	ხმიადის კუპატი, ხორცით ან თევზით გამომცხუარი (ნახე პურთან), опреснок, пирог (3 მეფ. 14,3).
ღვია	(ხე) ეკლებიანი ხე (ისაი. 55,13), кропива, вереск, можжевельник, зеленица.
ღვივება	(ვაღვივებ) ნახე გაღვივება. // ღვივის ითქმის: 1. ცომისათჳს გაფუვებულისა; 2. ნაკვერცხალთათჳს, ე.ი. წითლად სჭჳრს; 3. ცხოველთ სიმსუქნისათჳს ანუ ათქჳრებისა.
ღვინისმწდე	მერიქიფე, პირის მიღჳნე, ღვინის დამსხმელი და მიმრთმევი, виночерпий.
ღვინო, ღჳნისა	ყურძნის ნაწური სასმელი (ფსალ. 4,7; მატ. 9,17 და შემდგომი), вино, οίνος. თ. შარაბ [არაბ.], ჩახირ, ს. გინი. ახალს ნაწურს ეწოდება ტკბილი; ჯერეთ დუღილში მდგომს - ამბოხი; დადუღებულს - მაჭარი; ცეცხლზედ ნადუღს - ბადაგი; წყლით აღზავებულს - დგჳფი; უწყლოს - შუმი და არმუნჯი; გაწყალებულს - ჟოქო; ნაწნეხს - ჭაჭას, რა დაალტობენ წყლითა და მეორედ გამოჰქაჟავენ, ეწოდება შამანი; მგბარსა შაქრითა და სუნნელით ზავებულს ღვინოს კუნდიტი; დამჟავებულს - ძმარი.
ღვინობის თვე	სთულისა, ოკდომბერი (ნახე თთვე), октябрь.
ღვინჭა	ხვინჭა.
ღვინჭილა, ღურინჭილა	(მძრ.) ужовка.
ღვიფი, ღვაფი	დიდი ცუარი მრავლად შთამოცვივნული (ნახე წვიმასთან).
ღვიძილი	(მღჳძავს) ფხიზლობა, უძილობა (ფსალ. 126,1), бдеть, бодрствовать.
ღვიძლი	ნაწილი ცხოველთ შიგანურისა, გულთან მდებარე, მოშავოდ წითელი (გამოს. 29,13), печень, печенка. თ. ჯიგარ [სპ.], [ღვიძლი და, ძმა, родная сестра].
ღულარჭნილი	მიმოხრილი, იკანკლედი (გამოს. 30,3) витый.
ღულერჭი	წნელი.
ღულიაპი, ღლიაპი, ღლაპი	(მფრ.) მფრინველთ მართვე ჯერეთ უნაკრტენო (ნახე ლაპი).
ღურა	(ვღური) დათხევა, დაღურა (ვეფხისტ. 176, 902 და შემდგომი).
ღუწა	(ვიღუწი) ღუწოლა, მომჭირნეობა, ანუ ზრუნვა (ფსალ. 39,17 და 2 ტიმოთ. 2,5), подвизаться, пещись.
ღვთაება	არსება, ანუ თჳთება ღვთისა (რომაელ. 1,20; ვეფხისტ. 1444), божество. // მსოფლიონი ღვთაებად, მღვთაებად და პირიღვთისად უწოდებიან ხელითუქმნელსა ხატსა მაცხოვრისასა, нерукотворный образ.
ღმერთი	ღ~ი, არსება პირველსაუკუნო, უზენაესი და მხოლო მიზეზი არსთა დასაბამიერთა, რომელნიცა არსებენ მის მიერ (დაბად. 1,1; იოან. 1,1), бог. // ხოლო განსასხუავებლად კერპნი წარმართთანი დაიწერებიან ქვეშე დასმითა ქარაგმისათა: ღ~თი, ღ~თა, ღ~თავი, ღ~თნი.
ღმერთმამაკაცი	სახელი ესე ეკუთნვის ძესა ღვთისასა განკაცებულსა, богочеловек.
ღმერთმთავრობა	განგებულება ღვთისა მიერი სოფელსა ზედა და სავსებასა მისსა, богоначалие.
ღვთითშემოსილი	ღირსებული ზეგარმოჲსა მადლისა, богоносный.
ღვთიანი	ღვთის მოშიში, набожный.
ღვთივაღრჩეული	განსაკუთრებული ღვთისა მიერ, богоизбранный.
ღვთივგანბრძნობილი	ზეგარმოჲთა სიბრძნითა განათლებული, богомудрый, богомудренный.
ღვთივგანცხადება, ღვთის განცხადება	დღესასწაული ნათლის ღების ქრისტესისა 6 იანვარს, богоявление.
ღვთივგჳრგჳნოსანი	ამაღლებული ღვთისა მიერ დიდებითა და პატივითა (ითქმის ქრისტეანეთათჳს მეფეთა), боговенчанный.
ღვთივდაცვული	გებული საფარველსა ქვეშე ღვთისასა, богоспасаемый, богохранимый.
ღვთივმიმადლებული	აღსავსე ზეგარდამოჲთა მადლითა, წყალობითა და სიყუარულითა ღვთისათა (ითქმის ყოვლად წმინდისათჳს ღვთისა დედისა), богоблагодатная.
ღვთივმქადაგებელი	მასწავლებელი და აღმსარებელი ცნობასა ღვთისასა, боговещатель, богопроповедник.
ღვთივსანატრელი	ღვთისა მიერ დიდებული, богоблаженный.
ღვთივსულიერი	მოფენილი, მობერილი ზეგარდამო ღვთისა მიერ (2 ტიმოთ. 3,16), богодухновенный.
ღვთივშვენიერი	შესაბამი ღვთისა, ანუ განშვენებული მის მიერ, боголепный.
ღვთისგარეგანი	განდგომილი ღვთისაგან და სარწმუნოებისა, богоотступник.
ღვთისმბრძოლი, ღვთისმოლალე	ურჩი და წინააღმდგომი ღვთისა (საქმ. 5,39), богоборец, богопротивник.
ღვთისმეტყველება	სწავლა ღვთაებისათჳს და პატივისცემისა მისისა, богословие.
ღვთისმეტყველი	მეცნიერი ღვთისმეტყველებისა, ხოლო საკუთრად სახელი ესე მიეწერების წმინდასა იოანე მახარებელსა, богослов.
[ღვთისწყალობა]
ღვთისმეცნიერება	ცნობა ღვთისა და მცნებათა მისთა, богопознание.
ღვთისმოყუარე, ღვთისმოყუარული	ღვთიანი, მექონი სიყვარულისა ღვთისასა, боголюбец, боголюбивый.
ღვთისმოძულე, ღვთისმტერი	უღვთო, ღვთის გარეგანი, богоненавистник.
ღვთისმსახური, ღვთის მოშიში	განკრძალული მსახურებასა, პატივისცემასა და შიშსა ზედა ღვთისასა, благочестивый, богобоязненный.
ღვთისმშობელი	დედაღვთისა, ყოვლად უბიწო ქალწული მარიამ, მშობელი ქრისტეს ღ~ისა, богородица.
ღია	გაშლილი, ანუ ახდილი, არ დახშული (ვეფხისტ. 1268), открытый, отпертый. ს. ბაც.
ღილი	მრგუალი შესაკრავი (ნახე კილო) (გამოს. 26,5; ვეფხისტ. 304), пуговка, пуговица. თ. დუგმა.
ღიმა	(ბალ.) дягиль.
ღიმი, ღიმილი	მცირედი სიცილის ნიშანი ბაგეთა ზედა (ვეფხისტ. 288, 560), улыбка.
ღინცილი	სიღოდა, უბადო და უშვერი ხმიანობა (სიცილთან ნახე ესენი).
ღინწი	პატარა დანა კალმის საჭრელი (ნახე დანა), перочинный нож. თ. კალამ თრაში [არაბ.-სპ.].
ღირება	(ვაღირებ) ფასის დადება, ანუ შევაჭრება, შეძლევა.
ღირებული	ფასიანი, ფასის მექონი, ценный, имеющий цену, достоинство. // ჯეროვანი, შესაფერი ფასი, сходная цена.
ღირვა	(ღირს, ღირდა), მიღირს (ნახე), ფასი აქუს (ვეფხისტ. 885 და 894), стоит цены.
ღირსება	(ვაღირსებ, ვეღირსები) მიმთხვევა ღირებისა (მუნვე, 524), удостоить, -ся.
ღირსება	მართებულად გება ხარისხისაებრ, ანუ თჳთ ხარისხი, მოადგილეობა, достоинство. // ტიტლი სამღუდელოთა, ხოლო აწინდელისაებრ მღუდელ მონაზონთა (ლუკ. 1,75), преподобие.
ღირსი	მართებული, ჯეროვანი (მატ. 3,8), достойный, надлежащий. // ნამსახური, ღირსებისა ანუ ადგილის მქონე (მატ. 8,8 10:10,11,13,37 და შემდგომი), достойный, заслуживающий. // მართალი, წმინდა, ანუ ტიტლო მონაზონთა (ფსალ. 29,4 და 30,24), преподобный, святый.
ღირღალი, ღირღლოვანი და ღრიღოვანი	მრადი-მრუდი, ოღრო-ჩოღრო (ისაი. 40,4), острый.
ღირღიტა	გუთნის მეორე პატარა გოგორა.
ღირღიტი	(უღირღიტებს) დასტერება, დაცქერა, მზერა.
ღიღველი	(მფრ.) ნაკრტენ-დაცვივნული მფრინველი, [птица голая, бесперая].
ღიღინი	(ვღიღინებ) გალობა საამოს ხმით.
ღიჭა	(ბალ.), [ნახე ველის ყრდელი].
ღიჭი	(ხე) ბრწამლი.
ღიჯინი	(ვეღიჯინები) უგვანი ვედრება.
ღლავი, ღლაბუტა	(თევზ.) ლოქო, сом.
ღლია	(იღლია ნახე) пазуха.
ღლაფი	ღვაფი, ღვიფი ან ლაფი.
[ღმერთი	ნახე ღვთაება].
ღმერთობა	ნახე ღვთაება.
ღმეჭა	(ვიღმეჭ, ვიღმიჭები) ღრეჯა, სახის ჭკნობა, морщиться.
ღმუვილი	(ღმუვის) მხეცთ ბღურიალი (ტირილში ნახე), выть, реветь.
ღნიოში	საძაგელი ცუდი რამ.
ღობე	ჯალჯის ზღუდე, ანუ გავლებული რამე გზის შესაკრავად (ნახე ზღუდესთან) (ფსალ. 61,3; ისაი. 5,5), оплота, ограда, ограждение, [забор].
ღოლო, ღოლოშმაგა, ღომი	და სხ. (ბალ.) ნახე ღვალო და შემდგომი.
[ღომი	(ნახე ქურიმა)].
ღომონიმია, ომონიმია	ნახე ერთ-სახელთან.
ღომორი, ღომური	15 მოდი, ხოლო მცირე ღომური 10 მოდია (საწყაოსთან ნახე; გამოს. 16,16), гомор.
ღონა, ღოჯა	(თევზ.) პატარა ლოქო. [// головач, головастик].
ღონე	ძალი, ძლიერება სხეულისა, сила, мочь. თ. ჯანი [სპ.]. // საშუალობა აღსასრულებელად წადილისა (ვეფხისტ. 215, 238, 245), способ, средство. თ. ილაჯ [არაბ.], ს. ჭარ.
ღონება	(ვაღონებ, ვღონებ) ნახე დაღონება.
ღონიერი	ძლიერი, ძალის მქონებელი, сильный, могучий, силач.
ღონიერება	ძლიერება, ღონის ქონება.
ღონისძიება	რაჲცა მოიგონებს საშუალობად, способ.
ღონღილი	(ვღონღილებ) სნეულის სლუა (ნახე სიარულში, брести, бреду.
ღორდათვი	(მძრ.) მიწის შავი ბობოლი.
ღორი	(ოთხფ.) ცნობილი შინაური ხვასტაგი (მატ. 6,7 და 8,30 და შემდგომი), свинья, γουρΰνι, χοίρος, მამალს ეწოდების ეშვი ან ტახი, დედალს ქუბი და ნეზვი, დაუკოდავს - კერატი, სასუქს - ქოსმენი, შვილთა მათთა - გოჭი და თელა, მოზდილს გოჭს - ბურვაკი.
[ღორქლიავა	чернослив].
ღორღი	წურილინალეწი ქუა და აგური (ნახე ქუასთან), булыжник, щебень.
ღოღვა	(ვღოღავ) ძრომა (ნახე სიარულში), ползать.
ღოღნოშო	(ხე) მრგუალი ქლიავი.
ღოჯი	დიდი კბილი (ნახე კბილთან).
ღრამმატიკოსი	მწიგნობარი, წერილთმეცნიერი (ისაი. 33,18), книгочий.
ღრამმი	უსივრცო ხაზი (ნახე ხსეულთან), черта, γραμμή.
ღრანტე, ღრანტალი	ღირღალი, ღრე, ухаб.
ღრაჭა	ხრტილი, ძუალთა და რბილთ საშუალი, хрящ.
ღრაჭუნი	(ვაღრაჭუნებ, ვიღრაჭუნებ) კბილთ ხეხება ერთიმეორეზედ, ღრჭენა, скрежетать зубами.
ღრე	ნღრე, ფლატე და სოროებიანი ადგილი (ვეფხისტ. 201), ухаб, обрыв.
ღრედი	(მფრ.) ობარა. {ობარა - სპარსთა ენაა, ქართულად ღრედი - საბას ლექსიკონი}
ღრეკილი	დაშავებული (დაღრეკილი ნახე).
ღრენა	(ვუღრენ, ღრინავს, იღრინება) ჯავრობა, ღრინვა, ბრდღვინვა მხეცთა, ლომთა, ვეფხთა, ძაღლთა და მისთანათა (ვეფხისტ. 901), рыкать, реветь, ворчать, [მღრინავი, собака].
ღრეობა	ხრიანცელი ანუ ღინცილი მთურალთა.
ღრეჭა	(ვიღრიჭები) კბილების გამოჩენით სიცილი, зубы скалить.
ღრეჯა	(ვიღრეჯ, ვიღრიჯები) ღრეჭა, დაღეჯა (ვეფხისტ. 940), нахмуряться.
ღრიალი	(ღრიალებს) ცუდი ტირილი, ბღურიალი, ან ხმამაღლად ზახილი უკაფიო, реветь.
ღრიანკალი	(მძრ.) მორიელი (ლუკ. 10,19), скорпион. // ხოლო საზოგადოსა ხმარებასა შინა უხმობენ ფალანგასა, фаланга. // ნიშანი ზოდიაქოსი, რომელიცა ოკდომბერში მიითუალავს მზესა (ნახე ზოდიაქო).
ღრინვა	(ღრინავს) ნახე ღრენა, ворчать.
ღრიპონი	ბადე დიდი და გრძელი (ნახე ბადესთან).
ღრიღოჲ	ნახე ღორღალი.
ღრმა	ძნელად შთასაწდომი, გინა მიუწდომელი (იოან. 4,11; ფსალ. 91,5), глубокий.
ღრუ	მიწასა შინა ფუღურო, ანუ შენობათა შორის ცარიელი სოროსავით, нора, или промежутки.
ღრუბელი	შესქელებული ორთქლი ზეაღწეული ჰაერსა შინა, რომელიცა გარდაიქცევის წვიმად ანუ თოვლად (დაბად. 9,14; ფსალ. 17:11,12 და 96,2; ვეფხისტ. 248), облако, туча.
ღრუბელი	წარსახოცელი, რომელსაცა ზღუათა შინა ცხოველი რაჲმე შეიქმს ბუდედ თჳსად და კლდეთა მიეკურის, ვითა ხავსი, არს სხვაცა, რომელი ხეთა ფუღუროთა შიგან შეიქმნების, ვითა სოკო (იოან. 19,29), губа, грецкая губка.
ღრუდო	მიწათა შინა ამოთხრილნი ორმონი ერთიმეორისკენ განხურეტილნი წყალთ გასატანად ურწყულთა ადგილთა შინა. თ. ქარიზ [სპ.]. // მდინარის კიდეთა ზედა ფშანი, ანუ თევზთ საბუნაგო ზამთარ.
ღრუტუნი	გრუტუნი ან ღუღუნი.
ღრღნა	(ღრღნის) ძუალთ ხურა. // ითქმის სატკივართათჳს ძუალთა შორის ტეხისა, ანუ წკენტისათა.
ღრძილი	კბილთ ფესვის გარემო ხორცი, десна, τζιτζιά.
ღრძობა	(ვიღრძობ) ფეხისა ან ხელის ძუალთა და ძარღუთ გამრუდება, растянулась жила. // ნახე ჩაღრძობა, წაღრძობა.
ღრჭენა	(ვიღრჭენ) კბილთ ღრაჭუნი (მატ. 8,12; ფსალ. 34,16), скрежетать, скрежет.
ღრჯა	ისარი მწვეტიანი (ნახე ისართან).
ღუარი, ღუაწლი, ღულარჭნილი	და სხ. (ნახე ღვარი, ღვაწლი და შემდგომი).
ღუდუდი	წითლად ამომჯდარი ფოლაქი მწერთ კბენისაგან, რომელიც მალე განჰქარდება.
ღუდღუდი	(ღუდღუდებს) ვარვარი, ლაპლაპი, შეშათა კეთილად ნთების ხმა.
ღუზა	ხომალდთა დასაბმელი დიდი კავი, якорь.
ღულამბარი	წინამო, ზილფი (ნახე თმასთან).
ღული	ხერხივით ნამგალი.
ღუმელი	ღჳმელი, ფურნე პურის საცხობი.
ღუპვა	(ვღუპავ, ვიღუპები) ნახე დაღუპვა.
ღურკანი	ბეჭებში ამოზეული კუზი.
ღურღური	გრიალი მუცლის ტკივილისაგან.
ღუღუნი	(ღუღუნებს) ღიღინი, ანუ გრუტუნი მფრინველთა, ворковать.
ღუწა, ღჳა, ღჳნო, ღჳმელი	და სხ. (ნახე ღვწა, ღვია, ღვინო, ღუმელი და შემდგომი).

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ყ	ქარაგმიანნი ლექსნი: ქ~ი - ყოველი, ყ~დ - ყოვლად. რომელთამე ლექსთა შინა ასოსა ამას ხმარობენ ნაცულად ხ უკანონოდ, ვითარ მეყსიერი ნაცულად მეხსიერი ზმნისაგან მახსოვს - ხსოვნა, ჰყრიდეს თავთა, ჰხრიდეს უნდა, ე.ი. მოიხრიდენ, ანუ იქნევდენ ასაგდებად (მატ. 27,39), кивать, покивать головою, კუალად ხმარობენ ნაცულად კ უკანონოდვე (ნახე ასოსა თანა კ), ანუ ნაცულად ღ. მაგალითად: ღალა - ყალანი, ღარიბი - ყარიბი, ღულამბარი - ყულამბარი და სხ.
ყაბაჩა	სპარსთა ქალთა მოკლე ქათიბი გარედამ საცმელი (ვეფხისტ. 454 და 1138 და შემდგომი), род коцевейки.
ყაენი	ყეენი (ნახე ხანი).
ყავა	იამანურის ხის მარცვალი სასმელად ხმარებული, кофе, κοφές.
ყავარი	თხელი ფიცარი შენობათ დასახურავი, кровельная доска.
ყავარჯენი	ჯოხი თავჯვარედინი (ნახე ჯოხთან), костыль.
ყათარი	სტრატული.
ყაითანი	ფართო ზონარი, снурок, гайтан, γαϊτάνι, γαϊτανάκι.
[ყაისი	{ყაისი - (თათრ.) ჭერამი, გარგალი, абрикос - - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
ყალანი	ღალა, ბეგარა.
ყალბი	რიოში, поддельный, фальшивый.
ყალიბი	დარიჯაგი, форма, калибер, καλοϋπι.
ყამირი	კორდი, უმუშევარი მაგარი მიწა.
ყანა	(ბალ.) მოსამკელი პური, [пашня].
ყანთარი	ლოღარიკი, ცალსასწორა, безмен, καντάρι. თ. ყანთარ [არაბ.].
ყანობირი	(ბალ.) ყანები, მოსავალი პურისა (რიცხ. 20,17; მატ. 12,1), село, засеяное поле.
ყანჩი	(მფრ.) ფასკუნჯი (2 სჯული. 14,13), гриф, колник, морской орел.
ყანწი	ქარახსა, ღვინის სასმელად გათლილი რქა (ნახე სასმისთან), роговая чаша.
ყარაბინა	თოფი მოკლე და ზრქელი (ნახე თოფთან), карабин.
ყარამფილი	(ბალ.) ნახე კარიოფილა.
ყარაული	დარაჯა.
ყარყატი	(მფრ.) ასიდა (ეროდიო და იშხვარი ნახე) (ფსალ. 103,17), айст.
ყარყანტო	საყლაპავი ხორხი.
ყარყუმი	(ოთხფ.) თეთრი ქრცჳნი (ნახე კარკუმი), горностай.
ყაურმა	მოხრაკული ხორცი, рагу, κάβουρμας.
[ყაყანი	крик, шум].
ყაყაჩო, ყაყაჩორა	(ბალ.) გარეული ხაშხაში, мак дикий.
ყაწიმი	ხმლის სამხარიღლივე, [портупей, бандалер].
ყაჭი	აბრეშუმის პარკი, ბოჟი გამოხარშული, шелк-сырец.
ყაჯარი	ორთუქი.
ყბა	ღაწვის ძუალი, челюсть.
ყბედი	მოტარტარე უშვერად და მოუღალავად, ტარატურა, болтун, болтливый.
[ყბედობა]
ყდა	საქსოვართ გასაბამი ჯალდა. // ჭეკრულის წიგნის გვერდის ფიცარი.
ყევარი	ორუღელი ხარი, две пары волов.
ყელვიწრო	ჭურჭელი და მისთანა რამე პირთან შევიწროებული, ускогорлый.
ყელი	კისრის ქვეშეთი, горло.
[ყელსაბამი]
ყენება	(ვაყენებ) დაყენება.
ყეფა	(ჰყეფს) ძაღლთ ღავღავი, კავკავი, ხმიანობა, лаять.
ყვავი	(მფრ.) ворон.
ყვავილი	(ბალ.) მცენარეთა სათესლეთა ფურცელნი ფერად ფერადნი, цвет. // ჰყუავის გამორება ყუავილთა, გაშლა (ფსალ. 71,16), цветы, процветать.
ყვავილი	მსხმო, ბუგრი, სენი ასაჭრელი, воспа.
ყვანა	(ვიყვან) ნახე აღყვანა, მიყვანა და სხ.
ყვანა	სატალი, მუცლის ფაღარათობა, понос.
ყვარვა	(მიყვარს) ქონება სიყვარულისა (ფსალ. 4,2), любить.
ყვედრება	(ვაყვედრი, -რებ) შეურაცხად ხსენება, ანუ ტუქსვა, მხილევა (ფსალ. 14,3 და 30,13, კუალად 68:7,9; ლუკ. 1,25), укорять, покосить, покошение, нарекание. // დამადლება, დამუნათება, одолжать, или упрекать.
ყველა, ყველაკაჲ	ყოველი (ვეფხისტ. 101 და შემდგომი), всяк, или всё.
ყველი	მაგრად შედედებული რძე, сыр (იხილენ სახენი ამისნი დელამოტი, თელმუზი, კვერეული, მოთალი, სულუდგუნი, ხაჭო).
[ყველიარი	{ყველიარი, ყველიერი - დიდ მარხვის წინა-კვირა, маслянница - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსილონი}].
ყვერბი	კერა, ცეცხლაპირი.
[ყვერბეული	{ნახე ყვერბული}].
ყვერბული	შაფართხელა, ხმიადი (დაბად. 18,6; რიცხ. 11,8; ეზეკ. 4,12), потребник, опреснок.
ყვერული	(მფრ.) დაკოდილი მამალი ქათმისა, каплун.
ყვითელი	ფერი კვერცხის გულისა (ნახე ფერთან), желтый.
[ყვინჩხილა	{ ყვინჩხილა - სამამლე ვარია, петушок (საბას ლექსიკონი) - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსილონი}].
ყვირილი	(ჰყვირის) უშვერი ზახილი, კივილი, кричать.
ყივილი	(ჰყივის) მამლის ხმიანობა, кикирикать, пение петуха. // კივილი, ღაღადება კაცთა (ისაი. 24,14), вопиять, возопить.
ყინელი	ტეხურა, სიცივისგან მოჭირება (ფსალ. 147,6), мраз, мороз.
ყინვა	(ჰყინავს) უჭირებს სიცივე, морозить.
ყინული	სიცივისგან მაგრად შესქელებული წყალი (დან. 3,69), ყინელი და ნეფხუა, лёд и мраз; თხლად შესქელებას ეწოდება ძგიფი, ხოლო ზრქელსა ვიდრე კაცთა სავალად - ხორგი, რა ხორგი მოსქდეს და პირპირ მოჰქონდეს - თოში და შლორი, ფსკერიდამ ამოსულს თოშს - ენთელი, თოვლთა ნადენს მოძგიბულს - ლიპი.
ყლაპვა	(ვჰკლაპავ) შთანთქმა, глотать.
ყლორტი	კლერტი, ღერი ან ზრო, стебель.
ყმა	ჭაბუკი, ე.ი. ყრმა, ახალგაზდა (ვეფხისტ. 85, 87, 93, 95, 239), юноша, молодец. // მებატონის აგარაკში მოსახლე (ისია. 44,21), раб, поданный, крестьянин.
ჱმაწვილი, ყრმაწული	ყმარწვილი, ბოშვი, дитя, ребенок.
ყნოსა	(ვიყნოს) სუნი, სუნება (ნახე საგრძნობელთან), обонять, нюхать.
[ყოდალი	ნახე ისარი].
ყოველი	თჳთოეული, всяк (ფსალ. 38,11 და 115,2), всякий. // სრულიადი, ყოველივე (მუნვე, 1,3 და 8:6,7,9), весь, вся, все.
ყოვლად	ყ~დ, ს~დ, ხოლო დართული ზედშესრულთა სახელთა შეიქმს მათ აღმატებითად, მაგალითად, ყოვლად წმინდა, ყოვლად უბიწო და სხ.
ყოვლად დასაწველი	საკვერთხი, მრგუალიად დასაწველი (ფსალ. 50:16,19), всесожжение.
ყოვლისა მპყრობელი	ღმერთი, განმგებელი სრულიად დაბადებულთა (ოსე. 12,5), вседержитель.
ყოვნება	(ვჰყოვნი) დაგვიანება (ფსალ. 39,17), закоснеть, медлить.
ყოლა	(მყავს, მივის, მესვა, გესვა, ჰესვა) ქონა სულიერთა პირთა, иметь кого.
ყოლაოზი	ნახე ყულაოზი.
ყოლბი	(ვეფხისტ. 970, 972).
[ყომრალი	{ყომრალი - (არაბ.) ლეგა, მრეში, ნაცრის ფერი, серый, гнедочалый, ყომრალ-ჭრელი сизый - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსილონი}].
ყორანი	(მფრ.) დიდი ყუავი (3 მეფ. 17,6), вран, ворон.
ყორე	უკიროდ და უტალახოდ ნაგები ქჳს კედელი (ვეფხისტ. 1280).
[ყორჩი	телохранитель].
ყოფა, ყოფნა	(ვარ, ვიყავ) ზმნა არსებითი, გება, დადგრომა (მარკ. 9,4), быть, находиться, [ვუყავ, ქმნა, ვუყოფ, ვეყვი, ნათესაობის ქონება, иногда говор... ვარი მე, ხარი შენ... მეყოფა, მეყო, довольно мне].
ყოფა	(ვჰყოფ) ქმნა, კეთება (ფსალ. 1,3 და 36:3,5), творить, делать, მეყო. // განყოფა, განწილვა, განწუალება, делить, разделять.
[ყოფაქცევა	облажение]
ყოფინება	(ვამყოფინებ) ვაკმარებ, კმარება, საკმარად ქმნა, довольствовать
ყოფნა	(ეყოფა, ეყოფის) ეკმარება, საკმარად გება.
ყოში	მაჯის სახლის პირი.
ყრა	(ვჰყრი) მრავალგუარად განვითარდების ზედდადებულთაგან (ნახე: აყრა, დაყრა, გარდაყრა, მიმოყრა და სხ.). ჰყრიდეს თავთა უკანონოა, ჰხრიდეს უნდა (იხილე ხრა). წილის ყრა, метать жребий, ცეცხლსა ჰყრის.
ყრმა	ჩჩვილი ვაჟი (ფსალ. 8,2; მატ. 2,8 და შემდგომი), отрок, младенец.
ყრმაა	ქალიშვილი ანუ ქალწული (მარკ. 5,39 და შემდგომი), отроковица, девица. // მხევალი (იერემ. 34:1,9,16), раба, рабыня.
ყროყინი	გოკინი (კოკინი ნახე).
ყრუ	უსმი, დაკლებული სმენის გრძნობისაგან (ფსალ. 37,13; მარკ. 7,37), глухой.
ყუა	გნდე, ნიღრი, ზურგი მახვილთა, გინა პურისა, [горбушка, спина у ножей, обух].
ყუავი, ყუავილი	და სხ. (ნახე ყვავი, ყვავილი და შემდგომი).
[ყუდება	(ვაყუდებ) ნახე აყუდება].
ყუდრო	ადგილი ქარუხვედრი, [место безветренное].
[ყუდროება]
ყუვი	ნახე აკაური.
ყულაოზი	(თურქ.) გზის მაჩვენებელი (ნახე კოლაოზი) (ვეფხისტ. 967, 1364), проводник.
ყუმაში	ლარი (ნახე კუმაში).
[ყუმბარა	бомба].
ყურა	(ოთხფ.) ყურდაკვეთილი ან უყურო ცხოველი.
ყურა	(ბალ.) სოკოა.
ყურადღება	(ყურადვიღებ) სმენა, მოსმენა, შესმენა, ყურის გდება (ფსალ. 16,1), внушать, внимать.
ყურბელა	(მძრ.)
ყურე	უბე, წიაღი, ტოტი ანუ შტო ზღუათა და მდინარეთა, შესული ხმელეთად (საქმ. 27,39), недро, залив. // მივარდნილი ადგილი ქალაქთა შინა (ლუკ. 14,21), стогна, глухой переулок.
ყურება	(ვუყურებ) ხედვა, ცქერა, ჭურეტა, смотреть.
ყური	ასო სხეულისა, მქონებელი საგრძნობელსა სმენისასა (ფსალ. 113,14; მატ. 13,15 და შემდგომი), ухо, уши. // ხელის მოსაკიდი ჭურჭელთა და მისთანათა, ушко, рукоять.
ყურიმალი, ყურმალი	ღაწვი, გარემო ყურისა (იოან. 19,3), ланита.
ყურიმლის ცემა	სილის შემოკურა.
ყურის გდება	ყურადღება, სასმენელთ მიპყრობა.
[ყურსელა	ნახე მისანა].
ყურცემული	მოყუასი ნაფიცი, მორჩილი (დაბად. 14,13), союзник.
ყურძენი	ხილი ვაზისა მარცულეულად მსხმო მტევანსა ზედა (რიცხ. 13,24), виноград. სახენი ამისნი: ბუდეშური და თითა გრძელ მარცულედი; კიჩერი ან ქიშური მომრგუალო; ხარის თუალა დიდროვანმარცუალი და მრგუალი; ჩიტის თუალა წურილმარცუალი; სააბი შავი და ტკბილი; საფერავიც შავი, ღვინის შესაღები წითლად; სკიჯი, ქიშმიში და ჩამიჩი გამხმარი ყურძენი, მაგრამ ქიშმიში საკუთრად ჰქვიან უკურკოსა; კრიკინა და რძღუამლი გარეული ანუ ველური, უმუშავარია, [ქიშური, ჴიჩერი, მრგუალმარცვლოვანი].

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

შ	ქარაგმიანნი ლექსნი: შ~ა - შინა, შ~დ - შემდგომად, შ~ი - შენი, შ~ნ - შეგვიწყალენ, შ~ს - შორის. ზედდადებულნი ზმნათანი: შე, შემო, შთა, შთამო, ხოლო მდაბიურად: ჩა, ჩამო, ვითარ შესლუა, შემოსლუა, შთასლუა, შთამოსლუა, ანუ ჩასლუა, ჩამოსლუა და სხ. შ და ხ ერთბამად იხმარებიან წინაუკმოდ, ვითარ ხშირი - შხირი, ნახშირი - ნაშხირი, არამედ შემდგომი უკანონო არს. კუალად შ იხმარების ნაცულად ს (იხილე ასოსა თანა ს), ანუ ნაცულად ჩ, ვითარ, შიხაული - ჩიხაული, შაშხი - ჩაჩხი და სხ.
შაბათი	ებრაულად განსვენება, ეწოდების უკანასკნელსა დღესა შვიდეულისასა (მატ. 12,1), суббота, день субботный. // ანუ სრულიადსა შვიდეულსა, ვითა კვირა (ლუკ. 18,12), суббота, неделя.
შაბათის გზა	სჯული ურიათა არა შეუნდობდა შაბათთა შინა სლუასა, არამედ სახლითგან ტაძრად მისლჳსათჳს დადებულ იყო განვლაჲ ვიდრე ათასს ნაბიჯადმდე, ესე არს შაბათის გზა (საქმ. 1,12), путь субботный.
შაბათობა	(ვშაბათობ) განსვენება, უქმობა, შენახვა შაბათისა (ლევიტ. 26,25), праздновать субботу.
შაბარდუხი	(მფრ.) შავი ქორი, დიდი და გვარიანი.
შაბაშ! შაბაშ!	შორისდებული, მოსაწონად ხმარებული (ვეფხისტ. 363, 749, 889), браво!
შაბი	მარილის გუარი თეთრი ქუა, გემოთი მწალტე, ცეცხლში ადუღდება და არ დაიწვის, არამედ გამქისდება, квасцы.
შაბიამანი	არჯასპი, მწუანე შაბი გესლიანი, купорос.
შაბო	(ბალ.)
შადა	ძაფზედ ასხმული მარგალიტი, ანუ შარადი.
შადრევანი	სარაჯა.
შავარდენი	(მფრ. ვეფხისტ. 471, 613), сокол.
შავბალახა	(ბალ.)
შავგურემანი	პირით შავმოწითლი (ნახე რუხასთან) (ვეფხისტ. 1067), смуглый, смугловатый.
შავთხილა	(ხე) илем.
შავი	ფერი ბნელისა (ნახე ფერთან) (ქებ. 1,4; ზაქარ. 6,2), враний, вороний, черный. // სამგლოვიარო ტანისამოსი (ვეფხისტ. 330 და შემდგომი), траурный.
შავი ფული	წურილი ფული სპილენძისა, ვითა ვეცხლისას ეწოდება თეთრი, медные деньги.
შავკაკალა	(ბალ.) სოინჯი, чернуха.
შავფურცელა	(ბალ.)
[შავცეცხლა	{შავცეცხლა - ყუმბარა - საბას ლექსიკონი}]
შათირი	შიკრიკი.
შათქუნი	დოშაკი, ნაალი, ლეიბი (ნახე ტერი), тюфяк.
შაირი	ლექსი ოთხმუხლედი.
შაირობა	მესტიხობა (ვეფხისტ. 19), стихотворство.
შაკიკი	ნახევარ თავის ტკივილი ძლიერი, რომელიც ჟამად აეშლება.
შალალი	ჩირქი, წალა, ბაყლი წყლულისა (გამოცხ. 16,2), гной, гнойная рана, или материя из раны.
შალაფი	მათხაბი, ციბრუტი ფიცრის სახვრეტი.
შალაშინი	მომცრო რანდა.
შალგი	(ბალ.)
შალვარი	ნახე სარავარი, шаравары.
შალი	ზოგად ღაზლის ნაქსოვი, шерстяная ткань. // საკუთრად სპარსული წმინდა ნაქსოვი, თავისა ან წელის სახვევი, шаль.
შალითა	საბლარდნელი, წასახვევი სამოსელთა მისთანათა, чехол.
შამანი	ჭაჭის ნაწური (ნახე ღვინოსთან).
შამბი	(ბალ.) მაღალი ბალახი (იობ. 40,16; ვეფხისტ. 169, ჩახრუხა. 23, 24), ситовие, [ситовник].
შამდანი, შანდანი	სასანთლე, დასადგმელი სანთელთა, подсвечник, шандал, σαμτάνι, σαντάλ.
შამფური	რკინისა ან ხის ჯოხი მწვადთა შესაწვავი, [вертель].
შანა	ხატთა შებმული ფული და მისთანანი შესაწირავად. // მინდობის ნიშანი (ქართლის ცხ. ნოინთათჳს), [привесок золотой монеты на образах].
შანარი	ხილთ ნაწური წვენი, сок.
შანდაკი	ვაკე, ვრცელისა და ვიწროს საშუალი (ნახე მოშანდაკება).
შანთი	გახურებული რკინა, ანუ სხვა მეტალლი, раскаленное железо.
შარა	დიდი გზა, საქალაქო, საურმე, გატკეცილი (ნახე გზასთან) (ვეფხისტ. 20, 662), большая дорога, шоссе.
შარაგული	წნელთა, ლელწამტა, ჩალათა და ეგევითართაგან წნული ჭურჭელი, ვითარ აშარული, გიდელი, გოდორი, კალათი, კიშტე, სკნისი, ხახალი, ხვირი, ჯინი და მისთანანი (ნახე ჭურჭელთან).
შარადი	შადი, ნაქსოვია მძიმე (ვეფხისტ. 326, 367).
შარავანდედი	მზის სხივი და ძლიერება, луч.
შარავანდი, შარავანდედი	სამეფო გჳრგჳნი სხივებიანი, ანუ მეფობა (2 სჯული. 28,25), корона, или царство.
შარავი	შალალი ნახე.
შარბათი	(სპ.) ვაჟინი.
[შარი	შარის მოგონება, оклеветать, оговорить].
შარშან	წლეულს წინათ, გავლილის წელს, в прошлом году.
შარშანდელი	გავლილის წლისა (ვეფხისტ. 1302), прошлогодный.
შარშანდლიდამ, შარანდითგან	გავლილის წლიდამ (2 კორ. 8,10), с прошедшего года.
შატროვანი	ნაკერი, ანუ ნაქსოვი სახეებად (ისუ. 7,21), красный.
შაური	ათი ფული (ლექსისაგან შაჰ, შაჰი, ში), пятак.
შაფართხელა	ნაცარში მცხუარი ხმიადი (ნახე პურთან).
შაქარი	რომელთამე მცენარეთა და უფრორე ინდოურთაგან გამონადუღი მარილის გუარი ნივთი, თეთრი და ტკბილი (შავთ. 58), сахар. თ.-ს. შაქარ [არაბ.].
შაქი	ვეგის ჯდომა კალხზედ (ნახე ალჩუ).
შაქრიელი	შაქრის პური, შაქარლამა, сахарные конфеты или сухари.
შაშალი	ფართო კვესი, плоское огниво.
შაშარი	სისხლის გამოსაშვები ნეშტარი, ланцет.
შაშვი	(მფრ.) дроздъ.
შაშპრა	(ბალ.) რეჰანი, базилик, трава.
შაშხანა	მაჟარი (ნახე თოფი), винтовка, ружье.
შაშხი, ჩაჩხი	გაპებული ცხოველი გამოსული და გამხმარი ღორად.
შეალნება	მსოფლიურად მიტევება, დათმობა, შელევა, уступать.
შებედვა	(შევბედავ) გაბედვა, გაბედვით შესლვა ან მოხსენება რისამე, сметь, отваживаться, попытаться, решаться.
შებერვა	(შევჰბერავ, შევუბერავ) პირით სამშვინველის მიდინება (იოან. 20,22), дунуть.
შებილწება	(შევაბილწებ) ბილწად შექმნა, წამურტლვა (იუდა. 1:8,12), осквернять.
შებმა	(შევაბამ, შევიბამ) ზედმიკურა, შემოკურა, შემოხვევა (ფსალ. 44,3), препоясывать, привязывать. // ცხენთა ანუ ხართ შეკაზმა ურემთა და ეტლთა შინა სატარებლად მათსა, запрягать, впрягать, закладывать, заложить. // (შევებმი) მისლვა საომრად (ვეფხისტ. 376, 434), сражаться, сразиться.
შებორკილება	(შევბორკილებ) შეკურა ბორკილით (მატ. 14,3), связывать, оковывать, сковывать.
შებორკილებული	შეკრული ბორკილით, ბორკილიანი (ფსალ. 78,12 და 101,20), окованный, узник.
შებოროტება	(შევბოროტნები) გაბეზრება, ანუ მოუძლურება (ფსალ. 37,8), озлоблен быть, изнемогать.
შებრალება	(შევიბრალებ) შეწყალება, სიბრალულით მიხედვა (ვეფხისტ. 245, 292, 297, 620), сжалиться.
შებრკოლება, შებრკმა	(შევაბრკოლებ, შევბრკოლდები) დაბორძიკება (ფსალ. 17,39 და 36,31), запинать, -ся, ანუ დაბრკოლება, воспрепятствовать, поколебать, -ся.
შებრუჟება	შეღვინება, похмелиться.
შებრძვილება	დაწყლულება, დასხმა ბრძვილთა (იერემ. 33,6), срастение язвы, уязвление {შებრძვილება, შებრძვილვა - წყლულის დაჯირჯვება, გასივება, опухание раны - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
შებღალვა	(შევბღალავ, შევიბღალვი) შესურა სისხლითა, обагрять.
[შებძარვა	ნახე თოვლი, подмерзать].
შეგბობა	(შევაგბობ, შეიგბების) მოხარშვა (ეზეკ. 24,5), сваривать, -ся.
შეგდება	(შევაგდებ) ქვეიდამ მაღლა შესროლა, взбрасывать, заключить кого во что. // სულზედ შეგდება სულის დაფიცება, ანუ მისს სჳნდისზედ მიგდება, [на тебя, на совесть чью полагать].
შეგინება	(შევაგინებ) შებილწება (ფსალ. 78,1; მატ. 15,11 და შემდგომი; საქმ. 21,28), осквернять. // მდაბიურად ავად, ურიგოდ ხსენება, გალანძღუა, разругать.
შეგნება	(შევიგნებ) გაგება, მიხდომა (ვეფხისტ. 361, 565, 1342), понимать, догадываться.
შეგნება	სჳნდისი, თავსა შორის თჳსსა განსჯა საქმეთა და ქცეულებათა თჳსთა, совесть, сознание.
შეგნებული	სჳნდისიანი, თავმდაბალი, добросовестный, признательный.
შეგონება	(შევაგონებ, შევიგონებ) გონებად მოყვანა, გინა მოსლვა (ვეფხისტ. 276), внушать, напоминать.
შეგრაგნა	(შევჰგრაგნი) შეხვევა, გახვევა, წარგრაგნა (იოან. 19,40), обвивать, завертывать.
შეგუბება	(შევაგუბებ) წყალთ დაჭერა, შეხუთვა, запруживать.
შედარება	(შევადარებ) შეფარდება, შეპირდაპირება, შესწორება, сравнивать.
შედგინება	(შევადგენ, -გინებ) შემზადება, შენივთება, составлять. // (შევუდგინებ) ზედმობმა, განგრძობა შედეგისა, продолжить.
შედგმა	(შევსდგამ) ზედდადგმა, поставлять. // (შევსდგები) დადგომა, გაჩერება, останавливаться.
შედგომა	(შევუდგები) თანმიდევნება (მატ. 16,34 და 19:21,27 და შემდგომი), последовать.
შედება	(შევსდებ) მაღლა დადება რისამე თაროსა ზედა და მისთანათა, полагать, класть на верх. // (შეედების) შთავრდომა სენსა შინა, შიშსა და მისთანათა (საქმ. 16,29), впасть в болезнь, страх и т.п. // (თავს შევიდებ) (ნახე თავს შედება).
შედეგი	განგრძობა, შესრულება ნაკლებისა, последование, продолжение. // შემდგომი (ვეფხისტ. 204), следующий.
შედედება	(შევადედებ, შედედდების) შესქელება წველასი და მისთანათა.
შედრგინება	შედგომილება, საქმე სედგომილი მეორისგან, следствие, заключение.
შეერთება	(შევაერთებ, შევერთდები) გაერთება, შემოკრება ერთად, соединять, совокуплять, -ся.
შეერთხმავება	შეთქმულება, ერთის პირის შეკურა (ისაი. 7,2), совещаться.
შევაჭრება	(შევევაჭრები) შეძლევა, შელაპარაკება სყიდვათ, торговать, прицениваться.
შევედრება	(შევვედრებ) ჩაბარება ვედრებით (ლუკ. 23,46), предавать, передавать (საქმ. 14,23; რომაელ. 16,1), поручать, вручать, вверять. // (შევივედრებ) მითუალვა, კეთილად მიღება (საქმ. 7,59), принимать. // (შევავედრებ) ლოცვა, ვედრება სხჳსათჳს, შეხვეწება, молиться за кого. // (შევევედრები) მილტოლვა, მიმართვა ვისდამე ვედრებით (ფსალ. 142,9), прибегать с молитвою.
შევლა	(შევვლი, შევივლი) შესლვა (ვეფხისტ. 339), входить, проходить.
შევრდომა	(შეუვრდები) მუხლდადგმით შევედრება (ფსალ. 71,9 და 94,6; მარკ. 5,22 და შემდგომი), припадать, пасть пред кем.
შეზავება	(შევაზავებ) განზავება, აღრევა ნოტიოთა თანშეზომით, растворять, разводить.
შეზავებულება	შენივთებულება, состав.
შეზახება	იხილე შეძახება.
შეზელა	(შევზელ) დაზელა, მოზელა.
შეზელილი	დაზელილი, შეზავებული მოზელითა (რომაელ. 9,21), смешение.
შეზიზინება	(შემაზიზინა) მცირედ ციების გავლა ტანში, შეჟიჟინება, знобить.
შეზმნილი	შეჩვეული (ფილიპ. 4,12), навыкший, приучившийся.
შეზრუნება	ზრუნვა, დავიქრება, განზრახვა (ფსალ. 76:3,6), размышлять, испытывать.
შეთავება	(შევათავებ) შესრულება, дополнять, доканчивать.
შეთანხმება	(შევათანხმებ, შევეთანხმები) შემოწმება, შესწორება, согласовать, соглашать, -ся, сверять.
შეთი	განუსვენებლობა, შეშფოთება, შეთიანი (გიჟთან ნახე) (ვეფხისტ. 286).
შეთულა	(შევუთული) სხჳს პირით დაბარება (ვეფხისტ. 311, 507), наказывать, поручать, сказать что кому.
შეთჳსება	(შევითჳსებ) შესაკუთრება, მითჳსება, усвоивать.
შეთქმა	(შევსთქუამ, შევუთქუამ) აღთქმის დადება, делать обет. // (შევითქმი) შეერთხმება, პირობის შეკურა (მატ. 18,19; ფსალ. 2,2 და 82,5), совещаваться, соглашаться.
[შეთქმულება	совещание].
შეთქმული	აღთქმის დამდები სალოცავად წმინდათა ადგილთა, ანუ შესაწირავის მიცემად, сделавший, положивший обет.
შეთქრომა	(შევსთქრები) მიფრენა, მივარდნა განსახეთქად ანუ საკბენად (ამოს. 9,3), устремляться, сразиться, угрызать.
შეთხევა	(შევსთხევ, შევითხევი) შთაგდება, ანუ შთავრდომა (ფსალ. 34,8 და 140,10), ввергать, впадать.
შეთხზვა	(შევსთხზავ) დაწნვა, შეწმასნვა (მატ. 27,9), сплетать. // დაწერა, გაკეთება წერილისა (შავთ. 57), сочинять.
[შეთხრა]
შეიწრება	(შევაიწრებ, შევიწრდები) შემჭიდრება, შეჭირვება, ან შეწუხება (ლუკ. 8,44 და 2 კორ. 6,12; შავთ. 59), теснить, утеснять.
შეიწრებული	შეჭირვებული, მიმძლავრებული (ვეფხისტ. 1297), притесненный.
შეკადრება	(შევჰკადრებ) შებედვა, შემართება (ვეფხისტ. 3).
შეკავშირება	(შევაკავშირებ) შეძერწა კავშირით, დაკავშირება, спаивать.
შეკაზმა, შეკმაზვა	(შევჰკაზმავ, შევჰკმაზავ) მოკაზმა, მორთვა (ვეფხისტ. 140, 468, 1247), убирать, приготовлять. // დადგმა ცხენზედ უნაგირისა და შეშარტვა, оседлать. {შარტვა - (მოხ.) გამონასკვა - ქართულ კილო-თქმათა სიტყვის კონა, შემდგენელი ალ. ღლონტი}.
შეკაზმული	უნაგირდადგმული ცხენი (2 მეფ. 16,1), оседланный.
შეკაფვა	(შევჰკაფ, -ფავ) შეჭრა ანუ შეთხრა, გამოკვეთა კლდეთა (ვეფხისტ. 644).
შეკდემა	(შევიკდემ, -კდიმებ) შერცხვენა, შეგნება, მორიდება (მარკ. 12,6), устыдиться, усовеститься.
შეკერვა	(შევჰკერავ) კერვით გარდაბმა ერთი მეორეზედ (დაბად. 3,7; ვეფხისტ. 480), сшивать.
შეკეცა	(შევჰკეც) გაშლილის შემოკრება, შეხვევა ნაკეცებად, сгибать, складывать.
შეკვეთა	(შევჰკვეთ) შეჭრა, შეთლა, შეკაფვა, срезывать, срубать. // (შევუკვეთ) გარდაჭრით ანუ ბრძანებით თხოვა რისამე (ვეფხისტ. 465), требовать. // ანუ პირობით მიცემა გასაკეთებელისა, заказывать дело, работу.
შეკინძვა	(შევჰკინძავ) აკინძვა, გარდაბმა ერთიმეორეზედ (გამოს. 26,4 და შემდგომი), складывать, слагать, застегивать.
შეკრება	(შვჰკრებ, შევჰკრებები) შეგროვება (მატ. 2,2 და 3,12, კუალად 6,26; ფსალ. 2,2), собирать, -ся.
შეკრება	არითმეტიკულად შეერთება რიცხუთა, сложение арифметическое.
შეკრებულება	კრებული, კაცნი მოგროვებულნი ერთად საქმისა რისთჳსმე, собрание.
შეკრვა	(შევჰკრავ, შევიკრვი) დაბმა, შეშარტვა საბლითა, ჯაჭვითა და მისთანათა (მატ. 12,29 და 13,30; მარკ. 5,3 და 15,1), связывать, сковывать. // ღილთა, ხრიკთა და მისთანათა კილოში ჩაგდება, застегивать. // წიგნთ აკინძვა და შეკაზმვა, переплетывать книгу и т.п. // ერთმანერთში პირობის დადება, ან გამორთმევა ერთისგან ხელწერილით, обязывать, -ся, заключать условие. // გზის შეკურა გაღობა გზისა (ვეფხისტ. 594), пресекать дорогу.
შეკრთომა	(შევჰკრთები) განკრთომა (მუნვე, 267, 346), ужасаться, снуться.
შეკრულობა	პირობა ხელწერილით დადებული, обязательство, подписка, условие заключенное.
შეკუმშვა	(შევჰკუმშავ) შემრგუალება.
შელევა	(შეველევი) შეალნება, დათმობა (ნახე ლევა), уступать.
შელმობა	(შემელმის) შეწუხება, შეურვება (ზაქარ. 9,5), поболеть, болезновать.
შელოცვა	(შევულოცავ) მოხიბლვა, შეკრვა გრძნების ლოცვით, заговаривать, заколдовывать.
შემართება	(შევმართებ) ძნელის საქმის შებმა, შეკადრება (ვეფხისტ. 3, 370), отваживаться.
[შემგურგუალება	округлять].
შემდგომად	მას მერმეთ, მასუკან (საქმ. 7,7), по, после.
[შემდგომი]
შემდგომითი	შ~დ, მორიგებით, რიგზედ (საქმ. 7,45, ლუკ. 1,3), по ряду, по порядку.
შემეცნება	(შევამეცნებ, შევიმეცნებ) გაცნობა (ვეფხისტ. 276).
[შემზადება]
შემთხვევა და შემთხვევითი	რომელი იქმნებოდეს და უჩინო იქმნებოდეს თჳნიერ განხრწნისა ქვემდებარისა (კატიღ. ანტ., § 119), случайность или случайное.
შემთხვევა	(შეიმთხვევის, შემემთხვევის) მოხდების, დაეკვეთება, случается, приключится.
შემთხვევა	(შევამთხვევ) ქმნა, მოწევა, მიცემა მიზეზისა სავნებელად (საქმ. 16,28), сделать, наделать, причинять. // (შევემთხვევი) შეხვედრა ურთიერთისად (ფსალ. 84,10; მატ. 8:28,34), встречать, -ся. // მთხვევა მწირველთაგან წმინდათა ხატთა პირველ წირვისა, прикладываться, приложиться к образам.
შემკობა	(შევამკობ) განშვენება, სეკაზმა (მატ. 23,29), украшать. // ქება, შესხმა (ვეფხისტ. 43; შავთ. 1), восхвалять.
[შემლოცველი	შემმართებელი (ნახე მკადრებელი)].
შემობრუნება	(შემოვბრუნდები) უკან წამოსლვა (ვეფხისტ. 101).
შემოდგომა	(შემოვადგები) მტერთაგან ქალაქთა და ციხეთა გარემოცვა, осаждать, обложить. // წყალთა შემოწდომა რაოდენსამე სიმაღლეზედ. // (შემოდგების) შემოსლვა, вступать.
შემოდგომა	სთულობა, წლის მეოთხედი, ზაფხულისა და ზამთრის საშუალო, осень, რომელ არიან სამნი თთვენი: სეკდემბერი, ოკდომბერი და ნოემბერი.
შემოვლება	(შემოვავლებ) გარშემოტარება ან შემოზღუდვა, окружать, обвести, обнести.
შემოთარჯვა	(შემოვსთარჯავ) თარჯის შემოვლება, შემოსამზღურვა.
შემოთლა	(შემოვსთლი) გარეშემოჭრა.
შემოთხრა	(შემოვსთხრი) გარემოს დათხრა.
შემოკვერცხა, შემოკუერცხვა	შემოკრეჭა გარემოს.
შემოკლება	(შევამოკლებ, შემოკლდების) შემცირება რიცხჳთა და ზომითა (მატ. 24,22), сокращать, -ся.
შემოკრება	(შემოვჰკრებ, შემოვჰკრბები) შემოგროვება, შეკრება (ფსალ. 49,5; მარკ. 6,30), собирать, -ся.
[შემოკრუა]
შემორტყმა	(შემოვარტყამ) გარშემოხვევა.
[შემოსავალი]
შემოსაზღვრა	(შემოვსაზღური) მოვლება საზღურისა, ограничивать.
შემოსვა	(შევმოს, შევიმოს) ჩაცმა (ფსალ. 34,13 და 64,13, კუალად 72,6), облачать, одевать, -ся.
შემოტანა	(შემოვიტან) შინშემოღება, вносить.
შემოტარება	(შემოვატარებ) ტარება გარშემო, обносить, обводить.
შემოუწერელი	რასაც თუალი და გონება ვერ მისწუთების (გარეშემოუწერელი ნახე), неописанный.
შემოფარგლვა	(შემოვჰფარგლავ) გარემოვლება წრისა, საზღურისა.
შემოქმედი	დამბადებელი, მაარსი, ე.ი. ღმერთი, творец.
შემოქმედებითი ზმნა	ღრამმატიკულად: მქონებელი ვნებულისა ძიებისა, действительный глагол.
შემოღება	(შემოვიღებ) ახლის საქმისა, ანუ ჩვეულების შემოტანა (2 პეტრ. 2,1; შავთ. 102), вводить новое.
შემოყრა	წინშემთხვევა მომავალისა, ანუ გულის შებნედა.
შემოჩენა	(შემოვუჩენ) კაცის მიჩენა საღალატოდ, ანუ ამბვის საცნობად, подсылать.
შემოცლა	(შემოვაცლი) გარშემოძარცვა; [ქერქის შემოცლა, облупивать, вылущивать].
შემოწერა	(შემოვსწერ) გარემოვლა წრეზედ, ვითა პლანეტნი შემოსწერენ თჳსთა გზათა მრგულივ, описывать, ანუ გარემოვლა თუალითა და გონებითა.
შემოწმება	(შევამოწმებ) შეთანხმება, შესწორება თქმულისა რაოდენთამე კაცთასა, ანუ წვრილისა, поверять, сверять.
შემოხვეწნა	(შემოვეხვეწები) შევედრება, შეხვეწნა, прибегать, умолять.
შემრგო	მარგებელი, უწყინარი, здоровый, невредный для здоровья.
[შემრგუალება	ნახე შემგრგუალება].
შემსუბუქება	(შევამსუბუქებ) სიმძიმის მოკლება (ვეფხისტ. 2), облегчать.
შემტკიცება	(შევამტკიცებ) შემაგრება, ანუ შენივთება.
შემურვა	(შევმურავ) სუნნელთ დასხმა მიცუალებულთა გუამთა ზედა.
შემუსრვა	(შევმუსრავ) დამტურევა, დალეწა (ფსალ. 2,9 და 9,35, კუალად 33:18,20), сокрушать, раздроблять.
[შემყოფი	ნახე შეყოფა].
შემშევა	(შემემშევის) მოშივნა, საზრდელის მონდომება (მატ. 4,2 და 12:1,3), взалкать, проголодать.
შემცთარი	შეცთომილი ან გზადაკარგული, заблудший.
შემცირება	(შევამცირებ) დაცოტავება, დაკლება (ფსალ. 88,45), умалять, сокращать.
შემცნევა, შემჩნევა	(შევამცნევ, შევამჩნევ) თუალის დასტერებით დანახვა, примечать, замечать. // (შევიმცნევ, შევიმჩნევ) გრძნობა, გულის ხმის მიდევნება, понимать, обращать внимание.
შემცოდე	დამნაშავე, გარდამავალი მცნებისა, დანაშაულის მოქმედი, преступник, виноватый.
შემწე	მშველელი, მომხმარო, მეხვაიშნე (ფსალ. 19:1,2 და 26,9), помощник.
შემწუხრება	შეღამება, შებინდება (მატ. 14:15,23 და 20,8), вечер, сумерки.
შენ	ნაცუალსახელი 2 პირისა (ფსალ. 2,7), ты.
შენანება	(შევანანებ) სინანულად მოყვანა (ვეფხისტ. 466), привесть в раскаяние, заставлять раскаять. // (შევინანებ) შეგნება, შეწუხება ცოდჳსათჳს (მატ. 3,2 და 4,16, კუალად11,20 და შემდგომი, покаяться (ოსე. 11,17), покаяние, раскаяние.
შენარჩუნება	(შევინარჩუნებ) მითჳსება, დაჩემება, შეშვილება, присвоивать, воспользоваться.
შენაძენი	მონაგარი, შეძინებული, შესაძინელი, пожитки.
შენაწევრება	გარდაბმულება სახსართა (გამოს. 26,24), состав.
შენახვა	(შევინახავ) დაცვა, დამარხვა, დაზოგვა მომავალისათჳს, прятать, хранить, беречь. // გამოზრდა, გამოკვება, დაოკება, содержать, кормить, продовольствовать.
შენდობა	(შევუნდობ) მიტევება, პატივება, დათმობა (2 კორ. 7,2; ვეფხისტ. 463 და შემდგომი), прощать, извинять. // მისს ნებაზედ მიგდება, მიმადლება, ნების დართვა, позволять, разрешать, благословлять.
შენება	(ვაშენებ) აღგება, აშენება, დადგმა შენობისა (1 კორ. 3,10 და შემდგომი; მატ. 23,29), строить, созидать.
შენებულება	შენობა, ნაშენები რაც რამ (მარკ. 13,1), строение, здание.
შენებური	შენსავით, შენის თჳსებისა.
შენელება	(შევანელებ, შენელდების) შეზავება სანოვაგეთა მარილითა და სხჳთა სანელებლითა (მარკ. 9,50), приправлять солью и т.п.
შენეული	შენგან მოცემული (ვეფხისტ. 1299), полученный от тебя, или памятной о тебе.
შენი	შენდა შესახვედრი (ფსალ. 73:1,2,3,16 და შემდგომი), твой.
შენი	აღშენებული, ნაშენი (საქმ. 9:31,32), созидающий, назидаемый. // შენობა, სოფელი, ვითარ ახალშენი, новое село, заведение, თამარაშენი, Тамарино село.
შენივთება	(შენივთდების) შეზავება, შემტკიცება.
შენობა	მკჳდრობა, სახლკარი კაცთა მოსახლეთა, селение, поселение, заведение. // შენებულება, ნაშენები, строение, здание.
[შენჯღრევა]
შეორგულება	(შევორგულდები) შეიჭუნეულება, გულში იჭვის გატარება (მატ. 14,31 და 21,21; კუალად 28,17), усумниться.
შეპარება	(შევაპარებ) მალვით შეტანა ან შეგზავნა, ввести или внести украдкою.
შეპარვა	(შევიპარვი) მალვით შესლვა, входить украдкою.
შეპირება	(შევაპირებ) დანიშნვა პირისა, ანუ გუამისა, რომლისგანაც ვინმე მიიღოს რამე, перевести на кого получение чего. // (შევიპირებ, შევჰპირდები) შერიგება, პირობის გამორთმევა ან მიცემა (ვეფხისტ. 655), условляться, договариваться.
შეპოვება	(შევეპოვები) რიდის ქონება, თავაზის შენახვა (მუნვე, 620, 148), уважать, уступать.
შეპყრობა	(შევიპყრობ) დაჭერა, დაპატიმრება (ფსალ. 72,6), удерживать, брать, арестовывать.
შეჟიჟინება	ნახე შეზიზინება.
შერაცხვა	(შევრაცხ, შევურაცხ, შეერაცხების) მიჩნევა, მითვალვა, ჩაგდება ანგარიშში (ფსალ. 31,2; საქმ. 7,60; რომაელ. 4,9 და შემდგომი; 1 კორ. 4,1), вменять, ставить, причитать, почитать, -ся, считать.
შერგება	(შევირგებ, შემერგება) კეთილად მიღება საზრდელისა, სასმელისა ანუ ჰაერისა სიმრთელედ შემრგოდ, кушать или принимать что на здоровье. // ღმერთმან შეგარგოს, на здоровье.
შერევნა	(შევრევ, შევურევ, შევირევი) აღრევა (დაბად. 11,9), смешивать, -ся, смешение.
შერთვა	(შევრთავ) შეერთება, შერევნა (მატ. 13,33), соединять, смешивать. // შევრთავ სხვას, შევირთავ ცოლს ანუ ქმარს, ქორწინაბა (მარკ. 6,17 და 10,11 და შემდგომი), женить, -ся, или выходить замуж.
შერიგება	(შევარიგებ) დაზავება მომდურავთა, мирить, помирить. // (შევრიგდები) ვაჭრობაში ან სამუშაოდ ფასის გარდაკვეთა, сторговаться, рядиться.
შერიჟრაჟება	შემწუხრება, შებინდება (ნახე რიჟრაჟი), сумерки.
შერისხვა	(შევრისხავ) შეტუქსვა (ფსალ. 9,5 და 17,7, კუალად 103,7), запрещать, прогневаться, вознегодовать, останавливать.
შერცხვენა	(შევარცხვენ, შევრცხები) სირცხჳლში შეყვანა ან შესლვა, пристыдить, устыдить, -ся.
შერხევა	(შევარხევ, შევირხევი) შეძრვა, შენძრევა (ვეფხისტ. 645), вострясти.
შესაბრალი, შესაბრალისი	საბრალო, საცოდავი, бедный, жалкий, жалостный.
[შესადარი	подобный].
შესავალი	კარი, ბჭე, კარები (მარკ. 11,4), двери, ворота. // შესავალი წიგნისა წინასიტყვაობა, предисловие.
შესავედრებელი	მისამართი, საფარველი უშიშროებისთჳს, ანუ მფარველი (ფსალ. 9,9 და 45,1), прибежище (17,1 და 27,8), защита, защититель (30:2,3 და 31,7), ограда, покров.
შესაკრებელი	ადგილი, სადაც მოგროვდების რამე (დაბად. 1,9), собрание, შესაკრებელი წყალთა. // კაცთ საკრებულო, სამსჯავრო, ან სალოცველი (ფსალ. 81,1; მატ. 4,23 და 12,9), сонм, сонмище, синагога.
შესაკუთრება	(შევისაკუთრებ) შეთჳსება, საკუთრად თჳსად მითუალვა, присвоивать, усвоять.
შესამატი	სარგო, მოგება, შესაძინელი, прибыль, прибыток.
შესამოსელი	სანღუდელოს მსახურების სამოსელი (გამოს. 28,4), риза, облачение богослужебное. // ტანისამოსი (ვეფხისტ. 403, 422), одежда, одеяние.
[შესართავი	შესაფარებელი].
შესაფერი	შესაბამი, საფერი (ვეფხისტ. 1458, 1489), приличный, достойный.
შესაქმე	წიგნი შექმნათა პირველი მოსესი დაბადებისათჳს სოფლისა (დაბად. 2,4), книга бытия.
შესაძინელი	შესამატი, ანუ შენაძენი (ფილიპ. 1,21), приобретение.
შესაძლებელი	რომელსა არა აქუს წინააღმდგომ თქმაჲ (მეტაჶ. ბაუმ. § 17; მატ. 19,26 და 26,39), возможный.
შესაწევარი	საჭიროებისთჳს მისაცემი, საჩუქარი ან მისართმევი, спомоществование, пособие.
შესაწირავი	საღვთო ძღვენი (ფსალ. 39,6; მატ. 5,23), приношение, дар.
შესახედავი	პირის სახე, ანუ გარეგანი შეხედულობა (დან. 3,19), зрак лица, вид, наружность.
შესვარული	მოზელილი ცომი (1 კორ. 5,6; ლევიტ. 2,5), тесто, смешение, смешанный.
შესვენება	(შევასვენებ) დროს მიცემა მოსვენებად დაღალულისა, дать кому отдых, покой. // პატივით შეტანა სადმე წმინდათა ხატთა და მისთანათა. // (შევისვენებ) მოსვენება, დასვენება, отдыхать, успокоиться. // გარდაცუალება (2 პეტრ. 3,4 და 1 კორ. 15,6), умирать, почить.
შესურა	(შევსური) შებღალვა, გასურა, обагрять. // მოზელა ცომისა (დაბად. 18,6), смесить, petrir.
შესურილი	შებღალული, გასურილი, обагренный.
შესიტყვება	შეცილება, შელაპარაკება, ბაასი, состязание, словопрение.
შესლბობა	(შევასლბობ) შეშინება, მოუძლურება (ისუ. 10,10), ужасать, обессилить. // (შევსლბები) დასუსტება, მოუსუსურება (ფსალ. 87,15), изнемогать.
შესლუა	(შევალ) შინაგან მისლვა (მუნვე. 5,7 და 66,12), входить.
შესმა	(შევსუამ) დალევა, მიღება სასმელისა (მატ. 26,42; იოან. 18,11), пить, испивать.
შესმა	(შევსუამ) შიგნით დაჯდინება, შეწყუდევა (მარკ. 6,17),посажать, всаживать, заключать.
შესმენა	(შევასმენ) დაბეზღება, დასმენა (ვეფხისტ. 1140), доносить, оговаривать. // (შევისმენ) გაგონება, მოსმენა (ფსალ. 3,4 და 6,8, კუალად 19:1,6), слушать, услышать, внимать.
შესმენა, ანუ შესმენილი	რაჲცა ითქმის განსჯილისათჳს ნივთისა (ლოღ. ბაუმ., § 76), сказуемое.
შესრულება	(შევასრულებ) გათავება, დასრულება, совершать, оканчивать.
შესწავება, შესწავლა	(შევისწავებ) შენიშნვა, შემცნევა (ისაი. 63,16), познавать, примечать, замечать.
შესწავებული	შესწავლული, შენიშნული, თავნაჩენი (მატ. 27,16), нарочитый, известный.
შესხივებული	სხივებშემოსხმული, лучистый.
შესხმა	სიტყვა საქებელი, შესამკობელი (ვეფხისტ. 3, 610), речь похвальная.
შესხმა	(შევასხამ ქებას) ქება, დიდება, შემკობა, восхвалять, прославлять. // ასხმა მძივებისა, წყლით სხურება, დაჯდინება, ანუ შეყუანა მრავალთა და სხუანი (ნახე სხმა), впрыскивать.
შეტანა	(შევითან) შეღება შიგნით, вносить.
შეტევა	(შევუტევ) შევარდნა, შემართება, ანუ ზედადასხმა, нападать, наступать, устремляться.
შეტკბობა	(შევიტკბობ) ალერსით შემთხვევა, ანუ მოხვევა (მარკ. 10,16), обнимать.
შეტუსვა	(შევსტუსავ) მორუჯვა, მცირედ ალანძვა თმათა, опалять.
შეტუქსვა	(შევსტუქსავ) შერისხვა, შეტევება სიტყჳთ, побранить, попенять.
შეტყობა	(შევიტყობ) ცნობა, გამოკითხვა, узнавать, справляться.
შეტყუვება	(შევატყუვებ)ტყუვილით მოცთუნება, ან მიცემა რისამე, делать подлог, обманывать.
შეტყუვილი	ნაცილი, ცილისშეწამება (ფსალ. 40,10), запинание.
შეუგნებელი	დაუნახავი, არა მქონებელი შეგნებისა, бессовестный, непризнательный.
შეუპოვარი	უგლიმი, არა მქონებელი რიდისა ანუ შიშისა.
შეურაცხება	დაწუნება, უკადრისად მიჩნევა (ფსალ. 30,19 და 34,16), уничижение, презрение, бесчестие.
შეურაცხი	ცუდი, დაწუნებული (ფსალ. 14,7), уничиженный, презренный.
შეურაცხყოფა	(შეურაცხვჰყოფ) დაწუნება, არაფრად მიჩნევა (ფსალ. 50,17 და 101,17; მატ. 18,10), уничижать, презирать.
შეურვება	(შევაურვებ) შეწუხება, опечаливать.
შეუღლება	(შევაუღლებ) შერთვა ქორწინებით (მატ. 19,6), сочетавать.
[შეუშინებელი	შეუშინებლობა].
შეუშრობელი	ღაპაღუპით მომდინარე, დაუშრობელად (ვეფხისტ. 7), неосушимый.
შეუძლებელი	მექონი თავსა შორის თჳსსა წინააღდგიმისა (მეტაჶ. ბაუმ., § 18; მატ. 19,26), невозможный.
შეუწევნელი	არა მქონები შეწევნისა, შველისა, беспомощный.
შეფარდება	(შევაფარდებ) შედარება, შეტოლება, сверстывать.
შეფარება	(შევეფარები) დახურვილს ადგილში შესლვა, укрываться, [შესაფარებელი, дом, жилище].
შეფერება	(შევიფერებ) კეთილად მითუალვა, поладить. // (შემეფერება) თჳსებად ქონება (ვეფხისტ. 1288), свойственно.
[შეფრფენა	ნახე ტრფიალება].
შეფიცვა	(შევჰფიცავ) ფიცის მიცემა, დაჯერებინება ფიცით (მუნვე, 135, 658).
შეფრფინვა	(შევჰფრფინავ) გონებით შეხარვა (მუნვე, 1000, 1050; შავთ. 67).
[შეფოთლვილი	ქოჩი].
შეფუცება	ფიცით შეკურა, დაკრულვა, заклинание.
შეფქუა	(შევჰფქუავ) წურილად დალეწა, შემუსრვა (ფსალ. 45,9 და 57,6, კუალად 106,16), сокрушать, сломать.
შექმნა	(შევიქმ) დაბადება, გაჩენა, ანუ გაკეთება (დაბად. 1,21 და შემდგომი; ფსალ. 73,17), сотворить, учреждать.
შექცევა	(შევაქცევ, შევიქცევი, თავს შევიქცევ) დროს გატარება სიამოვნით, ანუ გართვა რასმე შინა (ნახე თამაშობასთან), забавлять, занимать, -ся. // (შეაქცევს) კუალად შებრუნება (ითქმის სენთათჳს).
შეღამება	(შეღამდების) ღამის მოახლოვება, ან სემოსლვა (ვეფხისტ. 828).
შეღება	(შევიღებ) შეტანა, [вносить, interportare].
შეღებვა	(შევღებ, -ბავ) გავლება საღებავში, ან დაფერვა, ჩაფერადება, выкрасить.
შეღერებული	მოსწრებული, მოწიფული, ახალგაზდა, ჰასაკოვანი, взрослый.
შეღვინება, შეღვინიანება	მცირედ დათრობა, შებრუჟება.
შეღმა	პირაღმა, вверх, შეღმართი (ნახე აღმართი ან დაღმართი).
[შეყრა	შევჰყრი, შეეყარა სენი, შევუყრი].
შეყუანა, შეყუანება	(შევიყუან, -ნებ) მიშვება შესლუად სადმე სულდგმურთა (ფსალ. 65,10; საქმ. 21,28), вводить.
[შეყოფა	შეეყვის, შემყოფი, ближний, сосед].
შეყუარება	(შევიყუარებ) დაწყება სიყვარულისა (ფსალ. 25,8 და 46,4, კუალად 50,6), возлюбить, полюбить.
[შეყრილობა]
შეშა	მოჭრილი ხე საწვავად (დაბად. 22,3 და შემდგომი; 2 სჯული. 19,5), дрова.
შეშაძარღვი	მსხვილი ძარღვები სადრეკთა, мыщцы, [или поджилки].
შეშვილება	(შევიშვილებ) დაჩემება, მითჳსება, შენარჩუნება, присвоивать.
შეშთობა	(შევაშთობ) შეიწრება, დაჩაგურა სიხშოსგან (მატ. 13,7 და 18,28), подавлять, заглушать, душить.
შეშინება	(შევაშინებ, შევშინდები) განკრთომა შიშისგან (მატ. 2,22 და 17,6), устрашать, -ся, убояться, испугаться
[შეშლა]
შეშურვება	(შევიშურვებ, შემშურდების) შურისაღება ან თავის გამოსაჯურება (3 მეფ. 19,14), поревновать, завидывать.
შეჩენა	იგივე 3 პირისათჳს, რაჲცა შემოჩენა 1 და 2-თჳს, подсылать.
შეჩვენება	(შევაჩვენებ) შემთხვევა, მოწევნა, ვნების მიცემა (საქმ. 9,13), делать, наделать, причинять. // წყევით დაკრულვა (1 კორ. 16,22; გალატ. 1,8), проклинать, предавать анатеме, проклятию.
შეცდომა, შეცთომა	(შევსცთები) გაუსინჯაობით ან სიჩქარით გამრუდება საქმისა ანუ ჰაზრისა, ошибаться. // გზის დაკარგვა (მატ. 18,12), заблуждаться.
შეცდენა, შეცთუნება	(შევაცდენ, შევაცთუნებ) (ნახე ცთუნება), соблазнять, приводить, вводить в ошибку.
შეცილება	(შევეცილები) ცილობი ქმნა, არ დანებება (ვეფხისტ. 506), спорить, оспаривать.
შეცოდება	(შევსცოდებ) ბრალში ჩავარდნა (მატ. 6,14 და შემდგომი, 18,15), согрешение, преступление. // (შევიცოდებ, შემეცოდების) შებრალება, сжалиться.
შეცუა	(შევიცავ) გარემოდგომა, ანუ დაჭირვა, დაპყრობა, содержать, занимать, заключать.
შეცულა, შეცუალება	(შევსცული, შევსცუალებ) ერთი მეორის მაგიერ დადგინება, переменять. // სხუაფრად გამოჩენა.
შეძახება	შეზახვა (შევსძახებ, შევუზახებ) რისხვით ხმის გაცემა, შეტევა (ვეფხისტ. 96,112).
შეძერწვა	(შევსძერწავ, შეიძერწება) შეერთება, შეკავშირება, сплачивать, спаивать, -ся.
შეძინება	(შევსძინებ, შევიძინებ) შემატება, შოვნა (მატ. 6:27,33 და 25,16 და შემდგომი), прилагать, прибавлять, приобретать.
შეძლება	(შევიძლებ, შევუძლებ) ძალის ქონება ქმნად რისამე (საქმ. 27,16), быть в состоянии, возможность, возмочь.
შეძლება	ძლიერება, შემძლებელობა, ღონე ანუ ღონესძიება, мощь, могущество, возможность.
შეძლევა	(შევაძლევ) წინადადება მისაღებად რისამე, предлагать, поддавать.
შეძრვა	(შევსძრავ) შერხევა (ფსალ. 28,2 და 45:5,6), подвигать, потрясать, поколебать, -ся.
შეძრწუნება	(შევაძრწუნებ, შევსძრწუნდები) შიშით შეშფოთება, კანკალი, თრთოლა (ფსალ. 2,5 და 6:2,3 და 26,1; ლუკ. 1,29), смущать, потрясать, устрашать, -ся.
შეძულება	(შევაძულებ) განღჳძება სხჳს შორის სიძულილისა, приводить в ненависть. // (შევიძულებ) მოძულება, მოძაგება, возненавидеть.
შეწამება	(შევსწამებ) ბრალისა, ანუ ცილის დადება (მარკ. 15,4), обвинять, оговаривать.
შეწდომა	(შევსწუდები) მაღლა აწდომა.
შეწევა	(შევსწევ, შევიწევ) შინაგან მიძრვა, подвигать, вдвигать, -ся, [впирать].
შეწევნა	(შევეწევი) შველა, მოხმარება (ლუკ. 5,7 და 9,40; ფსალ. 7,10 და 21,19, კუალად 45,5), помогать, помощь.
შეწვა	(შევსწვავ) დაწვა, დადაგვა. // ცეცხლზედ მოხრაკვა (ვეფხსტ. 194), жарить.
შეწირვა	(შევსწირავ) სრულის გულით მირთმევა, ანუ საღვთოდ გარდადება, გამომეტება (ფსალ. 4,5 და 28,1, კუალად 65,14), приносить, возносить, воздавать, пожертвовать.
შეწმასნვა	(შევსწმასნი) მეტად შეგრეხა, кручить, закручивать.
შეწონება	(შევაწონებ) საქმის აწონა, გაზომა (ვეფხისტ. 361, 1287).
შეწუხება	(შევაწუხებ, შევწუხდები) უსიამოვნოსა და განუსვენებელის გრძნობის მიცემა, ანუ ქონება (დაბად. 4,5; მატ. 26:22,38 და 2 კორ. 7,9 და შემდგომი), опечаливать, -ся, скорбеть.
შეწყალება	(შევიწყალებ) სიბრალულით მიხედვა, შენდობა (ფსალ. 29,10 და 66,1), помиловать.
შეწყნარება	(შევიწყნარებ) კეთილად მიღება, მითუალვა (ფსალ. 6,9 და 26,10), принимать, уважать.
შეჭამადი	საჭამადი, სამარხოთაგან შემზადებული სანოვაგე.
შეჭირვება	(შევაჭირვებ) შეწუხება, შეიწრება (ვეფხისტ. 118), შევიჭირავ.
შეჭმა	(შევსჭამ) შთანთქმა, ანუ მიღება საზრდელისა (ფსალ. 13,4 და 26,2, კუალად 68,9), снедать, съедать.
შეჭმუხვა	(შევიჭმუხავ) მოღმეჭა წარბთა და შუბლისა მრისხანებით, нахмуриться.
შეჭრა	(შევსჭრი) შეთლა, შეკვეთა, срезывать, [врубать]. // (შევიჭრები) საჩქაროდ შესლვა, [вбегать, врываться, intro currere, შევიჭრები ხმალ და ხმალ, врубаться].
შეჭურვა	(შევსჭურავ, შევიჭურვი) აღჭურვა, შემოსა აბჯრისა ან საჭურველისა, вооружать, -ся.
შეჭუხვა, შეჭუვება	შეჭმუხვა (დაბად. 4,5 და შემდგომი), потупить взор.
შეხამება	(შევახამებ) ფერად-ფერადად და ადგილ-ადგილ შემკობა შესაბამად, раскрашивать.
[შეხარვა	ნახე მიჯნურობა].
შეხდომა	(შეხუდების) შემთხვევა, დახვედრა, встречаться, случаться. // (შევუხდები) მიხდომა, ზედადასხმა სახლში, нападать, [врываться].
შეხება	(შევახებ, შევეხები) ახლოდ მისლვა, ანუ მიტანა ხელისა და სხ. (მატ. 8:3,15 და 14,36), прикасаться, коснуться.
შეხება	ხუთთა საგრძნობელთაგან ხელის ხლება (ნახე საგრძნობელი), осязание.
შეხედვა	(შევხედავ) მიქცევა თუალთა სამზერლად, მიხედვა (ვეფხისტ. 565), посмотреть, взглянуть, [воззрение].
[შეხეთქება]
შეხვედრა	(შევხუდები, შეხუდების) შემთხვევა, შეხდომა უცებად.
შეხვევა	(შევხუევ, შევუხვევ) შეგრაგნა, წარგრაგნა სახვეველითა (ლუკ. 2,7 და 10,34; ფსალ. 146,3; ვეფხისტ. 588), обвивать, обвязывать, перевязывать. // (შეეხვევის) ითქმის რქათათჳს მცენარეთასა, რომელნიც გარემოს ხეთა მოეხვევიან.
შეხვეწება	(შევახვეწებ) შევავედრებ.
შეხვეწნა	(შევეხვეწები) შევევედრები (ნახე შევედრება).
შეხმუხი	ჭკვიანისა და გიჟის საშუალი, ანუ სწრაფი, ფიცხი, резвый, вспыльчивый.
შეხრუსტვა	(შეიხრუსტვის) კანის მობღუნვა სიცხისგან, сжиматься.
შეხუთვა	(შეხუთავს) გათანგუა, დახუთვა სენისგან.
შეჯახება	(შევაჯახებ, შევეჯახები) ძგერება (ვეფხისტ. 604).
შეჯდომა	(შევსჯდები) ზედ დაჯდომა (მუნვე, 585).
შეჯერება	(შევიჯერებ, შევიჯერიებ) გულსავსე ქმნა, გულისსრულება, დაურვება (მუნვე, 655), удовлетворять, удостоверять.
შეჰგავს, შეჰგუანდა	შეშვენის, ეშესაბამების, უღირს, довлеет, подобает.
შვავი	ზვავი, თოვლის ფლატე, завал.
შვება	(ვიშვებ) მხიარულება, განცხრომა (ფსალ. 9,2 და 20,1, ვეფხისტ. 343, 384), веселиться, радоваться. // ლხენა, ლხინება, ნუგეში (ფსალ. 36:4,11; ვეფხისტ. 695, 1445), утеха, отрада.
შველა	(ვშველი, ვუშველი) შეწევნა, მოხმარება (ვეფხისტ. 196, 421, 827), пособлять, помогать, или заступаться.
შველი	შულისა (ოთხფ.), лось.
შვენება	(შვენის, მშვენის) მოხდომილება, შეხამებულება (1 კორ. 11,13), подобает, надлежит (მატ. 3,15; ფსალ. 32,1 და 64,1; ვეფხისტ. 3, 40), прилично, приличествует, пристает.
შვენიერი	შნოიანი, კეთილსახილველი (ნახე ლამაზთან) (დაბად. 3,6; ფსალ. 44:2,4; მატ. 23,27), красный, прекрасный, красивый.
შვენიერება	თჳსება შვენიერისა (ფსალ. 25,8 და 26,4, კუალად 49:2,11), благолепие, красота, краса.
შვეტი	სწორი მოუხრელად.
შვეული	კალატოზის თარაზოს ბაწარი, отвес.
შვიდი	ექუსი და ერთი, семь, седмь.
შვიდეული	შვიდი დღე მსგეფსისა, კჳრა, седьмица.
შვიდღერი	შვიდრტოედი, შვიდის ღერის მექონი (სასანთლე და მისთანანი).
შვიდწილად	შვიდეულად, შვიდგზის, შვიდჯერ (ფსალ. 78,13), седмерицею, седмикратно.
შვითი	(ბალ.) მსხვილი კამა, ჯორის ძუა, укроп, копер.
შვილება	(ვიშვილებ) შვილად მიღება (გალატ. 4,5), усыновлять, усановление.
შვილი	ნაშვი, ნაშობი კაცთა, ვაჟი ანუ ქალი (ნახე კაცთან) (ფსალ. 77:4,5 და შემდგომი), чадо, детище, tilius, tilia. // ესევე ეწოდების ნაშობსა სხუათაცა ცხოველთასა (ფსალ. 28:1,6), детеныш.
შვილისშვილი	ბადიში, внук, внучка.
შვილობილი	ნაშვილები, შვილად მოღებული, усыновленный.
შვრივა	(ბალ.) გრძელმარცვალი ქერი, овес.
შთაბერვა	(შთავჰბერავ) სამშვინველის ჩაბერვა (დაბად. 2,7), вдыхать.
შთაგდება	(შთავაგდებ) მაღლიდამ ძირს დაკვეთება, ввергать, вбрасывать.
შთავრდომა	(შთავვარდები) ქვედაცემა სიღრმედ (ფსალ. 7,14 და 56,6; მატ. 17,15), падать, впадать, бросаться, ხოლო მრავალთათჳს ითქმის შთათხევა, შთაცვივნა (ნახე შეთხევა).
შთამომავლობა, ჩამომავლობა	შემდგომადი თავობა, მომავალი ნათესავი, поколение, потомство.
შთამოსირვა	აღწერა შთამომავლობისა (ნახე სირა), родословие.
შთამოსლვა, შთამოტანა	(ნახე ჩამოსლვა) ჩამოტანა.
შთამოქვევება	(შთამოვაქვევებ) დამდაბლება (ეზეკ. 28,8), сводить.
შთანთქმა	(შთავნთქამ) ჩანთქმა, ჩაყლაპვა (ფსალ. 34,25 და 68,15; მატ. 23,24), пожирать, поглощать.
შთასადებელი	რაჲცა სახმარ არს შესანახავად ნივთთა (იოან. 12,6), влагалище.
შთასლვა	(შთავალ) ჩასლვა მაღლიდამ ძირს (ფსალ. 27,1 და 29,3), сходить, нисходить.
შთასხმა	(შთავასხამ) ჭურჭელთა შინა ჩასხმა ნოტიოთა (მატ. 9,27; იოან. 13,4), вливать, наливать.
შთაღურჭუმება	ძირს შთასლვა (ნაუმ. 3,14), влезать.
[შთაცვინვა]
შთაცმა	(შთავიცვამ) შემოსა, ჩაცმა ტანისამოსისა (ფსალ. 34,26 და 103,1), облекаться, одеваться. // (შთავიცვამ, შთავაცმევ) ჩაცმევა (ფსალ. 17,40), препоясывать, одевать.
შთაწერა	(შთავსწერ, შთავიწერები) ჩაწერა, შეტანა წერილისა წიგნსა შინა (ფსალ. 138,11; იერემ. 17,1), вписываться.
შთახდა	(შთავხდი) შთაგდება, შთავლინება (ფსალ. 54:15,24), низводить.
შთახდომა	(შთავხდები) ძირს ჩასლვა (მატ. 11,23), нисходить, низвергаться.
შთახედვა	(შთავხედავ) ჩაჭურეტა, ჩახედვა.
შთობა	(ვაშთობ, ვიშთვები) რჩობა, დარჩობა, შეშთობა.
შთომა	(ვშთები) დაშთომა, დარჩენა, გადარჩომა.
შიბაქი	ჩჩვილთ აკვანში ჩასარჭობი ხის სოლინარი შარდის გასადინებლად.
შიბი	ნაქსოვი, ანუ ჯაჭვი თუალმარგალიტებითურთ.
შიგ, შიგან, შიგნით, შიდა	საშუალ, შორის (ვეფხისტ. 959), внутрь, внутри.
შიგანური	შიგნიერი, დაკლულთ ცხოველთ ფაშუ-წელები, внутренность закланных животных.
შიგნითი, შინაგანი	საშუალ მდებარე, внутренний.
შიგნიშიგან	შინაგანის უშინაესად.
შიდაქართლი	ქართლის ცხოვრებაში აწინდელი ქართლი.
შიება	(მშიის, მშიან; განუსაზღ. შიმშილი) საზრდელის ნდობა (ფსალ. 106,5; მატ. 25,35; ფილიპ. 4,12), алкать.
შითი	ღაზლა, ღაზლის ძაფი (ნახე ძაფთან).
შიკრიკი	იქურიკოსი, წინამსრბოლი, პაიკი, თ. შათირ [არაბ.].
შილა	წითლად შერებული სამოსელი, [кумач].
შილაფლავი	ლაბად მოხარშული ბრინჯი ხორცითა, თევზითა ანუ მხლითა.
შილი	(მაზლის ცოლი ნახე), золовка.
შიმალი	(ხე) ბაბილო, ახლად ამოსული ხე, ანუ ზრო, отрасль.
შიმუნვარი	მხევალი, მოახლე, მხლებელი ქალი (დაბად. 24,61; გამოს. 2,5), рабыня.
შიმშა	ხალა, სამართი კალატოზთა, ოჟორა.
შიმშერი	სპარსულად ხრმალი (ვეფხისტ. განმარტებაში. 3).
შიმშილი, შიმშილობა	უპოვარება საზრდელისა, голод.
შინ, შინა	სახლში (ვეფხისტ. 677), дома, домой.
შინა	შიდა, თანდებული მიცემითსა თანა ბრუნვასა ხმარებული (ფსალ. 23,1), в.
შინაგანი	შიგ, შორის, внутри.
შინაგანი	საშუალ მდებარე, შიგნითი კერძო (იობ. 1,10; მატ. 23,25), внутренний.
შინაგანმცემელი	მუხთალი, მოღალატე (2 ტიმოთ. 3,4; საქმ. 7,52), предатель.
შინაური	მის სახლისა (ვეფხისტ. 678), домашний. // შინაურნი, სახლეულნი.
შინდი	(ხე) кизилъ.
შინება	(ვაშინებ) შიშის მიცემა (საქმ. 4,17), страшать, грозить.
შინმჯდომი	ხშირად სახლში მგები გარეთგამოუსლველად, домосед.
შინჯი	ნახე სინჯი.
შიპი	ნაწნავის მსგავსად ნაკერი.
შირიმი	შარდის ბუშტსა შინა პოვებული ქუა, ანუ სენი მისი, каменная болезнь.
შიშაგი	(ოთხფ.) მამალი ცხუარი საკლავი (ნახე ცხუართან).
შიშვა	(ვიშიშვი, მეშინის) ქონება შიშისა (ფსალ. 21,6 და 48,5; ვეფხისტ. 274), страшиться, бояться, опасаться.
შიშველი	ტიტველი, არა მოსილი ტანთსაცმელითა (მატ. 25,36 და შემდგომი; მარკ. 14,51), нагий.
შიშველმართალი	ველური კაცი (შავთ. 60).
შიშთვილი	სარჩობელი თოკი (ნახე საბელთან) (მატ. 27,5).
შიში	მწუხარება მომავლისაგან, ან მოახლებულისა ძვირის შემთხვევისა (მეტაჶ. ბაუმ., § 253), страх. // მორჩილება, რიდის ქონება (ფსალ. 2,11 და 5,7; რომაელ. 13,7), страх, боязнь, благоговение, [შიში ღვთისა არს დასაბამი სიბრძნისა)].
შიშისზარი	განკრთომა მოულოდნელისაგან საოცრებისა, ანუ უბადრუკებისა.
შიშინი	(შიშინებს) მცირედ დუღილის ხმა, тихо кипеть, шуметь.
შიშლიგი	(ოთხფ.) მეცხუარის საკლავი (ნახე ცხუართან).
შიშლოება	სიშიშულე, სიტიტულე, нагота.
შიშნეული	შეშინებული (იერემ. 41:17,18), убоявшийся, боязливый.
შიხაული, ჩიხაული	მესტუმრე, სტუმართ ზედამდეგი, пристав при гостях. თ. მემანდარ.
შკმა, შკმობა	ნახე აღშკმა.
შლა	(ვშლი) გაშლა, მოშლა, შეშლა და სხ. (იხილენ თჳსთა ადგილთა). // დაბრკოლება (ვეფხისტ. 636), мешать.
შლამი	ნახე ლამი.
შლეგი	თავგანწირვით გახელებული (ნახე გიჟთან).
შლილი	დაუსთავი მკედი აბრეშუმისა ანუ ღაზლა, несученый шелк. // გაშლილი ვარდი (ვეფხისტ. 316).
შმაგი	იგივე შლეგი (ნახე გიჟთან) (მუნვე, 29, 232).
შმორი	მძიმე სუნი ნოტიოსაგან (ნახე სუნი).
შნდო	ჭევლთა ზედეთ მდოვრე მდინარეთა შინა.
შნიში	მამიდის, ანუ დედიდის შვილი, двоюродный брат по тётке.
შნო	მოხდომილება ანუ გერგილი, вкус.
შნოიანი	შვენიერი (ნახე ლამაზთან).
შობა	(ვშობ) შვილთ სხმა, წარმოება მსგავსთა თჳსთა, рождать.
შობა	დაბადება, ჟამი ანუ დრო შობისა ვისიმე (ლუკ. 1:13,14), рождение, рождество.
შოვნა	(ვშოვობ, ვიშოვი, იშოვების) მოპოვება, მოგება, доставать, получать.
შოთი	მოგრძე და სქელი პური.
შოლარი	თოში, ხორგი აჩხორვილი ერთმანეთზედ (ნახე ყინულთან).
შოლდო	(ბალ.) მრგუალი ჭილი.
შოლტა	ერქუნის იარაღია.
შოლტი	ტარიანი გრძელი მათრახი თასმისა დაუწნავი (მატ. 27,26; მარკ. 15,15), бич, плеть (ნახე მატრახთან), ხოლო რუსულს სახარებაში ეს ლექსი არ არის.
შორ, შორად, შორს	არა მახლობელად (მარკ. 7,6), далеко.
შორება	(ვაშორებ) ღმერთმა მაშოროს, не дай бог.
შორენკეცი	ჭრელი აგური, изразец.
შორეული, შორიელი, შორი	განსორებული, შორს მყოფი (საქმ. 2,39; ვეფხისტ. 22), дальний.
შორვა	ორგა, თხელი შილაფლავი, ლაბა, жидкая кашица.
შორით, შორიდამ	მიღმიდამ (ვეფხისტ. 12), издали.
შორის	საშუალ, შინა, შუაში, შუაზედ (დაბად. 1:4,6; ლუკ. 1,1), между, посреде.
შორს	მიღმა, არა მახლობელ (ფსალ. 21,1 და 37,11, კუალად 64,5), далече, далеко, вдали.
შორსათვალე	ჭოგრი, დურბინდი, подзорная труба, телескоп.
შორშორი	მოთრეული, მხალი გაუწურავად შემზადებული.
შორშოფი	გიჟური ტირილი (ნახე ტირილთან).
შპაგა	ფრანგული წურილი ხმალი.
შრამელი	ხის სახლი სამკუთხი (სახლთან ნახე).
შრანდითგან, შარანდითგან	(2 კორ. 8,10) (ნახე შარშანდლითგან).
შრატი	შედედებულთა წველათა და ხაჭოთაგან გარდანაწური თხელი წვენი, сыворотка.
შრე	კლდეთ ძარღვი გრძლად მოდევნებული, слой.
შრეტა	(ვშრეტ) დავსება, გაქრობა, დაშრეტა ცეცხლისა, гасить.
შრეში	(ბალ.) თიორში, თრიოში, ამ ამ ბალახისგან შემზადდება ფქჳლი, ხმარებული მისაწებებლად ქაღალდთა და მისთანათა.
შრიალი	ხეთა ფურცელთ შენძრევის ხმა ქარისაგან და ეგევითართა.
შრობა	(ვაშრობ) გახმობა, გამშრალება სველთა სამოსელთა და მისთანათა, сушить.
შრომა	გარჯილობა, მუშაკობა, საქმობა ანუ დაღალვა (ფსალ. 72:5,16 და 103,23), труд, дело, работа.
შრომა	(ვშურები) გარჯა, გართვა საქმეთა შინა თავის დადებით (ფსალ. 126,1; მატ. 6,28), трудиться.
შრომება	(ვაშრომებ) შრომის მიცემა, გარჯა, დაღალვა (მარკ. 5,35), трудить, утруждать, утомлять.
შრომისმოყუარე	თავისდადებით მოსაქმე, გამრჯელი, трудолюбивый.
შროშანი	(ბალ.) სუნნელი ზამბახი (ლუკ. 12,27), крин, лилия, ландыш.
შროშანი	(მფრ. შავთ. 14), скворец.
შრტიალი	(ვუშრტიალებ) ხმამაღლად ტუქსვა, ზახილი, шуметь, кричать на кого.
შტანგი	თოკი ერთგუარი (ნახე საბელთან) (ისუ. 2,18), вервь.
შტახსი	სუნნელი ფისი ხეთ გამონადენი (ფსალ. 44,9), στακτή, алое.
შტერი	ჩერჩეტი, გაშტერებული (ნახე გიჟთან).
შტო	ნოშო, ღერი, ზრო ხეთა (ნახე რტო) (ვეფხისტ. 645; შავთ. 100), ветвь, ветка. // ტოტი მდინარეთა, ანუ ზღუათა (ვეფხისტ. 593), рукав реки, залив моря и т.п.
შუა	ადგილი ორთა შორის კიდურთა თანასწორ განშორებული, ანუ დრო საშუალ დასაბამისა და დასასრულისა (მარკ. 6,47), средина. // შუანი კბილნი მხეცთანი (ნახე კბილთან), членовные зубы.
შუადღე	განზოგება დღისა მზის აღმოსლვით ვიდრე დასლუადმდე (ფსალ. 36,6), полдень.
შუათითი	ხუთთა თითთა შორის მესამე, средний палец.
შუამავალი	დამაზავებელი ბჭე, შუაკაცი ანუ მოციქული, посредник.
შუამდინარე	ევფრატისა და ტიგრისის მდინარეთა შორის მდებარე ქვეყანა, რომელია ბაღდადი (საქმ. 2,9 და 7,2), Месопотамия.
[შუანი]
შუაღამე	განზოგება ღამისა მზის დასლჳთ ვიდრე აღმოსლვადმდე (მატ. 25,6; მარკ. 13,35), полночь.
შუბი	ლახვარი ორპირი და ბუნგრძელი (ნახე ლახვართან) (ეზეკ. 39,9; ვეფხისტ. 3), пик, копье.
შუბლი	წარბთ ზევითი სიფართე თმებადმდე (გამოს. 28,38; გამოცხ. 7,3), чело, лоб.
შუგა	თავის საფარი, საჩრდილობელი, სამზიური.
შუება, შუენიერი	და სხ. (ნახე შვება, შვენიერი).
შუვილი	(შუვის) შიშინი, ანუ ჩქერა, шум, журчание.
შუკა	ფოლორცი, ქუჩა (ვეფხისტ. 472, 474, 1451), улица.
შულდაკი	მხართა ზედა სატჳრთავის შთასადებელი (ნახე ვაშკარანთან).
შულო	ნასთის ბოკელი.
შულტა	გზირი, სოფლის მოხელე, шульц, выборный.
შუმი	არმუნჯი (ღვინოსთან ნახე).
შუნი	(ოთხფ.) დედალი ჯიხვი.
შუპვა, შუპილი	(შუპს, უშუპს, უშუფდება) მცირედი სიმსივნე, пухнуть, опухоль.
შურდული	ქჳს სასროლი ჩანთა ბაწრებშებმული (1 მეფ. 17,40; ზაქარ. 9,15), праща.
შურება	(ვაშურებ, ვეშურები) აჩქარება, დაშურება, торопить, -ся.
შურვა	(მშურს, ვეშურები) შურის ქონება, სეშურვება, ანუ ბაძი (რიცხ. 11,29; ფსალ. 36,1 და 72,3; ისაი. 11,11; საქმ. 7,9), ревновать, возревновать, завидовать, негодовать, раздражаться.
შურთხი	(მფრ.) ჟრუნი, ქარქაბი.
შური	მწუხარება კეთილსა ზედა სხჳსასა (მატ. 27,18), зависть. // ზოგჯერ ჰნიშნავს რისხუასა (ფსალ. 68,9 და 78,5), ревность, ярость, ხოლო შურის უძვირესი არს ღაზობა, რომელ ენებოს მოსპოლვა მის კეთილის მქონებელისა, არამედ გუაჯი ან გვიჯი არს კეთილი შური, რათა არა უდარეს იქმნეს სხჳსა, და ბაძიცა მსგზვსი ამისი, რათა ისწავოს, ანუ იქონიოს სხჳს კეთილი.
შურისგება	(შურს ვაგებ) მაგიერი ბოროტისა წილ (რიცხ. 31,2; ფსალ. 57,10 და 78,11; რომაელ. 12,19), месть, отмщение, отмщать.
შურისძიება	(შურს ვიძიებ) ცდა მიგებად ბოროტისა წილ ბოროტი (ფსალ. 93,1), мщение.
შუქი	მზისა ანუ სანთლის სხივი და სინათლე, გარემოს განფენილი (ვეფხისტ. 39, 65, 77, 720; შავთ. 10), луч, свет.
შუღლი	(ვშუღლობ, ვეშუღლები) ჩხუბი, კრტიმლობა.
შუშა	ჭიქის ჭურჭელი ანუ დამანი.
შუშხუნა	ცეცხლთ სათამაშო.
შუშხუნი	ქუათა და ჯოხთა სროლის ხმა, ანუ შხივილი.
შფოთება	(ვაშფოთებ, ვშფოთავ, -თებ) არ მოსვენება, смущать, -ся, суетиться.
შფოთი	ჩხუბი, ლალვა, არეულობა (მარკ. 5,38 და 13,8, კუალად 15,7), молва, мятеж, смятение, [შფოთი, беспокойный, შფოთი კაცი (ნახე აბეზარი)].
[შხამა	трава чемерицы (ნახე აბუტარაკი)].
შხამი	გესლი გველთა და მძრომთა ანუ მოლთა.
შხამიანი	გესლიანი.
შხაპი	შხაპა-შხუპი, ჩქარი წვიმა ანუ ხმამისი (ნახე წვიმასთან).
შხაპუნა	პატარა ტუმბო, რომელიც მიღმა შეასხამს.
შხერო	(მფრ.) კაკბის მსგავსია.
შხუნაკი	მწალთეზედ უმეტესი ცუდი გემო.
შხივილი	გახურვებულთა ქუათა და მეტალლთა წყალში ჩაგდების ხმა.
შხორკალი	ფორთხალი ან ძრვა განკვეთილის გველისა.
შჯა, შჯული	(ნახე სჯა, სჯული, რჯული).

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ჩ	ქარაგმიანნი ლექსნი: ჩ~ი - ჩემი, ჩ~სა - ჩემისა, ჩ~ნ - ჩვენ, ჩნ~ნი - ჩვენნი, ჩ~ნგან - ჩვენგან. ჩ იხმარების ნაცულად შ, ვითარ ზედდადებულთა შინა: შთა, შთამო, მდაბიურად ჩა, ჩამო და სხუანი (ნახე შ ასო), ანუ ნაცულად ც, ვითარ ჩახი - ცახი, ჩოჩვა - ცოცვა, ბეჩი - ბეცი, ჩუდყვავილა - ცუდყვავილა.
ჩაბალახი	საწვიმარი ან საომარი თავსახურავი (ნახე ზუჩთან), ჯაჭვის ქუდი უკვერცხო (ვეფხისტ. 604, 1398), шлем, шишак.
ჩაბეჭვა	(ჩავბეჭავ) ნახე ბეჭვა.
ჩაგდება	(ჩავაგდებ, ჩავუგდებ) სიღრმედ შთატევება, შთაგდება, вбрасывать. // მშვილდის საბელთ გარდაცმა. // ამოვარდნილის ძუალის გასწორება.// ჩაგდება ნაჭერისა, вкрайвать.
ჩაგრვა	(ვსჩაგრავ) დაჯაბნვა (ნახე და{ჩა}გრვა).
ჩაგურა	(ჩავჰგური) სულდგმურის დაბლა ჩაყვანა ვისთანმე.
ჩადალა	თივის ძნეული, ხორომი.
ჩადრი	აჯიღა, თერისტრო, ქალთ წამოსასხამი.
ჩადუნა	(ბალ.) გვიმრა, დათვის საგებელა, блошник, вереск, папоротник.
ჩავარდნა	(ჩავვარდები) შთავრდომა (ვეფხისტ. 865), упадать, впадать.
ჩავარდნილი	ადგილი (ნახე დაცემული).
[ჩავლება]
ჩათეთქილი	ანაზდად ფერმიხდილი, ანუ შემკრთალი.
ჩათლაყუჩი	(ხე) ხერკინა, ბელეკონი.
[ჩაკურა	ударять, თავში ჩაკურა, ударить в голову].
ჩალა	(ბალ.) ზრო, ღერო მოლთა (ვეფხისტ. 240, 1017), солома.
ჩალაბულა	ნახე ალაბულა.
ჩალაგება	(ჩავალაგებ) ჩაწყობა რიგით, укладывать.
ჩალამგელა	(ბალ.) საჭმელი ჭილი, кики.
ჩალანგარა	ნივნივი, стропило.
[ჩალაღაჯი	ნახე სუკი].
ჩალახეში	ჩჩვილთ საგებელი შათქუნი აკუნისა.
[ჩალთა	{ნახე შალითა}].
ჩალთაბუდე	შალითა, ბოხჩა შთასადებელი წიგნთა უსთართა, ანუ მშვილდისა, ისართა და მისთანათა, портфель, чехол.
ჩალთუკი	მოუმკავი, ან გამოუცეხველი ბრინჯი, კილიანი.
ჩალიკვა	ცაცია, მარცხენის ხელის მხმარებელი, левша.
ჩალისობა	რიგით და რიგით ომი.
ჩალიჩი	ტილოს ლახტი საგვემელი ფუნდრუკობაში (ნახე მათრახთან).
ჩალუმელი	მგბარი მხალი, შორშორი.
ჩალური	ჩალის ფაცხა (ნახე სახლთან), балаган.
[ჩალურჯება]
ჩალხანა	კარდალი, მცირე ქუაბი (ნახე გუდარაკთან).
ჩამბალალა	როკვა ერთ რიგი (ნახე თამაშობაში).
ჩამიჩი	სკიჯი (ნახე ყურძენთან), изюм. ს. ჩამიჩ.
ჩამიჩუმი	მცირედ ხმის გაკმენდა.
ჩამოგდება	(ჩამოვაგდებ) შთამოგდება, ჩაგდება.
ჩამოვარდნა	(ჩამოვარდები) ძირს დაცემა, упадать. // სიტყჳს ჩამოგდება, ჩამოვარდნა, დაწყება (წინ ჩამოგდება ნახე), завесть речь, зашла речь.
ჩამოკიდება	(ჩამოვჰკიდებ) ზედდაკიდება, привешивать. // (ჩამოვეკიდები) აკვიატება, привязываться, придираться.
[ჩამორიგება	падавать {подавать}].
ჩამოსავლები	ფარღული, მანიაკი, ასხმული ფლური ან მძივები ქალთ ჩამოსაკიდი კისრიდამ გულზედ, ожерелье.
ჩამოსლვა	(ჩამოვალ) მაღლიდამ ძირს მისლვა, сходить, нисходить. // (ჩამოუვალ) დათმობა, ანუ უდარესობა, уступать.
ჩამოსხმა	(ჩამოვასხამ) ნოტიოს გამოშვება ჭურჭელთაგან, сливать, выливать. // გადნობილი მეტალლისაგან დარიჯაგით შექმნა სხვადასხვათა ნივთთა, ვითარ ზართა, ზარბაზანთა და სხ. ეგრეთვე სანთელთა მისის მასალისგან, отливать. // ჩამოგურა მრავალთა, приводить, пригонять. // (ჩამოვსხამ) მაღლიდამ ძირს დასხმა მრავალთა, ссаживать.
ჩამოსხმული	დამდნართა მეტალლთა, ანუ სანთლისგან შექმნილი (იობ. 40,13), слиянный, литый.
ჩამოტანა	(ჩამოვიტან) მაღლიდამ ძირს მოღება, сносить, относить вниз.
[ჩამოღმა	вниз, ბანსა დაჯექ და ჩამოღმა იჭურიტეო.
ჩამოცვივნა	(ჩამოცვივა) ჩამოვარდნა მრავალთა (ვეფხისტ. 1337), ниспадать.
[ჩამოძრომა	сползти].
ჩამოხდომა	(ჩამოვხდები) მაღლიდამ ჩამოჯდომა, ჩამოსლვა, ვითარ ცხენიდამ და სხ., слезать с лошади и т.п.
[ჩამჩა	ლაპოტი, მეტალლის ციცხვი, ковш.
ჩანასხეპი	ჩამონაჭერი ხორცი.
[ჩანა	ნახე მარხილი {ურემი}].
ჩანახი	მოდა, საწყაო მარცვალთა ლიტრის ოდენი (ნახე საწყაოსთან), гарнец, τσανάκι.
ჩანგალი	კავი მეტალლისა ორთითი, სამთითი და უმეტესი, вилка.
ჩანგი	მოხრილი საკრავი (ნახე საკრავთან) (ვეფხისტ. 102, 481, 712).
ჩანდრაბუხი	მესამე ლუწი, ცანჭკუღელი.
ჩანთა	ხალინდარი (ნახე ვაშკარანთან).
ჩანთიანა	(ბალ.) желтоцвет.
ჩანჩალი	ცუდი სიარული (ნახე სიარულში).
ჩანჩუხი	ხელზედ ნახვევი ნასთი.
ჩანჩქერი	წყალი კლდეზედ გარდმონადენი (ნახე წყალთან), водопад. // ანუ ხმა ამგუარის მდინარისა, [гремучий].
ჩაპარვა	(ჩავიპარვი) მალვით ჩასლვა (ვეფხისტ. 1123 და შემდგომი).
ჩაჟუჟუნება	ჩალბობა.
ჩარა	ყურიანი სასმისი მაშრაფასავით (ნახე სასმისთან), чара, чарка.
ჩარბი	ნისკარტი ორბთა და ქორთა.
ჩარექი	ზოგნი უწოდენ ჩელიექი, არამედ სპარსულად ჩარიექი არს ოთხიდამ ერთი, მეოთხედი, ნაოთხალი (იხილე საწონი და საწყაო), четверть, [2 фунта 24 золотника, ნახევარჩარექი 1 фунт, 12 зол., ჩარექი 6 вершков, ჩარექი 2 бутылки].
ჩარსავი	ზეწარი გარდასაფარებელი რისამე, простыня.
[ჩარჩი	{ჩარჩი - (სპარს.) მეწვრილმანე, მატრაბაზი, სარგოიანად გამსყიდავი, барышник - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}]
ჩარჩო	გარემოვლებულნი ხენი ხატთა და მისთანათა, рама, рамка, ჩარჩო კარისა, косяк у дверей.
[ჩარჩობა]
ჩარხი	ბორბალი ანუ მანქანა საბრუნებელი (ნახე ბორბალთან), колесо, машина, τζάρκι.
ჩასაბეჭი	ქსელის ჩასაკრავი დაშნა.
ჩასაფრება	(ჩავესაფრები) მარჯვეს ადგილში გამაგრება მოსაგერებლად მტერთა ზედამოსხმისაგან, укрепиться в засаде.
ჩასახვა	(ჩაესახვის) მუცლადღება, зачатие.
ჩასვენება	(ჩავასვენებ) ჩატანა რისამე პატივით, ვითარ ჩასვენება ჯვრისა წყალში.
ჩასლვა	(ჩავალ) შთასლვა (ვეფხისტ. 830, 911).
ჩასხმილული	ნადები ხორცი, მწერთ კვერცხით ავსილი (ნახე სხმილი).
ჩატანა	(ჩავიტან) ჩამოტანა, დაბლა წაღება.
ჩაუქი	ცქვიტი და შემძლებელი (ვეფხისტ. 58).
ჩაფენა	(ჩავჰფენ) ქვეშ გაშლა.
ჩაფერადება	(ჩავაფერადებ) განშვენება ფერად-ფერად, მხატურობაში ფერადების მიცემა, раскрашивать.
ჩაფი	კოკის ნაოთხალი, ან სამი თუნგი (ნახე კოკა და საწყაო) (მსაჯულ. 7,20), водонос, [мера, 34 бутылки].
ჩაფლვა	(ჩავჰფლავ) შთაფლვა, დამარხვა, зарывать, закопать. // ნოტიოში ჩაღუპვა, ჩასვენება, погружать.
ჩაფხუტი	უზარადო ჩაბალახი, ზუჩი (ნახე ზუჩთან) (ეზეკ. 23,24 და 27,10; ეფეს. 6,17), шлем.
ჩაქი	კალთის განპებული ადგილი გვერდებზედ.
ჩაქოლვა	(ჩავჰქოლავ) ჩაქვავება, დაქოლვა, ქჳსა დაკრება.
ჩაქჩაქი	(ჩაქჩაქებს) ჯაგჯაგი, ჩანჩალი (ნახე სიარულში).
ჩაღანა	მეჩანგეთ სამღერელია (ნახე საკრავთან) (ვეფხისტ. 102, 712).
ჩაღმართი	ნახე დაღმართი.
ჩაღრძობა	(ჩაიღრძობის) დაღრძობა, წაღრძობა, ჩაკდომა, околеть.
ჩაჩია	ქუდი მოგრძე და ცუდი [имеретинская шапка].
ჩაჩნაგირი	აბჯროსანი, ანუ მშვილდოსანი (ვეფხისტ. 1195).
ჩაჩქანი	მცირე ზუჩი (ნახე ზუჩთან).
ჩაჩხვა	(ვსჩაჩხავ) საკლავთ განპება (შაშხი ნახე), распластить.
ჩაცმა, ჩაცმევა	ნახე შთაცმა, შთაცმევა (ვეფხისტ. 1245).
ჩაცქერა	(ჩავსქერი) დაღმა თუალით მზერა, ჩაჭურეტა, всматриваться.
ჩაძირვა	(ჩასძირავს) ჩაღუპვა, ჩაფლვა ნოტიოთა შინა, тонуть, погружаться.
ჩაწდომა	(ჩავსწუდები) სიღრმედ ხელის მიახლება.
ჩაწვენა	(ჩავაწვენ) ლოგინში დაწვენა ჩჩვილთა ან სნეულთა.
ჩაწოლა	(ჩავსწვები) ლოგინში დაწოლა დასაძინებლად, ложиться в постель. // წაქცევა, დაცემა, დავრდომა, повалиться или обрушиться. // ნოტიოთ სისქელის ქვედალეკა, ჩაძირვა, низвергаться.
ჩაწყობა	(ჩავაწყობ) შთადება მრავალთა, ჩალაგება, укладывать.
ჩახედვა	(ჩავხედავ) სიღრმედ შთაჭურეტა, ჩაცქერა.
ჩაჭრა	(ჩავსჭრი) ჩაკვეთა. // (ჩავიჭრები) საჩქაროდ ჩასლვა (ნახე შეჭრა).
ჩახი	ცახი, საჭიე კონა ბოჟტათჳს.
ჩახმახი	მოკვესილი, თოფის საკვესი, огниво, или замок ружейный, τζακμάκι.
ჩახვი	პარკი, თოფრა (ნახე ვაშკარანთან).
ჩახრუხი	(მფრ.).
ჩახტომა	(ჩავხლტები) ზეიდამ ძირს ჩაფრენა, ჩაჭრა (ვეფხისტ. 1386).
ჩაჯრა	გაჯრა, გახირვა.
ჩეკა	(ჰსჩეკს) კვერცხთაგან წიწილების გამოყვანა, გამოჩეკა.
ჩეკი	ცეცხლის საჩხრეკი გრძელი რკინა, ანუ კეტი, кочерга.
ჩელთი	ფართო მახვილი (ეზეკ. 23,24), сулица.
ჩელტი	ლახტივით (ქართლის ცხ. პირველს ლანგთემურის შემოსლვაში) (ნახე მათრახთან).
ჩელხი	ხვავი ანაკმაზი, ნაძირალი, ანუ რიოში ბზიანი.
ჩემება	(ვიჩემებ) მითჳსება, დაჩემება, присваивать.
ჩემეული	ჩემგან მიცემული, ვითა შენეული 2 პირისათჳს.
ჩემი	შესახვედრი პირველის პირისა (ფსალ. 3:2,3 და შემდგომი), мой.
ჩენა	(ვჰსჩან, ჰსჩან, ჰსჩანს) თუალით დანახულობა (მატ. 23,27 და შემდგომი; იოან. 1,5; საქმ. 4,16), видно, явно, кажу.
[ჩენჩა	взбивать волос].
ჩენჩი	კვირტი.
ჩენჩო	კილი, [рожца, რქა, шелуха].
ჩერჩეტი	ცეტი, ხეტი, გამოშტერებული, зевака.
ჩეფიჩი	(ოთხფ.) წალი, თხა გამოზამთრული (ნახე თხასთან).
ჩექმა	მოგჳ, ხამლი ფეხსაცმელი, сапог. თ. ჩაქმა, ჯიზმა.
ჩეჩა	(ვსჩეჩ) წეწა, დასწორება მატყლი სასაჩეჩელით.
ჩეჩქვა	(ვჰსჩეჩქ) ცეხვა, ძეწკვა მცირედ, толочь.
ჩეხა	(ვსჩეხ) პობა, ჭრა, დაჩეხა, рубить.
ჩვენ	ნაცვალსახელი მრავლობითი პირველისა პირისა, мы.
ჩვენი	კუთვნილი ჩვენდამო (ფსალ. 11,3), наш.
ჩვენება	(ვაჩვენებ, ვუჩვენებ, ვეჩვენები) დანახვება, გამოცხადება (ფსალ. 4,5 და 77,11; ლუკ. 22,43 და 24,34), показывать, являть, -ся.
ჩვენება	მოჩვენება, ანუ სიზმარი (მატ. 2:12,13,19; ლუკ. 1,22), видение, сон.
ჩვენებური	ჩვენის თემისა.
ჩვევა	(ვაჩვევ, ვეჩვევი) დასწავლება, ანუ დასწავლა ზმნისა ან საქმის რისმე, повадить, приучаться, или привыкать.
ჩვეულება	შემოღებული წესი (მატ. 27,15 და1 კორ. 11,16), обычай, обыкновение.
ჩვილი	ქორფა, ანუ ლბილი (მატ. 11,8), мягкий, нежный.
ჩვილკეცი	ნახე ტყავკეცი და ქერქი.
ჩიბე	ნადირთ საწოლი ბუდე, საბუდარი, ანუ თევზთ საბუნაგე, гнездо.
ჩიბუხი	თამბაქოს მოსაწევი ხის სოლინარი, трубка, чубук, τσιμποΰκι. // ბოძკინტი, ხასარი.
ჩიგინი	გვირისტით ნაკერი, სკარამანგი.
ჩიგორგალი	ხამი აბრეშუმი.
ჩივილი	(ვსჩივი) მბობა, ანუ წერილით გამოცხადება თჳსისა ძვირშემთხვეულებისა, გინა გულნაკლებობისა სხუასა ზედა (ვეფხისტ. 583, 1298, 1337), жаловаться. // საჩივარი, სარცელი, საძიებელი, жалоба.
ჩითი	სახეებით დაჭრელებული ნარმა, ანუ ლეინი,
ჩიკორი	დიდი გუნდა ქჳსა.
ჩილიკა	მოკლე რიკი აღმა სასროლი სამღერელად.
ჩილინგდარი	ზეინკალი.
ჩინარი	(ხე) მაღალი ჭანდარი.
ჩინება	(ვიჩინებ, ვიჩინები) გამორჩევა, მოწოდება, ანუ დანიშნვა რომელსამე საქმესა ზედა (2 პეტ. 1:3,10 და 1 კორ. 7:17,18,20 და შემდგომი), звать, призывать, звание.
ჩინებული	მოწოდებული, მიწვეული, განჩინებული (მატ. 20,16 და 22,3; კუალად 1 კორ. 1:1,9), званный, призванный. // პატიოსანი, უაღრესი, წარჩინებული, знатный, славный, важный, известный (ნახე გამოჩინებული).
ჩინი	თუალის მხედველობა, სინათლე, [свет глаз, зрение].
ჩინი, ჩინეთი, ჩინმაჩინი	ხატყავეთი (ვეფხისტ. 844).
ჩინური	ჩინეთით მოსული, китайский. // ხოლო საკუთრად ფაიფურის ჭურჭელი გამჭჳრვალე და საუკეთესო, ჩინელთაგან შემოღებული, фарфор.
ჩინჩილი	ხისა და ბალახის ფესვები ძაფის მსგავსი (ნახე თმა და ფსკერი), волокна кореньев.
ჩინჩხუარი	წურილი ნაპობი შეშისა და ფიჩხისა, ხუშური.
ჩიორა	(მფრ.) სამამლე წიწილა (ნახე ქათამთან).
ჩირგჳ	(ხე) ცუდი ჯაგი, ბუჩქი.
ჩირი	ხმელი ხილი (1 მეფ. 25,18; ვეფხისტ. 868), вязаница, сушеные фрукты.
ჩირქი	მწიკული, ჟუჟღი, ანუ შალალი.
ჩიტვაშლა	(ხე) жимолост.
ჩიტი	(მფრ.) სირი, ჭივჭავი და სხვა წურილი მფრინველი (ვეფხისტ. 735).
ჩიფჩიფი	ლუღლუღი, უკაფიო ლაპარაკი უკბილოსგან.
ჩიქილა	ქალთ თავის საბურავი ლეჩაქი, род вуали.
ჩიჩაგლუხარა	ნახე ხარასთან, объярь.
ჩიჩვირი	ნიჩვირი, სპილოს ხორთუმი, хобот.
ჩიჩინი	(ვუჩიჩინებ, ვეჩიჩინები) დაჟინებით რჩევა ანუ წურთნა.
ჩიჩლათანი	ხის ქერქის ქალამანი.
ჩიჩქი	(მძრ.) ჩრჩილი, ჩირჩილი, моль.
ჩიჩქნა	(ვსჩიჩქნი) ცუდად თხრა, ანუ ფხეკა, копать, ковырять.
ჩიჩქინური	გრძელი ბადე (ნახე ბადესთან).
ჩიხაული	ნახე შიხაული.
ჩლა	ნაძენძი, ანუ ნაწიბური სკლატისა, სამოსელისა და სხ.
[ჩლა	{ჩლა - საფეიქრო იარაღი, ниченцы, ниченки - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}, ниченицы].
ჩლინგი, ჩლუნგი	ლუნგი, ბლიგჳ, ანუ ენაბრგუნილი.
ჩლიქი	ჭლიკი (ნახე ფრჩხილთან).
ჩმახვა	(ვსჩმახავ) ცუდად კერვა, ანუ უბრალო წერა, გინა ტარტარი.
ჩობალი	მუცლის ქონის ბადე (ნახე ცხიმი).
ჩოგანი	საბურთალი კავი ანუ კოვზი ბადისა.
ჩოდოლო	მცირე კოხი გლახაკთა (ნახე სახლთან), избушка.
ჩოთირი	(მეჩოთირება, ე.ი. მეგრგინება) გრგენა, ხიჩაობა.
[ჩოლი	ნახე დუბე].
ჩოლფოტი	მძიმედ ზანტი, დაშვებული, лентяй.
ჩომახი და ჩომახტური	დიდი ტორი მეცხუარული (ნახე ჯოხთან).
ჩონგური	მომცრო საზი ოთხძალი ანუ ხუთძალი (ნახე საკრავთან), [балалайка].
ჩონდორი	ხის სათხრელი.
ჩონჩორიკი	განავალი ცხენთა, ვირთა, ჯორთა და მისთანათა.
ჩონჩხი	ფეხის ზურგი კოჭიდამ თითებადმდე, кисть ноги, [пята (ნახე ბრჭალი)].
[ჩორთი	рысь, иноходь].
ჩოჩვა	(ვსჩოჩავ) ოთხზედ სლვა (ნახე სიარულში).
ჩოჩორი	(მფრ.) მართვე მწყერისა. // (ოთხფ.) მუტრუკი ვირისა (ნახე ვირი და მართვე).
ჩოხა	შალის კაბა, ანუ მაუდი, сукно, τσόκα.
ჩრდილი	აჩრდილი ნახე (ფსალ. 79,10; ვეფხისტ. 317, 325), тень, сень.
ჩრდილო, ჩრდილოეთი	კერძო ქვეყანისა, მდებარე სამხრეთის პირდაპირ (ფსალ. 106,3), север.
ჩრდილოური	ჩრდილოეთის მხარისა, северный.
ჩრჩილი	(მწერ.) კრკილი, ჩიჩქი, მღილი, ჭია ბეწვეულთა და შალთა მავნებელი, моль.
ჩუდყვავილა	ცუდყვავილა.
ჩული	ცუდი ფიჩვი, ანუ ცხენტა და ძაღლთ სახურავი, попона, τζουλί.
ჩუმა	გადაუმდნარი ერბო (ნახე ცხიმი).
ჩუმი	ხმამოუღებელი, молчаливый.
ჩურჩა	ჩირი უფრორე მჟავთა ხილთა კურკა ამოღებული.
[ჩურჩნა	ნახე მჩურჩნელი, шептать].
ჩურჩული	(ვსჩურჩულებ) უხმოდ ლაპარაკი ყურში, шептать.
ჩურჩხელა	ჯაღანა, ასხმული ნიგოზი, თხილი, ჩირი და მითანანი მოდუღებულს ტკბილში გავლებული, колбасы из фруктов и пастилы.
ჩუსტი	ფოსტალი, თხელი ფეხსაცმელი.
ჩუქება	(ვაჩუქებ) მიმადლება, მიცემა უფასოდ, дарить.
ჩუჩუნი	(ვსჩუჩუნებ) მცირედ გაძრვა, ფეთქა, шевелиться.
ჩუხჩუხი	(ჩუხჩუხებს) ხაფხაფით დუღილი ან ჩუხჩუხი.
ჩქარა	სწრაფად, скоро.
ჩქარი	სწრაფი, скорый, быстрый.
ჩქერა, ჩქეფა	(ჰსჩქერს, ჰსჩქეფს) ხუფხუფი (ვეფხისტ. 442), [струистое течение реки].
ჩქლეთა	(ვსჩქლეთ) დახევა, დაწურილება ხორცისა, პურისა და სხ., крошить.
ჩქმალვა	(ვსჩქმალავ) მიმალვა მიუგნებელს ადგილს, прятать.
ჩქმეტა	(ვსჩქმეტ) პრწკენა, წკენტა, щипать, ущиплять.
ჩქურება	(ვიჩქურებ) ოცნება, ზმანება (ნახე სიჩქურე), возмечтать, возомнить.
ჩჩვილი	ქორფა, უსუარი ყმა (ნახე კაცი) (ფსალ. 8,2; მატ. 11,25), младенец.
ჩხაბვა	(ვსჩხაბავ) ჯღაბვა, ცუდი წერა, вараксать.
ჩხავილი	(ჩხავის) ჩჩჳლთ ბღურიალი, ან ცუდი ხმიანობა მფრინველთა, კაჭკაჭთა და მისთანათა.
ჩხაპვა, ჩხაპუნი	შხაპუნი ან ჩხუპვა (ვეფხისტ. 261).
ჩხართი	ფათხა, ბადის საქსოვი ჩხირი.
ჩხართვი	(მფრ.) кедровник.
ჩხარუნი, ჩხერება, ჩხრიალი	მეტალლთ ერთმანერთს შემოკურის ხმა (ვეფხისტ. 223, 1387), бренчать.
ჩხვერა	(სჩხვერს) მუცლის გურემა ან ბჭუალი.
ჩხულეტა	(ვსჩხულეტ, ვუჩხულეტ) გმერა შაშრითა, სადგისითა, ნემსითა და მისთანითა, колоть.
ჩხიკვი	(მფრ.) ჯაფარა, канюк, пилюк.
ჩხირი	მცირე მონაჭერი ფიჩხისა, спичка, сучец. // ლერწმის ჩხირი ზეთის საცხები და წინდის ჩხირი საქსოვი (იხილენ თჳსთა ადგილთა).
ჩხნდე	კაშხალი, ონჯარი, მორევში ჩახერგილი ხეები.
ჩხორვა	(ვსჩხორავ) დაზვინება დიდროვანთა ნივთთა, აჩხორვა, громоздить.
ჩხუბვა	(ვსხუბავ, ვაჩხუბებ, ვეჩხუბები) მიზეზის მიცემა შუღლისა, ссорить, -ся.
ჩხუბი	შუღლი, აშლილობა, კინკლაობა, ссора, драка, перепалка.
ჩხუპვა	(ვსხუპავ) თხელს წყალში სლჳს ხმა, ფეხთ ჩადგმისა და ამოღებისა (ნახე სიარულში).

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ც	იხმარების ზოგჯერ ჩ ადგილს (ნახე ჩ), ანუ ძ და წ ადგილს: განძარცვა - გაცარცვა, ძუნძული - ცუნცული, წანწალი - ცანცალი, წეწება - ცეცება.
ცა, ც	კავშირი შეერთებითი, რომელიც ნიადაგ ბოლოს დაერთვის ლექსთა: უფალიცა, მონაცა, მონაც, ვსწერცა, ვჰკითხულობცა, კუალადცა, მერმეცა და სხ., и, и. // ეგრეთვე იხმარების ნაცუალსახელთა თანა და ზმნისზედათა: ვინცა, რაჲცა, რომელიცა, ვითარცა, როგორც, რადგანც და სხ. (ნახე ლექსსა თანა იგი).
ცა, ზეცა, ცისა, ზეცისა	ზეაღსახედავი, ზესკნელი, გარეშემცველი ხილულთა, დაბადებულთა (დაბად. 1,1 და შემდგომი; ფსალ. 2,4 და 8,3; ვეფხისტ. 1), небо, небеса. // ზოგჯერ ჰნიშნავს ჰაერსა, ვითარ მფრინველნი ცისანი, ე.ი. ჰაერისანი (ფსალ. 8,8). // ანუ სასუფეველსა (იოან. 3:12,13; ებრაელ. 12:22,23). // ძველებურად ცანი ცთომილთანი ეწოდების ორბიტთა მათთა (ნახე ცთომილთან).
ცალბარი	საპალნის ნაოთხალი.
ცალგნით	ერთ კერძო, ერთის მხრიდამ, [с одной стороны; ცალგნითი, одна половина чего (ნახე დარგი)].
ცალება	(ვაცალებ, ვაცლი, ე.ი დავაცლი; ბრძან. აცა, აცალე) დროს მიცემა (მარკ. 6,31), дать время, срок. // (ვიცლი) მოვიცლი, მოცალება (ნახე ცლა).
ცალთუალი	ორის თუალიდამ ერთის მოკლებული, одноглазый.
ცალი	ორის ტოლისგან ერთი.
ცალიერი, ცარიელი	მოცლილი, ანუ დაცარიელებული, порожный, пустый, незанятый. // არარას მქონებელი, უპოვარი (გამოს. 3,21), тщий, пустый.
ცალკერძ, ცალკე და ცალცალკე	თჳსთჳსად, განთჳსებით (ვეფხისტ. 267, 581), порознь.
ცალმოგჳ	მდაბალი აზნაური, არა ჩინებული, однодворец.
ცალმხრივი	ერთს მხარეს, ცალგნით.
ცალსასწორა	ლოღარიკი, ყანთარი.
ცალფეხი	ორთა ფერხთაგან ერთის მოკლებული, одноногий, ხოლო ნივთთათჳს უსულოთა ითქმის ცალფეხა, об одной ноге.
ცალხელი	ორთა ხელთაგან ერთს მოკლებული, однорукий.
ცანდი	ქუაბის საკიდარი ჯაჭვი.
ცანცალი	(ცანცალებს) აქა-იქ სლვა დაუდგრომელად (ნახე სიარულში).
ცანცარა, ცანცარაკი	გაუსინჯავად ჩქარი, ветропрах.
ცანჭკული, ცალჭკული	კენტი, нечётное число, ცალჭკუღელი, чётное.
ცარიელი	ნახე ცალიერი.
ცარცი	თეთრი მიწა, ხმარებული სამხატურო წამლად, мел.
ცარცვა	(ვსცარცავ) ნახე ძრცუა.
ცაცია	ტაკვია, ჩალიკვა.
ცაცხვი	(ხე)
ცახი	ნახე ჩახი.
ცბა, ცბოლა	(ვსცბი) ცთომა, გონების შეშლა, სიცბილი (იოან. 10,20), неистовствовать, безумствовать.
ცდა	(ვიცდი, ვუცდი) ლოდინი, მოცდა, ждать.
ცდა	(ვსცდი) გამოცდა, გასინჯვა, განხილვა საქმისა, испытывать, попытаться.
ცდა, ცდილობა	(ვეცდები, შევეცდები, ვსცდილობ) გარჯა, ღუწა, თავს გამოდება (ვეფხისტ. 27, 893), стараться, пытаться.
ცდენა	(ვაცდენ) სწორის გამრუდება, ошибаться, непопадать. // ცთუნება, ურიგოს საქმეში გარევა, соблазнять. // საქმიდამ მოშლა, мешать, помешать, отвлекать.
ცეკვა	ფეხის თითებით როკვა (ნახე ტამაშობაში), плясать.
ცეკვანა	(მწერ.) ელვანა, წყალზედ მორბენალნი შავნი ჭიანი.
ცელვა	(ვსცელავ) ბალახის თიბვა ცელით, косить траву.
ცელი	ტარგრძელი სათიბელი (1 მეფ. 13,20), коса.
ცელქი	დაუდეგარი, მოუსვენარი, резвый, шалун.
[ცელქობა]
ცემა	(ვსცემ) ოდესცა ჰნიშნავს გვემასა, მაშინ არა რომელთამე დროთა შინა მიიღებს ზედდადებულთა. მაგალითად: ვსცემდი, ვეც ანუ ვსცემე, მიციეს ანუ მიცემიეს; ვსცე, ვსცემო, ვსცემდე, ეც ანუ სცემე და სხ. (1 კორ. 9,26; საქმ. 23,2 და შემდგომი) бить, ударять. // უცემს, უცა, კბენა გესლიანთა ცხოველთაგან, жалить, ужалить. // კუალად ითქმის მაჯა უცემს, გული უცემს, ე.ი. უფეთქს, бьет пульс, сердце и т.п. ხოლო ზედდადებულნი მრავალგუარად შესცულიან მნიშნველობასა ამისსა. ვითარ გაცემა, განცემა, გარდამოცემა, დაცემა, მიცემა, მოცემა, წარცემა, წარმოცემა და სხ. (იხილენ თჳსთა ადგილთა).
ცენება	(სცენდების) ამოსლვა ორძილოვანთა სხეულთა, აღმოცენება, произрастать.
ცერად	ირიბად, ვითა გაშლილი ცერი სალოკე თითსა თანა, наискось.
ცერეცო	(ბალ.) კამა, გინა ანისული (მატ. 23,23), кроп, анис.
ცერი	ზევითი უმსხოსი თითი ხელისა ანუ ფეხისა, большой палец.
ცერცვი	(ბალ.) ბაკლა და ცერცველა, გარეული ცერცვი (ეზეკ. 4,9), боб турецкий.
ცეტი	ჩერჩეტი, გამოშტერებული, зевака.
ცეცება	(ვეცეცები) ბეცებე (ნახე სიარულში).
ცეცქა	(ბალ.) მაშა, წურილის ლობიოს გუარია, ფერით მწვანე (ნახე ოსპი).
ცეცხლაპირი	კერა, სახლის საშუალ ცეცხლის ასანთები ადგილი, огнище, очаг.
ცეცხლი	ერთი ოთხთა კავშირთაგანი, მსუბუქი, ზეაღმავალი, მხურვალე, მწველი და მანათობელი (ნახე სტიხიასთან) (ფსალ. 17:8,12 და 82,14), огнь, огонь. სახენი ამისნი არიან: კვეს-კაჟისაგან გამოკრთომილსა ეწოდების წინწკალი; რა ცეცხლი ენთებოდეს და ზეაღვიდოდეს - ალი; ამისსა ზეანადენსა - ნაპერწკალი; ცეცხლისგან მრავლად გამოკრთობილსა ნაპერწკალსა - ბურჯღული; მგზებარეთა შეშთაგან ზეაღმავალსა შავსა ორთქლსა - კუამლი, ხოლო თჳთ მათ შეშათა - მუგუზალი, ნაგუზალი ან მუგზური, მუგუზი; ცეცხლად გარდაქცეულსა მუგზურსა უკომლოსა - ნაკვერცხალი; დაშრეტილს ნაკვერცხალსა გაშავებულსა - ნახშირი; წურილთა მრავალ ნაკვერცხალთა - ღველფი; მას ზედა შენივთებულსა თხელსა მტვერსა - ფერფლი და თეთრად დამიწებულსა - ნაცარი; რა მთათა და ველთა ზედა ცეცხლი აღეგზნას - ხანძარი; საკირეთა და სადნობთა ბრძმედთა შინა ძლიერად აღგზებულსა - თაკარა.
ცეხვა	(ვსცეხუ) მარცვალთაგან ჩენჩოს შემოცლა ცემითა.
ცვა	(ვსცავ, ვიცავ) შენახვა, დაფარვა, დაცვა, გაფრთხილება (მარკ. 6,20; საქმ. 12,6; ფსალ. 15,1), беречь, стеречь, хранить, охранять.
ცვაფარვა	საფარველი ღვთისა, ანუ მეოხება წმინდათა მისთა, покровительство божие и его св.
ცუალება	(ვსცუალებ, ვიცუალები) გამოცულა სხვარიგად, ანუ სხვა ფრად (ნახე ცულა) (საქმ. 6,14; ებრაელ. 1,12), изменять, переменять.
ცვარი	ნამი, დილისა ანუ საღამოს ნოტიო ჰაერიდამ ჩამოსული მცენარეთა ზედა (ნახე წვიმასთან) (ფსალ. 64,10 და 132,3), роса.
ცვილი	თაფლის სანთელი, წმინდა სანთელი (ფსალ. 21,14 და 67,2), воск.
ცვიფრვა	განცვჳფრება, განკრთომა.
ცულა	(ვსცული) შეულა, გამოცულა, ანუ გაცულა, განფარდვა, менять, променять.
ცთენა	(ვაცთენ) ცდენა გინა ცთუნება.
ცთომა	(ვსცთები) შეცდენა, შეცთომა, გამრუდება გზისა, ანუ წესისა (ფსალ. 94,10; მატ. 22,29), заблуждаться, ошибаться, ошибка, погрешность. // შეცოდება, დაშავება (ეზეკ. 48,11; მატ. 18,35), прельщаться, согрешать, согрешение.
ცთომილი	შემცთარი, შეცთომილი, ანუ გზადაკარგული (იგავ. 5,6), заблуждший, заблужденный.
ცთომილი	შვიდნი ცთომილნი ვარსკულავნი, რომელთაც ბერძულად ეწოდების პლანეტი (იხილე ვეფხისტ. 954 და შემდგომი; იუდა. 1,13), планета, звезда блудящая, или блуждающая. ცთომილი ეწოდების ამათ განსარჩეველად უძრავთაგან ვარსკულავთა, რომელნიცა ნიადაგს ჰგიან ადგილთა თჳსთა შეუცვალებელად ცასა ზედა. რამეთუ პლანეტნი სცუალებენ ადგილთა თჳსთა, მიმოქცეულნი გზათა ანუ წრეთა ზედა მათთა, და გზასა მათსა ასტრონომოსნი უწოდენ ორბიტად. ძველისა სისტემისაებრ პტოლომეოსისა ცნობილ არიან შვიდნი პლანეტნი, რომელთაგან თჳთოეულისადმი განსაკუთრებულ არიან თჳთონი დღენი მსგეფსისანი და ამის წესისაებრ დასხმულ არიან შემდგომადსა შინა ტაბლიცასა. ხოლო ახლისა სისტემისაებრ უფ. კოპერნიკისა და შედგომილთა მისთასა მრავლითა ასტრონომიულითა გამოძიებითა პოვნილ არიან აქამდე 11 ცთომილნი, რომელთაცა წესი, ნიშანნი და სახელნი არიან: 1. ერმი, 2. აფროდიტი, 3. ქვეყანა, 4. არეა, 5. ვესტა, 6. იუნონა, 7. პალლადა, 8. ცერერა, 9. ზევს, 10. კრონოს, 11, ურან. ამას სისტემასა შინა მზე გამორიცხულ არს პლანეტთაგან და შერაცხილ უზრავთა ვარსკულავთა შორის, რამეთუ თჳსსა ადგილსა ზედა ჰსფგას უზრავად, არამედ აქუს მიმქცევაჲ გარემო ღერძისა თჳსისა და მობრუნდების 25 დღესა და 12 ჟამსა ერთგზის. გარემო მისსა თჳთოეული 11 პლანეტთაგანი მოიქცევის თჳსსა ორბიტსა ზედა აღწერილთა წესითა, ე.ი. ერმი უმახლობელეს ხსუათა მზისადმი. შემდგომად მისსა აფროდიტი, შემდგომად აფროდიტისა ქვეყანა, შემდგომად ქვეყანისა არეა და ესრეთ შემდგომნი. რომელთამე მათგანთა ჰქონან თანამეგზავენი, რომელნიცა მოიქცევიან საკუთართა თჳსთა ორბიტთა ზედა გარემოს უმთავრესთა პლანეტთა, ესრეთ, ვითა ესენი გარემოს მზისა. მათ შორის მთოვარე არს თანამეგზავე ქვეყანისა; ზევსსა ჰქონან ოთხნი თანამეგზავენი, კრონოსს - შვიდნი და ურანს - ექუსნი. მზისგან ივასხებენ ნათელსა და სიტფოსა, ვითა პლანეთნი, ეგრეთვე თანამეგზავენი მათნი და მოქცევასა თანა ორბიტთა თჳსთა ზედა მოიქცევიან გარემო ღერძთაცა თჳსთა, ხოლო ვრცლად ცნობა ამისი, ვისცა ენებოს, ჰპოვებს იგი ასრონომიულსა შინა ღეოღრაჶიასა და უვრცელესად ასტრონომიულთა წიგნთა შინა.
ცთუნება	(ვაცთუნებ) მოტყუვება (დაბად. 3,13; მატ. 5,29 და შემდგომი, 24,4 და შემდგომი), прельщать, соблазнять.
ციაგი, ციალი	მცირე რამ სხივი ანუ კაშკაში მნათობთა ცასა ზედა (ვეფხისტ. 618, 689), мелькать, мелькание.
ციბა, ციბაკი	(ოთხფ.) ჰასაკ მცირე ძაღლი, გოშია (ნახე ძაღლთან), пудель.
ციბრუტი	ხეთ სახურეტი გრძელი სადგისი მშვილდით სათრიალებელი. თ. მათხაბ [არაბ.], ს. შალაბ [შაღაფ].
ციგა	მცირე მარხილი (ნახე ურემთან), санки.
ციდა	ცერისა და სალოკე თითის გაშლა, пядь.
ციდამტკეველა	(ოთხფ.) ქია, მაიმუნი ან ველური კაცი (შავთ. 60), дикий, или обезьяна.
ციება	ცხრა, სენი ტანში შეცივებისა, лихорадка. // აცივებს ითქმის ამ სენისათჳს. // ვაცივებ შექმნა რისამე ცივად, холодить.
ციებ-ცხელება	ციება და სიცხე ერთმანეთზედ მიდევნებით (ნახე ცხელება).
ციერი, ზეციერი	ცისაგანი, ანუ ცათა შინა მყოფი (ვეფხისტ. 826, 1344), небесный.
ცივი	მოკლებული სიტფოსაგან, холодный.
ციკანი	(ოთხფ.) თიკანი (ნახე თხასთან), козленок.
ცილა	კვერცხის გულს გარეთი თეთრი, белок яичный. // ხეთა და მისთანათა გულის გარეშემო კერძო მოთეთრო (ნახე აფსკა).
ცილება	(ვეცილები) ცილობა, შეცილება.
ცილი	ბრალი შემოღებული ვისზედამე სიცრუვით (ლუკ. 19,8; ვეფხისტ. 316), обида, клевета.
ცილის მწამებელი	სიცრუვის მომგონებელი (ფსალ. 71,4), клеветник, кляузник.
ცილის წამება	(ცილს ვსწამებ) სიცრუვის მოწმობა, შეწამება (ფსალ. 118,122 და 134), клеветать. // ცოდვა წინააღმდგომი 9 მცნებისა (მატ. 19,18), лжесвидетельствовать.
ცილობა	(ვსცილო, ვიცილები) ბაასი, შებაასება, შელაპარაკება, (გამოს. 18,16), распря, словопрение (ლუკ. 24,17; საქმ. 28,22), спорить, состязаться, рассуждать. // (ვეცილები) დაობა, წაწავება, მითჳსება, оспаривать, присвоивать.
ცილობა	დავა, პაექრობა ან ბაასი (იოან. 9,16; ფსალ. 80,8; ვეფხისტ. 57, 103), распря, спор, пререкание.
ციმციმი	(ციმციმებს) კამკამი, მცირედ ჩამჭევლება წყალთა. // პირის სახის ღიმილი (ვეფხისტ. 1508), улыбка.
ცინგლი	თხელი წვინტლი, возгря.
ცინება	(ვაცინებ) სიცილის ატეხა, მიზეზის მიცემა გაცინებისა, смешить, рассмешить. // (ვეცინი) დაცინება, აგდება (ფსალ. 2,4), смеяться, посмеяться, насмехаться.
ცისად-ცისად-გვემული	სნეული მთუარესა და მთუარეზედ ბნედითა ან ეშმაკეული სამთუარიოთი (მატ. 4,24 და 17,15), беснуемый в новомесячия, лунатик.
ცისიერი	ღამით მცირითა სინათლითა, ანუ ცის სინათლეზედ გარჩევა რისამე. // რაჲცა შეხუდების ჰაერსა შინა, ვითარ წვიმა, თოვლი, ელვა, ქუხილი, მეხი, ტატანი, ბაკი მზისა და მთოვარისა და ეგევითარნი, метеор, феномен.
ცისკარი	მოწევნა განთიადისა, გარიჟრაჟი (ნახე დილასთან) (ფსალ. 29,5 და 64,8, კუალად 91,2), утро. // დილის ლოცვა (ფსალ. 62,6 და 87,13), заутреня.
ცისმარე დღე	მარადღე (ნახე დღესთან), всякий божий день.
ცისმშვილდი	მდაბიურად ცისარტყელა, ბერძულად ირისე, ნაწვიმარზედ ღრუბელთა შორის გარდავლებული კამარა ფერად-ფერადად შემკობილი (დაბად. 9:13,14), дуга, радуга.
ცისნატეხი	მოშავო ქუა ჭიქის მსგავსი (ისუ. 5,2), камень острый.
ცისფერი	მხიარული ანუ ღიალურჯი, небесный или голубой цвет.
ციქუა	(ვსციქუ) ოხა, მეოხება, შუამდგომელობა, შუამავლობა, ანუ მოციქულობა (2 კორ. 5,22; ეფეს. 6,20), молить, посольствовать, апостольствовать, ходатайствовать.
ციღვი	მოსაკეცი დანა (იხილე დანასთან), складной нож.
ციყვი	(ოთხფ.) მციყვი.
ციცა	ნიგოზთა და თხილთა მჭადა ყუავილი.
ციცა, ციცი	(ოთხფ.) კატა, кот, кошка.
ციცაბი	კლდე ფრიალო ძნიად ჩასავალი (ნახე კლდესთან), утес.
ციცინათელა	(მწერ.) მწერი ღამით მანათობელი, светящаяся муха.
ციცქვნა	(ვსციცქნი) ნამცეცის მოგლეჯა, крошить.
ციცქნა	ნამცეცი, მცირე ნატეხი, крошка.
ციცხვი	დიდი კოვზი ხისა, ჩამჩა, ლაპოტი (გამოს. 25,29; რიცხ. 4,7), возливальник, ковш.
ციხე	ნაგები სიმაგრე (ვეფხისტ. 197, 1029), крепость.
ციხოვანი	მეციხოვნე, ციხის მცველი, გუშაგი.
ცლა	(ვაცლი, ჰვაცლი) снимать, что чего отдирать. // дожидать, ждать.
ცლა	(ვსცლი) მოცლა, დაცლა, დაცარიელება, опрастывать, опоражнивать, очищать. // (ვიცლი, მოვიცლი) საქმისგან მოსვენება, განთავისუფლება, одосуживаться, [მცალიან (ნახე ცალება)].
ცლევინება	(ვაცლევინებ) დაცლევინება, ბრძანება დაცარიელებად.
ცმა	(ვაცმევ, ვიცვამ) შემოსა ტანისამოსისა, одевать, -ся.
ცმა	(ვაცვამ, ავაცვამ) აგება, ჩამოცვა, вздевать. // განთხრმა (ნახე ჯვარცმა).
ცმა	(ვუცვამ, ვუცობ) ცობა, დაცმა, затыкать.
ცმელი	გადაუმდნარი ქონი (ნახე ცხიმთან) (ფსალ. 16,10 და 62,5), тук.
ცმორა	(თევზ.) сняток.
ცმუკვა	(ვსცმუკავ) ტორტმანი, მოუსვენრად დგომა ან ჯდომა.
ცნება	მდაბიურად ცნობის ნაწილი, ვითა ჭკუა და ცნება, ум и понятие.
ცნობა	(ვსცნობ, ვიცნობ) გონებით ზედმიწევნილება (ფსალ. 77:3,7; მატ. 13,11; ვეფხისტ. 838, 865), познавать, узнавать, познание.
ცნობილი	საცნაური, შესწავლული, ნაცნობი, знаемый, известный.
ცობა	(ვუცობ) ცმა, ჭურჭელთ პირის დაკრძალვა საცობით, затыкать.
ცოდვა	(ვსცოდავ) სჯულის გარდახდობა, გარდასლვა ანუ შეცთომა (ფსალ. 4,4 და 33,22; მატ. 27,4), грешить, согрешать, ცოდვის კითხვა.
ცოდვა	საქმე სჯულის წინააღმდგომი, გარდამავლობა (ფსალ. 18,13 და 24,7; მატ. 3,6), грех.
ცოდვილი	ცოდვის მოქმედი (ფსალ. 1:1,5), грешник, грешный.
ცოდვილობა	(ვაცოდვილებ) შეშფოთება, შეწუხება, ან ცუდად კეთება რისამე. // (ვსცოდვილობ) შრომა ძნელ საქმეში, უქონელად საკმაოს ღონისძიებისა.
ცოდნა	(ვიცი) ბუნებითი ძალი განრჩევად ნივთთა ან საქმეთა (ფსალ. 9,10; საქმ. 21,37), знать, уметь. // სწავლულება, დახელოვნება, знание, познание, умение.
ცოთი	სასწურის საჭარბავი. თ. აბრა [სპ.].
ცოლი	ქალი ქმროსანი (ნახე კაცთან) (მატ. 19:3,5 და შემდგომი), жена.
ცოლიანი, ცოლოსანი	ქმარი შეუღლვილი ქორწინებითა, женатый.
ცომი	მოზელილი ფქვილი პურის გამოსაცხობად, тесто. // ზოგჯერ ხაში ანუ პურის ცომი (მატ. 16,6 და შემდგომი, 13,33), закваска.
ცომოვანი	დამჟავებული, გაღვივებული, მოდედებული, გაფოვებული პურისცომით (გამოს. 12,19), квасный.
ცონვა	(მცონის) დაზარება, სიცონილი (რიცხ. 22,16; საქმ. 9,38), лениться.
ცორვა	(ვსცორავ) ცურვა (ვეფხისტ. 1317), плавать. // გლინვა, ღოღვა, მუცლით სლვა (ნახე სიარულში), ползать.
ცოტა	მცირე, არა მრავალი (ნახე უმცირესთან) (ვეფხისტ. 267), немного.
ცოფი	ბორგუნეული, უგუნური, უცნობო, შეუგნებელი (მატ. 5,22 და 23,17 და შემდგომი), урод, буй, несмысленный. // მსოფლიურად: სენი ძაღლთა ბრაზი, გარდამდები კაცთა ზედა და სხუათაცა ცხოველთა, მომაკუდინებელი სასტიკითა ტანჯჳთა, [бешенство, которому наиболее собаки подвержены, rabies].
ცოფიანი	ბრაზიანი, ცოფგარდადებული, მაგალითად, ძაღლი, бешеный, бешеная собака.
ცოფის ჭია	(მწერ.) რომელსაცა დაალევინებენ კბენილთა ცოფიანის ძაღლისგან, маслянка, шпанская муха.
ცოცვა	(ვსცოცავ) ჩოჩვა, ოთხზედ სლვა ჩჩჳლთა (ნახე სიარულში).
ცოცხალი	ცხოველი, სულდგმური (საქმ. 9,4), живой. // საღვთოსა შინა წერილსა ხშირად ხმარებულ არს ნაცულად მრთელი, უსნეულო (მატ. 9,12; იოან. 5,14), здравый, здоровый.
ცოცხი	(ბალ.) ბალახი, რომლისაგან შეიქმონენ საგველსა. // ეწოდება თჳთ მას საგველსაცა, веник, метла.
ცოცხობანა	(ბალ.).
ცოხნა	(ვსცოხნი) ღეჭა, დაღეჭა, დაცოხნა, жевать. // (იცოხნის, იცოხნება) ხვასტაგთ აღმოცოხნა (ნახე ეს ლექსი).
ცრა	(ვსცრი) საცერში ფქვილის გავლება გასარჩევად ქატოსგან და სხ. (ნახე აცრა, გაცრა), сеять муку.
ცრემლი	ტირილისგან გარდმონადენი ცუარი თუალთა ზედა (ფსალ. 6,6 და 79,5), слеза.
ცრემლოვა	(ვსცრემლოი) ცრემლით ტირილი, გარდმოდენა ცრემლთა (იოან. 11,35), прослезиться.
ცრიატი	დღე ღრუბელაშლილი და ცივი.
ცრინტილა	მცირე სურდო ცინგლიანი, გარდამდები, насморк.
ცრუ	დიდად მტყუვარი (ნახე ტყუვილთან) (ფსალ. 26,12 და 61,9), лживый, неправедный, обманчивый.
ცრუვება, ცრუვობა	(ვსცრუვობ, ვეცრუვები) ცრუდ გამოჩენა (ფსალ. 43,17 და 65,2; ვეფხისტ. 835), лгать, солгать, неправдовать.
ცრუმოწამე	სიცრუვით შემასმენელი (მატ. 26,59 და შემდგომი), лжесвидетель.
ცრუწინასწარმეტყველი	მაცთურებით წინამთქმელი (იერემ. 26,11; მატ. 24,11 და 1 პეტრ. 2,1), лжепророк.
ცრუტი	მჟავით ნამზადი მხალი.
[ცრცნა	ნახე რუსულ-ქართულ ლექსიკონში ცუალება, ცვალება, отколупивать].
ცუარი	ნახე ცვარი და სხ.
ცუდად	ამაოდ, უქმად, უბრალოდ (ფსალ. 30,6 და 34:6,19; ვეფხისტ. 25, 570), вотще, напрасно.
ცუდად	უსაქმოდ, без дела, или занятия. // ავად, არა კარგად, худо, дурно.
ცუდად მყოფი	უქმი, უსაქმო, праздный, незанятый делом, работою и т.п.
ცუდდიდება	მოგონილი დიდება, тщеславие.
ცუდვა	(ვსცუდავ) აქოქლვა, ცუდად შეკერვა, шить на скорую руку.
ცუდი	ამაო, ანუ ცარიელი (ფსალ. 2,1 და 7,4), тщетный, пустой. // ბედითი, არა კეთილი, ურიგო, худой, дурной.
[ცუდი კაცი	ცუდკაცობა].
ცუდმავალი, ცუდმოარული	უსაქმოდ მოსიარულე, праздношатающийся.
ცუდმაშურალი	უბრალოდ დაღალული, გარჯილი (ვეფხისტ. 1278).
ცუდმორწმუნება	ამაოდ მორწმუნება, суеверие.
ცუდყუავილა	ჩუდყუავილა, სენია ყუავილივით.
[ცუდსასიტყველი	тщесловный].
ცულა, ცუალება	და სხ. (ნახე ცვლა და შემდგომი).
ცულათოხი	იარაღი ცალგნით სათხრელი ანუ საჭრელი.
ცული	რკინის იარაღი ხეთ საჭრელი, შეშათ საპობი და ეგევითარად სახმარი (ისაი. 10,15; ფსალ. 73,5 და შემდგომი; მატ. 3,10; ვეფხისტ. 1441), секира, топор.
ცულის პირა	(ბალ.) ერთგუარი ცერცვია.
ცულისტარი	ცულის შესაცმელი (4 მეფ. 6,5), топорище.
ცუნდრუკი	ჩურჩნით ანუ თუალწარბის მოძრაობით ლაპარაკი, ძვირის ზრახუა (2 კორ. 12,20; ფსალ. 40,8), шептать.
ცუნცული	ძუნძული მელისა და მისთანათა (ნახე სიარულში).
ცურვა	(ვსცურავ) წყალში სლვა ტიტულივ, ხელთა ფერხთ მოძრავობითა, ანუ ნავში ჯდომითა და ტარებითა მისითა (საქმ. 27,43; ვეფხისტ. 579, 597, 629), плавать.
[ცურვება ოქროში	позлатить].
ცური	ხვასტაგთ ძუძუს ძირი, вымя.
ცუღლუტი	ტრბუ, დაუდგრომელი საქმეზედ, бездельник.
[ცუღლუტობა]
ცუცუნა	მეტად პატარა, ჩჩვილი.
ცქაფი	მარდი, სწრაფი, მარჯვე ხელფეხით, ანუ ფიცხი, აჩქარებული (ვეფხისტ. 644, 1155; შავთ. 33).
ცქერა	(ვუცქერ) თუალის შესტერებით ჭურეტა, глядеть.
ცქვირინა	(თევზ.) ტარაღანა, პატარა ზუთხი.
ცქვიტი	მარჯვე, მარდი, ცქაფი, проворный.
ცქიმურა	(თევზ.) წურილი თევზი, корюшка.
ცქიტი	კენტრო, საშუალო წერტილი კარაკინისა, ანუ ფარგლისა, центр, средоточие.
ცხადად, ცხადივ	გამოჩენით, დაუფარავად, ანუ არა სიზმრით (ფსალ. 49,3; მატ. 6,4 და შემდგომი), явно.
ცხადი	გამოჩენილი, დაუფარავი, თუალითსახილველი, явный.
ცხავი	მიწის საცერი, დიდრონთულებიანი ცხრილზედ უფრო, грохот.
ცხარი	კაცი ფიცხელი, სასტიკი, ანუ თავხედი (იგავ. 9,14), продерзый, вспыльчив, горячь. // ძალუმი, ვითარ ძმარი და მისთანანი, крепкий, [ცხარი ცრემლი, горькие слезы].
ცხება	(ვსცხებ) წასმა ზეთისა, მირონისა და მისთანათა (მატ. 6,17; მარკ. 6,13), мазать, помазывать.
ცხებული უფლისა	ებრაულად მესსია, ბერძულად ქრისტე. სახელი ესე მიუწერების მაცხოვარსა ჩვენსა (იხილე ქრისტე) (ლიკ. 2,26 და 4,18; ფსალ. 2,2), Христос, помазанник Господень.
ცხებულად	იწოდებიან ქრისტეანნენიცა ხელმწიფენი, ვითა ზეგარდმოჲთა განგებულებითა დადგინებულნი და ცხებულნი სამეფოჲთა მირონითა ჟამსა კურთხევისა მათისასა. ეგრეთვე წინასწარმეტყველნი და ძველნი მღუდელთმთავარნი (ფსალ. 17,50 და 104,15).
ცხედარი	საწოლი ტახტი, კრავატი (ფსალ. 6,6 და 40,3; მარკ. 2,4 და 7,4), ложе, одр.
ცხელა	გარდამეტებული სითბო მზისგან ანუ ვიწროობისგან, жарко, душно.
ცხელება	სენი, რომელიც მარადღე სიცხეს მისცემს თჳსსა ჟამს, горячка. ხოლო უკეთუ პირველად მოვა შეცივება და შემდგომად სიცხე, ეწოდების ციებ-ცხელება.
ცხელი	მხურვალე ანუ დამწველი, горячий, жаркий.
ცხენი	(ოთხფ.) ცნობილი ხვასტაგი სახმარი საჯდომად და შესაბმელად ეტლთა შინა და სხ. (ფსალ. 31,9 და 32,17), конь, лошадь. ამისსა მამალსა ეწოდების ახტა, დედალსა ხრდალი და ჭაკი, შვილსა მათსა - კიცვი, კვიცი, ახტასა კვიცსა - ურა, ქურანი და ხრდალსა კვიცსა - ფაშატი, საჯოგედ დაუკოდელსა ახტასა - აჯილღა, დაკოდილსა - ტაიჭი და იაბო, კეთილმოსიარულეს - მერანი, თოხარიკი და იორღა, მეტობით შეკაზმულსა საჭიროებაში მოსახმარად - მარქაფა და ჯინიბი, გუარინსა - ჰუნე და ბედაური, ფეხმაგარსა და გამძლესა - სინიბი. ეგრეთვე ფერისაებრ აქუსთ სახელნი, ვითარ: ჩალისფერს ეწოდება ზერდაგი, შუბლთეთრსა - საღარი, მეზღაპრულად მოგონილსა - რაში ანუ რახსი, ჰასაკმცირესა - გერგე და ცუდსა - ჯაგლაგი. რომელნიმე ამათ სახელთაგანნი განეკუთნებიან ვირთაცა და აქლემთა, ვითარ: ახტა, ჭაკი, ხრდალი, კიცვი. არამედ მდაბიურად კიცუსა აქლემისასა უხმობენ კოზაკად და ვირისასა - მუტრუკად და ჩოჩორად. კერძო ვირსა ანუ კარაულსა - ჯორი.
ცხენიანი	ცხენზედ მჯდომი (ნახე ცხენოსანი).
ცხენის კბილა	(ბალ.) ძაღლნიორა.
[ცხენის ნალი	ნახე ვარსკულავედი].
ცხენის წამალი	ხე შვენიერი, არამედ ხილი არა აქუს.
ცხენკაცი	(ოთხფ.) მეზღაპრეთაგან მოგონილი ცენტავრი ანუ სირინ (ნახე იპოკენტავროს).
ცხენკეთილი	რჩეულის ცხენის მქონი მხედარი.
ცხენოსანი	მხედარი ცხენიანი (ეზეკ. 26,7), конный, кавалер.
[ცხვარი	ნახე ცხოვარი].
ცხვირი	საყნოსელი ორღანო ცხოველთა (ფსალ. 113,14), нос, ноздри. ცხვირი კლდეთა (ისუ. 15,2), კონცხი, აკარა, мыс; ცხვირი ხომალდისა ქიმი, წინანი, нос у корабля; ცხვირი ფეხსაცმელთა ჭვინტი.
ცხვირის სატეხელა	(ბალ.) борец, купальница, прыщенец.
ცხვირის ცემა	დაცემინება (ცხვირს სცემს, აცემინებს, დააცემინა) დაცხიკვება, чихать.
ცხვირსახოცი	მანდილი მოსაწმენდი ცხვირისა, носовой платок.
ცხიკვი	დაცხიკვება, ცხვირის ცემა, ფრუსტუნი.
ცხიმი	საზოგადოდ სიმსუქნე, სიპოხე, жир, жижа. სახენი ამისნი: ნაღები სძისა და მაწონთა პირს მონაგდები ცხიმი, ხოლო შედღვებულთა მაწონთაგან ახლად ამოღებულსა ეწოდება კარაქი, და ვიეთნი უხმობენ წინწანარი ერბო, არამედ ერბო არს გარდადნობილი და დამარილული კარაქი, ხოლო ჩუმი არს საკუთრად სძისაგან ამოღებული კარაქი; ცხოველთ ხორცის სიმსუქნესა გარდაუმდნარს ეწოდების ცმელი და გარდადნობილს ქონი; ცხოვართა, თახუთა და მისთანათა კუდის ცმელსა - დუმა და სხუათა ცხოველთა გავის ცმელსა - სუთი, მუცლის ქონის ბადესა - ჩობალი ანუ პოზნამია; მწვადთაგან მწვეთელსა ცხიმსა, ანუ ქოთანთა და სხუათა თიხის ჭურჭელთაგან სიცხით გამონადენსა - ჭენჭი; თევზთა ქონსა - ზიპი; მცენარეთა თესლეულისაგან და ხილთა გულისაგან, ვითარ ნიგუზისა, ნუშისა, თხილისა და მისთანათა გამონახადსა ცხიმსა - ზეთი და ზეთის ხილისას - ზეითუნის ზეთი; მიწის ცხიმსა - ნავთი.
ცხობა	(ვაცხობ) იფქლისა, ქერისა და ეგევითართა ფქვილისაგან მოზელილის ცომის ცეცხლში გამოშრობა, გამოცხობა საჭმელად, печь, испекать.
ცხოვართსაბანელი	ნახე პროვატიკის საბანელი (იოან. 5,2), овчая купель.
ცხოვარი	ცხოვარისა, ცხუარი ცხურისა (ოთხფ.) ცნობილი შინაური ხვასტაგი (ფსალ. 8,7), овен, овца, баран. ამისსა მამალსა ეწოდების ვერძი, დედალს - ნერბი, შვილთა მათთა - კრავი, მოზდილს - ტარიგი, წლადმდე - ბუწი და თოხლი, წლის მეტს - აზმანი და შიშაგი. არამედ შიშაგი ნიადაგ ნიშნავს მამალსა; მნერბელსა - ერკემალი, დაკოდილს - ჭედილა, კაი ურუხისას - სადგამი, საკლავად გამორჩეულს - შიშლიგი, მრგუალს - ფუნჩი, რქიანს - ქელინი, ურქოს - ქოლიკი, მჭლეს - ბალღი და ჟოჟორაკი, ბერწს უკრავოდ მწველელს - უზვი და უგი, უჟამოდ დამაკებულს - ქარაბიჭა, ярка, молодая овечка, დედაცხვარი, овца.
ცხოველი	ცოცხალი, ანუ უკუდავი (ფსალ. 17,46 და 114,8; მატ. 22,32; ლუკ. 24,5), живой. // მდაბიურად ცხოველი ხატი, ე.ი. სასწაულთმოქმედი. // სულდგმური, სულიერი, ცოცხალი (დაბად. 1,20 და შემდგომი; ფსალ. 144,16), живой, животный. // საჩინო, ნათლად დასანახავი, ცხადი, [явный, ბედი ცხოველი, явная судьба].
ცხოველნერგი	რომელნიმე მცენარენი ზღჳსანი, გრძნობის მქონებელი.
ცხოველობა	სიცხოველე ანუ სიცოცხლე.
ცხოველსმყოფელი	განმაცხოველებელი.
ცხოვნება	(ვაცხოვნებ) განრინება, გამოხსნა (ფსალ. 3,7 და 11,1, კუალად 68,1), спасать. // მოცემა ღვთისაგან სიცოცხლისა, დღეგრძელობისა (მუნვე 19:6,9 და 118:25,37). // დადგინება, ანუ წურთნა კაცთა საქმესა ზედა საუკუნოსა ნეტარებისასა (1 კორ. 7,16). // (ვსცხოვნდები) განრინება, მორჩენა, ანუ ცხოვრება (ფსალ. 32,16 და 88,48; დან. 3,9), спасаться, жить, здравствовать.
ცხოვნებული	განრინებული, ანუ დღეგრძელებული, спасенный.
ცხოვრება	(ვსცხოვრებ) მდგომარეობა ცხოველისა (ფსალ. 7,5 და 25,9, კუალად 26,4), жить, житье, жизнь. // ზოგჯერ ცხოვნება (მუნვე, 3:2,9 და 13,7), спасение. // ცხოვრება საუკუნო სასუფეველი, საუკუნო ნეტარება (ლუკ. 10,25; იოან. 4:14,36), живот вечный, жизнь вечная. // გარდასავალი დფა საქმენი ერთისა ვისიმე, ანუ მრთელისა ერისა, ვითარ ცხოვრება და მოქალაქობა ამა და ამ წმინდანისა, ანუ ქართლის ცხოვრება жизнь, житье, жизнеописание, или бытописание.
ცხრა	სამჯერ სამი, девять.
ცხრაფეხა	(მძრ.) მრგუალი კიბორჩხალა, рак круглый.
ცხრილი	პაშტი, ცხავი მცირე თულებიანი გასაცხრილავი ხვარბალთა და სხუათა მარცვალთა გასარჩევად ჩენჩოსგან, решетка. // ამის მიმსგავსებით ეწოდების კინკლოსსა, цикл.
ცხრილვა	(ვსცხრილავ) მარცვალთ გარჩევა ჩენჩოსგან ცხრილში გატარებით, сеять сквозь решетку.
ცხრო	ციებ-ცხელების სენი მარადღე, ანუ დღეგამოშვებით, გინა ორის დღის გამოშვებით და უმეტესად (2 სჯული. 28,22; ვეფხისტ. 576), стужа, лихорадка, веснуха.
ცხრომა	(ვსცხრები) ზმნა ესე მრავალგუარად განვითარდების ზედდადებულთაგან (ნახე განცხრომა, დაცხრომა და სხუანი).
ცხუნება	(ვუცხუნებ) ცეცხლთან ახლო მიტანა გასაცხელებლად.
[ცხუარი	ნახე ცხოვარი].
ცხჳრი	და სხ. (ნახე ცხვირი).

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ძ	ასო ესე იხმარების ზოგჯერ ნაცულად ზ, ვითარ ზარი - ძარი, ზახილი - ძახილი, ზირა - ძირაკი, ზროხა - ძროხა და სხ. (ნახე ზ) და ზოგჯერ ნაცულად ჯ, ვითარ აძეძი - აჯეჯი, ძაბუნი - ჯაბანი, ძახველი - ჯახველი, ანუ ჭ: ძენძენი - ჭენჭენი.
ძაბვა	(სძაბავს, იძაბება) მცირედ გაჭიმვა, გაძაბვა.
ძაბრი	ნოტიოთ შთასასხმელი ჭურჭელი პირვიწროთა შინა სასმისთა, воронка.
ძაბუნი	ჯაბანი, კაცი დაშინებული, დაჩაგრებული, робкий. // დაფუცუნებული, დაძრული, დაძველებული, обветшалый. // ნადები, ასუნებული (ითქმის საჭმელთათჳს), протухший, тронувшийся.
ძაგება	(ვაძაგებ) ურიგოდ ხსენება, хулить.
ძაგება, ძაგვა	(მძაგს) ძულვა, სიძულილი, მოძაგება (ფსალ. 5,6), гнушаться.
ძაგძაგი	(ვსძაგძაგებ) სიცივით კანკალი, თრთოლა, дрожать, продрогнуть.
ძალად	ძალის დატანებით, იძულებით, უნებლიეთ, насильно, принужденно.
ძალადობა	მძლავრება, насилие.
ძალაყინი, ზალყინი	ძელი სანგრევი კედელთა, ანუ საკეთი კართა.
ძალი	მდაბიურად ძალა, ღონე, ძლიერება, სიმტკიცე (ფსალ. 20:1,13), сила (28,10), крепость (58,9), держава. // ძალნი სასწაულნი, ანუ მადლი სასწაულთ მოქმედებისა (მატ. 7,22 და 11,20 და შემდგომი). // ძალნი ცათანი მხედრობა ზეცისა (მატ. 24,29), силы небесные. // ძალნი ანგელოსნი მესამისა დასისანი (ნახე დასი) (როამელ. 8,39), силы, власти, [აგრეთვე ნიჭსა და ტალანტსა ჰქვიან].
ძალი	სიმი, ალყა მეტალლთა ანუ წელებისგან შეგრეხილი საკრავთათჳს, струна. ამისგან ითქმის: ათძალი, ხუთძალი და სხ. რაოდენიცა ექმნების საკრავთა.
ძალიანი, ძალოვანი	ძლიერი, ღონიერი, ძლიერების მქონებელი, сильный, могущественный.
ძალითად და მოქმედებითად	ლექსთა ამათ რაჲსა მიმართობა არს ესრეთ. მაგალითად, კვერცხი არს მფრინველი ძალითად და არა მოქმედებითად და გამოიჩიკოს რამისგან მფრინველი, მაშინ არს მოქმედებითად, ანუ კაცსა აქუს მუსიკელობა ძალითად, ვიდრემდის ისწავებდეს მუსიკასა და რაჟამს ისწავოს, მაშინ აქუს მოქმედებითად. გინა რაჲცა სახეთა აქუს მოქმედებითად, იგი აქუს ნათესავსა ძალითად. მაგალითად, ლექსსა შინა კაცი ძალითად მდებარე არს (разумеется или подразумевается), არსება სიტყჳერი (კატიღ. ანტ., § 75).
ძალის დება	(ძალმიძს, ძალმედვა, ძალვიდებ) შეძლება (შემიძლია, ხელმეწიფების) (მატ. 8,2), мощи, могу.
ძალუმი	ძალიანი, ძლიერი, ძალუმი კაცი, сильный, мощный человек, ძალუმი ღვინო და სხ. крепкое вино и т.п. напитки.
ძარი	ნახე ზარი.
ძარღვი	ცხოველთა ხორცსა შინა განფენილნი სოლინარნი, ვითა ძაფნი სისხლის მოსაქცევად (ეზეკ. 37,8), жила. // ხეთა და ქუათა შინა თჳთოფრად მიდევნებული ხაზი, жила, слой. // ლითონის ქანთა და კლდეთა შინა ერთნაირად მიდევნებული ნიშანი მეტალლისა, гряда.
ძაფი	მკედი, წურილი ნასთი ბამბისა, აბრეშუმისა, ღაზლისა და მისთანათა, нить, нитка; ძაფთა შორის შითი არს წურილი მატყლისა, ღაზლა უმსხოსი და შლილი, [гарус], აშკი და მავთული რკინისა ანუ სპილენძის ძაფი (ხოლო სხუათა ოქრომკედის ძაფთა სახელნი იხილენ ოქროსთმასთან).
ძაღარა	ბეწვეულთ კიდურებზედ მონაკერი სხვაფერი ბეწვის არშია, опушь, опушие, опушки.
ძაღლაპურა	კონჩოლი, შეურაცხებით უხმობენ ხარშოში დამბალს პურს კაცთა საჭმელსა.
ძაღლთევზა	(თევზ.) ნახე ზღჳს ძაღლი და ფუკინი.
ძაღლი	(ოთხფ.) ზოგადი სახელი ცნობილის შინაურის ცხოველისა (მატ. 15,26 და შემდგომი), пес, собака; ამისსა მამალსა ეწოდების ხვადი, დედალს ძუ ან ძუკნა, შვილთა მათთა - ლეკვი, ჰასაკმცირესა - ციბა და გოშია, მოდიდოს - ფინია, დიდსა და მიდამოდ მცველსა - ქოფაკი, მსწრაფლსა და გუარიანსა - მწევარი, ქოფაკისა და მწევრისგან ნაშობსა - ნაგაზი, მეკუალეს, ე.ი. ნადირთ კუალთა მპოვნელს - მეძებარი. არამედ სახელნი ხვადი, ძუ, ლეკვი ითქმის ლომთათჳსცა, მგელთა, ტურათა და მისთანათა (ვეფხისტ. 39).
ძაღლის ენა	(ბალ.) უკადრისა.
ძაღლისკბილა	(ბალ.) бес, кандык.
ძაღლის მწერი	(მწერ., ფსალ. 77,45 და 104,30), песьи мухи.
ძაღლისყურძენა	(ბალ.).
ძაღლისნიორა	(ბალ.) ცხენის კბილა.
ძაძა	შავი სამოსელი სამგლოვიარო, უფრორე ღაზლის შალი (ფსალ. 29,11 და 34,13; მატ. 11,21), вретище, траур, власяница.
ძახვა	(ვსძახავ) ორთა ძაფთა ერთად შესთვა, сучить, кручить.
ძახველი	(ხე) მძახველი, калина.
ძახილი	დაძახული, შესთული (გამოს. 31,4), сканый, сученый.
ძახილი	(ვიძახი) ნახე ზახილი.
ძგერა	(ჰსძგერს) გულის ცემა, ფეთქა ტკივილით.
ძგერება	(ვაძგერებ, ვეძგერები) კვეთება, შეჯახება, შეხლა ძლიერი (ვეფხისტ. 1032), ударять, наступать, сталкиваться.
ძგიდე	საძგიდი, გაღობილი, გაფიცრული შენობათა შინა (ეზეკ. 43:13,17), ограждение, перегородка (ნახე ლახვარი).
ძგიფი	გაძგიბული, მცირედ შეყინული.
ძე	ვაჟიშვილი (ნახე კაცთან) (ფსალ. 2,7 და 8,4), сын. // ზოგჯერ არს სახელი საზოგადო, ვითა შვილი (ვეფხისტ. 33, 36, 118; შავთ. 3).
ძე	არს ძირი ზმნათა ჰსძეს, მიძს, имеется, უკუთქმითად: არ მოეძევა, არ მოეძება не имеется, კუალად გაძევება, განძება და სხ. ხოლო მარტივად ლექსი ესე იხმარების ფრიად იშვით, ქონებისათჳს სახმართა ნივთთასა, ვითარ ნემსის ძე გამომელია.
ძებნა	(ვეძებ) ძიება, ჩხრეკა, ცდა პოვნისათჳს (ვეფხისტ. 115 და შემდგომი), искать.
ძეგლი	დიდი სვეტი მარტოდ დადგენილი ნიშნად, ანუ სამძღურად (დაბად. 31,13), столб.
ძეგლის წერა	ზედა წარწერილობა ძეგლსა ზედა ღირსსახსოვრისა რაჲსამე. // აღწერილი სჯულის დება, ანუ განწესება (შავთ. 79), столбописание.
ძეგვა	(ვსძეგუ) ცეხვა, ძეწკა, ბეგვა.
ძელი	მოკვეთილი ხე (საქმ. 5,30 და 1 კორ. 3,12), древо, дерево, бревно.
ძელქუა	(ხე) ჭანდარი (დაბად. 30,37), явор, репина.
ძელყორე	ძელით და ქჳთ მოვლებული გალავანი (ნახე ზღუდესთან), забор.
ძენძეხი	წვიმა და დიდი ტალახიანობა, слякоть.
ძეობა	ჩჩვილთ დაბადების ჟამს ქალთ მარაქა, родины.
ძერა, ძერი	(მფრ.) (ლევით. 11,15; ისაი. 34,11), сова, коршун.
ძერაბოტა	(მფრ.).
ძერქორი	(მფრ.) თეთრი ძერა (ლევით. 11,15), сова, лунь.
ძერძერუკი, ძენძერუკი	(მფრ.) ქორის გუარია (მუნვე, 11,17), ястреб, ивин, катаракт.
ძერწა	ნახე შეძერწა (შავთ. 40).
ძეძვი	ჯაგი ეკლიანი (მსაჯულ. 9,14; ფსალ. 57,9), терние, комочка.
ძეწკვა	(ვსძეწკუ) ცეხვა, ბეგვა, ძეგვა.
ძეწკვი	წურილი ჯაჭვი ძვირფასთა მეტალლთაგან მხრებზედ და კისერზედ ჩამოსავლები, цепочка.
ძუწნი	(ხე) ტირიფის ნერგი (ნახე ტირიფთან) (ფსალ. 136,2), вервие, ива.
ძვალი	უმაგრესი ნაწილი ცხოველთა ხორცსა შორის (დაბად. 2,23; ფსალ. 21:14,17), кость.
ძველი	ადრინდელი, დიდის ხნისა, ანუ ნახმარი (მატ. 9,16 და შემდგომი), ветхий, старый, древний.
ძველებური	უწინდელის ჩვეულებისა, ანუ ძველის ჟამისა, старинный.
ძვილ, ძვილღა, ძვილსადამე	ძლივ, ძლით (შავთ. 4), едва, насилу.
ძვინად	შესაწუხებლად, წინააღმდგომად, ანტავრად (ისაი. 1,1; ოსე. 7,13), на, вопреки, на зло, в пик.
ძვინვა	ნახე განძვინება, მძვინვარე.
ძვირი	არა იეფი, ძნელად საშოვარი, იშვითი; ძვირად - იშვით (ვეფხისტ. 567), редко, редкий, дорогой. // ძუნწი, პურადძვირი (ვეფხისტ. 921, 933), скупой, [ძვირის ლაპარაკი ვისზედმე, ძვირის თქმა, ძვირის მოხსენება].
ძვირი	ბოროტი, ავი, გინა უბედურება (ფსალ. 7,9 და 70:13,20,24), зло, злоба, беда.
ძვირის ზრახუა	შეთქმულება ბოროტის შესამთხვეველად (საქმ. 9,24), умысл, злонамерение.
ძვირის მოქმედება, ძვირის საქმე	ბოროტის შემთხვევა (ფსალ. 33,17), злодеяние, злодейство.
ძვირის მოქმედი	ავისა, ბოროტის მოქმედი (ლუკ. 23,32), злодей.
ძვირის შემთხვევა	(ძვირს შევამთხვევ) ბოროტის ქმნა (ნახე შეჩვენება) (საქმ. 9,13), зло сотворить, наделать кому.
ძვირის ხსენება	(ძვირს ვიხსენებ) ავის ნაქმარის მოგონება (ფსალ. 102,9), враждовать, памятозлобствовать.
ძვირფასი	მრავალფასი, ღირებული დიდძალის საფასისა, драгоценный.
ძვირხილული	ავის მნახველი, შეიწრებული (ებრაელ. 11,37), озлобленный, обиженный.
ძი	მარცუალი ესე ხშირად იხმარების ლექსთა თანა: ვინძი, ვითარძი და სხ. ნაცულად თუ ვინ, თუ ვითარ (ნახე თუ და იგი) (ლუკ. 9,46 და 19,3; მარკ. 5,14 და 15:2,4; ვეფხისტ. 479, 519).
ძია, ბიძია	საალერსო თქმა (ნახე ბიძა), дядюшка, дяденька.
ძიბ, ძიბ	ქათმის წიწილთ ხადილი, цып, цып.
ძიება	(ვეძიებ) ძებნა, მოძებნა (ფსალ. 4,2; მატ. 6,33 და 7,7 და შემდგომი), искать. // ღრამმატიკულად ნათესავის ძიება არს ვნებული ზმნისა, страждущее, ხოლო მოქმედსა ეწოდება უფალი ზმნისა (ნახე უფალი), действующее, [ძიება, сказуемое].
ძილი	ბუნებითი განსვენება ცხოველთა, რაჟამს დამაშურალნი გარეგანნი საგრძნობელნი დროებითად დასცხრებიან თჳსისაგან მოქმედებისა (ფსალ. 75,5; საქმ. 20,7), сон.
ძილისპირი	ნახე სძლის პირი.
ძილი შორისი, ძილის შინა	სიზმარი (იერემ. 23,25; დან. 2,1 და შემდგომი; იოილ. 2,28), сон, сновидение.
ძიმწარე, ძირმწარე	(ბალ.) горький корень.
[ძინია	{ძინი - (ლეჩხ. იმერ.) ძილი (დიალექტ., 680; თ. ოქროშიძე, სოფ. ჭოლევი) - ქართულ კილო-თქმათა სიტყვის კონა, შემდგენელი ალ. ღლონტი}]
ძირაკი	(ბალ.) ზირა (მატ. 23,23; ისაი. 28:25,27), кимин, тмин.
ძირი	ქვედაკერძი ნივთთა (სახენი ამისნი ნახე ფსკერთან) (ვეფხისტ. 218, 471), дно. // ფესვი ხეთა და ბალახთა (ფსალ. 79,9; მატ. 3,10 და 13,6), корень. // ძირი ეწოდების დადგმულსა ზვინსა თივისასა, стог.
ძირტკბილა	(ბალ.) сладкий корень.
[ძირძიდა]
ძირწითელა	(ბალ.)
ძირხვენა	(ბალ.) საჭმელი ძირი მხალთა და მოლთა, корень лапушный.
ძიძა	დედაკაცი უცხოთ შვილთ მაწოვებელი ქირითა, кормилица.
ძლება	(ვსძლებ) გაძლება, ატანა, მოჭირვება, დადგნობა, сносить, устоять. // (ვუძლებ) შეძლება, ძალის ქონა, ძალის დება (მარკ. 5,4), мощи, могу.
ძლევა	(ვაძლევ) მიცემა, давать, ხარჯს ვაძლევ.
ძლევა	(ვსძლევ) მორევნა, ჯობნება, დამარცხება (ფსალ. 50,4), побеждать, победа.
ძლეული	მორევნილი, დამარცხებული, побежденный.
ძლიერება	ღონიერება, ძალის ქონება (ფსალ. 19,6 და 20,13, კუალად 64,6), сила, крепость, могущество. // (ვსძლიერობ) განძლიერება, გაძალიანება, ძალის მომატება (ფსალ. 9,19), крепиться.
ძლიერი	ძალიანი, ღონიერი, შემძლებელი, ძალის მქონებელი (ფსალ. 23,8 და 70,7), крепкий, сильный.
ძლით, ძლივ, ძლივს	ძალმორევნით, ძვილ (საქმ. 27,16; ვეფხისტ. 306), едва, насилу.
ძმა	ესრეთ უხმობენ ურთიერთსა ვაჟნი შობილნი ერთის დედ-მამისაგან, ეგრეთვე დანი მათნი (მატ. 1:2,11 და 4:18,21), брат. // ესრეთვე უხმობენ ურთიერთსა სხუანიცა კაცნი თანასწორისა ხარისხისანი.
ძმადი	მაყარი, სიძის თანამხლებელი ქორწინების დროს, дружка, шафер.
ძმარი	ღვინო დამჟავებული ფრიად ცხარი გემოთი (ფსალ. 19,29 და 68,21), оцет, уксус, ლექსი ესე მიღებულ არს ბერძულისაგან ζυμάρι, რომელიც ჰნიშნავს მჟავეს პურის ცომს.
ძმარვა	ნახე გულს დაძმარვა, ანუ დაძმარება.
ძმაცვა	ძვირის ზრახვა (დაბად. 37,18; ფსალ. 82,3; ამბაკ. 2,7), умышлять, умысел, лукавство, навет, извет.
ძმისწული	შვილი ძმისა (დაბად. 12,14 და შემდგომი), братаник, племянник, -ца.
ძმობა	ერთობა ძმათა, братство.
ძმობილი	ძმად ხმობილი (ვეფხისტ. 924), званый брат.
ძნა	(ბალ.) მომკილის ყანის კონა, შეკრული მჭელეულთაგან, ანუ ხელეულთა (დაბად. 37,7; ისაი. 17,5), сноп.
ძნეულად	ძნებად (მატ. 13,30), в снопы, снопами.
ძნეული	сноп.
ძნელი	ძნიადი, გასაჭირი, ფრიადის გარჯის მოქენე (ვეფხისტ. 9, 27, 213), трудный, мудреный.
ძნელბედი	ავბედი, ძვირხილული, злощастный, страждущий.
ძნელსუნობა	მძიმე სუნი, სიმყრალე, зловоние.
ძნელოვანი	საძნელო, ფრიად გაძნელებული, многотрудный.
ძნიად	ძნელად, გაჭირებით, არა ადვილად (მატ. 19,23 და 23,4), трудно, неудобно.
ძნობა	(ვსძნობ) სახიობა, ცემა სამუსიკოთა საკრავთა კეთილხმობით, ანუ გალობა (შავთ. 1), воспевать на арфе и т.п. // ძალნი სამუსიკოთა ორღანოთანი (ფსალ. 150,4), струны.
ძოვება	(ვაძოვებ) გაშვება ხვასტაგთა საძოვართა მინდორთა ზედა საკვებად (იოან. 21,15), пасти, травить.
ძოვნა	(სძოვს) ჭამა მოლთა და მდელოთა (იობ. 1,14; იოან. 3,7; ვეფხისტ. 1584), пастись.
ძოლო	მცირე ნოხი, ხალიჩა (ნახე ტერი), ковер.
ძონძი	ძველი სამოსელი დაგლეჯილი (შავთ. 32), ветхи, ветошки; ხოლო ბებკი ძველზედ ძველი; ფარატინი ნაგლეჯი ბებკისა; ფლასი და ჯინჯითი შალის ნაგლეჯი.
ძინძროხი	ნახე ზორზოხი.
ძოღან, ძუღან	გუშინს წინ, ანუ შარშანდელს აქეთ (დაბად. 31,2; ვეფხისტ. 373, 406, 1153), третьего дня, или с прошлого года.
ძოწეული	ძოწისფერი, მეწამული (ქებ. 4,3; იოან. 19,5), червленый, багряный. // ამფერი სამოსელი დიდებულთა, რომელსა ჰქვიან ბერძულად პორფირი (ლუკ. 16,19; საქმ. 16,14), багряница, порфира.
ძოწი	წითელი მარჯანი, ბროწეულის ყუავილის ფერი, коралл, монист. // ფერადი ზეზი.
ძრახვა	(ვსძრახავ) განკითხვა, დაძრახვა, осуждать.
ძრობა	(ვაძრობ) ამოგლეჯა, ამოძრობა, выдергивать, вытаскивать. // (ჰსძრავს) სიცივისგან დაზრობა, ზრობა (ესენი ნახე).
ძრომა	(ვჰსძურები) ღოღვა, ცორვა ქვეწარმავალთა (ნახე სიარულში) (ვეფხისტ. 1294), ползать.
ძროხა	(ოთხფ.) ნახე ზროხა.
ძრუა	(ვსძრავ, ვიძრვი) ცუალება ადგილისა, მოძრაობა, двигать, -ся. // რწევა, რხევა, შერხევა, შერყევა, трясти, колебать, качать, -ся. // ძრვა ქვეყანისა (ფსალ. 14,5 და 45,2; მატ. 24,7 და 28,2), трус, колебание, землетрясение.
ძრცუა	(ვსძრცვი, ვსძარცავ) გაცრცვა, განძარცვა, გაკრეხა, განშიშულება, შემოცლა სამოსლისა, ანუ წარტაცება ქონებისა, грабить, ограблять.
ძრწოლა	(ვსძრწი) თრთოლა, კანკალი შიშით (ფსალ. 2,1 და 47,7), трепетать, трепет.
ძუ	დედალი მხეცი (ნახე ხვადთან) (ვეფხისტ. 39), самка зверей.
ძუა, ძუვა	ცხენთ კუდის გრძელი ბალანი (ნახე თმასთან).
ძუალი, ძუჱლი	და სხ. (ნახე ძვალი, ძველი და შემდგომი).
ძუკნა	(ოთხფ.) საკუთრად ეწოდების ძუსა ზაღლისა, сука.
ძულვა, ძულვება	(მძულს, ვსძულობ, ვიძულებ) ძაგება, ძაგვა, საძაგლად მიჩნევა (ფსალ. 10,5; ვეფხისტ. 10), ненавидеть.
ძუნძული	(ვსძუნძულებ) დაღალულის სირბილი, ანუ სლჳსა და სირბილის საშუალი. ესე ითქმის უდიდესთათჳს ცხოველთა, ხოლო უმცირესთათჳს შეურაცხებით - ცუნცული (ნახე სიარულში).
ძუნწი	ღუნწი, წუწკი, პურაძვირი, გამოუმეტებელი, ხელმოჭირებული, скупой.
ძურწა	(ბალ.) ковыл.
ძუღან	ძოღან, წუხელის, ანუ გუშინს წინ (2 სჯული. 19:4,6; ვეფხისტ. 373, 406 და შემდგომი), вчера, или третьего дня.
ძუძუ	ქალთა და ზოგად მდედრთა ცხოველთა ბუნებითი ჭურჭელი სძისა საწოვებელი შვილთა მათთა (ქებ. 4,5; ეზეკ. 28,9), сосец, сосцы, титька.
[ძუძუმწოვარა]
ძუძუთა, ძუძუბანი	უსუვარი ძუძუს მწოველი, грудной младенец, ребенок.
ძუძუმაყვალა	(ხე) морошка.
ძუძუსთავი	მრგუალი მეჭეჭი ძუძუთა ზედა საწოვნელი უსუართა, ანუ მოსაწველი სძისა ხვასტაგთასა, сосец, соска.
ძუძუსმტე	ესრეთ უხმობენ ურთიერთსა, რომელნიცა გაზდილან ერთის ძიძისგან ძუძუს წოვებითა, თუმცა სხვადასხვას დროს (საქმ. 13,1), совоспитанник, т.е. воспитанный с кем одною кормилицею, или имевший общую с кем кормилицу, хотя не в одно время.
ძღარბი	(ოთხფ.) ნახე გძღარბი, ზღარბი.
ძღვამლი	(ხე) რძღვამლი, გრძღვამლი (ნახე კრიკინა).
ძღვანება, ძღვანვა	(ვუძღუანებ, ვსძღუანებ) მიძღუანება, გაგზავნა, препровождать.
ძღვენი, ზღვენი	მისართმევი, ანუ გასაგზავნი სანიჭარი (ფსალ. 71,10; მატ. 2,11), дар, презент, гостинец.
ძღუნა	(ვსძღუნი, ვუძღუნი) ძღვენის მირთმევა, შეწირვა (ვეფხისტ. 1454 და შემდგომნი; შავთ. 1), приносить дар, дарить.
ძღობა	(ვაძღობ, ვაძღებ) საზრდელის მიცემა საკმაოდ, განძღება, насыщать, накормливать.
ძღოლა	(ვუძღვი, ვუძღვები) ტარება სხუათა წინ წასლვით (ფსალ. 22,2 და 42,3, კუალად 76,20), водить, предводительствовать. // მოძღურება, სწავება, დადგინება ჭეშმარიტსა გზასა ზედა (მუნვე, 5,8 და 24,5), руководствовать, наставлять.
ძღომა	(ვსძღები) საკმაოს საზრდელის მიღება, насыщаться, сделаться сыт[ым].

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

წ	ქარაგმიანნი ლექსნი: წ~ა - წმინდა, წ~ო - წმინდაო, წ~ე - წინაშე, წ~წარ - წინასწარ, წ~წყლი - წინასწარმეტყველი.ზედდადებულნი ამას ასოსა ზედა არიან; წარ, წარმო; მდაბიურად წა, წამო. კუალად წიაღ, წინა. წინასწარ, ვითარ წარსლვა - წასლვა, წარმოსლვა - წამოსლვა, წიაღსლვა, წიაღხდომა, წინადადება, წინამსრბოლი, წინასწარმეტყველი და სხ. წ იხმარების ზოგჯერ ზ და ტ მაგიერ (იხილენ ასონი იგი) და ზოგჯერ ჭ მაგიერ, ვითარ: წმახი - ჭმახი, წოტი - ჭოტი, ხიწვი - ხიჭვი და სხ.
წაარება	(წავაარებ) წარონინება, მცირედ გატარება.
წაბიჯება	(წავაბიჯებ) წარდგმა ბიჯისა, шагнуть, сделать шаг.
წაბლი	(ხე) каштан.
წაგება	ნახე წარგება (ვეფხისტ. 1057).
წაგებინება	(წავაგებინებ) თამაშობაში წაღგება მოპირდაპირისგან, проигрывать кому.
წაგურა	(წავჰგური) მიყუანა ვისთანმე, მრავალთათჳს ითქმის წასხმა, приводить, отводить. // წართმევა, მოტაცება (ვეფხისტ. 1124, 1288), отнимать, отбирать.
წადიერება	ტრფიალი, ფრიადი ნდომა, მოწადინება, охота, доброхотство.
წადიერი	ფრიადის ნდომის მექონი, მოწადინებული, охотник, доброхот.
წადილი	(მწადს, ვსწადნოი) სურვილი, ტრფიალი, მოწადინება (ვეფხისტ. 100), желать. // (მწადიან) განზრახვა, გულვება, დაპირება (ნახე გულიწადილი), думать, предполагать.
წავარნა	ვიწრო ბილიკი კლდეთა შინა (ნახე გზასთან) (ვეფხისტ. 690).
წავი, მწავი, წვავი	(ოთხფ.).
წავლა	(წავივლი) მცირედ განვლა, წარვლა.
წათი	აფთი, გრძელი შუბი, ანუ კეტი გამწვეტებული (მატ. 26:47,55), кол, дреколье.
წათხი	წუთხი, მლაშე ბალღამი, ანუ შალალი.
წაკიდება	(წავჰკიდებ, წავეკიდები) წაჩხუბვა (ვეფხისტ. 111, 899, 902), ссорить, подзадоривать, придирать, -ся. // (წავუკიდებ, წაეკიდება) ცეცხლის შეკეთება, подкладывать огонь, обнимать пламенем, пожаром.
წალა	ზალა, თხელი შალალი, сукровица.
წალამი	ვაზის ნასხლევი, хворост виноградной лозы.
წალდი	პირგრძელი ცული, ცხვირიანი, ფიჩხის საკაფი, [косарь].
წალები	კარავთ გასაბმელი თოკები (ნახე საბელთან).
წალეკა	(წალეკავს) მოვარდნილის ღუარისა ანუ ადიდებულის მდინარის ზედ გარდავლა მშრალს ადგილზედ, потоплять, понимать прибылою водою берега.
წალი	(ოთხფ,) თიკანი, ჩებიჩი (ნახე თხასთან) (რიცხ. 28,15), козел.
წალიკა	(ბალ.) икотная трава.
წალკატი	ორპირი წერაქვი მოკლეტარიანი ქუათ სათლელი.
წალკოტი	(ხე) ხილნარი, ხეხილთ ბაღი, фруктовая роща.
წალო	ქვეშაგებისა და ლოგინის შესანახავი ადგილი.
წამალი	სამკურნალო შეზავებულება, რომელიც იქმნების ანუ შინაგან მისაღები, ანუ გარედამ დასადები სატკივართა ზედა (ვეფხისტ. 272), лекарство. // ღონისძიება ანუ საშუალობა (მუნვე, 15, 255), средство, способ. // საწამლავი საკუდინებელი, ანუ შემშლელი კაცთა (ნახე საწამლავი), отрава, порошок, зелие отравное. // წამალი სამხატურო, საღებავი ანუ ჩასაფერადებელი, краски живописные, или красильный материал. // წამალი თოფისა, დენთი, საფეთქი, порох.
წამართ, წაღმართ	შემდგომად, კულავ (ნახე წარმართ) (იერემ. 7,24; ეზეკ. 39,22; ანგია. 2,19), далее, впредь.
წამახული	გამწვეტებული, წვერგამახული, завостренный.
წამება	(ვაწამებ, ვეწამები) ტანჯვა, წვალება, мучить.
წამება	(ვსწამებ, ვეწამები, ე.ი. ვემოწმები) მოწმობა, დამოწმება, დაჭეშმარიტება (ფსალ. 80:5,8; იოან. 3,11), свидетельствовать, засвидетельствовать.
წამება	დარწმუნება, სარწმუნად გამოჩენა (გამოს. 25,10; ფსალ. 18,7 და 118,2 და შემდგომი), свидение, свидетельство, откровение.
წამება	ცილისა (ნახე ცილის წამება).
წამებული	დაჭეშმარიტებული, სათნოდ დაჯერებული, მიჩნეული (საქმ. 10,22), свидетельствованный, одобренный.
წამებული	ტანჯული, თავს მდები ვნებათა, мученик, замученный.
წამი	მინუტი (ნახე ჟამი) (ვეფხისტ. 567), миг, минута.
წამი და წამწამი	თუალის ქუთუთოთა მოსაკეცსა ზედა, გრძლად მოვლებულნი ბეწუნი, ანუ თჳთ ქუთუთონი (ნახე თმასთან) (ფსალ. 10,4 და 131,4), вежди, ресницы.
წამი და წამისყოფა	(წამსვუყოფ) ნიშნება თუალის დახამხამებით, ანუ სხვა ნიშნით ლაპარაკი (ისაი. 3,16; ლუკ. 1:22,62 და 5,7; იოან. 13,24), мигать, объясняться знаками, помизание.
წამლვა	(ვსწამლავ) გრძნებით მოხიბლვა, ან შელოცვა (ფსალ. 57,5), обаять, обаяние. // მოწამლვა, საწამლავის მიცემა, отравлять.
წამლობა	(ვსწამლობ) კურნება წამლით, лечить.
წამობა	(ვსწამობ, ე.ი. ვაბრალებ) ბრალობა, დაწამება, შეწამება.
წამოსადეგი	კაცი ტანოვანი, შვენიერად ბრგე, статный, стройный.
წამოსასხამი	საკუხი ტოლომა, ღართი და მისთანანი.
[წამოსლუა]
წამოფარება	(წამოვაფარებ) მცირედ გარდახურვა, прикрывать.
წამოქელვა	(წამოვჰქელავ) ზედგარდავლა, გალახვა (ვეფხისტ. 595).
წამოწითლება, წამოჭეხება	(წამოვაწითლებ, წამოვსწითლდები, მოვსწითლდები) გაწითლება სირცხჳლისგან, თუ მეტის სასმლისგან, покраснеть.
წამრეცი	ცერად დამრეცი, отлогий, покатый.
წამურტლვა	წაპილწვა, შეგინება.
წამწამი	თუალის ქუთუთოთა მოსახუჭავში თმანი (წამი ნახე) (ვეფხისტ. 5; ჩახრუხა. 92, 114), ресницы.
წამწე	ხიდის კედელზედ ჯირგუალად წარზიდულნი ძელნი სიმაგრისთჳს (ნახე ხიდთან).
წანაგები	თამაშობაში წაგებული, ანუ წარსაგებელი, проигрыш.
წანართმევი	მოტაცებული, წართმეული, отнятый, похищенный.
წანაღები	გაზიდული, წაღებული, взятое, перебранное.
წანდილი	კოლიო, მგბარი ხორბალი, кутья.
წანწალა	ერთი ძელი წყალზედ გადებული გასავალად (ხიდთან ნახე).
წანწალი	(წანწალებს) ცანცალი (სიარულში ნახე).
წანწკარი	(წანწკარებს) საამოვნო ხმა წყაროთდინებისა (ვეფხისტ. 491).
წაპილწვა	შებილწება, წამურტლვა.
წარამარა	ცუდმოუბარი, пустомеля. // ცუდი ტარტარი, უთავბოლოვო ლაპარაკი, вздор, бредни, ахинея.
წარაფი	(ხე) წურილი და მოგრძე ჭალა ტირიფისა (ნახე ტევრი), высокорослый кустарник.
წარბი	თვალთა ზედა წამოფარებულნი თმანი გრძლად და მოხრით (ნახე თმა) (ლევიტ. 14,9; ჩახრუხა. 114), брови.
წარგება	(წარვაგებ) დახარჯვა, განბნევა, წაგება, издерживать, растрачивать, проматывать.
წარგზავნა	(წარვგზავნი) გასტუმრება, წარვლენა, посылать, отправлять.
წარგრაგნა	(წარვგრაგნი, -ნავ) შეხვევა, წახვევა (მატ. 15,46 და 27,59), обвивать, свертывать.
წარდგენა, წარდგინება	(წარვადგენ, -დგინებ) წინაშე ვისსამე დადგენა, მირთმევა, представлять.
წარდგომა	(წავსდგები) მისლვა ვისმე წინაშე (ფსალ. 5,3 და 63,6), предстать, представляться. // მუხლნი ფსალმუნთანი სათქმელნი უწინარეს სამოციქულოსა და სხუათა საკითხავთა, прокимен.
წარდგინება	სლვა მდინარეთა ანუ სხუათა ნოტიოთა, течение.
წარეული	დაშლილი, არეული ანუ წამურტლული.
წარვლა	(წარვივლი) წავლა ნახე.
წარვლენა, წარვლინება	(წარვავლენ, -ვლინებ) გაგზავნა, გასტუმრება (მატ. 2:8,16; მარკ. 1,2 და 11,1), посылать.
წარზიდული	ღრამი, ხაზი (ნახე სხეულთან), черта, линея.
წართვით	ერთმანერთზედ მობმით, რიგზედ, სირად, рядом.
წართმევა	(წავართმევ) ძალით გამორთმევა, отнимать.
წართქმა	(წარვსთქუამ) დამტკიცება, утверждать, ხოლო უკუთქმა, отрицать.
წარკვეთა	(წარვჰკვეთ) მოჭრა, მოკვეთა (მატ. 26,51), отсекать. // სასოების წარკვეთა (წარვიკვეთ) წარწირვა, უიმედოდ შექმნა, отчаивать, -ся, лишиться надежды.
წარმართ, წაღმართ და წამართ	(ზმნისზედა) კულავ, შემდგომად,; ვითარ დღეის წაღმართ, ე.ი. დღეის იქით, დღეის უკან (ეზეკ. 43,27), потом, впредь, вперед, прямо, далее. (ამ ადგილს შეცთომით დაუბეჭდავსთ წარმართთა, თა მეტია).
წარმართება	(წარვმართებ, წარვუმართებ) კეთილად გამართვა, გასწორება, ხელისმომართვა, განსრულება (ფსალ. 5,8 და 89,17; ლუკ 1,79), исправлять, напрвлять, совершать. // (წარვემართები) წარსლვა, გზას გადგომა, отправляться. // გამართვა, კეთილად წარმატება (ფსალ. 1,3), исправляться, успевать.
წარმართი	კერპთმსახური, განშორებული ჭეშმარიტისა ღვთის ცნობისაგან (ფსალ. 2:1,8; მატ. 5,47 და 18,17), язык, язычник.
წარმატება	(წარვემატები) მომატება ჰასაკითა, სწავლითა ანუ საქმითა (ლუკ. 2,52), успевать, преуспевать (успех).
წარმდები	თავხედი, განუსჯელი, წინდაუხედავი, გარეწარი (2 ტიმოთ. 3,4), наглый.
წარმდებებით	წინდაუხედავად, განუსჯელად, უჯეროდ (საქმ. 19,36), бесчинно, опрометчиво.
წარმდინარე	წყალი მიმავალი დინებით (ისაი. 30,25), текущий, ანუ გრძელი სამოსელი მეთრევი.
წარმოდგენა, წარმოდგინება	(წარმოვადგენ, -დგინება) წინაშე დადგინება (ფსალ. 49,21; შავთ. 94), представлять. // დაბადება, შექმნა, წარმოება (შავთ. 89), творить, производить. // (წარმოვიდგენ) თუალთა წინ დასახვა, воображать, представлять себе.
წარმოდგომა	(წარმოვსდგები) წინაშე დადგომა, წარდგენა, представляться. // შენივთება, გაჩენა, составляться, образоваться.
წარმოება	(ვაწარმოებ, სწარმოებს) წარმოდგენა, წარმოდგომა, გამოსლვა, производить, -ся, проистекать.
წარმოებული	და მოკლედ წარმოჲ გამომავალი, შედგომილი.
წარმოთქმა	(წარმოვსთქუამ, წარმოვიტყჳ) სიტყჳს გამოღება, წამოძახება, проговорить, произносить.
[წარმომადგინებელი]
წარმოღება	(წარმოვიღებ) აღება და მოტანა საიდამმე (იოან. 20,15), брать, относить, переносить.
წარმოჩინება	(წარმოვაჩინებ) აღმოჩინება, ცხადად დანახვება, доказывать (доказательство, довод).
წარმოცალიერება	(წარმოვაცალიერებ) გარდმოღება, გარმოარსება (ლექსი ესე ხმარებულ არს საღვთისმეტყველოთა წიგნთა შინა განკაცებისათჳს ძისა ღვთისა, რამეთუ ღვთაება მისი უნაკლულოდ შეერთო კაცებასა და ღვთაებაცა დაადგრა უქცეველად და უნაკლულოდვე).
წარმოცემა	(წარმოვსცემ) გარდამოცემა, გარდაცემა, преподавать.
წარმოწერა	(წარმოვუწერ) მიწერა დარიგებისა ანუ რჩევისა, предписывать.
წარმოწერილობა	მიწერილი დარიგება, предписание.
წარმოჯდომა	(წარმოვსჯდები) მწოლარის წამოჯდომა (საქმ. 9,40), сесть, привстать с постели.
[წარმწყმენდი	губитель].
წარნაქი	ნახე წერნაქი.
[წარონინება	ნახე წაარება].
წარპარვა	(წარვიპარავ) მალვით წაღება, მოპარვა (მატ. 28,13), украсть, уносить.
წარსაგებელი	ხარჯი, გარდადებული წარგებისათჳს, иждивение, издержки, расходы.
წარსადინელი	ადგილი, სადაც წყალი მდინარებს (ფსალ. 1,3), поток.
წარსლვა	(წავალ) წასლვა, განშორება საიდამმე (მატ. 2:12,20), отходить, отправляться.
წარტაცება	(წარვიტაცებ) მოტაცება, ძალით წაღება (ფსალ. 7,2 და 49,22), похищать.
წარტყვენა	(წარვსტყვენავ) სრულიად დატყვევება, იავარქმნა, полонить, разорять.
წარქცევა	(წარვიწცევ) წინ გარეკა, გაქცევა, ოტება.
წარღუნა	(წარვღუნი) წყალთ მოვარდნა, ანუ მოგდება, потоплять, потоп.
წარჩინებული	სახელოვანი, პატივოსანი, გამოჩენილი, знаменитый, знатный, отличный, славный.
წარცემა	(წარვსცემ) წარგზავნა, მიძღუანება, препровождать, передавать. // ფერხის წამოკურა (მატ. 4,6), претыкаться, спотыкаться.
წარწერა	(წარვსწერ, წარვაწერ) ზედმოწერა, приписать, надписать.
წარწერა და ზედაწარწერა	კატიღორიულად: ნიშანი ნივთთა არა სავსე (ლოღ. ბაუმ., § 69).
წარწირვა	(წარვიწირავ, წარმეწირების) განწირვა, მოკლება, წარკვეთა, აღსპობა სასოებისა, ნუგეშისა და სხ. (ფსალ. 76,2; საქმ. 27,20), лишаться надежды, утешения и т.п.
წარწყმენდა	(წარვსწყმენდ, წარვსწყმდები) დაკარგვა, აღსპობა, ანუ გამოხვება ნეტარებისგან (ფსალ. 1,6 და 2,12, კუალად 5,6 და 25,9), погублять, погибать.
წარხდომა	(წარხდების) განვლა, წარვლა, განშორება, თანაწარხდომა, თანაწარსლვა (ფსალ. 56,1 და 89,4; მატ. 5,18), преходить, миновать, мимойти. // სულნი წარხდეს სულის ამოსლვა (საქმ. 5:5,10), испустить дух.
წარხმა	(წარვიხუამ) წაღება, ანუ თან გატანა. // (წარვუხვამ) წართმევა, წარტაცება, отнимать, отбивать.
წარხოცა	(წარვხოც) შეწმენდა (ლუკ. 7,38; იოან. 13,5), отирать, стирать.
[წარხრა	(წარიხრა) ნახე აღხრა (დაბად. 12,11)].
[წასლუა	ნახე წარსლვა].
წასმა	(წავუსვამ) ნახე სმა.
წასწრობა	(წავუსწრობ) გასწრობა.
წასხმა	(წავასხამ) მრავალთ წატანა, ხოლო ერთისა წაგური და წაყვანა.
წატანა	(წავიტან, წავატან) თან წაღება, ანუ გატანება, брать с собою, или посылать с кем.
წატანება	(წავეტანები) მივარდნა, დალამუნება.
წაქანება	(წავაქანებ) მოქნევა, მოღერება.
[წაქცევა]
წაღა, წაღები	ჩექმა, ჩექმები, წაღაწუღა (ნახე წუღასთან).
წაღმა, წაღმართ	პირდაპირ (ნახე წარმართ) (ვეფხისტ. 77,81).
წაღმართი	უკუღმართის წინააღმდეგი, прямый.
წაღრძობა	(წაიღრძობის) ბედითად სიკუდილი, ჩაღრძობა, околеть.
წაყვანა	(წავიყუან) თან წატანა ვისიმე, брать с собою, уводить.
წაყრა	(წავჰყრი) ცხენის პირიდამ წახსნა აღვირისა. // (წავუყრი) მოქლონთა და ურდულთ გამაგრება, დაკეტა. // (წავიყრი) წინ წარეკა, წარქცევა.
წაშვერილი	წინ წაზეული, высунутый.
წაშლა	(წავშლი) წერილთ გაშავება, გაუქმება, замарать, вычернить писанное.
წაძინება	(წავიძინებ) მცირეს ხანს ძილი.
წაჭრა	(წავსჭრი, წავაჭრი) მცირედ მოკვეცა კიდურთა, обрезывать.
წახდენა	(წავახდენ) წახდომა (წახდების) მოშლა, გაფუჭება, испортить, -ся, წავხდები.
წახნაგი, წახნაგებული	თლილი, გამოქანდაკებული (იერემ. 10,14; ეზეკ. 41:18,20; შავთ. 42), изваяние, грань.
წბა, წბოლა	(ჰსწბის) ასულეპა (მსაჯ. 7,5), полочет, полижет.
წბილი	სათაკილო, ანუ გაწბილებული, შერცხვენილი (ვეფხისტ. 459, 1295).
წდევა	(ვაწდევ) ღვინის დასხმა.
წდოლა და ჟრუნვა	ტანში ჟრუანტელის დავლა (ნაუმ. 2,10), вострясение и воскипение.
წება	(ვაწებ) დაწება, ამოწება, ამოვლება მარილში, ანუ წვენში, обмакивать. // კალმის დალტობა მელანში (ვეფხისტ. 1283).
წებება	(ვაწებებ) დაკავშირება წებოთი, დაწებება, клеить.
წებო	თევზთ წელები და ბუშტი გახმობილი, რომელსაც მოადუღებენ დასაკავშირებად ფიცართა და მისთანათა. ამგვარი წებო გაკეთდება ძველის ტყავების გამოხარშვითაცა, клей. // წებოდ უხმობენ რომელთამე ხეთა ნაწვეთსა ფისსაცა, ვითარ ხის ცებო, гумми.
წედა	ღვინის სასმელი ჭურჭელი (ნახე სასმისი).
წევა	(ვსწევ).
წევნა	(ეწევის) მიწდომა, გარემოდგომა, მოცვა (ფსალ. 68,24), постигать, [ვეწევი, тащить; ვეწევი, досягать, доставать, догонять; უწია უბედურება, его постигла беда].
წელა	თევზთ გრძელი წელები გახმობილი, რომელიც მოიხარშების საჭმელად, вязига.
წელი, წელისა	ხოლო წერილთა შინა იხმარების მრავლობითად: წელნი, წელთა, სიბაკერძო მუცლისა შემოსაკრავი სარტყელთა და მისთანათა (ფსალ. 44,3. იერემ. 13,2; მატ. 3,4; ლუკ. 12,35), бедро, чресла. // ხერხემალი სუკებითურთ ბეჭებიდამ მენჯებადმდე, поясница
წელი, წელები	ცხოველთ შიგანურში გრძელი ბუშტები, ანუ სოლინარი დაკლაკნილი კუჭიდამ ვიდრე განსავალადმდე, кишки.
წელი, წლისა, წელიწადი	არამედ ნათესავობითსა და მოქმედებითსა შინა ბრუნვათა არა ითქმის წელიწდისა, გარნა წლისა, წლითა. მაგალითად: ერთის წლისა, ორის წლითა. ხოლო მიცემითად: ერთს წელიწადს, მოთხრ. ორმა წელიწადმა გაიარა და სხ. ესე არს 12 თთვე, ანუ 52 შვიდეული, გინა 365 დღე და 6 ჟამი. მზის მობრუნებისა (იხილე ნაკი) (დაბად. 1,14; ფსალ. 30,10 და 64,10; კუალად 89,4 და შემდგომი), год, множ. лета.
წელკავი	სიბანის სეხუთვა, ან შეხმობა, წელის გაშეშება.
წელს	წლეულს, ამ წელიწადს, в нынешнем году.
წენგო	ნიგვზის ხეთა ზედა გამონასკული კაკალი, ანუ ზკელი მწვანე გარსი მისი.
წენტილი	ჟამის ნაოთხალი, რუბი, ჩარექი (ნახე ჟამი), четверть часа.
წერა	(ვსწერ) კალმით აღწერა წიგნთა (ისაი. 10,1), писать. // წერა და გამოწერა, ხატვა, დახატვა, გამოსახვა ხატთა. // პირს ჯვრის წერა, დაწერა, გამოწერა, ჯვრის გამოსახვა (ნახე ჯვარი).
წერა	მდაბიურად ბედი, სხვე (ნახეს ბედის წერა).
წერაქვი	ბლიგვი ცული ტარიანი მიწის სათხრელი ან კედელთ სანგრევი (ფსალ. 73,6), оскорд, секира, кирка, trulla.
წერეული	ხელეული, ძნეული (რუთ. 3,7), ზჳნსა თანა წერეულისა მისისასა, со стороны скирды, стога.
წერილი	ანბანი, ასოები (შავთ. 78,84), письмена.
წერილი	ქარტა, აღწერილი მელნითა და კალმითა, გინა ბეჭდის ტჳფარი (მატ. 22,29), письмо, писание. საღვთო წერილი არს ძველისა და ახლის აღთქმის წიგნნი, ხოლო თარგმანებანი მათნი და რაჲცა ეკლესიათა შინა იხმარების არს საეკლესიო და მსოფლიურთა ეწოდების გარეშე, ხოლო სჯულის დებასა საეკლესიოსა - სჯულის კანონი და სამოქალაქოსა - სამართლის წიგნი. კუალად არიან წერილნი: ენდალმა უაღრესთაგან ხარისხის ბოძებისა; პატრუცაგი მეფისგან მეფესთან მიწერილობა; როარტაგი თათრულად იერლაყი და ოქმი შეუცვალებელი ბრძანების წერილი უაღრესთა; სიგელი მეფეთაგან მინიჭებისა, საბოძვარისა და მამულების წერილი; გუჯარი ეკლესიის შეწირულთა სოფელთა და აგარაკთა დამტკიცების წერილი; მატიანე და დავთარი სამეუფოთა მოსახსენებელთა და ამბავთ აღწერა; ტომარი და გრაგნილი გრძლად გარდაბმულთა აღწერათა წიგნი; განაჩენი განსაგებელთა საქმეთა, ანუ ცილობათა გარდაჭრის წერილი; დიათიკე, ანუ ანდერძნამაგი თჳთოეულის კაცისგან თჳსის ქონების გარიგებისა, ანუ ნათესავთა თჳსისთადმი შემდგომად თჳსსა აღსასრულებელად მიცემული დარიგება; ეპიტაჶია საფლავთა ზედა წარწერილობა; სვისტატიკოსი, გუმანსარი ანუ გომაზარი სამოწმო წერილი; ეპისტოლე და უსტარი მოკითხვათა და სასაქმოთათჳს მინაწერი; შეკრულობა და მუჰრაკი ხელითწერილი პირობათა დასამტკიცებელი; დივანი და ნუსხა წარსაგებელთ აღწერა; ავთარი და ბარათი მცირე რამ ნაწერი; პიტაკი სავადრებელი ან მოხსენების წერილი უაღრესთადმი. კუალად არიან წერილნი: <გაყრილობისა, განშორებისა, სყიდვისა, გაცულისა, პირობისა, ამხანაგობისა და მისთანათა, გარნა სყიდვისას სუკუთრად ეწოდების ნასყიდობა, ნასყიდობის წერილი და ნასყიდობის სიგელი, ანუ წიგნი მოგებისა. ამათ ყოველთა პირსა ანუ გარდაღებულსა სახესა - პაჭენისი, რომელია კოპია და თურქთა ენით სავადი.
წერნაქი, წარნაქი	წითელი წამალი სამხატურო, კაბადუკიას გამოვა. ერთი უწითლესია, მეორე მქრქალი და მესამე ცუდი (იერემ. 22,13), червленец.
წერო	(მფრ.) მწერო, журавль.
წეროს წვივა	სოკოა ერთრიგი.
წერტა	(ვსწერტ, ვიწერტები) ჩხულეტა, ანუ სულის აღშფოთება, терзать, -ся.
წერტილი	ნემსის წვერით ნაჩხულეტი. // კალმის წვერით დაჩნეული ნიშანი, ხმარებული წერილთა შინაგანსაყოფად პერიოდთა, ანუ კერძო სიდიდისა, ურაოდენო და განუწვალებელი (ნახე სხეულთან), точка, пункт.
წერწეტი, წელწერტი	ტანწურილი (ვეფხისტ. 1399).
წესვა	(ვუწეს) ხმობა, ზახილი (ნახე უწესს) (მატ. 11,16; მარკ. 10,49).
წესება	(ვაწესებ) ნახე განწესება, დაწესება.
წესი	რიგი მტკიცე და უცვალებელი, მდგომარე ბუნებისა შინა, чин естества. // შემოღებული ჩვეულება ერსა შორის ძველითგან დაშთომილი (ვეფხისტ. 297, 1111), обычай, обыкновение. // ზნე ანუ ჩვეულება ერთისა განუკვეთელის პირისა (მუნვე, 567), привычка, нрав. // განწესება, რიგი, დაწყობილება (მუნვე, 333, 1000, 1058), порядок, распределение. // კანონი (გალატ. 6,16), правило. // ეკლესიურად: რიგი მღუდელობისა (ფსალ. 109,4; ლუკ. 1,8), чин, ანუ განგება აღსრულებისა შვიდთა საიდუმლოთასა, ვითარ წესი ლიტურღიისა, ნათლობისა და სხ.
წესიერი	რიგიანი, გარიგებული, чинный, порядочный. // მსოფლიონი უხმობენ მდარესა, ვითარ წესიერი პური, ღვინო და სხ. обыкновенный, или нижшего сорта.
წესნიერი, წესნარი	ენკრატისი, მოწესე დედათაგანი, черница, черноризица.
წეღან	ახლანდელის წინ, ახლონს ხანს, давиче.
წეწა	(ვსწეწ) თითებით შლა, ჩეჩა მოთელილის თმისა და მისთანათა, [წეწა სელისა, брать лен].
წეწება	(ვეწეწები) ცეცება, ძლით სიარული.
წეწონი	დამარილული ნიგოზი.
წვა	(ვსწუამ, ვიწვი) ცეცხლით აღსპობა, ბუგვა, დაწვა (ვეფხისტ. 1337), жечь.
[წვავი	ნახე წავი].
წვალება	(ვაწვალებ, ვეწვალები) ტანჯვა, არ მოსვენება, мучить, тревожить, беспокоить, -ся.
წვალება	(ვსწვალებ) განყოფა, განწვალება, разделять.
წვალება	განსაკუთრებული სწავლა განდგომილთა საზოგადოსაგან სარწმუნოებისა, раскол, ересь.
[წვდა	(ვიწვდი)].
წვევა	(ვაწვევ) გაღჳძება, შეგონება. // ვიწვევ, ვეწვევი, და სხ. (ნახე მიწვევა, მოწვევა).
წვეთი	მაღლიდამ ჩამოვარდნილი ცუარი (ნახე წთოლა), капля.
წვეთის დაცემა	(წვეთი დაეცა) ანაზდად დადგომა სისხლისა და საგრძნობელი დადუნება, რომელსა ხშირად შეუდგების მსწრაფლი სიკუდილიცა, паралич, параличный удар. თ. დამლა.
წველა	(ვსწველ) დედალთა ოთხფერხთა ძუძუებისგან სძის გამოწურვა, доить.
წველა	შედედებული რძე, მაწონი, квашеное молоко.
წველი	(ბალ.) ღერო ბალახთა და საკუთრად ზრო ოდოშთა, ფხა (მატ. 7,3 და შემდგომი; მარკ. 4,28), сучец, стебель.
წვენი	ხარშო მგბართა საჭმელთა (მსაჯ. 6,19), юха, уха, суп, ζουμί, ζωμός. // გამონაწური ნოტიო რისამე, сок.
წვერი, წვერები	ნიკაპის თმა (ნახე თმასთან) (ფსალ.132,2), борода.
წვერიანი, წვეროსანი	წვერით მოსილი, წვერგამოშვებული, бородатый, с бородою.
წვერი	თავი, ზენაკერძო ხეთა, ძელთა, მთათა, წურილად ატანილთა შენობათა და მისთანათა (ლუკ. 4,29; ებრაელ. 11,21), верх, или шпиль. // თავი და ბოლო საბელთა, მკედთა და მისთანათა. მაგალითად, ორივე წვერი (ვეფხისტ. 1300, 1385), конец.
წვერიანი	გამწვეტებული, остроконечный.
[წვეტი	конец, წვეტი წაღისა, носок].
წვეულობა	სტუმრობა, ხადილობა (ნახე სერი).
წვივი	კანჭი, ძუალი ფეხის მუხლიდამ ვიდრე კოჭამდე (იოან. 19,31), голень.
წვივმაგარი	ფეხმაგარი (ვეფხისტ. 1010).
წვივსაკრავი	ლეკვერთხი, საკვართული, ანუ ფეთმაგი, подвязка.
წვივსაცმელი	სამოსელი სხვილ-ბარკალტა: საწვივე, ნიფხავი, როპანგი, პერიკმა, შალვარი და სხ.
წვიმა	ჰაერით შთამოცვივნული ცუარი ღრუბელთაგან (მატ. 7:25,27; ვეფხისტ. 1400), дождь. სახენი ამისნი არიან: ცუარი და ნამი უღრუბლოდ დამალტობელი ფურცელთა და მდელოთა ღამით და დილეულ შთამოსრული; ნიჟი ცუარის უმცირესი ნაწილი; ღვიფი უდიდესი მისი; თქორი და ჟინჟღლი წვიმა წურილი და ძნიად სახილველი; თქეში უმსხო თქორისა, ვითა აღნაცერი რაჲმე; ფრუტი თქესი ნისლოვანი; ჟღმურტლი თქეშის უდიდესი და უნისლოვანესი; დელგმა და ჟუჟუნა წვიმა დიდი და გვიან მომდარებელი; ფოშფოში თხელი რამე ნისლოვანი; ისხარი წვიმა მსწრაფლ ადრე მომდარებელი; ღლოფო წვიმა დიდი, დამაბნელებელი და ღვარიანი; ქარიშხალი მძაფრსა ქარსა თანა შეერთებული ღლოფო; შხაპი და შხაპუნა ანაზდი და ჩქარი წვიმა გერილით. ხეთა ფურცელთაგან ტჳრთულსა წვიმასა და შემდგომად ქარისაგან შთამოცვივნულსა ეწოდება ლეშხი, ლეშხერი და ჟავი ან ჟვავი. რაჟამს წვიმასა ჰაერით შთამომავალსა ეკვეთოს ქარი ცივი და შეჰყინოს ცუარნი მისნი მრგულებად, მას ეწოდება სეტყვა, კოხი და ხოშკაკალა (სხუანი სახენი ზამთარს შთამოსრულთა ნოტიოთანი იხილენ ლექსსა თანა თოვლი).
წვიმვა	(ჰსწვიმს) წვიმის შთამოსლვა, дождь идет.
წვიმება	(ვაწვიმებ) წვიმის მოფენა (დაბად. 2,5 და 19,24; ფსალ. 77:24,27; მატ. 5,45), дождить, одождать.
წვინტლი	ცხვირის ნადენი წათხი, ნაზლა, ანუ ბალღამი. თხელს ეწოდება ცინგლი, ხოლო უსქელესსა და უდიდესსა ბოტოტი, сопля.
წვრთნა, წვრილი	ნახე წურთნა, წულილი.
წთოლა	(სწთის, სწთოდა, ე.ი. სწვეთს, სწვეთდა) წვეთა, წვეთის ჩამოდენა (ფსალ. 67,8), капать, капнуть, кануть.
წიალა	(მწერ.) ქინქლა მწერი, мошка.
წიაღ, წიაღკერძო	ამიერ, პირაქეთ, გამოღმა ანუ იმიერ, გაღმა, по ту сторону, на другую сторону (მატ. 4:15, 25 და 14,22, კუალად 19,1; მარკ. 3,7 და 6,45; იოან. 3,6 და 18,1), по, к, из-за.
წიაღი	კალთა გინა უბე (გამოს. 4,6; ფსალ. 34,13; ლუკ. 16,22; იოან. 13,23), недро, лоно, пазуха, бок. // ზღჳს ტოტი, უბე, ზღჳს წიაღი, залив.
წიაღმოგუალვა	წიაღსლვა, წიაღხდომა, გაღმა გასლვა (მარკ. 4,35 და 6,53; საქმ. 16,9), переходить, переправляться.
[წიაღსლუა	переходить].
წიაღყუანება	გაღმა გაყვანა (ფსალ. 77,13), проводить, переправлять.
[წიაღხდომა	(წიაღხდა) წიაღხდის მდინარესა, переидти реку...].
წიბო	ფერცხალი, ერთი ძვალი გვერდისა, ребро.
წიგნარა	ფაშვი ნაკეც-ნაკეცი.
წიგნი, წიგნაკი	რაოდენიმე ფურცელი დაწერილი ან დაბეჭდილი და ერთად შეკრული (ნახე წერილთან; დაბად. 2,4; მატ. 1,1), книга, книжица, книжка.
წიგნი მოგებისა	ნასყიდობის წერილი (იერემ. 32,11), книга купления.
წიგნისსაცავი, წიგნთსაცავი	სახლი საწიგნე, შესანახავი წიგნთა, книгохранилище, библиотека.
წიგნის ტყავი	ეტრატის წიგნი, ეტრატზედ ნაწერი (2 ტიმოთ. 4,13), книга кожная, пергаментная.
წიდა	ხენჯი რკინისა და სხუათა მეტალლთა გარდადნობისგან, ანუ გამოკვერვისგან დანარჩენი რიოში, ანუ ნაცარი.
წიდნა	ვაზის ნასხლევთაგან დარჩეული საუკეთესო რქები სხვაგან დასარგავად, ანუ დარგული (ეზეკ. 17,6), розга, лоза виноградная.
წიდნვა	(ვსწიდნავ) დარგვა, დასხმა წიდნებისა.
წიდოვანი	უწმინდური, გინა დაშტანი.
წიდოვნება	უწმინდურება (ლევიტ. 15,19), кровотечение.
წივა	ფუნე ხვასტაგთა გახმობილი საწვავად, тизяк, кизяк. თ. თაზაქ.
წივილი	(წივის) ხმიანობა წიწილთა და მიმსგავსებულად მათდა სხუათაცა წურილთა ცხოველთა, пискотня, визг, визжать. // ყური მიწივის, ухо звенит.
წივწივა	(მფრ.) князек.
წითელა	სენია სახდელი, корь.
წითელი	ცეცხლის ფერი, ანუ მეწამული (ნახე ფერი) (ვეფხისტ. 399), красный, червленый. // ზოგგან ხმარებულ არს ოქროს ფულის მაგიერ (მუნვე, 731, 761), червонец.
წილ	ნაცულად, მაგიერ (ფსალ. 44,16 და 108:4,5,16; მატ. 2,22 და 5,38), за, взамен, вместо.
წილგდება, წილის ყრა	განგდება წილისა, შეხვედრა წილის გდებით (ფსალ. 21,18; მატ. 27,35; მარკ. 15,24), кидать, метать жребий.
წილი	კერძი, ხვედრი, არშივი, ნაწილი (საქმ. 1,26), жребий, часть, доля.
წილი	ტილთ კვერცხები, гнида, гнидь.
წილკავი	ნემსკავი, სამჭედური ძუაზედ დასხმული თევზთ სანადირო, რომლისაც კავნი არიან უფრორე ხეთ ეკლისაგან, уда, удочка.
წინ, წინდაწინ	უწინარეს, ანუ წინაშე (ფსალ. 71,5), прежде или пред.
წინა	პირის კერძო, передний (ნახე უკანა), წინანი წინაკერძო, передки. // პირველი, უწინდელი, უწინარესი (მატ. 20,16; ვეფხისტ. 441, 596, 807, 827), прежний, первый, предыдущий.
წინააღდგომა	(წინა აღვუდგები) პირში შებმა, არ დამორჩილება (ფსალ. 75,7; საქმ. 7,5), противостать, противляться, упорствовать.
წინააღმდგომი	განრემზომი, დამაბრკოლებელი (საქმ. 27,4), противный.
წინააღრჩევა	თავისუფლითა ნებითა გამორჩევა, განზრაცვა საქმისა (ისაი. 7,15; დამასკ. 35), изволение, произвол, преднамерение.
წინააღრჩევით	ნებსით, თავისნებად, თჳნიერ იძულებისა, по произволу, добровольно.
წინა ბეგა	(ბალ.) თეთრი სატაცური ჭალისა.
წინა დაგებული	წინაშე დადგმული სანოვაგე (1 კორ. 10,27; იგავ. 23,1), предлагаемое, предложенное.
წინადადება	სჯა დეტალური ლექსთა მიერ (ლოღ. ბაუმ., § 75), предложение, (წინადავუდებ) მოხსენება, ანუ მოგონება საქმისა, предлагать.
წინა დაცვეთა, წინა დაცვეთილება	მეტკვეთილება (რომაელ. 2,25 და შემდგომი; გალატ. 6,12 და შემდგომი), обрезание.
წინაკერძო	მეწინავე, წინათი (ფსალ. 34,3; ვეფხისტ. 441), передовой. // წინადამ, წინაშე (გამოს. 28,14), сопереди, спереди.
წინამბრძოლი	პირველი შემბმელი, მეწინავე, წინ მიმსლველი ბრძოლაში, авангард.
წინამდებარე	ნივთი ანუ საქმე წინაშე დადებული, предлежащий.
წინამო	კავები ღაწუთა და შუბლთ დამაშვენებელი (ნახე თმასთან), пукли, локоны. თ. ზილფ [სპ.], ს. მაწაკ [მაწაკან].
წინამორბედი	წინმიმავალი (ებრაელ. 6,20), предтеча. ხოლო საკუთრად სახელი ესე მიეწერების იოანეს ნათლისმცემელსა.
წინამსაჯული	მოცილე, მოდავე სასამართლოში (მატ. 5,25; ლუკ. 18,3), соперник. // წინააღმდგომი, მებრძოლი (1 პეტრ. 5,8), супостат, противник.
წინამსრბოლნი	შიკრიკნი და ფაიკნი მახვილოსან-ლახუროსანნი (4 მეფ. 10,25), предтекущий.
წინამცველი	მეწიმავე მხმილავი.
წინამძღუარი	ერისმთავარი, მძღუანებელი ანუ ეტიკი (დაბად. 49,10; მატ. 2,6), предводитель, вождь. // სამღუდელო კაცი კრებულის უფროსი, ანუ მოძღუარი (მატ. 23,10; ებრაელ. 13:7,17), наставник. // ერთის მონასტრის კრებულთ უფროსი, настоятель, ხოლო შვიდთა და რვათა მონატერთა ზედმდეგს ეწოდება მამასახლისი, благочинный в монастырях და მრავალთა მამასახლისთა ზედამდეგს - მოძღუართმოძღუარი.
წინამძღუარობა	(ვუწინამძღუარებ) წინ გაძღოლა, გზის დანახვება (ვეფხისტ. 962, 1007), путеводительствовать.
წინაპარი	უწინდელი, წინაპირველი (ანგია. 2,4; მალაქ. 3,4), прежний. // მრავლობითად წინაპარნი პირველ მამანი და მშობელნი, предки
წინასწარი	წინა მავალი, უწინარესი (დაბად. 32,20), предыдущий.
წინასწარმეტყველი	ზეგარდამოჲთა მობერვითა და მადლითა სულისა წმინდისათა მქადაგებელი ერისადმი ნებასა ღვთისასა და მომავალთა საქმეთა (მატ. 10,41; საქმ. 3,22 და შემდგომი), пророк.
წინასწარმეტყველა	იგივე მდედრობითად (მსაჯულ. 4,4; ისაი. 8,3), пророчица.
წინასწარმეტყველება	თქმული წინასწარმეტყველისა, пророчество.
წინა უკმო	გარემოქცევით, на обороте.
წინაშე	წინ, ახლოს, პირის კერძოდ (ფსალ. 5,8 და 9,19, კუალად, 14,4), пред.
წინა ძღომა, წინ გაძღოლა	(წინა ვუძღვი, წინ გავუძღვები) წინამძღუარობა, предводительствовать.
[წინასწარძღვანვა	отправлять (მატ. 14,22)].
წინდა	შიგნითი ფეხთსაცმელი თითებიდამ ვიდრე კოჭებადმდე, ბამბისა ანუ ღაზლისგან ნაქსოვი, носки.
წინდაუხედავი	განუსჯელად მოლაპარაკე, ანუ ხეტი საქმეში, безрассудный, неосмотрительный.
წინდი	ნიშანი სრულიად გულსავსებისათჳს ანუ დარწმუნებისა (2 კორ. 5,5), залог. // მზევალი, заложник. // წინდი და საწინდარი ვალისთჳს მიცემული ნივთი, გირაო, залог, заклад.
წინდობა	ნიჭნობა, მადლის გარდახდა, ან ლოცვა წინდობისა, обручение.
წინდვა	(ვსწინდავ) დანიშნვა ან დაგირავება (ნახე დაწინდვა).
წინ მოსაფენი	ბოქონოცი, წელს ქვევით მოსაფარებელი მუშაკთა კაცთა ანუ დედაკაცთაგან ტანისამოსის დასაზოგავად, передник, запок.
წინსაცავი	წინ სახმილავი, დარაჯა (ნაუმ. 2,5), передняя стража.
წინ ჩამოგდება	პროვლიმა, სიტყვა ასახსნელი, ანუ მოქენე აღმოჩინებისა (ლოღ. ბაუმ., § 92), проблема, задача.
[წინ წაგდება	гнать пред собою].
წინწანაქარი	პირველი გამონადენი დაწურვილის ღვინისა, ან გამოხდილის არაყისა.
წინწანაქარი ერბო	კარაქი.
წინწიბური	ბალანთ საგლეჯი პატარა მშვილდი.
წინწილი	სამუსიკო საკრავი, რომელია ორი თეფში მეტალლისა, ერთი მეორის შემოკრვით საჟღერელი (1 კორ. 13,1, ფსალ. 150,5; ვეფხისტ. 46, 1112), кимвал, цымбал. თ. ჯიმჯიმა [არაბ.].
წინწილი	მდაბიურად წერტილი ნაწერთა შინა, точка.
წინწკალი	მცირე ნაპერწკალი (ნახე ცეცხლთან) (ვეფხისტ. 335), искра, [прыск, капля].
წინწკლვა	(ვსწინწკლავ) ადგილ-ადგილ სხურება შესაღებად, დაწინწკლვა, прыскать.
წინწკლი	წვეთი მიხვედრებული სხურებისგან, прыск.
წიპწა	ყურძნის კურკა, косточка винограда.
წირვა	(ვსწირავ) შეწირვა, აღსრულება ლიტურღიისა, служить обедню.
წირვა და ჟამის წირვა	ლიტურღია, ერთი შვიდთა საიდუმლოთაგანი წმინდისა ეკლესიისათა, რაჟამს მღუდელი ეზიარების თჳთ და აზიარებს ერსა, обедня.
წირვა	მდაბიურად: ჭამა, ალაპი მოსახსენებლად მიცვალებულთა, поминки.
[წირთხი	{ნახე წირთხელი}].
წირთხელი ანუ წყრთილი	კარის ამყოლი (გამოს. 12:7,27), обвой, косяк на дверях.
წირპლი	კამში, თუალის კილოთა და წამწამთა ზედა მომდინარე ან შემხმარი წათხი, უფრორე თუალის ტკივილისგან, гной на глазах, гноетечение, τσιμπλίασμα.
წირპლიანი	ვისაც თუალებზედ სდის ან შეხმობია წირპლი და დასწითლებია ან დასივებია თუალები ტკივილით ან ტირილით, гноеглазый, τσιμπλιασμένος.
წისქვილი	დიდი საფქველი, მბრუნავი წყალსა ზედა ანუ ქარისგან, мельница.
წისქვილის ქუა	ორი მრგუალი ქუა, რომელთაგან ზევითი ბრუნავს ქვევითსა ზედა (მატ. 18,6; მარკ. 9,42), жернов.
წიფელი	(ხე) бук, буковое дерево.
წიფვა, წიფება	არა იხმარების მარტივად,არამედ რთულად, ვითარ მიწიფვა (მივსწიფავ), ხელმწიფება (ხელმეწიფების) და სხ. (იხილენ თჳსსა ადგილსა).
წიფვა	(ჰსწიპს) მოწევა მოსავალთა, зреть, созревать.
წიქარა	(ოთხფ.) წითელი ზროხა.
წიწაკა	(ბალ.) წითელპარკებიანი პილპილი, перец красный или стручковатый.
წიწაკი	ქათმის სენი, რომლითაც ენა გაუძვალდება, типун.
წიწვა	(ვიწიწვი) კრძალვა, მორცხვობა, მოწიწება.
წიწიბო	წიფლის ხილი, კაკალი, буковые ягоды, орешки.
წიწილა	(მფრ.) ქათმის მართვე (ნახე ქათამი და მართვე), цыпленок.
წიწილი	(მძრ.) ლაპი გველთა და სხუათა მძრომთა.
წიწინი	(წიწინებს) საკრავთ ძალის ხმა, ანუ ნიავის ქროლა ნელიად, звучать, свистать.
წიწლაკიანი	ლაწირაკი, მოშუღლარი, გველაძუა ბოვში, повеса, зверёк, злой мальчик.
[წიწკნა	ковырять].
წიწმატი	(ბალ.) кресс.
წიწნეული	მორცხვი, მოკრძალული, დამკრთალი, დაჩაგრული (2 სჯულ. 8,9), с нищетою.
წიხლი, წიხნვა	(ვსწიხნავ) ფეხის კურა, ცემა (ნახე ტლინკი) (იერემ. 9,4; საქმ. 9,5), запинание.
წკავილი	(წკავის, წკავწკავებს) ლეკუთ კავკავი, тявкать, визжать.
წკაპაწკუპი	წკეპლით ან შოლტით ცემის ხმა, хлыстать.
წკარანი	რკინისა და სხუა მეტალლთა, ანუ ჭიქის ხმოვანება, звон, звонкость.
წკენტა	(ვსწკენტ) წველა ფურისა, რომელსაც რძე წყვეტით მოსდიოდეს. // (ჰსწკენტს) მუწუკის გამოკუნესა გასასქდომად.
წკეპა	(ვსწკეპ) წურილის რითმე ცემა, хлыстать.
წკეპლა	წურილი ჯოხი მდრელი (ნახე ჯოხთან), палочка, прутик, розга.
წკიპარტი	ერთის თითის მეორეზედ დასხლეტით შემოკურა, щелчок.
წკიპურტანა	მცირე მშვილდი.
წკირი	მცირე ჩხირი, спичка.
წკმუვილი და წკმუტუნი	წკავილი (ნახე ტირილში), визг.
წკრიალი	წკარანი, звон.
წკრივი	ნახე მწკრივი.
წლევანდელი	ამ წლისა.
წლეულ	ამ წელს, сего года, нынешним годом.
წლითი წლად	ნიადაგ წლივ, ანუ ჟამითი ჟამად (ლუკ. 2,41; იოან. 5,4), ежегодно, по временам.
წლვა	(ვსლავ) შიგანურის გამორება დაკლულის ცხოველისაგან, გამოწლვა, потрошить.
წმასნვა	(ვსწმასნი, -ნავ) მეტად შეგრეხა, ან შეგრეხით დახლათვა.
წმატი, წმახი	ჭმახი, მეტად მჟავე (ვეფხისტ. 886).
წმენდა	(ვსწმენდ) წარხოცა, გასუფთავება, чистить.
წმინდა	უზადო, უბრძვილი, უბიწო, ურიოშო, ყოვლად სრული, თაყუანის საცემელი (ფსალ. 98:3,5,9), святый, свят, ვიეთნიმე ლექსსა ამას განასხუავებენ ესრეთ: წმიდა იხმარების საღვთოთა, ანუ საუფლოთა ლექსთა ზედა, ხოლო წმინდა კაცობრივთა, ანუ მსოფლიოთა ნივთთა ზედა და საბას მეორე ესე უთქვამს სუფთად (ფსალ. 11,5 და 23,4), чистый, არამედ მეტალლთათჳს ითქმის სირმა, ფქვილთათჳს ხლარჩი, წყალთათჳს ანკარა. // ოდეს მიიღების კაცთა ზედა, ჰნიშნავს: ღირსი, მართალი, უმანკო (ფსალ. 17,25 და 31,6, კუალად 33,9), святый, преподобный. // წმინდა (ძაფი, ნემსი და სხუანი) წურილი, თხელი, мелкий, тонкий.
წმინდა წმინდათა	წ~ა წ~ათა, საკურთხეველი ძველის სჯულის ტაძრისა (ებრაელ. 9,3), святая святых.
წმინდა ზეთი	ნაკურთხი საცხებელად (გამოს. 30,25), елей, помазание св.
წმინდა წყალი	აიაზმა, უფრო ითქმის ნაკურთხი, святая вода.
წმული	ნადუღის ნაცრის წვენი, უფორე იხმარების რთულად: ნაცარწმული /b> და ნაცარტუტა, щёлок.
წნელი	ღულერჭი, მსხვილი წკეპლა მოუგრეხელი, ან მოგრეხილი შესაკრავად ურემთა, შეშისა და სხ. (ვეფხისტ. 416), прут, прутья.
წნეხა	(ვსწნეხ) ყურძნის წურვა ფეხით, ან საქაჯლით დაწნეხა, давить виноград.
წნილი	ნახე მწნილი.
წნოვანი	ნახე წუნიანი.
წნორი	(ხე) გარეული ტირიფი (ნახე ტირიფთან).
წნვა	(ვსწნავ) თხზვა, ხლათვა რიგზედ, плести.
წნული	ნაწნავი, დაწნული, плетёный.
[წოდება	(მოვაწოდებ) подавать].
წოდება	(ვუწოდ, ვუწოდებ) დაძახება, ხმობა (დაბად. 3,9 და 22:11,15), призывать, воззывать. // დარქმევა, სახელის მიცემა (დაბად. 1,5 და 2,19 და შემდგომი; მატ. 2,23), нарекать, называть.
წოდებული	დარქმეული (ლევიტ. 23,7), наречен, назван.
წოვა, წოვნა	(ვსწოვ) სძის წუწნვა, სმა ძუძუთაგან, сосать.
წოლა	(ვსწევარ) დებით ან გართხმით გდება, лежать.
წონა	(ვსწონ) სასწურით გამოცნობა სიმძიმისა ნივთთასა, взвешивать.
წონა	საწონი, სომძიმე, რაოდენობა ასაწონისა (ვეფხისტ. 1017), вес.
წოტი	(მფრ.) ჭოტი, ბუკნაჭო, პატარა ბუ.
წოწი	(ხე) გრაკლის ფიჩხი.
წოწოლა	მაღალი რამე პირამიდებრი, ანუ შაქრის თავის გუარი.
წოწოქი	სქლად გამოწურვილი მჟავე საწებელი, ხოლო წუა უთხელესი, морс.
წრე	მრგულად მოვლებული ხაზი, ვითა ფარგალი ანუ ორბიტი, круг, круговая черта, линея, [შემოვლება წრისა, воробление].
წრეტა	(ვსწრეტ) სრულებით გამოცლა ნოტიოთა, დაწრეტა.
[წრთობა	калить].
წრიალა	(მფრ.) უმცირესი ჩიტი, чижик.
წრიალი	ხმა წკეპისა და მისთანათა (ვეფხისტ. 1404).
წრიაპი	(მფრ.) სადედლე ვარია (ნახე ქათამი), молодая курица.
წრიაპი	ფეხქვეშ ამოსაკრავი რკინა, რათა ფეხი არ მოუსხლტეს ფრიალოთა ზედა მავალსა, გინა სასრიალებელი ყინულთა ზედა, коньки для катания по льду.
წრიმლი	წირპლი.
წრიპინი	ქორთა და მიმინოთ შეშინების ხმა.
წრუწუნა	(ოთხფ.) ღლაპი თაგჳსა, мышенок.
წრუწუნი	(ვუწრუწუნებ) ბაგეებით ხმის მიცემა ცხენთა, ქორთა და მისთანათა.
წრფელი	უზაკველი, მართალი (ფსალ. 7,10 და 31,11, კუალად 32,1), правый, праведный, простой, простосердечный. // ვალე, შანდაკი (ფსალ. 26,11; ლუკ. 3,4 და შემდგომი), правый, гладкий, ровный.
წუა	ხილთ გამონაწური მჟავე წვენი საჭმელად (ნახე წოწოკი).
წუა, წუალება, წუჱთი წუჱლა	და სხ. (ნახე წვა, წვალება და შემდგომი).
წუთი	ჟამის ნაწილი (ნახე ჟამი), ანუ საწუთრო სოფელი, преходящий мир.
წუთღა	სწრაფად, კინაღარ (ფსალ. 36,10 და 118,87), еще немного, едва.
წუთხი	ფაქლი, სისხლიანი შალალი, струп, гной.
წული	ვაჟი, მამრი შვილი (ნახე კაცი) (ლუკ. 2,23), младенец мужского пола.
წულილი, წურილი	მწულილი, სიმსხოსგან მოკლებული, სიფრიფანა (დაბად. 41,6), тонкий. // თხელი ვითა ჰაერი და მისთანანი, жидкий.
წულილმოგონება	გულის ზრახვა, ფიქრი (იერემ. 20,10), помышление.
წუმპე	მღურივე და ღრმა ცუდი ლაფი მახლობელ სანახვეთა და მისთანანი, тина.
წუმწუმა	გოგირდის კერასი, серники.
წუნება	(ვიწუნებ, ვსწუნებ) თუალში არ მოწონება, დაწუნება (ვეფხისტ. 18, 51, 594), браковать, неодобрять, ненравиться. // არად მიჩნევა, გატრიზავება (მუნვე, 1284), пренебрегать.
წუნი	საჩინო ნაკლებობა, порок, недостаток.
წუნიანი, წვნიანი, წნოვანი	მგბარი წუნითა, похлебка.
წუნწკელა	ცუდი, უპატიერი, ბინძური, неряха, негодяй.
წუნწკლი, წუნწლი	სველისგან ჩამომდინარე წვეთები, брызг.
წუნწუბა	გოგირდი (დაბად. 19,24; ფსალ. 10,6), сера, жупель.
წუნწუხი	ძენძეხი, ან წუმპე, მწვირე.
წურბელა	(მძრ.) სისხლის მწოველი ჭია (იგავ. 30,15), пиявка, пиявица.
წურვა	(ვსწურავ) მოჭირებით გამოხდა ნოტიოთა, выжимать, выдавливать, или процеживать.
წურვილი	გამოხდილი ან საწურავში გატარებული (ამოს. 6,6), процеженный.
წურთა	(ვიწურთი) ზეპირება, ვარჯისი, твердить, вытверживать. // ხშირად გართვა ერთს საქმეში (ფსალ. 36,30 და 76:6,12, კუალად 118,24), поучаться, упражняться.
წურთნა	(ვსწურთნი, ვსწუართავ) დაგერშა ან გახედნა, приучать, поваживать. // ტუქსვა, ან სწავლება სიტყვით გინა საქმით (ვეფხისტ. 921), учить, наставлять, упражнять или журить.
წურწუმა	კუმკუმა, სპილენძის ლულიანი ხელსაბანი, рукомоцник, лейка.
წუღა	საქალო ფეხსაცმელი სამოგჳსა წინდის მაგიერ, ხოლო წაღაწუღა ამგუარივე კაცთა ფეხსაცმელი.
წუწვა	(ვსწუწავ) ადგილ-ადგილ დასველება წყლის შესხმით, брызгать, прыскать.
წუწი	ღნიოშით გასურილი, დაჩნეული ბრგჳლი, пятно, брызг.
წუწიანი	გასურილი ადგილ-ადგილ, запятнанный.
წუწკი	ძუნწი, ხელმოჭირებული, скупой. // ითქმის საგიობლად, უგვანი, ცუდი, უმსგავსო, низкий, подлый, негодяй.
წუწკუნი	წკმუტუნი, წკავილი, ლეკვის ტირილი, визг.
წუწნვა	(ვსწუწნი) ბაგეებით ამოწოვნა, высасывать.
წუწუნი	(ვსწუწუნებ) ტირილის ხმით ჩივილი, ზუზუნი (ნახე ტირილთან).
წუხვა, წუხილი	(ვსწუხ) ურვა, ჭმუნვა, ღონობა, განუსვენებლობა სენისგან, ზრუნვისა ანუ შეშფოთებისა (იონა. 4,9; ვეფხისტ. 1011), грустить, тосковать, печалиться.
წყალი	ერთი ოთხთა კავშირთაგანი, ნოტიო, გრილი და ადჳლად დასათხეველი (ნახე სტიხიოსთან) (დაბად. 1,2 და შემდგომი; ფსალ. 1,3), вода. სახენი ამისნი არიან: წყარო არს გამომდინარე სათავიდამ, მიწისა ანუ მთათა შინა; ფშანი მდინარეთ მახლობელ გამომდინარე, რომელიცა მუნითვე გამოიწურების; ვეძა წყარო მლაშე, ხოლო ფრე ჭათა, ჯურღმულთა და ლაკვთა შინა გამომდინარე და მუნვე მდგომი; ღრუდო ჯურღმულთა შინა ერთი მეორიდამ გატანილი წყალი; რა წყარონი შეჰკრბებიან და ჩაივლიან, ეწოდების ხევი და რა ხევები შეჰკრბებიან, შეიქმნების მდინარე. ზოგი ხევი დაშრება უწვიმობისგან და წვიმის დროს მოვარდნილს წყალს ეწოდება ღუარი და ნიაღვარი; გამდნარის თოვლის ღუარს - ლანჩქერი და სეტყჳსას - ლეშტერი. სადა ხევი გინა მდინარე მაღლით კლდესა ზედა გარდმოსდის, ჰქვიან გადმომჩქერვალე და დაბალთა კლდეთა ზედა ჩანჩქერი; სადა მდინარე ღრმად და მდოვრედ სდის, ეწოდება ლუბრმა და უფსკრული, გინა უძირო; მდოვრესა და არა ფრიად ღრმასა - მონიო და შნდო; მდინარეთ განსავალსა ცხენით ანუ ქვეითად - ფონი; სადა თხლად მდინარებს, რომელს სჩანს ქვიშა - თავთხელი, ვრაქია, კბოდოვანი და მეჩეჩი; მდინარედ კიდეს რაოდენზე განზედ ღრმად შესრული წყალი რა ტრიალებდეს - მორევი; რა ჩანჩქერი ღრმად ჩაიჭრება და ამოდუღვით ამოიჭრება, მცირეს ეწოდება გოჩქოჩანა და დიდს ზვირთი; სადა მონიო ჩაიღულარჭნება - ჭევლი; სადა მდინარე განიყოფება ნაწილებად და საშუალ მათსა დაშთებიან კუნძულნი, მას თჳთოეულ ნაწილს ჰქვიან ტოტი, შტო, დილაჯი და ნაკადული; ხელოვნებით გატანილს ტოტსა მინდორთ სარწყავად, ანუ წისქვილთ საბრუნებლად - რუ და რუსხმული; სადა მრავალნი მდინარენი დასრულდებიან, მუნ შესაკრებელსა მათსა ეწოდება ზღუა; სადა ზღუა დავიწროვდება, ანუ ორნი ზღუანი ურთიერთსა შეერთდებიან ვიწროითა გარდასადინებელითა, ეწოდება სრუტი, სორეტი, ხოლო დიდი ზღუა, გარემომცველი ხმელეთისა, არს უკიანე; ზღუათა და უკიანეთა ქარისაგან აღძრუასა ეწოდება ღელვა და ფურთუნი; ღელჳსგან აღმავალთა და ქვედაცემულთა მთათა წყლისათა - ზვირთი; ზღჳს ნაწილთა გრძლად შესრულთა ხმელად ეწოდება ტოტი ანუ წიაღი; ზღჳს კიდის ადგილთა, სადა ხომალდთა ძალუძს დგომა უშიშრად ღელჳსაგან, ეწოდება ნავთსადგური და ბერძულად ლიმენა; ზღუათა და მდინარეთა კიდეთ წყალი რა ეკვეთებოდეს ქარისგან სა აშხაპუნებდეს - ტალღა და ღადო; მცირეთა მდინარეთა შესაკრებელსა, რომელსა არა აქუს შეერთება ზღუათა თანა - ტბა, ცუდსა და მცირესა - ტბორე; ლელწამთა და ჯაგნართა ძირსა ქვეშე მდგომთა წყალსა - ჭაობი და ჭანჭრობი, ხოლო უმცირესსა ერთს ადგილს მდგომსა - გუბე (სხუანი სახენი ჰაერით შთამოსრულთა წყალთანი, ზაფხულ ანუ ზამთარ, იხილენ ლექსთა თანა: წვიმა, თოვლი და ყინული).
წყალმანკი, წყლით მანკიერება	სენი ტანსა შინა ნოტიოს განმრავლებისგან, водяная болезнь, hydrops, ύδρωψ.
წყალობა	(ვსწყალობ) საკუთრად ზრუნვა ბედნიერებისათჳს ვისისამე, ანუ დაზოგვა, დაფარვა ენებისგან (ფსალ. 36,24 და 102,13), миловать, щадить, [ვუწყალობებ, жаловать, წყალობის წიგნი, жалованная грамота].
წყალობა	მიტევება შეცოდებისა, ლმობიერად მიხედვა, ანუ ნიჭი ჯილდოდ კეთილისა წილ (მუნვე, 24,6 და შემდგომნი 50,1), милость.
წყალწყალა	(მფრ.) синица.
წყარო	მიწით ანუ კლდით გამომდინარე წყალი (დაბად. 2,6; ფსალ. 17,15), источник, ключ.
წყება	(ვიწყებ) ხელყოფა, დასაბამის დადება საქმისა (დაბად. 2,3), начинать, приступать.
წყევა, წყევლა	(ვსწყევ, ვსწყევლი) დარისხება, დაკრულვა (მარკ. 11,21; იაკობ. 3,9), клясть, проклинать, (დაბად. 27,12 და შემდგომი; ფსალ. 9,27 და 61,4), клятва, злословие.
წყენა	(ვაწყენ, ვიწყენ) შეწუხება, გულის დაკლება, обижать, раздражать.
წყეული	დარისხებული, დაკრულვილი (მატ. 25,41; გალატ. 3:10,13), проклятый.
წყვა	(ვსწყავ) ნოტიოთა ანუ მარცვალთ რაოდენობის ცნობა საწყაულითა, мерять (жидкости или сыпучие вещи) мерою.
წყვედა	(ვსწყვედ) მოსრვა, აღხოცა, მოწყვედა, губить, истреблять.
წყვეტა	(ვსწყვეტ) გაგლეჯა, მოგლეჯა, გაწყვეტა, рвать, разрывать.
წყვილი	ლუწი ან უღელი, пара.
წყინება	(ვაწყინებ) წყენა.
წყლვა	(ვსწყლავ) განგმერა, დაკოდვა მახვილითა, уязвлять.
წყლიანი	წყალთადმი შესახვედრი ანუ წყლის მქონებელი, водяной, сочный. // რთულად: სიტყვაწყლიანი, სიტყვამარილიანი საამოდ მოუბარი, красноречивый.
წყლითმანკიერი	სნეული წყალმანკით (ლუკ. 14,2), одержимый водяною болезнию, ύδρωπικός.
წყლით რღუნა	ნახე რღუნა, წარღუნა.
[წყლის პირი]
წყლის საქანელი	სიღრმიდამ წყალთ ამოსაღები იარაღი, водомет, насос. // ნიშანი ზოდიაქოსა, რომელიცა მიითულავს მზესა იანვარში (ნახე ზოდიაქო), водолей.
წყლტუ	უმქისო, უხორკლო, სადა, თანასწორე (ნახე ვაკე) (დაბად. 27,11; ეზეკ. 26,14), гладкий.
წყლული, წყლულება	ფაქლი, დაკოდილი, დაჭრილი (ფსალ. 37,5 და 68,26; ისაი. 1,6; საქმ. 16,23), язва, рана.
წყმენდა	(ვსწყმენდ) ნახე წარწყმენდა.
წყმენდული	დაკარგული ან შეცთომილი (ფსალ. 118,176), погибший.
წყნარი	ნელი, ნაზი, აუჩქარებელი (ჩახრუხა. 24,80), кроткий.
წყობა	(ვაწყობ) დალაგება, დაწყობა. // (ვეწყვები) შებმა, საომრად მისლვა (რიცხ. 31,5; ზაქარ. 14,3), брань, сражение.
წყრთა	ზომა იდაყვით თითის წვერადმდე (დან. 3,1; მატ. 6,27), локоть.
წყრთილი	ნახე წირთხელი
წყრომა	(ვსწყრები, ვუწყრები) შერისხვა, гневаться, досадовать.
წყუდევა	(ვაწყუდევ) დახშობა, დაკეტა სახლში, запирать, заключать.
წყუდიადი	ფრიადი ბნელი (გამოს. 10,22), мрак.
წყურვა	(მწყურის, მწყურიან) ნდომა სმისა (ფსალ. 106,5; იოან. 4,13 და შემდგომი), жаждать, иметь жажду.
წყურვიელი	მწყურვალე, ვისაც სწყურის (ისაი. 25,5), жаждущий.
წყურვილი	სმის ნდომა (ფსალ. 68,21), жажда.
წყურტი	ჭყურტი, სენი, რომელიც მრავალს წყალს ასმევს და უფრო განახმობს.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ჭ	ქარაგმიანნი ლექსნი: ჭ~ტი - ჭეშმარიტი, ჭ~ტად - ჭეშმარიტად. ჭ ზოგჯერ იხმარების ნაცულად წ (ნახე წ) და ზოგჯერ ნაცულად ჯ, ვითარ ჭინჭარი - ჯინჭარი, ჭინჭველი - ჯინჭველი.
ჭა	ჯურღმული (ნახე მთხრებლი) (ვეფხისტ. 253), колодец.
ჭაბაკი ანუ ჭაშაკი	სასმისი (იერემ. 52,19), чашица.
ჭაბუკა	ახალგაზრდა ქალი (რუთ. 2,5), отроковица (1 ტიმოთ. 5,11), юная, молодая.
ჭაბუკი	ახალგაზრდა ვაჟი (ნახე კაცი) (ფსალ. 67,26; მარკ. 16,5), юный, юноша.
ჭადრაკი	სამორინო სამღერელი ფიცარსა ზედა ჯვარედად დაკუთხვილსა, шахмат, ζαντράκι.
ჭავლი	დალალი, მსხვილი ნაწნავი თმათა (ნახე თმა), коса плетеная.
ჭავლი, ჭევლი	მდინარის ციმციმი ჩაგრეხით (ვეფხისტ. 830), струя.
ჭაკი	(ოთხფ.) ხრდალი ცხენი ანუ ვირი (ნახე ცხენთან), кобыла.
ჭაკუნტელი	(ბალ.) ტკბილი ჭარხალი (ისაი. 51,20), свекла.
ჭალა	(ხე) ტევრი ანუ წალკოტი მდინარის პირისა და საზოგადოდ მინდორი, ანუ დაბალი ადგილი, რომელიც წაულეკავს მდინარესა და შემდგომად ამოსულან მას ზედა ხენი, ანუ შორის ორთა ტოტთა მდინარისათა მდებარე, რომელსაც ზოგჯერ უხმობენ ორთაჭალას, прибрежный лес, или остров с кустарником, садами, пашнями и проч.
ჭალაკი	ჭალა, გინა კუნძული (ფსალ. 71,10 და 96,1; ისაი. 23,2; საქმ. 28,1), остров.
ჭალი, ჭრჭელი, რჭალა	ურმის მანა.
ჭამა	(ვსჭამ) საზრდელის მიღება (ფსალ. 21:26,29; მატ. 6,25), есть, кушать.
ჭამადი	საზრდელი, სანოვაგე, საჭმელი (ფსალ. 106,18; მარკ. 5,43; იოან. 21,5), снедное, съестное, пища.
ჭამებული	(ოთხფ.) ნასუქი, ნაკვები, გასუქებული საკლავი, უსხი (ლუკ. 15:23,30), упитанный, откормленный.
ჭანარი	(თევზ.) сазан.
ჭანგი	ჭანგი მფრინველთა ანუ მხეცთა (ნახე ფრჩხილი), когти.
ჭანგი და ჭანკი	ჭმახი, წმახი, მოჭმახებული ღვინო.
ჭანდარი	(ხე) ჩინარი, ძელქუა, репина, чинар.
ჭანეთი	ლაზისთანი, აჭარა (ქართლის ცხ.).
ჭანი	კანტი, გამხდარი, ჭნავი, тощий.
ჭანი	ეწოდების ლაზთა.
ჭანჭიკი	ხის ფარეში, ჭილიბი, ჭინჭილაკი, чека.
[ჭანკი	{ნახე ჭანგი}]
ჭანჭრობი და ჭაობი	წყლიანი ადგილი მწვანით და ბუჩქნარით დაფარული (ნახე საფლობი და წყალი).
ჭანჭური	(ხე) ქლიავია ერთრიგი.
ჭაპალა, ჭაფალა	(თევზ.) ნაფოტას ჰგავს, ряпуха.
ჭაპანი	თასმებისგან დაგრეხილი თოკი, ღვედი ურმის სადებთა ტჳრთთა გადასაჭირებელი (ნახე საბელთან).
ჭაპი	ბანდულთა და წაღათ შესაკრავი თასმა.
ჭარბი	ნამეტნავი, უფრორე წონაში.
ჭარბობა	(სჭარბობს) დაძლევა, დაჭარბება წონაში, ზომაში და მისთანათა, дать перевес.
ჭარელა	(ბალ.) очанка, расторг, дубровник.
ჭარი, ჭარო	(მფრ., ლევიტ. 11,16), вран, сухолапль, чайка, рыболов.
ჭარკვანა	მთაზედ მიხვეულ-მოხვეული გზა, ვითა კლდეზედ წავარნა (ნახე გზასთან).
ჭარმაგი	თეთრზედ შავით დაწინწკლული ფერი ბეწვეულთა (ვეფხისტ. 1345), с проседью.
ჭარმაღი	ჭაღარაშერთული, седой. // მოხუცი მხნე და სიმრთელის მექონი, бодрый.
ჭარხალი	(ბალ.) свекла.
ჭარხლის მკლავი	ფურცელი ჭარხლისა, свекловица.
ჭაუკა	(ბალ.) ცუდი ფეტვი, ძურძას ჰგავს.
ჭაქანი, ჭახანი	ჭიქისა და მისთანათა გატეხის ხმა, треск.
ჭაღარა	შავს თმაში თეთრი შერთული, седой.
ჭაღვი	სათიბელი, მოლთ სამარგლავი.
[ჭაღი	(ნახე საჭაღე)].
ჭაშა	შავი ძუალი. {ჭაშა - შუბლს ზეით(ი) (ზედეთი) თავის ძვალი - საბას ლექსიკონი}.
ჭაშაკი	(ნახე ჭაბაკი) მაგრამ ჭაბაკი შეცთომას ჰგავს. {ჭაშაკი - ნახე ჭაბაკი. შენიშნუა: ჭაბაკი შეცთომით არის, უნდა ჭაშაკი, ე.ი. თავის ქალისაგან გაკეთებული სასმელი, чаша изъ черепа - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი }.
ჭაშნიკი	მცირედი რაოდენობა სასმელთა გემოს გასასინჯავად, проба напитков.
ჭაჭა	დაწურვილის ყურძნის დანარჩენი ჩენჩო (ნახე ქერქი), кожура виноградная, в давильне оставшаяся.
ჭაჭა	იმერულად თირქმელი ან სუკი.
[ჭახანი]
ჭახრაკი	საქანჩავი ხრახნილი, რომლისაც გარემოვლებულ არს ნაჭდევები საბრუნავი ტრედისა მოსაჭირებელად, ანუ მოსაშვებად, шуруп, тиски.
ჭდე	დანით ანუ ცულით ამოთხრილი ნიშანი ხაზედ, насечка. // ჩხირი ამგუარის ნიშნებითურთ საანგარიშო, бирка.
ჭდევა	(ვაჭდევ) დასმე, ამოჭრა ჭდისა, делать насечку.
ჭედა	(ვსჭედ, იჭედება) დალურსმვა, ანუ გამოკვერვა მეტალლთა (ისაი. 41,7), ковать. // გამაგრება, დაჭედა.
ჭედილა	(ოთხფ.) დაკოდილი ხვასტაგი, უფრორე საკლავი, холощеный скот.
ჭედილი	კვერით გაკეთებული მეტალლის ნივთი (ფსალ. 97,6), кованый.
ჭევლი	ნახე ჭავლი.
ჭენება	(ვაჭენებ) რბოლა, გინა გაქანება ცხენით (ნახე სიარულში), скакать. // ხელის კურა, უკუკურა, შეტევა სილაღით (საქმ. 7,27), отталкивать.
ჭენჭი	წვეთი მწვადისა, ანუ თიხის ჭურჭელთა გახურებისგან (ნახე ცხიმი).
ჭეო	კლდე ფიქალიანი; ჭეოდ ფიქალ-ფიქლად.
ჭერა	(ვიჭერ, მიჭირავს) ჭირვა, დაჭერა, პყრობა, ტჳრთვა, держать.
ჩერამი	(ხე) абрикос.
ჭერი	სართული სახლისა შიგნიდამ, ხოლო გარეგანი არს ერდო, потолок.
ჭექა	ზათქი, ძლიერი ბგერა, ანუ ქუხილი მეხის ჩამოვარდნისა, треск, громовой удар.
ჭეშმარიტება	ნამდჳლ სიმართლე (ფსალ. 5,9 და 11,1), истина.
ჭეშმარიტი, ჭ~ტი	სწორედ მართალი, ნამდჳლი, истинный.
ჭეხა	ჭექა, დიდი ძლიერი ქუხილი, громовой треск.
ჭვავი	(ბალ.) სვილი, колосник.
ჭვარტალი	ჭარტალი, მჭვარტალი.
ჭვარტლი	მჭვარტლი, კომლის მური, сажа, [копоть].
ჭვილითი	ბარჯი, ხოჭი თევზთ საჭერი, багор.
ჭვინტა, ჭვინტაკა და ჭვინჭა	(მფრ.) завирушка, коноплянка.
ჭვინტი	ფეხთსაცმელთ წვერი ან ცხვირი.
ჭვირვა	(სჭვირს, გასჭვირს) წყალთა, ბროლთა და მისთანათა საშუალ სინათლის განვლა (ვეფხისტ. 135, 410), прозрачность, проницание света.
ჭვირობა	ჭურეტა, მზერა, ხედვა, ცქერა (ეზეკ. 41,16), проницание.
ჭვრეთა	(ვსჭურეთ) საჭურეთლით ამოთხრა ხეთა, долбить.
ჭვრეტა	(ვსჭურეტ, ვუჭურეტ) ჭვირობა, ცქერა (ვეფხისტ. 110, 121), зреть, взирать, смотреть.
ჭია	(მძრ.) ზოგადი სახელი მძრომთა, რომელთაგან წურილთა ეწოდება ჭუა, დიდთა - ბობოლი, ხოლო მიწათა და ნეხუთა შინა მბუდობთა და მუცლით მავალთა - მატლი, червь.
ჭიანაჭამი	შეჭმული, დახურეტილი ჭიისგან, червоточина.
ჭიანი	შიგ მსხდომი ჭია მჭამელი (ითქმის ხილთათჳს და მისთანათა).
ჭიანური	ქამანჩით საკრავი კითარი ძალებიანი, скрипка.
ჭიაფანდურა	(მძრ.) ნეხვის მზიდავი ან მაგორებელი ჭია.
ჭიაყელა	(მძრ.) блёвка.
ჭიაჭუა	(მძრ.) დიდნი და წურილნი ჭიანი მრავლად.
ჭიგო	დდიდი სარი, მანა შესადგმელი ვაზთა, таркал, подставка виноградных лоз.
ჭიდაობა, ჭიდება, ჭიდილი	(ვსჭიდებ, ვსჭიდაობ, ვეჭიდები) რკინობა, რკენა, შებმა დასაცემად მოპირდაპირისა, бороться, борьба.
ჭიდება, ჭიდილი	(ეჭიდება) გათანგვა, შეხუთვა, წერტა სენისაგან, хватать (относительно боли).
ჭივჭავი	(მფრ.)სახელი ჩიტთა ხმიანობისგან მათისა დარქმეული, чижик.
ჭივჭივი, ჭიკჭიკი	(ჭივჭივებს, ჭიკჭიკებს) (ნახე ჟივჟივი), чирикать.
ჭილი	(ბალ.) მაღალი მოლი, ფართო ფურცელოვანი, რომლისგან მოიქსოვების ჭილობი, სფირიდი და მისთანანი (გამოს, 2,3; იობ. 8,11; ისაი. 19,6), ожика, рогоз, ситник. გუარნი ამისნი არიან: ლელი, შოლდო, ჩალამგელა.
ჭილიბი	ურმის თუალთ ჭანჭიკი.
ჭილო	ნიორთა და ხახვის ძირთაგან შენაძრობი ფურცელი.
ჭილობი	ჭილთაგან წნული საფენი, რომლისაცა სუფთა და კეთილს ეწოდება ნეჭა, ცუდს და მსხვილს - კელმენი, рогожа.
ჭილყუავი	ღალღა, ჭრელი ყუავი, галка.
ჭიმბური	ნახე ჭიმური.
ჭიმვა	(ვსჭიმავ) გაწევა, გართხმა, გაკავება, тянуть, протягивать.
ჭიმი	კანაფის ავშარა (ფსალ. 31,9), брозда, вожжи, [ნახე აჭიმი].
ჭიმკა	იმერულად ავი, მავნე, ხოლო ქართულად ალი, леший.
ჭიმური	ბრინჯი ანუ სხვა მარცვალი მოხარშული და შემდგომად ერბოში მოხრაკული, ვითა ფლავი, ხოლო აწ უხმობენ დამტურეულს პურსა ცხიმთა შინა მოხრაკულსა.
ჭინო	(მფრ.) პატარა კაკაჩა.
[ჭინტვა	жиление].
ჭინჭარი, ჭინჭრის დედა, ჭინჭველი	(ნახე ჯინჭარი, ჯინჭველი და სხ.).
ჭინჭილაქი	ჭილიბი, ურმის თუალთ ილიბი. {ჭინჭილაკი - ჭილიბი, ურმის თვლის ჭანჭიკი, ხის ფარეში, чека у оси - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}
[ჭინჭყლი	{ჭინჭყლი, ჭინჭყლობა, -ლება - спор, задор, (ვჰსჭინჭყლობ, ვი-), ზ. უ. ვჰსჩხუბობ, გავჰქიშპდები თამაშობაში; жилит, спорит в игре; ჭინჭყლიანი, ზედ. მოჩხუბარე თამაშობაში, задорный в игре, жила - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}]
ჭიოტა	ფრიად წურილი მარგალიტი, мелкий жемчуг.
ჭიპი	უპე (იობ. 40,11), пуп, пупок.
ჭირვა	(მიჭირავს) ჭერა, დაჭირვა, ტჳრთვა, держать. // (ვიჭირვებ, ვიჭირვი) მოჭირვება, გაძლება, მოთმენა, выдерживать, переносить. // (მჭირს) ყოფა შეწუხებისა შინა, უბედურებასა, ჭირსა, სნეულებასა და სხ. (იხილენ სჭირს) (2 კორ. 1,6 და 4,8; იალობ. 5,13; ფსალ. 30,10 და 101,2), скорбеть, бедствовать, страдать, быть притесняему. // ზნედ ანუ თჳსებად ქონება (ვეფხისტ. 6,8), свойственно.
ჭირვეული	ჭირის მქონები, შეწუხებული, ვნებული (ებრაელ. 11,37), скорбящий, страждущий, бедствующий. // მდაბიურად: სიმთურალეში მოუსვენარი, გალექებული, куролес, бурливый.
ჭირი	განსაცდელი, უბედურება, მწუხარება (2 კორ. 11,26), (ფსალ. 9,21 და 19,1, კუალად 30,7 და 33,19), კუალად 114,3), скорбь, печаль, нужда, бедствие, зло, беда. // სენი, სნეულება, სატკივარი, болезнь. // მომსრველი სენი, სნება, ჟამი, ჟამობა, чума, зараза, моровая язва.
[ჭირის ოფლი]
ჭირის უფალი	მგლოვიარე, მიცვალებულის პატრონი.
ჭირნახული	ნაშრომი, ნამუშევარი, ნაღვაწი (ვეფხისტ. 1190, 1309), труд, приобретенное трудами. // გამოვლილი ჭირთა და შრომათა შინა (მუნვე, 1411), переносивший труд. // მსოფლიონი უხმობენ ნახნავსა და მისსა მოსავალსა, урожай.
ჭირხლი	ხეთა ზედა თეთრად შეყინული ნისლი (ნახე თოვლთან), иней на деревьях.
ჭიტი	ტარზედ ხვეული ნასთის ჩანჩუხი.
ჭიქა	კაჟთაგან გამოდნობილი ჭურჭელი გამჭვირვალე (გამოცხ. 21,18 და შემდგომი; ვეფხისტ. 477), стекло.
ჭიჭლა	მცირე საღვინე.
ჭიჭნაური	აბრეშუმი (ეზეკ. 16,13; გამოცხ. 18,12), шелк.
ჭიჭყინა	(თევზ.) ქარსალა, პლატე, წურილი თევზი, корюшки.
[ჭიჭყნა	мыть].
ჭიხვინი	(ჭიხვინებს) კიმანება, ხმიანობა ცხენთა მრისხანებით (ნახე ხვიხვინი).
ჭკა	(მფრ.) პატარა ჭილყუავი.
ჭკნობა, ჭნობა	(ჭკნების, ჭნების) დაჭნობა, გახმობა მწუანეთა მცენარეთა, вянуть.
ჭკუვა	გონების მახვილობა (ნახე გონი). ანდაზა: ჭკუა მოგონებაზედ ჰკიდია, ум состоит в догадливости, сметливости.
ჭკუვიანი, ჭკვიანი	გონებიანი (ვეფხისტ. 28), умный. // მშვიდი, მორჩილი (ნახე გიჟთან), смирный.
ჭკუტა	(ხე) მომცრო ან წურილი მსხალი.
ჭლელქი, ჭლერქი	სენი სიხმელისა და სიმჭლისა, ანუ თჳთ სნეული, чахотка, чахоточный.
ჭლიკი	ჩლიქი (ნახე ფრჩხილი) (გამოს. 10.26; ფსალ. 68,31), копыто.
ჭმახე	წმახი, მჭახე, მოძმარებული.
ჭმაჭნვა	(ვსჭმაჭნი, ვსჭმუჭნავ) ცუდად დაკეცა, დახრუსტვა.
ჭმევა	(ვაჭმევ) კვება, მიცემა საზრდელისა (ფსალ. 79,5 და 80,16), питать, кормить, напитать.
ჭმუნვა	(ვსჭმუნავ) წუხვა, წუხილი, ურვა (ვეფხისტ. 107, 797, 1292), горевать, грустить.
ჭმუხვა	(ვიჭმუხავ) შეჭმუხნვა, დაღრეჯა პირის სახისა, морщиться.
ჭნავი	მჭნავი, ჭანი, კანტი, გამხდარი, тощий, сухощавый.
ჭნავი	(ხე) მჭნავი, рябина.
ჭოგრი	წურილი ლატანი.
ჭოგრი, ჭოგრიტი	შორსათვალე, დურბინდი, телескоп, подзорная труба.
ჭავილი	(მფრ.) მწყერის მსგავსი, ნისკარტგრძელი, ჭანჭრობში მბუდობი.
ჭოლაური	ხმალია ერთ რიგი.
ჭონი	მექუდე, ქუდთ მკერავი, шапошник.
ჭოპოსანი	რკინის იარაღი ხორკლიანი, საფხეკი ძუალთა ან ხეთა (ნახე ქლიბი).
ჭორი	მოგონილი ამბავი (ნახე ტყუვილთან) (ვეფხისტ. 431, 582).
ჭოროკინი	სვეტის წვერზედ შემოჭდობილი ზუბანა. {ზუბანა - ნარიმანდა ხეზედ ამოჭრილი, пазъ, вырубка на дереве, фальцъ. - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
ჭოროხი	მდინარისგან შეყრილი ქვიშა და რიყე, ил, иловатый. // ესევე ჰქვიან საათაბაგოში მდინარესა, რომელიც ერთვის შავს ზღვასა.
ჭორტანა	(ბალ.).
ჭორტიკი	(მფრ.) ხოხბის ვარია.
ჭორფლი	პირზედ მოშავო ფოლაქები, веснушки.
ჭოტი	(ბალ.) ლობიოთა და ცერცუთა გრძელი ქერქი ან პარკი, стручки.
ჭოტი, წოტი	(მფრ.) კატადუბოსანი.
ჭოჭი	დაჭოჭებული, მრავლად დაღურილი წყალი.
ჭოჭი, ჭოჭინა	ჩჩჳლთ სატარებელი ფეხის ასადგმელად, ходулька. // ანუ საწოლი მათი, დაკიდებული ხოჭიჭი, люлька.
[ჭოჭმანი]
ჭრა	(ვსჭრი) კვეთა დანითა, ანუ სხვითა იარაღითა (ეზეკ. 9,8), резать, секать, сечь. // ჭიათაგან შეჭმა ნივთთა, точить.
ჭრელი	ფერად-ფერადი (დაბად. 30,39; ეზეკ. 16:10,13; ზაქარ. 6,3), пестрый.
ჭრელებული	იგივე (გამოს. 28:15,39), пестрящий.
ჭრიალი	(ჭრიალებს) ხმა ეტლთა სლჳსა, გინა კართა მიხურვისა, скрипеть.
ჭრიანტელი	(ბალ.) წითელი მხალი მჟავე.
ჭრიჭინა, ჭიჭინა	(მძრ.) сверщ.
ჭრიჭინი	(ჭრიჭინებს) ჭრიალი, ანუ ხმა ჭრიჭინისა.
ჭროკინი	(ჭროკინებს) სირთ ამო ხმიანობა, ჭიკჭიკი, чирикать.
ჭროღა	თუალჭრელი (ნახე აღიელთან).
ჭრტიალი
ჭრტინვა	(ვსჭრტინავ) ღაღადება, ზეპირობა, ხმითა წურთა (დაბად. 24,63; გოდებ. 2,19), поучаться.
ჭრუვი	ფუღურო ან უგულო, ვითა რქა, ძუალი, ლელწამი და მისთანათა.
[ჭუა	червь].
ჭუკჭუკი	ხმიანობა იხუთა და ბატთა ჭუჭულთა, მწყერთა და მისთანათა.
ჭულუმბური	(ბალ.) ჭოროხის პირს პოვებული ბალახი, რომლისაც ხილსა აქუს კუთხოვანი გული წაბლივით, вишня жидовская.
ჭუპრა	კუკი, кукла, чупра.
ჭურვილი	შემოსილი, საჭურველითა, შეჭურვილი (რიცხ. 31,5),
ჭური	საჭურველი, აბჯარი (სახენი ამისნი იხილენ ლექსსა თანა ჯავშანი) (ფსალ. 7,12 და 34,2), оружие. // ორღანო, ჭურჭელი (ნახე იარაღი) (საქმ. 9,15), орудие. // კეცის ჭურჭელი (ფსალ. 2,9), сосуд, посуда. // ჭური საკუთრად ეწოდების ღვინის ჩასასხმელთა, რომელ არიან: ქვევრი, ქოცო, ხალანი, დერგი, ლაგვინი, ლაგვინარი და თხიერიცა, რამეთუ ტიკჭორა შედგმულ არს ლექსთაგან ტიკი და ჭური; კუალად ითქმის ჭურ-მარანი, ე.ი. მარანი ქვევრებითურთ და სხუანი (სახენი ამისნი იხილენ ლექსსა თანა საღვინე).
ჭური და ჭურჭელი	მრავალთა შინა მნიშვნელობათა იხმარებიან ერთიმეორის მაგიერ, არამედ საკუთრად.
ჭურჭელი	საცავი სახმართა კაცობრივთა, გინა სახლის ავეჯი (დაბად. 31,37; ფსალ. 30,13), сосуд, посуда. სახენი ჭურჭელთანი არიან: გუდარაკი, ლანკანი, ჯამი, საღვინე, სასმისი ანუ წედა, სარწყულო, ვაშკარანი, ზარდახშა, ფუკა, სფირიდი, ჭური, საწყაო, შარაგული, ტერი (თჳთოეულისა ამათგანისა სახელი იხილენ თჳსთა ადგილთა მათვე ლექსთა თანა). // კუალად ჭურჭელთა ჰქონან სახელნი ადგილთაებრ, სადაცა შემოუღიათ გაკეთება მათი, ვითარ ინგლიზი, საქსონი, ქაშანური, ჩინური, რომელია ფაიფური და სხუანი. მსგავსადვე სახელნი ჭურჭელთანი დაერქმევიან მათ ნივთთაგან, რომელთაცა საცავად იხმარებიან, ვითარ სანაღბე, სარძევე, საზეთე, სამარილე, საფქვილე, საშაქრე, საძმრე და სხუანი. // ჭურჭელი ეწოდების განძსა, ლარსა ანუ ხაზინასა; მაგალითად, საჭურჭლე, ე.ი. სალარო; მეჭურჭლეთუხუცესი, ე.ი. მოლარეთუხუცესი (იხილენ ესენი).
ჭუტი	ვეგის მუცელი (ნახე თავი), ничка.
ჭუღელი, ჭკუღელი	ლუწი ან უღლეული, пара, ხოლო ცანჭკუღელი ანუ ცალჭკუღელი კენტი (ნახე ცანჭკული).
ჭუჭული	(მფრ.) წიწილა, მართვე ბატთა, იხუთა და მისთანათა.
ჭუჭყი	მდაბიურად ესრეთ წაუხდენიათ წერილის ენის ლექსი ჟუჟღი (იქ ნახე).
[ჭუჭყნა	мять].
ჭყეტა	თუალთ დიდად გახილება.
ჭყვირილი, ჭყივილი	ღორთა და გოჭთ ურჩხი ხმიანობა.
ჭყურტი	წყურტი.
[ჭყორი	ნახე დეკა {დეკა - ეკლიანი ჭყორი, остролистъ, вязожелдъ; подуб - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ხ და ჴ	ქარაგმიანი ლექსი ხ~ - ხოლო. ზოგჯერ იხმარების ნაცულად ქ (ნახე ქ).
ხაბაზი	არაბულად მეპურე, პურის მცხობელი, хлебник, თ. ჩორაქჩი.
ხაბაძგინი	ხავიწივით მგბარი რაჲმე, сдобной.
ხაბახუბა	ნარჩევი ცუდი ხილი.
ხადალა	ხალთა.
ხადანა	ძონძი წიდოვანისა.
ხადილი	(ვხადი) მოწოდება უაღრესთა (ფსალ. 4,1 და 19:7,9; მატ. 22,43 და შემდგომი), призывать, называть.
ხადილობა	წვეულობა, სტუმრობა (ნახე სერი) (ვეფხისტ. 598).
ხადუმი	არაბულად საჭურისი (მუნვე, 471, 1179, 1182).
ხავედი, ხავერდი	(ბალ.) მახმური. ესევე ეწოდება ფარჩასაცა, бархат, цветок или ткань.
ხავილი	(ხავის) მელის ხმიანობა.
ხავიწი	ფქვილი ერბოსა ანუ ზეთსა შინა მოხრაკული, ვითა ფაფა.
ხავონანი	ლელენგო, ხმიადის ნაზუქი, ხაბაძგინი (ნახე პურთან) (იერემ. 7,18), опреснок.
ხავსი, მხავსი	(ბალ.) კლდეთა ანუ ხის ქერქთა ზედა გამოსული მოლი თმასავით დაუჭკნობელად, мох.
ხაზაზა	ხავსის მსგავსია, კუთხეებიანი.
ხაზვა	(ვხაზავ) ხაზების გავლება, ანუ ხატვა უფერადოდ, чертить, рисовать.
ხაზი	ღრამი უსივრცო, წარზიდული უგანოდ (ნახე სხეულთან), черта, линия.
ხაზიდი	(ოთხფ.) სიასამური, соболь.
ხაზინა	ლარი, სალარო, განძი, казна, χαζνές, თ. ხაზნა [ატაბ.]. // თოფისა ან ზარბაზნის ძირი, სადაც სასროლი წამალი ჩაიყრება ფალიას ქვეშ, казна у ружья, пушки и т.д. ეგრეთვე ბადის საღონე ფსკერი და მისთანანი.
ხაზინადარი	სალაროს მცველი, მოლარე, казначей. თ. ხაზნადარ [არაბ.-სპ.].
ხათაია	ჩინური ფარჩა ნაქსოვი მძიმედ.
ხათრითი	შამბურის {შამფური} წვერთ სადები გრძელი ზედადგარი.
ხათუნი	მოქალაქეთ ცოლი თურქთა ენით (ვეფხისტ. 1115 და შემდგომი).
ხალა, ხალხა	გრძელი ლატანი ხეთაგან ხილთ ჩამოსარეგვი.
ხალათი	ნახე კაბალლფანჩი.
ხალამბარი	მცირე ბეღელი.
ხალანი	პირპართო ქოთანი.
ხალასი	არაბულად გამობრძმედებული.
ხალასად ნაკერი	ოქრომკედით ნაკერი, шитый золотом.
ხალბადე	სამპირი ბადე.
ხალენი	უნდო მაზარა ღაზლის შალისა (ებრაელ. 11,37), милоть, епанча, ряса.
ხალვა	(ვხალავ) მარცვალთ შეწვა გახურებულს ჭურჭელზედ, მოხალვა. // (ვიხალვი) მარტოობით ჭმუნვა (ვეფხისტ. 12, 309).
ხალვათი	ფართო, შანდაკი (მუნვე, 669).
ხალვარი	ნახე ხარვალი.
ხალთა	დიდი ჩანთა (ნახე ვაშკარანთან).
ხალთა-გუდა	ზურგზედ მოსაკიდი გუდა, сума, ранец.
ხალი	დახალული მარცვალი, ხორბალი და მისთანანი.
ხალი	კალატოზთ საზომი შიმშა, სამართი, правило.
ხალი	არაბულად ტანზედ შავი ფოლაქი, ანუ ვითა კალმახის წინწკალი, пятно.
[ხალინდარი	ჩანთა].
ხალისი	მოწადინებული ნდობა, охота.
ხალიფა	მაგიერი, ე.ი. მაჰმედისა, ეწოდებოდა ბაღდადის მფლობელს (ნახე ამირმუმლი) (ჩახრუხა. 73, 78), халиф.
ხალიჩა	ნოხი, ძოლო (ნახე ტერი), ковер, χαλί.
ხალხი	მდაბალი ხალხი.
ხამანწკა	(თევზ.) ნიჟარისგუარი ცხოველი (ნახე ზუმილთან), устерсы.
ხამარი	ღვინის მოფარდული (ისაი. 1,22), корчемник, винопродавец.
ხამი	უმუშავარი, უწურთნელი, ანუ ველური და მისთანანი (ვეფხისტ. 1207), ხამი სამოსელი, ე.ი. გაუთეთრებელი; ხამი მიწა, დიდს ხანს შესვენებული უხნავად; ხამი ცხოველი, უწურთნელი ან შეუჩვეველი; ხამი აბრეშუმი, ჩიგორგალა, გამოუხარშავი და სხ., сырец.
ხამლი	ფეხთსაცმელი, მოგჳ, პერიკმა, წაღა და მისთანანი (მატ. 10,10; მარკ. 1,7), сапог.
[ხამს]
ხანუში	ჯერი მუშაობისა, ერთი პირი მუშაობისა შემდგომად შესვენებისა, прием после роздыха.
ხამსა	ქამსა, ოქროქსოვილი, камка золотая.
ხამხამი	(ვახამხამებ) წამწამთ ძრვა.
ხანაგა	საგლახაო და ობოლთ საკრებულო სახლი (ვეფხისტ. 794, 1206), богодельня, сиротский дом.
ხანგალი	ძაფის კონა ან შულო საკერავთათჳს მომზადებული.
ხანგრძელი	გრძელის ჟამისა), долговременный.
[ხანდაზმა]
ხანდაზმული	დიდის ხნისა, ხანგამოვლილი, დროული, ან გამოცდილი საქმეში (მუნვე, 1313), бывалый, опытный, или давнишний.
ხანდაზმულობა	დროს გატარება, დაგვიანება (ვეფხისტ. 398), замедление, мешкательство.
ხანდაკი	თხრილი სიმაგრისთჳს მოვლებული, ров.
ხანი, ხნისა	ჟამი, დრო (ვეფხისტ. 106, 261, 337), время. // სიშორე, სივრცე (დაბად. 32,18; ეზეკ. 41,8 და 48,15), расстояние.
ხანიერი, ხანოვანი	დროული, ხანდაზმული, გრძლად დადგრომილი (ვეფხისტ. 10), пожилой, или постоянный.
ხანი, ხანისა	ხაღან, გინა ყაენი, მონგოლთ ხელმწიფე. მაგალითად, ჩინგიზ ხანი, გინა ჩინგიზის ყაენი, ხოლო სპარსეთსა შინა ხანი ეწოდება ერისთავსა ანუ მოურავსა (ვეფხისტ. 413, 422), хан.
ხანული	რძის მოზიარე მსოფლიონი დედაკაცნი, მწვეველთა ფურთა პატრონნი, ორნი, სამნი და უმეტესნი, შეჰპირდებიან ერთმანერთში ნაწველის რძის სესხებასა ჯერით. ერთს კჳრას ერთს მიუზიდვენ და თჳთოეული დაისწავლის რაოდენობასა მიზიდულის რძისა. მეორეს კჳრას - მეორეს და ესრეთ მიუზღვენ ერთიმეორესა, რომელ თჳთოეულს მოუგროვდება მოკლეს დროში საკმაო ნაწველი ერთიან შესადღვებად ერბოს გამოღებისთჳს და ეს მასესხებელნი რძისანი ერთმანერთს უხმობენ ხანულად.
ხანჩირი	ერქუანთ ღვედის გარდასაბმელი თასმა (ნახე საბელთან).
ხანძარი	ველთ წაკიდებული ცეცხლი (ნახე ცეცხლთან), пожар степной.
ხანჯალი	სატევარი, ორპირი მახვილი გვერდზედ საკიდი, кинжал, χαντζάρι.
ხანჯკალა	(ბალ.) ცერცვი, ლოპინარი (ნახე თერმია).
ხანხლვა	(ვხანხლავ) ალანძვა, საჩქაროდ და ცუდად შეწვა.
ხაო	ბოჭკო ხავერდთა, სკლატთა, ხალიჩათა და მისთანათა, ворса.
ხაო უკრიფა, ხაოს უკრეფს	აშუპება შეცივებისგან, ან დასველებისგან ცივს წყალში.
ხაპი	(ბალ.) ნახე გოგრასთან.
ხაჟუჟი	ჩჩვილთ ჩასალოკი წამალი.
ხარ	2 პირი არსებითის ზმნისა ვარ (იქ ნახე).
ხარა	აბრეშუმის ნაქსოვი ტალღებიანი უსახოდ, полуобъярь, мор, ხოლო სახეებიანი: ჩიჩაგლუხარა, объярь с цветами.
ხარაბუა	(მწერ.).
ხარაბუზი	(ოთხფ.) ცხენის მსგავსი ნადირი აფრიკული (2 სჯული. 14,5), лань, сайгак.
ხარაბულა	(თევზ.).
ხარაზანი	ქუა წარიგებით ჩასხმული.
ხარაზი	ფეხსაცმელთ მკერავი, сапожник.
ხარაკტერი	ხასიათი, ვითარება, характер, качество, χαρακτήρ.
ხარასხა	ქარასხა, დიდი სასმისი რქისა, ჯიხვის ყანწი (ნახე სასმისი).
ხარატი	ხელოსანი, ხის ნივთთა მთლელი ჭახრაკით, токарь.
ხარატონი	(მფრ).
ხარაჩო	საშენებელთა კედელთა ზედა მიდგმულნი ხენი და ფიცარნი სადგომად მაშენებელთა მუშაკთა, подмостки.
ხარაჯა	მალი, თურქნი ესრეთ უხმობენ ხარკსა აღებულსა ქრისტეანეთაგან სარწმუნოების საზღუარად, хараджа, χαράτζι.
ხარბი	ანგაარი, ურიდლად მოხვეჭის მცდელი (ვეფხისტ. 708), жадный, алчный.
ხარბუხა	ძნელი ხველება.
ხარგა	ბალნისა და ნაბდების კარავი (ვეფხისტ. 425).
ხარდანი	(ხე) სარიანი ვენახი.
ხარდიორდა	მოგვერდით ფუნდრუკი (ნახე თამაშობაში).
ხარება	ხარებობა, დღესასწაული ყოვლად წმინდისა ქალწულის მუცლადღებისა, 25 მარტს, благовещение.
ხარება	(ვახარებ) სასიხარულოს ამბავის თქმა, მითხრობა (ლუკ. 1,19 და 2,10), благовествовать, возвещать, обрадовать. // (ვიხარებ) მხიარულება, სიხარულით დატკბობა (ფსალ. 5,11 და 9:2,14), радоваться, возрадоваться, ითქმის მცენარეთა ორძილობისათჳსცა.
ხარვალი	კაბიწი ათკოდიანი (ნახე საწყაოსთან), халвар 28 пуд. 4 ф. или 100 батманов, батман же 11¼ или 12 фунт.
ხარვეზი	ხნულში დარჩენილი კორდი.
[ხართუთა	ნახე ჟოლო].
ხარი, ჴარი	(ოთხფ.) მამალი ზროხა (ლევიტ. 1,3 და 1 კორ. 9,9), говядо, вол, бык. ესევე არს ზოგადი სახელი სხუათაცა დიდთა რქიანთა ხვასტაგთა, რომელთა დედალს ეწოდება ფური, ვითარ ხარკამბეჩი, ფურკამბეჩი, ხარირემი, ფურირემი და სხ. (ნახე ზროხასთან).
[ხარირემი]
ხარისთუალა	დიდროვანი მარცვალი რისაც და უფრო ხილთა (ნახე ყურძენთან).
ხარისშუბლა	(ბალ.).
ხარისჩლიქა	(ბალ.).
ხარისძირა	(ბალ.).
ხარისხი	ქვითკირის კიბეთა ფეხის დასადგმელი, ანუ საფეხური (ნახე აღსავალი და სკამი) (გამოს. 30,18), стояло, ступень. // მაღალი ღირსება სამღუდელოთა, ანუ საეროთა წესთა შინა, степень, сан, градус.
ხარიხა	მაღალი გადებული ხე გარდასაკიდებად ტანისამოსთა და ეგევითართა, вешалка.
ხარკი	სამეფო ხარჯი, დებულება, ასაღები (მატ. 17,25) და 22,17; რომაელ. 13,6 და შემდგომი), дань, подати.
ხარკვა, ხარკობა	(ვიმხარკვი) ღუწა, გარჯა, ცდილობა.
ხარო	ქვითკირის ორმო (ნახე მთხრებლთან).
ხარობა	(ვხარობ, ვიხარებ) იხილე ხარება, радоваться.
ხარფუზი	(ბალ.) საზამთრო. ს. ხარბუზაკ [ხარბუზაკ სომხურად ნესვია, ძმერუკ - საზამთრო. რედ. ალ. ღლონტი], арбуз, καρποΰζι.
ხარშვა	(ვხარშავ) სანოვაგეთ გბობა, варить.
ხარშო	წვენი გბობილის ხორცისა და მისთანათა, ანუ მას შინა დამბალი პური.
ხარჭა	ხასა, ცოლის გარდა სხვა არა სჯულიერი ცოლი (დაბად. 25,6), наложница.
ხარხარი	(ვხარხარებ) ხმამაღლად სიცილი, хохотать.
ხარჯვა	(ვხარჯავ) წარგება, расходовать.
ხარჯი	ხარკი, подать. // წარსაგებელი, расход. // ნარჩევი, რიოში, ჯერკვალი, ნაძირალი.
ხასა	ხარჭა.
ხასი	თამამი, გამბედავი, смелый. // საბატონო, ბატონის საკუთარი (ვეფხისტ. 162, 173, 330, 465, 1195), господский, государственный.
ხასიათი	ნიშატი, საკუთარი თჳსება, ან ვითარება პირისა ან ნივთისა (მუნვე, 683), характер, качество, свойство.
ხატავეთი	ჩინეთი, ხათაია, ჯაღათაი (მუნვე, 193, 372, 382 და შემდგომი), Китай или Загатай.
ხატაველი, ხატაური	ჩინეთისა, ჩინური, კიტაური (მუნვე, 465, 466, 720), загатайский.
ხატაური	(ოთხფ.) ჭრელი კატა.
ხატება	მსგავსება სახითა ანუ შესახედავობითა (დაბად. 1,26 და შემდგომი), образ.
ხატი	სახე გამოწერილი, გამოხატული (მატ. 22,20), образ, изображение, икона, лик.
ხატვა	(ვხატავ) გამოსახვა, გამოწერა ხატისა (ვეფხისტ. 1455), писать икону, изображать, рисовать.
ხაფანგი	დიდთა მხეცთა სარეგვავი, ან სახლეტი (მახესთან ნახე), капкан.
ხაფი	კიჟინა, საშიშარი ხმა (ვეფხისტ. 285, 435). // შებმა, წინააღდგომა (მუნვე, 644, 1406; ჩახრუხა. 44).
ხაფხაფი	ხუფხუფი, ჩუხჩუხი, დიდის დუღილის ხმა.
ხაღან, ხაყან	ჩინგიზის ყაენი, ანუ ჩინეთის მეფე (ნახე ხანი).
ხაშარი	ფალანგთ სვეტი, ბოძკინტი, ჩიბუხი, подпора, подставка.
ხაში	პურის ცომი, საფოველი, закваска, дрожжи. // საკლავთ შიგანური მოხარშული, требуха
ხაშლამა	ცივად ამოღებული მოხარშული ნაჭერი ხორცისა, თევზისა და მისთანათა უწვნოდ.
ხაშმი	ადგილი სავნებელ ჰაერიანი, ანუ სენი ამგვარის ადგილისგან შემთხვეული.
ხაშმიანი	დამცდელი ადგილი (ნახე სიხაშმე).
ხაშური	მარილი არა კლდის ქჳსა, არამედ ზღჳსა, ტბისა, ღვინისა ან კრემორტარტარი და მისთანანი, соль морская, озерная, винная и т.п.
ხაშხაში	(ბალ.) ყაყაჩორა, мак. ხოლო გარეულსა ხაშხაშსა რუსულად ჰქვიან белок, [мак дикорастущий, papaver argemone].
ხაჭიჭორა	(ბალ.) артишок.
ხაჭო	რძე მტკნარად შემდგარი (ნახე დელამოტი), творог.
ხახა	ხორხი, სასას ქვეშ საყლაპავი, глотка.
ხახალი	დაწნული ტაბაკი (ნახე შარაგულთან), корзинка плетеная.
ხახვი	(ბალ., რიცხ. 11,5) лук (трава).
ხბო	(ოთხფ.) ზროხის შვილი (გამოს. 29,1; ფსალ. 28,6 და 68,31), телец, телёнок.
ხბოშერი	(ოთხფ.) რჩეული ხბო. // გინა ახალი ნაშოები ხეთა.
ხდა	(ვხადი) ხადილი, მოწოდება, დაძახება, ანუ დარქმევა (ფსალ. 30,17; ისაი. 8,4; სოფონ. 3,9), призывать, или называть.
ხდა	(ვჰხდი) ახდა, აცლა საფარებელისა დახურვილისგან, открывать. // გამოხდა ზეთთა ანუ სასმელთა და მისთანათა (ნახე გამოხდა), выгонять, выкуривать. // განხდა, განძება, გაგდება, изгонять. (ვიხდი) ამოღება, განშიშულება მახვილისა (მატ. 26,51; საქმ. 16,27), извлекать, обнажать, вынимать меч. // (ვიხდი, გავიხდი) განძარცვა, გაძრობა სამოსელთა, раздеваться, скидывать платье. // (ვიხდი, მოვიხდი) გარდახდა ვალისა, уплачивать, отплачивать. // მორჩენა სნებოსაგან, выздоравливать, выдерживать болезнь.
ხდევინება	(ვახდევინებ) ზღვევინება, გარდახდევინება, взыскивать. // განკურნება, მორჩენა, вылечивать, [ვახდევინებ ტანისამოსს, раздевать].
ხდენა	(ვახდენ) გაფუჭება, მოშლა, წახდენა, портить.
ხდილი	ამოღებული ან მოწუდილი მახვილი (ეზეკ. 21,28),извлеченный, обнаженный (меч).
ხდომა	(ვუხდები) მიხდომა გინა წინა-აღდგომა (2 ტიმოთ. 3,8; ტიტ. 3,9), противляться, спорить. // (ხუდების, ხუდა) შეხდომა, შეხვედრა, შემთხვევა, ხვედრება, რგება წილად ანუ ჯერად (ლუკ. 1,9), доводиться, случаться, доставаться. // (ვხდები) მდაბიურად: გახდომა, შექმნა, сделаться, учиниться, стать. ანუ გახდომა, წახდომა, худеть. // უხდება შვენის, შვენება (შავთ. 41), пристает.
ხე	ესე არს ზოგადი სახელი, რამეთუ ძირზედ მდგომსა ეწოდება ნერგი (დაბად. 1,11; ფსალ. 1,3), древо, дерево, მოკვეთილსა - ძელი, ძირთა მათსა - ფესვი, ფესვიდამ გრჯღადმდე - მორი, მოჭრილთა ხეთა მორსა მიწაში დანარჩენსა - ჯირკი და კუნძი (სხუანი სახელნი იხილენ გრჯღასთან). გაუთლელთა ძელთა ეწოდების დვირე, ლატანი, ორთაყვირი და სხ. გათლილთა: კოჭი, ნალი, გასაყარი და სხ. კუალად მოჭრილთა ხეთა საწვავად ეწოდება შეშა და უწვრილესსა - ფიჩხი.
ხებალახა	(ხე).
ხებარდა	აკაკის ხე, акация, гороховое дерево.
ხეგვიმრა	(ხე).
ხედვა	(ვხედავ) თვალით გარჩევა (ნახე საგრძნობელთან) (მატ. 11,4 და 13,13 და შემდგომი), видеть.
ხედვითი სწავლა	რომელსა შინაცა უმეტეს მოცალეობს გონება (ნახე საქმითი) (ლოღ. ბაუმ., § 17), теоретические или умозрительные науки.
ხედნა	(ვხედნი, -ნავ) გაწურთნა საჯდომთა ხვასტაგთა, выезживать.
ხევა	(ვხევ, იხევის) გაგლეჯა, გახეთქა, рвать, раздират, -ся.
ხევი	მცირე მდინარე, ანუ ჩახრამული ღელე მისი (ნახე წყალთან) (ფსალ. 82,9 და 103,10; იოან. 18,1; ვეფხისტ. 261), поток.
ხევისბერი	ერთის ხეობის უფროსი, მოურავი.
ხევნარი	ხეივანი, ხეებიანი ადგილი (ისაი. 16,9), дерева, деревья.
ხევნები	ღელეები, დახრამული ადგილები (ლუკ. 3,5), дебрь, дол.
[ხევსური]
ხეზი	წურილი და გრძელი ბაწარი (ნახე საბელთან).
ხეთუფალა	(ხე).
ხეთქა	(ვხეთქ, სქდება) გაგლეჯა, გახევა, გატეხა, გაპობა.
ხეიბარი	კაცი დაშავებული, ასონაკლები, სახიჩარი, калека, увечный.
ხეივანი	ხენი რიგით მდგომნი ერთპირად ანუ ორპირად, аллея.
ხელ	არა იხმარების მარტივად, არამედ რთულად რისხჳთსა თანა სახელსა: ერთხელ, ერთხელობას (ნახე ხელობა).
ხელადა	პატარა ლიტრა (ნახე სარწყაულთან).
[ხელამბარი	ნახე ბეღო].
ხელადქონება	(ხელად მაქვს) მზად ანუ ადგილს ქონება, иметь в наличности.
[ხელბადე	ნახე ბადე].
ხელბორკილი	ნახე ბორკილთან (ნაუმ. 3,10), путы.
ხელგაშლილი	უხვი, გამცემი, тороватый, чивый.
[ხელგობა	корыто].
ხელდახელ	უსაშუალოდ, ხელითი ხელად (მიცემა ან გამორთმევა) (ვეფხისტ. 1224), ручно.
ხელდებული	ვისმე საფარველს ქვეშ მიღებული, покровительствуемый.
ხელეული	მჭლეული, ერთი იღლია ყანა.
ხელეჩო	პატარა ეჩო, ერთის ხელით სახმარი.
ხელზედ ხვევა	(ხელზედ ვიხვევ) ფადილი, მოცდევინება, ან საქმიდამ მოშლა, волочить, таскать, отрывать от дела.
ხელთა	7 ასონი მაჩვენებელნი შვიდეულის დღეთანი 12 თთვეთა წლისათა (ნახე დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს), вруцелетие.
ხელთგდება	(ხელთვიგდებ) დაჭერა, მობოჭვა, поймать, схватить в руки.
ხელთდასხმა	(ხელთდავასხამ) კურთხევა ვისიმე თავსა ზედა ხელის დადებითა, ანუ ეპისკოპოსთაგან შემოსვა სამღუდელოსა ხარისხა ზედა (1 ტიმოთ. 5,22; საქმ. 8,18), возлагать руки, рукополагать. // შეპყრობა ვისიმე პატიმრად (მატ. 26,50; საქმ. 4,3), налагать руки, брать под стражу.
ხელთ საქმარი	სამუშავო რაჲცა ხელით გაკეთდების, рукоделие.
ხელი	სულელი (ნახე გიჟთან) (შავთ. 34).
ხელი	რიგობა, გამართულობა, ვითარ ერთი ხელი წიგნები, ორი ხელი ტანისამოსი და სხ. 10 перемен платья, ერთი ხელი საეკლესიო წიგნი, круг церковных книг.
ხელი, ჴელი	მკლავის წინა კერძო მაჯითგან ვიდრე თითებადმდე (მატ. 22,13), рука, χείρ. // სამართალი, ხელმწიფება, უფლება, ვითარ ხელი სემივა, иметь право, власть. რა ხელი გაქვს? какое имеешь право, какое тебе дело?
ხელითქმნული	ხელით ნამუშევარი, გაკეთებული (საქმ. 7,48). // ზოგჯერ ჰნიშნავს კერპთა (ისაი. 2,8; ფსალ. 96,7), рукотворенный
ხელითუქმნელი	თჳნიერ ხელთა კაცობრივთა ქმნილი, გაკეთებული (მარკ. 14,58), нерукотворенный.
ხელითწერილი	ხელწერილი, მოვალეობისა ან შეკრულობის წიგნი (ლუკ. 16,6 და შემდგომი), подписка, расписка.
ხელის ამართვა	(ხელს ავუმართავ) ხელის აღებინება, ჩამორთმევა, გამობარება, отбирать.
ხელის აღება	(ხელს ავიღებ) დატევება, განშორება, გაცლა, отказаться, отстать, оставить. // თავზედ ხელის აღება თავის გაწირვა, უიმედობა სიცოცხლისა, отчаиваться.
ხელის აღპყრობა	(ხელს აღვუპყრობ) ხელის გამართვა, მომართვა, შეწევნა, подавать руку помощи, принимать кого на свою ответственность, или под покровительство.
ხელის დადება	(ხელს დავსდებ) მკურნალისგან თავზედ აღება სნეულის მორჩენისა, ანუ ძლიერისგან მიღება უღონოსი თჳსსა ქვეშე საფარველსა. ღირსისგან დალოცვა უმცროსისა თავზედ ხელის დადებით (ნახე ხელთ დასხმა).
ხელის დაფარება	(ხელს ვაფარებ, დავაფარებ) დამალვა სხჳს ნაკლებობისა, прикрывать.
ხელის მიყოფა	ხელყოფა, ხელხება.
ხელის მომართვა, გამართვა	(ხელს მოვუმართავ, გავუმართავ) მიშველება, გაჭირებაში შეწევნის მიცემა, пособлять, снабжать, ссужать. // (ხელს მოვიმართავ, გავიმართავ) შოვნა შეწევნისა, находить пособие, поправляться.
ხელის მოწერა	(ხელს მოვაწერ) დასრულება წერილისა თჳსის ხელის ჩართჳთა, подписывать, -ся.
[ხელის საურავი	должность, чин].
ხელის სწრობა	(ხელი უსწრობს) ხელის ტანება (ხელს ვატან), ზედ შევარდნა სიხარბით, ტაცება, хватать.
ხელისუფალი	მქონებელი უფლებისა, ანუ მბრძანებლობისა მოხელეობით, властитель, волостель.
ხელის ქვეშე	მდგომარე ბრძანებასა ქვეშე ვისსამე, подчиненный, подвластный.
ხელისშეწყობა	(ხელს შევუწყობ, შევიწყობ) გაფრთხილება, беречь, -ся.
ხელისჩართვა	(ხელს ჩავურთავ) წერილთა დასასრულს მოწერა სახელისა, рукоприкладство, руку приложить.
ხელისწაყრა	(ხელს წავიყრი) ხელის გატეხა, გაადვილება, გავარჯისება, ხელთსაქმარისა, набивать руку.
ხელის ხლება	(ხელს ვახლებ) შეხება ხელითა, прикасаться, дотрагиваться рукою.
ხელის ხდა, ხელის ყრა	(ხელს ვჰხდი, ცჰყრი) გამოყენება, მოხმარება (ვეფხისტ. 892), რა ხელი ეხდება, к чему годится?
ხელმანდილი	ხელსახოცი (ვეფხისტ. 1512, 1519), платок ручный или карманный.
ხელმარჯვედ	დაუგვიანებლად და რიგიანად, проворно.
ხელმასწარა	ვისაც ხელი უსცრობს, ეტანება, ხარბი.
ხელმოჭირებული	გამოუმეტებელი, ძუნწი, პურად ძვირი, წინააღმდეგი ხელგაშლილისა, скупой.
[ხელმქმნილი	{ ხელმქმნელი - გამაგიჯებელი, съумасводяшій - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}].
ხელმწიფე	თჳთმფლობელი მეფე, ანუ მთავარი უმაღლესი (ვეფხისტ. 1, 36), государь, властитель.
ხელმწიფება	უფლება, უმაღლესი მთავრობა (მატ. 9,6 და 29,23; იოან. 19,10; რომაელ. 13,1 და შემდგომი), власть. // (ხელმეწიფების) შეძლებე, უფლების ქონება (მატ. 5,14 და 11,29), могу, имею возможность, быть в состоянии, возможность, иметь достаток.
ხელმწიფებანი	ერთი ცხრათა დასთაგანი ანგელოსთა (ნახე დასი), власти, чин ангелов.
ხელმწიფობა	ჟამი მეფობისა ხელმწიფისა, государствование. // ანუ ხარისხი მისი (ვეფხისტ. 292).
ხელნი, ხელნები	მარხილთ გასაწევი ორი ლატანი, оглобли.
ხელნავი	საომარი სამკლავე, ბეგთარი (ნახე ჯავშანთან), латы, [поруча].
ხელნაწერი	წიგნი კალმით დაწერილი და არა სტამბაში დაბეჭდილი, рукопись, манускрипт.
ხელობა, ხელოვნება	ცოდნა რომლისამე ხელთსაქმარისა, ვითარ ხუროვნობა, მკერვლობა და სხ. (საქმ. 18,3), ремесло, художество.
ხელობა	ჯერი, ხამუში, რიგობა, ვითარ ერთი ხელობა ანუ ერთხელ, ერთს ხელობას, ორს ხელობას და სხ. (ნახე გზობა), одним разом, на один прием, на два приема и т.д.
ხელობა	(ვხელობ) გაშმაგება (ვეფხისტ. 15).
ხელოვანი	საქმის კეთილად გამმართველი, მარჯვე, გამოცდილი, искусный.
ხელოვანება	ხელობა, ან ხერხიანობა, გამოცდილება საქმეში (ვეფხისტ. 6, 518; ჩახრუხა. 92), искусство, ремесло, наука.
ხელოვნობა	(ვხელოვნობ) ვარჯისი, წურთნა, დახელოვნება, გავარჯისება (ვეფხისტ. 25), упражняться, твердить.
ხელოსანი	მცოდნე ხელობისა, ხელთსაქმარისა, ოსტატი, художник, ремесленник, мастер. // ხელის უფროსი, მოხელე სოფელთა შინა, старшина.
ხელსაბამი	დასტანაგი, მელევანდი, სამკლავე.
ხელსაბანი	სახმარი დასაბანად ხელთა, ვითარ ტასტი და მისთანანი, рукомойный.
ხელსაფქუავი	პატარა წისქვილი ხელით საბრუნებელი, ручная мельница.
ხელსაყარი	სახმარი, გამოსადეგი (ნახე ხელის ხდა), пригодный.
ხელსახოცი	ხელმანდილი, ხელების შესაწმნედი, платок.
ხელუხლებელი	უნაკლულო, მრთელი, უხმარებელი, ან გაუხსნელი, გაუშლელი, непочатый, цельный.
ხელფურჩი	ბუნებითად მეხანიკოსი, ვისცა უსწავლელად თჳსითა გონებითა ძალედვას გაკეთება ხელთ საქმართა, მაგალითად, გამართვა მოშლილთა საჟამოთა, აგება წისქვილთა, მანქანათა, გინა ხუროვნობა, მკერვლობა და მისთანანი, переимчивый.
ხელფურჩობა	თჳსება ხელფურჩისა, переимчивость на рукоделия, механизм.
ხელქვევითი	ხელის ქვეშე, ბრძანების მორჩილი, ხელმწიფების ქვეშე დაწესებული, подчиненный.
ხელყოფა	(ხელვჰყოფ) ხელის მიყოფახელხება, დაწყება (ლუკ. 1,1), приступать.
ხელშეუვალად	უდავოდ, უცილობელად, რომ სხვას ხელი შეუვიდოდეს, неоспоримо, неотъемлемо.
ხელშუბა	მოკლე შუბა (ნახე ლახვართან).
ხელჩართული	ხელმოწერილი, рукоприкладство. // განთჳსებული გუარი წერილისა, რომელსა შინაცა გარდაიბმიან ასონი დიდროვანითა და შვენიერითა ნაკვეთებითა ურთიერთარს ესრეთ, რომელ არა ადჳლ არს წარკითხვა მათი.
ხელზარი, ხელძარი	ჯინი ხელებით საზიდი.
ხელწერილი	ხელით წერილი ანუ ხელნაწერი (ესენი ნახე), рукопись.
ხელხება	ხელის შეხება, მიყოფა, დაწყება წერისა, приступ к делу, письму.
ხელხუნდი	სინოხი (იხილე ხუნდთან), колодка ручная.
ხელჯაგი	ჩასაცმელი რამე ხელთა ზედა სითბოსათჳს, рукавица, ხოლო თითებიანს ჩასაცმელს ეწოდება თათმანი, перчатки.
ხელჯოხიანი	იაული, ბოქოული, კვერთხითურთ, паличник, или швейцар с палкою.
ხემსი	მცირედ რამ ჭამადი ან ლუკმა, кроха, крошка, крупица.
ხენდრო	(ბალ.) დიდი მარწყვი ან ჟოლა, малина, [клубника რედ ალ. ღლონტი].
ხენეში	ცუდი, ურგები (მატ. 7,17 და 12,33 და შემდგომი), дурной, негодный.
ხენჯი	მეტალლთ ნაწური წიდა, сок.
ხეობა	ხევი, შენობა მოსახლეთა ერთს მდინარეზედ გაღმა-გამოღმა მიდევნებით, [селения по обеим сторонам реки].
ხერგი	ტყიანთა და ჭალიანთა გზათა ზედა წაქცეული, გინა მდინარისგან მოტანილი ხე, ანუ განგებ გახიდული, засека.
ხერთჳსი	ზღუათა და მდინარეთ საშუალ ხმელი ჭალაკი ან კუნძული, остров.
ხერი	სასანთლეთ ღერო (გამოს. 25,31), стебель.
ხერკინა	(ხე) ბელეკონი.
ხერუვიმი	ერთი ცხრა დასთაგანი ანგელოსთა, რომელთაც ხატვენ მრავალთუალად (ნახე დასი) (ფსალ. 79,1 და 98,1), херувим, χερουβίμ.
ხერხემალი	ზურგის საშუალო ძვალი, რომელზედაც მოსხმულ არიან წიბონი ან ფერცხალნი გვერდთანი ორკერძო, позвонок.
ხერხი	გრძელი და ფართო რკინის იარაღი, ცალს გვერზედ დაკბილული გასაჭრელად ხეთა, ძვალთა, ქვათა და მისთანათა (ისაი. 10,15), пила.
ხერხი	ხელოვნება, ხელფურჩობა, გამოცდილება, მოხერხება, искусство, хитрость.
ხერხიანი	ხელოვანი, გამოცდილი, გერგილიანი, მოხერხებული, искусный, хитрый, удобный.
ხერხიანად	მოხერხებით, ხელმარჯვედ, ხელოვნებით, მანქანებით, искусно.
ხეტარი	კოტა, ხმლის ტარი.
ხეტი	გაუგებელი, წინდაუხედავად სწრაფი (ნახე გიჟთან).
ხეტუხტი	(ხე).
[ხეტყე	лес, деревья].
ხეშავა	(ხე).
ხეშიშველა	(ხე).
ხეჩა	(ვხეჩ) პობა, ხლეჩა, ჩეხა, рубить, колоть.
ხეჩაკალი	ბარჯი.
ხეწა	ნახე ხვეწა.
ხეჭბი	წაბლთ გარეგანი ბუდე (ნახე ქერქი).
ხეჭეჭური	(ხე) სოფლური მსხალი წყლიანი.
ხეჭრელა	(ხე) ლუკუფხა.
ხეჭუჭი	კვერცხთ გარეგანი ბუდე (ნახე ქერქი).
ხეხა	(ვხეხ) დრესა, ერთის მეორეზედ წასმა გასასწორებლად ან გასასუფთავებლად, тереть.
ხეხილი	(ხე) ხილნარი მრავლობით მდგარი ბაღი, фруктовый сад.
ხვადაგი	(ოთხფ.) იმერულად ხვასტაგი, скотина, животина.
ხვადი და ძუ	(ოთხფ.) სახელნი ესე მიეწერებიან დედალ-მამალთა კლანჭიანთა მხეცთა, ლომთა, ვეფხთა, დათუთა, მგელთა, ტურათა, მელთა, ძაღლთა, კატათა, და მისთანათა, самец, самка зверей четвероногих. ხვადი ლომი, лев; ძუ ლომი, львица (იობ. 40,10; ვეფხისტ. 39).
ხვავი, ხუავი	გროვა, ჩვინი მარცვალთა ანუ თესლეულთა,
ხვაიშანი, ხოიშანი, ხვარეშანი	მოხმარება, შველა, ხელის მომართვა, ворох.
ხვალ	2 პირი ზმნისა: ვალ, ხვალ, ვალს, დავდივარ (იგავ. 1,15), ходить.
ხვალ, ხუალე	დღეის შემდგომ, მეორეს ან მომავალს დღეს (4 მეფ. 6,28; ისუ. 4,6; ვეფხისტ. 11), заутра, завтра.
ხვალისაგან	მეორეს დღეს (მატ. 27,62; საქმ. 10,24), во утрий день, на утрие, на другой день.
ხვალთო	(ხე) ვერხვი, ფურცელთა ზურგ თეთრი.
ხვალმე, ხოლმე	ლექსი ესე იხმარების ზმნათა თანა და ჰნიშნავს გახშირებასა მოქმედებისასა, მაგალითად, დავდივარ ხვალმე, დავდიოდი ხოლმე, ვეუბნებოდი ხოლმე და სხ., бывало хаживал, бывало сказывал, არამედ სრულთა შინა დროთა არა იხმარების.
ხვანჯარი, ხონჯარი	საწვივეთ ზონარი შესაკრავი, гачник.
ხვანჯი	ხლათი, დახლათული, ხრიკი, запутанность.
ხვარბალი, ხორბალი	(მცენ.) პურის მოსავალთ მარცვალი (დაბად. 41,35; ისაი. 29,1), пшеница.
ხვართქლა	(ბალ.).
ხვარშაკი	ხუარშაკი (ნახე ხორშაკი).
ხვასტაგი	(ოთხფ.) მოსაშენებელი პირუტყჳ, შინაური საქონელი, скот, скотоводство.
ხვაშიადი	დაფარული საქმე საიდუმლო (ვეფხისტ. 13, 156 და შემდგომი), тайна, секрет.
ხვება	(ვახვებ) გამოხვება, გამოკლება, გამომხობა, лишать, исключать.
ხვებული	გამოკლებული, უპოვარი, გამორიცხული (ფსალ. 77,30 და 106,9), лишенный.
ხვედა	ხის ურო (მსაჯულ. 4,21), млат, молоток.
ხვედნა	ტუქსვა, დაჯაბნვა, ხედნა (სოფონ. 2,8), укоризна.
ხვედრება	(ვახვედრებ) ნიხვედრება ან რგუნება, ან ხდომა (ესენი ნახე).
ხვედრი	წილად ნარგები, ხვედრებული, участь. // საეკლესიოთა წიგნთა შინა სერობის საგალობელი დიდთა საუფლოთა დღესასწაულთა შინა შვიდეულისა.
ხვევა	(ვახვევ) ძაფთა და საბელთა გარშემოვლება რასმე ზედა (ვეფხისტ. 99), обвивать, обвязывать (იხილენ: გახვევა, გამოხვევა, წახვევა, ხელზედ ხვევა და სხ.).
ხვევნა	(ვეხვევი) მოხვევა, მიკონება, შეტკბობა (ვეფხისტ. 10), обниматься. // მიხვევნა, მრავალთაგან გარემოცვა.
ხვეზა	ცომის გუნდა, პურის გამოსაცხობად (მსაჯულ. 7,13), тесто.
ხველა	ხორხით გამოხმობა, ზოგჯერ ბალღამის გამოფურთხვით ან უიმისოდ, кашель, (ვახველებ, მახველებს), кашлять.
ხვესტი	ხუსტი (ნახე ხისტი).
ხვეტა	(ვხვეტ) ხვეწა, ან ნიჩბისთ გარდაგდება (იობ. 2,8 და 7,5; ვეფხისტ. 1452), стругать, скребать, грести.
ხვეული	ხე უნუ ძელი მოგრეხით გაზდილი, გინა პური ამგვარი, ქადა, ფოფხი და მისთანანი.
ხვეწა	(ვხვეწ, -წავ), თხევა ან თლა, скоблить, стругать. // ძაფის დასუფთავება სახვეწელით, [очищать нитку].
ხვეწი	მოკაკული სათლელი შიგნიდამ გამოსაჭრელად ხის ჭურჭელთა (ნახე დანასთან), долото.
ხვეწნა	(ვეხვეწები) ფრიადი ვედრება, მუდარა, умолять.
ხვეჭა	(ვხვეჭ) მოხვეჭა, კრეხა უსამართლოდ შეკრება.
ხვივილი	(ხვივის) ცხენთ ხმიანობა (ნახე ხვივინი) (იერემ. 8:6,16), ржание.
ხვითქი	(მძრ.) კორკოდილო, ნიანგი (ლევიტ. 11,30), крокодил.
ხვითქი	ნახე ხვირთქლი.
ხვიმარა, ხუმირა	წისქვილის ქუათა ზედა დაკიდებული ფიცრის სახორბლე ჭურჭელი ვიწრო, რომლიდამაც ნელ-ნელა ჩამოდის ხორბალი ზედ მიკრულსა კრიჭასა შინა და მუნით ზევითის ქჳს პირსა შინა დასაფქვავად.
ხვიმირი	დასაფარები რამე ჭურჭელი ფანოსივით (მატ. 5,15), спуд.
ხვინჭი	კენწებიანი ქვიშა (ნახე ქვასთან).
ხვიობა	კივილი, ვალალა (იერემ. 48,39), взрыдать.
ხვიჟირი	ნამტურევი, ნალეწი,
ხვიჟირი მარილი	მსხვილად დამტურეული და დაუფქვავი ქვის მარილი.
ხვირთქლი	საპნის პერული თეთრი, ანუ ამგუარი ოფლით ცხენთა ტანისა.
ხვირი	ჯინი, გინა გოდორყური, тур [корзина] და ზოგგან ხოირიც დაუწერიათ ხვირად, შეცთომა არის (იერემ. 58,12), венец.
ხვიტი	თავსქელის კომბოსტოს ძირის კერძი, вилок.
ხვიხვინი	კიმანება, ხმიანობა ცხენთა ურთიერთისადმი, ხოლო ხვივილი პატრონის მიმართ საკვების ჟამს ჭიხვინი მრისხანების ხმა.
ხვლივი, ხვლიკი, ხულიკი	მხვლიკი (მძრ.) მწვანე ჯოჯო.
ხვნეშა	(ვხუნეში) ღრმად ამოკუნესა, სულთქმა ანუ ქშენა.
ხვრა, ხრვა	(ვხრავ) ღრღნა, კბილით ხორცის შემოძრობა ძვალთაგან.
ხვრელი, ხურელი	სორო მხეცთა, ან ქუაბი კლდეთა (ისაი. 11,8; ებრაელ. 11,38; ვეფხისტ. 891, 1239), нора, пещера. // ნახურეტი გამოღრუტნული (მატ. 8,20 და 19,24), ушко, дыра.
ხვრეტა	(ვხურეტ) საშუალ გამოფუღრვა სადგისითა და მისთანითა, განხურეტა, сверлить.
ხვრეტა	(ვხურეტ) თბილთა წუნიანთა საჭმელთა შესმა ნელ-ნელა, შეხვრეტა (ვეფხისტ. 351, 702), хлебать.
ხვრინვა	(ვხურინავ) ძილში ხრუტუნი, ხმიანად ფშჳნვა ცხვირითა (იოან. 1,6), храпеть.
ხზედი	ნახე ხსედი.
ხიბახუბა	ნახე ხაბახუბა.
ხიბლვა	(ვხიბლავ) შეგრძნება, შელოცვა, შეკრვა გრძნებითა, მობირება, обвораживать.
ხიდი	მდინარეზედ გადებული, ან აშენებული გასავალი ხისა, ქვითკირისა და მისთანათა, დიდი და ვრცელი (ისაი. 37,25; ვეფხისტ. 794), мост. მომცროს ჰქვიან ბოგირი, ერთსა ხესა გადებულსა - წაწუალა, გაბმულს ხიდსა - ბონდი და წყალთა შესაყენებელსა - საგუბარი, დიდთა ხიდთა კიდურთა ზედა მიშენებულს ჯარგვალსა სიმაგრისთვის - წამწე.
ხივილი	ხავილი ანუ ჩხავილი.
ხიზანი	სხვაგნით მოსული ანუ ლტოლვილი დედაწულითური მტერთა ანუ სენთა დარიდებით.
ხიზვა	(ვხიზავ) შემდგომად გარეცხისა ქვევრთასა წაუსმენ მოდუღებულს ძროხის ქონს, ანუ გამოვლებენ შიგნიდამ, რომ არ გაჟონოს მათ შინა შთასასხმელი ტკბილი.
ხიზი	ქვევრთა და ჭურთა წასასმელი ქონი ანუ ცმელი, [воловое сало, употребляемое для обмазки глиняных посуд].
ხიზილალა	დამარილებული ქვირითი თევზთა, икра паюсная, χαβιάρι, [le caviar].
ხიზმუზი, ხაზმუზი	ზერექვერედ ავადობა, хворать.
ხიზმუზიანი	ხშირად მოავადე, სინდილიანი, хворый.
ხიზნვა	(ვხიზნავ, ვიხიზნები) მტერთა ანუ სენთაგან ლტოლვა, დამალვა [укрываться от неприятеля или от чумы].
ხილვა	(ვიხილავ) ნახვა, განცდა, გასინჯვა ანუ ჩვენება (ისაი. 1,1; მატ. 17,8 და შემდგომი; საქმ. 2,17), видение, видеть.
ხილი	მოსავალი ხეთა ანუ ბალახთა (იერემ. 40,10), овощ, ягода, фрукт.
ხილინდარი	საკვესე.
ხილის საცავი	ქოხი შესანახავი ხილთა (ისაი. 1,8; ფსალ. 78,2), овощное хранилище.
ხილიფა	მშვილდის ჩასადები ბუდე, футляр для лука.
ხილნარი	ხეხილით შემკული ადგილი, место усаженное деревьями.
ხილული	ნახული, რაჲცა თუალით იხილვების, видимый.
ხიმი	ლერწამ-ჩალი ბაკი (ნახე ზღუდე), забор камышовый.
ხიმინჯი	წყალში სახმარი მსხვილი მანა, кол, спица.
ხინდახორი	ბაგა ხვასტაგთა, ясли.
ხინკალი	დუმის შაშხი, გინა მას შინა მომწვარი ცომი.
ხინკილა	ღომის ოგრა, суп с просом.
ხინძვა	(ვხინძავ) კინძვა, პირის გადახლათვა, გადაკერვა ტომარათა და სხ., перевязывать.
ხინხილი	ღინღილი, ცუდი სლვა (ნახე სიარულში).
ხინჯო	თუშფალანგი, ბრინჯის გასაწური, ფლავის საწურავი, сито.
ხიპი	ცუდი დანა, სატევარი და მისთანანი.
ხირაული	თხელი ფიჩვი, полость.
ხირხალი	ზღუდე ლატნებისა გარემო ხნულთა ანუ კალოთა (ნახე ზღუდესთან), забор, рогатка.
ხირხიტონი	ნიგოზთა და ხავხთაგან მგბარი შეჭამადი.
ხის მუშკი	(ბალ.) ბობოწვერა, ხის ხავსი.
ხისტი, ხვესტი, ხუსტი	ხუსტურიანი, ურჩი, უარშიო (2 სჯული. 21,18), грубитель, грубиян.
ხიფთანი, ხუფთანი,	დიდებულთ საცმელი ღილებიანი წინშესაკრავი ვიდრე ქვეით კალთებადმდე (ნახე ტრიხაპტონი), кафтан, χιτών.
ხიშტაკი	კაბის სახელთ ძირი.
ხიშტი	სპადა, პირგრძელი ლახვარი (ნახე ლახვართან).
ხიჩაობა	(მეხიჩავება) გრგენა, ჩოთირი, ვერ შეფერება უჭვეველისა.
ხიჩატელი	ველური ხილი, კაკრა, კენკრა, კრიკინა და მისთანანი, дикие ягоды.
ხიწვი, ხიჭვი	ძელთ ანაძრობი ეკალივით, заноза.
ხიხინი	(გულზედ ახიხინებს) ქოშინი ანუ ხრინვა.
ხლა	(ვახლი) მიხლა, მიჯახება.
ხლათვა	გაჯღაბარდვა, დახვანჯა, путать, спутывать.
ხლათი	ხვანი, დანასკული ძაფი ან საბელი, узел, путы. // საჯანჯლო საქმე, запутанность, хлопоты.
ხლაპი ან ხლაპი-ხლუპი	სასმელთ შეხურეტის ხმა.
ხლარჩი	სამინდო, ფქვილი საუკეთესო.
ხლდომა	(ვხლდები) ხლტომა (ნახე სიარულში) (საქმ. 3,8), скакать.
ხლება	(ვახლებ) ხება, შეხება, ვახლებ. // (ვახლავარ) უაღრესთან ყოფა ან სამსახური (ნახე ბრძანება) (ვეფხისტ. 31), находиться, служить при кем, ანუ მიახლება (მუნვე, 36, 108).
ხლეჩა	(ვხლეჩ) ხეჩა, გაგლეჯა, გაჩეხა, გაპება. // ზოგგან რუსთაველს უხმარია პირის ანუ ბაგეების გაღების მაგიერ (ვეფხისტ. 90, 280).
ხლინგი	ხრიკი, ლინგი, ფანდი, მორკინალთ ხელოვნება, ხერხი, прием, ухватка, искусство борцов.
ხლტომა	(ვხლტები) ფრენით სიარული ან ჭენება (ნახე ხლდომა).
ხმა	(ვახუამ) განხმა, გაღება, აღხმა და სხ. (ნახე). // (ვიხუამ) მიხმა, მიღება და სხ. გულის ხმა, ე.ი. გულად შეღება.
ხმა	წარმოჩენილი ანუ სასმენელი ბგერა, ქვემდებარე სმენისა (ნახე საგრძნობელთან) (დაბად. 3:8,10 და 27,22; ფსალ. 3,4 და 5,2, კუალად 41,4; ვეფხისტ. 1337), глас, голос, шум.
ხმალი	ნახე ხრმალი.
ხმარება, ხმარობა	(ვიხმარებ, ვხმარობ) ხარჯვა, წარგება რისამე საქმეზედ (ვეფხისტ. 3, 4, 892), употреблять, пользоваться. // დასაქმება, გაკეთებინება საქმისა, ან მოსამსახურება. // (ვეხმარები) შველა, შეწევნა საქმეში.
ხმაურობა	(ვხმაურობ) ხმის სასმენელობა, ლაპარაკის ხმა.
ხმევა	(ვიხმევ) ხმარება (საქმ. 27,17), употреблять. // მიღება საზრდელისა ანუ სასმელისა.
ხმელეთი და ხმელი	ნაწილი ქვეყანისა არა დაფარული წყლითა (დაბად. 1,9 და შემდგომი; ფსალ. 65,5; ვეფხისტ. 703), суша, материк, матерая или твердая земля.
ხმელი	მშრალი, უნოტიო, сухой.
ხმიადი	უღვივარის ცომის ნამცხვარი: შაფართხელი, ბაღაჭი ფა მისთანანი (ნახე პური), хлеб бесквасный.
ხმიანი	ხმის მქონი, ხმოვანი, гласный.
ხმილვა	(ვხმილავ, ვხუმილავ) ღამით დარაჯა (ლუკ. 2,8), стража, стеречь.
[ხმილი	ნახე მარწყვი].
ხმობა	(ვახმობ) შრობა, გამშრალება, გახმობა, сушить.
ხმობა	(ვჰხმობ) ხმის გამოღება (ფსალ. 33,17; 113,15 და 1 კორ. 13,1), взывать, издавать голос. // (ვუხმობ) მოწოდება, მოხმობა, призывать.
ხმოვანი	ხმიანი, ხმის გამომცემი.
ხმუწი, ხმუწვილი	ტოლმეტი შესთულთა ძაფისათა.
ხნარცვი	ამოთხრილი ორმო (ნახე მთხრებელთან); 2 მეფ. 17,18; ფსალ. 7,14), ров.
ხნდური	(ბალ.) ბაკლა, მსხვილი ცერცვი.
ხნიანი, ხნოვანი	ხანიერი, ხანდაზმული, დროული, пожилой.
ხნვა, ხვნა	(ვხნავ) მიწის გარდათხრა ერქუნისთა დასათესად (ისაი. 28,24), орать, пахать.
ხნული	ნახნავი, მოხნული მიწა, დათესილი, ანუ ჯერეთ დაუთესელი, пашня.
ხოდაბუნი	დიდი სახნავი მიწა მებატონისა, რომლისაც მუშაობა დებულებად სძესთ მის სოფლის კაცთა, ვითა ზურისა, господская, или помещичья пашня.
ხოირი	ნაფერტები, საქალო თავსახურავი სარაღუჯი, ან დიადიმა (ნახე ხვირი) (ივდით. 10,3), увясло, венец (იერემ. 52,18).
ხოიშანი	ნახე ხვაიშანი.
ხოკა	(ვიხოკ) ხოჭა, პირის გლეჯა (ვეფხისტ. 267, 345).
ხოკი და ხოკერი	ხის ქერქის ჭურჭელი (ნახე ზარდახშა და ქერქი), коробка.
ხოკო, ხოკინება	ონკოლი, სენი ღორთა და კამბეჩთა.
ხოლიხი	წურილის თევზის სანადირო ბადე, бредень, verriculum.
ხოლე, ხოლმე, ხუალმე	ნახე ხვალმე (ვეფხისტ. 729, 805).
ხოლო, ხ~	კავშირი წმასნვითი (ფსალ. 2,6 და 10:3,5; იოან. 10,12 და შემდგომი), а, же. // ზოგგან ჰნიშნავს: მხოლოდ, ოდენ (საქმ. 11,19), токмо, кроме.
ხომ	ზმნისზედა, მდაბიურად მნიშვნელი წართქმისა დასტურად; მე ხომ ვნახე ესე და ეს, ведь, т.е. ведай, знаешь. // უკუთქმითთა ზმნათა თანა ჰნიშნავს კითხვასა ნაცულად ა? ხომ არ გინახავს? ხომ არ მოსულა? ли?
ხომალდი	დიდი ნავი (იხილე ნავი) (ვეფხისტ. 1026, 1307), корабль, судно. // ზოგგან უხმარიათ ნაცულად მცირისა სანდალისა (საქმ. 27:16,32), ладия, лодка.
ხომლი	ქორკანდელი, паникадило, люстра. // ვარსკულავთ კრებული, პლიადი, плеада, утиное гнездо.
ხონი და ხონჩა	სეფილი, გრძელი და დიდი ტაბაკი.
ხოპი	ხოფი, ნავის მოსასმელი ნიჩაბი, весло.
ხორბალი	ნახე ხვარბალი.
ხორგი, ხორდი	დიდი ყინული (ნახე ყინულთან).
ხორთუმი	დინგი ან ჩიჩვირი სპილოსა, хобот.
ხორკლი	პირსა ზედა სხეულთასა მომაღლო პარტახტები ძიძიბ-ძიძიბად.
ხორკლიანი, ხორკლებიანი	მქონები ხორკლებისა, шероховатый.
ხორო	ფერხი, გუნდი მგალობელთა ანუ მომღერალთა, хор, клирос певчих, χορός.
ხორომი	გათიბულის ბალახის ხელეული ან კონა.
ხორშა, ხორშაკი, ხვარშაკი	შემწველი სიცხე მზისა (ივდით. 8,3; შავთ. 62), зной.
ხორცი	სხეული (1 კორ. 15,40), тело. // სხეული, ტანი კაცისა (დაბად. 2,23; ფსალ. 36,2), плоть. // სანოვაგე დაკლულთა ხვასტაგთა, მფრინველთა ანუ თევზთაგან (ფსალ. 49,13), мясо. // ითქმის ზოგჯერმე საჭმელთა ხილთათჳსცა.
ხორციელი	სხეულევანი, ხორცით მოსილი (ვეფხისტ. 132, 1236), телесный, плотский.
ხორცმეტი	ტანზედ გამოსული თია, ჯირკვალი, нарост.
ხორხი	სასას ქვემოთი კერძო სასულისა, გამომღები ხმათა სამუსიკოთა (ფსალ. 5,9 და 113,5), гортань.
ხოსროვანი	აბჟარია ერთრიგი (ნახე ჯავშანთან).
ხოსროვული	სპარსული ნაქსოვი დიბა.
ხოტბა	მეტი ქება, იპერბოლა (ვეფხისტ. 3, 1030).
ხოფი	ნახე ხოპი.
ხოცა	(ვხოც, -ცავ) მოსრვა, დახოცა (ვეფხისტ. 23), убивать, истреблять. // მოხოცა, მოწმენდა, წარხოცა, утирать.
ხოშკაკალა	წვრილი სეტყვა (ნახე წვიმასთან).
ხოშორი, ხუშური	წვრილისა და მსხვილის საშუალი, мелкий.
ხოჭა	გლეჯა ღაწუთა, ხოკა (ვისრამ. 46).
ხოჭიჭი	პატარა აკვანი, ან გორგომიჭელა (ნახე ჭოჭინა).
ხოხმიკი	სრული, ფამართული, მზა.
ხოხობი	(მფრ.) და ჭორტიკი ვარია მისი, фазан, Phasianus, Phasiana.
ხოხოზიკი	ნახიჭო, ხოჭიჭვი.
ხოჯა	საჭურისი.
ხრა	(ვხრი, ვიხრი) მოდრეკა, მოღუნვა, მოკაკვა, მოხრა, гнуть, сгибать. // ხრა თავისა დადრეკა ანუ გაქნევა თავისა ქირდობით (ზაქარ. 13,9; ფსალ. 21,7 და 43,13; მარკ. 15,29), кивать, покивать головою. ზოგგან დაუწერიათ: ჰყრიდეს თავთა - უკანონოა, ჰხრიდეს უნდა.
ხრაკვა	(ვხრაკავ) ერბოთი ან ზეთით მოწვა სანოვაგეთა ტაფაზედ, жарить кушанье в кастрюле.
ხრაკი, ხრაკის გემო	საჭმელთა მოხარშვის დროს, ან სასმელთა გამოხდის ჟამს ქუაბთა შინა კომლის ჩავარდნით გაუგემურება.
ხრალი	ლაფანი თელათა, ჟოლათა, ცაცხვთა და მისთანათა, ავრიტად დაგრეხილი, რომელთაგან მოიქსოვება სფირიდი და ეგევითარნი (ნახე ქერქთან), мочалка.
ხრამი	ღრმა ხევი ფლატეებიანი.
ხრამუნი	(ვახრამუნებ) ხრამახრუმი, კვნეტა მაგართა რათმე, გინა ხვასტაგთაგან თივის ჭამის ხმა.
ხრასტი	დიდი ფურთხი ბალღამიანი პირიდამ გამოგდებული, харкотина. თხელსა ეწოდების დორბლი, უთხელესსა - ნერწყვი, უსქელესსა - დუჟი, უმეტესსა - ფურთხი, ოთხფერხთასა - ლოშქარი.
ხრახნილი	საქანჩავი, ჭახრაკი, მრგუალად შემოჭდეული ხე ანუ რკინა სატრიალებლად ქანჩისა, რომლითაც მოუჭირებენ ან მოუშვებენ, шуруп.
ხრდალი	(ოთხფ.) ჭაკი ცხენი, გინა კარაული ვირისა (ნახე ცხენთან); იობ. 1,3), ослица.
ხრესა	(ვხრეს) დრესა, ხეხებით დაწურილება ან დაფქვა, тереть, растирать.
ხრიალი	ერთმანერთზედ ხეხების ხმა ხეთა, ბალახთა და მისთანათა (ვეფხისტ. 618).
ხრიანცელი	ხმიანობა მრავალთა, ხმამაღლად ლაპარაკი.
ხრიატი	კრიახი, კლდიანი და ქვიანი გვერდობი.
ხრიზმოს	ძველთა კერპთმსახურთა ელლინთა ქურუმნი, ვითა მკითხავნი ან მექერენი წინასწარ მომასწავებელნი (შავთ. 19), оракул, χρησμός, χρησμολογία.
ხრიკი, ხრიკები	მეტალლთ დუგმები შესაკრავი, крючки.
ხრიკი	ნახე ხლინგი, ფანდი.
ხრილი	წისქვილის ქუათა გარემოდებული რიოში ფქვილი.
ხრინვა	(ხრინავს) ხვრინვა ან ხიხინი, ქსენა გულზედ.
ხრინწი	ხმის წასულის სენი ხორხის გახმობისგან.
ხრინწიანი	ხმა-წასული.
ხრისოლითოს	ოქროს ქუა (ნახე სპეკალი) (გამოცხ. 21,20), хрисолит.
ხრისოპრასოს	ამგუარივე ქუა მწუანე (მუნვე), хрисоспас.
ხრმალი, ხმალი	გრძელი მახვილი წელზედ შემოსაკრავი, ცალმხრივი პირიანი (2 სჯული. 31,42; ფსალ. 56,4; რომაელ. 13,4), меч. სახენი ამისნი არიან მრავალგუარ სხვადასხვათა თემთა შექმნილობისაებრ: გორდა ანუ კალდიმი არს ძველებური, გრძელი, გახრილი, მზეველი, გლუვი, გამოფერდილი ანუ ღაროსანი. ამას ქართველნი ხმარობენ, ხოლო ფრანგნი სხუასა, რომელსა უხმობენ შაბლად, сабля და სხუასა შპაგად, шпага; ლეკური არს უვადო ხმალი, რომელსა ხმარობენ იმერნი და ჩერქეზნი, шашка, сабля черкесская, ხოლო ჭოლაური არს კუალად სხუაგარი. ეგრეთვე არაბნი ხმარობენ სხუასა, სპარსნი სხუასა, თურქნი და ბერძენნი სხუასა. ზოგნი დრეკილთა, ზოგნი შვეტთა, რომელნიმე ბასრთა, სხუანი რბილთა. არამედ საქებურად დადებული ესე არს, რომლისაც გუარი იყოს ძველი არა ღულარჩნილი, სიმრუდე და მაღალდაბლობა არ აჩნდეს, ლიბრი და არა თეთრი, ბოლოს კერძოდ მცირედ მოხრილი და არა საშუალსა, ძვალთა და რკინათა მკვეთი, თჳთ უვნებელი და არა ადჳლ დაბლაგვებადი, გნდე ზრქელი და სწორე, შაშარმოკლე და სხუანი.
ხრო, ხროვა, ხროობა	მხეცთ და ნადირთ ჯოგი, გროვა, ჯგუფი.
ხრონოს და ხრონიკოს	ნახე ქრონიკოსთან.
ხრონოღრაფია	ჟამთაღწერა, მატიანე, მოთხრობა, ცხოვრება, ისტორია, летопись, χρονογραφία
ხრტიალი და ხრტინვა	(ხრტიალებს, ხრტინავს) მომაკუდავის ხრინვა უკანასკნელი.
ხრტილი	ღრჭა, საშუალი ძუალისა და ხორცისა, хрящ.
ხრუკვა, ხრუსტვა	(ვხრუკავ, ვხრუსტავ) დაჭმუჭნვა, მობღუნვა, ან ცუდად დაკეცა სამოსელთა, мять.
ხრუტუნი	(ხრუტუნებს) ღრუტუნი, ხურინვა ვეფხთა, კატათა და მისთანათა.
ხრწევა	იხილე ხწევა.
ხრწნა	(ვხრწნი, ვიხრწნები) განხრწნა, დახსნა კავშირთა, დარღვევა, рушить, разрушать. // წახდენა, გარდაქცევა, გაქსუვება (2 კორ. 7,2), тлить, истлить, развращать.
ხრწნილება	განსახრწნელი, ანუ ვითარება განხრწნადისა, тление, тленность.
ხსედი	ქარცი, მქრქალი, წაბლის ფერი, ქურანი ცხენი (ზაქარ. 1,8 და 6,2), рыжий.
ხსენება	(ვახსენებ, ვიხსენებ) მოგონება, გახსენება (ვეფხისტ. 6, 342), вспоминать.
ხსენება	მეხსიერება, სახსენებელი, память.
ხსენი	მშობიარის პირველი რძე, რომელსაც ჯერეთ არ აწოვებენ უსუვარსა სანამ რიგზედ არ დადგება, [молозиво].
ხსნა	(ვხსნი) შეკრულის გაშლა, გახსნა, ახსნა (მატ. 16,19), разрешать, развязывать. // (ვიხსნი) გამოხსნა, განრინება, მორჩენა (ფსალ. 21:4,8,20; მატ. 1,21), спасать, избавлять.
ხსნილი	გამოხსნილი, განრინებული, მორჩენილი (ფსალ. 106,2), избавленный, спасенный. // ჟამი ოდესცა შენდობილ არს ჭამა ხორცისა და სხვათა, разрешение скоромного, мясоед.
ხსოვნა	(მახსოვს) დასწავლა, გონებაში ქონება (ვეფხისტ. 127, 519), помнить.
ხსოვნიერი	მეხსიერი, მახსოვარი, ხსოვნის მქონები, памятливый.
ხტომა	(ვხტები) ხლდომა, ხლტომა.
ხტუნება	(ვახტუნებ) ტარება ხტომით (ვეფხისტ. 1384).
ხუალ, ხუამალდი, ხუარბალი, ხუაშაკი	და სხ. (ნახენ: ხვალ, ხომალდი, ხორბალი, ხორშაკი და შემდგომი).
ხუჱბა, ხუჱდრი, ხუჱზა	და სხ. (ნახენ: ხვება, ხვედრი, ხვეზა და შემდგომი).
ხუვილი	(ხუვის) შუვილი, ბგერა, ჩაქრიალი წყალთა ანუ ხმა ქართა, шум, шуметь.
ხუვილი	(ბალ.) ოდოში, თავთავი პურის მოსავალთა (მატ. 12,1; ისაი. 17,5), клас, колос.
[ხუზვა	გახუზვა].
ხუთგულა	(ხე) ზღმარტლი.
ხუთვა	(ვხუთავ) დახუთვა, შეხუთვა, დაჭერა, хватать. // დაწინდება, საწინდრად მიცემა, დაგირავება (გამოს. 22,26), закладывать в залог.
ხუთეული, ხუთიანი	ხუთნი ერთად, пяток, пятеро.
ხუთი	ორი და სამი, пять.
ხუთო	გესლის მკურნალი ქუა.
ხუთშაბათი	მეხუთე დღე კჳრიდამ (ნახე ცთომილთან), четверг, четверток.
ხულა	ქოხი (ვეფხისტ. 667), изба, избушка. // ქულბაქი, დუქანი, სავაჭროს სადები სახლი, лавка, лавочка.
ხულუნგო	(ბალ.) უფხო ყანა.
ხუმარა	მასხარა, შემაქცევარი, шут.
ხუმილი	ღამის დარაჯობა (ნახე დარაჯა და ხმილვა).
ხუმირა	ნახე ხვიმირა.
ხუმლა	(ხე) შავი ხურმა {წვრილი, черные и мелкие финики - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.
ხუმრობა	მასხარაობა, სასაცილო საქმე, шутовство, шутка.
ხუნაგი	სასის გასივება, жаба в горле.
ხუნდი	ფერხთ დასაკრძალავი, ზალვანი, კატარაკატი, სინოხი ძელთაგან შექმნილი პატიმართათჳს, ხოლო ხელთასა ჰქვიან ხელხუნდი (საქმ. 16,24), колодка.
ხუნდი	(მფრ.) მართვე ტრედთა, ქედანთა, გურიტთა და მისთანათა (ნახე მართვესთან), голубенок.
[ხუნი	{ხუნი - თვისება მალე გახუნებადის, линючесть - დავით ჩუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.]
ხუნტრუცი	როკვა, ფუნდრუკი (ნახე თამაშობა).
ხურაობა	ჟამი აღრევისა დედალ-მამალთა ცხოველთასა, ხოლო მიშვებასა მათსა აღრევად ეწოდება დაგრილება და ხურაობასა ცხენთა, ვირთა, აქლემთა, სპილოთა და მისთანათასა - ქუქუნი, ზროხათა, კამბეჩთა, ირემთა და ეგევითართასა - მაკინტალობა, ცხოვართა და თხათასა - ნერბვა, ნადირთა, ღორთა და სხვათასა - კერშილობა, კატათა და ძაღლთასა - მძუნაობა და ამძუნება, მფრინველთასა - ამრეზი და პეპლვა, თევზთა და გველთასა - ტოლაობა.
[ხურდა ფული]
ხურელი, ხურეტა, ხუნეშა	და სხ. (ნახენ: ხვრელი, ხვრეტა, ხვნეშა და შემდგომი).
ხურვა	(ვხურავ) დაფარება, ანუ სახლთა ზედა დახურვა სართულთა, накрывать, покрывать. // (ვიხურავ) დაბურვა თავისა, დახურვა ქუდისა და მისთანათა, накрывать голову, надевать шапку и т.п.
ხურვება	(ვახურვებ) გაცხელება მეტალლთა, калить, разгорячать. // გათბობა თონეთა და ღჳმელთა, топить, истоплять.
ხურვება	სენი მხურვალებისა, ცხელება ან სახადი, жар, горячка.
ხურთი	მჯიღი, ქურჯნვა, ან შეკონილი ჯოხები, წკეპლები საცემად (მატ. 26,27; მარკ. 14,65).
ხურმა	(ხე) ხუმლა არაბისტნისა, დანაკის კუდი, финик, χουρμάδι.
ხურო	ხელოსანი, მთლელი ძელთა ანუ ქჳსა (მარკ. 6,3), тектон, плотник (ისაი. 41,7; ოსე. 8,6), древоделатель, древодел.
ხუროვნობა, ხუროობა	ხეკობა, ცოდნა ხუროსი, плотничество, или зодчество.
ხუროთმოძღუარი	ხელოვანი შენობათა, ზედამხედველი ხუროთა და მაშენებელთა (1 კორ. 3,10; გამოს. 31,4), архитектор, зодчий.
ხურხლი	ნახე ქურხლი.
ხურჯინი	დიდი აბგა, მანდიკი, მახალი (ნახე ვაშკარანთან).
ხუსტი	ნახე ხისტი.
ხუსტური	სიკაპასე, სიანჩხლე, გულპილწობა, გაგულისება, ჟინი, каприз, досада.
ხუტვა, ხუტილი	(ვეხუტები) მოხვევნა, ჩახუტება, обнимать, объятие.
ხუფთანი	ჯავშანზედ საცმელი ხიფთანი.
ხუფი	სარქველი სიავთა, ქუაბთა, ქოთანთა და მისთანათა, крыша котлов, кастрюль, мисек и т.п.
ხუფხუფი	ხაფხაფი, ან ხმა ყელვიწროთა ჭურჭელთა დაცლისა.
[ხუშტი	ხიშტი, ქუში, კუშტი].
ხუშური	ნახე ხოშორი.
ხუჩხუჩი	ჩუმი ტირილით გულის ამოსკუნა (ნახე ტირილთან).
ხუცესი	ბერი, მოხუცებული ან უფროსი პატივით (მარკ. 7:3,5), старец, старший. // მღუდელი (იაკობ. 5,14), пресвитер. // ხუცესი და უხუცესი იხმარების ხშირად სამნეოთა სახელთა თანა შერთჳთ: სახლთ ხუცესი, მოლარეთ ხუცესი და სხ.
ხუცესმონაზონი	მღუდელმონაზონი, მწირველი ბერი, иеромонах.
ხუწუწი	ღუდუდი შალალიანი, прыщик.
ხუჭვა	(ვხუჭავ) დაწუხვა, დაფახვა თვალთა, жмурить, -ся.
ხუჭუჭი	ბოჭკო გრუზვილი, кудрявый, курчавый.
ხშირი, შხირი	მრავალი, ზედიზედ (ვეფხისტ. 3, 948, 1493), частый.
ხშვა	(ვხშავ) მიხურვა, დაკეტა, დაკრძალვა.
ხშული	დაკეტილი, დაკრძალული, დახშული.
ხწევა	(ვახწევ, ვეხწევი) ძლივ გამოტანა, გამოხსნა.
ხჳმირა	ნახე ხვიმირა და ზარდახშა.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ჯ	ქარაგმიანნი ლექსნი ამას ასოსა ზედა: ჯ~ი - ჯვარი, ჯ~რცმა - ჯვარცმა. ჯ ზოგჯერ იხმარების ნაცულად ჟ, ძ, ჭ (იხილენ ასონი ესე).
ჯაბალა	ჯაჭვი ტანზედ საცმელი (ნახე ჯავშანთან).
ჯაბანი	ძაბუნი, მხდალი, მოშიშარი, ან დაჩაგრული (ოსე. 7,13), боязливый (ვეფხისტ. 395, 789, 1030), робкий, трусливый.
ჯაბნვა	(ვსჯაბნავ) დაჩაგრვა, დაშინება, დაძაბუნება, страшать, обижать, нападать.
ჯაბრი	ქისპი, ინადი.
ჯაგანი	შეგრეხილი წკებლები ასასხმელად ხილთა, თევზთა და მისთანათა.
ჯაგარი	ღორთა, დათუთა, აფთართა და მისთანათა ქეჩოსა და ზურგის ფაფარი აშვერილი, ანუ ძღარბთა ზურგის ეკალი (ნახე თმასთან), щетина.
ჯაგვა	(ვსჯაგავ) ხედნა, ნიადაგ მუშაობაში ხმარება ხვასტაგთა.
ჯაგი	(ხე) მომაღლო ჩირგვი, куст; ჯაგნარი ადგილი ჯაგებიანი, кустарник.
ჯაგლაგი	(ოთხფ.) ცუდი ცხენი.
ჯაგჯაგი	(ჯაგჯაგებს) ჩაქჩაქი (ნახე სიარულში).
ჯადაგო	ჯაღანი ან შეურაცხი, ცუდი.
ჯადვარი	სამკურნალო წამალია.
ჯადო	გრძნება, ანუ მეზღაპრული საოცრება რამე, чародейство, или чудовище.
ჯადოიანი	გრძნეული, ჯადოქარი, чародей.
ჯავაირი	სპეკალი, ძვირფასი თვალი, камень драгоценный, τζαβαΐρι, τζαβαϊρικόν.
ჯავარდენი	ფოლადის მასხალი, ფერად-ფერადად ტალღა, ან ზოლ-ზოლად ელვარება, булат.
ჯავარი	მადნის ქუა, руда. // ანუ ჯავაირი (ვეფხისტ. 106, 683; შავთ. 49; ჩახრუხა. 95).
ჯავზი	(ხეხო (ხე), мускатный орех.
ჯავრი	ჯაბრი, ან ზრუნვა, ნაღველი (ვეფხისტ. 237), досада, беспокойство, или забота.
ჯავრობა	(ვსჯავრობ) გაგულისება, გულპილწობა, ანუ მდურვა (მუნვე, 594), досадовать, негодовать.
ჯავშანი	აბჯარი, ჯაჭვი რკინისა მეომართ საცმელი (მუნვე, 435, 1406), броня, панцырь, латы. გვარნი ამისნი არიან: სამანქანი თვალებმრგუალი, სამფარეშოსანი, შიგნით ნიკარტოვანი, რბილი, გარდაგრეხით ძნიად გასატეხი; ზეიდალი მსგავსი სამანქანისა, თჳთო რიგი ჯაჭვის თვალთა (ე.ი გრგოლთა) უფარეშო და მეორე რიგი ფარეშოსანი; ხოსროვანი მსგავსი ზეიდალისა და ქვედაპირი ღარღაროვანი; ქირაფქა მობრტყე ჯაჭვის გრგოლებ ფარეშოვანი, რბილი, ბასრი, გარდაგრეხით ადჳლ გასატეხი; ჯაბალა მსგავსი ქირაფქისა ჯაჭვის თვალთა რომელთამე ფარეში მრგუალი, რომელთამე ეკლებრივი. ხუთგვარნი ესე ჯავშანნი იქმნებიან კუალად სხვადასხვარიგნი; რომელნიმე თვალგრძელნი, რომელნიმე თვალფართო, კუალად ფარეშით ანუ ჯვარედად. არამედ სიკეთე და სისრულე მათი არს, რათა იყოს გრძელი და ფართო, ჯაჭვის თვალნი (ე.ი. გრგოლნი) რაზმად დაწყობილ, ფარეში შვენიერ და ძნელად გასატეხი, ნოტიობაში გვიან დასველდეს, თვალნი არ აკლდეს, კალთიდამ შედევნებული უმსხო იყოს, მკერდთა და ბეჭთა უზრქელესად. ქირაფქის გრგოლი ხმალსავით იზევდეს და სამანქანისა იგრხებოდეს, ნიკარტი ჰქონდეს გვარიანი და ღარი მოხდომილი. გარდა ამათსა კუალად პოლოტიკი არს რკინის ფიცარი მკერდთა და სხვათა სატკენთა ადგილთა მოსაკრავი ომთა შინა და ბრძოლათა; თორნი არს მრთელი რკინის პოლოტიკი ჯაჭვებით, ერთი მეორეზედ აკინძული, მთლივ ტანის ჩასაცმელი; ბეგთარი, ხელნავი და სამკლავე არიან ხელთშესაცმელნი აბჯარნი მხრებადმდე და საბარკულნი ფერხთშესაცმელნი ბარკლებადმდე; ქაშქანი არს სამხარიღლივე ჯავშანი (ხოლო თავის საბურველნი აბჯარნი იხილენ ლექსსა თანა ზუჩი).
ჯაზაირი	თოფი პირფართო და გრძელი (ნახე თოფთან).
ჯაზვალი	მაშტარი, ოჟორა.
ჯალაბი და ჯალაბობა	დედაწულნი, სახლეულნი (ვეფხისტ. 102, 721 და შემდგომი), семья, семейство.
ჯალათი	მტარვალი. იასაული, მგვემელი შემცოდეთა, палач, τζελάτης.
ჯალამბარი	მუშა დიდთა ქვათა მაღლა ამტანი მხრებითა.
ჯალდა, ჯალადა	მოსაჭირებელნი ხენი დასაჭერად ცხენის იარაღთა და მისთანათა, пяльцы.
ჯალდანი	ბარდანა, საბზევე ტომარა (ნახე ვაშკარანთან).
ჯალჯი	(ხე) მოკაფული ეკალი კონებად შეკრული.
ჯამა	(ოთხფ.) ხრდალი აქლემი, верблюдица.
ჯამა	ნახე ჯამი.
ჯამაგირი	წლითი წლად გარდაკვეთილი სარჩო, როჭიკი, жалованье.
ჯამბაზი	მუშაითი, акробат, фигляр.
ჯამბარა	ევანი, ერქვანთ დასაკრავი ღვედი (ნახე საბელთან).
ჯამთასი	მცირე ჯამი მეტალლისა.
ჯამი	ჭურჭელი წნოვანთა სანოვაგეთა მისართმევი (ვეფხისტ. 380, 477), чашка полоскательная, или глубокая тарелка. სახენი ამისნი არიან: ბადია, ლოდა, ლოდაკი, ნალბაქი, პინა, პინაკი, უსკურა, ფიალჯამი და სხ.
ჯამი, ჯამა ანუ მაჯამა	ჯგუფი, ჯუმლი, ერთპირადი რიცხცჳ, სუმმა, сумма.
ჯანდრვა	(ვსჯანრი, -რავ) სამოსელთ დატკეცა მრგუალის ხეებითა, катать белье.
ჯანდრის ხე	მრგუალი ხეები დასაჯანდრავი.
ჯანი	ძალი, ღონე, ანუ სიმრთელე (ვეფხისტ. 1105), сила, здоровье.
ჯანიანი	ღონიერი, მრთელი, силач, сильный, или здоровый.
ჯანიშანი	ნაიბი, მარზაპანი.
ჯანჯალი	ჩაქჩაქი, ჯაგჯაგი ცხენისა. // კაცი საქმის მხლათავი, ანუ თჳთ საქმე დახლათული, მოუგვარებელი, проволочка, хлопоты.
[ჯანჯაფილის	მურაბა].
ჯარა	სასთველი მანქანა, самопрялка, пряслица. თ. ჯაჰრა.
ჯარატარი	ჯაჰრით საბრუნებელი ტარი (ნახე თითისტარი), веретено у пряслицы.
ჯარა, ჯაორა	მკურნალი დაჭრილთა, მოტეხილთა, ნაღრძობთა. თ. ჯარრაჰ.
ჯარაობა	ხელოვნება ჯაორა ჰაქიმისა, хирургия.
ჯარბი	(მძრ.) ასპიტი.
ჯარგვალი	ნახე ჯირგვალი.
ჯარი	მრავალკაცნი მოლაშქრენი, მხედრობა (ვეფხისტ. 440, 603), войско. // მხლებელნი დიდებულთანი (მუნვე, 474, 673).
ჯარიანობა	ლაშქრობა, შეკრება ჯარისა სალაშქროდ, ополчение, или поход.
ჯარიმა	საზღაური, ჯურუმი, взыскание, штраф, τζερεμές.
[ჯაღანი	ნახე ჯადაგო].
ჯაფა	ძნელი მუშაობა, ჯაჯა, სარჯელი დასაღალავი.
[ჯაშაკურა	ნახე ღვედკეცი].
ჯაშუში	მსტოვარი, აეშაგი, шпион.
ჯაჭვი	რკინისა და სხვათა მეტალლთაგან შექმნილნი თვალნი ან გრგოლნი ერთიმეორეში გაყრილნი აბჯართა და ჯავშანთანი (ეფეს. 6,14), броня. // შესაბორკილებელი ამგვარადმე შექმნილი (მარკ. 5,3 და შემდგომი; საქმ. 12:6,7 და 21,33), цепь, верига. // ცანდა, ქვაბთ საკიდარი. // ძეწკვი ანუ შიბა თვალმარგალიტით ასხმული გულზედ და მხარზედ ჩამოსავლები, რომელსა ეწოდების მანიაკი და ფარღული (გამოს. 28,24 და შემდგომი), цепь, цепочка.
ჯახაჯუხი	ჯახჯახი, დიდის შეხეთქების ხმა გახშირებით და ჯახანი ერთგზის შეხეთქება.
ჯახველი	(ბალ.) ძახველი.
ჯაჯა	დამნაშავის კაცის ტანჯვა, пытка.
ჯგვერება	ძგერება, ტაკება რისამე.
[ჯგვლემა	რქითა, бодать рогами, ჯგულემა (ნახე ჟღულემა)].
ჯგუფი	გუნდი, კრებული, ხროვა, толпа, взвод. ოთხი ჯგუფი წელიწდისა ე.ი. სამ-სამი თთვე, ჯგუფად, ჯუმლად, კრებულად, დუნდგოდ, толпами
ჯდომა	(ვჰზი, ვსჯედ) საშუალ დგომისა და წოლისა, მოსვენება ფერხთა სხეულის ტარებისაგან (ფსალ. 49,20 და 79,1; ვეფხისტ. 584), сидеть. // (ვსჯდები, ვსჯდებოდი) მდგომარის დაჯდომა, садиться. // (ჰზის, მიზის, დამიჯდა) ღირს, მიღირს ამდენ ფასად, стоит, стало в такую то цену.
ჯებირი	ლაშქართ საფარი.
ჯეკმა	ნამეტნამად (ისუ. 3,16), зело, слой (ნახე შაპი).
ჯენჯი	თავის თმა საპარსი, ანუ ნაპარსი (ნახე თმასთან).
ჯენჯო	ჯინჯი, ქუაბთ გარდმოსადგმელი შალი, ხელის მოსაკიდრად.
ჯერ, ჯერეთ	ამ ხელად, ამ გზობას, ამ ჟამად (გამოცხ. 22,11), еще, [ჯერ არ ვიცოდი, еще не знал, т.е. до сих пор не знал].
ჯერაკუმია	შენობათა საშუალთა ეზოსა შინა კამარა შეკრული სვეტთა ზედა.
ჯერანი	(ოთხფ.) ქურციკი, გარეთხა. თ. ჯეირან.
ჯერ არს	სათანადო არს ანუ მართებულია (მატ. 23,16 და შემდგომი), должен, должно.
ჯერება	(ვაჯერებ) დარწმუნება, დაჯერებინება, уверять, (ვიჯერებ) დაჯერება, მინდობა, верить. (ვუჯერებ) გაგონება, დამორჩილება, слушаться.
ჯერეთ	ნახე ჯერ.
ჯერი	რიგი, წესი, ხვედრი, очередь, череда. // ფიცი, დარწმუნება, შეჯერება ფიცით, удостоверение.
ჯერკმა	ნახე ჯეკმა.
ჯერკუალი	ხენეში, ცუდი, ნარჩევი, რიოში (იერემ. 24:2,8; მატ. 13,48), злой, худой, дурной, негодный.
ჯეროვანი	რიგიანი, მართებული (შავთ. 57 და 95), надлежащий, приличный.
ჯერჩინაბა	(ჯერვიჩინებ, ჯერმიჩნს) ჯეროვნად, ანუ სათნოდ მიჩნევა (2 კორ. 5,8; ლუკ. 1,3), благоволить, заблагорассудить.
ჯეჯილი, ჯეჯლი	(ბალ.) ახლად ამოსული მწვანე მოსავალი პურისა, ქერისა და მისთანათა (მატ. 13,26; ფსალ. 64,10), трава, прозябение (хлебное), озимной хлеб.
ჯვარედი, ჯვარედინი	ჯვარის სახე, крестообразный.
ჯვარედად, ჯვარედინად	გარდიგარდმო, крест на крест, крестообразно.
ჯვარი	ძელი, ზედან გარდანაჭდომი იგურდივ მეორითა ძელითა, დასამჭვალველად სასიკუდილოთა კაცთა, ხოლო შემდგომად ქრისტეს ვნებისა მას ზედა, არს იგი თაყუანისსაცემელი ქრისტეანეთაგან (მატ. 10,38) და 27:32,40), крест.
ჯვარისწერა	(ჯვარს ვწერ, დავსწერ, დავიწერ) გჳრგჳნის კურთხევა, ქორწინება, венчать, -ся.
ჯვარის წერა	(პირს ჯვარს ვიწერ, დავიწერ) გამოსახვა მარჯვენა ხელით ჯვარისა პირზედ და გულზედ, перекреститься.
ჯვარობა	მსოფლიურად დღეობა რომლისამე წმინდის სალოცავისა.
ჯვარცმა	(ჯვარს ვაცვამ, ვეცემი) დამსჭვალვა, განრთხმა ჯვარზედ მოსაკლველად (მატ. 23,34 და 27,23 და შემდგომი), распинать, -ся. // მოთმინებით დაქენჯნა ხორცთა ანუ თავისა თჳსისა სარწმუნოებისთჳს (გალატ. 5,24 და 6,14).
ჯვარცმა	ხატი მაცხოვრისა ჯვარსა ზედა დამსჭვალვით გამოწერილი, распятие.
ჯვარცმული	ტანჯული ჯვარსა ზედა დამსჭვალვითა და სიკუდილითა (1 კორ. 2,2), распятый.
ჯვრიტინა	ჭურიტინა, მცირე სასინათლო.
ჯიბე	ტანისამოსთ კალთასა ზედა მიკერებული შტასადებელი, карман, τσέπη.
ჯიგანა	მცირე პური ულუფისა.
[ჯიგრის ფერი]
ჯიდაო	ცხენის კისრის დასასრული.
ჯილა	დიდი ვეგი, [битка].
ჯილაგი	გუარი, მოდგმა, порода.
ჯილავი	აღვირის გრგოლი.
ჯილავდარი	ჯილავის დამჭერი ცხენით მიმავალთა დიდებულთა.
ჯილდო	გამარჯვებულის მეომრის სანიჭარი, награда.
ჯილეხი	ძროხის მომსრველი სენი.
ჯილღა	უფრთო ერქუანი.
ჯილღაო	(ოთხფ.) შავმოწითლო მელი, ანუ ბეწვეული მისი.
ჯიმბუკი	დიდი ლურსმანი, гвоздь.
ჯიმჯიმა	წინწილი (ნახე საკრავთან).
ჯინი	გოდორ-მარხილი, რომელია მარხილზედ შედგმული გოდორი, გასატანად ნაგჳსა, მიწის სასუქთა და მისთანათა, тур.
ჯინი	ვიეთნიმე ხმარობენ ნაცულად ჟინი.
ჯინიბი	(ოთხფ.) მარქაფა, იედაგი, მეტი ცხენი შეკმაზული.
ჯინჭარი	(ბალ.) ჭინჭარი, თაბასარანი, крапива.
ჯინჭველი	(მძრ.) ჭიანჭველა (იგავ. 6,6), мравий, муравей.
ჯინჭველლომი	(ოთხფ.) მსვენლომი (იობ. 40,11), мраволев.
ჯინჭრის დედა	(ბალ.) волшебная крапива.
ჯინხვა	(მფრ.) ღაჟო, аулан.
ჯინჯიბაღი	ორნი ლატანნი გარდაბმულნი ძელის ასამართავად.
ჯინჯითი	ჯენჯო, შალის ნაგლეჯი.
ჯინჯიღი	თბილისა და ცივის საშუალი.
ჯირგვალი	ჯარგვალი, ძელნი მოჭდობით შეკრულნი, სამკუთხედ, ოთხკუთხედ და უმეტესად ატანილნი. ზოგნი უხმობენ გჳრგჳნად და კიდობნად, подпора (ნახე წამწე).
ჯირგინი	სუნდური, მიწის ქვეშ გათხრილი წყალთ გასადინარი, водопроводная труба под землей.
ჯირი	ჟირი, ბჟირი, ორპირად მოქნილი ტყავი ირმისა და მისთანათა, [ирха].
ჯირიმი	ცხენის მოსართავის ამოსაზიდი თასმა.
ჯირკველი	კორძი კისერსა ანუ იღლიათა შინა (და არა ჯერკვალი).
ჯირკი, ჯირკვი	მოჭრილთ ხეთ ფესვის კუნძი დანარჩენი მიწასა შინა, пень.
ჯიროლა	პატარა ბეღელი.
ჯირჯვი	დაჯირჯვება, დასივება, დაშუპება, ძლიერი ამოჯდომა სატკივრისა, опухоль.
ჯიტა, ჯიტი	უსუართ ალერსის ლექსი, რათა შეხედოს მან მოალერსეს.
ჯიქი	კერპი, ურჩი, გაუგონარი, დაუჯერებელი, უარშიო, болван, упрям, грубиян.
ჯიქი	(ოთხფ.) ბაბრი, ვეფხსა ჰგავს და უდიდესია, леопард.
ჯიქი, ჯიქეთი	თემია აფხაზეთის მოსამძღურე.
ჯიქურა	(ბალ.) ინდოური ფეტვი.
ჯიღა	ხოირი, მარგალიტით მოოჭვილი ფრთა დასარჭობი თაჯზედა და სხვათა თავსახურავთა ზედა.
ჯიღა მშვილდი	ტევრთა შინა მომართული მშვილდისარი, რომელსაც გამვლელი ნადირი შესძრავს და იგი დასტხება და თავს დაეცემა (ნახე მახესთან).
ჯიღოსანი, ჯიღიანი	თავზედ ჯიღა რჭმული.
ჯიღური	ქორთ საკისრე.
ჯიღჯიღა	ქანდის უზრქესი ფურცელი სპილენძისა, თითბრისა და მისთანათა.
ჯიშკილა	(ბალ.) ღანძილი, черемуха.
ჯიხვი	(ოთხფ.) გარეთხა, тур, каменный баран. მამალს ეწოდება ხარი და ვაცირემი, რქათ სიდიდისათჳს, დედალს - შუანი, წალსა მათსა - დურაღი.
ჯიხვი ყანწი	ქარახსა.
ჯიხური	ხის კოშკი.
ჯიჯინი	(ვჯიჯინებ) უგვაროდ ლაპარაკი ცხვირში.
ჯიჯლიბა	ინჯლიკი.
ჯმნა	(ვიჯმნი) გაცლა, გაშვება, დათხოვნა, ხელის აღება (ლუკ. 14,18 და შემდგომი), отрицаться, отрекаться, отказаться.
ჯმნული	დათხოვნილი, გაშვებული (მუნვე), отреченный, отказавшийся.
ჯმუხი	მოდაბლო და მკურივად ჩასხმული კაცი.
ჯობინება	(ვამჯობინებ, მემჯობინება) უკეთესად მიჩნევა, გამორჩევა, предпочитаь, заблагорассудить.
ჯობნა	(ვაჯობებ) მორევნა ანუ გასწრობა, успевать более пред другим. // მოგება სანაძლეოსი ან სათამაშოსი, выигрывать заклад или игру. (ვსჯობვარ, სჯობს) უკეთესია, მეტია სიკეთით (ვეფხისტ. 80, 199 და შემდგომი, 789).
ჯოგი	ხროვა ნადირთა, ანუ ხვასტაგთა საძოვარზედ (ვეფხისტ. 55, 76, 441, 1365), табун, стадо. ზროხათასა ეწოდების მროწლე, მსოფლიურად - ნახირი, ცხოვართა და თხათასა - არვე, აქლემთა და ღორთასა - კოლტი, მხეცთასა - ხრო, სხუათა ნადირთა და თევზთასა ფარა, მფრინველთასა - გუნდი, ხრდალთა ვირთასა - რემა, არამედ ჯოგი უფრო საკუთრად ითქმის ცხენთათჳს, конский завод.
ჯოლბორდი	ისართ მთლელი, [делатель стрел].
[ჯოლღო	ნახე ლოხორა]
ჯომარდი	ქველი.
ჯონჯოლი	(ხე).
ჯორი	(ოთხფ.) კერძოვირი (ცხენთან ნახე) (ფსალ. 31,9; ვეფხისტ. 1008 და შემდგომი), меск, лошак.
ჯორი	ზიკიპინტრო, საკრავის ძალთ ხიდი.
ჯორისტერფა	(ბალ.).
ჯორჯი	მოდიდო და უსუფთაო.
ჯორჯი	გურჯი, გეორგიანი, ქართველი.
ჯოხი	ხელსაჭერად გათლილი ხე, ლერწამი და მისთანანი, палица, палка, палочка. სახენი ამისნი არიან: ფაენი ანუ სკიპტრა ჯოხი სამეფო და თოფუზი სპარსეთის მეფეთა; არგანი მომსხო საბრჯენი კაცთა, მოხუცთა და უძლურთა, გინა სამღუდელოთა საჭერი ხარისხისაებრ მათისა; კვერთხი უწურილესი მისი, ამგვარადვე სახმარი და ზოგჯერ საგვემელი შემცოდეთა; სახრე კუალად უწვრილესი, მოქნილი და მდრეკი, გასარეკად ხვასტაგთა და ოდესმე კაცთაცა საგვემლად სახმარი; წკეპლა სრულიად წვრილი ხელსაჭერი სათამაშოდ, ან საგვემელი ბავშთა; ყავარჯენი თავჯვარედინი ან მოკავებული, დასაბრჯენი იღლიათა ქვეშე დაშავებულთა კაცთათჳს; კომბალი თავმსხვილი და მოდრეკილი მანდატურთა და ბაზიერთ საჭერი; გოგუთი ამგუარივე თავმრგუალი; ტორი, ქაჩაბური და ჩომახტური მეცხვარეთ ჯოხი დიდი და გრძელი მხეცთა შესატევად; კეტი ტორის მსგავსი ასაწევად რისამე და აზარმაცი უმსხოსი მისი; ტაფელა რიკთა ან ჩილიკთა სამღერელი ჯოხი და სხარტული სანადირო წურილთა მფრინველთა და საკუთრად მწყერთა.
ჯოჯო	(მძრ.) ящерица, მწვანე ჯოჯო, жаба, зеленая ящерица.
ჯოჯოხეთი	ადგილი საიქიოსა შინა საუკუნოს სატანჯველი ცოდჳლთა სულთა საქმეთაებრ მათთა (ლუკ. 16,23), ад. // ზოგგან ჰნიშნავს საფლავსა (დაბად. 42,36; ფსალ. 6,5). // მითოლოღიურად ადგილი, სადაცა წარმართნი ჰგონებენ სამყოფსა მკუდართა სულთასა. // გაუსაძლისი ადგილი ან სახლი შფოთიანი.
[ჯოჯოხეთური]
ჯრა	(ვსჯრი) გახირვა, ან დასხმა ჯგუფად, გაჯრა, მიჯრა (ვეფხისტ. 219, 474).
ჯუბა	კაბაზედ ჩასაცმელი ზეიდამ გრძელი, მსხვილის სამოსლისა (მუნვე, 508, 1052).
ჯუბაჩა	მოკლე ჯუბა, საცმელი ზღვათა შინა მოარულთა (მუნვე, 508, 1052).{515,1 1651,1}
ჯუზდანა	ამიანური, პირსახლატი ქისა ბადედ ნაქსოვი (ნახე ვაშკარანთან).
ჯუმალი, ჯუმლა	ჯამა, ჯგუფი, ერთპირადი რიცხჳ, сумма.
ჯუმლად	ჯგუფად, გუნდად.
ჯუნდრუკი	(ჯუნდრუკობს) ხლტომით სიარული (ნახე თამაშობასთან).
ჯურუმი	ჯარიმა, დანაშაულის საზღაური, штраф.
ჯურღმული	ჭა, წყალთ სავსებელი (ნახე მთხრებელი) (დაბად. 16,14; ფსალ. 68,15; იოან. 4,11 და შემდგომი), студенец, колодец.
ჯუფთი	გაჯუფთება, (ჩახრუხა. 48), запуски.
ჯუფთი	ორაგულის დოში გამხმარი შაშხად.
ჯუჯა	პითიკი, ჰასაკმცირე კაცი, карлик, τζουτζές.
ჯუჯუ	ქათამთ ხადილის ხმა, ვითა წიწილთა ძიბ-ძიბ.
ჯუჯულა	(მფრ.) კნინობითი სახელი ქათამთა.
ჯუჯუმკალი	(მწერ.).
ჯღაბარდი	ხლათი (ნახე გაჯღაბარდული).
ჯღაბვა	(ვსჯღაბავ) ჩხაბა, ცუდი წერა, ქაღალდის გათხაპვა.
ჯღანი	გაცვეთილი ფეხსაცმელი.
ჯღარდალა	(ხე) волчие ягоды, крушина.
ჯღიბა	(მწერ.) ტკიპის მსგავსი მწერი,
ჯღრე, ნჯღრე	დამტურეული ზანდუკი, კიდობანი და მისთანანი.
ჯღრევა	ნახე ნჯღრევა.
ჯღუნი, ჯღუნა	ცხვირში მოლაპარაკე.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ჰ	ასო ჰ იხმარების ზოგჯერ სათვალავთა შინა ნაცულად ჱ, ანუ 8 (იხილე შესავალსა შინა). ესევე ჰ იხმარების ზმნათა შინა, რომელთაცა პირველსა პირსა შემდგომად ვ აქუს რომელიმე ხმოვანი ასო. მაგალითად, ვჰსჯი, ჰსჯი; ვჰსწავლობ, ჰსწავლობ; ვჰსწერ, სწერ; ვჰგალობ, ჰგალობ; ვჰკადაგებ, ჰკადაგებ; ვჰკვეთ, ჰკვეთ და სხ. გარნა სახელზმნათა და მიმღეობათა მათთა არღა საჭიროდ აქუსთ ჰ, ვითარ სჯა, სჯული, სწავლა, სწავლული, წერა, გალობა, ქადაგება, კვეთა და არა ჰსჯა, ჰსჯული, ჰსწავლა, ჰსწავლული, ჰწერა, ჰგალობა, ჰქადაგება, ჰკვეთა და სხვანი. და ამისთჳს სახელზმნანი და მიმღეობანი ასოსა ამას შინა სრულიად არა შემოტანილ არიან, რამეთუ ჰკვეთა არა არს სახელზმნა, არამედ მესამე პირი განვლილისა სრულისა დროჲსა. ეგრეთვე ჰსწავლა არს მესამე პირივე სრულის დროჲსა ზმნისაგან ვჰსწავლი. ფრიად უკანონო არს ასოჲსაის ამის დამატება თავად უცხოსა ენისა ლექსთა მათ, რომელნიცა თჳსსა ენასა ზედა არა იწერებიან ასოჲთა ჰ. მაგალითად: რომი, რომაული, ურია, ურიასტანი. მიბაძვითა სომხურის ენისათა სწერენ: ჰრომი, ჰრომაული, ჰურია, ჰურიასტანი და სხვანი. რამეთუ თჳთ ლათინურსა ენასაცა აქუს ასო ჰ, რომელია H, h, გარნა არა დაიწერების Hroma, Hromanus, Huria, არამედ Roma, Romanus, Uria და სხვანი. გარდა ამისა მრავალთა შინა ლექსთა, თჳთ სომხურისგან მიღებულთა ქართულად, დაიტოვების ასო ჰ. მაგალითად: ჰალავი - ალავი, ჰამბავი - ამბავი, ჰამქარი - ამქარი, ჰასაკი - ასაკი, ჰასნაფი - ასნაფი, ჰაზრი - აზრი და სხ. და თჳთ ქართულთაცა ზმნათა შინა, ვინათგან უჩინრად და მსუბუქად იხმარების ჰ. მაგალითად: ვჰსწერ, ჰსწერ შესაძლო არს თქმა ვსწერ, სწერ და სხ. ესევითარნი ლექსნი, ქართულსა ენასა შინა მიღებულნი, უფრორე დაიწერებიან ბერძულისაებრ, ვითარ Έλένη ელენა; Ίστορϊα ისტორია. არა ვსწერთ ლათინურისაებრ Helena ჰელენა, Historia ჰისტორია. ხოლო სხვათა ლექსთა უკეთუ ვისმე ენებოს დაწერა ლათინურისაებრ, არცა იგი არს უშესაბამო, რამეთუ ქართულსა ენასა საკმაოდ ჰქონან ასონი ორთავე მათ ენათა შემსგავსებულნი. მაგალითად, უკეთუ ვინმე დასწეროს ბერძულისაებრ ლექსნი Όμηρος ომიროს, უმიროს, Άρμονία არმონია, Άρπϊα არპია, Όρίζων ორიზონი. გინა ლათინურისაებრ Homerus ჰომეროს, harmonia ჰარმონია, harpia ჰარპია, horizon, -tis ჰორიზონტი. ორგვარადვე მოეზავებიან, გარნა სხვათა ენათა მიბაძვითა დაწერა: ღომერ ანუ გომერ, ღარმონია ან გარმონია, ღარპია ან გარპია, ღორიზონტი ან გორიზონტი. ესე უშესაბამო არს, რამეთუ არცა ბერძულსა, არცა ლათინურსა ენასა ზედა ესრეთ არა იწერებიან.
ჰა!	ხმის გაცემა კითხვის მაგიერ, а! ась!
ჰაბა	შალის წამოსასხამი თურქთაგან ხმარებული, абас, габа, Άμπάς.
ჰაერი	ერთი ოთხთა კავშირთაგანი, წულილი, ნოტიო, მხურვალი, ცეცხლისა უმძიმესი, მიწისა და წყლის უმსუბუქესი, უფერული და ორსახე ან ორსაჩინო, რამეთუ ნათლისა და ბნელისა შემწყნარებელ არს, სამთა საგრძნობელთა ჩუენთა მსახური, რამეთუ მის მიერ ვხედავთ, გვესმის და ვიყნოსთ. ამისგამო ხმაურობისა და აღმოფშჳნვის მიზეზი არს (ნახე სტიხიოსთან) (1 თესალ. 4,17; ვეფხისტ. 1294), воздух, άήρ, άίρος, aër.
ჰაერის მცველნი	ბოროტნი სულნი ჰაერისანი, რომელთაც მდაბიონი უხმობენ ალად და ჭიმკად.
ჰაეროვანი	კეთილსახოვნობით მოხდომილი (ნახე ლამაზთან) (ვეფხისტ. 999; შავთ. 4), прекрасный, ώραϊος.
ჰაეროვნება	კეთილსახეობა, მშვენიერება (ფსალ. 49,2 და 95,6), красота, ώραιότης.
ჰაერომეტრია	ჰაერის მზომელობა, სწავლა ესე არს ნაწილი მათემატიკისა, άερομετρία.
[ჰავა	ჰაერია].
ჰავი	ნახე ავი.
ჰაზარპეტი	სომხურად: ათასისთავი.
ჰაზარფეშა	სომხურად ათასად სახმარი. ესე არს ვეცხლის ფიალი გრძელტარიანი, სახმარი სასმისად ანუ ჩამჩად და სხ.
ჰაზრი	შინაგანი ძალი სრულებითი პსიხისა (კატიღ. ანტ. § 276 და შემდგომი), мысль (ვეფხისტ. 520). // კუალად ჰაზრი არს განი (მუნვე, § 23), мысль, намерение, цель. // ფიქრი, გულის ზრახვა, размышление.
ჰაზრება	(ვიჰაზრებ) გონებადმიღება, გულის ხმას მოსლვა (ვეფხისტ. 284), помыслить, придумать.
ჰაი, ჰაი	განკჳრვების ხმა (მუნვე, 13, 349, 519).
ჰალავი	სომხურად ძღვენი საქმროსგან გასაგზავნი დანიშნულთან.
ჰამბავი	ამბავი, მოთხრობა ნაქმართა, გარდასავალთა ანუ შემთხვეულებისა რისამე (მატ. 4,24 და 14,1, კუალად 24,6; საქმ. 21,31; ფსალ. 111,7, весть, известие, молва, слух. // ზოგჯერ ჰნიშნავს მოთხრობასა მარტივად და არა გალექსით (ვეფხისტ. 7, 16), проза.
ჰამბარი	სუნნელი ინდოეთს პოვებული, амбра, эмбра, άμβρα.
ჰამქარი	ნახე ამქარი.
ჰანგაარი	ნახე ანგარი, ანგაჰარი.
ჰანი	დედ-მამათ მშობელნი, предки, прадед или прабабка.
ჰალალალო, ჰარალო და ჰოროველო, ოროველო	მსოფლიოთ სიმღერის ჩასართავი, გარდაქმნილი საეკლესიოს გალობიდან ალლილუია, ვითა რუსულად айлюли, люли.
ჰალალი	ალალი, თათრულად შენდობილი, სჯულიერი.
ჰარამი	შეუნდობელი, არა სჯულიერი, აღკრძალული, დაშლილი ან მავნებელი.
ჰარემი	სასახლე, სრა, дворец, гарем.
ჰარისა	გიშრაფეთი.
ჰარჯალი	ბედისწერა.
ჰასაკი	ასაკი, ტანი, სიდიდე ტანისა (მატ. 6,27; ლუკ. 12,25 და 19,3), возраст, рост. // საზომი კაცთა ცხოვრების ჟამისა, რომელიცა განიყოფების ხუთად: სიჩჩოებად, სიყრმედ, სიჭაბუკედ, სიმამაკაცედ და მოხუცებულებად (ნახე კაცი; იოან. 9,21), возраст, совершеннолетие.
[ჰასაკოვანი]
ჰასნაფი	ხელოსანთ საზოგადოობა, განსაკუთრებულად სხუათაგან, цех.
[ჰაფიზი]
ჰაჯი	თურქთა ენითა მომლოცველი წმინდათა ადგილთა, ханжа, пилигрим, поклонник, χατζής.
ჰგავს	ემსგავსება (ვეფხისტ. 11), походит.
ჰგამა	ნახე მგამა.
ჰე	დამტკიცებით ზმნისზედა: ჰო, დიაღ, ეგრეთ, ნამდჳლ, უსაცილოდ (იოან. 21,15 და შემდგომი; საქმ. 5,8), ей.
ჰე-ჰე	იგივე განმეორებით (მატ. 5,37 და 21,16; იაკობ. 5,12; შავთ. 50), ей, ей.
ჰელა	ბერა, რომელასაც მოასპარეზენი და მეფუნდრუკენი ორთა მხარეთაგან დანიშნვენ სასვენებელ სადგურად.
ჰიეროღლიფი	ნახე იეროღლიფი.
ჰილალი	ილალი, ტანტრაბეჩი, уховертка, χιλάλι.
ჰილი	(ხე) ილი, კაკულა.
ჰინა, ინა	(ბალ.) ბალახი ესე იხმარების წითლის საღებავად თმათა და სხ.
ჰო	დიაღ, ჰე.
ჰორელი ან ჰორლი	დიდებულთ მოაბა კამაროსან-საბურველიანი (ნახე ტახტრევანდი).
ჰოროველი	მსოფლიოთ სიმღერის ხმა მუშაობის ჟამს გუთანზედ ან ურემზედ და სხვათა (ნახე ჰალალო).
ჰოროლი	ანკანაკი, ორპირი და ბუნგრძელი (ნახე ლახვარი) (1 მეფ. 26,11; ისუ. 8,18; ეზეკ. 39,9), копье.
ჰორომი	ფიცარი ცომის გუნდათ დასაწყობი გამოცხობადმდე.
ჰრული	ნახე რული.
ჰსჩანს	დაინახვების (იხილე ჩენა), видно, кажется.
ჰსჯობს	უკეთესია (ნახე ჯობნა) (ფსალ. 36,16), лучше.
ჰუმი	ნახე უმი.
ჰუნე, ონე	(ოთხფ.) ბედაური ცხენი გუარიანი და ნაწვართი (ნახე ცხენთან) (ფსალ. 19,7 და 75,6), конь.
ჰუპა	ამ ლექსით უხმობენ ჩჩჳლთა ხელით აზიდვასა.
ჰხამს	ჯერ არს, შვენის, ხოლო პიროვნად მიხმს, გიხმს, უხმს (მატ. 3,14 და 6,8, კუალად 9,12; მარკ. 11,3), надобно. // სათანადო არს (ვეფხისტ. 10, 25), долженствует, должно быть.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ჵ	ასო ესე იხმარების მხოლოდ შორისდებულთათჳს. ჵ! და ჵმე! და შემოტანილ არს მიმსგავსებითა ბერძულის უკანასკნელის ასოსათა ω, ვითა წერილ არს აპოკალიპსსა შინა 1,8 "მე ვარ ანი და ჵ." ბერძულად ალჶა და ომეღა, Α καί τύ Ω. ამა ომეღას სახედ შემოღებულ არს ქართულად ქარაგმა საუფლოთა ლეწსთა ზედა, ვითარ ღ~თი, უ~ი და სხ.
ჵ! და ჵმე!	იხმარების განკჳირვების ანუ შიშის ზარის დამნიშნველად, ვითა ვაგლახ (ისაი. 6,5), ჵ! უბადრუკსა , о! окаянный, увы, ώιμέ. შეისწავე. ზოგჯერ ჵ! და ჵმე! სტიხთა შინა იქმნების ი მოკლედ, ვითა თქმულ არს ასოსათჳს ჲ. უმჯობეს საგულისხმებელად შესაძლო არს დაწერა ჰოი, ჰოიმე!

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ჳ	ასო ესე ქართულთა ლექსთა შინა თავად არა ოდესმე იხმარების, არამედ მხოლოდ ბერძულისაგან მიღებულთა ლექსთა შინა, რომელნიცა დაიწყებიან ასოჲთა ύ, ანუ ლათინურითა y, იპსილიონ.
ჳაკინთი, იაკინთი	შავი თუალი ლურჯის უმქრქალესი (ისაი. 3,23), синета, ύάκινθος, Hyacinthus.
ჳდრა	ჰიდრა (მძრ,) წყლის გველი ანუ ვეშაპი (ლექსისაგან ύδωρ, წყალი) гидра, ύδρα, hydra, hydrus.
ჳდრავლიკა	სწავლა მათემატიკური წყალთა მოძრავობისათჳს და ტარებისა მაშინებითა, гидравлика, ύδραυλική, hydraulica.
ჳდროღრაჶია	იდროღრაჶია, წყალთ აღწერა, водоописание, ύδρογροφία, hydrographia.
ჳმნოსი	ჰიმნი, სიმღერა, გალობა, სამღერელი შაირები, гимн, песня, ύμνος, hymen.
ჳპატოსი	სპასპეტი, მთავარი (დან. 3,3), ипат, консул, ύπατος, ხოლო ანტჳპატი მოადგილე მისი, ანუ ნაიბი, проконсул
ჳპერბოლა	ხოტბა, ნაკვეთი, რიტორული, გარდამეტებულისა ქების დამნიშნველი, მაგალითად, ქვეყანა მადინებელი სძისა და თაფლისა, ипербола, ύπερβολή, hyperbola.
ჳპოდიაკონი	დიაკონის შემდეგი, კერძო დიაკონი, поддиакон, ύποδιάκονος.
ჳპოდიასტოლი	მართლწერის ნიშანი, რომელია მძიმე, запятая, ύποδιαστολή.
ჳპოთეტიკა	სათუო, თუობითი, предположительный, условный, ύποθετικός.
ჳპომნიმატოსი	სიმიათა მწერალი.
ჳპოსტასი	გუამი, პირი, განუკვეთელი, ипостас, лице, ύπόστασις, hypostasis.
ჳპოხონდრია	სევდიანობა, დაფიქრებულება, სენი მელანხოლიისა, რომელთამე ბალღამთაგან (ნახე ბალღამი), ипохондрия, hypochondria.
ჳპპოდრომი	ნახე იპპოდრომი, hippodromus.
ჳპოკენტავრი	ნახე იპპოკენტავრო, რომელია ცხენკაცი, hippocentaurus.
ჳსსოპი	(ბალ.) ნახე უსუპი, hyssopus.
ჳსტერიკა	სენი დედათა, რომელსაც უხმობენ საშვილოსნოს ქარად, hysterica, ანუ არს მდედრთათჳს იგივე რაჲცა ჳპოხონდრია მამრთათჳს.
ჳფი	სატონი, საწყაო სამთა მოდთა შთამტევნელი (ეზეკ. 45,11), ефи, ephi.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

շ	ასო ესე շ სრულიად უხმარ არს ქართულსა შინა საუბარსა ნამეტნავად შემოუტანიათ წერილსაცა შინა, ვითა ითქვა შესავალსა ამის წიგნისა.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

ჶ	ასოსა ამითჳს სწერს საბა: "ესე ჶ ქართულს ენაში ეგეოდენ სახმარი არ არის. მაგრამ სხვათა ენათა ლექსთა შინა სახმარია. თუმცა ძველს წიგნებში ეხმარათ, მაგრამ შემდგომთა მწერალთა უგულებელს ექმნათ და მისს ადგილს ფ ეწერათ და მე ისევ ახლად დავსწერეო".
ჶაბრიკა	ხელთსაქმართ სამუშავო ადგილი, ქარხანა ანუ მადანი, фабрика, φάμπρικα.
ჶაეტონი	მსუბუქი ეტლი ახდილი, ოთხთულიანი, გინა ორთულიანი, фаетон.
ჶავორიტი	მიჩნეული, შინაყმა დიდებულისა ვისმე, фаворит, наперсник. თ. ჩირაღ [სპ.].
ჶაკტორი	მოსაქმე, ნოქარი ვაჭართა, фактор, агент, приказчик.
ჶალდა	კაბის კალთების ნაოჭი წელში.
ჶალში	თაღლითი, რიოში, ყალბი, фальшь, фальшивый.
ჶამილია	სახლი, სახლობა, დედაწულნი, фамилия. // გუარი, გუაროვნობა, ნათესავობა.
ჶანატიკოსი	ცუდმორწმუნეობით გაშმაგებული, фанатик.
ჶანარი, ჶანოსი	ნახე ფანარი, ფანოსი.
ჶანტაზია	ძალი წარმოდგენად მუნ არა მყოფთა ნივთთა, ვითა მუნ მყოფთა და პირველთა გრძნობათა განახლებად (მეტაფ. ბაუმ., § 188), умовоображение, ψαντασία.
ჶანტაზმა	ნივთნი მხოლოდ გრძნობისაგან წარმოებულნი (მუნვე), привидение, призрак, мечта, φάντασμα.
ჶანჶარონი	ტრაბახი, მკვეხარა, თავმომწონი, კოხტა, фанфарон.
ჶარისეველი	გარდაღებულად ჰნიშნავს კაცსა ორპირსა და მჩვენებლობით მოქმედსა რისამე, фарисей, лицемер, φαρισαίος.
[ჶარისევლობა	лицемерие].
ჶარჶორი	ნახე ფაიფური, фарфор.
ჶასადი	გარეგანი შესახედავი შენობისა, фасад.
ჶასონი	ანდაზა შესაკერავთა ტანისამოსთა, გასაკეთებთა ჭურჭელთა და მისთანათა, фасон.
ჶატალიზმი	სწავლა მათი, რომელნიცა ყოველსავე მიაჩამენ ბედსა, ბედისწერასა და ჰარჯალასა, фатализм.
ჶებერვალი, ჶელონი	ნახე ფებერვალი, ფილონი.
ჶეიერვერკი	შუშხუნები და ცეცხლის სათამაშონი შესაქცევად.
ჶელფიეგირი	ნემეცურად ეწოდება მონადირეს, ხოლო ესენი არიან კურიერებად, фельдъегерь.
ჶელდმარშალი	ამირსპასალარი, ამირბარი, фельдмаршал.
ჶელდჶებელი	როტის მწერალი უფროსთა სერჟანტთაგანი, фельдфебель.
ჶელდციხმეისტერი	სრულიად არტილლერიის უფროსი, თოფჩიბაში, фельдцихмейстер.
ჶელდშერი	დალაქი, მიჩენილი სასნეულოთა შინა, фельдшер.
ჶენიქსი	(მფრ.) ვარხვი (ნახე ფინიქსი), феникс.
ჶენომენი	უჩვეულო რაჲმე გამოჩინება ბუნებისა შინა, ანუ ატმოსჶერასა, ვითარ კუდიანნი ვარსკულავნი, ბაკნი მზისა და მთოვარისანი, ჩრდილოური ბრწყინვალება და ეგევითარნი, феномен, знамение на небеса, явление воздушное или редкое в природе.
ჶერზი	ლაზიერი ჭადრაკის სათამაშოს კაცებში, ферзь.
ჶეტიში	მკვიდრნი გვინეას კუნძულისანი ესრეთ უხმობენ თჳსთა ღმერთკაცთა, фетиш.
ჶეხ{ტ}მეისტერი	მასწავლებელი ხმლის ხმარებისა, фехтмейстер.
ჶიალი	ნახე ფიალი.
ჶიგურა	ნაკვეთი, фигура.
ჶიზიკა,	ნაწილი ჶილოსოჶიისა, რომელია სწავლა საზოგადოდ ბუნებისათჳს და ნივთათჳს მყოფთა ბუნებასა შინა (ლოღ. ბაუმ., § 17), физика, φυσική, physica.
ჶიზიკური	შესახვედრი ჶისიკისადმი, физический.
ჶიზიონომია	პირის სახე, физиогномия, φυσιογνωμία, physiognomia. // მისნობა კაცთა ბედისა და სხვათა პირის სახის ნაკვეთებითა, лицегадание.
ჶილანტროპი	ე.ი. კაცთამოყუარე, ვინცა გულქველობითა თჳსითა განმზადებულ არს კეთილის ქმნად კაცთადმი, რაოდენ ძალუძს, არა მეძიებელი მის მიერ თჳსისა შესამატისა, გინა სახელის მოგებისა, филантроп.
ჶილოლოღოსი	მოყვარე ენების სწავლისა და მაეგობისა მათისა, литератор, φιλολόγος.
ჶილოსოჶია	ცნობა ნივთთა და მიზეზთა მათთა, რომელნი არიან, ანუ იქნებიან (ლოღიკა ბაუმ., § 9), философия, любомудрие, φιλοσοφία.
ჶილოსოჶოსი	სიბრძნის მოყვარე, მცოდნე ჶილოსოჶიისა (ვეფხისტ. 827), философ, φιλόσοφος.
ჶინანსი	სახელმწიფო ხაზინა, სალარო, финансы.
ჶინიკი	ნახე ფინიკი.
ჶინიჶტი	ნახე ფინიქტი.
ჶისიკა	ნახე ჶიზიკა.
ჶისკალი	მეთვალე, დამზვერავი.
ჶლაგი	ხომალდის იალქანი, ნიშანი საცნობად თუ სადაურია ან ვის ეკუთნვის, флаг.
ჶლანგი	გვერდი ანუ მხარე მხედრობისა, фланг.
ჶლანელი	თივთიკის შალი.
ჶლეგმა	ფელგამი (ნახე ბალღამი).
ჶლიგელი	გვერდი, მხარე, ფრთე. // სახლის გვერდზედ მიშენებული მცირე სადგომი, флигель. // საკრავი ჶორტეპიანის გუარი.
ჶლიგელადუტანტი	ხელმწიფის მხლებელი ადუტანტი შტაბ. ან ობეროფიცერთაგანი, флигельадютант.
ჶლიგელმანი	რაზმში თავს მდგომი სალდათი, რომელიც უფროსისგან ხმის მიცემით გამოვალს და დასდგების მოშორებით საჩინოს ადგილს და მისის თოფის ხმარებისაებრ სრულიადი რაზმი იქმს სამხედროს არტიკულს, флигельман.
ჶლორინი	ოქროს ფული (ნახე ფლური), флорин.
ჶლოტი	ხომალდების კრებული (ნახე სტოლა), флот.
ჶლოტილია	მცირე ჶლოტი, флотилия.
ჶლუგერი	იალქანი ამართული რასმე ზედა ქარის საცნობად თუ საიდამ ჰბერავს, флюгер.
ჶოკუსი	ცეცხლის მოსაკიდების ჭიქისგან ერთად შეკრებულნი სხივნი, რომელსა ქვეშე დადებული ნივთი აღეგზნების, фокус. // მდაბიონი უხმობენ თვალთმაქცობის ხელოვნებასა.
ჶოკუსნიკი	თვალთმაქცობის ხელოვანი, фокусник.
ჶონტანელა	ნახე დუგუნი.
ჶონტანი	სარაჯა, შედრევანი, фонтан.
ჶორმა	ანდაზა, დარიჯაგი (ნახე მორჶი), форма.
ჶორრეიტერი	ეტლთა შინა შებმულთა წინა ცხენთა ზედა მჯდომი და მატარებელი მათი, форрейтер.
ჶორტეპიანო	სტოლის გუარად შემზადებული საკრავი თითებითა ორმოცდაათ ძალიანი და უმეტესი, фортепиано.
ჶორტიჶიკაცია	ნაწილი მათემატიკისა, რომელია სწავლა აგებისა სამხედროთა სიმაგრეთასა და სხვათა, фортификация.
ჶორტკა, ჶორტოჩკა	საეკმელი ერთის თვლისკარი გასაღები, фортка, [фор]точка.
ჶორშტატი, ჶურშტატი	გარეთუბანი რომლისამე ქალაქისა, форштат, предместие города.
ჶოსჶორი	ნივთი მანათი, რომელიც ანათებს მეტადრე ღამით, фосфор.
ჶრასი, ჶრაზი	აღნაქუსი, შტილი, გუარი საუბრისა: მაღალი, მდაბიური, ღრმა და სხუანი (ნახე რთული ლექსი მეტაჶრასი), фраз, штиль, слог, выражение речи, φράσις, phrasis.
ჶრაკი	მოკლე კაბა ტანთსაცმელი კაცთა, фрак.
ჶრანკი	ჶრანცისული ფული, აბაზის სწორი, ანუ მცირედ მეტი, франк.
ჶრანტი	სალუქა, კოხტა, ფაქიზი, მორთვა-მოკაზმის მოყვარული, франт. ეს ითქმის ვაჟთათჳს, ხოლო კოკეტ, კოკეტკა - ქალთათჳს. ქართულად კოპწია (ნახე ლამაზთან).
ჶრეგატი	დრომონი, მსუბუქი და მომცრო საომარი ხომალდი, фрегат.
ჶრეილენა	სეფექალი გაუთხოვარი, фрейлина. // ხარისხი ქალთა სახელმწიფოს სასახლისათა შემდგომადი შტატსდამათა.
ჶრიკასსე	ტაფამწვარი.
ჶრონტი ან ჶრუნტი	რაზმად მდგარი მხედრობა, фронт.
ჶრუქტი	ხილი, მოსავალი ხეთა ან მიწისა, фрукт.
ჶუნდამენტი	საფუძველი, საძირკველი, фундамент.
ჶუნთი, ჶუნტი	საწონი, რომლისაც სიმძიმე არს 96 მისხალი, საქართველოს ვაჭარნი უხმობენ გირვანქად, фунт.
ჶურა	ურემი სამხედროს ბარგისა, фура.
ჶურაჟი	საკვები ცხენთა, მეტადრე სამხედროთა: თივა, ბზე, ქერი, და მისთანანი, фураж.
ჶურია	მითოლოღიურად ბოროტნი სულნი, მტანჯველნი უკეთურთანი ჯოჯოხეთსა შინა, фурия.
ჶურიერი	მოხელე სასახლისა, ბინის მიმცემი სასახლისგანთა, фурьер. // როტის უნტერ-ოფიცერი, რომლისაც მოვალეობა არს მომზადება ბინისა და საზრდელისა სალდათთათჳს, ცხენთა მათთა და სხუანი.
ჶურლეიტერი	არტილლერიის მეურმე, фурлейтер.
ჶურმანი	მეურმე, მატარებელი სამხედროს ბარგისა, фурман.
ჶურნე	ნახე ფურნე.
ჶურშტატი	ნახე ჶორშტატი.
ჶუტი	საზომი მტკავლის ოდენი, ზოგთა თემთა შინა მეტია, ზოგგან ნაკლები და მიღებულ არს ნემეცური ლექსისგან ჶუს [ინგ. ფუტ], რომელია ფეხის ტერფი. რუსული საჟენი არს 7 ჶუტი, фут, ჶრანცისული ტოაზი არს 6 ჶუტი. კუალად ჶუტი განიყოფების 12 დუიმად. დუიმი არს გოჯის ოდენი. დუიმი არს 12 ლინია, ერთი ლინია - 12 ტერცია და სხ.
ჶუტლარი	ბუდე ან კოლოფი შტასადებელი და შესანახავი ძვირფასთა ნივთთა და მისთანათა, футляр.

ა ბ გ დ ე ვ ზ ჱ თ ი კ ლ მ ნ ჲ ო პ ჟ რ ს ტ უ ჳ ფ ქ ღ ყ შ ჩ ც ძ წ ჭ ხ(ჴ) ჯ ჰ ჵ ჳ շ ჶ

Back to Meskhi.Net

Back to Meskhi.Net

Designed by Slava Meskhi